Flåm skule RISIKO OG SÅRBARHEITSANALYSE (ROS analyse)
Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 2
Innhald Innhald... 3 1 Innleiing... 4 1.1 Bakgrunn... 4 1.2 Metode... 6 1.2.1 Risikomatrise:... 6 2 Analyse... 8 3 Vurdering av moglege risiko og sårbarheitsfaktorar... 9 3.1 Skred... 10 3.2 Flaum... 12 3.3 Radon... 13 3.4 Vegetasjonsbelte langs elva... 15 3.5 Trafikk... 16 4 Vurdering i forbindelse med Naturmangfaldlova (NML)... 17 5 Oppsumering og Hensynsoner... 18 6 Kjelder... 19 Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 3
1 Innleiing 1.1 Bakgrunn Med heimel i plan Plan og bygningslova 12 8 vedtok Plan og utvikling i møte 26.01.2015 at det vart sett gang ein planprosess for detaljregulering av ny bru til Flåm skule. Føremålet med planarbeidet er å kunne legge fram ulike alternativ til bru og tilkomst til Flåm skule og nærliggande bustader. Ved utarbeiding av reguleringsplanar for utbygging, skal ein risiko og sårbarheitsanalyse (ROSanalyse) gjennomførast for planområdet, jf. 4 3 i Plan og bygningslova. Føremålet med risiko og sårbarheitsanalysar er å bidra til at samfunnsikkerheit i naudsynt grad vert integrert i arealplanlegginga. Resultatet av analysen vil kome til uttrykk i reguleringsplanen. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 4
Figur 1. utsnitt av kommuneplanen planområdet. Området er i arealdelen av kommuneplanen 2008 2020 avsett til næring, LNF område, masseuttak og offentlig bygningar Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 5
1.2 Metode 1.2.1 Risikomatrise: Risikomatrisa er henta frå vegleiaren: Samfunnssikkerhet i arealplanlegging Kartlegging av risiko og sårbarhet (2011). Fastsetting av kva som er akseptabel risiko skjer ved fargelegging av ei matrise. Dersom ei hending havnar i raud sone SKAL det gjennomførast risikoreduserande tiltak før eventuell iverksetting/bruk, alternativt skal det utførast meir detaljerte ROS analyser for eventuelt å avkrefte risikonivået. Dersom ei hending havnar i gul sone (sokalla ALARP sone, As Low As Reasonable Practicable), vert risikoen vurdert som middels. Her bør oppfølging og tiltak vurderast gjennomført for å redusere risikoen så mye som mulig. Det vil ofte være aktuelt å legge ein kost /nytteanalyse til grunn for vurdering av korleis risikoreduserande tiltak som skal gjennomførast. Havnar en hending i grøn sone, vert risikoen vurdert til å være akseptabel, men ytterligare risikoreduserande tiltak skal likevel gjennomførast dersom det er mulig ut frå økonomiske og praktiske vurderingar. Sannsynlegheit Svært sannsynlig Mykje sannsynleg 5 10 15 20 25 4 8 12 16 20 Sannsynlig 3 6 9 12 15 Mindre sannsynlig Lite sannsynleg Ufarleg 2 4 6 8 10 1 2 3 4 5 Mindre alvorleg/ ein viss fare Alvorleg Kritisk/Betydeleg Svært alvorleg/ Katastrofalt Konsekvensar Sannsynlegheitsgrad: Fylgjande kriteria er nytta som eit grunnlag for risikoanalysen i dei tilfella det dreiar seg om klare hendingar. Lite sannsynleg Sjeldnare enn ein hending pr 100 år Mindre sannsynleg Sannsynleg Mykje sannsynleg Svært sannsynleg 1 gong mellom kvart 50 og 100 år 1 gong mellom kvart 10 og 50 år 1 gong mellom kvart år og kvart 10 år Kvart år Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 6
