VEDLEGG 1. IDENTIFISERING AV RISIKOFORHOLD VED BRUK AV SJEKKLISTE VEDLEGG 2. ANALYSESKJEMA

Transkript

1 Vågsøy kommune , Revidert: Vedtatt i kommunestyret i sak K-004/15 den

2 INNHALD 1. INNLEIING ANALYSEOBJEKTET FØRESETNADER, AVGRENSINGAR OG ANTAKINGAR DEFINISJONAR OG OMGREP METODIKK FAREIDENTIFIKASJON OG SÅRBARHEITSVURDERING KATEGORISERING AV SANNSYN KATEGORIAR FOR KONSEKVENSVURDERING VURDERING AV RISIKO RISIKOREDUSERANDE TILTAK VURDERING AV SÅRBARHEIT VED AKTUELLE HENDINGAR KOMMENTAR OG TILTAK RISIKOMATRISE OPPSUMMERING NO OG ETTER UTBYGGING... 9 VEDLEGG 1. IDENTIFISERING AV RISIKOFORHOLD VED BRUK AV SJEKKLISTE VEDLEGG 2. ANALYSESKJEMA Foto forside: Måløy; Johan Einar Wåge Snekkarane; Skavøypoll barnehage

3 1. INNLEIING I samsvar med 4-3 i plan- og bygningslova og rundskriv T-5/95 Arealplanlegging og utbygging i fareområder blir det stilt krav om at det ikkje skal byggast ut i usikre områder. Analysen skal gje ei overordna og representativ framstilling av sårbarheit og risiko. 2. ANALYSEOBJEKTET Analyseobjektet femnar om den framtidige arealbruken i kommuneplanen/reguleringsplanen, samt areal som er definert som utviklingsareal og er gjenstand for fortetting/trasformasjon gjennom definert utviklingstrategi. 2.1 FØRESETNADER, AVGRENSINGAR OG ANTAKINGAR Følgjande føresetnader er lagt til grunn for risiko- og sårbarheitsanalysen: Analysen er overordna og kvalitativ. Den er avgrensa til temaet samfunnssikkerheit slik dette er skildra av DSB (Direktoratet for samfunnssikkerheit og beredskap) Utbygging skal følgje relevante lover og forskrifter, som sikringstiltak og liknande. Vurderinga er avgrensa til det aktuelle planområdet/analyseobjektet. Vurderinga klargjer ikkje uavhengige, samanfallande hendingar. Vurderinga omfattar ikkje tilsikta hendingar (sabotasje, hærverk o.l.) 2.2 DEFINISJONAR OG OMGREP Omgrep Sårbarheit Risiko Risikoanalyse Risikoreduserande tiltak Naturbasert risiko/sårbarheit Verksemdsbasert risiko/sårbarheit Sårbare objekt Infrastruktur Definisjon Manglande evne hjå eit analyseobjekt til å motstå verknadane av ei uønskt hending og til å gjenopprette tilstanden eller funksjonen etter hendinga. Uttrykk for kombinasjon av sannsyn for og konsekvens av ei uønskt hending. Ein systematisk framgangsmåte for å skildre og/eller berekne risiko. Risikoanalysen vert gjennomført ved kartlegging av uønskt hendingar og årsakene til- og konsekvensane av desse. Tiltak som påverkar sannsynet eller konsekvensen av uønskt hendingar. Naturlege, stadeigne forhold som gjer at areal kan motstå eller avgrense verknader av uønskte hendingar. Forhold som er relatert til etablerte verksemder som gjer at føreslått arealbruk kan motstå eller avgrense verknadane av uønskte hendingar. Anlegg, bygg, natur og kulturområde som er sårbare for inngrep, forureining og skade. Infrastruktur er ikkje med i definisjonen av sårbare objekt. Veg, el-forsyning og liknande som er vesentleg og der stans/skade kan ha store konsekvensar. 3. METODIKK Metoden er basert på hovudprinsippa i NS 5814 Krav til risikoanalyser, DSB sin rettleiar om Samfunnsikkerheit i arealplanlegging og DSB sin rettleiar Veileder til helhetlig risiko- og sårbarhetsanalyse i kommunen. Risiko er knytt til uønskte hendingar, dvs. hendingar som i utgangspunktet ikkje skal inntreffe. Det er difor knytt uvisse til både om hendinga vil inntreffe (sannsyn) og omfanget (konsekvens) av hendinga dersom den inntreff. Arbeidsmetodikken omfattar følgjande trinn: Fareidentifikasjon kartlegging av moglege uønskte hendingar. Evaluere sannsyn og konsekvens.

