HORDALAND FYLKESKOMMUNE Opplæringsavdelinga NOTAT Til: Fylkesrådmannen Dato: 09. februar 2009 Frå: Opplæringsdirektøren Arkivsak: 200901368-1/MHAA Kopi til: Arkivnr.: 523 Satsing mot fråfall 2008. Kva seier forskinga. Tal og tiltak i Hordaland Melding til møte i opplærings- og helseutvalet 24.-25. februar 2009 Årsaker til og tiltak retta mot fråfall i vidaregåande skole har vore i fokus i samfunnsdebatten dei seinare år. Opp mot 30 % av ungdomskulla fell frå eller gjennomfører ikkje vidaregåande skole med bestått studie- eller yrkeskompetanse. Dette medfører problem for det enkelte individ då ungdomar som ikkje gjennomfører vidaregåande utdanning erfaringsmessig vil ha større vanskar med å kome inn i arbeidslivet og finne sin plass i samfunnet generelt, og det får samfunnsmessige konsekvensar når større grupper fell ut av utdanning og yrkesliv i ung alder. I arbeidet med satsing mot fråfall er det viktig å skilje mellom elevar som fell frå, som sluttar i vidaregåande opplæring som følgje av feilval o. l. og elevar som gjennomfører vidaregåande opplæring uten bestått studie- eller yrkeskompetanse. Den siste gruppa er størst. I gjennomgangen av rapporten frå Nifustep nr. 13/2008 vert det skild mellom dei tre gruppene. I denne meldinga trekk vi fram dei viktigaste funna i Nifustep sin rappport. Stortingsmelding nr. 16 (2006-2007 og ingen sto igjen tok opp problemet fråfall i skolen. Ein faktor vart framheva for å motverke fråfall; å styrke rådgivingstenesta, særleg retta mot ungdom som skal søkje seg inn i vidaregåande opplæring: For at utdanningsvalget skal bli mindre knyttet til familiebakgrunn og kjønn, er det viktig at alle får informasjon om de mulighetere som foreligger. Innføring av faget Utdanningsval, obligatorisk frå hausten 2008 i ungdomsskulen, tar særleg sikte på å styrke ungdomen sine kunnskapar om dei ulike utdanningsprogramma i vidaregåande opplæring. Opplegget omfattar både informasjon om utdanningsvegar og yrke, utprøving av minst to utdanningsprogram i vidaregåande skule og bearbeiding av informasjon i grunnskulen. Sjå meir om karriererettleiing under tiltaka i Hordaland og Senter for yrkesrettleiing Hordaland. KS har i notat av 26.01.09 skissert ulike tiltak som tema for møte med fylkeskommunene; Innsatsområde innenfor videregåaende opplæring til regjeringens kontaktkonferanse med fylkeskommunene våren 2009 redusert frafall og bedre gjennomføring. Vi finn igjen mange av tiltaka som er i gang i Hordaland i KS si oppsummering. Notatet ligg som vedlegg Vi vil i det følgjande gje ei oversikt over tal på sluttarar og elevar som gjennomført vidaregåande opplæring uten å bestå frå Hordaland fylke. På slutten av meldinga gir vi ei oversikt over tiltak som er gang i Hordaland. Årsaker til fråfall resultat frå Nifustep Besøksadresse: Agnes Mowinckels gate 5 - Postadresse: Postboks 7900. 5020 Bergen - Telefon 55 23 92 30 - Telefaks 55 23 92 39 E-postadresse: opplering@post.hfk.no Bankgironr. 