Voss-Ostrfjordn Vassrgion Hordaland vassområd, lokal tiltaksanalys jan.2014 Voss- Ostrfjordn vassområd Lokal tiltaksanalys, ndlg vrsjon 10.4.2014 1 www.vannportaln.no
Forord I Voss-Ostrfjordn vassområd har m in varirt vassdragsnatur md båd fjordar, innsjøar og lvr. Vatn r livt til alt, og godt vassmiljø r viktig for å ivarta naturn sitt mangfald. Gjnnom Vannforskrifta har m di sist 2-3 åra kartlagt statusn på alt vatn i hil Norg. Landt r dlt inn i 16 vassrgionar. Vassområdt Voss- Ostrfjordn r it av fm vassområd i Hordaland vassrgion. I 2012 hadd m dokumntt «Vsntlg vassforvaltingsspørsmål på høyring. I dnn tiltaksanalysn har m forslag på tiltak i di vassforkomstar som r i risiko for ikkj å ha god miljøtilstand i 2021. Mang stadr vit vi for lit om tilstandn, og dr arbidr m md å få på plass vidar kartlgging og ovrvaking. All data r lagt inn i databasn vann-ntt, som r tilgjnglig for all på www.vann-ntt.no. Tiltaksanalysn for Voss- Ostrfjordn r basrt på innspl frå kommunan, intrss-organisasjonar og di ansvarlg sktormynda. Takk til all som har bidrg i dtt arbidt. Dnn går no på høyring frå 1.7. 2014 som in dl av forvaltningsplann for Hordaland. På møt i vassområdutvalt for Voss-Ostrfjordn 25.3.2014 vart dnn rapportn gjnnomgått og utvalt slutta sg til han. Dt kom inn it par mrknadar som r rtta opp i dtt dokumntt. Dal, 10.april 2014 Svinung Klyv, prosjktliar for vassområd Voss- Ostrfjordn Eli Hol, politisk liar i vassområdutvalt for Voss-Ostrfjordn All foto: Svinung klyv 2
Innhaldslist Forord... 2 Samandrag... 4 1. Innliing... 6 2. Om vassområdt... 7 3.1 Miljøutfordringar... 10 3.2 Samla ovrsikt... 11 3.4 Brukrintrssr... 15 4. Vannforkomstr i risiko og miljømål for diss... 18 5. Forslag til tiltak... 25 6. Tiltak stt i gang av... 24 6.1 Oppsummring av tiltak tiltakstablln... 24 6.2 Strkt modifisrt vannforkomstr (SMVF)... 24 6.3 Jordbruk... 27 6.4 Avløp... 28 6.5 Industri... 28 6.x Pågånd tiltak - ovrsikt... 30 6.x Forbyggnd tiltak... 31 7. Evntull usmj... 32 8. Virkmidlr for å utløs tiltak i vannområdt... 33 9. Ordforklaringr... 33 10. Rfransr... 34 11. Vdlgg tiltakstabll for vassområdt... 35 3
Samandrag Risiko: Nær 66 % (453 stk ) av vassforkomstan i Voss Ostrfjordn r i risiko for å ikkj nå målt om god tilstand i 2021. Ca 30 % av dss (140 stk) r på grunn av forsuring. Vaksdal, Modaln; Ostrøy og indr dlr av Lindås r påvrka av forsuring i høgfjllt. Forsuringa r langtransportrt md ndbør frå Europa. Dt har vor kalking av mang vatn i vassområdt i priodn frå 1990 og fram til og md 2013. Tilhøva r kraftig btra grunna intrnasjonal avtalar om utslppskutt og ingn vatn vrt no kalka. Lakslva Ekso har vor kalka sidan 1997 og dtt har gjv god vasskvalitt og mdvrka til oppgang i laksbstandn. Tiltaka: Dt r i vassområdt forslått totalt 117 tiltak (forsuring r ikkj md), dr 61 tiltak r i vatn, 56 i lv og 6 tiltak i kyst (fjord).problmstillinga md fiskoppdrtt r udfinrt og tiltaka r ikkj ndlg. Di flst tiltak ligg innn vasskraftsktorn md NVE som mynd. Ein dl ligg også inn på landbruk, kloakk og gaml avfalsdponi md kommunn som mynd. Dt r forslått mir strng miljømål md badvasskvalitt i : Dyrvo. Bordalslva, Myrkdalslva og Oplandstjørna, all på Voss. Dss r påvrka av priodvis høg vrdiar av tarmbaktriar. Når m miljømåla? Dn størst utfordringa i vassområdt, r stor kraftrgulringar md tørrlagd lvar og rgulrt vatn som gjr at mang vassforkomstar kjm i risiko på grunn av ndringar i vassføring, vasstmpratur, istilhøv og vasskvalitt. Mang av vassdraga var bygd ut i 1970-åra då in hadd litn kunnskap om dn ngativ ffktn på vassmiljøt. Dt r i vassområdt 119 kandidatar til strkt modifisrt vassforkomstar (SMVF), dr r all r i vasskraftrgulrt vassdrag. I slik vassførkomstar r ikkj miljømålt å oppnå god økologisk tilstand (GØT). Hr vg samfunnsintrssn av inngrpt mir nn naturn. Likvl bør in gjr tiltak for å btr tilstandn mst moglg. Miljømål vrt då å oppnå it godt økologisk potnsial (GØP). For å få dtt til må dt oft gjrast tiltak. Drsom in ikkj skal utføra tiltak kjm vassforkomstn i mindr strng miljømål (MSM). 