Konsekvensgrad: Nemning Personar Miljø Materielle verdiar/økonomiske tap Ufarleg Ingen personskade Ingen skade på miljøet/omgjevnaden Mindre alvorleg Kritisk/betydeleg Alvorleg Svært alvorleg/ katastrofalt Mindre skade som førar til førstehjelpstiltak/beh andling Ein alvorleg personskade eller skade på fleire, sjukehusopphald. Kan resultera i langvarig sjukehusopphald eller invaliditet. Kan resultera i tap av liv. Ubetydelege miljøskadar som ikkje krev særskilte tiltak Utslepp til vatn, luft eller jord som kan forårsake lokale forstyrringar og som krev tiltak Utslipp til vatn, luft eller jord som kan skade på miljøet. Utslipp til vatn, luft eller jord som kan forårsaka varige skadar på miljøet. Ingen skade på materiell. Driftstans/reperasjon ar <1 veke. Mindre lokal skade på materiell og ikkje umiddelbare behov for reperasjonar, eventuelt mogleg betring på kort tid. Reperasjonar < 3 veker. Betydelege materielle skadar. Reperasjonar < 3 veker. Alvorlege skadar på materiell. Reperasjonar < 3 mnd. Fullstendige materielle skadar. Reperasjonar > 1 år. Farge forklaring: Rødt felt indikerer uakseptabel risiko. Tiltak må iverksettes for å redusere denne ned til gul eller grøn. Gult felt indikerer risiko som bør vurdere med hensyn til tiltak som reduserer risiko. Grønt felt indikerer akseptabel risiko. (Akseptkriterier må ligge til grunn for plassering av farger i matrisen) Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 7
2 Analyse NATURBASERT RISIKO Snøskred Lausmasseskred Fjellskred, steinskred og steinsprang Flaum i vassdrag, erosjon og isgang Stormflo Vind/ekstremnedbør Skog /Gras /Lyngbrann Radon VERKSEMDRISIKO Verksemder med fare for brann eller eksplosjon Verksemder med fare for kjemikalieutslepp eller anna akutt forureining BEREDSKAPSTILTAK AV BETYDNING FOR AREALPLANLEGGING Innsatstid for brannvesen og ambulanse Slukkevatnkapasitet PROBLEMSTILLINGAR Aktuelt. Sannsynet for snøskred er vurdert som svært liten, og risikoen som ikkje reell. (Henriksen, 2010) Aktuelt. På grunn av det tynne lausmassedekket i dalsida, vegetasjonsforhold og ingen tydelige dreneringsveier anser me ikkje jordskred som en reell risiko. (Henriksen, 2010) Aktuelt. Delar av planområdet er innanfor fareområde for steinsprang og snøskred i aktsomheitskart på www.geo.ngu.no Aktuelt, må utgreiast meir. Skredfarevurdering ligg vedlagt. Aktuelt. Etter flaumen kjem det nye flaumsonekart, men NVE vil ikkje utarbeide nye kart før etter at alt arbeidet i elva er ferdigstilt. Ikkje aktuelt. Ikkje aktuelt. Ikkje aktuelt. Aktuelt. Aurland har høge verdiar av radonkonsentrasjon. Aktuelt, må utgreiast meir. Flåm skule ligg på store delar av permeable lausmassar (breelv eller elveavsetningar) som ofte har høge verdiar av radon! (sjå Furuly ROS analyse. PROBLEMSTILLINGAR Ikkje aktuelt Ikkje aktuelt PROBLEMSTILLINGAR Aurlandsvangen brannstasjonen ligg kort veg i frå planområdet. Innsatstida er berekna til å vera innan fem min. I forskrift om organisering og dimensjonering av brannvesen er kravet til innsatstid 20 min. Brannmannskap på Aurlandsvangen held seg difor godt innanfor kravet. Pr i dag vil sløkkevatn på staden vere brannvesenet sitt materiell, dvs ein tankbil med 14000 L vatn, samt ein mindre bil med 1800 L vatn. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 8