5201 06 74239 - Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Forskingsinstitusjonen Nifustep har i 2008 laga ein ny rapport over fråfall dvs. tal på og årsaker til bortval og kvifor elevar ikkje består med yrkes- og/eller studiekompetanse etter vidaregåande opplæring. Eit samandrag av rapporten følgjer vedlagt. Nifustep har gjennom fleire år følgd opp ei stor gruppe, 9749 ungdomar frå Austlandet, og analysert årsaker til bortval og manglande gjennomføring eller oppnådd kompetanse hjå den same gruppa ungdomar. Analysen viser resultat blant ungdomar frå Oslo, Vestfold, Akershus. Hedmark, Telemark og Buskerud. Nifustep har følgd ungdomane i normert utdaningsløp på tre år, og i ein fem-års periode. Erfaringsmessig kjem ein del av dei som fell frå i løpet av vg1 eller vg2 tilbake til skolen og fullfører innan fem år. I hovudtrekk seier rapporten dette om årsak til fråfall i vidaregåande skole: Dei bakgrunnsvariablane som fører til større moglegheit for ikkje å bestå med studie- eller yrkeskompetanse etter fem år, er: Gutar fell frå i større grad enn jenter Dei som ikkje bor saman med både mor og far som 15-åring samanlikna med dei som gjorde det Ikkje-vestlege innvandrarar og etterkomarar etter ikkje-vestlege innvandrar samanlikna med majoritetsungdom Det er viktig å merke seg at av dei som ikkje består med studie- eller yrkeskompetanse, har ein av tre bestått til og med vg2. Ein betydeleg del av dei som ikkje fekk studie- eller yrkeskompetanse, var like i nærheten av å oppnå kompetansen. I tillegg hadde om lag halvparten av dei som registert med stryk i eitt eller flere fag, stroke i berre eitt fag. Dei som i større grad sluttar i vidaregåande opplæring (samanlikna med det å bestå med studieeller yrkeskompetanse etter fem år) er: Dei som ikkje budde saman med både mor og far som 15-åringar samanlikna med dei som gjorde det Ikkje-vestlege innvandrarar og ettterkomarar etter ikkje-vestlege innvandrarar samanlikna med majoritetsungdom Vestlege innvandrarar og etterkomarar samanlikna med majoritetsungdom Ungdom med foreldre med grunnskoleutdanninng som høgste utdanning samanlikna med å ha høgare utdanning Ungdom som hadde ei mor som ikkje var i jobb, samalikna med å vere i jobb. Prestasjonsvariablar som hadde effekt på ikkje å bestå vidaregåande opplæring: Svake karakterar frå tiande klasse Ungdom som kom inn på andre eller tredjeval på grunnkurs (no vg1) I tillegg vil ungdomar som har hatt ekstra hjelp og støtte i ungdomsskolen, ha større sjanse for å slutte. Det er større fråfall på yrkesfaga enn på studiespesialiserande program. I tillegg er det registrert nokre faktorar som ein kjenner til frå før, som aukar sjansen for å falle frå eller ikke bestå, som høgt fråvær i tiande klasse, ungdom som har alvorleg avvikande åtferd, elevar som ikkje viser innsats i skolen eller som ikkje har ambisjonar om høgare utdanning. Samla sett er det dei same variablane som verkar inn som dei som kom fram i Nifustep sine første rapportar, nemleg: 2
Karakterar frå ungdomsskolen Kome inn på andre eller tredjeval på vidaregåande skole Ungdom frå minoritetsbakgrunn Studieretning Lærlingar Analysen til Nifustep viser at i gruppa lærlingar er variasjonen i gjennomføring, bortval og kompetanseoppnåing mindre enn for ungdomsgruppa som heilheit. Forklaringa på dette er at lærlingane er ei selektert gruppe. Det har tidlegare vore påvist at arbeidsgjevarane vel dei læreplassøkjande som har gode resultat og lite fråver frå tidlegare. Dvs. at ein som oppnår læreplass allereie har vist at han eller ho tilhører den gruppa som har størst sjanse for å oppnå studie- eller yrkeskompetanse. Nifustep peikar vidare på at det er relativt mange læreplassøkjarar som ikkje får læreplass, dette..betyr at det eksisterer en strukturell hindring innebygd i videregående opplæring, som fratar noen av ungdommene en reell rett til videregående opplæring.dette problemet skapes av at arbeidslivet og