SILINGSNOTAT MASSEDEPONI E134 HAUKELIFJELL VÅGSLI- SELJESTAD

Oppdragsgivar: Oppdrag: 535940-01 Reguleringsplanarbeid Haukeli. Liamyrane - Seljestad Dato: 26.08.2016 Skrevet av: Guro Steine Kvalitetskontroll: Jarle Skjold SILINGSNOTAT MASSEDEPONI E134 HAUKELIFJELL VÅGSLI- SELJESTAD INNHALD 1 Innleiing... 2 1.1 Føremål... 2 1.2 Bakgrunn... 2 2 Masseoverskot og behov for deponi... 3 2.1 Masseoverskot... 3 2.2 Behov for nye deponiområde... 4 3 Alternativssøk... 6 3.1 Ulike strategiar for massehandtering... 6 3.2 Viktige problemstillingar og silingskriterium... 7 4 Silingsgrunnlag føreliggjande kunnskap... 8 5 Vurderte deponiområde. Siling... 8 5.1 Aust for Haukelitunnelen... 8 5.2 Liamyrane, Odda kommune...12 5.3 Vest for Seljestadtunnelen...12 6 Oppsummering og tilråding...14 6.1 Deponiområde som vert tilrådd utgreidd...14 6.2 Utgreiingsbehov...14

Side 2 av 15 1 INNLEIING Silingsnotatet er utarbeidd av Asplan Viak as på vegne av. Sjølve arbeidet med silinga er gjort i eit samarbeid mellom, Multiconsult as og Asplan Viak as, som er plankonsulentar for kvar sin parsell i reguleringsplanarbeidet. har vore i dialog med Fylkesmannsembeta i Telemark og Hordaland, Vinje og Odda kommunar og formidla deira innspel i prosessen. Som nye grunnlag for siling ligg det føre rapport med vurdering av kulturminne og kulturmiljø utført av i 2014. Det ligg også føre vurdering av verdiar for biologisk mangfald i aktuelle deponiområde, utført av Rådgivende Biologer as i 2014. 1.1 Føremål Dette silingsnotatet er ein del av arbeidet med utarbeiding av reguleringsplan(ar) for E134 Haukelifjell mellom Vågsli i Vinje kommune (Telemark) og Seljestad i Odda kommune (Hordaland). Føremålet er å drøfte aktuelle prinsipp for handtering av overskotsmassar og område for handtering og deponering, og komme med ei tilråding om aktuelle deponiområde for vidare konsekvensutgreiing og regulering. 1.2 Bakgrunn starta hausten 2011 opp to reguleringsplanarbeid for ny stamveg over Haukeli. Vedteken kommunedelplan med tilhøyrande konsekvensutgreiing (vedtatt 2011) for E134- Haukeli, parsell Vågsli Grostøl låg til grunn for reguleringsplanarbeida. Valt alternativ omfatta då eitt større deponi for alle overskotsmassar, plassert på Liamyrane. Planarbeida vart overlevert til Odda og Vinje kommune for gjennomsyn i april 2013. Etter dette stoppa planarbeida opp i påvente av overordna avklaringar av mellom anna vegstatus, trafikkgrunnlag og vegstandard. Endelege avklaringar for vidare planlegging kom frå Samferdselsdepartementet i januar 2016. Avklaringane gir fleire endringar i forhold til kommunedelplanen. Ei viktig endring er ny tunnelklasse med krav om 2 løp for lange tunnel ( L>10 km) og ÅDT > 4000, som vil gjelde for Haukelitunnelen og Seljestadtunnelen når trafikken når dette nivået. I tillegg er det lagt til ein ny tunnel; Haukelisetertunnelen. Dei nye tunnelløpa fører til eit større masseoverskot i prosjektet enn det som låg til grunn for kommunedelplanarbeidet. Behovet for nye område/lokalitetar for deponering av massar er vurdert å vere så omfattande at reguleringsplanarbeidet ikkje lenger er i samsvar med/tilstrekkeleg utgreidd i konsekvensutgreiinga i kommunedelplanarbeidet. Det vert derfor utarbeidd planprogram og nytt varsel om oppstart av planarbeid som omfattar aktuelle område for deponering av massar, jamfør krava i forskrift om konsekvensutgreiing, vedlegg II, Planer etter 3 som skal vurderes etter vedlegg iii, punkt 11 k) Større deponier for masse på land og i sjø.

