KONSEKVENSUTGREIING Prosjekt: Rv. 13 rassikring Lovraeidet-Rødsliane. Høyringsutgåve REGULERINGSPLAN. Kommune: Suldal

REGULERINGSPLAN Høyringsutgåve KONSEKVENSUTGREIING Prosjekt: Rv. 13 rassikring Lovraeidet-Rødsliane Kommune: Suldal Region vest Stavanger kontorstad 24. juni 2016 PLAN-ID 201502

2 FORORD har utarbeida detaljreguleringsplan med konsekvensutgreiing for rv. 13 frå Lovraeidet til Rødsliane i Suldal kommune. Asplan Viak har vore rådgjevar. Denne rapporten er konsekvensutgreiinga for tiltaket. Samandrag av konsekvensutgreiinga er tatt med i planskildringa. Trine Hystad er prosjektleiar og kontaktperson for. Henry Damman representerer som prosjekteigar. - Renata Aradi (Asplan Viak)har vore fagansvarleg for landskapsbilde og friluftsliv/nærmiljø Bjørn Ramberg () har vore fagansvarleg for kulturmiljø Synnøve Hognestad () har vore fagansvarleg for naturmangfald Ivar Fett har vore fagansvarleg for dei andre utgreiingstemaene og for å samanfatte utgreiingane. Bergljot Anda er oppdragsleiar for Asplan Viak. Stavanger, 24.06.2016

3 Innhald 0 Samandrag... 6 Bakgrunn... 6 Tiltaket... 6 Konsekvensutgreiing... 7 Samanstilling av konsekvensar... 9 Andre konsekvensar... 9 1 Innleiing og bakgrunn...11 2 Skildring av planforslaget...12 Vegstandard...12 Alternativ...13 3 Metode...20 Kriterier for verdi...20 Kriterier for omfang (påverknad)...20 Kriterium for konsekvens...21 Inndeling i delområde...22 4 Landskapsbilde...23 Om temautgreiinga...23 Generell skildring av landskapsbilde...25 Verdiar knytt til dei ulike delområda...28 Omfang og konsekvens...36 Landskapsbilde - samla konsekvensvurdering...42 Konsekvensar og avbøtande tiltak i anleggsperioden...43 Usikkerheiter...43 Oppfølging i vidare planlegging...43 Kjelder...44 5 Friluftsliv...45 Om temautgreiinga...45 Generell skildring...48 Verdiar knytt til dei ulike delområda...51 Omfang og konsekvens...53

4 Friluftsliv - samla konsekvensvurdering...54 Konsekvensar og avbøtande tiltak i anleggsperioden...54 Usikkerheiter...54 Oppfølging i vidare planlegging...55 Kjelder...55 6 Naturmangfald...56 Om temautgreiinga...56 Skildring og verdi...57 Verdiar knytt til dei ulike delområda...61 Omfang og konsekvens...66 Naturmangfald - samla konsekvensvurdering...68 Avbøtande tiltak anleggsfasen...68 Usikkerheiter...69 Vurdering i høve til naturmangfaldlova...69 Oppfølging i vidare planlegging...70 Kjelder...70 7 Kulturmiljø...72 Om temautgreiinga...72 Skildring og verdi...73 Verdiar knytt til dei ulike delområda...75 Omfang og konsekvens...81 Kulturmiljø - samla konsekvensvurdering...82 Konsekvensar og avbøtande tiltak i anleggsperioden...82 Usikkerheiter...83 Oppfølging i vidare planlegging i høve til kulturminnelova...83 Kjelder...84 8 Naturressursar...85 Om temautgreiinga...85 Skildring og verdi...86 Verdiar knytt til dei ulike ressurstypane...89 Omfang og konsekvens...91

5 Samla konsekvensvurdering naturressursar...92 Konsekvensar og avbøtande tiltak i anleggsperioden...92 Usikkerheiter...92 Oppfølging i vidare planlegging...93 Kjelder...93 9 10 Samla vurdering Ikkje prissette konsekvensar...94 Andre konsekvensar...95 Lokal og regional utvikling...95 Trafikksikkerheit...97 Støyberekningar...97 ROS-analyse / trafikktryggleik...99

6 0 SAMANDRAG Bakgrunn Rv. 13 frå Lovraeidet mot Sand er ei skredutsett strekning med vanskeleg topografi og store ur- og skredområde. Standarden på vegen er dårleg, strekninga er gjennomgåande smal, utan gul midtstripe og med krapp kurvatur1. «Lovraeid» er registrert som skredpunkt med høg prioritet i nasjonal skredsikringsplan. Strekninga har status som nasjonal turistveg. Det er foreslått skredsikringsmidlar til prosjektet i Nasjonal Transportplan (NTP) 2018-2029 (basis, middels, høg). har som mål at planen blir vedtatt sommaren 2016. slik at den kan spelast inn i revisjonen av Nasjonal Transportplan (NTP). Tiltaket Det er utarbeidd eit planprogram for planarbeidet. Som del av arbeidet med planprogrammet ble det utgreidd fleire alternativ, og det ble anbefalt eit hovudalternativ. I handsamingen av planprogrammet ble det vedtatt at det anbefalte alternativet skulle leggast til grunn for planen. 0.2.1 Skildring av valt alternativ Veganlegget strekk seg frå Hamratunnelen på Lovraeidet til Rødsliane (Ersdalen). Det er i hovudsak ein tunnel på om lag 4 km med strekning i dagen i begge endar. Prinsippet om universell utforming er lagt til grunn ved planlegging av ramper, kulvert, kollektivanlegg osv. Standarden er omtalt i kap 1.1. Figur 0.1: Alternativet som er utgreia Tunnellengde 4015 m, trasélengde 4880 m. Påhogget i nord er lagt på nedsida av dagens veg. Stigninga i tunnelen blir ca. 4%. Vegen skal byggjast med to felt og vegbredde på 7,5 m og fartsgrense 80 km/t. Gjennom kryssområdet på Lovraeidet er fartsgrensa i dag 50 km/t grunna fråvik i geometri. Det er for kort avstand mellom kryss, den nye tunnelen og Hamratunnelen og dette krev fråvikshandsaming. 1 Rv. 13 Lovradalen Bergekrossen rapport forprosjekt, 2013

7 Tunnelprofilet skal i samsvar med handbok N500 ha tunnelprofil T9,5 og tunnelklasse B. Konsekvensutgreiing Det er krav om at anbefalt løysing skal konsekvensutgreiast. Alternativ 0 er dagens rv. 13 med forventa trafikkutvikling. Nødvendige trafikktryggleikstiltak og vedlikehald er føresett gjennomført innanfor dei årlege budsjettrammene. Alternativ 0 vil vere samanlikningsgrunnlaget i temautgreiingane i konsekvensanalysen. Konsekvensutgreiinga omfattar følgjande tema: - Landskapsbilde Friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Naturressursar Andre konsekvensar: o Lokal og regional utvikling o Støyberekningar o ROS-analyse o Trafikksikkerheit sin metode for konsekvensutgreiing (Handbok V712) er lagt til grunn for utgreiingane. 0.3.1 Landskapsbilde Vurdering av konsekvensar for landskapsbilde Landskapet i Lovraeidet er allereie sterkt påverka av veganlegg. Følgjande element og funksjonar vil gi ein positiv visuell konsekvens for delområdet Lovraeidet: - Strukturering av området med funksjonar for kollektivanlegg og utviding av næringsområdet, Redusere veganlegget sin dominans med bruk av vegetasjon i skråninga og restareal og oppbygging av ulik høgde av terrenget ved kollektivanlegg. Den store utfyllinga i Lovraeidet påverkar landskapsopplevinga negativt både i nær- og fjernverknadssona, inkludert Lovravatnet-Lovrafjorden delområde. Landskapsrommet ved Ersdal er ganske innestengt og skjerma av terreng og vegetasjon. Det området som vert visuelt påverka er relativt lite, og dei to parallelle og nærliggande vegane med innestengt restareal reduserer den visuelle opplevinga noko. Lang tunnel vil redusera reiseopplevinga samanlikna med 0 alternativet. Samla konsekvens for landskap for heile strekninga er vurdert som Liten negativ(-).