bedriftseierne har kontroll over denne delen av videregående opplæring, og at skoleeier, fylkeskommunen, ikke noen myndighet i forhold til dimensjoneringen av denne delen av opplæringstilbudet eller i forhold til arbeidsgiveren og hvem de skal ta i lære. Dette skapar eit dilemma. Analysen viser at dei som kjem inn på førsteønskje til vg1, aukar sjansen for å gjennomføre utdanninga. Men dersom mange kjem inn på førsteønskjet, kan ein konsekvens vere at det blir opphoping av ungdom i enkelte bransjar, noko som igjen kan føre til større vanskar med å få læreplass. Tal for Hordaland fylke I følgjande tabell har vi teke utgangspunkt i tal frå SSB/Kostra 2008, og viser tal for heile landet, Hordaland, Oslo og Rogaland.Vi har ikkje alle tala, men oversikten viser i ein viss mon Hordaland samanlikna med nasjonale tal og med to andre fylke. Ver merksam på at tala i denne tabellen er frå 2008. Starta 2002 Heile landet Starta 2002 Hordaland Starta 2002 Oslo Starta 2002 Rogaland Samla for heile årskullet fullført og bestått i løpet av fem år 68.5 69.1 72.0 71.3 Fullført på normert tid yrkesretta 76.8 77.3 78.9 77.4 Fullført og bestått på normert tid yrkesretta 39.1 41.2 35.5 42.5 Fullført og bestått etter fem år yrkesretta 55.2 56.9 51.1 60.9 Gjennomført vidaregåande utdanning, men ikkje bestått - studieforberedande 6.9 6.0 7.8 7.0 Gjennomført vidaregåande opplæring, men ikkje bestått - yrkesretta 7.8 7.7 12.6 7.0 Slutta en påbegynt yrkesfagleg utdanning 26.8 23.7 29.1 23.1 3
Tal på elevar slutta i skoleåret 2006-07 Totaltal i parentes 854 (19687) 647 (18651) 845 (17751) Prosent fråfall i skoleåret 2006-07 4.5 4.3 3.6 4.5 Lærlingar totalt i 2007 4385 2032 4429 Andel søkjarar som fekk læreplass i 2007 79.4 82.8 82.6 Når vi ser på prosentandelen som har slutta ei påbegynt yrkesfagleg utdanning, 23.7 %, reknar vi med at dette talet omfattar elevar som har gått over på eit anna yrkesfag eller over på studieførebuande program, altså omfattar dei som tek omval. Dei fell altså ikkje ut, men er kostbare for den vidaregåande opplæringen totalt. På dette området vil ei styrking av yrkes- og utdanningsrettleiinga kunne gje ei betre resultat. Når det gjeld gjennomført, men ikkje bestått, i yrkesretta fag, ligg Hordaland rett under nasjonalt gjennomsnitt. På studieførebuande programområde ligg vi noko under nasjonalt gjennomsnitt og dei to andre fylka. I juni 2008 hadde vi 1256 elevar som hadde slutta i skoleåret. Det er viktig å merke seg at av desse, er 143 elevar i kategorien har fått arbeid, og 316 var i kategorien begynt på anna skole/kurs. I Hordaland har vi også eit relativ lågt tal på sluttarar blant lærlingane, i 2008 hadde vi 330 heva kontraktar av 4.300 lærekontraktar, altså 7.7 %. Vi har ei svak auke frå 2007, delvis som følgje av konkursar seint på året 2008. Talet er noko høgare enn for heile kullet, men erfaringane i Hordaland viser at mange av lærlingane inngår ny lærekontrakt med ei anna lærebedift, dvs. dei skiftar lærebedrift, men sluttar ikkje som lærling. Grunna gode konjunkturar dei seinar åra har nokre lærlingar gått ut av læreforholdet og starta som hjelpearbeidar. Dei får då høgare løn, og kan gå opp til fagprøve etter fem år, etter ordninga med praksisbrev. Slik utviklinga i arbeidslivet ser ut framover, er det usikkert om denne trenden vil halde seg i 2009. Tiltak retta mot fråfall i vidaregåande opplæring i Hordaland I Hordaland har vi frå 2003 sett av fast årleg beløp til