SÅRBARE OBJEKT Natur Naturvern Flora og fauna Friluftsliv PROBLEMSTILLINGAR Aktuelt. Natureleg vegetasjonsbelte langs elva. Flåmselvi er ein del av det verna Flåmsvassdraget. Tiltaket skal vurderast i høve Naturmangfaldlova(NML). Landbruk Kulturminne Medfører bortfall av elektrisitet, teletenestar, vatnforsyning og/eller renovasjon/spillvann spesielle ulemper Omsorgs og oppvekstinstitusjonar (Kraftforsyning klatrefare, magnetfelt, forsyningstrygghet) ER DET KRAFTLINJER I OMRÅDET? INFRASTRUKTUR Kjente ulykkespunkter Trafikkfare Transport av farlig gods gjennom området Aktuelt. Mykje jordbruksareal, fulldyrka jord, vert råka. Ikkje aktuelt Ikkje aktuelt Ikkje aktuelt Vert utgreia i planomtalen Ikkje aktuelt Aktuelt. Det er ikkje tilrettelagt for mjuke trafikkantar i området. Kan fort oppstå farlege situasjonar. Ikkje aktuelt KLIMATILPASSING 3 Vurdering av moglege risiko og sårbarheitsfaktorar Etter vurdering av moglege risiko og sårbarheitsfaktorar har ein kome fram til at dei største problemstillingane for området er skred, flaum og vegetasjonsbelte langs vassdrag. Ein vil og nemne litt om problemstillinga rundt trafikk. Til slutt vil ein gjere ei vurdering av planlagt tiltak i høve Naturmangfaldlova. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 9
3.1 Skred I samband med planlegging av gang og sykkelveg Flåm Kyrkje Haugen fekk Aurland kommune ei skredfarevurdering for området utarbeidd av COWI. Me vel å henvise til denne rapporten frå 2010. Figur 2 Risikomatrise for skred/steinsprang ved Brekkehagen Flåm skule. Henta frå COWI sin skredfarevurdering frå 2010. Snøskred vurderes som ingen reell risiko. Sannsynlighetene og konsekvensene av fjellskred/steinskred fra fjellsiden i øst er de samme for alle delstrekningene. Sannsynligheten for at løsmasseskred (flomskred) fra Stegagrovi når gang og sykkelveien vurderes som liten. Et eventuelt flomskred vurderes til ikke å nå fram til gang og sykkelveien. Simuleringene av steinsprang indikerer at gang og sykkelveien ikke vil treffes av steinsprangblokker. Steinsprang fra Hagaberget vurderes til ikke å treffe gang og sykkelveien. (COWI, Skredfarevurdering Gang og sykkelveg Flåm Kyrkje Haugen, Aurland kommune, Rapport September 2010) Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 10
Figur 3 Risikomatrise for skred/steinsprang ved Haugen Brekkehagen. Henta frå COWI sin skredvurdering frå 2010. Løsmasseskred og snøskred vurderes ikke som reell risiko. Sannsynlighetene og konsekvensene av fjellskred/steinskred fra fjellsiden i øst er de samme for alle delstrekningene. Sannsynligheten for steinsprang vurderes til mellom en hendelse pr. 200 år og en hendelse pr. 1000 år. Steinsprangmodellering indikerer at gang og sykkelveien i dette området normalt ikke treffes av steinblokker. Dersom steinsprang skjer når det er tele i bakken, kan likevel steinblokker treffe gangog sykkelveien. Totalt sett plasseres konsekvensen av hendelsen likevel i konsekvenskategori K2. (COWI, Skredfarevurdering Gang og sykkelveg Flåm Kyrkje Haugen, Aurland kommune, Rapport September 2010) NGI faresonevurdering for Gnr/Bnr 49/53, Brekkehagen. NGI er bedne om å vurdere faresoner på Gnr/Bnr: 49/53, Aurland kommune i forbindelse med gjenoppbygging av bustad. Huset ble undergravd av elva under flaumen 28 oktober 2014. Elva grov seg da inn under huset slik at opprinneleg byggeareal forsvann. Dette er ikkje tilgjengeleg før elva er sikra og eventuelt flytta. Ved gjenoppbygging etter totalskade, vert saka fremma som byggesak og det vert satt same krav til sikkerheit som ved nybygg. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 11
