VINJE KOMMUNE Møteinnkalling Utval Stad Dato Kl. Kommunestyret Kommunestyresalen 17.12.2015 10:00 Saksliste Saksnr Tittel PS 15/30 Referat og meldingar PS 15/31 Sluttjustering av 2015-budsjettet PS 15/32 Årsbudsjett 2016 og Økonomiplan 2016-2019 PS 15/33 Tilstandsrapport for grunnskulen i Vinje kommune 2014-2015 PS 15/34 Plan for helse- sosial og smitteberedskap Vinje kommune PS 15/35 Spelemidlar 2016 - Rullering handlingsplandel i Plan for idrett og prioritering av spelemiddelsøknadar PS 15/36 Prøveordning med gratis barnehage på Vinjar PS 15/37 Busetting av flyktningar - 2016 og 2017 PS 15/38 Revisjon av Landbruksplan for Vinje kommune PS 15/39 Råd for eldre og funksjonshemma for perioden 2015-2019 PS 15/40 Val av medlemar til tilsynsutvalet for verneområda på Hardangervidda i Telemark PS 15/41 Val av medlemar til styret for Berunuten Vest for perioden 2015-2019 PS 15/42 Val av styre til museale anlegg i Vinje kommune for perioden 2015-2019 PS 15/43 Val av representantar til Heimevernsnemnda for perioden 2015-2019 PS 15/44 Val av representantar til Songavegen drivarfellesskap for perioden 2015-2019 PS 15/45 Val av representantar til O. O. Trovatns legat for perioden 2015-2019 PS 15/46 Val av representant til Fjellab for perioden 2015-2019 PS 15/47 Val av representant til Krisesenteret for Telemark i perioden 2015-2019 PS 15/48 Val av representantar til Olav Vinjes legat i perioden 2015-2019 PS 15/49 Val av representantar til Tor Vå`s jorddyrkingsfond for perioden 2015-2019 PS 15/50 Val av medlemar til villreinnemndene for perioden 2015-2019 PS 15/51 Val av representantar til Tinn sparebank forstandarskap for perioden 2015-2019 PS 15/52 Val av representantar til valstyret 2015-2019 PS 15/53 Val av styre til Hardangervidda nasjonalparksenter for perioden 2015-2019 Det blir servert joletallerken frå Vinje kjøkendrift kl. 14.30. Gyldig forfall skal meldast til administrasjonssekretæren i god tid. Varamedlemane skal berre møte dersom dei blir kalla inn. -1-
Innkallinga er lagt ut på Tenestetorget fram til møtedagen. Den kan og lesast på kommunens heimeside www.vinje.kommune.no. Åmot, 09.12.15 Jon Rikard Kleven ordførar Reidun Lofthus administrasjonssekretær -2-
PS 15/30 RS 15/3 Referat og meldingar Møtebok frå førre møte
Vinje kommune Rådmannen Arkiv saknr: 2014/2084 Løpenr.: 20797/2015 Arkivkode: 150 Utval Møtedato Utval Saksnr Formannskapet 26.11.2015 15/11 Kommunestyret 17.12.2015 15/31 Sakshandsamar: Jan Myrekrok Sluttjustering av 2015-budsjettet Dokument i saka: Revidert årsbudsjett 2015. Bakgrunn: Med bakgrunn i kommunelova 47 om årsbudsjettets bindande verknad, fremjar rådmannen sak om teknisk sluttjustering av 2014-budsjettet. Paragrafen er teken inn under: 47. Årsbudsjettets bindende virkning. 1. Kommunestyrets eller fylkestingets bevilgninger i årsbudsjettet er bindende for underordnede organer. Dette gjelder ikke for utbetalinger kommunen eller fylkeskommunen er rettslig forpliktet til å foreta, jf. 46 nr. 1 tredje punktum. 2. Skjer det endringer i løpet av budsjettåret som kan få betydning for de inntekter og utgifter som årsbudsjettet bygger på, skal administrasjonssjefen, kommunerådets leder eller fylkesrådets leder gi melding til kommunestyret eller fylkestinget. 3. Får kommunestyret eller fylkestinget melding etter nr. 2 foran, skal det foreta nødvendige endringer i budsjettet. Det same gjelder når det på annen måte gjøres kjent med forhold som kan bety vesentlig svikt i inntektene eller en vesentlig økning i utgiftene i forhold til budsjettet. Under «Vurdering» følgjer kort omtale av dei økonomiske tilhøva på drift og investering som bør justerast. Vurdering: Det som står att til fordeling (buffer) på driftsbudsjettet er i skrivande stund 6.214.000,-. Driftseiningane har fått tilført effekten av årets lønnsoppgjer, men det står att å ta høgde for utgifter knytt til integreringsarbeidet, samt prisvekst. Det er likevel mogleg å omdisponere noko av bufferen til andre føremål nemnt under. -5-
Driftsbudsjettet Rådmannsteamet Kommunens arbeid med kraftsaker vert belasta budsjettkapitlet til rådmannen. Til no er det ført ca 212.000,- kr, med høvesvis 105.000,- på Tokkekonsesjon-revisjonen og 107.000,- på arbeid med Særavtala. Fordelinga mellom Tokke og Vinje på dei to områda er slik: Fordelingsnøkkel Tokke / Vinje Tokke sin del Vinje sin del Tokkekonsesjon-revisjonen 3/8 5/8 39.000 66.000 Særavtala 3/10 7/10 32.000 75.000 Total 71.000 141.000 Rådmannen vil be om at kr 141.000,- vert tilført budsjettramma for 2015. Tenestetorget Eininga har betalt ut kr 347.000,- knytt til den kommunale bustadtilskotsordninga der bustadbyggjarar kan få refusjon for tilknytingsutgifter til kommunalt vatn og avløp, eller tilskot til eigne anlegg. Dette ligg ikkje i budsjettramma til eininga og bør tilførast. Økonomi, Plan og Utvikling Eininga har betalt ut kr 63.000,- knytt til arbeidet med Møsvasskonsesjonen, samt at det kan kome på noko meir frå bruk av Øygarden Rådgjeving i år. Desse utgiftene ligg ikkje i budsjettramma til eininga, og det løyvast om lag kr 90.000,-. Vidare har juridiske utgreiingar knytt til skuterløyper vorte ein stor utgiftspost for eininga i 2015, nærare bestemt kr 145.000,-. Noko av dette vert refundert av Tokke kommune, men eininga bør tilførast om lag 110.000,- som eingongsbidrag. Helse og omsorg Kommunestyret vedtok i sak 15/55 å yte eit eingongstilskot til ein familie for ekstraordinær slitasje på bustad på kr 200.000,-. Vedtaket legg opp til at eininga skal få tilført desse midlane, og rådmannen legg inn dette i forslag til vedtak i denne saka. Avsetjing til konsesjonsavgiftsfond Årlege konsesjonsavgifter til kommunen har i 2015 auka frå 23.882.000,- til 25.650.000,-. Denne auken er ikkje fanga opp i årsbudsjettet, og her lyt ein auke både fondsavsetjing og inntektsanslaget med 1.768.000,- slik at heile innbetalinga vert avsett til konsesjonsavgiftsfondet. Innkjøpskostnader på særavtalekraft Kommunen har budsjettert med kr 9.542.000,- i innkjøpskostnader på kraft. Statkraft sine prisar for 2015 er no klare, og det syner seg at dette vert ca 2 millionar kr dyrare enn budsjettert. Heilt konkret aukar prisen på særavtalekraft har økt frå 50,2 kr/mwh til 63,5 kr/mwh, og det gjev oss kr 1.636.046,- i økte innkjøpskostnadar. I tillegg har kommunen meldt om uttak av ordinær konsesjonskraft. Prisen for resterande kraftmengde har auka frå 106,6 kr/mwh til 129,7 kr/mwh, som tilsvarar kr 368.283,- i auka kostnadar. Til saman aukar kommunens innkjøpskostnader med kr 2.004.330,- i 2015. Investeringsbudsjettet Leidningsnett vatn generelt Rauland Gjennomføring av utbyggingsavtala med Rauland Invest, som sist vart omtalt i tertialrapport 2, krev enno ei budsjettjustering i inneverande år. Rauland Invest skal betale ytterlegare kr -6-