51 av vassforkomstan r kom i katgorin MSM utan tiltak. Dtt r tørrlagd lvar (takrnnprosjkt) md bortføring av vatn til kraftførmål. Di allr flst ligg i Vaksdal og Modaln. Vilkårsrvisjon r av NVE førslått som juridisk virkmidd for nokr av dss. Ells r dt forslått fisktiltak og andr biotoptiltak som kan btr forholda for fisk i vassdraga. For di laksførand lvan r miljømålt at gytbstandsmålt r nådd md sportfisk i lva. Ein dl tiltak r alt utført av kraftrgulantn for å få btr tilhøva for fisk og natur. Ny tiltak md bygging av fisktrappar, trsklar, minstvassføring lokkflaumar m.m. har og kan kompnsr for ngativ vrknadr av vassdragsrgulringar. Fram mot år 2021 kjm mang av konssjonan innanfor tidsgrnsa dr in kan krvja rvisjon. Bhov for avbøtand tiltak må vil då vrta vurdrt av NVE i samband md rvisjonsprosssn. Nokr få kraftanlgg r så gaml at di ikkj har konssjon, mn in kan krvja dss tk opp til konssjonsvurdring. 4
Di stor vassdraga r i varirand grad påvrka av diffus utslpp og avrnning frå landbruk og kloakk. Nokr vassforkomstar r difor i risiko på grunn av dtt. Avrnning frå landbruksaral og tilførslar frå avløp frå spridd bustnad innhld organisk stoff, næringsstoff og tarmbaktriar. Næringsstoffa kan før til auka vkst og gro i vassdraga, mdan tarmbaktriar kan gjr vasskvalittn uigna for andr førmål. Små vassdrag og ndr dlar av kraftutbygd vassdrag kan ha tilførslar frå jordbruksavrnning og spridd kloakk som påvrkar vassdragt kraftig på grunn av rdusrt vassføring. Dt r kommunan som styrr løyv for utslpp og tiltak mot slik urining. Voss har di sist åra gjort i omfattand ovrvaking av vassforkomstan og kartlgging av urining til hil Vossovassdragt. Kommunn byggjr 5 små ny/oppgradrr rnsanlgg til ca 22 mill. kr i Vossovassdragt i 2014-2016. Di andr kommunan i vassområdt har ikkj på samm måtn i slik ovrsikt. Btr ovrvåking må difor stjast i gang i mang områd i åra framovr. For landbrukssktorn r dt bhov for ny vrkmiddl md auka tilskot til ny tiltak. Ostrfjordn trur m utfrå kunnskapn m har i dag, god økologisk tilstand i di flst områda. Dt r mang vågar som går inn til små tttstadr i fjordsystmt. Ein dl av dss r tydlg mnnsklg påvrka av industri, kloakk, landbruk, fiskoppdrtt m.m. og kan ha dårlg tilstand. Mang av laks- og sjøaurbstandan i Ostrfjordsystmt har hatt i ngativ utvikling di sinar åra. Dtt gjld særlg kraftig rduksjon av Vossolaksn og Eksolaksn. Dtt skuldast i hovudsak tilhøv som næringstilgang i havt og priodvis stor grad av infksjon md lakslus og mykj rømt oppdrttslaks. M har 5 viktig lakslvar i områdt; Vosso, Ekso, Lonlva, Dallva,Arnalva. Brukarintrsr: Når dt gjld brukarintrssn r dt konfliktar når dt gjld fisk ttr laks og sjøaur på grunn av rdusrt bstandar og bruk av vatn og vassdrag til rkrasjon på grunn av ndra vassføring og vasskvalitt. Figurn undr visr kva påvrknad som r mst gjldand i innsjøar i vassområdt, utan forsuring 5
1. Innldning Tiltaksanalysn r it faglg innspl til forvaltningsplan og dt rgional tiltaksprogrammt for Vassrgion Hordaland ttr vassforskrifta. Prioritringar av tiltak skjr båd i vassområdt og i dt rgional tiltaksprogrammt som handsamast i Vassrgionutvalt og fylksutvalt ttr høyringa 1. juli 31.dsmbr 2014. Tiltaka i tiltaksprogrammt skal start innan utgangn av 2018 og miljømålt for vassførkomstn skal vr nådd innan 2021 md unntak av områd som får utstt frist. Tiltaksanalysn har framlgg for btr miljø og førbyggand tiltak for vassførkomstar som r i risiko for ikkj å nå, llr å få dårlgar miljøtilstand innan 2021. Tiltaksanalysn for Voss-Ostrfjordn r basrt på innspl frå kommunan, di ansvarlg sktormyndn og mdvrknad frå allmnn intrssr og rttightshavarar. Utgangspunktt for arbidt r uthnting av data frå vann-ntt md ovrsikt ovr vassførkomstar i risiko for ikkj å oppnå god økologisk tilstand innan 2021. Kommunan og andr ansvarlg sktormynd fkk frist til 1.juli md å forslå tiltak for å btr tilstandn i dss vassførkomstan. Dtt har vor krvjand for all, og arbidt har gått før sg hil haustn 2013. Prosjktliar har har hatt jamnlg dialog md kommunan, sktormynd og rfransgruppr i vassområdt. Mang stadr vit vi for lit om tilstandn, og då har vi arbidd md å få på plass kartlgging og ovrvaking. Vassområda