Figur 4 Syner vurdert område og faregrenser for Gnr/Bnr 49/53 Figur 4 syner vurdert område og faregrenser med nominell årleg sannsyn 1/100, 1/1000 og 1/5000. Mot fjellveggen ligg faresoner for steinsprang. Langs elva ligg det ei faresone 1/1000 for erosjon. Det vert anteke at utført sikring har ein tilstrekkeleg sikkerheit for botnsenking og undergraving ved 100 års flaum, men ikkje for 1000 års flaum. Det vert anteke at huset har noko betre sikring etter sikringsarbeidet i elva. Ved omlagring av massar i elvebotnen vil elveleie på nytt kunne skifte karakter. Plassering av denne sona er ikkje absolutt, geometri til elva er prosjektert av NVE, men ikkje ferdigstilt. Tidlegare husplassering ligg utsatt for både erosjon og ligg tett ved grense for steinsprang med årleg sannsyn 1/1000. Nytt hus kan med fordel forskyve byggegrunn mot nord. Langs elva er det ein korridor som markerar fare for erosjon. Byggegrunn må sikrast med steinsprangvoll dersom ein forskyv byggegrunn mot fjellveggen. Ein steinsprangvoll vil ikkje gje absolutt sikkerheit, men vil kunne byggast slik at farenivået vert redusert til akseptabelt, dvs mindre enn 1/1000 per år. 3.2 Flaum Etter flaumen kjem det nye flaumsonekart, men NVE vil ikkje utarbeide nye kart før etter at alt arbeidet i elva er ferdigstilt. Det me har pr. dato er ein sikringsplan. NVE har prosjektert sikring som skal byggast i samsvar med planen. Denne må leggast til grunn med omsyn til å fastsette høgder for nye bygg i området. Slik situasjonen er i dag vert det jobba med å sikre Flåmselvi mot ein ny 200 års flaum. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 12
3.3 Radon Vinteren 2003 vart det gjennomført ein kartlegging av radon i inneluft i Aurland kommune. 13% av kommunens husstandar deltok i kartlegginga. Resultata synte at 48% av bustadane har ein radonkonsentrasjon høgare enn 200Bq/m3, som er tiltaksgrensa. 29% av bustadane ligg over 400 Bq/m3. 14% høgare enn 1000Bq/m3. I åtte bustadar vart det mål radonverdi på over 2000 Bq/m3, noko som Statens Strålevern behandlar som svært høge verdiar. Gjennomsnittleg årsmiddelverdi av radon er berekna til 512 Bq/m3. I rapporten vart det konkludert med at Aurland kommune har eit svært omfattande radonproblem. Statens strålevern definera områder der meir enn 20 % av målingane overstig 200 Bq/m3 radon i luft som områder med høgt sannsyn for forhøgja radonverdiar. Området mellom Flåm skule og Brekkehagen i Flåm ligg innanfor eit område med høgt sannsyn for forhøgja radon konsentrasjon. Figur 5 Kart over radonutsatte stader i Aurland kommune. Henta frå Statens Strålevern si kartlegging av radon i Aurland kommune (RaMap). Byggegrunnen vert rekna som den viktigaste kjelda til forhøgja konsentrasjon av radon i boligar, samen med byggeskikk og bygningsteknikk. Områder med radiumrike bergarter (f.eks. alunskifer, granitter og pegmatitter) og/eller permeable lausmassar (breelv eller elveavsetningar) er dei mest radonutsatte (Sundal et al 2004). Kommunen anbefalar difor å samanstille måledata frå denne rapporten med tilgjengelig geologisk informasjon. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 13