8 0.3.2 Friluftsliv Vurdering av konsekvensar for friluftsliv Veganlegget har ikkje negativ konsekvens for friluftsliv m.o.t. tilgjenge og opplevingskvalitet. Det fører heller ikkje til auka barriereverknadar. Utfylling i fjorden vil svekke bruksmoglegheitene noko knytt til Lovrafjorden, men kysten ved Lovraeidet er ikkje tilrettelagt for friluftsliv. Eksisterande veg skal vere open for syklistar i sommarhalvåret. Sidan biltrafikken vert fjerna, vil forholda for syklisten bli betre, men sidan forventa sykkeltrafikk er svært begrensa, vil den positive verknaden være liten. Samla konsekvens for friluftsliv for heile strekninga er vurdert som Ubetydeleg (0). 0.3.3 Naturmangfald Vurdering av konsekvensar for naturmangfald Planlagt tiltak grip i liten i grad inn i viktige naturområder. Tiltaket ligg tett opp mot naturtypelokalitet med verdi B. Det er registrert nokon naturmiljøkvalitetar i delar av influensområdet, mellom anna fleire raudlisteartar. Grunna lang tunnel, er det berre to korte strekningar som kan vere i konflikt med desse kvalitetane. Desse kan bli rørt negativt dersom anlegget i anleggsperioden går ut over plangrensa. Samla konsekvens for naturmangfald for heile strekninga er vurdert som Liten negativ(-). 0.3.4 Kulturmiljø Vurdering av konsekvensar for kulturmiljø Det finns ikkje registrerte kulturminner eller miljø i nærheita av anlegget. Liten negativ konsekvens grunna nærføring til tunet på Ersdal knytt til visuell innverknad. Samla konsekvens for kulturmiljø for heile strekninga er vurdert som Ubetydeleg / Liten negativ (0/-). 0.3.5 Naturressursar Vurdering av konsekvensar for naturressursar To typar naturressursar er vurdert: - Georessursar (mogleg framtidig masseuttak for pukk) - Landbruk på garden Ersdal. Begge ligg i influensområdet utanfor planområdet og blir ikkje direkte rørt av tiltaket. Betre vegatkomst kan indirekte være positivt for framtidig masseuttak, medan anleggsperioden kan indirekte være negativt for landbruket. Samla konsekvens for naturressursar for heile strekninga er vurdert som Ubetydeleg (0).

9 Samanstilling av konsekvensar Tabell 0.1: Samanstilling av konsekvensar for dei enkelte delområda gir ein samla oversikt over konsekvensar knytt til ikkje prissette konsekvenstema. Grensa mellom delområder og influensområdet kan variere noko frå tema til tema. Tabell 0.1: Samanstilling av konsekvensar for dei enkelte delområda Del-område Konsekvensar Landskap Friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Naturressursar Ubetydeleg/liten negativ (0 / -) Ubetydeleg (0) Liten negativ (-) Ubetydeleg (0) Ubetydeleg (0) Lovravatnet og Liten negativ (-) Lovrafjorden / Rødsliane langs eksisterande rv. 13. Liten positiv (+) Ubetydeleg (0) Ubetydeleg (0) Ubetydeleg (0) Liten negativ (-) Ubetydeleg (0) Liten negativ (-) Liten negativ (-) Geo: Ubetydeleg / Liten positiv (0 / +) Lovraeidet Ersdalen Landbruk: Ubetydeleg/Liten negativ (0 / -) Liten negativ(-) Samla konsekvensvurdering for heile strekninga Ubetydeleg (0) Liten negativ (-) Ubetydeleg / Liten negativ (0 / -) Ubetydeleg (0) Konsekvensutgreiinga syner at konsekvensane for dei ikkje prissette tema er små. Inga konsekvens for noko tema eller delområde er større enn liten negativ (-). I samband med utgreiing av dei enkelte tema er det likevel fremma forslag til avbøtande tiltak. Desse er samanfatta for kvart tema og kommentert korleis dei skal følgast opp. Det viktigaste enkelttiltak er knytt til utfylling av tunnelmassar i Lovrafjorden. Her må det nyttast siltgardin eller liknande for å hindre spreiing av finstoff utover fjorden som er gyteområde for torsk. Det er også beskriva tiltak for å redusera synlegheita av anlegget etter ferdigstilling. Andre konsekvensar 0.5.1 Lokale og regionale konsekvensar Vurdering av konsekvensar for lokale og regionale konsekvensar Ein tryggare veg med betre framkomme vil gi ein positiv konsekvens for lokal og regional utvikling. Både lokalbefolkning, næringslivet og reiselivet har store føremonar av at den viktigaste kommunikasjonsåra ikkje er utsett for stadige ras og vegstenging. Dette i tillegg til den sikkerheitsmessige sida.

10 0.5.2 Trafikksikkerheit Vurdering av konsekvensar for trafikksikkerheit Bygging av tunnel vil føre til auka standard, kortare strekning, og høgare fart. I tillegg vil syklistane bli skilt frå biltrafikken. Faren for trafikkulukker knytt til ras vil bli eliminert. Tiltaket vurderast å vere positivt med omsyn til trafikksikkerheit. 0.5.3 Støyberekning Vurdering av konsekvensar for støy Støysoner ved framtidig regulert situasjon vil samanlikna med dagens situasjon være begrensa grunna at nesten heile den aktuelle vegstrekninga vil bli lagt i tunnel. Den einaste støyfølsomme bygninga langs den regulerte strekninga er bustaden på Ersdal gard, som kjem i gul støysone i framtidig situasjon. Behov for støytiltak skal vurderast i seinare planfase. 0.5.4 ROS-analyse Vurdering av risiko og sårbarheit: Følgjande konklusjonar kan trekkjast: - Ingen hendingar får risiko vurdert i raud sone - Ein hending får risiko vurdert i oransje sone - Åtte hendingar får risiko vurdert i gul sone - Tjuetre hendingar får risiko vurdert i grøn sone Tabell 10.6 i kap. 10 gjer eit oversyn med kommentarar og aktuelle avbøtande tiltak for hendingar i oransje og gul risiko-sone. Hending i oransje sone omhandlar anleggsgjennomføring og at kø av bilar som må vente, t.d. under sprenging, ikkje plasserast på rasutsett strekning. Det er avbøtande tiltak i plan og føresegner, eller forutsett oppfølging i byggeplan for alle hendingar i oransje og gul sone. 0.5.5 Kostnader Det er gjort kostnadsberekningar til 670 mill. kr med ein usikkerheit på +/- 10% etter «ANSLAG-metoden». Forventa kostnad for eit utvida profil T10,5 vil ligge i størrelsesorden 720 mill. kr. Det er ikkje utført nytte-/ kostnadsberekningar. Dette grunna at det berre føreligg eit alternativ og prosjektet skal gjennomførast som eit skredsikringsprosjekt.

