ØKONOMIPLAN

ØKONOMIPLAN 2012-2015 ÅRSBUDSJETT 2012 Formannskapet sitt framlegg 01.12.2011

2

INNHALDSLISTE 1. Føreord... 6 2. Kommunen sine rammevilkår... 8 2.a. Folketalsutvikling... 8 2.b Om inntektssystemet... 10 2.c Frie inntekter 2012... 12 2.c.1 Skatt og rammetilskot... 12 2.c.2 Rente/avdragskompensasjon for investeringar... 17 2.c.3 Momskompensasjon... 17 2.c.4 Eigedomsskatt... 18 2.c.5 Avskrivingar og kalkulatorisk rente... 18 2.d Løns- og prisvekst, endringar i pensjonsutgiftene og arbeidsgivaravgift.... 18 2.e Robek... 19 3. Drift... 20 3.a Tenesteproduksjon... 20 3.a.1 Sentrale folkevalde organ og revisjon... 20 3.a.2 Sentraladministrasjon og styring... 22 3.a.3 Fellestenester... 23 3.a.4 Undervisning... 25 3.a.5 Barnehage... 28 3.a.6 Helseteneste... 30 3.a.7 NAV - Sosiale tenester, psykiatri og barnevern... 32 3.a.8 Pleie og omsorg... 35 3.a.9 Kultur og bibliotek... 39 3.a.10 Kulturskulen i Sogn... 41 3.a.11 Byggforvaltning... 44 3.a.12 Vegar... 46 3.a.13 Brannvern... 47 3.a.14 Vatn, avløp og renovasjon (VAR)... 48 3.a.15 Miljø, areal og næring... 49 3.a.16 Livssyn... 50 3.a.17 Lønsreserve... 51 3.b Driftsoversikt - framlagt 01.12.2011... 52 3.c Oversikt / innhald i rammeområde... 53 4. Investeringar... 58 5. Finansforvatning Ek og gjeld... 63 5.b Samansetning og bruk av fond (EK)... 64 6. Andre innkomne saker... 66 7. Politisk handsaming... 67 7.a Saksframlegg til formannskapet 01.12.2011... 67 7.b Vedtak formannskapet 01.12.2011 inkl. oppdatert driftsoversikt... 72 7.c Kommunestyret 15.12.11... 77 7.d Vedtak kommunestyret 15.12.11... 77 8. Uttale til budsjettframlegget for 2011... 77 3

9. Oppdaterte driftsoversikt... 77 10. Oppdatert investeringsliste... 77 11. Budsjettskjema... 77 Budsjettskjema 1A Driftsbudsjettet... 77 Budsjettskjema 1B Til fordeling drift... 77 Budsjettskjema 2A Investeringsbudsjettet... 77 Budsjettskjema 2B Investeringsbudsjettet... 77 Budsjettskjema 3 Økonomisk oversikt drift... 77 4

5

1. Føreord Rådmannen legg med dette fram grunnlaget for 2012 2015 samt årsbudsjett 2012. en er tufta på kommunelova 44. Den er obligatorisk og skal gje eit realistisk oversyn over den økonomiske situasjonen både inntekter og utgifter dei komande 4 år. en skal rullerast kvart år. Den har ikkje status som bindande løyvingsdokument. Årsbudsjettet er heimla i kommunelova 45. Det er ein bindande plan for kommunen sine midlar i budsjettåret. Årsbudsjettet skal vera realistisk og framstille kommunen sine utgifter og inntekter på ein oversiktleg måte. Det er også stilt krav om at budsjettet skal delast i ein driftsdel og ein investeringsdel. 2012 2015 vart fyrste gong lagt fram for formannskapet den 09.11.2011 og deretter til orientering i kommunestyret 24.11.2011. I forkant av budsjettprosessen vart det i juni lagt fram ei rammesak der kommunestyret fastsette rammer og premissar for neste års budsjett. I rammesaka for budsjettåret 2012 vart det vedteke at ein skal vidareføre driftsnivået for 2011. Dette er gjort for dei aller fleste tenesteområda med unntak av dei einingane der ein ser at det er nødvendig å tilrå endringar. Leikanger kommune får ein vekst i dei nominelle frie inntektene (skatt og rammetilskot) i 2012 på 6, 6 mill kr (6,2%). Det er tilnærma størst auke i høve andre kommunar i fylket. Veksten kjem av den demografiske utviklinga med auken i innbyggjartalet. I 2012 er det forventa ein stor auke i pensjonsutgiftene utover det som er kompensert gjennom deflatoren (pris og lønsstigning). Frå departementet er det forusett at må pårekne å dekke noko av meirutgiftene med folketalsauken og pensjon utover veksten i frie inntekter. På KS sin haustkonferanse vart dette uttrykt ved: Pensjonsutgiftene til S og Fj vil auke med 150 mil i 2012 Kommunebudsjetta blir krevande for 2012 og nokre må ta ned tenestetilbodet Budsjettet gjev ikkje rom for betre tenester kun vidareføre dagens nivå For å oppretthalde dagens standard må kommunane effektivisere drifta. Det er vidare grunn til å nemne at vi globalt er inne i ei finansiell krise. Den går på gjeldsituasjonen, manglande kapitaltilgang og strammare sysselsetting. Det er ingen grunn til å tru at Norge og norske kommunar ikkje vil merke desse faktorane framover. Det er lagt inn 3 mill i avkastning frå kraftfondet samt eigedomsskatt på 4,8 mill kroner. Rådmannen sitt oppsett til formannskapet er oppgjort i tilnærma balanse. Da er opprinneleg oppsett redusert med 3,7 mill kr. Det har omfatta følgjande tiltak: Tilleggsløyvingar redusert med 150.000 6

Undervisning redusert ramme med ca 1 mill. kr men kompensert med bruk av tidlegare avsette midlar med kr 375.000 Skatteanslaget auka opp med 2,7 mill kroner. Rammetilskot redusert med 1,3 mill (pga endra skatteanslag og reduksjon i skatteutjamning). Renter - redusert med 1,1 mill kroner. Rådmannen vil avslutningsvis peike på at det økonomiske opplegget for 2012 og heile perioden fram til 2015 er svært stramt. Det er allereie lagt inn reduksjonar i rammene for 2012 som ein ikkje med sikkerheit veit vil halde, Mellom anna er ramma til skule og barnehage teke ned med 0,6 mill i høve tenesteiningane sine framlegg. en gjev ikkje rom for nye eller utvida aktivitetar utan at kommunestyret finn inndekking på andre områder. 7