arbeidet med fråfall, 5 mill kroner, frå 2008 er talet auka då posten også har omfatta finansiering av Senter for yrkesrettleiing Hordaland. I tillegg har vi fått øyremerka midlar frå Fylkesuvalet til arbeid med leksehjelp og sommarskule, 1 mill. i 2008 og 750.000 i 2009. Viktige tiltak i Hordaland er: Styrking av rådgivingtenesta Tilbod om alternative opplæringsvegar - Lærekandidatordninga - Fleksibel opplæring Tiltak for ikkje-heimebuande elevar Studieverkstad Sommarskule Leksehjelp Fadderordning Tiltak for minoritetsspråklge elevar 4
Rådgiving Både Stortingsmelding nr. 16, Nifustep sine tidligare rapporter og KS sine føringar legg vekt på styrking av rådgivningstenesta som ein viktig faktor for å motvirke fråfall og for å styrke overgangen mellom grunnskule og vidaregåande skule. Nifustep tilrår at ein i overgangen frå grunnskole til vidaregåande skole legg vekt på overføre så mykje kunnskap som mogleg, slik at dei som skal leggje til rette eit opplæringstilbod i vidaregåande skole kan gjere det basert på faktisk kunnskap om den enkelte elev og dei føresetnaden eleven har. Dette gjeld også kunnskap om fråver i grunnskolen. På dette grunnlag er samarbeid i overgangen mellom grunnskole og vidaregåande opplæring viktig, og eit breiare samarbeid mellom rådgivarar på dei ulike nivåa bør stimulerast. På rådgivingsfeltet har vi følgjande tiltak Delt rådgiving Kompetanseheving av rådgjevarar Senter for yrkesrettleiing styrking av yrkes- og utdanningsrettleiinga Delt rådgiving I 2006 innførte vi delt rådgiving i dei vidaregåande skulane i Hordaland. Vi laga samtidig retningsliner for deling og avgrensing av oppgåver mellom elevinspektørar, rådgivarar og kontaktlærarar. Deling av rådgivingstenesta mellom hovudansvar for karriererettleiing og sosialpedagogisk rådgivning blei også gjennomført i endring av opplæringslova 1.1.2009 Føremålet med deling av tenesta var ei styrking av karriererettleiinga i skolen. I samband med deling av rådgivningstenesta i Hordaland innførte vi frå hausten 2008 krav om vidareutdanning for nytilsette rådgivarar, anten ved tilsetting eller innan tre år etter tilsetting. Kompetanseheving Samstundes har et vore sett i gang ei kompetanseheving av rådgivarane i Hordaland. Etterutdanningstilbodet omfattar 3 4 samlingar kvart år der tema kan vere både karrierettleiing og sosialpedagogisk rådgiving, men eit fast innslag på alle samlingane har vore presentasjon av ulike bransjar og yrke. Vi har også årlege informasjonar om alternative opplæringstilbud som fleksibel opplæring, full opplæring i bedrift og lærekandidatordninga. Sjå nærare orientering om desse ordningane nedenfor. Program blir utforma av ei arbeidsgruppe, i eit samarbeid med Bergen kommune og rådgivarlaget. Målgruppa for etterutdanningssamlingane er rådgivarar i heile grunnopplæringa, vi ønskjer på denne måten å styrke samhandlinga mellom rådgivarar på dei ulike nivåa. Vi har 120 160 deltakarar på samlingane. Etablering av etterutdanningstilbod for rådgivarane er utarbeidd i samarbeid med HiB som arrangerer kursa. Målgruppa er rådgivarar i heile grunnopplæringa. Frå våren 2007 har rådgivarane i vidaregåande opplæring fått tilbod om vidareutdanning i rådgiving, to modular med tilsaman 30 studiepoeng. Vi er no i gang med det tredje kullet. Ca 56 rådgivarar i vidaregåande opplæring har gjennomgått opplæringa. Er gode råd dyre Utdanningsdirektoratet initierte i 2006 ei kompetanseheving for rådgivarane