11 1 INNLEIING OG BAKGRUNN Rv. 13 frå Lovraeidet mot Sand er ei skredutsett strekning med vanskeleg topografi og store ur- og skredområde. Standarden på vegen er dårleg, strekninga er gjennomgåande smal, utan gul midtstripe og med krapp kurvatur2. «Lovraeid» er registrert som skredpunkt med høg prioritet i nasjonal skredsikringsplan. Strekninga har status som nasjonal turistveg. har som mål at planen blir vedtatt sommaren 2016. Prosjektet inngår som skredsikringsprosjekt i Nasjonal Transportplan (NTP) i perioden 2018-2029. Figur 1.1: Planområdet 2 Rv. 13 Lovradalen Bergekrossen rapport forprosjekt, 2013

12 2 SKILDRING AV PLANFORSLAGET Vegstandard Vegen skal byggjast med tverrprofil som vist i figuren under, med to felt og vegbredde på 7,5 m og fartsgrense 80 km/t. På Lovraeidet er fartsgrensa 50 km/t grunna fråvik i geometri. For resten av strekninga er det forutsett fri ferdsle (80 km/t). Figur 2.1: Tverrprofil for dimensjoneringsklasse Hø2, 7,5 m vegbreidde Tunnelprofilet skal i samsvar med handbok N500 ha tunnelprofil T9,5. Figur 2.2: Tunnelprofil T9,5. Tunnelklasse B.

13 Alternativ I samband med planprogrammet ble det gjort ei utgreiing av fleire alternative løysingar. Utgreiinga anbefalte eit alternativ, og dette blei vedtatt i samband med stadfesting av planprogrammet. Det er berre dette alternativet som er utgreidd vidare. 2.2.1 0-alternativet Alternativ 0 er dagens rv. 13 med forventa trafikkutvikling. Nødvendige trafikktryggleikstiltak og vedlikehald er føresett gjennomført innanfor dei årlege budsjettrammene. Alternativ 0 vil vere samanlikningsgrunnlaget i temautgreiingane i konsekvensanalysen. 2.2.2 Skildring av valt alternativ Veganlegget strekk seg frå Hamratunnelen på Lovraeidet til Rødsliane (Ersdalen). Det er i hovudsak ein tunnel på om lag 4 km med strekning i dagen i begge endar. Prinsippet om universell utforming er lagt til grunn ved planlegging av ramper, kulvert, kollektivanlegg osv. Traséen vil ha ei tunnellengde på 4015 m, og samla trasélengde på 4880 m. Vegen ligg på fylling i forlenging av vegen frå Hamratunnelen. Påhogget i nord er lagt på nedsida av dagens veg. Dette punktet ligg på kote 148m, 40 m lågare enn dagens veg (0-alternativet). Stigninga i tunnelen blir ca. 4%. Geoteknisk er dette alternativet vurdert som egna. Det er truleg nok overdekking ved påhogget i nord til at eksisterande veg kan nyttast under anlegget. Alternativet er den kortaste traseen av dei vurderte, med minste stigning totalt, det gir høgast standard (pga. minst stigning) og den mest direkte (kortaste) linjeføringa. Geometrikrava for tunnelen og overgangen til strekningane i dagen kan haldast. Tiltaket inneber lite inngrep i nord. Figur 2.3: Alternativet som er utgreia Illustrasjonen nedanfor (Figur 2.4) viser forslag til arealutnytting på Lovraeidet, med hovudvegen på fylling, omlegging av lokalvegen, kollektivanlegg og utvida næringsområde. Dette er eit eksempel på korleis området kan bli opparbeida.

14 Figur 2.4: Illustrasjon av Lovraeidet.

15 Illustrasjonen (Figur 2.5) viser dagsone i Ersdalen. Vegen vil ligge på nedsida av eksisterande veg. For å avgrense dei visuelle verknadane, vil det være viktig å behalda kantvegetasjonen langs eksisterande veg, og avgrense fyllingsfoten på nedsida av veganlegget. Figur 2.5: Illustrasjon av dagsona i Ersdalen

16 Kryss og avkøyrslar Planen legg opp til to kryss på strekninga; eit på Lovraeidet og eit i Ersdalen. Krysset på Lovraeidet skal byggast som forkøyrsregulert kanalisert T-kryss. Vegen til næringsområdet og fritidseigedommane nord for anlegget er lagt via ny kulvert under hovudvegen. For å kunne gi atkomst til det nye næringsområdet på utfylte massar, er internvegnettet lagt om. Eksisterande kulvert vil fungere som gang- og sykkelatkomst. Krysset i Ersdalen skal brukast når tunnelen er stengt, for syklistar og som atkomst til Ersdalen gard. Kollektivanlegg Lovraeidet Etter innspel frå Rogaland fylkeskommune, er det lagt til rette for eige areal til kollektiv i planen. Lovraeidet vil bli eit knutepunkt for kollektivtrafikken i denne delen av Ryfylke etter at Sandsfjord bru opna i desember 2015. Kollektivanlegget skal dekke behovet for overgang mellom ulike bussar, og eventuelt frå buss til bil, og må innehalde oppstillingsplassar for fleire bussar, opphaldsareal, parkering og ev regulering. Kollektivanlegget er vurdert plassert i næringsområdet nord for vegen, mot Lovravatnet og mellom eksisterande rv. 13 og den nye vegen. Det er ein fordel om kollektivanlegget leggast i tilknyting til kryssområdet og at det er minst mogleg omkøyring for bussane. Figuren under viser den valde lokaliseringa. Figur 2.6: Kollektivanlegget