4.800.626,- til kommunen. Dette må tilførast som ein rammeauke på prosjektet, samstundes refusjon frå private vert auka tilsvarande. Endringa inneber ingen nettoutgift for kommunen. Utleigebustad Grungebru / Svingen bufellesskap Rekneskapen syner eit meirforbruk på 257.000,- kr på utleigebustad-prosjektet. Samstundes står det att 2,6 mill på Svingen. Det er rom for omfordeling av midlar mellom dei to bustadprosjekta, og rådmannen rår difor til at ein gjer dette grepet. Rådmannens framlegg til vedtak: 1. Rådmannsteamet si budsjettramme vert auka med kr 141.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 2. Tenestetorget si budsjettramme vert auka med kr 347.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 3. Økonomi, Plan og Utvikling si budsjettramme vert auka med kr 200.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 4. Helse og omsorg si budsjettramme vert auka med kr 200.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 5. Budsjettet for kraftkjøp og innmating vert auka med kr 2.004.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 6. Investeringsprosjektet Leidningsnett vatn generelt Rauland får ei auka utgiftsramme med 4.800.626,-, finansiert med tilsvarande auke i inntektskrav «overført frå private». 7. Investeringsprosjektet Utleigebustad Grungebru får ei auka utgiftsramme med 257.000,-, finansiert med tilsvarande reduksjon utgiftsramme på Svingen bufellesskap. Rådmannen, 18.11.15 Jan Myrekrok, rådmann /s/ Handsaming i Formannskapet 26.11.2015: Tilleggsframlegg frå rådmannen: Tilleggspunkt: Bruk av konsesjonsavgiftsfond vert redusert med kr 2.500.000,-. Bruk av kapitalfond vert auka tilsvarande. Framlegget med tilleggsframlegg frå rådmannen blei samrøystes vedteke. 8. Rådmannsteamet si budsjettramme vert auka med kr 141.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 9. Tenestetorget si budsjettramme vert auka med kr 347.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 10. Økonomi, Plan og Utvikling si budsjettramme vert auka med kr 200.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 11. Helse og omsorg si budsjettramme vert auka med kr 200.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. -7-
12. Budsjettet for kraftkjøp og innmating vert auka med kr 2.004.000,-, finansiert med reduksjon av sentral buffer. 13. Investeringsprosjektet Leidningsnett vatn generelt Rauland får ei auka utgiftsramme med 4.800.626,-, finansiert med tilsvarande auke i inntektskrav «overført frå private». 14. Investeringsprosjektet Utleigebustad Grungebru får ei auka utgiftsramme med 257.000,-, finansiert med tilsvarande reduksjon utgiftsramme på Svingen bufellesskap. 15. Bruk av konsesjonsavgiftsfond vert redusert med kr 2.500.000,-. Bruk av kapitalfond vert auka tilsvarande. Saksordførar: Øystein Høgetveit -8-
Vinje kommune Økonomi, plan og utvikling Arkiv saknr: 2015/2106 Løpenr.: 21410/2015 Arkivkode: 150 Utval Møtedato Utval Saksnr Kommunestyret 17.12.2015 15/32 Sakshandsamar: Gry Åsne Aksvik Årsbudsjett 2016 og Økonomiplan 2016-2019 Vedlegg: 1 Kommunale prisar og gebyr 2 Oversyn over eksisterande lån 3 Økonomiplan og handlingsprogram 2016-2019 og budsjett 2016 4 Øyfjell bygdesoge 5 Årsbudsjett 2016 og Økonomiplan 2016-2019 Dokument i saka: Økonomiplan 2016-2019 Bakgrunn: Eit utvida formannskap har hatt ei to dagars samling med einingsleiarane og tillitsvalde der det blei gjeve informasjon om verknadene av statsbudsjettet, investeringssida og drifta i resultateiningane. Formannskapet gav sin innstilling i møtet 26. november. Budsjettinnstillinga vart deretter lagt ut til offentleg ettersyn, og blir endeleg handsama i Kommunestyret 17. desember. Vurdering: Formannskapet legg med dette fram tilråding til Økonomiplan og handlingsprogram 2016-2019. Rammene for dokumenta byggjer på gjeldande økonomiplan (2015-2018) og forslag til Statsbudsjett for 2016 Prop. 1S (2015-2016), samt endringar etter endeleg statsbudsjett. I økonomiplanen legg ein til grunn delvis brukarfinansiering av renter og avskriving gjennom sjølvkostregimet. Renter og avskriving kjem inn med større beløp enn gebyrauken i planperioden kan dekke, ettersom auken i talet på abonnentar kjem i åra etter at utbygginga er ferdig. -9-
Det generelle økonomiske biletet er at gjennomføring av dei store vedtekne investeringane i Hovudplan for vatn og avlaup og svekka inntekter frå sal av straum, legg press på tenesteytinga i kommunen. Ved å følgje desse utbyggingsplanane, så vil gjelda auke med om lag 13%, med ein topp på 478 mill kr i 2017. Då går ca 8% av frie inntekter til betening av gjeld.det er særleg inntektene til næringsfondet som får ein knekk framover. Det er her ein har henta dekning av satsingar på løypekøyring, nærings- og landbruksstøtte, samt infrastruktur på Teknisk. Dersom ein skal oppretthalde nivået på desse ytingane, lyt ein truleg skjere ned på andre tenesteområde. Alternativet er å ta opp att eigedomsskattediskusjonen. Frie inntekter Dei frie inntektene til kommunane består av rammetilskot og skatteinntekter. Det er inntekter kommunane kan rå fritt over, utan andre føringar frå staten enn gjeldande lovar og regelverk. Nivået på dei frie inntektene blir bestemt ut frå pris- og lønsvekst, vekst i frie inntekter, innlemming av øyremerkte tilskot, satsingar over rammetilskot og korreksjon av rammetilskot for oppgåveendringar. Når nivået på samla frie inntekter for 2016 er fastsett, kjem ein fram til storleiken på samla rammetilskot ved å trekkje anslaget for skatteinntekter frå nivået på samla frie inntekter. Da statsbudsjettet blei lagt fram låg det inne trekk for skatteoppkrevjar, det er delvis reversert i endeleg budsjett. Hele summen på 630 mill. kr ble ikkje fullt ut tilbakeført i budsjettavtalen. 