på feltet minoritetsspråklege elevar, Er gode råd dyre. I Hordaland har vi gjennomført slik opplæring i fem regionar i samarbeid med Hordalandsmodellen. Opplæring i den sjette regionen vert gjennomført våren 2009. Senter for yrkesrettleiing Senter for yrkesrettleiing blei starta opp som eit prosjekt i 2006 som eit resultat av partnarskapssamarbeidet om karriererettleiing i fylket, i tråd med utdanningsdirektoratet sitt pålegg, for å styrke rådgivingstenesta og som ein støttefunksjon for denne. Senteret er no fast etablert i fylkeskommunen, med fem tilsette og med ansvar for tenesta i heile Hordaland. Senteret har prioritert oppgåver knytt til 5
informasjonsdelen av faget utdanningsval, og retta mykje av innsatsen mot elevar i ungdomsskolen. I tillegg har senteret oppgåver i samband med etterutdanninga av rådgivarane og i arbeidet med samarbeid skole/arbeidsliv i Hordaland. Alternative opplæringstilbod Lærekandidatordninga I GIVO-rapporten (som bl.a. dannar grunnlag for Stortingsmelding nr. 16) var det framlegg om å styrke tilbodet om alternative opplæringsløp. Nifustep har også framheva at lærekandidatordninga utnyttast i for liten grad. Lærekandidatordninga fører fram til kompetanse på lågare nivå. Ordninga har eksistert frå innføringa av reform 94. I følgje Nifustep er ordninga lite nytta, dei opererer med tal på ca. 55 lærekandidatar på landsbasis i sin rapport frå 2008. I Hordaland har ca. 63 løpande kontraktar inneverande år, 29 nye berre i 2008. Vi har sett av 800.000 til starttilskott for bedrifter som tar inn lærekandidat, frå 20.000 25.000 pr. bedrift. Dette tiltaket held fram i 2009. Vi kan enno styrke informasjonen om dette tiltaket, m.a. mot rådgivarane i grunnskolen. Fleksibel opplæring KS tilrår fleire tilbod som fører til kompetanse på lågare nivå. I Hordaland har vi dei to siste åra utvikla eit tilbod kalla Fleksibel opplæring, retta mot elevar som står i fare for å falle ut av opplæringa. Tre vidaregåande skular tilbyr eit fleksibelt opplæringsløp, med meir fleksibelt opplegg mellom opplæring i skole og bedrift og der opplæring i bedrift kan starte tidlegare enn det ordinære 2 + 2-løpet. Målet er likevel fullt fagbrev. Tre skolar har tilbodet no; Åsane og Sandsli vidaregående skoler og Fitjar vidaregåande skule. Tre klassar starta opp hausten 2007 og ordninga blei utvida til tre nye klassar hausten 2008. I tillegg eksisterar framleis tilbodet om full opplæring i bedrift, der vi har ca. 300 elevar inne på ulike nivå. I Hordaland har vi ikkje starta opp ordninga med praksisbrev i dette skoleåret då vi ser på tilbodet om fleksibel opplæringing som eit betre tilbod med god oppfølging, og som også skal resultere i fullt fagbrev. Hybelkoordinator I Voss-regionen, der ca. 20 % av elevane er hybelboarar, har vi gjeve tilskot til koordinator med hovudoppgåver knytt til arbeid mot elevar som bur på hybel. Ein viktig samarbeidspart er helsesøster på skolane. Tiltaket vart etablert i 2006 og er no ei fast ordning i regionen. Tilskot til individuelle tiltak Årleg sett vi av ca. 1. mill. til individuelle tiltak. Skolane kan søkje om midlar til enkeltelevar der dei ser at individuelle tiltak kan hindre fråfall i skoleåret. Studieverkstad Årstad videregående skole Årstad videregående skole er den største skolen i Hordaland med ca 1050 elevar, herav ca. 150 minoritetsspråklege elevar. Skolen får tilskot til finansiering av ein koordinator for studieverkstad på skolen. Målgruppa