i Hordaland fkk i 2013 skjønnsmidlar frå fylksmannn i Hordaland i til å få undrsøkt vassførkomstar dr in har for dårlg kunnskap. Undrsøkingan vrt utførd i 2014 og vidar framovr. Tiltaksanalysn har ikkj vor til lokal høyring llr politisk handsaming. Tabll md ovrsikt ovr møt i Vassområdt i arbidt md tiltaksanalysn: Grupp Møtdtaljr (hovdsakr) Møtdato Vassområdutvalt md di fast sktormynda Gjnnomgang, diskusjon tiltak Dal 15.5-2013, 14.11.2013 25.3.2014. Kraftrgulantn Gjnnomgang, diskusjon tiltak Dal Novmbr 2013 Fb-mars 2014 NVE + lokal styringsgrupp for lvforbygginga i Dallva ttr flaumn i 2005. Gjnnomgang av biotoptiltak i Dallva for anadrom fisk. Dal, nov,ds 2013 Landbruksavd hjå fylksmannn, kommunan + bondlagt Tiltak i landbrukt Dal Nov. 2013 Kurs i rgi av vassområda Voss-Ost. Og Nordhordland. 35 dltakarar frå kommunar i Hordaland Tlfonmøt md NVE, fylksmann,,kommunan, fylkskommunn Tiltak md spridd avløp i kommuan Gjnnomgang, diskusjon tiltak Brgn-fylksbyggt, 30.Oktobr 2013 Haustn 2013, jan-mars.2014 6
2. Om vassområdt Vassområdt Voss-Ostrfjordn bstår av kommunan: Kommun km2 land km2 vatn folktal, % av kommunn i vassområdt - Voss 1737 68 13957, 100 % - Vaksdal 687 28 4153, 100 % - Modaln 382 30 370, 100 % - Ostrøy 244 11 7521, 100 % - Lindås 457 18 14668, ca 25 % - Brgn 445 20 263 392, ca 27 % - Kvam 582 35 8522, mindr nn 10 %, høgfjll - Aurland mindr nn 5 %, høgfjll - Høyangr mindr nn 5 %, høgfjll I tillgg omfattar Voss kommun små dlr av vassområdt Hardangr i grnsa mot Granvin og Indr Sogn i grnsa mot Aurland. 7
Stor vassdrag i vassområdt Vossovassdragt (Voss). Vrna. Brgsdalsvassdragt (Vaksdal)(kraftrgulrt)I risiko Eksingdalsvassdragt (Vaksdal) (kraftrgulrt) I risiko Modalsvassdragt (Modaln) (kraftrgulrt) Lonvassdragt (Ostrøy) Vrna. I risiko Storavatnvassdragt (Ostrøy) (kraftrgulrt) Eikangrvassdragt (Lindås) I risiko Romarhimsvassdragt (Lindås) Eikftvassdragt (Lindås) Vrna. Arnavassdragt (Brgn). I risiko Ostrfjordsystmt (fjordområdt rundt Ostrøy) Bolstadfjordn, Vafjordn, Sørfjordn. Ostrfjordn Romarhimsfjordn, Mofjordn, Indr Ostrfjordn, Eidsfjordn. I risiko. Lokal vågar: Lonvågn, Hllsvågn, Eikangrvågn og Arnavågn Hovudutfordringar i vassområdt: Vasskraftrgulringar og fysisk inngrp i vassdrag Utslpp frå landbruk og bustnad Utslpp frå industri og dponi Tilbakgang av anadrom fisk (villaks og sjøaur) og lvmusling Forsuring av vatn og vassdrag Bildt til v. Visr Askjlldalsvatnt i Eksingdaln som r kraftrgulrt md 55 m og ovrført md tunnl til Vossavassdragt. Di flst av di stor vassdraga i vassområdt r kraftrgulrt. Dtt gjv oft kraftig ndra vassføring og tørrlgging, noko som mllom gjv anna problm for fiskn si gyting og vandring. 8
Bildt ovr: Kalking har vor gjnnomført md hlikoptr i områdt sidan ca 1990. Hr frå Tuftavatnt i Eksingdaln. Fram til og md 2013 vart dt kalka innsjøar i vassområdt. Frå 2014 r dt kun lakslva Ekso som vrt kalka, for å ta var på laksn. Opp til vnstr.gaml dponi ligg i Lonvågn på Ostrøy av industriavfall md krom frå garving av skinn. Dt har sidan 1890-åra vor omfattand industri på Dal, Ostrøy og Arna, dr utslppa gjkk urinsa rtt ut i lvar og fjord. Ting har hldigvis btra sg mykj. Til høgr. Ukontrollrt utslpp av husdyrgjødsl som nda i vassdrag og privat brønn. Slik spridd utslpp frå landbruk og privat kloakkar gjv problm i in dl vassdrag. Opp til vnstr. Spridd avløp frå hus og hyttr kan gj lokal uriningsproblm. Til høgr:bstandn av vill-laks og sjøaur i områdt har gått kraftig attnd av ulik årsakr, mn lakslus og rømming av oppdrtsfisk r viktig faktorar. 9
3.1. Miljøtilstand og miljøutfordringr Miljøtilstand vrt bstmt på bakgrunn av ovrvakingsdata. Dt skal brukast bstmt paramtr for å bstmm miljøtilstand. Dr in ikkj har tilstrkklig datagrunnlag r dt gjort i faglg vurdring av tilstand, basrt på informasjon om påvrknadr llr utilstrkklg ovrvakingsdata. Ein snakkar hr om mnnskskapt påvrknadr på vatnt i høv til naturtilstandn. Ein vassførkomst kan og vra dårlg/sårbar frå naturn si sid. I Voss-Ostrfjordn r ca 32 % av vassførkomstan i antatt god tilstand, ca 44 % i antatt modrat tilstand, og ca 21% i antatt dårlg tilstand. 2 % av vassførkomstan r ikkj klassifisrt. Fjordsystma har stort stt god tilhøv. Di r djup md god gjnnomstrøyming. Nokr mindr tsklfjordar har problm. Bolstadfjordn r naturgitt in trsklfjord md oksygnfritt botnvatn. Elvforkomstan kjm dårlgast ut på grunn av vasskraftutbyggingar og påvrknad frå spridd avløp frå landbruk og kloakk. Figurn undr visr samla økologisk tilstand og kjmisk tilstand r data frå Vann-ntt (pr 31.1.2014). Sist oppdatrt tal ligg hil tida på www. vann-ntt.no 10