35,5 mill. kr blei «saldert vekk», slik at rammetilskotet isolert sett her aukar med 594,5 mill. kr i 2016. Rammetilskotet for 2016 aukar elles med 24 mill. kr i samanheng med at ordninga med gratis kjernetid (for barn frå låg inntektsfamiliar) utvidast til også å gjelde 3-åringar. Vedlagt økonomiplan er justert med denne endringa. Utviding av gratis kjernetid for 3-åringer (for barn frå låg inntektsfamiliar) gjev i praksis ikkje stort utslag for Vinje, det er berre snakk om mindre justeringar. Vinje kommune har inntekter frå sal av konsesjonskraft gjennom «Avtale om disponering av konsesjonskraft» (KKST). I tillegg har kommunen inntekter frå sal av særavtalekraft til alminneleg forsyning. For 2016 tek kommunen ut all tilgjengeleg særavtalekraft, samt noko ordinær konsesjonskraft til dette formålet. Innkjøpspris på særavtalekraft er lågare enn innkjøpsprisen på konsesjonskrafta. Prisen på konsesjonskrafta har auka dei siste åra, sjå tabellen under. Det er ei utfordring at ein ikkje får pris for budsjettåret (2016) påføljande haust/vinter. Det er med på å gjere det vanskeleg å budsjettere kostnadane for krafta, da ein må ta utgangspunkt i årets prisar. Tabellen viser endringar i pris frå 2014 til 2015. -10-
Det er vanskeleg å budsjettere inntektene frå krafta grunna store variasjonar i marknadsprisene. Prisene i kraftmarknaden har vore lågare i 2015 enn det ein la til grunn i budsjettet for 2015, og dei ser ut til å halde seg låge. Det er fleire grunnar til dette. Mellom anna har ein snorik vinter, samt eit varmt og vått vêr ført til eit lågare priser grunna gode magasinfyllingar. Dei langsiktige prisane blir veldig fort påverka av vêrsituasjonen, noko som forklarar at prisane vil halde seg låge framover i perioden. Krafta omsettas i EURO på Nordpool, slik at prisane også er påverka av valutakursen. Det har vore relativt store svingingar i EURO-kusen det siste året. I dei siste åra har salsprisen for konsesjons-/særavtalekraft vert sett til månadsmiddel spotpris -10% Kristiansand, med eit golv på 100 kr/mwh og eit tak på 450 kr/mwh. I framlegg til Formannskapet rådde rådmannen til at ein ikkje legg inn reduksjon på 10% i prisen i denne planperioden (2016-2019). Da formannskapet handsama saka 26.11.15. vedtok dei ein salspris på månadsmiddel spotpris Kristiansand, med eit golv på 130 kr/mwh og eit tak på 350 kr/mwh. I etterkant av dette har det vore eit møte med begge kraftlaga. Bakgrunnen for møtet er at kraftlaga ikkje ynskjer eit golv, da det kan føre til at dei må selje med tap. Tidlegare har det vore greitt med golv for da har det vore ein rabatt på 10 % på spotpris, slik at det har vid opp for de periodane prisen har vore under golvet. Kraftlaga ynskjer ikkje å kjøpe kraft frå Vinje kommune med eit slikt golv, då det kan innebere tap for dei. Med tanke på særavtala har ein drøfta om det bør vera lik pris i Vinje og Tokke for krafta. Tokke kommune sel krafta til månadsmiddel spotpris Kristiansand med eit tak på 360 kr/mwh. Rådmannen ber kommunestyret vurdere om ein skal legge seg på sama nivå i Vinje, det vil ikkje få budsjettmessige konsekvensar for denne økonomiplanperioden. KKST forventar langt lågare inntekter i åra framover samanlikna med dei siste åra. Det betyr mindre midlar til næringsfond for Vinje sin del. Rådmannen ber politikarane ta omsyn til reduksjon i desse inntektene i budsjettarbeidet. I høve til driftsbudsjettet er det gjerne demografiske tilhøve, som folketalsutvikling og alderssamansetjing, som er avgjerande for utgiftsbehovet i kommunen. Samstundes har desse faktorane stor innverknad for nivået på dei statlege overføringane. Meininga er at rammetilskotet skal reflektere at dei ulike aldersgruppene ikkje kostar kommunekassa det same. Yrkesaktive menneske klarer seg i hovudsak sjølv, mens dei yngste skal ha barnehage og skuleplass. Dei eldre gjev kostnader på helse og omsorgstenestene. Samstundes er det ikkje sikkert at ein får redusert kostnader i tenestetilbodet på grunn av demografiske endringar. Vi vil då oppleve at det blir mindre pengar til rådveldet. I forslaget til statsbudsjett er utgiftsbehovet for 2016 på landsbasis berekna til om lag 249,6 mrd. kr, noko som utgjer 48 097 kr pr. innbyggjar. Vinje kommune er ca. 13 % dyrare å drifte enn landsgjennomsnittet. Det er ei auke på 1,7 % frå 2015. Størst utslag er det innan helse som ligg ca. 42,3 % over snittet. Administrasjon ligg ca 37,2 % over snittet og pleie- og omsorg ligg ca. 23,4 % over snittet. Årsaka er mellom anna mange eldre, samt at det er valt ei ordning med tenester i tre distrikt. Gjennom utgiftsutjamninga i inntektssystemet får Vinje kommune tilført 6 087 kr pr. -11-
innbyggjar. Kommunane skal i prinsippet få full kompensasjon for dei kostnadsskilnadane som dei ikkje har verknad på sjølv via utgiftsutjamninga i inntektssystemet. Kompensasjonen skjer i praksis gjennom kostnadsnøkkelen, som består av ulike kriterium med vekter. For å danne seg eit bilete av utviklinga i planperioden innafor ulike tenesteområde, vil ein under ta ein gjennomgang av utviklingstrekk som innverkar på den kommunale ressursbruken. Folketalsutvikling og aldersfordeling Figuren under viser at det er venta ein folkevekst i Vinje fram til 2030, men omfanget av folkeveksten er usikker. Statistisk sentralbyrå legg middels folkevekst til grunn, og det same er gjort i denne saka. Grafikken under viser meir detaljert korleis endringane folketalsutviklinga slår ut per alderstrinn i 2019, 2023 og 2027. I januar 2015 var det registret 3 689 innbyggjarar i Vinje, og tala i figuren viser veksten eller nedgangen ut i frå 2015-tala. -12-
Kjelde: Statistisk sentralbyrå. Framskrivingane er gjort med utgangspunkt i middels nasjonal vekst. I figuren over er det brukt tilnærma same aldersfordeling som inntektssystemet opperar med. Dette gjev eit godt grunnlag for å kunne sjå potensielt press på tenestetilbodet, og for å få korrekt dimensjonering av tenestene våre. «Kostnadsdrivarane» innan kommunalt tenestetilbod er gjerne dei yngste og dei eldste. Figuren viser at talet på pensjonistar er venta å auke meir enn talet på personar i arbeidsfør alder. Isolert sett vil ei ubalanse i forholdet mellom personar i arbeidsfør alder og ikkje arbeidsfør alder føre til økonomiske utfordringar. Kommunen vil måtte halde oppe og truleg auke tenestetilbodet, samstundes som det vil kunne vere eit underskot av arbeidstakarar og skatteytarar. Vekst i aldersgruppene 0-5 år og 6-15 år dreg isolert sett i retning av auka utgifter til barnehage og grunnskule. Fleire eldre i aldersgruppene over 67 år bidreg isolert sett til auka utgifter til pleie- og omsorgstenestene. Prisveksten i kommunesektoren ei 2015-2016 er anslått til 2,7 pst. Eit deflatoranslag på 2,7 %, kan dekomponeras på ein årslønsvekst på 2,7 % og prisvekst på vare- og tenestekjøp på om lag 2,7 % (der lønn vektas med 2/3). Rådmannen meiner at økonomiplanen, slik den no ligg føre, tek opp i seg den utviklinga som er skissert over. Endringar i ramma for driftseiningane for 2016 For å få budsjettet i balanse har Rådmannen justert ramma til fleir av einingane, spesifikasjonen går fram av tabellen under. -13-