17 Omlegging av rv.13 i tunnel vil medføre at eksisterande rasteplass berre vil bli tilgjengeleg på sykkel eller til fots. Det skal etablerast ny rasteplass med toalett nordvest for Sandsfjordbru som vil gi eit tilbod for køyrande. Delar av kollektivområdet på Lovraeidet er foreslått bygd opp for å få visuell kontakt over hovudvegen mot Lovrafjorden. Det vil vere behov for parkering for bussreisande. For å avgrense at folk kryssar bussarealet, er parkeringsplassane plassert mot aust. Ut frå størrelsen på området, vil det være mogleg å utvide med fleire parkeringsplassar. Området må skjermast for steinsprang. Det er lagt inn fangvoll mellom eksisterande veg og kollektivanlegget. Denne må byggast før området kan tas i bruk. Næringsområde i Lovraeidet Planen legg til rette for utvida næringsareal på Lovraeidet. Den tar ikkje stilling til utnytting eller byggegrenser, men still krav om minimum terrenghøgde på kote 2,4m for å sikre eventuelle framtidige bygg mot havnivåstigning og stormflo. Tilbod for syklistar Eksisterande rv. 13 skal nyttast av syklistar i sommarhalvåret (mai- oktober). Koplinga vil skje i eksisterande kryss mellom fv. 46 og rv. 13 på Lovraeidet og i det nye krysset i Ersdalen. Det er gjort risikovurderingar for skred. Desse visar at om lag 25 % av registrerte skredhendingar skjedde i perioden mai-oktober. 86 % av desse var av typen steinsprang/nedfall, og halvparten av desse igjen skyldast dårleg vedlikehald. Det kan derfor vere nødvendig med enkelte sikringstiltak mot steinsprang og laupande vedlikehald. Landskapstilpassing Skredsikring av strekninga Lovraeidet-Rødsliane fører til store fyllingar med sprengsteinsmasse i eit grønt fjordlandskap. Det er viktig å minimere den visuelle konsekvensen av anlegget. Målet med landskapstilpassinga er å redusere dei visuelle inngrepa av anlegget. Avbøtande tiltak vil være å plastra fyllingar og rørte flatar med store stein. På denne måten vil ikkje areala skilja seg så mykje frå fjellsidene, som er dominerte av steinurer/ rasskråningar. I tillegg skal fyllingane etablerast med vekstjord for å få til ein raskast mogleg vegetering av skråningane. Dette vil også vere med på å redusera fargeforskjellen på stein i rørte og urørte områdar. For å sikre at anleggsområdet ikkje blir større enn det ein har planlagt, blir det stilt krav til avgrensing av anleggsområdet. Planen skal visa kor det skal nyttast anleggsgjerde og annen sikring av viktige og verdifulle landskapselement og tre. Vatnressursar og overvatn Fare for forureining: Det er ingen kjente vassuttak eller brønnar i eller langs anleggsområdet. Faren for forureining gjeld først og fremst utslepp av forureina vatn frå tunnel og overflatevatn frå veg, både i anleggsfasen og i driftsfasen. Lovravatnet er ein sårbar resipient som så langt råd er skal skånast for utslepp av tunnelvatn og overflatevatn både i anleggs- og driftsfasen.

18 Val av trasé og stigningsforhold i tunnelen frå Lovraeidet til Ersdal er gunstig på den måten at alt tunnelvatnet kan førast til utslepp i sjø, - og ikkje til ferskvatn. Sjøen er ein meir robust resipient enn ferskvatn, og mindre sårbar for utslepp av forureina tunnelvaskevatn og overvatn frå tunnel. For å unngå unødvendig forureining vil det likevel bli lagt opp til tiltak for å reinse overvatn og tunnelvatn før utslepp til sjø. Aktuelle tiltak er avskjerande grøfter der vatn frå veg og tunnel blir bremse opp slik at partiklar får sedimentert ut, før vatnet førast vidare til utslepp i sjø ved Lovraeidet og vassdrag ved Ersdalen. Handtering av overvatn: Ved dimensjonering av avskjerande grøfter, bekkeinntak, drens- og overvatnsystem må det tas høgde for framtidige klimaendringar og auka nedbørintensitet. Fare for flom: Lovraeidet er ein naturleg demning som skil Lovravatnet (ferskvatn) frå Lovrafjorden. I samband med bygging av nye fv. 46 blei den naturlege demninga forsterka med nye finare massar. Dei fine massane har truleg redusert vassgjennomstrømminga i sjølve demninga. Vassføringa mellom vatnet og fjorden er sikra med to nye røyrkulvertar (DN 2m). Etter at demninga blei forsterka og dei to nye røyrkulvertane blei etablert, er det komme klager for bøndene i søre enden av Lovravatnet. Bøndene hevder at jordene oftare blir oversvømt etter at det blei fylt på med finare massar, og at dei to røyrkulvertane ikkje har tilstrekkeleg kapasitet i flomsituasjonar. Figur 2.7: Nedbørfelt til Lovravatnet med felteigenskapar. (Kilde: Nevida, NVE). Det er utgreia nødvendig kapasitet i kulverten mellom Lovravatnet og Lovrafjorden. Analysen viser at dei to røyrkulvertane mellom vatnet og fjorden er ein flaskehals. Det anbefalast kapasitetsauke av den lukka strekninga og utbetring av den opne strekninga nedstrøms kulverten, jf. 5-1 i føresegnene. Det beste vil være å bygge ein ny kulvert som erstattar dei to eksisterande røyra, og som i tillegg er dimensjonert for nødvendig kapasitetsauke.

19 Stormflo og havnivå For Suldal kommune er havstigninga i år 2100 estimert til 74 cm sett i forhold til nivået i år 20003. 100 års stormflo i år 2100 er estimert til 201 cm, med usikkerhet på -20 til + 35 cm. For å ta høgde for forventa auke i stormflo og havnivå på grunn av klimaendringar, er minste terrenghøgde på planlagt næringsområde på utfylling i sjø satt til +2,4 m, jf. 4 i føresegnene. Midlertidig rigg- og deponiområde Planen sikrar nødvendig areal til gjennomføring av anleggsarbeidet for sjølve veganlegget og har definert to midlertidige rigg- og anleggsområde. Det eine er kollektivanlegget, det andre området som ligg mellom eksisterande og ny veg i Ersdalen. Næringsområdet ved Lovrafjorden kan også være aktuelt riggområde. Det er elles satt av tilstrekkeleg areal for å kunne drive anlegget. Føresegna stiller krav til desse områda. 2.2.3 Massehandtering Bygging av tunnel gir mykje overskotsmassar. Desse er foreslått brukt som del av anlegget. Mesteparten tas i bruk til utviding av næringsareal i sjøen nord på Lovraeidet. For å stabilisere grunnforholda, må det etablerast motfyllingar ute i Lovrafjorden. Tunnelmassar blir også nytta til vegfyllingar, i kollektivanlegget, på rigg- og anleggsplassar mm. Ut frå kvaliteten på massane i Hamratunnelen, vurderast at alle steinmassane er egna for utfylling og bruk i anlegget. 2.2.4 Anleggsgjennomføring Det er gjort grunnundersøkingar av sjøbotn i Lovrafjorden. Bæreevna er svak og det er nødvendig å etablera motfylling før den ordinære fyllinga i sjøen kan ta til. Sidan påhogget ved Lovraeidet ligg direkte ut i sjø, må det fyllast ut massar før arbeidet kan starte her. Dei geotekniske rapportane krev at massane som skal fyllast ut her, må konsolidere seg (3-10 mndr) før vidare oppfylling kan utførast. For å sikre framdrift og avgrense transportarbeidet, er det derfor planlagt tverrslag for å kunne oppnå ei fleksibel anleggsgjennomføring. Det er vist eit tverrslag på omlag 200 m frå dagens rv. 13 rett over tunnelpåhogget. Alternativt må anlegget i hovudsak drivast frå Ersdalen for å skaffe massar til utfyllinga, noko som krev at massane må transporterast dei 5 km på eksisterande veg ned til Lovraeidet. Med bruk av tverrslag vil hovuddrifta utførast frå Lovraeidet, men deler av drifta kan også utførast frå Ersdalen. Drift frå Lovraeidet er også gunstig i forhold til handtering av tunnelvatn. Det krev mindre pumping av vatn denne vegen og frå sedimenteringsanlegg på Lovraeidet vert vatnet leia direkte ut i fjorden. 3 Klimatilpasning Norge, Havnivåstigning Estimater av framtidig havnivåstigning i norske kystkommuner, Revidert utgave (2009)