3.2 Samla ovrsikt ovr påvrknadan Påvrknad Årsak Omfang Effkt av påvrknadn Fysisk inngrp - Vasskraft Omfangt av fysisk inngrp r størst i Vaksdal og Modaln dr stor dlr av vassførkomstan r rgulrt til vasskraft - Låg vassføring i lvr - Vandringshindr - Øydlgging av gytplassr Fysisk inngrp - Infrastruktur - vgbygging/ urbanisring - Industri Omfangt av fysisk inngrp r størst i Brgn i områda Arna og Haukås -Problm for lvmuslingn og anadrom fisk Forurining frå diffus kjldr Avrnning fra: - Landbruk - Hushaldningar/ spridd avlaup Dt r spridd bustnad og landbruk i hil områdt. Grunn innsjøar ogtrsklfjordar r særlg utsatt. - Forringls av plant og dyrliv i og rundt vassførkomstn - Næringstilførsl/ algoppblomstring. Størst problm i Lonlva og Eikangrvassdragt Forurining frå punktutslpp Langtransportrt forurining - Industri - Søpplfyllingar Problmt r størst I Gaupåsvassdragt og på Ostrøy - Sur ndbør Problmt md sur Eikangrvassdragt ndbør har blitt og mindr di sist tiåra - Forringls av plant og dyrliv i og rundt vassførkomstn - Næringstilførsl/ algoppblomstring Forsuring av vassførkomstar md fiskdød, rdusrt gyting. Størst problm I Vaksdal og Masfjordn Vasskraftrgulringar og fysisk inngrp i vassdrag Vasskraft kan påvrk vassdrag på flir måtar. Opphavlg hydrologisk ignskapar i vassdragt vrt oft fysisk ndra gjnnom utbygging og tablring av dammar, trsklar, kanalar, vasstunnlar mm. Rgulringsmagasin kan mdfør snking, og/llr hving i vasstandn utovr naturlg tilstand. I rgulrt lvar vrt vassføringa rdusrt, oft gjnstand for minstvasssføring llr brr rstatta av tilsig frå naturlg rstflt. I Vaksdal og Modaln r mang vassførkomstar påvrka av vasskraft og flir har fått status som strkt modifisrt vassførkomstar (SMVF). Vassførkomstar i dnn katgorin r modifisrt md årsak i samfunnsnyttig formål. I vassforskrifta har in tk høgd for at dt r uralistisk å før rgulrt vatn tilbak til naturtilstandn. Vasskraft dkkr it samfunnsnyttig bhov, og miljømålt for SMVF r drfor stt til godt økologisk potnsial (GØP) llr MSM, mindr strng miljømål. Bild undr til vnstr: Tilgroing i Eksingdalsvassdragt på grunn av mangl på minstvassføring. Til høgr. Fjllangr minikraftvrk i Eksingdaln, dr grunnigaran sjølv får utnytta vasskrafta. 11
Forurnsing frå punktutslpp (frå landbruk og bustnad) Ein stor dl av bfolkninga i kommunan i di stør tttstadan r tilknytt kommunal drikkvassforsyning og kloakk. Dt r di mkanisk anlgga som r dominrand på utslppa til fjordn. Dss anlgga r bygd for å fjrn partiklar frå avløpsvatnt, mn har litn rinsffkt md omsyn på oppløyst organisk matrial og næringssalt som fosfor og nitrogn. Kommunal avløp og spridd avløp kan vr i kjld til ovrgjødsling i vassdrag og fjordar. Mang av di kommunal kloakk-rinsanlgga vil vrta oppgradrt di nst åra, Når dt gjld spridd avløp, spsilt til små bkkar og vassdrag, så r dtt framlis it btydlg problm. Årsakn til urining frå landbrukt kan blant anna vr avrnning fråsiloprssaft, gjødslavrnning frå uttt gjødsllagr, gjødsllagr md for litn kapasitt,ovrgjødsling og gjødslspriing på ugunstig stadr og tidspunkt. Einskild små vassdrag og sidbkkr til stor vassdrag kan vr btydlg påvrka av landbruksforurining. Bilda ovr: Frå biologisk rinskummar i Vossvangn kloakkrnsanlgg.til høgr: Voss r i stor jordbruksbygd. Hr in hjort midt på dagn i nga i Skulstadmo. Utslpp frå industri og dponi : Miljøgiftr når miljøt gjnnom utslpp frå punktkjldr på land og frå skipstrafikk. Ettrsom mang miljøgiftr vrt brot langsamt nd, finn vi di i naturn sjølv om utslppa har opphøyrt. Døm på punktkjldr r kommunal avløp, gaml og ny avfallsfyllingar, skipsvrft, notvaskri og gruvr. Miljøgiftr