4 Klassifisering av risiko, identifikasjon av behov for risikoreduserande tiltak. Fyll ut vedlegg 2; analyseskjema, for dei ulike hendingane og legg dei ved ROS-analysen. Bruk kapittel som rettleiing. Det vert og vist til DSB sin rettleiar Veileder til helhetlig risiko- og sårbarhetsanalyse i kommunen for forklaring på korleis ein skal fylle ut tabellen. Etter dette skal ein gjere ein samla vurdering av sårbarheit ved dei aktuelle hendingane. Rettleiing til dette er gitt i kapittel FAREIDENTIFIKASJON OG SÅRBARHEITSVURDERING Fareidentifikasjonen er basert på ROS-sjekklista frå SIGVe-rapporten (sjå vedlegg 1) samt ei eiga vurdering av planområdet knytt til planlagde tiltak i kommuneplanen. Farane vert konkretisert gjennom formulering av representative, uønskte hendingar. Med sårbarheit er det meint manglande evne hjå analyseobjektet til å motstå verknader av ei uønskt hending og til å gjenopprette sin opphavlege tilstand eller funksjon etter hendinga. Ei sårbarheitsvurdering består av ein systematisk gjennomgang av dei viktigaste faktorane som påverkar risiko. Data- og erfaringsmaterialet om området for å vurdere dei ulike faktorane er av varierande detaljeringsgrad. I sårbarheitsanalysen er det nytta ei gradering svært robust, robust, nøytralt, sårbart og svært sårbart. Sårbarheitskategori Svært robust Robust Nøytralt Sårbart Svært sårbart Skildring Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffe utan at sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ramma. Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffe der sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ubetydelig ramma. Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffe der sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ramma i same grad som andre områder av same standard i Noreg. For eit vidt spekter av hendingar kan sikkerheit eller området sin funksjonalitet bli ramma slik at fare eller betydeleg ulempe oppstår. For eit vidt spekter av hendingar/tema kan sikkerheit eller området sin funksjonalitet bli ramma i betydeleg grad slik at akutt fare eller tap av vesentlege samfunnsfunksjonar oppstår. Tabell 1. Kategoriar for sårbarheit. 3.2 KATEGORISERING AV SANNSYN I kva grad det er truleg at ei uønskt hending kan inntreffe, vert uttrykt ved hjelp av omgrepet sannsyn (hendingsfrekvens). Sannsyn bygger på erfaringar, nye trendar (for eksempel ekstremvær) og vurderingar gjort på bakgrunn av lokal erfaring. Sannsyn kategoriar Frekvens TEK10 sikkerheitsklasser ved flaum og skred 1. Svært lite Sjeldnare enn ei hending pr år. S3, F3 (ved fare for tap av liv) 2. Lite 3. Mindre 4. Sannsynleg Høgare sannsyn enn 1:5000 og lågare enn 1:1000. Høgare sannsyn enn 1:1000 og lågare enn 1:100. I gjennomsnitt ei hending kvart år S2, F2 (ved fare for tap av liv) S1, F1 (ved fare for tap av liv) 5. Svært Oftare enn ein gong kvart 20. år. Tabell 2. Kategoriar for sannsyn. Sikkerheitsklassene for skred og flaum i TEK10 (S1, S2, S3) samsvarar med intervalla i tabell 2 ovanfor og rettleiinga til TEK10 (Direktoratet for byggkvalitet, 2011for "typer av flommer som kan medføre tap av liv".)