20 3 METODE Konsekvensutgreiinga er utarbeidd i tråd med føringar i planprogrammet for kommunedelplanen. si handbok V712 er brukt som metodikk for delutgreiingar og for presentasjon og samanstilling av resultat frå konsekvensutgreiinga. Konsekvensutgreiinga er gjennomført som ein integrert prosess parallelt med utforminga av planen. Konsekvensutgreiinga er basert på det endelege planforslaget. Det er vurdert avbøtande tiltak innanfor kvart deltema, som vil kunne gi ein mindre negativ konsekvens viss dei gjennomførast. Konsekvensane i anleggsperioden er beskriven for kvart tema, men det er berre varige verknader som er tillagt vekt ved fastsetting av konsekvens. Alternativa er vurderte opp mot nullalternativet som svarer til dagens situasjon, forventa utvikling i planområdet utan tiltak innanfor analyseperioden. Dei temavise konsekvensane er summen av områda sin verdi og omfanget av tiltaket. Konsekvensgraden rangerast på ein skala frå svært stor positiv konsekvens til svært stor negativ konsekvens. Metodisk bygger konsekvensutgreiinga på «Håndbok V712, Konsekvensanalyser» (Statens vegvesen 2014). Trinn 1 i ei konsekvensutgreiing er kartlegging og karakteristikk av verdiar, trinn 2 er omfangsvurdering og trinn 3 er konsekvensvurderingar. Kriterier for verdi Vurderinga av verdi fastsettast normalt ut frå ei regional vurdering. Verdivurderingsskalaen er inndelt i ein tredelt skala som vist under. Liten Middels Stor ------------------- ---------------- ---------------- Verdien av delområdane blir fastsatt langs ein trinnlaus skala ( 2014). Kriterier for omfang (påverknad) Omfangsvurderingane er eit uttrykk for kor stor negativ eller positiv påverknad det aktuelle tiltaket (alternativet) har for eit delområde. Omfanget vurderast i forhold til referansesituasjonen (0-alternativet). Omfanget må vurderast for dei same miljøa eller områda som er verdivurdert. Omfanget vert angitt på ein trinnlaus skala frå stort positivt omfang til stort negativt omfang. Inngrep som utførast i anleggsperioden skal inngå i omfangsvurderinga dersom dei gir varig endring av delmiljøa. Midlertidig påverknad i anleggsperioden skal beskrivast separat. Stort negativt Middels negativt Lite negativt Ikkje noko Lite positivt Middels positivt Stor positivt --------------- --------------- -----------I------------ --------------- ---------------- Omfang av tiltaket vert angitt på ein trinnlaus skala ( 2014).

21 Figur 3.1 Omfang. Figur frå handbok V712 ( 2014). Kriterium for konsekvens Del 3 av konsekvensutgreiinga består av å samanhalde verdien av området og omfanget av tiltaket for å få dei samla konsekvensane av tiltaket. Konsekvensar er dei fordeler og ulemper eit tiltak medfører i forhold til 0-alternativet. Dei samla konsekvensane vert fastsette langs ein glidande skala frå stor negativ konsekvens til stor positiv konsekvens. Grunnlaget for å fastsette konsekvens basert på verdi og omfang vert utleia av konsekvensvifta. Nytta karakteristikkar og fargekoder for konsekvensgrader ( 2014) er vist i Figur 3.2 og Tabell 3.1. Figur 3.2: 9-delt Konsekvensvifte

22 Tabell 3.1 viser dei karakteristikkar og fargekoder som er brukt i tabellane som summerer opp konsekvensar. Tabell 3.1: Karakteristikkar og fargekoder for konsekvensane. Svært stor positiv konsekvens Stor / svært stor positiv konsekvens Stor positiv konsekvens Middels / stor positiv konsekvens ++++ + + +/ + + + + +++ + + /+ + + Middels positiv konsekvens Liten / middels positiv konsekvens ++ 0/- Liten negativ konsekvens - Liten / middels negativ konsekvens - / -- Middels negativ konsekvens -- Middels / stor negativ konsekvens --/--- + / ++ Stor negativ konsekvens --- + Stor / svært stor negativ konsekvens - - -/ - - - - Liten positiv konsekvens Ingen / liten positiv konsekvens Ingen / liten negativ konsekvens 0/+ Ubetydeleg konsekvens 0 Svært stor negativ konsekvens ---- Ikkje relevant / det kartlagte området blir ikkje rørt Plan- og influensområdet er delt inn i tre delområde. Verdi, omfang og konsekvens er vurdert innanfor kvart delområde. Rangeringa avspeglar ei prioritering gjort ut frå faglege vurderingar, og resultatet er gjort ut frå ei totalvurdering av verdien i dei ulike landskapa og tiltaket sine konsekvensar for desse. Inndeling i delområde Planområdet kan delast i tre delområde: Dagsona på Lovraeidet, inkludert kryssområdet og utfyllingsområdet i sjøen Dagens veg som blir erstatta av tiltaket Dagsona i Ersdalen Delområda som er lagt til grunn for verdi- og omfangsvurderinga for dei ulike utgreiingstema varierer likevel noko. For naturressursar er det naturlig å dele inn i typar ressurs framfor ein geografisk inndeling.

23 4 LANDSKAPSBILDE Om temautgreiinga Temaet landskapsbilde omhandlar dei visuelle og estetiske kvalitetane i omgivnadane og korleis desse blir endra som følge av vegtiltaket. Dette inkluderer både bylandskap og urørte naturlandskap. Temaet tar for seg både måten tiltaket er tilpassa landskapet på og korleis landskapet opplevast sett frå veganlegget. 4.1.1 Føremålet med temautgreiinga - Overordna føringar Føremålet med analysen er å bringe fram kunnskap om landskapsbilde i influensområdet og verknader av tiltaka. Analysen viser korleis veganlegget vil kunne påverke landskapsbilde. Temaet omfattar både opplevinga sett frå omgjevnadene og frå vegen (reiseopplevinga). NASJONALE, REGIONALE OG LOKALE MÅL OG RETNINGSLINER Landskapskonvensjonen Noreg godkjente Den europeiske landskapskonvensjonen (Council of Europe, 2000) i 2004. Føremålet med konvensjonen er å fremme landskapsvern gjennom forvaltning og planlegging. Plan- og bygningslova «Loven skal fremme bærekraftig utvikling til beste for den enkelte, samfunnet og framtidige generasjoner. konsekvenser for miljø og samfunn skal beskrives. omsynet til estetisk utforming av omgivnadene [skal ivaretas i planleggingen]» (KMD, 2008; 1-1) Naturmangfaldlova «Lovens formål er at naturen med dens biologiske, landskapsmessige og geologiske mangfold og økologiske prosesser tas vare på ved bærekraftig bruk og vern» (KMD 2009; 1). Loven sørger for bevaring av variasjon av landskap, kulturlandskap og landskapsmessige samanhengar. I 36 definerer vernekriterier for landskap slik: «økologisk, kulturell eller opplevelsesmessig verdi, eller som er identitetsskapende.» Stortingsmeldinga «arkitektur.nå» Meldinga definerer arkitektur som omfattar alle menneskeskapte omgivnader, bygningar og anlegg, uterom og landskap. Visjonen for god arkitektur er at «god arkitektur skal bidra til høy livskvalitet, og gi attraktive, funksjonelle og universelt utformede byggverk og omgivelser. God arkitektur skal uttrykke felles kultur og identitet. Arkitekturen skal bidra til velferd, bærekraft og verdiskaping, og inspirere til å vernast og berike. Arkitekturpolitikken skal innrettes mot helhet og sammenheng i våre fysiske omgivelser.» (KKD 2009). s arkitekturstrategi formulerte følgjande mål i sin arkitekturstrategi: «skal forvalte kulturminner, kulturmiljøer og kulturlandskap som kilder til forståelse av felles kultur og identitet» (SVV 2012).