vrt også transportrt til oss via luft og havstraumar frå andr land. Vd tttstadr og hamnr vil dt oft vr mang kjldr som kan forurin sjøbotnn. I andr tilfll r dt brr in llr nokr få kjldr. Sjøbotnn kan også vr forurina i områd dr dt i dag ikkj finst foruriningskjldr, mn kor dt tidlgar har vor industri, avfallsfylling llr dumpplass. Utslpp og bruk av miljøgiftr kan før til høg vrdiar av miljøgiftr i fisk, skaldyr og sjøbotnn i mang sjøområd. Voss-Ostrfjordn har flir industristadr frå 1900-talt. Dn størst var Dal fabrikkr i Vaksdal og Arna fabrikkar i Brgn. Di produsrt kld, sngtøy m.m. frå ull og bomull. Opp gjnnom åra brukt di stor mngdr md fargstoff og kjmikaliar som var slppt rtt ut i lvar og fjord. Dt mst av produksjonn vrt i dag gjort i utlandt og utslppa r no difor små og går i kommunal kloakk. På Ostrøy har in lang tradisjon for småindustri og mllom anna garving av lr og dyrhudar. Dtt gav stor utslpp av giftig krom til fjordbotnn særlg i Lonvågn. 12
Bilda ovr: Død laks i Lonlva haustn 2011, punktutslpp frå industri i Dallva og Bjørkmon bosplass på Voss. All slik avrnning påvrkar miljøtilstandn i vatnt. Tilbakgang av anadrom fisk (villaks og sjøaur) og lvmusling Hordaland har 18 stammr av villaks, Vassområdt har 10 sjøaur- og laks-lvar. Dt r lvan; Arna,Lon,Dal,Ekso,Voss, Eikangr, Eikft og Romarhim. I Tigdalslva i Vossovassdragt har sjøaurn problm md rkruttring grunna mangl på minstvassføring. I Modalslva r laksn å rkna som utdøydd. Tidlgar var dt forsuring og vasskraftrgulringar som truga laksn i Hordaland. Forsuringa har minka sidan startn av nittitalt, og dt r kalka i Ekso sidan 1997 md positiv ffkt. I flir av vår rgulrt vassdrag r dt stt inn tiltak for å rstaurr tilhøva for fiskn. Bstandn har vor særlg kritisk for laksn i Vosso og Ekso dr dt har vor stogg i fiskt sidan 1991. Laksparasittn Gyrodactylus salaris r til no ikkj rgistrrt i vår lvar. Av kjnd årsakr sr dt auka talt på lakslus og rømt oppdrtslaks frå oppdrtsnæringa til å ha hatt i viktig ngativ btydning. Også sjøaurstammn r rdusrt i Hordaland. Sjøaurn hld sg i fjordan hil sommarn, og kan vrta påvrka av lakslus så lng dn r i sjøn. Dt r ca 15 oppdrtslokalittar av rgnbogaur i Ostrfjordbassngt. Utslpp av næringssalt frå opn mrdanlgg kan vr in kjld til ovrgjødsling. Dtt sr ikkj ut til å vra it stort problm i Ostrfjordn, mn i trsklfjordar og pollar kan dt gj problm. Dt vrt stilt krav frå Fiskridirktoratt om jamnlg miljøovrvåkingar vd anlgga. Rtt undr oppdrttsanlgg kan vi på nokr lokalittar ha lågar biologisk mangfald av artr. Bildt til høgr: rømt rgbogaur fanga vd Vaksdal i 2010. Opp: Sjøaur på 200 gram full av lakslus vd Vaksdal 2010. 13
Forsuring av vatn og vassdrag: Kalkinga i Norg vrt styrt av Miljødirktoratt gjnnom nasjonal kalkingsplanar. I 2014 r dt plann å nytt 78 millionar kronr til kalkinga i Norg. Dt r Fylksmannn i Hordaland som forvaltar midlan til kalking i vassrgion Hordaland. Fiskarlag, grunnigarlag, og kommunar kan søkj om midlar til kalking. I 2014 r dt kun lakslva Ekso i vassområdt som vrt kalka. Ettr EU sitt vassdirktiv r dt ikkj krav om å gjør tiltak i vassforkomstar som ikkj har god økologisk status grunna langtransportrt forurining. Til vnstr. Ekso har vor kalka sidan oktobr 1997 for ca 1 mill kr pr år på grunn av forsuring av vasskraftrgulring. Til høgr: Forsuringskart ovr Hordaland visr kraftig rduksjon av sur ndbør frå 1972 til i dag. Ovrgang frå raud til gul og blå farg. Dt vrt ingn innsjøkalking i Hordaland i 2014. 3.3. Andr miljøutfordringar Naturmangfald Dn trua lvmuslingn har i vassområdt Voss- Ostrfjordn in litn sårbar bstand i Håukåsvassdragt (Brgn) og Lonvassdragt (Ostrøy). Elvmuslingn r in nøkklart vd at dn filtrrar og «rinsar» vatnt og på dn måtn btrar lvkåra for fisk og anna liv i vassdragt. Elvmuslingn r in raudlista art i Norg som trivst dårlg i områd md høgt innhald av humus; partiklar og næringssalt. Muslingn trivst bst i næringsfattig områd md sand og grusbotn. Dt r i 2012 starta it prosjkt i Hordaland for å brga di mst truga førkomstan av lvmusling, dr mllom anna landbruksmynd r dlaktig. I Austvoll r dt it stjfiskanlgg for muslinglarvr som vrt stt ut att i vassdraga dr di høyrr him rundt omkring i landt ttr dn mst kritisk fasa. Muslingar frå lvan på Haukås og Lon ligg i dtt anlggt. I tillgg r dt avgjrand å forbtra lvkåra til lvmuslingn i lva. Eit arbid r i gang md dtt i Haukåsvassdragt. Bilda undr visr stor og små lvmuslingar frå anlggt på Austvoll. 14