I og med at helse og omsorg er den største eininga, finn sakshandsamar det naturleg å kommentere denne eininga nærare. Helse og omsorg Dei økonomiske verkemidla i Samhandlingsreforma blir fasa inn i rammetilskotet til kommunen etter kvart som oppgåveforskuving mellom sjukehus og kommune realiserast. Frå 2015 blei medfinansiering av sjukehustenester avvikla og overført til rammetilskotet i kommunen. Frå 01.01.16 er døgnplass for øyeblikkeleg hjelp heimla som plikt for kommunen jf. Helse og omsorgstenestelova. Det beløpet kommunen har motteke i etableringsfasen av kommunale øyeblikkeleg hjelp-senger blir frå årsskiftet lagt inn i rammeoverføringa til kommunen. Vinje kommune driftar døgnplass for kommunane Tokke og Vinje og mottek refusjon jf. avtale tilsvarande det beløp Tokke får overført til denne oppgåva. Kommunens oppgåver og ansvar som følgje av reforma er med dette auka betydeleg. Gevinsten ved realiseringa av bufellesskapet ved Svingen blei i 2015 omfordelt ved å reetablere 7 sjukeheimsplassar ved Vinje sjukeheim og bemanne opp Bruli bufellesskap for å møte behova der. Talet på sjukeheimsplassar er no på nivå med kommunegruppe 3. Med dette er talet på sjukeheimsplassar i kommunen justert og i tråd med behovet per no. Tiltaka som er gjort, kan ein òg sjå som eit ledd i å ta ut potensialet ein har hatt i høve til effektivisering av drift. Det er lagt til utgift/inntekt i samband med etablering av ny ressurskrevjande brukarar i kommunen. Det er òg gjort justering i høve til forsterka tiltak kring einskildbrukarar. Som følgje av administrativ organisasjonsendring er 40% stilling rus overført frå Nav til Helse- og omsorg med verknad frå 01.11.2015. Tilsvarande er lønsmidlar som følgje av bortfall av tilbod i skulen overført Helse og omsorg som overtek ansvaret i aktuelle tidsrom. Da saka vert lagt fram for formannskapet hadde ikkje rådmannen funne plass til å finansiere ei auke av jordmortenesta på 30%, som er det kommunen treng for å kunne gje kommunens innbyggjarar likeverdige tenester i høve til ny føring om heimebesøk av jordmor innan 1-3 dagar etter heimkomst frå sjukehus. Formannskapet vedtok at auka blir dekt innan nettoramma til helse- og omsorg. Det er i budsjettet ikkje tatt høgde for auka kompetansekrav for legar og anna personell som -14-
følgje av krav i akuttforskrifta av 01.05.2015. Den demografiske utviklinga tilseier at kommunen vil ha store behov for helse og omsorgspersonell i åra som kjem. Det er ikkje tatt høgde for auke i tal på læreplassar i 2016. Likevel ser ein at dette er ein viktig rekrutteringskanal for kommunen og rådmannen kjem nærare tilbake til dette i ei eiga sak. Det har kome ein rekkje innspel ein ikkje har funne plass til i driftsbudsjettet Oppsummering Formannskapet legg fram eit driftsbudsjett i balanse med ei totalramme på 437,8 mill kr i 2016, og ein investeringsplan på 69,9 mill kr. Utover sjølvkost innan vatn, avløp og renovasjon foreslår rådmannen mindre prisauka på ulike tenester slik det går fram av eigne vedlegg. Rådmannens framlegg til vedtak: -15-
Rådmannen, Jan Myrekrok, rådmann /s/ Handsaming i Formannskapet 26.11.2015: Framlegg frå Sp v. Jon Rikard Kleven: Det blir løyvd kr 800.000,- i tilskot til arbeidet med realiseringa av Vinjesenteret og arbeidsplassane knytt til det. Pengane blir teke frå Næringsfondet. Framlegg frå formannskapet: - Endring i pkt. 5: Salsprisen for konsesjons-/særavtalekraft vert sett til månadsmiddel spotpris Kristiansand, med eit golv på 130 kr/mwh og eit tak på 350 kr/mwh. Framlegg frå Børre Rønningen (Ap) og Øystein Høgetveit (SV): - Auke budsjettposten kommunale vegar med 2 mill, finansiert ved bruk av disposisjonsfond. Dette for å sikre at Brekkavegen kjem i den prioriteringa som blei vedteke i 2012. Framlegg frå Sp v. Bibbi Tveito: - Jordmorressursen blir auka frå 100 % til 130 %. Auka blir dekt innan nettoramma til helse- og omsorg. - Kulturårshjulet blir auka med kr 100.000,-, og kostnadene blir dekt av disposisjonsfondet. Røysting: Framlegget frå rådmannen pkt. 1-4 og pkt. 6-7 blei samrøystes vedteke. Pkt. 5: rådmannens framlegg blei sett opp mot formannskapets. Formannskapets framlegg blei samrøystes vedteke. Framlegget til Kleven blei samrøystes vedteke. -16-
Tveitos framlegg om jordmorressursen blei samrøystes vedteke Tveitos framlegg om kulturårshjulet blei samrøystes vedteke. Framlegg frå Rønningen og Høgetveit blei samrøystes vedteke. 1. Kommunestyret vedtek forslag til Budsjett 2016 og Økonomiplan/ handlingsprogram 2016 2019 slik det ligg føre i innstillinga frå rådmannen, og med endringane tilrådd av formannskapet 26.11.2015 2. Det kommunale skatteøret vert fastsett til dei maksimalesatsar som Stortinget vedtek 3. For eigedomsskatteåret 2016 skal det skrivast ut eigedomsskatt på verk og bruk, jf. Eigedomsskattelova (esktl.) 3 første ledd bokstav c. Den alminnelege eigedomsskattesatsen for skatteåret 2016 er 7 av takstverdi, jf. esktl. 11 første ledd. Takstvedteker for eigedomsskatt i Vinje kommune blei vedtatt i kommunestyret 31.10.2008, dei skal gjelde for eigedomsskatteåret 2016, jf. esktl. 10. I medhald av kap 5. i lov om eigedomsskatt av 6. juni 1975 nr. 29, vert det skrive ut eigedomsskatt på verk og bruk i kommunen med 7 av takstverdi. Eigedomsskatten forfell til betaling i 2. terminar, 1. april og 1. september 4. Vinje kommune tek opp lån 43 mill., med avdragstid 30 år 5. Salsprisen for konsesjons-/særavtalekraft vert sett til månadsmiddel spotpris Kristiansand, med eit golv på 130 kr/mwh og eit tak på 350 kr/mwh. 6. Andre kommunale prisar blir vedtekne slik det går fram av vedlegget «kommunale prisar og gebyr» 7. Kommunestyret vedtek framlegg til detaljert driftsmål for 2016, slik dei går fram av vedlegget «driftsmål» 8. Det blir løyvd kr 800.000,- i tilskot til arbeidet med realiseringa av Vinjesenteret og arbeidsplassane knytt til det. Pengane blir teke frå Næringsfondet. 9. Jordmorressursen blir auka frå 100 % til 130 %. Auka blir dekt innan nettoramma til helse- og omsorg. 10. Kulturårshjulet blir auka med kr 100.000,-, og kostnadene blir dekt av disposisjonsfondet. 11. Auke budsjettposten kommunale vegar med 2 mill, finansiert ved bruk av disposisjonsfond. Dette for å sikre at Brekkavegen kjem i den prioriteringa som blei vedteke i 2012. Saksordførar: Øystein Høgetveit -17-