er elevar som treng ekstra støtte, minoritetsspråklege elevar og ungdom frå OT/PPT. Til ei kvar tid er det ca. 120 elevar som nyttar tilbodet, med venteliste. Elevane får rettleiing av bibliotekar og faglærarar. Dei får tilbod om rettleiing og fagleg støtte i norsk/lesing, realfag og engelsk. Ei gruppe for elevar med dysleksi som får ekstra oppfølging i norsk og engelsk er også etablert. Studieverkstaden er oppretta i tilknytting til skolen sitt bibliotek og gir også opplæring i digitale verktøy. I tillegg har Årstad videregående skole fått midlar til samarbeid med New Page. Målet er å få elevar tilbake til undervisninga, og dermed også til å fullføre opplæringa. Tiltaket vart sett i gang i forrige skoleår, og vil halde fram dette skoleåret då dei opplever gode resultat. New Page har vist seg å være vellukka i si tilnærming til elevar som er i opposisjon til skolen og som er i faresonen for å falle ut. Leiargruppa ved skolen er også direkte engasjert i tiltaket. 6
Samarbeid med Røde Kors Leksehjelp I samarbeid med Røde Kors er det etablert eit tilbod om leksehjelp i Bergen sentrum, tre dagar pr. veke, i Røde kors-huset og på Bergen offentlige bibliotek. Ca 100 elevar møter opp på tilbodet. I tillegg er det etablert leksehjelp på Askøy, Stord og Bømlo. Tilbodet ligg annonsert på Skoleportalen.no Voss husflidsskule har i fleire år hatt tilbod om leksehjelp kvar veke. Erfaringane viser at det er viktig at elevane får varm mat før leksearbeidet kjem i gang på ettermiddagen. På Olsvikåsen videregående skole har elevane på høgare trinn valt å tilby leksehjelp i kombinasjon med fadderordning, i samarbeid med Røde Kors tilbyr dei leksehjelp for skolen sine elevar eig gong pr. veke. Sommarskule Det har vore tilbod om sommarskole i to fag, norsk og matematikk i Bergen dei to siste åra. Elevane har eksamensrett. Vi hadde 20 elevar sommaren 2008. Denne sommaren vil vi utvide ordninga med eksamenstilbod i fleire fag. Opplæringsavdelinga i Hordaland fylkeskommune har teke initiativ til ein nasjonal konferanse om sommerskole og leksehjelp i mars 2009 der målsetjinga er ei erfaringsutveksling mellom fylka. Fadderordninga Fadderordninga sett i gang som eit forsøk med fire skolar hausten 2007, i samarbeid med Elevorganisasjonen. Frå hausten 2008 har 12 skolar vore interessert i å etablere ei fadderordning, etter ulike modellar. Sjå Olvikåsen videregående sitt tilbod over. Tiltak for minoritetsspråklege elevar I Hordaland har vi hatt fokus på gruppa elevar med minoritetsspråkleg bakgrunn i fleire år. I fylket har vi i overkant av 1.000 elevar med minoritetsspråkleg bakgrunn, i hovudsak med kort botid i Norge. Nifustep sine tal byggjer på erfaringar frå Austlandsfylka, som i større grad har 2.generasjons innvandrarar. Her var det store sjansar for fråfall for gutar som var etterkomarar av ikkje-vestlege innvandrarar som valde yrkesfaglege studieprogram. Vi har hatt eit eige prosjekt som har greidd ut om bakgrunnsvariablar for gruppa Fleire fleirskpråklege fullfører og ei eiga ungdomsundersøking samt ei undersøking om tilbudet på norskopplæring til minoritetsspråklege elevar. Vi har også tilsett eigen spesialrådgjevar med ansvar for deler av tiltaka mot denne mågruppa. Ulike tiltak som i utgangspunktet var retta inn mot minoritetsspråklege elevar, har etter kvart vorte utvikla som tilbod til alle elevar som kan ha nytte av tilbodet; som fadderordning, leksehjelp og sommarskule. Veien fram