Side 3 av 15 2 MASSEOVERSKOT OG BEHOV FOR DEPONI 2.1 Masseoverskot Kommunedelplanarbeidet med konsekvensutgreiing omfatta 2 alternative deponiområde for handtering av overskotsmassar frå tunnelane i planen: Austdalen nord for Røldal er avhengig av sidetunnel / tverrslag frå Seljestadtunnelen, og er ikkje aktuell i kombinasjon med valt traséalternativ M4. Frå kommunedelplanen står ein derfor att med Liamyrane som einaste og felles massedeponi for heile tiltaket. I konsekvensutgreiinga er det lagt til grunn eit deponi på om lag 1,5 mill.m3. Til grunn for ny vurdering av massehandtering og massedeponi ligg: Tre byggjetrinn, der byggjetrinn 3 vil gje 2 tunnelløp på tunnelane Ulevåvatn Liamyrane og Liamyrane Seljestad => auka masseoverskot Ny tunnel forbi Haukeliseter var ikkje med i KDP => auka masseoverskot Anleggsteknisk gjennomføring / tunneldriving => ikkje tilrådeleg med omsyn på HMS og trafikktryggleik å frakte all overskotsmasse til Liamyrane langs eksisterande veg. For byggjetrinn 1 og 2 er det lagt til grunn ÅDT=3700 med berekningsår 2050, med bakgrunn i rapporten "Utredning om forbindelse mellom Østlandet og Vestlandet" dagsett januar 2015. Vegen skal byggjast med 9 meter breidde og eitt tunnelløp med tunnelprofil T9,5. Byggjetrinn 3 inneber bygging av tunnelløp 2 når trafikken i framtidig situasjon passerer ÅDT=4000, og det vert stilt krav om naudutgangar og separat løp. Tiltaket omfattar: Ny tunnel forbi Vågslitunnelen, ca. 1,7 km Ny tunnel forbi Haukeliseter, ca. 2,8 km Dagsone Haukelifjell, ca. 8 km høgfjellsprofil Ny tunnel Ulevåvatn Liamyrane (erstattar Haukelitunnelen), ca. 12,1 km Dagsone med nytt kryss på Liamyrane, ca. 2,2 km Ny tunnel Liamyrane Seljestad (erstattar Seljestadtunnelen), ca. 13,0 km Dagsone med nytt kryss på Seljestad, ca. 3,2 km Vegprosjektet er delt i ein austre og ein vestre del med grensesnitt på Liamyrane, mellom dei to lange tunnelane. Austre del omfattar, i tillegg til ny tunnel frå Uleåvatn Liamyrane, ny tunnel forbi Vågslitunnelen og ny tunnel forbi Haukeliseter. Austre del er i tillegg delt i 2 reguleringsplanar med grensesnitt i fylkesgrensa, ein for Odda kommune og ein for Vinje kommune. Vestre del omfattar tunnel Liamyrane Seljestad.

Side 4 av 15 Figur 1 Oversiktskart. E134 Vågsli Seljestad med parselldeling I byggetrinn 1 og 2 vil det vere behov for handtering av masseoverskot både på vestsida av Seljestadtunnelen og på austsida av Haukelitunnelen, uavhengig av kor mykje meir massar som eventuelt kan plasserast på Liamyrane. I byggjetrinn 3 kan tunnelane frå byggjetrinn 1 og 2 nyttast til å frakte overskotsmassar. Dersom Liamyrane har kapasitet nok til å ta imot alle overskotsmassar frå byggjetrinn 3, kan heile overskotet fraktast hit i denne fasen. Kor stor del av massane som vert teke ut på vestsida og kor stor del av massane som vert teke ut på austsida vil gje føringar for handtering av massane. 2.2 Behov for nye deponiområde Det er gjort vurderingar av området på Liamyrane som tilseier at det kan deponerast inntil 6 mill m3 i området. Det er vidare konkludert med at det er behov for minst 2 deponi i tillegg til deponiet på Liamyrane, med bakgrunn i: Krav til gjennomføring ut frå optimal framdrift, dvs kortast muleg byggjetid. Det vil gi føring på at ein ikkje kan drive tunnelen vesentleg lenger frå ein ende då det vil gi seinare ferdigstilling. Mest sannsynleg vil tunneldrivinga gå året rundt, dvs. parallell drift av dei lengste tunnelane frå begge sider. Det vil då vere behov for å mellomlagre tunnelmassar før frakt til varig deponi i sommarhalvåret. Det einaste som kan endre dette er dersom