5 Bestemmingane i 7-2 gjeld sikkerheit mot saktevaksande flaumar som normalt ikkje medfører fare for menneskeliv. Her er det andre intervall som er gjeldande og det må gjerast eigne vurderingar. Rettleiinga seier vidare at det for "saktevoksende flommer uten fare for liv" skal leggast til grunn sikkerheitsklassene for flaum (F1, F2, F3). Det skal gjerast vurderingar knytt til flaum med 20-års (F1), 200-års (F2) og 1000-års (F3) returintervall (sjå TEK10 7.2). 3.3 KATEGORIAR FOR KONSEKVENSVURDERING Konsekvensvurderinga uttrykker moglege følgjer av ei uønskt hending i forhold til samfunnsverdiar som liv/helse, stabilitet, ytre miljø (forureining) og skade på materielle verdiar. Kategori Forklaring 5 Svært store 4 Store 3 Middels 2 Små 1 Svært små Tabell 3. Konsekvenskategoriar SIKKERHEITA OG TRYGGLEIKEN TIL BEFOLKNINGA Samfunnsverdiar Liv og helse Stabilitet Natur og miljø Materielle verdiar Konsekvenstypar Dødsfall Skadar og sjukdom Manglande dekning av grunnleggande behov Forstyrringar i dagleglivet Skadar på naturmiljø for lang tid Skadar på kulturmiljø/-minner for lang tid Økonomiske tap Tabell 4. Samfunnsverdiar og konsekvenstypar. Samfunnsverdi liv og helse. Dette vert vurdert basert på tabellen nedanfor: Kategori Dødsfall Grad av skade 5 >10 Svært alvorleg personskade, >20 personar alvorleg skadde Alvorleg personskade, personar alvorleg skadde 3 Ingen 2 Ingen Betydelege personskadar, 0-10 personar alvorleg skadde, personar med sjukefråvær i fleire veker Mindre skade som fører til førstehjelpstiltak/behandling, sjukmelding i nokre dagar 1 Ingen Ubetydeleg personskadar, ingen fråvær Tabell 5. Liv og helse

6 Samfunnsverdi stabilitet. Manglande dekning av grunnleggande behov. Befolkninga manglar mat, drikkevatn, varme og medisinar som følgje av hendinga. Konsekvenskategoriane 1 5 vert gitt som ein kombinasjon av tal personar som er ramma av hendinga og kor lang tid den varer: Ant. ramma pers. Varigheit <25 personar personar personar >500 personar >7 dagar Kategori 3 Kategori 4 Kategori 5 Kategori dagar Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 Kategori dagar Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 <1 dag Kategori 1 Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3 Tabell 6. Stabilitet Manglande dekning av grunnleggande behov Forstyrring i dagleglivet. Befolkninga får ikkje kommunisert via ordinære kanalar, kjem seg ikkje på jobb eller skule, manglar tilgang på offentlege tenester, infrastruktur og varer. Ant. ramma pers. Varigheit <25 personar personar personar >500 personar >7 dagar Kategori 3 Kategori 4 Kategori 5 Kategori dagar Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 Kategori dagar Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 <1 dag Kategori 1 Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3 Tabell 7. Stabilitet Forstyrring i dagleglivet Samfunnsverdi natur og miljø. Skadar på naturmiljø for lang tid. Konsekvenskategoriar 1-5 for skade på naturmiljø vert gitt som ein kombinasjon av geografisk utbreiing og kor lang tid skada varar. Utbreiing vert gitt som eit område i km 2 eller som lengde, for eksempel km kystlinje. Geografisk utbreiing Varigheit <3 km 2 (km) 3-30 km 2 (km) km 2 (km) >150 km 2 (km) >10 år Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 Kategori år Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 Tabell 8. Natur og miljø Skade på naturmiljø. Skade på kulturmiljø for lang tid. Tap og/eller permanent forringing av kulturmiljø/kulturminne vert gitt ut frå status som freding/verneverdi og grad av øydelegging. Status freding/ verneverdi Grad av øydelegging Omfattande øydelegging Verneverdige kulturminne Verneverdig kulturmiljø Freda kulturminne Freda kulturmiljø Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 Kategori 5 Avgrensa øydelegging Tabell 9. Natur og miljø Skade på kulturmiljø. Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4

7 Nokre definisjonar frå Riksantikvaren: Freda kulturminne Eit freda kulturminne er eit kulturminne som myndigheitene meiner har så stor verdi at det må takast vare på for ettertida. Eit freda kulturminne er automatisk freda eller freda ved vedtak. Ei freding er den strengaste forma for vern. Freding medfører at inngrep/endringar må godkjennast av kulturminnemyndigheitene. Ved freding av kulturminne er det lovene kulturminneloven og svalbardmiljøloven som vert nytta. Verneverdig kulturminne Et verneverdig eller bevaringsverdig kulturminne er eit kulturminne som etter ein kulturminnefagleg vurdering er identifisert som verneverdig. Dei mest verneverdige kulturminna er av nasjonal verdi. Det er fyrst og fremst dei som vert freda etter kulturminnelova. Kulturminne kan og ha regional eller lokal verdi. Normalt vil det vere kommunane som sikrar vern av slike kulturminne ved hjelp av plan- og bygningslova. Ein annan måte å markere at eit kulturminne er verneverdig på, er listeføring. Eksempel på slike lister er Byantikvaren i Oslo si Gule liste, fartøylista til Riksantikvaren og lista over norske kyrkjer med bevaringsverdi. Kulturmiljø Eit område der kulturminne inngår som del av ein større heilskap eller samanheng. Naturelement med kulturhistorisk verdi kan inngå i eit kulturmiljø. Samfunnsverdi materielle verdiar Direkte kostnadar som følgje av hending i form av økonomiske tap knytt til skade på eigedom, handtering og normalisering. Kategori Økonomiske tap Svært alvorlege skadar, >500 mill. kr., teknisk infrastruktur vert sett permanent ut av drift Alvorlege skadar på materiell mill. kr., teknisk infrastruktur vert sett ut av drift i fleire månader. Betydelege materielle skadar, mill. kr., teknisk infrastruktur er sett ut av drift i nokre døgn Mindre lokale skadar på materiell, 5-50 mill. kr., teknisk infrastruktur ute av drift nokre timar 1 Ubetydeleg skade, <5 mill. kr., teknisk infrastruktur vert påverka i liten grad Tabell 10. Materielle verdiar.