ENDRINGAR I KOMMUNALE BETALINGSSATSAR OG GEBYR FRÅ 01.01.2016 Barnehagar 2015 2016 Makspris 2.580 2.580 Vinje kjøkkendrift 2015 2016 Middag for heimebuande 85 85 Dagtilbod psykisk helse: 2015 2016 100 102 Dagtilbod 2015 2016 Per dag inklusiv middag og transport 132 Friskliv Åmot 2015 2016 Sesongkort gruppe 300 Sesongkort 2 gruppe 500 Sesongkort styrkerom 800 500 Drop-in gruppetime 50 30 Drop-in styrkerom 50 30 Edland Sesongkort gruppe 300 Sesongkort 2 gruppe 500 Drop-in gruppetime 50 30 Rauland Sesongkort alt 400 300 Sesongkort ein akt. 0 Drop-in 50 30 Lønn til instruktør som 2015: 400 kr per klokketime Alle: 50% rabatt for pensjonistar, ufør, studentar og skuleungdom mellom 13 og 18 år. Aldersgrense for å trene på eigenhand i styrkerommet er 10. klasse. -18-
Helsesystertenesta, reisevaksinering: 2015 2016 Konsultasjon, vaksne 200 200 Konsultasjon, born 50 50 Konsultasjon, studentar 100 100 Nytt vaksinasjonskort 70 100 Fritakningsattest Gulfeber 120 120 I tillegg kjem utgifter til arbeid for kvar vaksine med kr. 75,- og prisen for vaksinar (vaksineprisane fylgjer gjeldande prisar frå folkehelseinstituttet). Audiometri (høyreprøver) 2015 2016 Audiometri 200 230 Heimetenester: Hjelpemiddel: 2015 2016 Pr. hjelpemiddel 20 20 Makspris 60 60 Tryggleiksalarm: 2015 2016 Analoglinje 200 204 GSM/IP 230 235 Betalingssatsar for heimehjelp. (G per 01.05.2015) Grunnbeløp Nettoinntekt Abonnementspris per månad Inntil 2 G Inntil kr. 180 136 Kr 190,- 2 G - 3 G Kr. 180 136 kr. 270 204 Kr 562,- 3 G - 4 G Kr. 270 204 kr. 360 272 Kr 970,- 4 G - 5 G Kr. 360 272 kr. 450 340 Kr 1.327,- Over - 5G Frå kr. 450 340 Kr 1.787,- -19-
Treng du meir enn til saman 2 timar heimehjelp per månad, betalar du fullt abonnement ut i frå inntekta di pluss inntekta til ektefelle/sambuar/partnar. Treng du heimehjelp berre 2 timar eller mindre per månad, betalar du pr time. Timesatsar er då som fylgjer: Grunnbeløp Nettoinntekt Abonnementspris per time Inntil 2 G Inntil kr. 180 136 Kr 95,- 2 G - 3 G Kr. 180 136 kr. 270 204 Kr 163,- 3 G - 4 G Kr. 270 204 kr. 360 272 Kr 204,- 4 G - 5 G Kr. 360 272 kr. 450 340 Kr 255,- Over - 5G Frå kr. 450 340 Kr 306,- Satsar for bebuarar ved Rauland omsorgssenter: Fullkost kr 144,- per døgn (Middag / tørrmat / tv / hushaldningsartiklar / eingongsutstyr) Telefon kr 57,- per mnd Vask av klede kr 113,- per mnd Satsar for bebuarar ved Norheimstunet omsorgssenter: Fullkost kr 144,- per døgn (Middag / tørrmat / tv / hushaldningsartiklar / eingongsutstyr) Telefon 57,- per mnd Vask av klede kr 113,- per mnd Middag ved eldresenteret på Norheimstunet kr 85,- (for besøkande og pårørande) Korttidsopphald på institusjon 2015 2016 Dag- og nattopphald 147 150 Nattopphald 77 80 Tekniske tenester 2015 2016 Feiing og tilsyn + 7,5% + 7,5 % Slam/septik + 34,6% + 25 % Renovasjonsgebyr + 2,9 % 0 % Vatn + 10% + 15% Avløp (tilknytingsgebyr) + 5 % + 5% Gebyr etter plan- og bygningslova +20 % + 20% Byggesaksgebyr -20-
Leigeprisar for samfunnshusa vil bli justert i tråd med konsumprisindeksen. For meir informasjon sjå: http://www.vinje.kommune.no/om-vinje-kommune/avgifter-og-gebyr Tenestetorget byggjesak 2015 2016 Utsleppsløyve kap 12 kr 9 600,00 kr 9 600,00 Utsleppsløyve kap 13 kr 19 200,00 kr 19 200,00 Søknad 20-1 < 80m2 kr 9 600,00 kr 9 600,00 Tilt. Kl. 1 kr 19 200,00 kr 19 200,00 Tilt. Kl. 2 kr 19 200,00 kr 19 200,00 Tilt. Kl. 3 kr 19 200,00 kr 19 200,00 Pr ekstra eining kr 4 800,00 kr 4 800,00 Søknad 20-2 kr 4 800,00 kr 4 800,00 Anleggsarbeid 20-1 kr 9 600,00 kr 9 600,00 Minstegebyr kr 1 800,00 kr 1 800,00 Endringssøknad kr 1 800,00 kr 1 800,00 Lokal god kj kr 1 800,00 kr 1 800,00 Sentral godkj kr 480,00 kr 480,00 IG kr 1 800,00 kr 1 800,00 Dispensasjon kr 6 000,00 kr 6 000,00 pbl 19 kr 24 000,00/ kr 12 500,00 kr 12 500, Ferdigattest kr 1 200,00 kr 1 200,00 Føreh. Konf. Kr 1 500,00 kr 1 500,00 Næring 2015 2016 Timepris for landbruksvikar 200 210-21-
-22-
Økonomiplan og handlingsprogram 2016-2019 og budsjett 2016 Til vedtak i Kommunestyret 17.12.2015 1-23-
Innhald FRAMLEGG TIL BUDSJETTVEDTAK... 4 SAMANDRAG... 4 INNLEIING... 5 DET ØKONOMISKE OPPLEGGET FOR PERIODEN 2016 2019... 6 Innleiing... 6 Det generelle økonomiske biletet... 6 Frie inntekter... 6 Folketalsutvikling og aldersfordeling... 9 Økonomisk status... 11 Føringar for budsjettarbeidet... 11 Disponibelt for drift... 11 Verknader av statsbudsjettet for 2016:... 12 Bufferar... 14 Nedskjeringar... 15 Kommentarar knytt til dei einskilde einingane... 15 Vatn og avløp sjølvkostprognoser fram mot 2020... 18 GEBYR SAMANLIKNA MED ANDRE KOMMUNAR... 19 OVERSYN OVER INNSPEL EIN IKKJE HAR FUNNE PLASS TIL I DRIFTSBUDSJETTET... 20 Innkomne søknader... 20 INVESTERINGAR... 20 FONDSMIDLAR... 23 Konsesjonsavgiftsfondet... 23 Næringsfond... 23 Kapitalfond... 24 Andre fondsmidlar... 24 Kraftfond - Møsstrond... 24 GJELDSSITUASJONEN... 25 BUDSJETTSKJEMA... 26 Budsjettskjema 1 A - Driftsbudsjettet... 26 Budsjettskjema 1 B - Driftsrammer til einingane... 26 Bufferspesifikasjon for løns- og prisvekst... 28 Budsjettskjema 2 A Investeringsbudsjettet... 29 Budsjettskjema 2 B - Investeringsbudsjett... 30 DRIFTSPLAN OG BUDSJETT FOR EININGANE... 31 Rådmannsteamet... 31 Barnehagar... 34 Vinjeskulen... 38 Helse og omsorg... 43 NAV... 48 Barneverntenesta i Vest-Telemark... 50 Næringskontoret... 51 Økonomi, plan og utvikling... 53 Teknisk drift og vedlikehald... 55 Kultureininga... 57 2-24-
Organisasjon, arkiv og IKT... 59 Tenestetorget... 62 Vinje kjøkendrift... 64 Reinhald og tekstil... 65 3-25-