Side 5 av 15 det i anbodsfasen viser at å ikkje å driva tunnel i vintersesongen vert så mykje rimelegare at det vil forsvara 1-2 år lenger byggjetid. Ny vurdering av transport, sjå under. Plassvurdering i forhold til tunneldriving og mellomlager (før endeleg bruk og/eller deponering), sjå under. Kostnadar ved utvida bruk av mellomlager, sjå under. Om transport: Transport av masse frå Hesjebakk (Seljestadtunnelen vestre portal) og Peparstein (Haukelitunnelen austre portal) til Liamyrane er krevjande, særleg vinterstid. Slik transport vil skje med køyretøy med tunge lass ned høvesvis Håralia og Austmannalia. Anleggstrafikken er med å forverra trafikktryggleiken generelt og særleg for dei spesifikke køyretøya, og bør unngåast dersom det finst betre løysingar. Dersom vi kan finna løysingar som medfører enten kortare transport eller transport med minst mogeleg høgdeskilnad, ev. begge deler, er det ein vinst både for trafikktryggleik, ytre miljø og kostnader. Om plassbehov for mellomlager: Dersom vi skal ta høgde for at tunnelstein som vert produsert i løpet av ein vintersesong skal kunne mellomlagrast ved høvesvis Hesjabakk og Peparstein må eit slik lager ha plass til om lag 190 000 lm3. Mellomlagringsareal kjem i tillegg til behovet for å sikre nødvendige riggog anleggsareal ved påhoggsområda. Det er vanskeleg å finna eigna / store nok areal utan konfliktar med kulturminne og/eller sårbar høgfjellsnatur i direkte nærleik til påhoggsområda. Om kostnader: Å nytte mellomlager som i prinsippet skal tømmast i løpet av sommarsesongen vil føre til auke i transportbehov langs dagens E134, samanlikna med å nytte varige deponi i nærleiken. Ut frå desse punkta meiner vi at det er rasjonelt og kostnadseffektivt å etablere større permanente deponi, i fornuftig avstand frå tunnelmunningane, både vest for Seljestatunnelen og aust for Haukelitunnelen. Desse deponia er mest aktuelle å bruka i første byggjetrinn. For eit eventuelt andre byggjetrinn vil vi kunne transportere overskotsmassar til Liamyrane på ny veg. Tabell 1 Førebels utrekna deponibehov (masseoverskot) i byggjetrinn 1 og byggjetrinn 2: Deponibehov byggjetrinn 1 og byggjetrinn 2 (Bygging av første tunnelløp) Aust for Ulevåvatn Liamyrane Vest for Liamyrane Liamyrane Seljestad 1,0 mill. m3 1,5 mill.m3 0,9 mill. m3 Massane frå tunnelløp 2 i dei lange tunnelane i byggjetrinn 3 er førebels rekna til ca. 3,8 mill.m3.

Side 6 av 15 3 ALTERNATIVSSØK 3.1 Ulike strategiar for massehandtering Utgangspunktet for alle samferdsleprosjekt er massebalanse. Når det ikkje er mogleg, er det fleire moglege strategiar eller kombinasjonar av strategiar og tiltak som kan vurderast for å handtere masseoverskotet slik at den samla samfunnsnytten av prosjektet vert størst mogleg: Strategi Eitt stort (få store) deponi for heile linja/prosjektet, samle tiltaket Fleire deponi langs linja, fordele massane Vurdering / merknad Låg til grunn for KDP der Liamyrane vart avsett som einaste område for massar. Ikkje praktisk mogleg å gjennomføre i anlegg. Liamyrane er framleis aktuell. Det må vurderast om området kan handtere eit større volum Jf. kapittel 2; det må finnast eigna område for handtering av massar fordelt på dei 3 delområda: A Aust for Haukelitunnelen B Liamyrane (større enn i KDP, endra linje) C Vest for Seljestadtunnelen Høgfjellsområdet i aust er særleg sårbart og krevjande. Bruk i linja Massar vert nytta i linja så langt som mogleg. Haukelifjell kan nytte delar av masseoverskotet til Fresefelt (snølagring), utvida frå 3 til 5 meter på kvar side av vegen Linja vert heva over dagens terrenget på høgfjellet av omsyn til vinterregularitet (sjølvrens) Omfylling austre portal Haukelitunnelen Ny P-plass ved Hesjabakk. Deponi i vatn Det er i tidleg fase vurdert å deponere massar i tilgrensande Ståvatn. Alternativ samfunnsnyttig bruk Jordbruksareal, byggjeareal, flaumtiltak, rastiltak mm. Vidareforedling av massar Reparasjonstiltak; eldre massetak, veginngrep mm. Krev innspel/samarbeid med aktuelle aktørar som kommunane, grunneigarar, NVE mfl. Kommunane er kontakta i søkefasen. Liamyrane har potensial for samfunnsnytting etterbruk til landbruk og /eller næringsareal. Det er i tidleg fase vurdert å nytte massar til forsterking av damanlegg i Kjelavatn, i samarbeid med Statkraft. Det er kome innspel frå grunneigar på Grostøl/Vintertun om deponering av massar i område for nydyrking.