8 3.4 VURDERING AV RISIKO Risiko er i NS 5814 definert som uttrykk for kombinasjon av sannsyn for og konsekvensane av ei uønskt hending. I risikovurderinga vert uønskte hendingar plassert inn i ei risikomatrise, og risikoen vert gjeven ut frå sannsyn for hendinga og konsekvens. Risikomatrisa har 3 soner: Grøn: Akseptabel risiko risikoreduserande tiltak er ikkje naudsynt. Gul: Akseptabel risiko risikoreduserande tiltak må vurderast. Raud: Uakseptabel risiko risikoreduserande tiltak er naudsynt. Akseptkriteria for risiko er gjevne av dei farga sonene, som er tilpassa oppsett av kriteria for konsekvens og sannsyn. KONSEKVENS 1. Ufarleg 2. Ein viss fare 3. Farleg 4. Kritisk 5. Katastrofalt 5. Svært Hending y 4. Mykje 3. Sannsynleg SANNSYN 2. Mindre 1. Lite Tabell 11. Risikomatrise. Risikoakseptkriteria Hending x Dei ulike sonene i matrisa representerer risikoakseptkriteria. Akseptkriteria inneber ikkje at ein aksepterer uønskte hendingar, men kriteria er naudsynte for å prioritere tiltak for å vurdere behovet for og prioritering av risikoreduserande tiltak. 3.5 RISIKOREDUSERANDE TILTAK Med risikoreduserande tiltak er det meint sannsyn reduserande (førebyggande) eller konsekvensreduserande tiltak (beredskap) som er med å redusere risiko, for eksempel frå raud sone og ned til akseptabel, dvs. gul eller grøn sone i risikomatrisa. Dei risikoreduserande tiltaka medfører at klassifiseringa av risiko for ei hending vert forskyvd vertikalt eller horisontalt i matrisa. Generelt vert førebyggande tiltak prioritert fram for beredskap. Raude hendingar risikoreduserande tiltak er naudsynt Hendingane i det raude området i matrisa, er hendingar (med tilhøyrande sannsyn og konsekvens) som på grunn av akseptkriteria er uakseptable. Raude hendingar må følgjast opp med risikoreduserande tiltak. Gule hendingar tiltak bør vurderast Hendingar i det gule området i matrisa, er hendingar (med tilhøyrande sannsyn og konsekvens) som på grunn av akseptkriteria er akseptable. Gule hendingar krev kontinuerleg fokus på risikostyring. I mange tilfelle er dette hendingar som ein ikkje kan forhindre, men kor tiltak bør gjennomførast i den grad det er mogleg dersom det er i ein kost-/nytte samanheng er tenleg. Grøne hendingar akseptabel risiko Hendingar i det grøne området i matrisa, er hendingar som på grunn av akseptkriteria har akseptabel risiko. Dersom risikoen for desse hendingane kan reduserast ytterlegare utan at det krev vesentlege ressursar, bør det gjennomførast tiltak for grøne hendingar.