24 Kommuneplanen for Suldal Å ivareta landskapet er ei hovudutfordring med omsyn til næringsutvikling, landbruk, kraftutbygging og hyttebygging (Suldal kommune 2015). 4.1.2 Planprogrammet I planprogrammet står følgjande arbeidsskildring for utgreiingstema landskapsbilde: «Visuelle kvalitetar og opplevingsverdiar skal registrerast, og kartfestast/ illustrerast. Det skal gjerast ei vurdering av landskapsverdi og ei vurdering av kor sårbart landskapet er for inngrep. Dei visuelle konsekvensane av anlegget, til dømes vegfylling i Lovraeidet, støttemurar og skråningsutslag, og tunnelportalar, skal vurderast. Konsekvensar, nær- og fjernverkand av vegalternativet skal vurderast og skildrast. Forslag til, og vurdering av avbøtande tiltak skal omtalast eller tas med i planforslaget. Det skal gå fram av en samla vurderinga om dei føreslåtte avbøtande tiltaka blir gjennomført eller ikkje.» ( 2015) 4.1.3 Influensområde Størrelsen på influensområda avhenger av tiltaket og av landskapet i området. Influensområdet for nær-verknad er sjølve inngrepet med dei nære omgivnadane. Influensområdet for fjernverknad omfattar det kringliggande landskapet, som blir påverka visuelt. Utstrekninga er avhengig av inngrepet si utforming i forhold til lokale terrengforhold og vegetasjon. Inngrep i opne landskap vil i utgangspunktet ha eit større influensområde enn i skogsområder eller i kupert terreng. Influensområdet for temaet er definert som arealet som kan bli påverka av tiltaket planen legg til rette for. I dette tilfellet gir fjella ei tydeleg avgrensing av landskapsrommet rundt det nye veganlegget med unntak av i nord, der landskapet opnar opp mot Sandsfjorden. Av erfaring veit ein at denne typen inngrep gir liten eller ingen visuell påverknad meir enn 2 km frå tiltaket. Derfor blir den visuelle fjernverknad vurdert i maks 2 km avstand i luftlinje frå den nye traseen. Influensområdet er vist i Figur 4.1. Delstrekninga i tunnelen har ikkje noe visuelle inngrep, men forandrar reiseopplevinga.

25 Figur 4.1 Influensområdet med tiltak Generell skildring av landskapsbilde 4.2.1 Eksisterande kunnskap om landskapsbildet Utgreiingsområdet er del av Saudafjorden/Hylsfjorden og Jøsenfjorden landskapsunderregion i Midtre bygder på Vestlandet landskapsregion (Puschmann 2005). Terrengformene varierer i større regioner. Rundt Rogalandsfjordane er det typisk storkuperte bratte fjell som omkransar djupe inntrengande fjordar. 4.2.2 Overordna karakteristiske trekk Fjella nær Lovraeidet, rundt Lovravatnet og Lovrafjorden dannar eit smalt V-forma dallandskap med vatnspegl på botnen og som opnar seg opp mot Sandsfjorden i nord ved

26 Ersdalen (Bilde 4-1). Høgdedraga gir ei bestemt avgrensing av landskapsrommet. Fjella er skogsprega, dekt med lauv- og blandingsskog. Bilde 4-1 Lovrafjorden sett frå Lovraeidet. Området ligg i spreidd bygde strok, det finns berre nokre få bygg i influensområdet. Viktige siktlinjer opnar frå veg- og stinettverk og frå vatnflatane. Hovudvegen rv. 13 er ein av dei nasjonale turistvegane. Viktige siktlinjer er mellom den austlege sida av dalen og over vatnet og fjorden, avgrensa av skogdekte fjell på den andre sida. Frå Lovravatnet og Lovrafjorden gir dei bratte fjella ramme til utsikten. Nærmare Lovraeidet dannar dagens veg på høg fylling ein visuell barriere mellom vatnet og fjorden. I det smale middelsskala dallandskapet er det bygde- og karakterskapande landskapselement som er lagt til grunn for inndelinga i delområder innanfor utgreiingsområdet. Med dette utgangspunktet er utgreiingsområdet delt i tre delområder (Figur 4.2): 1. Lovraeidet 2. Lovravatnet og Lovrafjorden 3. Ersdalen

27 Figur 4.2. Planområdet, alternativet og delområder. Verdiar i planområdet. 4.2.3 Landskapselement Det finns ikkje registrerte verdifulle landskapsområde, kulturlandskap eller landskapsvernområde i analyseområdet, men fjellområdet aust for rv.13 er dekt av verdifulle skogar (Figur 4.2). Verna skogområdet representerer gode visuelle kvaliteter. Tabell 4.1. Oversikt over landskapselement og verneområde i planområdet. Nr ID i Verneskog database Lokalitet Beskriving Verdi Verdi SVV.hb V712 1 OID 206, FID 30872 Rogaland Vern mot fjell udefinert Middels

28 Verdiar knytt til dei ulike delområda 4.3.1 Delområde 1 Lovraeidet Delområdet ligg mellom Lovravatnet og Lovrafjorden der Hamratunnelen, Indre Ryfylkeveg og rv. 13 møter. Ved Lovrafjorden ligg også eit lite næringsområde med eit nedlagt fiskeoppdrett (Bilde 4-2). Fjellryggene er skogdekte spedd med horisontalt vegetasjonslause fjell. I vest er det også store opne steinmasse-patcher mellom skog. Bygningane og infrastrukturen knytt til veganlegget og næringsarealet pregar området (Bilde 4-3). Dimensjonen på vegarealet med tilhøyrande rekkverk og fyllingar er eit avgjørande element i landskapet (Bilde 4-4). Dei er funksjonelle, men har få kvaliteter å tilføre omgivnadane (Bilde 4-5). Fyllinga ved den austre sida av Lovravatnet (Bilde 4-6) er eit eksempel på god utforming med omsyn til geometri, men skil seg frå omkringliggjande randsoner med den homogene steinfyllinga og fargekontrasten. Dei slitte bygningane innanfor næringsområdet representerer dårlege visuelle kvalitetar. Verdien knytt til landskapsbildet i influensområdet for tiltaket i delområde 1 - Lovraeidet: Liten Middels Stor ------------------- ---------------- ---------------- Verdi: Liten Bilde 4-2 Næringsområde med fiskeoppdrett ved Lovrafjorden. (Ikkje i drift i dag)

29 Bilde 4-3 Veganlegget ved Lovraeidet sett frå Lovravatnet mot Lovrafjorden. Bilde 4-4 Dagens veg på fylling. Sett frå Lovrafjorden mot Hamratunnel.