Side 7 av 15 3.2 Viktige problemstillingar og silingskriterium Med grunnlag i vurderingane i kapittel 2 er det søkt etter nye område å fordele massar på i alle tre delområde; austre del, Liamyrane, og vestre del. Det er gjort søk etter alternative måtar og stader å handtere massane på i alle tre delområde. Alternativssøket er basert på kunnskap om planområdet frå kommunedelplanarbeidet med konsekvensutgreiing, synfaringar, og kontakt med kommunane og andre etatar med interesser i området. For 9 lokalitetar er det undervegs gjort verdivurderingar av kulturminne, kulturmiljø og biologisk mangfald utover det som ligg føre frå KDP/KU i 2014. Som viktigaste søkekriterium for moglege deponiområde er nytta Låg konfliktgrad jf. kunnskapsgrunnlaget (annan arealbruk/infrastruktur, bustader/fritidsbustader, naturmiljø, kulturmiljø, landskap, verna vassdrag, vassressursar, andre) Transportlengde og høgdeskilnad /stigningsforhold for massetransport Ved val av alternativ i kommunedelplanen låg samfunnsmåla og dei overordna effektmåla frå konseptvalsutgreiinga (KVU) for E134 Haukelifjell til grunn. Desse er i liten grad relevante for å skilje mellom alternative strategiar og område for massehandtering. Men i sideeffektmåla frå KVU ligg det målsettingar knytt til konfliktgrad for tema som vil vere relevante som silingskriterium: Sideeffektmål for E134 Haukelifjell (frå KVU): Unngå inngrep i viktige naturområde og ivareta viktige økologiske funksjonar Avgrense inngrep i viktige kulturminne, kulturlandskap og dyrka jord Desse sideeffektmåla er nytta saman med følgjande anleggstekniske kriterium som grunnlag for siling av alternative lokalitetar for massedeponi: Transportlengde og stigningsforhold Storleik / volum (potensial og nytteverdi) Tilgjenge / vegtilknyting Vegstandard, trafikktryggleik mm I denne fasen er kostnader ikkje vurdert som eige silingskriterium. Kostnadselementet ligg likevel inne som ein del av silingskriterium transportlengde og stigningsforhold. Investeringskostnader mm vil verte samanstilt som ein del av prissette konsekvensar av tiltaka og vurdert opp mot ikkje prissette konsekvensar i samanstilling av konsekvensutgreiinga.

Side 8 av 15 4 SILINGSGRUNNLAG FØRELIGGJANDE KUNNSKAP Silingsnotatet byggjer på følgjande dokumentasjon og kunnskapsgrunnlag: Kommunedelplan med konsekvensutgreiing for Ev134 Vågsli Grostøl, hovudrapport dagsett 1.12.2007 KU deltema naturmiljø. Norsk natur informasjon NNI. NNI-rapport nr.163, dagsett august 2007 KU deltema kulturminne og kulturmiljø., rapport dagsett 20.7.2007 KU deltema landskapsbilete., rapport dagsett 13.9.2007 Kommunedelplan med konsekvensutgreiing Rv.13 KløveXE134 Odda sør, dagsett 21.3.2012 Deponiområder ny E134 Haukelifjell og Seljestad i Vinje og Odda kommuner. Vurdering av biologisk mangfoldverdier. Rådgivende Biologer AS, rapport dagsett 16.12.2014 Deponiområde for ny E134 Vågsli Seljestad. Vurdering av kulturminne og kulturmiljø. Rapport dagsett 21.11.2014 Verdier i Opo m/låtefoss, Odda kommune i Hordaland. DN/NVE, VVV-rapport 1999-1 E134 Vågsli - Liamyrene - Øvre Seljestad. Odda kommune. Kulturhistoriske registreringar i samband med reguleringsplan for utbetring av E134. Rapport 36 2013 Referat frå møte med Odda kommune 16.2.2016 Møte med Vinje kommune 19.2.2016 Referat frå møte med Fylkesmannen og fylkeskommunen i Hordaland 9.3.2016. Referat frå møte med Fylkesmannen i Telemark 19.4.2016. 5 VURDERTE DEPONIOMRÅDE. SILING Områda er omtalt frå aust mot vest. Transportlengde for overskotsmassar er rekna frå tunnelmidte Ulevåvatn - Liamyrane for områda i aust, og frå tunnelmidte Liamyrane Seljestad for områda i vest. For Liamyrane er transportlengde rekna frå midten av begge tunnelane. 5.1 Aust for Haukelitunnelen Edland, Vinje kommune Området er vurdert etter lokalt innspel / ønskje om å ta imot massar for vidareforedling / knusing som del av næringsverksemda i eksisterande massetak ved E134 like aust for bygda Edland. Det aktuelle området ligg om lag 600 moh. Transportlengde er om lag 40 km. Det er anslått at området kan ta imot om lag 200 000 m3.