nettbasert norskprogram for minoritetsspråkleg elevar Utviklinga av det nettbasert norskprogrammet Veien fram, eit samarbeid med Griegmultimedia, blei starta opp fordi vi så det som viktig å styrke norskopplæringa som ein veg inn også mot dei andre faga i opplæringa. Prosjektet varte i tre år. I prosjektfasen deltok fire skolar, men til no har 12 skolar teke programmet i bruk. Evalueringa har vore god, vi gir støtte til opplæring av nye skolar som ønskjer å ta bruke programmet, som er modulbasert og lagt til rette for bruk på fleire yrkesfaglege programområde. Det er også utvikla ein nynorskvariant av programmet. Informasjonsmøte for elevar og føresette på grunnskulen Tilbodet vart starta opp i samarbeid med Bergen kommune og fire ungdomsskular i 2007. Tilbodet går til elevar og føresette i ungdomsskulen. Det vert gjeve informasjon om inntak og utdannings- 7
programma med særleg vekt på tilboda innan yrkesfaga. Frammøte har auka for kvart år, i januar 2009 deltok ca 170 personar, i tillegg deltok 18 tolkar den eine dagen og 13 den andre dagen. Tilbodet dekker eit stort behov, og det gir samtidig betre kunnskap om dei faga ungdomen kan velje. Samlingar for norsklærarar med ansvar for minoritetsspråklege elevar Ei kartlegging av tilbodet på norskopplæring for minoritetsspråklege elevar og lærarane sitt behov for kompetanseheving, har resultert i oppretting av ei arbeidsgruppe på opplæringsavdelinga der målet er å samle norsklærarar med ansvar for minoritetsspråklege elevar til faglege informasjonsmøte to gonger årleg.vi ser eit stort behov for informasjon om lover og forskrifter, nye læreplanar og praktisk arbeid med læreplanar i klasserommet. Mange skoler har få elevar med minoritetsspråkleg bakgrunn og eit avgrensa fagmiljø lokalt der dei kan drøfte spesielle vilkår for denne gruppa. Samlingane skal gje informasjon og vere eit forum for for å drøfte nye læreplanar, retningsliner for arbeidet og felles problemstillingar lærarane møter i opplæringa. Vi har ca. 40 deltakarar på kvar samling. Programmet og leiing av arbeidet har skjedd i samarbeid med NAFO (Nasjonalt senter for flerkulturell opplæring) og med dei sterke faglege norskmiljøa på Bergen Katedralskole, Årstad og Laksevåg videregående skoler. Prosjekt La oss få prøve Årstad videregående skole har oppretta eit treårig prosjekt, delfinansiert av NAFO, der ein har utvikla eit samarbeid med Nygård skole (som gir grunnopplæring til minoritetsspråklege elevar) om hospitering på ulike yrkesretta program på Årstad. Programmet har vore svært vellukka og kan bli ein modell for andre skolar, og for arbeidet med Utdanningsval framover. Eit delprosjekt lager planar for foreldresamarbeid, og har resultert i gjennomføring av startsamtale med alle minoritetsspråklege elevar og deira pårørande i starten av vg1. Brei innsats - Kontaktlærarar og Startsamtalen Vi starta opp satsinga mot fråfall i 2004 med ei satsing i høve kontaktlærarane i skolen då oppfølging av elevane i klassen er ein viktig faktor for å motverke fråfall. Vi innførte også ein startsamtale som skulle gjennomførast med alle elevar i oppstarten av nytt skoleår. Dette arbeidet vil bli revidert i 2009 med ei evaluering av bruk av startsamtalen, og om vi skal revidere opplegget. Vi vil også vurdere å ta opp att skolering av kontaktlærarane. På initiativ frå regionkoordinatorane vil det bli oppretta ei arbeidsgruppe som får hovudansvar for dette området i 1. kvartal 2009. 8