FRAMLEGG TIL BUDSJETTVEDTAK 1. Kommunestyret vedtek forslag til Budsjett 2016 og Økonomiplan/ handlingsprogram 2016 2019 slik det ligg føre i innstillinga frå rådmannen, og med endringane tilrådd av formannskapet 26.11.2015 2. Det kommunale skatteøret vert fastsett til dei maksimalsatsar som Stortinget vedtek 3. For eigedomsskatteåret 2016 skal det skrivast ut eigedomsskatt på verk og bruk, jf. Eigedomsskattelova (esktl.) 3 første ledd bokstav c. Den alminnelege eigedomsskattesatsen for skatteåret 2016 er 7 av takstverdi, jf. esktl. 11 første ledd. Takstvedteker for eigedomsskatt i Vinje kommune blei vedteke i kommunestyret 31.10.2008, dei skal gjelde for eigedomsskatteåret 2016, jf. esktl. 10. I medhald av kap 5. i lov om eigedomsskatt av 6. juni 1975 nr. 29, blir det skrive ut eigedomsskatt på verk og bruk i kommunen med 7 av takstverdi. Eigedomsskatten forfell til betaling i 2. terminar, 1. april og 1. september 4. Vinje kommune tek opp lån på kroner 43 mill. kr, med avdragstid 30 år 5. Salsprisen for konsesjons-/særavtalekraft blir sett til månadsmiddel spotpris Kristiansand med eit golv på 130 kr/mwh og eit tak på 350 kr/mwh. 6. Andre kommunale prisar blir vedtekne slik det gjeng fram av vedlegget «kommunale prisar og gebyr». 7. Kommunestyret vedtek framlegg til detaljert driftsmål for 2016, slik dei gjeng fram av plandokumentet. 8. Det blir løyvd kr 800.000,- i tilskot til arbeidet med realiseringa av Vinjesenteret og arbeidsplassane knytt til det. Pengane blir teke frå Næringsfondet. 9. Jordmorressursen blir auka frå 100 % til 130 %. Auka blir dekt innan nettoramma til helse- og omsorg. 10. Kulturårshjulet blir auka med kr 100.000,-, og kostnadene blir dekt av disposisjonsfondet. 11. Auke budsjettposten kommunale vegar med 2 mill, finansiert ved bruk av disposisjonsfond. Dette for å sikre at Brekkavegen kjem i den prioriteringa som blei vedteke i 2012. SAMANDRAG Budsjettet har ei totalramme på 437,8 millionar kr, og ein investeringsplan på 69,9 millionar kr i 2016. Som tidlegare år, er det i nokon grad utfordringar i høve til kommuneøkonomien. Utfordringane er som samanfatta under: Låge kraftprisar og aukande innkjøpskostnadar på krafta medfører sterk nedgang i det kommunen sit att med av netto inntekt på kraftsal Vekst på utgiftssida gjennom stor lønnsmasse Høg investeringstakt også i 2016 Høg lånegjeld gjer kommunen eksponert for sterkt aukande renteutgifter dersom rentenivået aukar 4-26-
Behova for kontinuerleg reduksjon i driftsnivået speglar m.a. at ein har investert i meir infrastruktur enn kommunen greier å drive på ein forsvarleg måte. Det ambisiøse investeringsprogrammet vil ytterlegare auke krava til omlegging av kommunens drift i åra som kjem. Kommunens disponible fondsmidlar vil auke frå 80 til 98,1 mill. kr i perioden. Dette gjeld samla sett for kapitalfond, næringsfond, konsesjonsavgiftsfond, disposisjonsfond og kraftfond - Møsstrond. Det skal investerast for om lag 166 millionar kr i perioden 2016 2019. Av dette er det sett av 69,9 mill. i planperiodens første år. Det blir sett av midlar til ei storsatsing på vatn- og avløp, samt investeringar innan barnehage og skule på Rauland, brannsikring og ENØK-tiltak i kommunale bygg, tettstadutvikling, kollektivknutepunkt i Åmot og breiband. Det er utarbeida konkrete driftsmål for kommuneorganisasjonen, slik at dokumentet sin funksjon som handlingsprogram er synleg og handfast. Slik dette no er utforma, så nærmar kommunen seg i nokon grad konseptet balansert målstyring. På den andre sida er måla knytt til kvalitet i tenesteproduksjonen, slik at ein får etablert politisk vedtekne resultatforventingar. Resultatet av dette arbeidet er ein del av planen, og er lagt under kvart tenesteområde eller resultateining. INNLEIING Økonomiplanen 2016-2019 og årsbudsjettet for 2016 er handsama som éi sak. Årsbudsjettet for 2016 er såleis identisk med det første året i økonomiplanperioden. Resultatvurderinga av fjoråret på vårparten kvart år er, saman med dialogprosessen, den reelle starten på kvar budsjettprosess. Inneverande år har langt på veg følgt same budsjettprosess som i fjor, gjennom orientering til formannskapet og eit kombinert administrativt og politisk budsjettseminar. Budsjettseminaret førre haust gav så positive erfaringar at det er blitt vidareført i år. For budsjettaktivitetane i andre halvår er følgjande tidsplan nytta: 2.-3. november Budsjettgjennomgang/drøfting mellom formannskapet og einingsleiarane. 26. november Formannskapet gjev innstilling til kommunestyret. 27. november Budsjettinnstillinga vert lagt ut til offentleg ettersyn. 17. desember Kommunestyret vedtek budsjett og økonomiplan. Budsjett/økonomiplan er sett opp i samsvar med prinsippa om rammestyring som kommunestyret vedtok 12.03.2001. Dette inneber at kommunens resultateiningar får ei nettoramme for drifta som pålagde oppgåver skal løysast innanfor. Rammestyringa inneber 5-27-
òg at eventuelle mindreforbruk i høve til driftsrammene eitt år, vert tilført einingane sine driftsrammer ved godkjenning av rekneskap og eininga sitt budsjettresultat det påfølgjande året. På same måte skal meirforbruk trekkjast av eininga sine driftsrammer året etter eller i løpet av dei 2 påfølgjande åra. I tillegg til driftsrammene inneheld budsjett/økonomiplan eit investeringsprogram for dei neste 4 åra. DET ØKONOMISKE OPPLEGGET FOR PERIODEN 2016 2019 Innleiing Økonomien set rammer for korleis kommunen kan dekke innbyggjarane sine behov. Rett nok er mange av rammevilkåra for utvikling av kommuneøkonomien fastlagt av tilhøve utanom kommunen. Gjennom langsiktig planlegging og styring kan likevel lokale styresmakter påverke den økonomiske utviklinga. Det generelle økonomiske biletet er at gjennomføring av dei store vedtekne investeringane i hovudplan for vatn og avlaup, og svekka inntekter frå sal av straum, legg press på tenesteytinga i kommunen. Ved å følgje desse utbyggingsplanane, så vil gjelda halde seg høg, men gradvis gå nedover i planperioden dersom ein ikkje legg opp til nye store prosjekt/investeringar. I 2016 gjeng ca. 8% av frie inntekter til betening av gjeld. Det er særleg inntektene til næringsfondet som får ein knekk framover. Det er her ein har henta dekning til satsingar på løypekøyring, nærings- og landbruksstøtte, samt infrastruktur på Teknisk. Dersom ein skal oppretthalde nivået på desse ytingane, bør ein truleg skjere ned på andre tenesteområde. Alternativet er å ta opp att eigedomsskattediskusjonen. Frie inntekter Dei frie inntektene til kommunane består av rammetilskot og skatteinntekter. Dette er inntekter kommunane kan rå fritt over, utan andre føringar frå staten enn gjeldande lovar og regelverk. Nivået på dei frie inntektene blir bestemt ut frå pris- og lønsvekst, vekst i frie inntekter, innlemming av øyremerkte tilskot, satsingar over rammetilskot og korreksjon av rammetilskot for oppgåveendringar. Når nivået på dei samla frie inntektene for 2016 er fastsett, kjem ein fram til storleiken på samla rammetilskot ved å trekkje anslaget for skatteinntekter frå nivået på samla frie inntekter. Da statsbudsjettet blei lagt fram låg det inne trekk for skatteoppkrevjar, det er delvis reversert i endeleg budsjett. Hele summen på 630 mill. kr ble ikkje fullt ut tilbakeført i budsjettavtalen. 35,5 mill. kr blei «saldert vekk», slik at rammetilskotet isolert sett her aukar med 594,5 mill. kr i 2016. Rammetilskotet for 2016 aukar elles med 24 mill. kr i samanheng med at ordninga med gratis kjernetid (for barn frå låg inntektsfamiliar) utvides til også å gjelde 3-åringar. 6-28-