Side 9 av 15 Området kan ta imot eit relativt lite volum i denne samanheng, samstundes som transportlengde og høgdeskilnad er stor. Transportkostnadene vil verte høge. Området vil berre vere aktuelt dersom det ikkje let seg gjere å finne bruksområde/deponiområde nærare fjellet. Vi vurderer det også slik at det ikkje vil vere behov for omfattande utgreiing av å ta området i bruk i seinare fasar, då det kan oppfattast som vidareføring av eksisterande verksemd i området. Konklusjon: Edland vert ikkje vurdert vidare som deponiområde i reguleringsplan for E134. Vågsli sør, Vinje kommune Området kalla Vågsli sør er eit ca. 30 daa stort område som ligg ved stølsområdet Finnebu på vestsida av E134 nord for Løyningvatnet. Området ligg like under tregrensa om lag 880-900 moh, i overgangen mellom høgfjellet og dalføret som fell mot søraust. Plasseringa på "brinken" gjer området visuelt sårbart. Området er i gjengroing, men har registrering av naturtypen naturbeitemark. Det er også registrert raudlisteartar i området. Området ligg ved den austlegaste trekkorridoren mellom villreinområda i Setesdalen og på Hardangervidda, men er rekna å ha mindre verdi enn trekkrutene på høgfjellet på grunn av nærleiken til aktivitet knytt til hytter og busetnad. Av kulturminne finst i tillegg til stølsmiljøet ei SEFRAKregistrert steinbu som er ein del av Haukelifjell vegmiljø (Nasjonal verneplan). For kultur- og naturmiljø er konfliktane førebels vurdert som middels negative. Det går umerka turstiar i området mellom Finnebu og Kjelavatnet, men det er ikkje registrert særskilte friluftsinteresser i området. Transportlengde frå Haukelitunnelen er om lag 20 km. Det er anslått at området kan ta imot om lag 450 000 m3 tunnelmassar. Området kan også ta imot massar frå Vågslitunnelen og Haukelisetertunnelen, avhengig av korleis gjennomføringa av anlegget vert organisert. Akseptabel transportlengde og liten høgdeskilnad gjer at området vert vurdert som aktuelt for deponering av massar. Konklusjon: Vågsli sør skal konsekvensutgreiast som mogleg deponiområde. Vågsli nord, Vinje kommune Området kalla Vågsli nord er eit ca. 30 daa stort område som ligg mellom dagens E134 og Midtskarnuten like nord for Finnebu og Vågsli sør. Området ligg om lag 885-935 moh, og er noko meir visuelt eksponert mot dagens veg/vegfarande enn Vågsli sør, og noko skrinnare. Elles er områda vurdert mykje likt. For kulturmiljø er Vågsli nord rekna som mindre konfliktfylt enn Vågsli sør så framt ein unngår å røre den freda første køyrevegen over Haukeli, frå 1874, og tek omsyn til omkringliggande kulturlandskap i utforminga. Transportlengde frå Haukelitunnelen er om lag 20 km. Det er anslått at området kan ta imot om lag 450 000 m3 tunnelmassar. Området kan også ta imot massar frå Vågslitunnelen og Haukelisetertunnelen, avhengig av korleis gjennomføringa av anlegget vert organisert. Akseptabel transportlengde og liten høgdeskilnad gjer at området vert vurdert som aktuelt for deponering av massar. Konklusjon: Vågsli nord skal konsekvensutgreiast som mogleg deponiområde.

Side 10 av 15 Vêrstasjonen, Godthol i Vinje kommune Området kalla Vêrstasjonen er eit ca. 35 daa stort areal som ligg på om lag 1000 moh mellom Kjelavatn (944 moh) og Ståvatn (979 moh) like vest for dagens E134. Namnet kjem frå Meteorologisk Institutt (DNMI) sin målestasjon som ligg på eit utfylt myr i området. Steinen er henta frå eit mindre massetak i området. Området ligg i sårbart høgfjell, og det er registrert 5 raudlisteartar i tillegg til reinsdyrtrekk i området. Området ligg innafor influensområdet til Haukelifjell vegmiljø og eit freda sideslep av Ålmannavegen, men ikkje i direkte konflikt. Det går umerka turstiar i området mellom stølane og vatna, men det er ikkje registrert særskilte friluftsinteresser i området. Heile området vil verte liggjande mellom dagens E134 og ny veg, og mest sannsynleg verte ein del av anlegget. Transportlengde frå Haukelitunnelen er om lag 15 km, og det er anslått at området kan ta imot om lag minst 320 000 m3. DNMI har signalisert positiv til å nytte området dersom ein samtidig kan leggje betre til rette for målestasjonen. Akseptabel transportlengde, liten høgdeskilnad og høve til både å reparere eldre sår i landskapet og leggje til rette for DNMI gjer at området vert vurdert som svært aktuelt for deponering av massar. Konklusjon: Vêrstasjonen skal konsekvensutgreiast som mogleg deponiområde. Ståvatn i Vinje kommune Ståvatn (979 moh) ligg vest for dagens E134 og er regulert. Deponering av massar i regulerte vatn er drøfta i møte med Fylkesmannsembeta i Telemark og Hordaland. I møte i 2014 vart Vegvesenet rådd ifrå å gå vidare med deponi i vatna av ulike grunnar, og det vart ikkje arbeidt vidare med å vurdere denne type tiltak. I nye møte med fylkesmannsembeta i 2016 er dette stadfesta. Konklusjon: Deponering i vatn er ikkje aktuelt for E134. Ståvatn vert ikkje vurdert vidare. Fentedokki, Vinje kommune Fentedokki ligg aust for dagens E134 ved Ståvatn. Området som er vurdert er på om lag 28 daa, og ligg på 980-1030 moh i eit skålforma landskapsrom som vender seg mot vatnet. I framtidig situasjon vil den nye Haukelisetertunnelen avlaste dagens veg. Det er registrert 2 raudlisteartar i området. Området er framheva som viktig trekkområde for rein, der ny tunnel vil verke positivt. Eldre vegfar i området inngår i Haukelifjell vegmiljø, og det er registrert ein (sannsynlegvis) freda heller i området. Førebels vurdering er at det kan takast omsyn til desse kulturminna i utforming av deponiet. Transportlengde frå Haukelitunnelen er om lag 10 km. Området kan også ta imot massar frå Haukelisetertunnelen, avhengig av korleis gjennomføringa av anlegget vert organisert. Det er anslått at området kan ta imot maksimalt 360 000 m3 tunnelmassar, dersom ein skal kunne ta omsyn til kulturminne og samla miljø i området. Fentedokki vil ikkje ligge i tilknyting til anleggsområdet. Landskapsforma, akseptabel transportlengde og liten høgdeskilnad gjer at området likevel vert vurdert som aktuelt for deponering av massar. Konklusjon: Fentedokki skal konsekvensutgreiast som mogleg deponiområde.