30 Bilde 4-5 Dagens veg mot Lovravatnet sett frå utlaupet av Hamratunnelen. Bilde 4-6 Fylling ved den austre sida av Lovravatnet

31 4.3.2 Delområde 2 Lovravatnet og Lovrafjorden Delområdet omkransar dei andre delane av Lovravatnet og Lovrafjorden til Lovranestangen i influensområdet. Areala karaktersett vatna med dei omkransande bratte og skogkledde fjella kor vegetasjonsdekket er variert med vertikale fjellvegger utan vegetasjon. Høgda i vest er dekt av verna skog. Det er få teikn av intensiv arealbruk, mest knytt til skogbruk. Det finns noen få hytter i området, mesteparten i nord ved Lovrafjorden. Langs dagens rv.13 er det tre rasteplasser som er tilrettelagt med benker og bord. Ein av desse (Figur 4.2) har også fin utsikt over Lovrafjorden og Lovravatnet (Bilde 4-7). Bilde 4-7 Rasteplassen ved rv. 13 og utsikt over Lovrafjorden, Lovraeidet og Lovravatnet. Delområdet har vanlege gode visuelle kvalitetar, det er typisk fjordlandskap i Rogaland. Verdien vurderast derfor til å vere middels. Samla vurdering av verdien av landskapsbildet i influensområde for tiltaket i delområde 2 dagens veg i dagen: Liten Middels Stor ------------------- ---------------- ---------------- Verdi: Middels

32 4.3.3 Delområde 3 Ersdalen Landskapet ved Ersdalen gir ein mild overgang frå dallandskapet til eit meir opent landskap mot Sandsfjorden. Delområdet er prega av open vatnflate i vest og skogdekte fjell i aust. Ersdalen gard med tilhøyrande landbruksområde (Bilde 4-8) ligg tett inntil rv. 13. Utsikten over fjordane og omkransande fjell opnar opp frå fjorden. Sikten frå dagens rv. 13 mot fjorden er stort sett avskore av vegetasjonen (Bilde 4-9). Nærmare Ersdal snevrar landskapet seg inn mellom fjella (Bilde 4-10). Her er landskapsopplevinga noe forringa av eit område som er brukt som søppeldeponi og til skogsbruk (Bilde 4-11). Dette området er godt skjerma av terrenget frå dagens rv.13. Bilde 4-8 Ersdalen gard

33 Bilde 4-9 Utsikt frå rv.13 mot Lovrafjorden Bilde 4-10 Innsnevra landskap.

34 Bilde 4-11 Deponi ved dagens rv.13. Delområdet er typisk fjordlandskap med gode visuelle kvaliteter. Verdien vurderast derfor til å vere middels. Samla vurdering av verdien av landskapsbildet i influensområda for tiltaket i delområde 3 Ersdalen: Liten Middels Stor ------------------- ---------------- ---------------- Verdi: Middels Samansett verdi i utgreiingsområdet er vist i Figur 4.3.

35 Figur 4.3 Landskapsverdi

36 Omfang og konsekvens Det nye veganlegget fører til auka arealbeslag for sjølve vegen med lokalvegar og massedeponi. Veg, rekkverk og massedeponi forårsakar vesentlege terrenginngrep både i sør og nord. Veganlegget påverkar den visuelle opplevinga av landskapet i nær- og fjernverknadssonene. Den visuelle påverknaden knytt seg mest til volumet i landskapet, veganlegget påverkar lite siktlinjer og visuelle forbindingar. I sør hindrar dagens veg, som ligg på høg fylling frå Hamratunnelen, sikt mellom Lovravatnet og Lovrafjorden. Planlagt trasé vil ligge like høgt. Ny veg vil derfor ikkje forårsake betydelege endringar i siktlinjer og visuelle forbindelsar. I nord vil vegen ligge på ei høg fylling (ca. 19 m frå originalt terreng i det høgaste punktet). Det vil lokalt skape ei stor visuell påverknad, men inngrepet vil pga. vegetasjon ikkje vere synleg frå fjellsida eller fjorden. Fjernverknad Synlighetsanalyse av «veg i dagen» er brukt som utgangspunkt for å estimere potensiell fjernverknad i utgreiingsområdet (Figur 4.4). Analysen er køyrt med digital terrengmodell (DTM), som tar omsyn til traseane si høgde og plassering i landskapet, men tar ikkje omsyn til bygningar og vegetasjonsdekke som kan gi lokal skjerming. Det betyr at eksponeringa av tiltaket vil bli noe mindre enn kva synlighetsanalyse viser. Delstrekninga som går i tunnel har ikkje visuelle påverknader, og blei derfor tatt ut av terrengmodellen. Figuren under viser kva slags område som kan sjå veganlegget. Dess mørkare lilla farge, dess meir vil den nye vegen vere eksponert. Figur 4.4 Veganlegget si potensielle eksponering. Mørk farge viser at ein større del av veganlegget vil vere synleg frå desse stadane.

37 4.4.1 Delområde 1: Lovraeidet Lovraeidet blir rørd av både den visuelle nær- og fjernverknaden. Delområdet er allereie prega av veg og opplevast i dag som eit goldt infrastrukturområde. Med ny veg og nye kryss vil inngrepet bli større. Ny trasé vil gå på mur/fylling omtrent i same høgde som dagens veg. Muren vil bli forlenga mot aust og gå over til fylling som flater ut mot Lovrafjorden. Ved utbygging vil næringsområdet ved Lovrafjorden bli utvida med bruk av massar frå tunnelen. Aust for det nedlagte fiskeoppdrettet er det allereie eit stort flatt område utfylt med steinmasse frå Hamratunnelen (Bilde 4-12). Volumet av utfyllinga vil bli større, men vil få passande skala med omsyn til dagens næringsareal og veganlegget (sjå Figur 2.4: Illustrasjon av Lovraeidet.). Bilde 4-12 Utfylling ved næringsområdet i dag.

38 Bilde 4-13 Utfylling ved næringsområdet med ny veg på Lovraeidet. På sørsida vil området mellom vegane bli fylt ut og nytta til kollektivterminal og parkering. Med den utforminga som er foreslått (Figur 2.4: Illustrasjon av Lovraeidet.i kap. 2) er det mogleg å løyse opp infrastrukturen sine strikte linjer og skape liv med vegetasjon i området. Det vil forbetre den visuelle opplevinga vesentleg. Geometrisk utforming som likner naturlege landskapsformer er viktig for landskapstilpassing. Den visuelle påverknaden kan bli betydeleg betre om kantlinja av utfyllinga ved næringsarealet liknar den naturlege kystlinja. Deponert steinmasse har vesentleg lysare farge enn kringliggande fjell og det vil ta fleire år før den sterke kontrasten forsvinn gradvis. Sjølv med tilpassa geometrisk utforming, vil fyllinga skile seg ut også frå lang avstand. Eit stort massedeponiområde kan påverke landskapsopplevinga negativt både i nær- og fjernverknadssonen. Avhengig av utforming (sjå forslag for bruk stein av varierande størrelse og vekstjod i Figur 2.4: Illustrasjon av Lovraeidet.) kan dei visuelle inngrepa reduserast. Totalt vurderast omfanget til å vere ubetydeleg - lite negativt for landskapsbildet innanfor delområde Lovraeidet. Omfang: Stort negativt Middels negativt Lite negativt Ikkje Lite positivt Middels positivt Stor positivt --------------- --------------- -----------I------------ --------------- ---------------- Omfangsvurdering: Intet/lite negativt Kombinasjon av verdivurdering og omfangsvurdering gir følgjande konsekvens: Ubetydeleg/liten negativ (0/-)