2. Kommunen sine rammevilkår 2.a. Folketalsutvikling Utvikling i folketalet f.o.m. år 2000. År 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Folkemengda i alt 2183 2188 2199 2193 2192 2209 2199 2199 2179 2156 2182 2225 Kvinner 1113 1108 1110 1102 1102 1119 1106 1110 1109 1096 1120 1082 Menn 1070 1080 1089 1091 1090 1090 1093 1089 1070 1060 1062 1143 0 åringar 27 26 40 31 27 20 29 28 23 21 27 25 1-5 år 132 130 123 141 150 161 155 160 141 137 130 139 6-15 år 311 315 315 312 294 285 281 282 302 301 303 299 16-18 år 80 98 112 101 109 108 107 96 88 81 82 88 19-24 år 162 159 150 153 164 185 170 185 187 165 165 172 25-66 år 1132 1142 1137 1135 1133 1141 1149 1145 1132 1137 1152 1177 67-79 år 218 203 197 189 187 187 184 186 183 190 194 194 80 år og over 121 115 125 131 128 122 124 117 123 124 129 131 2183 2188 2199 2193 2192 2209 2199 2199 2179 2156 2182 2225 Statistikk frå SSB. Figuren under viser utviklinga i folketalet fom år 2000 og fram til i dag gruppert etter alder. Talmaterialet er pr. 1.1. i året, slik at 0-åringar i 2011 er dei som er fødde i 2010. Fom år 1992 vart Fresvik og Feios lagt til Vik kommune og folketalet for Leikanger vart då redusert frrå 2853 til 2225. Pr.01.01.2011 er folketalet i Leikanger kommune på eksakt same nivå som i 1992 og har ikkje vore så høgt sidan 1997 (2246 innbyggjarar). Auken frå 2010 til 2011 var på 43 personar. Auken er størst i aldersgruppa 25-66, som og er den største gruppa. Mellom 1 og 5 år har det vore ein auke på 9 for personar. 8

Samanhengar mellom utvikling i folketalet og netto inn- /utflytting og positivt-/negativt fødselsoverskot Tot.pr. 01.01. Fødde i året Oppsettet er utarbeida med tal frå SSB. Fødselsoverskot Innflyt. Netto innflyt. Folketilvekst År Døde Utflyt. 1998 2216 21 18 3 69 90-21 -18 1999 2198 27 24 3 61 79-18 -15 2000 2183 27 29-2 91 84 7 5 2001 2188 41 14 27 81 97-16 11 2002 2199 34 21 13 57 76-19 -6 2003 2193 27 25 2 59 61-2 0 2004 2192 18 25-7 96 72 24 17 2005 2209 31 20 11 78 98-20 -9 2006 2199 31 26 5 87 94-7 -2 2007 2199 22 19 3 86 109-23 -20 2008 2179 21 11 10 69 102-33 -23 2009 2156 28 24 4 90 68 22 26 2010 2182 26 22 4 102 63 39 43 2011 2225 Som vi ser av tabellen, er det små variasjonar i det totale folkemengda i Leikanger, men vi ser likevel at det er stor til- og fråflytting i kommunen. Årskulla varier vanlegvis rundt 25-30 fødde pr år. Året 2001 skil seg ut ved at det dette året vart det fødd 41 born i Leikanger. Dei to siste åra har folketalet auka med 69 peronar, fordelt på 26 i løpet av 2009 og 43 i løpet av 2010. Netto innvandring frå andre land utgjorde i 2010 totalt 15 personar. Prognose folketal for neste år og for økonomiplanperioden Ved berekning av dei frie inntektene er det nytta ein prognosen for folketalsutviklinga der ein framskriver dagens situasjon, dvs 01.07.2011: Kriteriedata IS 2012 med folketall per 1.7.2011 IS 2013 med folketall per 1.7.2011 IS 2014 med folketall per 1.7.2011 Innbyggere ialt 2231 2231 2231 2231 0-2 år 76 76 76 76 3-5 år 80 80 80 80 6-15 år 304 304 304 304 6-22 år 202 202 202 202 23-66 år 1 229 1 229 1 229 1 229 67-79 år 208 208 208 208 80-89 år 102 102 102 102 over 90 år 30 30 30 30 2231 2231 2231 2231 IS 2015 med folketall per 1.7.2011 9

2.b Om inntektssystemet Kommunen sine frie inntekter består av rammetilskot og skatteinntekter og utgjer om lag 76 pst. av kommunesektoren sine samla inntekt. (Viss momskompensasjon blir rekna med, er delen om lag 80 pst.) Dette er inntekt kommunen kan disponere fritt utan andre føringar frå staten enn gjeldande lover og reglar. Gjennom inntektssystemet vert dei frie inntektene fordelt til kommunar og fylkeskommunar. Det overordna føremålet med inntektssystemet er å utlikna kommunane sine ulike føresetnader til å gi innbyggarane eit likeverdig tenestetilbod. Ved fordeling av rammetilskot vert det teke omsyn til strukturelle ulikheitar i kommunane (utgiftsutjamning) og ulikheitar i skatteinntektene (inntektsutjamning). Inntektssystemet inneheld i tillegg tilskot som vert nytta ut frå regionalpolitiske målsettingar. Det vert også gitt skjønnstilskot for å korrigere for forhold som ikkje vert godt nok ivareteke gjennom fordelingssystemet. Inntektsutjamninga omfattar inntekts- og formuesskatt frå personlege skatteytarar samt naturressursskatt frå kraftføretak. Fom 2009 fekk ikkje kommunane tilført ein andel av selskapsskatten gjennom rammetilskotet. Det samla rammetilskotet for kommunane kjem fram sonm summen av: Innbyggjartilskot Vert omfordelt ved utgiftsutjamninga, basert på kostnadsnøklar for kommunane Korreksjonsordninga for eleavar i statleg og privat skule. Inntektsgarantiordning (INGAR- skjermar kommunar mot brå nedgang i rammetilskotet frå eit år til eit anna). Skatteutjamning (skatt frå personlege skatteytarar og naturressursskatt frå kraftføretak). Distriktstilskot Sør-Noreg Til kommunar i Sør-Noreg som ligg i sone IV eller III i det distriktspolitiske verkeområdet og mottek ikkje Nord-Noreg- og Namdalstilskot eller småkommunetilskot. I Sogn og Fjordane får kommune Høyanger, Årdal, Luster, Bremanger, Vågsøy, Eid, Gloppen og Stryn distriktstilskot. Nord-Noreg- og Namdalstilskot Særskilt regionalpolitisk verkemiddel. Småkommunetilskot Vert gitt kommunar som har færre enn 3200 innbyggjarar og som dei siste 3 åra har hatt ei skatteinntekt som er lågare enn 120 pst. av landsgjennomsninttet. Med unntak av Aurland får alle kommunar i fylket med innbyggjartal under 3200 småkommunetilskotet. Skjønnstilskot Vert nytta for å kompensere kommunar for spesielle lokale tilhøve som ikkje vert fanga opp av inntektssystemet. 10

Veksttilskot Til kommunar med særleg høg befolkningsvekst. Ingen i Sogn og Fjordane er tildelt veksttilskot for 2012. Storbytilskot Gjeld Oslo, Bergen, Trondheim og Stavanger Samla rammetilskot vert utbetalt i 10 terminar gjennom året. Skatteutjamning Det er store variasjonar i skattegrunnlaget mellom kommunane, noko som skapar store skilnader i inntektsnivå. Skilnader i skattegrunnlaget blir, til forskjell frå skilnader i utgiftsbehov, berre delvis utjamna. Det skjer gjennom skatteutjamninga. Skilnader i inntektsnivå er den viktigaste forklaringa på ulikt tenestetilbod. For å sikre ei jamnare fordeling av inntekter mellom kommunane, og for å jamne ut uønska skilnader i tenestetilbodet mellom kommunane, føreslo regjeringa i kommuneproposisjonen 2011 å redusere den delen av dei frie inntektene til kommunane som kjem frå skatt, frå 45 til 40 pst., og auke innbyggjartilskotet tilsvarande. I 2012 får kommunar med skatteinntekter under landsgjennmsinttet kompensert for 60% av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Kommunar med skatteinngang over landsgjennomsnittet blirt trekt for 60% av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Skatteutjamninga for kvar kommune vert berekna fortløpande ti gonger i året. Endringar i inntektssystemet i 2012 Samhandlingsreformen Frå og med 1.januar 2012 får kommunane medfinansieringsansvar for medisink opphald og konsultasjonar i spesialisthelsetenesta samt betalingsansvar frå dag 1 for utskrivingsklare pasientar som vert liggjande på sjukehus. I samband med kommunal medfinansiering vert det overført 5007 mill. kroner frå dei regionale helseføretaka til rammetilskot til kommunane. Som følgje av betalingsansvaret for utskrivingsklare pasientar vert det overført 560 mill. kroner frå dei regionale helseføretaka til rammetilskotet til kommunane. Barnehage - kontantstøtte Fom 2011 vart store delar av tilkot til barnehagar innrekna i rammetilskotet til kommunane og vidare inkludert i utgiftgsutjamninga. Det vart laga ein ny delkostnadsnøkkel for barnehagesktoren. Ny kostnadsnøkkel fom 2011: Delkostnadsnøkkel for barnehage. Kriterium Vekt Barn 3 5 år 0,5286 Barn 1 2 år uten kontantstøtte 0,3572 Utdanningsnivå 0,1142 Sum 1,0000 11