9 4. VURDERING AV SÅRBARHEIT VED AKTUELLE HENDINGAR Her skal vurderingar etter metodikken i kap 3 framgå. 4.1 KOMMENTAR OG TILTAK Tema/hendingar som er aktuelle skal kommenterast og aktuelle tiltak skal skildrast. Fyll ut vedlegg 2; analyseskjema, for dei ulike hendingane og legg dei ved ROS-analysen. 4.2 RISIKOMATRISE Oppsummerande matrise. KONSEKVENS 1. Ufarleg 2. Ein viss fare 3. Farleg 4. Kritisk 5. Katastrofalt 5. Svært 4. Mykje Hending y 3. Sannsynleg SANNSYN 2. Mindre 1. Lite Hending x 4.3 OPPSUMMERING NO OG ETTER UTBYGGING Hending /situasjon NO Akt. Sannsynleg Konsekvens Risiko Kommentar/tiltak Hending /situasjon ETTER UTBYGGING Aktuelt Sannsynleg Konsekvens Risiko Kommentar/tiltak

10 VEDLEGG 1. IDENTIFISERING AV RISIKOFORHOLD VED BRUK AV SJEKKLISTE Emne Naturgitte forhold/ Klima Omgjevnad Verksemdrisiko Brann-/ulykkesberedskap Infrastruktur Kraftforsyning Sårbare objekt Er området påverka/ forureina frå tidligare bruk Ulovleg verksemd Bør det gjerast ei vurdering av følgjande ROS-forhold? a Er området utsett for snø- eller steinskred eller større fjellskred? b Er det fare for flodbølgjer som følgje av fjellskred i vatn/sjø? c Er det fare for utgliding av området (ustabile grunnforhold)? d Er området utsett for flaum/flaumskred? e Er det registrert radon i grunnen? f Vil skogbrann/lyngbrann i området vere ein fare for bustader/hus? g Er området sårbart for ekstremvêr/stormflo? h Er området utsett for havnivåendringar? a Regulerte vassmagasin i nærleiken, med spesiell fare for usikker is? b Naturlege terrengformasjonar som utgjer spesiell fare (stup etc.)? c Vil drenering kunne føre til overflauming i lågareliggande område? a Omfattar området spesielt farlege anlegg? b Vil utilsikta/ukontrollerte hendingar som kan inntreffe i nærliggande verksemder (industriføretak etc.), utgjere ein risiko for området? a Har området utilstrekkelig sløkkjevasskapasitet (mengde og trykk)? b Har området dårlege tilkomstruter for utrykkingskjøretøy? a Er det kjente ulykkespunkt på transportnettet i området? b c Vil utilsikta/ukontrollerte hendingar som kan inntreffe på nærliggande transportårer inkl. sjø- og luftfart utgjere ein risiko for området: Er det spesiell risiko knytt til bruk av transportnett i området: til skule/barnehage? til nærmiljøanlegg (idrett etc.)? d Er det transport av farleg gods til/gjennom området? e Kan området vere utsett for trafikkstøy? (ÅDT>1000) a Er området påverka av magnetfelt frå høgspentliner? b Er det spesiell klatrefare i høgspentmaster? c Vil tiltaket svekke forsyningstryggleiken i området? a Medfører bortfall av følgjande tenester spesielle ulemper for helseog omsorgsinstallasjonar, andre viktige off. bygg, informasjons-, kommunikasjons- og beredskapsinstallasjonar: -elektrisitet? -teletenester? -vassforsyning? -renovasjon/spillvatn? b Er det vassforsyning/drikkevatn i området c Er det spesielle brannobjekt i området? d Er det omsorgs- og oppvekstinstitusjonar i området? a Gruver: opne sjakter, steintippar etc.? b Militære anlegg: fjellanlegg, piggtrådsperringar etc.? c Industriverksemd som t.d. avfallsdeponering? a Er tiltaket i seg sjølv et sabotasje-/terrormål? b Finst det potensielle sabotasje-/terrormål i nærleiken? Nei Ja Tabell 12. Sjekkliste for identifisering av risikoforhold

11 VEDLEGG 2. ANALYSESKJEMA VÅGSØY KOMMUNE NR. UØNSKT HENDING Skildring av uønskt hending og lokale forhold ÅRSAK IDENTIFISERTE EKSISTERANDE TILTAK SANNSYN Grunngjeving Grunngjeving for sannsyn VURDERING AV SÅRBARHEIT KONSEKVENSVURDERING Samfunnsverdi Konsekvenstype Konsekvenskategori Grunngjeving Liv og helse Dødsfall Skadar og sjukdom Stabilitet Manglande dekning av grunnleggande behov Forstyrring i dagleglivet Natur og miljø Skadar på naturmiljø for lang tid Skadar på kulturmiljø for lang tid Materielle verdiar Økonomiske tap Samla grunngjeving av konsekvens Behov for varsling av befolkninga Behov for evakuering Usikkerheit Grad av påverknad Grunngjeving Grunngjeving Framlegg til tiltak Konsekvensvurdering og sannsyn etter utbygging og tiltak Mogleg å overføre