39 4.4.2 Delområde 2: Lovravatnet og Lovrafjorden Ny vegtrasé har visuell fjernverknad i delområdet. Fjernverknaden frå den nye vegen i sør vil vere størst frå Lovraeidet, Lovrafjorden og fjella aust for Lovrafjorden (Figur 4.4), inkludert den eine rasteplassen ved rv.13. Vegetasjonen ved kollektivanlegget er rydda og utsikten opna opp langs fjorden (Bilde 4-7). Den visuelle verkanden frå Lovravatnet og omkransande fjellområder er mindre. Området kor tiltaket er synlig frå, vil ikkje bli endra betydeleg med omsyn til dagens situasjon. Mørk lilla farge i Figur 4.5. viser at synligheitssonen av dagens veg og planlagt trasé stort sett overlappar kvarandre. Den lyse lilla fargen på mindre områder vest for Lovrafjorden viser kor den nye trasé vil vere synleg, men dagens trasé ikkje synast. Grøn farge viser kor dagens veg er synleg, men planlagt trasé vil bli skjult av terreng. Dagens veganlegg påverkar allereie den visuelle landskapsopplevinga, men med omsyn til volum og utforming vil den visuelle påverknaden bli annleis. I fjernverknadssonen vil endra linjeføring ikkje føre til betydelege visuelle inngrep, men store fyllingsområder påverkar negativt den visuelle opplevinga (sjå detaljer i kap. 4.4.1). Utfylling av sjøareal og ny skråning langs veganlegget vil stå fram som eit meir visuelt markant element i landskapet enn dagens veg (Bilde 4-7). I nord er også fjella mot aust mest utsett (Figur 4.4). Det er svakare potensiell fjernverknad frå Vatnflata på Lovrafjorden og fjella vest for Lovrafjorden. Ny trasé går i fjellsida som er dekt av skog. Synligheitsanalysen tar ikkje omsyn til at skogsdekninga gir veldig god skjerming mot veganlegget. Totalt vurderast omfanget til å vere lite negativt for landskapsbildet innanfor delområde Lovravatnet og Lovrafjorden. Figur 4.5: Fjernverknad av ny trasé vs. dagens veg på fylling

40 Omfang: Stort negativt Middels negativt Lite negativt Ikkje Lite positivt Middels positivt Stor positivt --------------- --------------- -----------I------------ --------------- ---------------- Omfangsvurdering: Lite negativt Kombinasjon av verdi- og omfangsvurdering gir følgjande konsekvens: Liten negativ (-) 4.4.3 Delområde 3: Ersdalen Vegen kjem ut i fjellsida (Bilde 4-13) frå tunnelen og fortsett på ei høg fylling (nedover bratt skråning) som først utvider seg frå påhogget og gradvis smalnar inn før vegen møter dagens rv.13. Bilde 4-13 Skråning nedanfor dagens rv. 13 kor den nye traseen vil gå. Utfyllinga etter påhogget er høg (i det høgaste punktet er ca. 19 m høgare enn eksisterande terreng) og føre til eit stort arealbeslag. Fjernverknaden (Figur 4.4) av den nye traseen er størst på fjella aust for veganlegget, og svakare frå fjorden. Den visuelle effekten i desse områda vil bli veldig liten pga. skjerming frå eksisterande skogsvegetasjon både nedover mot vatnflaten og oppover mot fjellet. Landskapsopplevinga vil bli meir påverka frå dagens rv. 13. Utfylling og ny veg ligg ganske nær eksisterande veg. Det er mogleg å bevare eksisterande vegetasjon mellom dagens rv.13 og nytt veganlegg i 15 m bredde i ca. halve lengda før eksisterande veg vert kopla til (sjå Figur 2.5: Illustrasjon av dagsona i Ersdalen i kap. 2). Nord for dette snevrar landskapet

41 seg inn mellom to fjellknausar. Arealet mellom dei to vegane vil bli restareal utfylt med masse. Ny fylling i vest mot skråninga (Bilde 4-14) vil ikkje påverke landskapsopplevinga vesentleg. Bilde 4-14: Området ved fyllinga i Ersdalen. I sum er vurderinga av omfang for delområde Ersdalen lite negativt. Omfang: Stort negativt Middels negativt Lite negativt Ikkje Lite positivt Middels positivt Stor positivt --------------- --------------- -----------I------------ --------------- ---------------- Omfangsvurdering: Lite negativt Kombinasjon av verdivurdering og omfangsvurdering gir følgjande konsekvens: Liten negativ (-)

42 4.4.4 Reiseopplevinga Reiseopplevinga er korleis dei reisande opplev området og vegen sett frå vegen. Vurderinga er utførd i forhold til 0 alternativet. Det er vurdert om det nye alternativet totalt sett vil gi betre eller dårlegare reiseoppleving enn eksisterande veg, og kor mykje betre eller dårlegare reiseopplevinga blir samla sett. Vegen sin dimensjon og fartsgrense har betyding for reiseopplevinga. Lang tunnel får negativt utslag på reiseopplevinga. Nasjonal turistveg Ryfylke er ein av 18 nasjonale turistveger i Noreg (SV). Ryfylkevegen går mellom Oanes ved Lysefjorden og Hårå ved Rødal og er 183 km lang. Rv. 13 inngår i denne strekninga. Særprega natur og fleire registrerte kulturminner gir spesiell kjøreoppleving (RFK, 2005). Mellom Lovraeidet og Ersdalen er det rasteplasser med utsikt over Lovrafjorden (Figur 4.2). «Discovery Route» går mellom Stavanger og Bergen og er ein av Noreg si flottaste historisk reiserute som daterast tilbake til 1880-åra. I analyseområdet følger traseen rv. 13. Opprusting av ruta starta i 2008. Den moderniserte «Discovery Route» er ein temarute med fokus på kultur, natur, energi og matoppleving (Koski 2013). Attraksjonane knytt til ruta ligg utanfor influensområdet av tiltaket. Størstedelen av den nye traseen går i tunnel, som stengjer ute den visuelle opplevinga av landskapet langs Lovrafjorden. Dette gir redusert opplevingskvalitet for bilister. Eksisterande veg vil fortsatt vere open for syklistar. Desse vil få ei forbetring. Temaet omtalast under tema friluftsliv). Samla konsekvens for reiseoppleving vil bli Ubetydeleg/Liten negativ (0/-). Landskapsbilde - samla konsekvensvurdering Kapitelet gir ei tabellarisk oppsummering av konsekvensar for delområder. Tabell 4.2: Samanstilling av konsekvens innafor delområda Del-område Lovraeidet Deltema Landskapsbilde Lovravatnet og Lovrafjorden Landskapsbilde Ersdalen Landskapsbilde Samla konsekvens-vurdering for heile strekninga (Landskapsbilde) Konsekvensar Ubetydeleg / liten negativ (0 / -) Liten negativ (-) Liten negativ (-) Liten negativ (-) Tabellen nedanfor viser vurdering av konsekvensar for heile strekninga. Vurdering av konsekvensar for landskapsbilde Landskapet i Lovraeidet er allereie sterkt påverka av veganlegg. Følgjande element og funksjonar vil gi ein positiv visuell konsekvens for delområdet Lovraeidet: - Strukturering av området med funksjonar for kollektivanlegg og utviding av næringsområdet, - Redusere veganlegget sin dominans med bruk av vegetasjon i skråninga og restareal og - oppbygging av ulik høgde av terrenget ved kollektivanlegg. Den store utfyllinga i Lovraeidet påverkar landskapsopplevinga negativt både i nær- og fjernverknadssona, inkludert Lovravatnet-Lovrafjorden delområde.