Bilda ovr til vnstr: Otrn r komm attnd til mang av fjordvassdraga vår di sist 10 åra. Til høgr: Havørna r også vort in fast fugl som r å sjå i fjordlandskapt vårt. Dt hkkar ca 6 par i vassområdt. 3.4 Brukrintrssr og konfliktar Vsntlig brukarintrssr i fjordvatnt i vassområdt r: - Friluftsliv langs sjøn - Fritidsfisk - Friluftsbad og rkrasjon - Fiskoppdrtt - Yrksfisk - Utslpp av kommunal kloakk - Utslpp frå industri - Utslpp frå vasskraftanlgg - Båt - transport til industrivrksmdr Flir av dss brukarintrssn står i motstning til kvarandr, som t.d. fritidsfisk av laks/ sjøaur og fiskoppdrtt, dr lakslus og rømd oppdrttsfisk kan tru villfiskn. Dtt gjld flir av lvn i Ostrfjordn. Dt r fiskforbud ttr laks og sjøaur i Ekso og Modalslva og Vossovassdragt på grunn av rdusrt bstand av laks og sjøaur. Bolstadlva og Vosso fkk opna for rdusrt forskingsfisk i 2013 og trulg også i 2014. Stnging i lvfiskt har mdført at in på Straum i Bolstadfjordn har frda i son på ca 300 m mot fisk frå land og båt for å ta var på laksn som r på vg opp i Vossovassdragt. Dt r forslått mir strng miljømål md badvasskvalitt i : Dyrvo. Bordalslva, Myrkdalslva og Oplandstjørna, all på Voss. Dss r påvrka av priodvis høg vrdiar av tarmbaktriar. Dt r nok også andr lvar og vatn i vassområdt som har liknand tilhøv, og som in bør få innspl på undr høyringa av forvaltningsplann. 15
I Arnavassdragt har dt vor litt konfliktar mllom kommunn og Arna sportsfiskarlag om minstvassføring, dumping av stin- og jordmassar m.m. I Gaupåsvassdragt har vlforninga tk opp problmstillingar md NVE når dt gjld tappinga av Gaupåsvatnt og sikring av passasjar i områdt. Dt r gjdd i vassdragt. Vgvsnt har også planar om utfylling av dlr av vatnt til vg/rundkøyring. Di har også tk opp md Brgn kommun spsm om urning frå gaml avfallsplasar, skytbann m.m og lurr på om di kan bada i vatnt og ta fiskn drifrå. Fysisk inngrp, som t.d litn llr ingn minstvassføring i lvr og stor rgulringshøgdr i innsjøar som følgj av vasskraft, r oft ngativt for fritidsfisk og rkrasjon i turområd llr dr folk har hyttr. Dtt gjld t.d. i Hamlagrøvatnt dr kraftig ndtapping gjv problm md båtbruk, dr båtan vrt liggjand langt oppå land. Tilgroing i Brgsdalsvassdragt, Tigdalsvassdragt og Eksingdalsvassdragt gjv problm for fiskt. På di stor kraftmagasina llr i lvar kan ndtappinga oft gj utrygg is på vintrstid. På Bolstadfjrodn ovr til dn vglaus gardn Furns r dt vort it problm at isn ikkj lngr r farbar på grunn av tappinga frå Evangr kraftvrk. Bildtkst:Opp frå v. Fin garnfangst av aur. Gaupåsvassdragt har problm md avrnning frå gaml avfallsplassar og frå Åsan skytban.kva btyr dt for bruk av fiskn til mat og bading? 10 kg vill laks i Bolstadlva tk på forskingsfisk aug-2013 og stt ut att. Arnalva har problm md avrnning frå masslagring. I Ostrfjordn r dt ikkj kosthaldsråd på mat frå sjøn. 16
Figurn visr at dt r pr april-2014 13 godkjnd lokalittar for oppdrtt av rgnbogaur og dt r 9 laks-og sjøaur lvar i Ostrfjordn. 2 oppdrtsanlgg ligg i Lindås, 1 i Vaksdal og rstn i Ostrøy kommun. Bildt undr visr anlggt på Sandvik i Vaksdal. Fiskoppdrtt Matfiskanlgg lgg bslag på in dl av sjøaralt og r avhngig av god vassgjnnomstrømming og at andr brukarar av sjøn må ta omsyn til slik anlgg vd frdsl og fisk i områdt. Fiskridirktoratt har ansvar i høv til bærkraftstratgin når dt gjld rømming frå akvakulturanlgg og gntisk påvrknad av villfisk. Nasjonal mål: Akvakultur skal ikkj bidra til varig ndringar i di gntisk ignskapan til villfiskbstandan. Fiskridirktoratt har tilsynsansvar for urining og utslipp frå akvakulturanlgg i høv til bærkraftstratgin. Jfr. Forskrift om drift av akvakulturanlgg 35 og 36. Fylksmannn har tilsynsansvar for akvakulturanlgg ttr foruriningslova og intrnkontrollforskrifta. Nasjonal mål: All akvakulturlokalittar som r i bruk skal hald sg innanfor in aksptabl miljøtilstand, og skal ikkj ha størr utslipp av næringssalt og organisk matrial nn dt rsipintn tålr. 17