Opptrappirng av min.tilskot til ikkje offentleg barnehagar, frå 91% til 92% fom 1.aug.2012. Omlegging av kontatstøtten. Vert avvikla for 2-åringar, på dagens nivå for born mellom 19-23 mnd og forslag om auke til kr.5000 for dei mellom 13-18 mnd. 2.c Frie inntekter 2012 Frie inntekter for kommunane er rammetilskot, skatteinntekter, eigedomsskatt, momskompensasjon og andre ikkje øyremerka statlege tilskot er hovudfinansieringskjelda for driftsrammene. For 2012 er det for kommunesektoren lagt opp til ein nominell vekst i frie inntekter på 4,2 pst. Prisvekst er for kommunale sektor berekna til 3,75% (deflator). 2.c.1 Skatt og rammetilskot Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret 2012 Regjeringa legg opp til ein reell vekst i kommunesektoren sine samla inntekter på 5 mrd koner, rilsvarande 1,4pst. Av veksten er 3,75 mrd kroner frie inntekter. Dette tilsvarar ein vekst på 1,3pst. Veksten er då rekna frå berekna inntektsnivå for kommunesektoren i revidert nasjonalbudsejtt 2011. Veksten fordeler seg med 3150 mill kroner til kommunane og 600 mill til fylkeskommunane. Anslag på kommunesektoren sine skatteinntekter i 2011 er oppjustert med 1 mrd. kroner etter at RNB vart lagt fram. Desse skatteinntektene får kommunesektoren behalde i 2011, men dei inngår ikkje i grunnlaget for utrekning av vekst frå 2011 til 2012. Dei ekstra skatteinntektene i 2011 fører derfor til at veksten i inntekter frå 2011 til 2012 blir lågare når den vert rekna frå anslag rekneskap 2011. Etter anslag rekneskap 2011 er nominell vekst i frie inntekter frå 2011 til 2012 for kommunane 9,6 mrd. kroner, eller 4,3 %. Realveksten er 2,2 mrd. kroner, eller 1 %. Veksten i frie inntekter i 2012 må vurdersast samman med kommunesektoren sine berekna meirutgifter knytt til befolkningsutviklingen. Det tekniske berekningsutvalet for kommunal og fylkeskommunal økonomi (TBU) utarbeidar anslag for meirutgifter knytt til den demografiske utviklinga, då med føresetnad om at dekningsgrad, standard og produktivitet i tjenesteproduksjonen vert halde uendra. Berekninga utført av TBU i mars indikerte at kommunesektoren kunne få meirutgifter i 2012 på om lag 2,5 mrd. kroner knytt til den demografiske utviklingen. I juni la Statistisk sentralbyrå fram nye befolkningsframskrivningar som framover viser ein høgare befolkningsvekst. TBU har føreteke nye utrekninger av meirutgifter for kommunesektoren på bakgrunn av dei nye befolkningsframskrivningane. TBU har oppjustert anslaget på merutgiftene i 2012 knyttet til den demografiske utviklingen til om lag 2,9 mrd. kroner. Dette er utgifter som må dekkast av samla inntekter i kommunesektoren. 12

Departementet vurderer den delen av kommunesektoren sine meirutgifter knytta til befolkningsutviklingen som må dekkast av frie inntekter til om lag 2,5 mrd. kroner. Samla gjev dette slik vekst i dei frie inntektene rekna ut frå anslag på rekneskap for 2011: Gj.snitt for landet Sogn og Fjordane Leikanger kommune Nominell veskt 4,30 % 4,30 % 6,20 % Prisvekst(deflator) 3,25 % 3,25 % 3,25 % Realvekst i frie innt. 1,05 % 1,05 % 2,95 % Den enkelte kommune sine vekst-tal vil vera påverka av mellom anna: Verknad av endring i inntektssystemet Endring i folketalet Endring i regionalpolitiske tilskot Endring i tildelt skjønn Endra kriteriedata Endring i skatt (skattedel og inntektsutjamning) Skatteøyre Den kommunale skattøyren for personlege skattytarar blir sett til 11,6 %, ein auke på 0,3 % frå 2011. Skattedelen sin del av samla inntekter vart redusert frå 44 % i 2010 til 40 % i 2011. For å oppnå dette vart den kommunale skattøyren redusert med 1,5 % frå 2010 til 2011. Ettersom delar av skattane blir innbetalt året etter at dei er påløpte, medfører lågare skattøyre i 2011 også ein nedgang i dei innbetalte skattane for 2012. For å motvirke nedgangen, er det behov for ein mindre auke i den kommunale skattøyren. Skattedelen er rekna å bli i underkant av 40 % av dei samla inntektene for kommunesektoren. Andre punkt i kommuneøkonomien 2012 Samhandlingsreforma økonomiske verkemiddel: Med grunnlag i faktiske tal for aktivitet i 2010 vart kommunane sin del for medfinansieringa berekna i kommprp. til 4,2 mrd. kroner. Oppdaterte tal viser at beløpet skal vere noko høgare. Det blir derfor overført 5 mrd. kroner frå dei regionale helseføretaka til kommunane som frie inntekter. Midlane blir fordelt til kommunane etter ein eigen kostnadsnøkkel i inntektssystemet. 560 mill. kroner blir overført til kommunane som frie inntekter knytt til ansvar for betaling av utskrivingsklare pasientar. Beløpet er utrekna etter ein døgnsats per opphaldsdøgn på kr 4 000 og 140 000 liggjedøgn. Kommunar som dei siste åra har hatt høgare forbruk knytt til kommunal medfinansiering og utskrivingsklare pasientar enn det kommunane vil få når midlane blir fordelt etter kostnadsnøkkelen, får i ein overgangsperiode ein eigen kompensasjon. Innanfor veksten av dei frie inntektene er det sett av 305 mill. kroner til ordninga. Fordelinga vil liggje fast i tre år. Det er løyvd 262 mill. kroner til å starte oppbygging av plassar til snarleg 13