Ut frå kartdata henta frå www.geo.ngu.no ser ein at store deler av planområdet, frå Flåm skule til Brekkehagen ligg på lausmassar beståande av breelv og elveavsetningar. HENDELSE ÅRSAK SANNSYNLEG HEITSGRAD KONSEKVENS GRAD RISIKO MOGLEG TILTAK NATURBASERT RISIKO Radon Områder med radiumrike bergartar(t.d. alunskifer, granitter og pegmatitter) og/eller permeable løsmassar(breelveller elveavsetningar). Svært sannsynleg Svært alvorleg/ Katastrofalt 20 Innvendige tetteløysingar, betre ventilasjon av inneluft og eit punktavsug frå byggegrunnen som dannar eit undertrykk under betongsålen og ventilerar grunnen. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 14
3.4 Vegetasjonsbelte langs elva Flåmselvi er ei nasjonalt verna lakseelv, tilhøyrande Flåmsvassdraget som er eit nasjonalt verna vassdrag. Kantsona langs vassdrag er verdifull for friluftsliv og miljø. Elva hadde eit vegetasjonsbelte på begge sider av elva, med sporadisk kantskog. Mykje av dette er i dag vekke grunna flaumen som eroderte vekk deler av elvebredda. Vassressurslova 11 stiller krav om at det skal oppretthaldast eit naturleg vegetasjonsbelte langs alle vassdrag. 11. (kantvegetasjon) Langs bredden av vassdrag med årssikker vannføring skal det opprettholdes et begrenset naturlig vegetasjonsbelte som motvirker avrenning og gir levested for planter og dyr. Denne regelen gjelder likevel ikke for byggverk som står i nødvendig sammenheng med vassdraget, eller hvor det trengs åpning for å sikre tilgang til vassdraget. Fylkesmannen kan gje fritak. Grunneieren, tiltakshavere og berørte fagmyndigheter, kan kreve at kommunen fastsetter bredden på beltet. Lova spesifiserer ikkje kva breidda på eit vegetasjonsbelte bør vere, men legg til grunn ein økologisk funksjon. Vegetasjonsbeltet skal ha tilstrekkeleg breidde slik at det «motverkar avrenning og gir ein levestad for planter og dyr». Ved landbruksareal der det vert søkt om produksjonstilskot skal ha ei naturleg kantsone på minst 2 meter mot alt vatn. Ved nydyrking skal det settast att ei sone på minst 6 meter, dersom kommunen ikkje har fastsett eigne bestemmingar for breidde og skjøtsel av kantsonen. Etablering av breiare soner (meir enn 6 meter) er ønskeleg for å skape gode levestedar for plante og dyreliv, spesielt på frodige/fuktige vegetasjonstypar, og der erosjonsfaren er stor. Ved opparbeiding av ny bru og tilkomstveg, samt tilhøyrande parkering, vil vegetasjonsbeltet verta råka. Mykje av kantssona langs elva er allereie vekke, og anleggsarbeid ved ny bru vil føre til større skadar på vegetasjonsbelte. Elva vert dimensjonert til å tåle ein 200 års flaum, det vil sei at ho vert utvida mange stadar og kantsona vert endra. Det er viktig at det her vert reetablert ei ny kantsone. HENDELSE ÅRSAK SANNSYNLEG HEITSGRAD KONSEKVENS GRAD RISIKO MOGLEG TILTAK SÅRBARE OBJEKT Vegetasjonsbelte langs elva Slitasje etter anleggsarbeid ved ny bru og tilkomstveg. Skade ved flaum i Flåmsvassdraget. Sannsynleg Alvorleg 9 Krav om varsam framferd. Rehabilitering av eksisterande og opparbeiding av nytt vegetasjonsbelte langs elva. Veksten i vegetasjonen vil Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 15