4.Vannforkomstr i risiko og miljømål for diss Dt r satt it nasjonalt miljømål som sir at all vassførkomstar skal ha god økologisk tilstand innan år 2021. Ikkj all vassførkomstar har god tilstand pr i dag. Dr in r usikkr, llr vit at tilstandn r dårlg, så vrt vassførkomstn satt i risiko for ikkj å oppnå god økologisk tilstand innan 2021. Nær 66 % av (292 av 453 stk ) av vassforkomstan i Voss Ostrfjordn r i risiko for å ikkj nå målt om god tilstand i 2021. Ca 30 % av dss (140 stk) r i risiko på grunn av forsuring Vatnt i Voss-Ostrfjordn vassområd r dlt inn i 453 vassførkomstar (lv 312,innsjø 118 og 12) kyst). 4.1 Risiko for ikk å nå miljømålt innn 2021 Figurn ndanfor visr risiko for all vassforkomstar md forsuring, som utgjr ca 30 %, og som dt ikkj skal gjrast tiltak for. 18
19
Figurn øvrst visr risiko for lv md forsuring, som utgjr ca 26 %, og som dt ikkj skal gjrast tiltak for. Kartt visr risiko utan forsuring. 20
Figurn øvrst visr risiko for innsjø md forsuring, som utgjr ca 5 %, og som dt ikkj skal gjrast tiltak for. Kartt visr risiko utan forsuring. 21
4.3 Brukrmål I tillgg til standard miljømål kan in frivillig stj brukarmål for vassførkomstn: Drikkvasskvalitt Eigna for sjømatnæring At in kan t fiskn Eigna for rkrasjon Badvasskvalitt Brukarmål kjm i tillgg til standard miljømål som alltid gjld. Vassforskrifta st ikkj krav om brukarmål for in vassførkomst, mn in kan stj brukarmål som in frivillig dl av planarbidt dr dt r ønskjlg. Dt kan bli gjort framlgg om å stj brukarmål i arbidt md tiltaksprogrammt og tiltaksanalysn. Dt r høv til å kom md framlgg til brukarmål for vassførkomstar i dnn høyringa, mn di vil ikkj bli tkn stilling til før sinar i planprosssn. 4.4 Utviklingstrkk i vassområdt I samanhng md vassforskriftarbidt vart dt i 2012 utvikla i analys av utviklingstrndr i Hordaland; Analys av trndar samfunnsutvikling og påvrknadr av vassmiljø mot 2021. Noko av dt viktigast som går fram av dtt dokumntt r at in kan vnt i strk vkst i bfolkninga i Hordaland, som trulig vil passr 560 innbyggarar i 2021. Vkstn blir størst i ytr strøk og i Brgnsrgionn, mdan dt i indr strøk vil forvntast at folktalt vil hald sg stabilt, llr bli rdusrt. Ein vkst i innbyggartal, lgg yttrligar trykk på aralbrukn og gjør framtidsrtta aralplanlgging svært viktig for å sikr at ovrvatn, kloakk og avfall vrt handtrt på in god måt. Framtidig klimandringar dn størst ukjnt faktorn. Forsking pikr mot at Norg gnrlt, og Vstlandt spsilt, kan vnt i auk i ndbør, særlg vintrstid. I tillgg vil tmpraturn stig og man kan vnt mir kstrmvær. Korlis klimandringan vil utart sg i dt kort løp r likvl vldig usikkrt. Mst sannsynlg vil d før md sg positiv ringvrknadr for nokon, og ngativ ringvrknadr for andr. For vasskraft kan mir vatn vr god nyhitr fordi dt btyr mir vatn i magasina til utvinning av strøm. For jordbrukt kan dt bty in btr og utvida vkstssong. I motsatt rtning kan dt også bty størr far for ras og flom og problm md avløp og ovrvasshandtring, i tillgg vil in kunn sjå it skift i artr, kor artn trkkr lngr nord på grunn av høgar tmpratur i havt. 22
Framskriv innbyggartal i vassområdt 2011-202. Kjld: SSB Drivkraft påvrknad for vassmiljøt Ansvarlg sktormyndighit Bfolkningsutvikling Urining, Kommun Aralbruk Fysisk inngrp, urining Kommun,statlgrgional mynd Næringsutvikling Fysisk inngrp, utslpp, biologisk påvrknad Kommun, statlg vrkmiddl Avløp Forurining, utrofiring Kommun, fylksmann Klimandring Biologisk påvrknad Miljødirktoratt Enrgiproduksjon Fysisk inngrp, påvrknad på biomangfold, Norgs vassdrags- og nrgidirktorat Figurn visr påvrknadr og drivkrftr i vassområda. 5. Uriningsrknskap Eit uriningsrgnskap r i tortisk brkning av fosfor og nitrogn frå naturlg og mnnskskapt kjldr. Dt gjv i ovrsikt ovr kor stor dl av forurininga som r mnnskskapt (avrnning fra jordbruk llr bfolkning) og kor stor dl som r naturlig. Avlastningsbhov i in rsipint r diffransn/gapt mllom dagns tilførslar av nitrogn og fosfor, og framtidig ønska tilførslar. Eik slik vurdring r ikkj gjort for vassområdt 23