hjelp/døgnopphald. Dette er ei plikt som etter planen skal tre i kraft frå 1. januar 2016. Oppbygginga blir trappa gradvis opp dei neste fire åra. Finansieringa er fordelt på 50 % øyremerkt tilskot etter søknad (retningsliner blir klare etter nyttår), og 50 % blir tilført konkrete prosjekt gjennom krav om direkte bidrag frå dei regionale helseføretaka til kommunane. Helse- og omsorg: Investeringstilskot til sjukeheimar og omsorgsbustader, avsett (tilsegnsramme) 1,2 mrd. til 1500 nye plassar. Nytt øyremerkt tilskot på 150 mill. kroner til etablering av aktivitetstilbod på dagtid for demente. Mål om etablering av 2300 plassar og tilbod til 5000 personar med demens. Årsverk til drift skal dekkjast innanfor veksten av frie inntekter, og er innanfor måltalet på 12 000 nye årsverk i omsorgsplanen fram til 2015. Grunnskulen: Frå hausten 2012 blir det innført 1,5 timar til valfag for 8. trinn. Kommunale meirutgifter i 2012 er berekna til 64,6 mill. kroner. Det er tilrådd at kommunane blir kompensert for meirutgiftene gjennom ein tilsvarande auke av rammetilskotet. Det blir teke sikte på å utvide tilbodet til 9. trinn frå hausten 2013 og 10. trinn frå hausten 2014. Rentekompensasjonsordninga for skulebygg og symjeanlegg blir vidareført med å fase inn nye 2 mrd. kroner av ramma, noko som betyr ein budsjetteffekt på 70 mill. kroner. Ordninga blir forvalta av Husbanken. Barnehage: Vidareføring av maksimalpris for foreldrebetaling på same nominelle nivå, kr 2 330 per mnd. for ein heiltidsplass. Det er løyvd 240,6 mill. kroner til dette over rammetilskotet. Opptrapping av likeverdig behandling mellom kommunale og ikkje-kommunale barnehagar gjennom å auke minimumstilskotet til ikkje-kommunale barnehagar frå 91 til 92 % frå 1. august 2012. Det er løyvd 28,5 mill. kroner til føremålet over rammetilskotet. Omlegging av kontantstøtta slik at ordninga for to-åringar blir avvikla frå 1. august 2012, og at det frå same tidspunkt blir innført differensierte satsar for eitt-åringar. Som kompensasjon for auka etterspurnad etter barnehageplassar som følgje av omlegginga, blir rammetilskotet auka med 91,9 mill. kroner i 2012. Barnevern: Øyremerka tilskot blir vidareført og auka med 50 mill. kroner. Totalt 290 mill. kroner i 2012. Auken gjev rom for 70 nye stillingar. Fylkesmannen fordelar midlane etter søknad frå kommunane. 14

Framlegg til statsbudsjett - Leikanger kommune Leikanger kommune har i forslaget til statsbudsjett for 2012 fått berekna dei frie inntektene til kr.113.177.000,-, ein oppgåvekorrigert vekst på 6.6mill kroner,-, nominell vekst i frie inntekter på 6,2 %. Med ein kommunal deflator på 3,25 %, gir dette ein realvekst på 2,95 %. Tabellen nedanfor viser utvikling i dei frie inntektene dei siste åra: (Henta frå KS sin prognosemodell, er ikkje oppgåvekorrigert og vil difor avvike noko frå tal der ein oppgir oppgåvekorrigert vekst). 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Skatt 39 793 41 260 42 167 47 148 51 945 50 304 52 017 Rammetilskot 26 655 24 969 29 567 33 345 33 659 53 853 61 394 Sum frie inntekter 66 448 66 229 71 734 80 493 85 604 104 157 113 411 %-vis endring 14,92 % -0,33 % 8,31 % 12,21 % 6,35 % 21,67 % 8,88 % For å kunne samanlikne tala, vert inntektene oppgåvekorrigert, tabellen under viser frie inntekter frå 2008 og fram til i dag: Anslag på oppgåvekorrigert frie inntekter 2008 Kr. 73.373.000 Anslag på oppgåvekorrigert frie inntekter 2009 Kr. 79.487.000 Anslag på oppgåvekorrigert frie inntekter 2010 Kr. 97.996.000 Anslag på oppgåvekorrigertfrie innteteker 2011 Kr.106.556.000 Anslag på oppgåvekorrigertfrie innteteker 2012 Kr.113.177.000 Vekst rekneskap 2011-2012 6,2% (nominell) Rammetilskot Delsummar i rammetilskot for Leikanger kommune i 2012: Innbyggertilskudd (likt beløp pr innb) 46 598 000 Utgiftsutjevning 9 689 000 Overgangsordninger (INGAR fra 2009) -155 000 Saker med særskilt fordeling 350 000 Småkommunetilskudd 4 996 000 Netto inntektsutjamning -527 000 Sum rammetilskot 61 160 000 15

Utgiftsutjamning vert rekna ut frå kommunen sin førekomst av gitte kriterie i høve landsgjennomsnittet. På landsbasis er denne faktoren utrekna til kr 42.939,-pr. innbyggjar. Indeksen for Leikanger kommun er utreknatil 1,09493 og gir eit tillegg på 4.076,- pr. innbyggjar, totalt kr.9.094.000,-. I tillegg får kommunen kr.595.000,- pga omfordeling i samband med elevar som går i statleg / privat skule For Leikanger kommune er det framleis utjamning på eldre over 80 år samt innbyggarar i alderen 6-15 år som gir størst utslag utgiftsutjamninga. Eldre over 80 år gir 4,7 mill kr i utgiftsutjamning. Skatteinntekter Skatteinntekter er oppgitt i samsvar med KS sin prognosemodell tilsvarande «Grønt hefte». Skatt på inntekt og formue er for 2012 berekna til kr.52.017.000,-. Bakgrunnsopplysningar (tal i 1000 kr): År 2012 Skatt i pst av landsgjennomsnittet (uten selskapsskatt) 99,9 % (fra 2005 inkl selskappsskatt) Netto skatteutjevning, 1000 kr -527 Skatt og netto inntektsutj, 1000 kr 51 490 Andel skatt og netto inntektsutj 98,9 % Flyktingetilskot Tilskot til flyktningearbeid for 2011 er stipulert til kr. 1.720.000,-. Skjønn for 2011 Skjønn er berekna for kommunar med utgifter som ikkje vert fanga opp av inntektssytemet. Dette gjeld for eksempel kommunar med høge utgifter til særleg ressurskrevjande brukarar, med svak økonomi og fornyingsarbeid, prosjekt om interkommunalt. Det er avsett 7,3 mill. kroner til seinare fordeling i budsjettåret. Fylkesramma for skjønnsmidlar i 2012 er 78,8 mill. kroner, bortimot uendra frå 2011. I statsbudsjettet 2012 er det fordelt 67,5 millionar kroner til kommunane. Dette inkluderer kompensasjon for bortfall av differensiert arbeidsgivaravgift på 30,9 mill kroner (gjeld Florø, Sogndal og Førde). Det er sett av 5 mill. kroner til fornyingsarbeid og 6,3 mill. kroner til seinare fordeling i budsjettåret. Leikanger kommune er så langt ikkje tildelt skjønnsmidlar for 2012. 16