Side 11 av 15 Austre portal, nye Haukelitunnelen i Odda kommune Austre portal på den nye Haukelitunnelen ligg på sørsida av E134 i dalsida ved Ulevåvatnet, noko lengre aust enn dagens tunnelinnslag. Området ligg om lag 990-1150 moh. Terrenget er sidebratt og austre portal må forlengast og sikrast mot skred. Det er anslått at det kan nyttast om lag 50 000 m3 tunnelmassar til omfylling av tunnelportalen for å gje denne betre landskapstilpassing og skredsikringsfunksjon. Omfyllinga vert rekna som ein del av tiltaket (bruk av massar i linja), som er i samsvar med det vegalternativet som er konsekvensutgreidd i kommunedelplanen for E134. Det er ikkje nødvendig å greie ut området på nytt. Konklusjon: Austre portal vert ikkje vidare utgreidd som deponiområde, men vert utforma som ein del av tiltaka i reguleringsplanen. Dyrskar, Odda kommune Det er vurdert to område i Dyrskaret. Dyrskar aust ligg i vasskillet aust for den trongaste delen av Dyrskaret, på om lag 1040 1060 moh. Dyrskar vest ligg ved Øysteinsvatnet i dalbotnen langs gamlevegen, på om lag 1100 1160 moh. Områda har transportlengde på 4,5 7 km. I konsekvensutgreiinga for kommunedelplanen vart Dyrskaret gitt stor verdi for både landskap, naturmiljø og kulturmiljø. Området er bl.a. den viktigaste av trekkorridorane for villrein i høgfjellet, og har store kulturminneverdiar knytt til bl.a. Ålmannavegen og Haukelifjell vegmiljø. Desse verdiane er oppretthalde i nye vurderingar utført for deponiområda, og konfliktpotensialet for massedeponering er vurdert som høgt. Konklusjon: Dyrskar vert ikkje vurdert vidare som deponiområde. Middyrdalen, Odda kommune Middyrdalen er ein høgfjellsdal strekker seg nordvestover frå Ulevåvatnet og har tilkomst frå ein anleggsveg som går langs elva i dalbotnen. Det er vurdert eit deponiområde som ligg på om lag 1155 1180 moh. Transportlengde er berekna til 7,5 km. Dalføret har eit nokså urørt preg, og vart vurdert å ha stor landskapsverdi i konsekvensutgreiinga for kommunedelplanen. Naturmiljø er også vurdert å ha stor verdi. Det viktigaste villreintrekket går gjennom dalen, og det er registrert raudlista karplantar i området. Middyrdalen er vurdert å ha liten kulturhistorisk verdi, men transport av massar vil måtte gå gjennom verdifulle og sårbare kulturmiljø i Dyrskaret. Konfliktpotensialet er vurdert som høgt for både landskap, naturmiljø og kulturmiljø. Konklusjon: Middyrdalen vert ikkje vurdert vidare som deponiområde. Austdalen, Odda kommune Deponiområde i Austdalen er avhengig av tverrslag frå Seljestadtunnelen, og var knytt til vegalternativ i kommunedelplanarbeidet. I trasévalet som vart gjort i kommunedelplanen, er Austdalen ikkje lengre aktuelt, fordi tunnelen ligg så langt nord at tverrslaget ville verte for langt. Det er også store konfliktar med landskaps- natur- og kulturlandskapsverdiar i den urørte dalen. Austdalen vart utsilt allereie med vedtaket i kommunedelplanen. Konklusjon: Austdalen er ikkje aktuelt som deponiområde.