Utviding av gratis kjernetid for 3-åringer (for barn frå låg inntektsfamiliar) gjev ikkje stort utslag for Vinje, det er snakk om mindre justeringar. Vinje kommune har inntekter frå sal av konsesjonskraft gjennom «Avtale om disponering av konsesjonskraft» (KKST). I tillegg har kommunen inntekter frå sal av særavtalekraft til alminneleg forsyning. For 2016 tek kommunen ut all tilgjengeleg særavtalekraft, samt noko ordinær konsesjonskraft til dette formålet. Innkjøpspris på særavtalekraft er lågare enn innkjøpsprisen på konsesjonskrafta. Prisen på konsesjonskrafta har auka dei siste åra, sjå tabellen under. Det er ei utfordring at ein ikkje får pris for budsjettåret (2016) før neste haust/vinter. Det er med på å gjere det vanskeleg å budsjettere kostnadane for krafta, da ein må ta utgangspunkt i årets prisar. 2014 2015 Endring % Vinje 15,03 12,97-2,06-13,71 Songa 10,66 13,04 2,38 22,33 Kjela 17,89 17,81-0,08-0,45 Særavtala 5,02 6,35 1,33 26,49 Tabellen viser endring i pris frå 2014 til 2015. Det er vanskeleg å budsjettere inntektene frå krafta grunna store variasjonar i marknadsprisane. Prisane i kraftmarknaden har vore lågare i 2015 enn det ein la til grunn i budsjettet for 2015, og dei ser ut til å halde seg låge. Det er fleire grunnar til dette. Mellom anna har ein sno rik vinter, samt eit varmt og vått vêr ført til eit lågare priser grunna gode magasinfyllingar. Dei langsiktige prisane blir veldig fort påverka av vêrsituasjonen, noko som forklarar at prisane vil halde seg låge framover i perioden. Krafta omsettas i EURO på Nordpool, slik at prisane også er påverka av valutakursen. Det har vore relativt store svingingar i EURO-kusen det siste året. I dei siste åra har salsprisen for konsesjons-/særavtalekraft vert sett til månadsmiddel spotpris -10% Kristiansand, med eit golv på 100 kr/mwh og eit tak på 450 kr/mwh. Formannskapet vedtok 26.11.2015 at salspris for konsesjons-/særavtalekraft vert sett til månadsmiddel spotpris Kristiansand, med eit golv på 130 kr/mwh og eit tak på 350 kr/mwh. I etterkant av dette har det vore eit møte med begge kraftlaga. Bakgrunnen for møtet er at kraftlaga ikkje ynskjer eit golv, da det kan føre til at dei må selje med tap. Tidlegare har det vore greitt med golv for da har det vore ein rabatt på 10 % på spotpris, slik at det har vid opp for de periodane prisen har vore under golvet. Kraftlaga ynskjer ikkje å kjøpe kraft frå Vinje kommune med eit slikt golv, da det kan innebere tap for dei. Med tanke på særavtala har ein drøfta om det bør vera lik pris i Vinje og Tokke for krafta. Tokke kommune sel krafta til månadsmiddel spotpris Kristiansand med eit tak på 360 kr/mwh. I budsjettsaka til kommunestyret ber rådmannen kommunestyret vurdere om ein skal legge seg på sama nivå i Vinje, det vil ikkje få budsjettmessige konsekvensar for denne økonomiplanperioden. 7-29-
KKST forventar langt lågare inntekter i åra framover samanlikna med dei siste åra. Det betyr mindre midlar til næringsfond for Vinje sin del. Rådmannen ber politikarane ta omsyn til usikkerheita i desse inntektene ved handsaming av budsjettet. I høve til driftsbudsjettet er det gjerne demografiske tilhøve, som folketalsutvikling og alderssamansetting, som er avgjerande for utgiftsbehovet i kommunen. Samstundes har desse faktorane stor innverknad for nivået på dei statlege overføringane. Meininga er at rammetilskotet skal reflektere at dei ulike aldersgruppene ikkje kostar kommunekassa det same. Yrkesaktive menneske klarer seg i hovudsak sjølv, mens dei yngste skal ha barnehage og skuleplass. Dei eldre gjev kostnader på helse og omsorgstenestene. Samstundes er det ikkje sikkert at ein får redusert kostnader i tenestetilbodet på grunn av demografiske endringar. Vi vil då oppleva at det blir mindre pengar til rådvelde. I forslaget til statsbudsjett er utgiftsbehovet for 2016 på landsbasis rekna til om lag 249,6 mrd. kr, noko som utgjer 48 097 kr pr. innbyggjar. Vinje kommune er ca. 13 % dyrare å drifte enn landsgjennomsnittet. Det er ei auke på 1,7 % frå 2015. Tabellen under syner kva for områder som får størt utslag: Delkostnadsområder Indeks (2016) Barnehage 0,8815 Administrasjon 1,3715 Grunnskole 1,1478 Pleie og omsorg 1,2337 Helse 1,4232 Barnevern 0,8708 Sosialhjelp 0,5573 Kostnadsindeks 1,1266 Av tabellen kan me lese at det er størst utslag innan helse som ligg ca. 42,3 % over snittet. Administrasjon ligg på ca. 37,2 % over snittet og pleie- og omsorg ligg på ca. 23,4 % over snittet. Årsaka er mellom anna mange eldre, samt at det er valt ei ordning med tenester i tre område i kommunen. Gjennom utgiftsutjamninga i inntektssystemet får Vinje kommune tilført 6 087 kr pr. innbyggjar. Kommunane skal i prinsippet få full kompensasjon for dei kostnadsskilnadane som dei ikkje har verknad på sjølv via utgiftsutjamninga i inntektssystemet. Kompensasjonen skjer i praksis gjennom kostnadsnøkkelen, som består av ulike kriterium med vekter. For å danne seg eit bilete av utviklinga i planperioden innafor ulike tenesteområde, vil ein under ta ein gjennomgang av utviklingstrekk som har innverknad på den kommunale ressursbruken. 8-30-