2.c.2 Rente/avdragskompensasjon for investeringar Rentekompensasjon for investeringar. Skule: Kommunen mottek kompensasjon for utbetring av skulebygg samt kompensasjon etter innføring av L97. Kr.170.000,- er relatert til investeringar i samband med L97 medan kr.307.000,- gjeld rentekompensasjon i samband med oppgradering av Leikanger Ungdomsskulen (to ulike oppgraderingar). Eldreomsorg: Dette er ei ordning der kommunen får kompensert både for rente og avdrag i samband med bygging av sjukeheim. Årlege avdrag er kr.500.500,- og rentekompensasjon for 2012 er berekna til kr.294.000,-, samla kompensasjon kr.795.000,-. Rentekompensasjon vert gitt ut frå gjennomsnittleg flytande rente i Husbanken gjennom året. Husbanken har lagt ut sine rentetilbod for jan og febr 2012, og har for desse 2 mnd. oppgitt ei månadsrente (flytande) på 2,57 %. 2.c.3 Momskompensasjon Føring av momskompensasjon frå investering. Frå 2010 vart det ein endring i korleis kommunen kan disponere momsrefusjonen frå investeringar. Endringa er komen for å styrke økonomistyringa i kommunesektoren. Kommunane får som hovudregel refundert all meirverdiavgift på alle kjøp. Store investeringar, som ofte i stor grad er finansiert ved lån, gir kommunane store refusjonsinntekter. Tidlegare har kommunane disponert desse pengane fritt både til løpande drift og til investeringar. For at kommunane skal kunne tilpasse seg gradvis, vil det være ein overgangsperiode frå år 2010 og fram til 2014, der det skal leggast stadig sterkare føringar på korleis momsrefusjonen frå investeringar kan disponerast. Frå og med 2014 må all momsrefusjon frå investeringar førast i investeringsregnskapet. Endringa vil ikkje påverke kommunesektorens samla inntekter, men vil sette noko sterkare grenser på bruken av inntektene. For budsjettåret/rekneskapsåret 2010 skulle minimum 20 prosent av meirverdiavgiftskompensasjonen frå investeringar overførast til investeringsregnskapet. For 2011 skal minimum 40 prosent overførast, for år 2012 minimum 60 prosent og for 2013 minimum 80 prosent. Frå og med budsjettåret 2014 skal meirverdiavgiftskompensasjonen frå investeringar i sin heilskap reknast som inntekter knytt til investeringsprosjekt og budsjetterast/rekneskapsførast i investeringsregnskapet, jf. femte ledd nr. 2. Leikanger kommune vil for 2012 attendeføre all mva frå investering til investering. 17

2.c.4 Eigedomsskatt Leikanger kommune har no hatt eigedomsskatt sidan og år 2000 og har nyleg gjennomført omtaksering med verknad frå år 2010. Desse takstane skal ligge fast for dei neste 10 åra. Kommunestyret fastset promillen skatten skal utreknast etter i budsjettmøtet i desember. Det er lagt inn kr.4,8 mill kr i budsjett og økonomiplan. 2.c.5 Avskrivingar og kalkulatorisk rente Kalkulatorisk rente er rekna i samsvar med gjeldande retningslinjer ut frå 3 års statsobl.rente; 3,5 %( sep. 2010 - aug 2011) +1%-p,= 3,50%. (Vert nytta ved kalkulering av sjølvkost på VAR-området) 2.d Løns- og prisvekst, endringar i pensjonsutgiftene og arbeidsgivaravgift. Løns- og prisvekst I statsbudsjettet vert prisveksten for kommunale varer og tenester (kommunal deflator) for 2012 er berekna til 3,25 prosent. Kommunen sin løns- og prisvekst vert kompensert ved auke i råmetilskotet tilsvarande den kommunale deflatoren. Kommunal deflator er samansett av lønsveksten og prisveksten på varer og tenester: Lønsvekst (vekt 0,635) 4,0 % Prisvekst (vekt 0,365) 2,0 % Samla deflator 3,25 % Arbeidsgivaren sin del av pensjonsutgiftene I budsjettforslaget er normalpremien for pensjonsutgiftene basert på aktuarberekningar frå KLP /SPK. Berekningane gir fylgjande berekningssatsar for 2011 (arbeidsgivardel): KLP 12,90 % av brutto lønsutgift (fordelt kostnad, ikkje premie*). SPK 11,24 % av brutto lønsutgift (fordelt premie). Ingen endringar i arbeidsgivaravgift, 10,6%. *Dersom ein fordelte stipulert pensjonspremie for KLP, ville det gitt ein pensjonspremie på ca.19%. Pensjonskostnader har i haust vore eit svært aktuelt tema i høve kommuneøkonomien. 18

Pensjonselskapa har pga redusert grunnlagsrente (vedteke av finanstilsynet), lønsvekstføresetnader (reguleringspremie) og lågare forventningar omkring tilbakeføring av overskot, varsla ein vesentleg auke av pensjonspremien for 2012. Auke i pensjonspremie vert rekneskapsmessig utjamna med føring av premieavvik og eit amortisert premieavvik. Årets premieavvik vert amortisert(fordelt) over 10 år. Leikanger kommune får i 2012 eit akkumulert premieavvik på ca.9,3 mill kroner (gjeld). 2.e Robek Sjølv om Leikanger kommune har balanse i økonomien, vel vi leikevel å informere kort om kva som er konsekvensane om ein ikkje har dekning for budsjettert bruk av midlar: Ein kommune som ikkje har balanse i økonomien, kjem i registeret for Betinga godkjenning og kontroll, regulert i kommunelova 60. Utdrag frå kommunelova 60: a. kommunestyret eller fylkestinget har vedtatt å fastsette et årsbudsjett uten at alle utgifter er dekket inn på budsjettet, b. kommunestyret eller fylkestinget har vedtatt å fastsette en økonomiplan uten at alle utgifter er dekket inn på økonomiplanen, Av 60,1 - kva konsekvensar det har for ein kommune å vera i eit slikt register: Vedtak om opptak av lån eller vedtak om langsiktig avtale om leie av bygninger, anlegg og varige driftsmidler som kan påføre kommunen eller fylkeskommunen utgifter ut over de fire neste budsjettår, er ikke gyldig før det er godkjent av departementet. Dersom ett av vilkårene i første ledd bokstav a-d er oppfylt, skal departementet føre kontroll med lovligheten av kommunestyrets eller fylkestingets budsjettvedtak. 19

3. Drift 3.a Tenesteproduksjon Alle tabellar er oppdatert med formannskapet sitt framlegg 01.12.2011. 3.a.1 Sentrale folkevalde organ og revisjon Tenesteområdet består av kommunestyre, formannskap, kontrollutval og revisjon. Sogn Regionråd og andre faste råd og utval. Sum utgifter og inntekter for området Sentrale folkevalde og revisjon : Sentrale folkevalde organ og revisjon Budsjett 2011 Budsjett 2012 2013 2014 2015 Driftsutgifter 2 169 000 2 050 000 2 050 000 2 050 000 2 050 000 Driftsinntekter -34 000-115 000-115 000-115 000-115 000 Netto kostnad 2 135 000 1 935 000 1 935 000 1 935 000 1 935 000 Nosituasjon og utfordringar Den politiske strukturen er organisert som ein 2-nivå modell med kommunestyre og formannskap. Kommunestyret har 6-7 møter i året og formannskapet om lag 12. Kommunestyret vedtek utvikingsmåla for kommunen, gjer dei nødvendige prioriteringane og fastset dei økonomiske rammene. I løpet av dei seinare åra er det inngått avtale med nabokommunar om samarbeid om kommunale tenester. Samarbeidet blir gjerne organisert enten gjennom eit interkommunalt selskap (IKS) eller vertskommunemodellen. Verknaden blir at avstanden mellom kommunestyret og tenestene har vorti større. Det framstår som ei utfordring i høve kommunestyret sin kjennskap og nærleik til tenestene. For å auke engasjementet og gjera arbeidet i kommunestyret meire interessant har Leikanger forsøkt å legge ulike saker fram for kommunestyrt som fyrste instans, d.v.s at sakene ikkje er innom formannskapet på førehand. Det knyter seg ei utfordring til denne måen å gjera det på i høve til tilrådingar. Etter kommunelova har rådmannen kun talerett i kommunestyret og ikkje rett til å fremje tilrådingar. Leikanger kjøper revisjonstenester frå Sogn Revisjon IKS. Det er inngått avtale om kjøp av sekretariatsteneste til kontrollutvalet frå Pricewaterhouse Coopers. Kostnadene med kontrollordningane har hatt ein forholdsmessig stor auke dei seinare åra. Drift av kontrollutvalet utgjer største delen av auken. I budsjettgrunnlaget er lagt inn kr 100.000 til kjøp av forvaltningsrevisjon og overordna analyse i 2012. Kontrollutvalet har gjort framlegg om kr 175.000,-. Kontrollutvalet har i sin kommentar til framlegget trekt fram viktigheita av at kommunen godkjenner posten til forvaltningsrevisjon. I tillegg til at det er lovpålagt med årleg forvaltningsrevisjon er det og viktig at det nye kontrollutvalet får midlar til rådvelde som gjer 20