etter få år vere godt synleg. Elva blir sikra mot 200 års flaum. 3.5 Trafikk Tilkomst til planområdet, til Flåm kyrkje og vidare fram dalen skjer via Flåmsdalsvegen som er ein kommunal veg. Vegen fungerer som einaste tilkomstveg for innbyggjarar i Flåmsdalen, hovudsakleg med personbilar då det ikkje er kollektivtilbod. Vegen er ikkje tilrettelagt for mjuke trafikantar, men fungerer likevel som skuleveg for borna som skal til og frå Flåm skule. Sidan vegen ikkje er tilrettelagt for mjuke trafikantar og det kan fort oppstå farlege situasjonar då dei mjuke trafikantane må gå/sykle i bilvegen. I sommarhalvåret er det høgsesong for turisme i Flåm og trafikken aukar. Då kan ferdsel langs vegen føre til farlege situasjonar for turistar, ofte store grupper, som både går og syklar saman på vegen. På ein so smal veg vert det fort farleg dersom eit køyretøy må passere ei gruppe med mjuke trafikantar og det kan kome møtande trafikk. HENDELSE ÅRSAK SANNSYNLEG HEITSGRAD KONSEKVENS GRAD RISIKO MOGLEG TILTAK INFRASTRUKTUR Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 16
Trafikkfare Mjuke trafikantar må nytte seg av bilveg for å ferdast opp og ned dalen. Vegen er smal og delvis uoversiktleg, noko som kan føre til ulykker og i verste fall dødsulykker, spesielt ved auka trafikk. Sannsynleg Svært alvorleg/ Katastrofal 15 Opprette ein gangog sykkelveg frå Lunden til Flåm kyrkje. 4 Vurdering i forbindelse med Naturmangfaldlova (NML) Landskapet og naturverdiane rundt Flåm skule er godt kjent gjennom databasane www.artsdatabanken.no, www.miljostatus.no. Kunnskapen om området er og kjent gjennom kommuneplan. Det er ikkje kjende førekomstar av raudlisteartar eller registrert utvalte naturtypar ved Flåm skule. Kunnskapsgrunnlaget jf. naturmangfaldlova 8 er vurdert som god for å vurdera denne saka, og føre varprinsippet 9 er difor tillagt liten vekt. Heilskapen i landskapet vil verta lite påverka av utbygging av området, og er vurdert til å vere akseptabelt for den samla belastinga i området jf. 10 i naturmangfaldlova. Utbygging kring Flåm skule vil ikkje føra til miljøforringing, og 11 i naturmangfaldlova er difor ikkje vurdert i denne saka.. Byggemetode og byggeskikk er vurdert til å vera miljøforsvarleg for denne utbygginga jf. 12. Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 17
5 Oppsumering og Hensynsoner Sannsynlegheit Svært sannsynlig Mykje sannsynleg 5 10 15 20 25 4 8 12 16 20 Sannsynlig 3 6 9 12 15 Mindre sannsynlig Lite sannsynleg Ufarleg 2 4 6 8 10 1 2 3 4 5 Mindre alvorleg/ ein viss fare Betydeleg Alvorleg Svært alvorleg/ Katastrofalt Konsekvensar HENDELSE RISIKO Steinsprang 4 Flomskred 2 Fjellskred/steinskred 5 Flaum Radon 20 Trafikk 15 Natur og naturvern, Flora og fauna 9 Vegetasjonsbelte 9 Landbruk 9 Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 18
6 Kjelder Henriksen, Helge. (2010). Skredfarevurdering gang og sykkelveg Flåm Kyrkje Haugen, Aurland kommune. Sogndal: COWI Jerstad, A., Lunder Jensen, C., Ramberg, G. B., Ruden, L., Ånestad, K., Strand, T. (2003) Kartlegging av radon i Aurland kommune. RaMAP, Statens Strålevern. Høydal, Øyvind Armand. (2015) Faresonevurdering. NGI. http://www.fylkesmannen.no/documents/dokument%20fmhe/05%20milj%c3%b8%20og%20klima/ Naturmangfold/Skj%C3%B8tsel%20av%20kantsoner%20langs%20vassdrag.pdf http://www.miljostatus.no/kart/ http://www.riksantikvaren.no/veiledning/data og tjenester/karttjenester http://www.ngu.no/ Aurland Naturverkstad Planomtale 1/2015 side 19