Side 12 av 15 Kaldevatn, Odda kommune Deponiområdet kalla Kaldevatn er knytt til utgreiingane/vurderingane gjort av Statens vegvesen knytt til heilt vintersikker veg over Haukelifjell, dvs. at alternativet med 4 tunnelar og høgfjellstrekning vert erstatta av ein samanhengande tunnel på ca. 25 km frå Liamyrane til Vågsli (Tyrveli). For denne lange tunnelen vart det vurdert tverrslag til ein lokalitet for deponering av tunnelmassar i høgfjellet nord for eksisterande demning ved Kaldevatn. Samferdselsdepartementet slår i brev til Vegdirektoratet datert 22.1.2016 fast at alternativet med lang tunnel ikkje er aktuelt for vidare planlegging. Konklusjon: Kaldevatn er ikkje aktuelt som deponiområde. 5.2 Liamyrane, Odda kommune Liamyrane ligg ved dagens E134 i dalføret mellom Røldal og Austmannalia, på om lag 550 moh. Området vert delvis nytta til landbruk og her finst både nydyrka areal og beitemark. Ny E134 vil her ha ei kort dagstrekning mellom Haukelitunnelen og Seljestadtunnelen, der det vert planlagt eit større toplanskryss. Store areal vil verte omfatta av ny veg og kryss med dagens veg. Liamyrane vart utgreidd og vedteke som einaste og felles massedeponi for heile tiltaket i kommunedelplanen for E134. Området vart vurdert å ha liten verdi for naturmiljø og kulturminne, medan landskapsverdien var sett til middels. I konsekvensutgreiinga var det lagt til grunn eit deponi på om lag 1,5 mill.m3. Konsekvensane vart rekna som mest negativ for 38 daa dyrka mark som vart råka. Liamyrane er det lågaste punktet i veglinja, og har føresetnader for både revegetering og etterbruk som gjer det mindre sårbart for tiltaket enn område i høgfjellet. I samband med regulering og ny vurdering av behovet for massedeponi vert det vurdert eit større areal som både skal romme nytt vegkryss og tilknytingsvegar, og deponi. Transportlengde frå midt Haukelitunnelen er om lag 6 km, og frå midt Seljestadtunnelen om lag 7 km. Det er anslått at området kan ta imot om lag 6 mill. m3 tunnelmassar totalt. Konklusjon: Liamyrane skal konsekvensutgreiast som kryss- og deponiområde for inntil 6 mill m3 tunnelmassar. Det må vurderast kor mykje massar som skal deponerast i kvar fase av vegprosjektet, og eventuelle mellomfasar. Dei delane av deponiet som ikkje skal nyttast til vegformål bør søkast tilrettelagt for samfunnsnyttig etterbruk så langt som mogleg, som byggjeområde for næring eller landbruksareal. 5.3 Vest for Seljestadtunnelen Seljestad aust, Odda kommune Området kalla Seljestad aust er eit ca. 125 daa stort areal like vest for dagens E134 og Opo, i den smale delen av dalføret opp mot Seljestadjuvet og mellom Korlevoll skistadion og innslaget til den eksisterande Seljestadtunnelen. Området ligg om lag 725-800 moh, og er avgrensa av Opo og eksisterande høgspentline i fjellfoten. Størst konflikt er knytt til nærføringa til Opo som er verna vassdrag, og til framtidig drikkevassinntak nedstrøms

Side 13 av 15 deponiet, der sideelva Histeinselva er vurdert planlagt som reservevasskjelde for Odda vassbehandlingsanlegg. Transportlengde frå Seljestadtunnelen er om lag 8 km. Det er anslått at området kan ta imot inntil 1,2 mill. m3 tunnelmassar. Akseptabel transportlengde og stort behov for massedeponi på vestsida gjer at området vert vurdert som aktuelt for deponering av massar. Området ligg nær veg, busetnad, hytter og skianlegg, og kan også vere aktuelt for samfunnsnyttig etterbruk som utviding av skistadion, aktivt massetak/vidareforedling av massar eller liknande. Konklusjon: Seljestad aust skal konsekvensutgreiast som mogleg deponiområde. Seljestad vest, Hesjabakk (ny parkeringsplass) i Odda kommune Området kalla Seljestad vest/hesjabakk er eit mindre areal som ligg på om lag 650 700 vest for E134 og Opo, og tvers overfor eksisterande parkeringsplass på Hesjabakk. Dagens parkeringsplass ligg i traséen for ny E134 og må flyttast, og dette er det næraste eigna arealet. Området er rekna som middels konfliktfylt, der størst konflikt er knytt til freda kulturminne (kolgroper) og nærføring til Opo. Området har også nærføring til drikkevassinntak i Stølselva, som er sidegrein til Opo. Transportlengde frå Seljestadtunnelen er om lag 7 km. Det er anslått at det kan nyttast om lag 10 000 m3 tunnelmassar til etablering av ny parkeringsplass på andre sida av elva. Volumet er så lite at det ikkje eigentleg kan reknast som deponiområde. Konklusjon: Seljestad vest vert ikkje vidare utgreidd som deponiområde, men vert teke inn som tiltak og omtalt i reguleringsplanen. Grostøl, Odda kommune Området er vurdert etter lokalt innspel frå grunneigar som ønskjer å nytte massar til nydyrkingsareal i området kring Grastjørna ved E134 på Grostøl. Odda kommune har stilt seg positiv til innspelet. Området er verdisett i konsekvensutgreiinga for kommunedelplanen, og er her vurdert til liten middels verdi for landskap, natur og kulturmiljø, og vert på bakgrunn av det rekna som lite konfliktfylt. Innspelet omfattar i tillegg til Grostøl eit areal som strekker seg på begge sider av E134 vestover mot Vassvik. Her vert terrenget svært sidebratt, og denne delen vert vurdert som mindre eigna. Det aktuelle området ligg på om lag 420-430 moh. Transportlengde frå midt Seljestadtunnelen er om 16 km. Det er førebels ikkje gjort vurderingar av kor mykje massar området kan ta imot. Akseptabel transportlengde, stort behov for massedeponi på vestsida og muleg etterbruk som dyrkingsareal gjer at området vert vurdert som aktuelt for deponering av massar. Konklusjon: Grostøl skal konsekvensutgreiast som mogleg deponiområde. Planprosess/planbehov må eventuelt avklarast nærare med Odda kommune.