at dei får handlingsrom og raskt kan setje seg inn i roller og forventningar som ligg til kontrollutvalet. Det er ikkje lagt inn midlar til selskapskontroll i 2012. Kontrollutvalet ser det heller ikkje som nødvendig med midlar til slik kontroll i 2012. Leikanger er medlem av Sogn Regionråd saman med andre kommunar i midtre og indre Sogn. Årdal kommune melde seg ut av samarbeidet frå 1.1.2010. Regionrådet kjøper sekretariatsteneste i omfang av ei heil stilling frå Sogndal kommune. Finansieringa av regionrådet skjer med årlege tilskot frå kommunane. Omframt medlemskontingenten skal tilskotet dekke kostnader med ulike fellesprosjekt. Prosjekt Budsjett 2012 Rup 2011* Andre tilskot Kontingent Frie prosjektmidlar/rup 85 000 42 500 42 500 Skuleadministrasjon 851 000 726 000 125 000 Reiseliv Visit 240 000 120 0000 120 000 Sognefjord Rekruttering- og 200 000 100 000 100 000 profileringssamlingar Skuleutvikling 2 332 000 225 000 1 882 000 225 000 Sum prosjektmidlar 3 708 000 487 500 *Rup: Regionale utviklingsmidlar fordelt via fylkeskommunen 2 608 000 613 000 Leikanger sin del av utviklingsprosjekta er kr 27 235. Til drift av rådet er kommunen sin del kr 239 054. Utfordringar: Møta i politiske utval skal opplevast som interessande og engasjerande Utarbeide ein ny planstrategi for komande valperiode Halde balanse i økonomien og makte å avsetje noko reservar til dekking av uføresette hendingar Kostnader med kontrollfunksjonane stå i forhold til nytten og behov. Følgje opp mål og tiltak i kommuneplanen Halde vedlike og styrke samarbeidet med nabokommunane utan å svekke innhaldet i kommunestyret. 21

3.a.2 Sentraladministrasjon og styring Innhald i tenesteområdet: Tenesta omfattar den administrative leiargruppa og funksjonane, personal, økonomi og serviceekspedisjonen. Sum utgifter og inntekter for området Sentraladministrason og styring : Sentraladm. og styring Budsjett 2011 Budsjett 2012 2013 2014 2015 Driftsutgifter 6 175 000 6 385 000 6 385 000 6 385 000 6 385 000 Driftsinntekter -139 000-121 000-121 000-121 000-121 000 Netto kostnad 6 036 000 6 264 000 6 264 000 6 264 000 6 264 000 Nosituasjonen og utfordringar Den administrative leiargruppa er samansett slik: Rådmann, Nærings- og utviklingssjef, Oppvekst- og omsorgssjef, personalrådgjevar og økonomirådgjevar. Andre deltek på møte ved behov. Det blir halde møte med tenesteleiarane sektorvis med jamne mellomrom Rådmannen deltek i ei felles rådmannsgruppe for kommunane som er medlemar i Sogn Regionråd. Det er til tider ressurskrevjande å følgje opp dei mange samarbeidsordningane som er etablert. Saman med fylkeskommunen og Luster, Sogndal og Balestrand tok Leikanger tok i bruk ny programvare innanfor løn, personal og rekneskap i 2011. Innføringa har vori arbeidskrevande både med systemomlegginga og opplæring. Ein må pårekne at dette vil gjelde også for 2012. For å makte det omfattande meirarbeidet som omlegginga medfører vart økonomikontoret styrka med 1/1 stilling frå juli 2010. I budsjettet er det gjort framlegg om at denne stillinga blir permanent frå 1.1.2012. Utfordringar: Gjennomføre budsjettføresetnadene innanfor vedtekne rammer Følgje opp ulike samarbeidsordningar mellom kommunane Førebu innføringa av ny helsereform frå 1.1.2012 Få nye programløysingar på løn-,personal- og økonomiområdet fundamentert ute i organisasjonen med opplæring og rettleiing til brukarane Følgje opp ny IA-avtale med reduksjon av sjukefråværet til maksimum 7% i gjennomsnitt for heile organisasjonen 22

3.a.3 Fellestenester Innhald i tenesteområdet: Området omfattar Serviceekspedisjonen og alle felleskostnader med IKT, kontorutgifter, forsikringar og kontingentar. Herunder pensjonsordninga til KLP. Serviceekspedisjonen har 2 heile stillingar. Sum utgifter og inntekter for området Fellestenester : Fellesteneste Budsjett 2011 Budsjett 2012 2013 2014 2015 Driftsutgifter 6 016 000 5 552 000 5 552 000 5 552 000 5 552 000 Driftsinntekter -873 000-708 000-708 000-708 000-708 000 Netto kostnad 5 143 000 4 844 000 4 844 000 4 844 000 4 844 000 Nosituasjon og utfordringar Omframt dei løpande informasjons- og ekspedisjonstenestene, post og arkiv har Serviceekspedisjonen ansvar innkjøp og utleige av bustader. Som følgje av tenestegjennomgangen i 2009 vart stillingsresursen redusert frå 2,4 til 2 stillingar i 2010. Servicekspedisjonen har ansvar for utsending av innkalling og sakliste til politiske organ. Frå 1.1.2010 har Leikanger praktisert elektronisk sakliste. Omlegginga har gjevi både ein effektivitetsgevinst og betre trivsel ved å sleppe stressande kopieringsoppgåver. Det er ikkje registrert særlege merknader frå medlemane i politiske organ på ordninga. Serviceekspedisjonen har ansvar for oppdateringa av heimesida. Kommunane Luster, Sogndal, Leikanger og Balestrand har felles mal for heimsidene levert av Custum Publish i 2010. Heimesida blir bygt opp på ein ny måte der informasjon om tenestene vi leverer blir prioritert framfor nyhende. Innanfor ikt-området er det også etablert eit felles prosjekt mellom fylkeskommunen og Balestrand, Leikanger, Sogndal og Luster med innføring av ny programvare på løn, personal og økonomi. Installasjonen blir ferdigstilt og teken i bruk i løpet av 2011. Den samla investeringa er på vel 7,5 mill omframt opsjonar som er rekna til 1,5 mill. Dei årlege driftskostnadene er sett opp med om lag 1,4 mill omframt opsjonar der driftsutgiftene kan variere mellom 0,6 mill og 0,2 mill avhengig av kor mange som vil ta opsjonane i bruk. Leikanger kommune har avtale med Fylkeskommunen om drift av ikt-tenesta. Årskostnaden er 1,5 mill kr. Avtala er gjort innanfor ei overordna rammeavtale mellom kommunane i Sogn Regionråd og Fylkeskommunen. 23