Folketalsutvikling og aldersfordeling Figuren under viser at det er venta ein folkevekst i Vinje fram til 2030, men omfanget av folkeveksten er usikker. Statistisk sentralbyrå legg middels folkevekst til grunn. 4400 4200 4000 3800 3600 3400 3200 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 Middels vekst Låg vekst Høg vekst Kjelde SSB. Folketalsutviklinga i Vinje frå 2006 til 2014 og framskrivingar basert på ulike alternativ til nasjonal vekst Grafikken under viser meir detaljert korleis endringane folketalsutviklinga slår ut per alderstrinn i 2019, 2023 og 2027. I januar 2015 var det registret 3 689 innbyggjarar i Vinje, og tala i figuren viser veksten eller nedgangen ut i frå 2015-tala. I figuren er det brukt tilnærma same aldersfordeling som inntektssystemet opperar med. Dette gjev eit godt grunnlag for å kunne sjå potensielt press på tenestetilbodet, og for å få korrekt dimensjonering av tenestene våre. Venta folketalsutvikling i Vinje 2019, 2023, 2027 (2015=0) 2019 2023 2027 100 80 77 75 86 Ending frå 2015 60 40 20 0 17 30 28 24 34 59 8 4 27 30 56 40 43 7 5 0 7-20 Barn i barnehage 0-5 år Barn på barneskule 6-12 år -8 Barn på ungdomsskule 13-15 år Arbeidsfør alder 16-66 år Pensjonsalder 67-79 år Pensjonsalder 80-89 år Pensjonistar 90 år + Kjelde: Statistisk sentralbyrå. Framskrivingane er gjort med utgangspunkt i middels nasjonal vekst. 9-31-
«Kostnadsdrivarane» innan kommunalt tenestetilbod er gjerne dei yngste og dei eldste. Figuren viser at talet på pensjonistar er venta å auke meir enn talet på personar i arbeidsfør alder. Isolert sett vil ei ubalanse i forholdet mellom personar i arbeidsfør alder og ikkje arbeidsfør alder føre til økonomiske utfordringar. Kommunen vil måtte halde oppe og truleg auke tenestetilbodet, samstundes som det vil kunne vere eit underskot av arbeidstakarar og skatteytarar. Vekst i aldersgruppene 0-5 år og 6-12 år dreg isolert sett i retning av auka utgifter til barnehage og grunnskule. Fleir eldre i aldersgruppene 67 år bidreg isolert sett til auka utgifter til pleie- og omsorgstenestene. 10-32-
Økonomisk status Kommunen var ved tusenårsskiftet gjennom omfattande omstillingar og nedbemanning. Budsjettsituasjonen er, i eit langsiktig perspektiv, avhengig av ei kontinuerleg innstramming av driftsutgiftene gjennom driftsrasjonalisering og færre tilsette. Det er fleire indikatorar som vert nytta som mål på om ein kommune har kontroll på økonomien. Under vil ein stutt gjennomgå Vinje sin status på desse: Netto driftsresultat over 3% Ca. 5 % Netto lånegjeld under 50% av brutto driftsinntekter Over 100% Disposisjonsfond over 5% av brutto driftsinntekter 3 % Trass i at to av tre indikatorar fell gjennom, har ein framleis handlingsrom i kommuneøkonomien i Vinje. Tek ein omsyn til den samla fondsbehaldninga kjem ein om lag på 18,3 %. Det gjev likevel ein peikepinn på at spareraten burde opp og gjeldsnivået bør ned. Føringar for budsjettarbeidet Følgjande har vore førande for budsjettarbeidet: 1. Politiske føringar gjevne av kommunestyret etter dialogseminar. 2. Behovet for å tryggje drifta av det tenestetilbodet kommunen skal gje dei neste åra, dvs. realistiske budsjettrammer. Nokre sentrale talstorleikar Budsjett og økonomiplan er sett opp i faste prisar med ein årleg kostnadsvekst (deflator) i kommunal sektor på 2,7 %. Neste års lønnsvekst er isolert sett rekna til 2,7 % (utgjer 2/3 av deflator) og prisvekst på vare- og tenestekjøp på om lag 2,7 %. Disponibelt for drift Element som ikkje har stor samanheng med statsbudsjettet: Det er budsjettert med 25,6 mill kr i konsesjonsavgifter. Desse blir i første omgang avsett til konsesjonsavgiftsfond. Avgiftene blir indeksregulert kvart femte år, sist i 2014. Konsesjonsavgiftene vert først innbetalt heilt i slutten av året, forfall 31.12. Den seine innbetalinga påverkar likviditeten. Om lag 10,4 mill. kr frå konsesjonsavgiftene vert nytta i drifta og om lag 14 mill. kr vert nytta til investeringar i 2016. Bruken av konsesjonsavgifter i drifta blir som i 2015 vist direkte i budsjettet på dei aktuelle føremåla. Sal av konsesjonskraft er budsjettert med 7,7 mill kr i 2016, i tråd med førebels budsjett frå konsesjonskraftstyret. Nivået er litt lågare enn 2015. Låge prisforventningar gjer at prognosen er svakare utover i perioden. Desse inntektene blir i sin heilskap avsett til næringsfond, men ein vesentleg del går i neste omgang til å finansiere driftsrammene for næringskontoret og infrastruktur i TDV sine driftsrammer. 11-33-
Renter og avdrag i 2016 er basert på ei gjeld på ca. 467,4 mill kr (inkludert formidlingslån frå Husbanken) og eit flytande rentenivå på 1,49 % i byrjinga av økonomiplanperioden, og etterkvart ein gradvis auke i rentenivået opp mot 2,78 %. Vinje kommune samarbeider med Bergen Capital Management om styring av gjeldsportefølja. Det er budsjettert med lågare utbyteforventing frå selskap i åra som kjem, enn ein hadde i 2015-budsjettet. Utbyttet frå VTK var 1,9 mill i 2015 mot 3 mill i budsjett 2015. Momskompensasjonen på drifta er frå 2013 budsjettert på kvar resultateining. Kompensasjon frå investeringstiltak er trekt ut av drifta og ligg som inntekt investeringsbudsjettet. Verknader av statsbudsjettet for 2016: Framlegg til statsbudsjett har store innverknader på alle kommunane sine budsjett, slik også for Vinje. Rammetilskot og skatteinngang: Vinje er ikkje blant kommunane i Telemark med høgast vekst i frie inntekter. Med ein berekna kostnadsvekst i kommunal sektor på 2,7% og ein nominell inntektsvekst for Vinje på 4,7%, er det likevel ei auke som har gjort budsjetthandsaminga lettare enn hjå mange andre i kommunal sektor. På bakgrunn av dette er det laga prognoser for Vinje kommune sine inntekter frå skatt og rammetilskot som følgje av framlegget til statsbudsjett: Budsjett /Økonomiplan Budsjett 1 000 kr. 2019 2018 2017 2016 1 Skatt på inntekt og formue -104 807-103 410-102 013-100 616 2 Ordinært rammetilskot -90 409-89 525-88 641-87 627 3 Skatt på eigedom -60 205-60 205-60 205-60 205 4 Andre direkte/indirekte skattar -59 877-59 877-59 877-58 109 Line 4 i skjemaet over, inneheld naturressursskatt og konsesjonsavgifter. Rentenivå Regjeringa tek omsyn til renteutviklinga på amortiseringstilskota knytt til omsorgstenestene og opprusting av skulebygg. Dette er teke omsyn til dette i budsjettet for 2016 for Vinje. Rentenivået er lågt. Det er teke høgde for dette i økonomiplanen, både utgifts- og inntektssida. Kommunen har ein miks av flytande rente og fastrenter av ulik lengde. Durasjonssamandraget under gjev eit bilete på rentebindingane ved utgangen av oktober 2015. Kommunens vekta gjennomsnittsrente er 2,25 % og enkeltlåna varierer mellom 1,27 og 4,55%. 12-34-