Side 14 av 15 6 OPPSUMMERING OG TILRÅDING 6.1 Deponiområde som vert tilrådd utgreidd Aust for Haukelitunnelen er det vurdert i alt 11 lokalitetar for massedeponi. Av desse er 7 lokalitetar vurdert som ueigna eller for konfliktfylte, medan 4 lokalitetar vert tilrådd utgreidd som del av reguleringsplanarbeidet. Liamyrane vert tilrådd utgreidd som massedeponi for ein auke frå 1,5 mill m3 til om lag 6 mill m3 tunnelmassar. Vest for Haukelitunnelen er det vurdert 3 lokalitetar for massedeponi. Av desse vert alle tilrådd utgreidd som del av reguleringsplanarbeidet, men den eine vert ikkje rekna som massedeponi men som del av tiltaket (ny parkeringsplass). Tabell 2 Lokalitetar for massedeponi som vert tilrådd utgreidd Aust for Haukelitunnelen Vågsli sør Vågsli nord Vêrstasjonen Fentedokki Liamyrane Auke frå 1,5 mill m3 til 6 mill m3 Vest for Seljestadtunnelen Seljestad aust Seljestad vest (Hesjabakk) Grostøl Byggjetrinn Byggjetrinn 2 Austre parsell Byggjetrinn 2 Austre parsell Byggjetrinn 2 Austre parsell Byggjetrinn 2 Austre parsell Byggjetrinn 2 Austre parsell Byggjetrinn 3 (tunnelløp 2) Byggjetrinn 1 Vestre parsell Byggjetrinn 1 Vestre parsell Byggjetrinn 1 Vestre parsell 6.2 Utgreiingsbehov Alle lokalitetane ligg innafor planområdet/undersøkingsområdet som vart utgreidd i konsekvensutgreiing og kommunedelplan. Med unntak av Grostøl er det gjort nye og meir detaljerte vurderingar av moglege volum, arealbeslag, naturmiljø og kulturmiljø i dei aktuelle områda i 2014. Det bør gjerast tilsvarande vurderingar også for Grostøl, elles vert kunnskapsgrunnlaget rekna som godt nok til å gå direkte til konsekvensvurdering. Prissette konsekvensar Vi har ingen god metodikk for å berekne forskjell i nytte av rein deponering av massane og meir "samfunnsnyttig" bruk av massane til for eksempel nydyrking, nytt byggjeareal eller andre formål. For massedeponia må vi sjå på investeringskostnader åleine. Kostnadene ved massedeponia kan delast opp i: Grunnerverv Etableringskostnad (tilkomstvegar, fjerning av vegetasjon ol.) Transportlengde Sluttarbeid/ istandsetting

Side 15 av 15 Ikkje prissette konsekvensar Utgreiinga må seie noko om kor eigna lokaliteten er, konfliktgrad, volum/potensial, samla fotavtrykk, utforming, og eventuell etterbruk. Landskapsbilete Landskapstemaet viktig! verdivurderingane frå KDP kan truleg nyttast som grunnlag potensial for meir - eller mindre? vurdere ulike volum Svare på om det er mogleg å auke volum i eitt deponi for å ta ut ein meir konfliktfylt lokalitet (redusere samla fotavtrykk) eller om det gir så uheldige utslag at ein treng alle Nærmiljø og friluftsliv Lite busetnad som gir nærmiljøkonfliktar nær deponiområda. Ev verknader for spreidd busetnad og hytteområde Friluftsliv må gjerast greie for, både dagens bruk, potensial og ev avgrensing av brukshøve Naturmangfald Verdivurderingane frå 2014 kan nyttast som grunnlag, tilstrekkeleg for KU Supplere for Grostøl Kulturmiljø Verdivurderingane frå 2014 kan nyttast som grunnlag, tilstrekkeleg for KU Supplere for grostøl Naturressursar Aktuelle registreringskategoriar jf V712: o Jordbruk o Utmarksbeite o Vassressursar viktig o Ev næringsfiske i vatna Planbehov Så langt som mogleg bør alle deponiområde med vegtilkomst vere ein del av reguleringsplan(ane). Deponi som ikkje ligg i direkte tilknyting til vegprosjektet må vurderast regulert i eigne planar. Det må gjerast vurderingar av om prosjektet har nok massedeponi på høgfjellet og på Seljestad, eller om det må søkast nye lokalitetar utanfor planområdet.