Leikanger har inngått samarbeidsavtale med Luster og Sogndal om felles ikt-leiar. Sogndal er vertskommune. Leikanger sin del av kostnadene er kr 126.000. Det er inngått intensjonsavtale med Fylkesmannen om fullendt elektronisk dokumentutveksling. Det er stilt i bero inntil løysing med elektronisk arkiv er på ventleg i løpet av 2011. I investeringsbudsjettet er det lagt inn ei samla ramme på 0,5 mill til nye investeringar på iktsida i 2012 Utfordringar: Halde eit godt servicenivå til brukarane av Serviceekspedisjonen Størst mogleg utleigeprosent av kommunen sine bustader Aktiv vedlikehald og ajorhald av kommunen sin heimside Følgje opp dei interkommunale ikt-prosjekta Best-prosjektet og elektronisk arkiv. Leikanger kommune praktiserer innkjøpsordninga i samsvar med regelverket og inngåtte avtalar 24

3.a.4 Undervisning Innhald i tenesteområdet: Skulesektoren i Leikanger består av Leikanger barneskule, Leikanger ungdomsskule og Vaksenopplæring. Barneskule, ungdomsskule, fellesutgifter grunnskulen, spesialundervisning, vaksenopplæring, skulefritidsordning og skyss til grunnskulen Sum utgifter og inntekter for området undervisning: Undervisning Budsjett 2011 Budsjett 2012 2013 2014 2015 Driftsutgifter 25 643 000 27 563 000 27 563 000 27 563 000 27 563 000 Driftsinntekter -2 530 000-2 846 000-2 846 000-2 846 000-2 846 000 Netto kostnad 23 113 000 24 717 000 24 717 000 24 717 000 24 717 000 Nosituasjon og utfordringar Det er inneverande skuleår 307 elevar i grunnskulen i Leikanger. Dei er fordelte med 106 elevar, 4 årssteg og 5 klassar på Leikanger ungdomsskule som no er ein kombinert barne - og ungdomsskule, og 201 elevar, 6 årssteg og 10 klassar på Leikanger barneskule. Skulane har levert inn budsjettframlegg som samla ligg om lag 1,88 millionar over ramma. Dette var fordelt med 1,077 millionar på ungdomsskulen, 746 000 kroner på barneskulen og 61 000 kroner på SFO. Rådmannen hadde då gått gjennom den opprinnelege ramma og justert fordelinga mellom skulane ut frå dei prinsippa ein vart einige om i etterkant av ROrapporten. Utgiftsauken er i hovudsak knytta til løn. Bakgrunnen for auken ligg mellom anna i : at ungdomsskulen har fått heilårsverknad av 7. årssteg som ut frå tidlegare klassedelingsreglar for barnesteget utgjer 2 klassar at tilflytting av elevar gjer at barneskulen har same klassetal no som før flytting av 7. steget at dei store klassane med store spesialpedagogiske tiltak har gått over på mellomsteget og dermed fått auka timetal. denne timetalsauken også gjeld elevar med spesialpedagogiske tiltak som går frå barnesteget til ungdomssteget barneskulen har elevar som av sjukdomsårsaker treng ekstra assistent kostnaden med seniortiltak åleine har auka med over 100 000 kroner og dei generelle lønskostnadane har også stege. det er budsjettert med 300 000 kroner tilsvarande om lag 1/2 stilling ekstra til styrka opplæring i norsk og matematikk på småskulesteget. Forsterka opplæring på småskuletrinnet vart vedteke av Stortinget i april 2009 med verknad frå skuleåret 2009/2010 men har ikkje vore gjennomført etter intensjonane på alle årsstega. Denne gongen gjeld det styrking av 2 store klassar med 27 og 28 elevar på på 2.og 3. årssteg som ikkje er delte. 25

Ny Giv er forsterka opplæring 8 t/v i norsk og matematikk siste halvår av 10 klasse, - med mål om auka gjennomføring i vidaregåande skule. Kostnaden utgjer om lag 120 000 kroner på årsbasis. Stortinget har vedteke at det skal innførast valfag på 8. årssteg på ungdomsskulen frå hausten 2012 og at grunntimetalet vert utvida med ½ time. Kostnadane er lagt inn i rammetilskotet til kommunane. Det er ikkje teke høgde for dette i ungdomsskulen sitt budsjett for 2012. Ordninga vil verte utvida frå hausten 2013 til også å gjelde 9. og 10. årssteg. Rådmannen har gått nøye gjennom og samanlikna dei 2 budsjettframlegga og stillingsplanane utan å finne dei store skilnadane bortsett frå området vikarar. Ungdomsskulen hadde i utgangspunktet noko romslegare ramme då dei har 50 % fast vikarstilling. Vikarutgiftene for ungdomsskulen er etter dette reduserte med 70 000 kroner. Skulane ligg på om lag same nivå på driftsutgifter utanom løn når ein held kostnaden til skulefrukt på ungdomsskulen utafor. Auka kostnader til IKT og kjøp av pedagogisk programvare merkast på budsjettet og vil truleg berre auke i åra som kjem. Maskinvare må bytast ut med jamne mellomrom, og representerer relativt store kostnader for skulane. Rektorane har gått gjennom budsjettframlegga for å finne mulege innsparingar. Begge har kalkulert med at ein må sjå på utgiftene til spesialundervisning, men vedtaka for skuleåret 2011/2012 står fast slik at ev. nedskjeringar ikkje vil ha verknad før frå hausthalvåret. I tillegg kan ungdomsskulen ta bort deling av 7. klasse med 29 elevar i 10 t/v, samt ta bort delingstimar i kroppsøving og tysk. Samla utgjer alt dette for ungdomsskulen sin del i overkant av 300 000 kroner Barneskulen ga i juni melding om at dei låg an til å kome ut med store overskridingar i 2011 og bad med bakgrunn i dette om å få behalde dei 700 000 kronene som skulle følgje 7. årssteget over til ungdomsskulen. I etterkant har rådmannen saman med rektor gått gjennom ressursbruken og justert ned m.a timetalet til ekstra norskundervisning for framandspråklege. Barneskulen ser likevel ut til å få ei overskriding på 2011 budsjettet med rundt ½ million kroner. Rådmannen har etter dette skore ned den samla ramma til sektoren med 1 075 000 kroner Tiltaka omfattar: Leikanger ungdomsskule: 414 000 kroner frå fastløn og vikarbudsjett inkl. sosiale utgifter Leikanger barneskule: 77 000 kroner frå løn assistentar inkl. sosiale utgifter Skulefritidsordninga : 86 000 kroner frå vikarbudsjett, kurs, reisegodtgj., inventar m.m. Overføringane til privat barnehage er redusert med 87 000 kroner og dei resterande 335 000 er tekne frå bundne driftsfond som gjeld norskopplæring for framandspråklege. I praksis betyr dette at dei reelle nedskjeringane er på 665 000 kroner for sektoren samla, samtidig som ein opererer med eit budsjett som har lite rom for uforutsette hendingar. Fellesutgifter for grunnskulen Ut frå erfaringane frå sist år er det sett av ekstra midlar i budsjettet til norskundervisning av framandsprålege elevar i skulen. Dette kjem i tillegg til det som ligg på skulane sine budsjett, og skal berre tildelast etter søknad i samband med nye framandspråklege elevar, nye flyktningar, familiegjenforening m.m. Tildeling av norsktimar til framandspråklege elevar i 26

grunnskulen er ein rett som er heimla i opplæringslova og som krev enkeltvedtak etter forvaltningslova. Det er vidare lagt inn 26 000 kroner tilsvarande 2 assistenttimar i veka til leksehjelp for 5. og 6. årssteget på barneskulen. Desse skal tildelast etter søknad. Opplæringsutgifter 100 000 kroner er kommunen sin eigendel til 30 studiepoeng vidareutdanning for ein lærar årleg og 30 000 til felleskursing av lærarar og rektorar. Det er trekt ut 163 000 kroner frå ramma til skulane desse midlane skal fordelast tilbake til tiltak som kjem til gjennom året. Det resterande er kostnadar til kurshaldarar/felles kommunale kurs og planleggingsdagar, årlege kurs/konferansar for rektorane, IKT-rettleiarane m.fl. Budsjettet er skore ned med 81 000 kroner i høve til ramma. Desse er tekne frå ekstramidlar til norskundervisning som i utgangspunktet var høgre. Vaksenopplæring Kommunane Luster, Lærdal og Leikanger kjøper norskopplæring for framandspråklege vaksne hjå Sogndal kommune. Dette vert finansiert ved statstilskot. Kommunen betalar i tillegg til dette ein mindre sum i administrasjonskostnader. Ut over dette får kommunen eit grunntilskot som skal dekke andre utgifter med denne gruppa. Kommunen har ansvaret for logopedteneste for t.d. slagpasientar som vert skrivne ut frå sjukehus og treng oppfølging i form av taletrening m.m. Grupper av vaksne har og rett til PPteneste. Tenestene er budsjetterte, men på grunn av mangel på logopedar har det vore vanskeleg å dekke behovet. Skulefritidsordninga Skulefritidsordninga leverte eit budsjett som låg 61 000 kroner over ramma. Denne summen utgjer om lag ekstrakostnaden med gratis leksehjelpsordning for 1. 4-klasse. Rådmannen har likevel skore ned på ramma til SFO med om lag 80 000 kroner. Dette er teke på vikarutgifter, utstyr, kurs og reiseutgifter m.m. Skuleskyss For LUS er det lagt inn midlar til skuleskyss for elevar med rett til/vedtak om skyss samt skyss med følgje for funksjonshemma elev. For LBS er det lagt innmidlar til skuleskyss for elevar med rett til/vedtak om skyss samt skyss til Saften i perioden frå etter haustferien til påske. Symjeskyss til Vesterland i same tidsperioden er i heilhet ført på dette kapittelet. 27

3.a.5 Barnehage Innhald i tenesteområdet: Innhald i tenesteområdet: Drift av kommunale barnehagar og tilskot til privat barnehage Sum utgift, inntekt og netto finans for barnehagane: Barnehage Budsjett 2011 Budsjett 2012 2013 2014 2015 Driftsutgifter 15 172 000 15 616 000 15 616 000 15 616 000 15 616 000 Driftsinntekter -2 700 000-2 574 000-2 574 000-2 574 000-2 574 000 Netto kostnad 12 472 000 13 042 000 13 042 000 13 042 000 13 042 000 Nosituasjon og utfordringar Det kommunale barnehagetilbodet omfattar to kommunale barnehagar, Henjahaugane barnehage og Nybø barnehage. Sorenskrivargarden er rusta opp og fungerer som ein ekstra avdeling under Nybø barnehage når trongen for barnehageplassar er særleg stor. I tillegg kjem Askedalen private barnehage. Det samla barnehagetilbodet i kommunen utgjer per. 01.01.2012 i alt 155 plassar. Kommunestyret har tidlegare vedteke å redusere barnetalet frå maksimalt 21 til 20 per «avdeling» frå 2012. Det er vidare vedteke å redusere feriestenginga i dei kommunale barnehagane frå 4 til 2 veker. Ved utlysing til suppleringsopptaket hausten 2011 kom det ikkje fleire søknader enn at alle vil kunne få plass i løpet av vårhalvåret utan å måtte starte opp drift i Sorenskrivargarden. 7 månaders drift her ville koste om lag kr. 700.000,- I statsbudsjettet for 2012 er maksimalprisen for foreldrebetaling vidareført med kr. 2.330,- per månad. Kontantstøtta for to-åringar vert avvikla frå 1. august 2012. Regjeringa ventar som fylgje av dette ein viss auke i etterspurnaden etter barnehageplassar og har kompensert for dette med ein mindre auke i rammetilskotet til kommunane. Kva verknad dette vil ha for Leikanger kommune står att å sjå. Utgifter innan IKT har auka etter omlegging og dei nye krav i rammeplan. Den generelle prisauken over tid har elles ikkje vorte kompensert, slik at driftsbudsjettet gradvis har vorte strammare. Men frå 2011 til 2012 er utgiftene til driftsutgifter utanom løn i barnehagane auka med om lag 5% Det blir stilt større og større krav og forventningar til barnehagen og personalet. Det vert difor viktig å satse på fagleg oppdatering. Samla utgifter til opplæring er difor auka noko i 2012. Fellesutgifter barnehage 28

På felleskapittelet ligg kostnadar til kurshaldarar/ felles kommunale kurs og planleggingsdagar, årlege kurs/konferansar for styrarane og spesielle spes.ped.kurs for tilsette i barnehagane. Utgiftene til PPT for alle barnehagane er samla her i tillegg til refusjon til Askedalen barnehage for spesialpedagogisk hjelp. Styrka tilbod Det er som tidlegare år, avsett 100 000 kroner til styrka tilbod i barnehagane. Dette gjeld barn som av ulike grunnar treng ekstra tilrettelegging. Askedalen barnehage Staten har vedteke at det kommunale tilskotet til private barnehagar skal fylgja ein opptrappingsplan som utgjer minimum 91% av det kommunen sjølv brukar på eigne barnehagar hausten 2011, 92% frå august 2012 og vidare gradvis aukande til 100% innan 2015. I rammesaka juni 2011 er det lagt inn 94% i 2012 og 2013, 97% i 2014 og 100% i 2015. I same saka vart det vedteke å få utgreidd økonomiske konsekvensar ved å yta 95% tilskot i 2012 og aukande til 100% i 2013. Ein legg i denne tabellen til grunn same tal barn som det er utbetalt tilskot for i 2011, og at kostandane med drift av dei kommunale barnehagane (som er grunnlaget for berekninga av tilskotet til privat barnehage) er uendra. Prosent 91% 92% 94% 95% 97% 100% Tilskot 3.986.419 4.030.225 4.117.840 4.161.646 4.249.260 4.380.680 Auke 43.806 131.421 175.227 262.841 394.261 I budsjettframlegget for 2012 var det i samsvar med kommunestyrevedtaket frå juni 2011 først lagt inn tilskot med kr. 4.117.840,- For å betra budsjettbalansen gjer rådmann framlegg om ikkje å heva dekningsprosenten til den private barnehagen utover minstesatsen frå 92% i 2012. Kommunestyret har tidlegare vedteke 94% for 2012. Dette vil i utgangspunktet gje ei innsparing på kr. 87.615,- Kuttet er innarbeidd i talbudsjettet. 29