6. Framlgg til tiltak 6.1. Oppsummring av tiltak tiltakstablln Kommunan og ansvarlg sktormynd har hatt i oppgåv å førslå tiltak på sin ansvarsområdr. Dt har og vor moglg for andr å forslå tiltak, som vassområdutvalt, og rfransgruppa. Når dt gjld nokr påvrknadr har in for lit kunnskap, då har in oft forslått it mir gnrlt tiltak, gjrn «problmkartlgging». For andr påvrknadr har in god dokumntasjon, og då r dt lttar å vr spsifikk når in førslår tiltak. Dt r i vassområdt forslått totalt 99 tiltak (forsuring r ikkj md), dr 62 tiltak r i vatn, 30 i lv og 7 tiltak i kyst (fjord). Problmstillinga md fiskoppdrtt r uavklart og tiltaka r ikkj ndlg. Di flst tiltak ligg innn vasskraftsktorn md NVE som mynd. Ein dl ligg også inn på landbruk, kloakk og gaml avfalsdponi som r i kommunal sktor. 6.2 Strkt modifisrt vannforkomstr (SMVF) Når dt gjld SMVF-vassførkomstar så r ikkj miljømålt å oppnå god økologisk tilstand (GØT). Hr vg samfunnsintrssn av inngrpt mir nn naturn. Likvl bør in gjr tiltak for å btr tilstandn drsom moglg. Miljømål vrt då å oppnå it godt økologisk potnsial (GØP). For å få dtt til må dt oft gjrast tiltak. Drsom in ikkj skal utføra tiltak kjm vassforkomstn i mindr strng miljømål (MSM). I vassområdt r all SMVF-vassførkomstan i rgulrt vassdrag. Di allr flst ligg i Vaksdal og Modaln i Eksingdalsvassdragt, Brgsdalsvassdragt og Modalsvassdragt. Vilkårsrvisjon r av NVE førslått som juridisk virkmiddl. Ells r dt forslått fisktiltak og andr biotoptiltak som kan btr forholda for fisk i vassdraga. Dt r 119 kandidatar til strkt modifisrt vassforkomstar (SMVF) i vassområdt. 45 av dss r kom i katgorin MSM. Dtt r tørrlagd lvar (takrnnprosjkt) md bortføring av vatn til kraftførmål. For di laksførand lvan r miljømålt at gytbstandsmålt r nådd md sportfisk i lva. Ein dl tiltak r alt utført av rgulantn for å få btr tilhøva for fisk og natur. Dtt r ting som; bygging av fisktrappar, trsklar, minstvassføring, lokkflaumar m.m. som kan kompnsr for ngativ vrknadr av vassdragsrgulringan. Fram mot år 2021 kjm mang av konssjonan innanfor tidsgrnsa dr in kan krvja rvisjon. Bhov for avbøtand tiltak må vil då vrta vurdrt av NVE i samband md rvisjonsprosssn. Nokr få kraftanlgg r så gaml at di ikkj har konssjon. Moglg avbøtand tiltak: Biotoptiltak (trskl, gytgrus, vgtasjon) Fiskpassasj (fisktrapp, omløpskanal) Fisktiltak (utfisking, utstting, rtablring) Vassføring (lokkflommar, minstvassføring) Gassovrmtning (tilpass inntak og utløp) Tmpraturrgulring (altrnativ magasinr) Bgrnsning på vasshøgda (snkingshastight) Bilda undr: Kartlgging av vannkvalitt og fisk i Skarvavatnt i Brgsdaln 2013. Vatnt var tidlgar kalka 24
Igangstt stor miljøtiltak frå kraftrgulantn : Tiltak Vassførkomst namn/ ID Ansvarlig for tiltakt Tiltak gjnnomført Sktormyndighit/ lovhiml Manøvrring Minstvassføring frå Nsdammn Ekso/Mystr kraftvrk Ekso/Mystr kraftvrk 2005 NVE 2005 NVE Lakstrapp Ekso 2011 Miljødirktoratt Høsfossn,sprnging av oppgang for laks Ekso 2014 NVE Utbtring av trsklar Ekso 2010-2014 NVE Elvforbygging Ekso,Mystrlvi /grunnig 2010 NVE Kutting av vannvgtasjon Ekso, Tidalslva 2012-2013 NVE Lakstrappr, 3 stk Modalslva Ca 1985 og mang utbtr Miljødirktoratt Trsklar,lvforbygg. ttr flaumn i 2005 Dallva NVE,,Vaksdal kommun 2012-2014 NVE LIV prosjktt, miljøovrvåking Vosso, Ekso, Modalslva, Dallva, Tigdalslva utført av UNI-miljø 2012-2016 Frivillig tiltak 25
Bild forrig sid: Lakstrapp bygd av i Ekso i 2011. Pris ca kr 10 mill kr. Fiskn vrt filma md kamra. Dt gjkk 104 laks og in sjøaur opp trappa haustn 2011. Bild dnn sid ovanfor: Lakstrappa som bygd i Hllandsfossn i 1984 har vor mykj omdiskutrt båd på grunn av utsjånad, naturinngrp og at få laks har vandra opp i ho. Trappa r 487 m lang md 91 kummar som stig 35 høgdmtr. Ny tiltak md sprning for at laksn kjm sg opp Høsfossn, ca 500 m ovanfor Raudfossn. Arbidt utført av i fbruar 2014. Elvforbygging og opprydding i Dallva ttr flaumn i 2005,har kosta ca 22 mill kr. I 2011-2013 har kutta vassvgtasjon i Ekso og Mæstadvatnt i Tigdaln (foto:.) I LIV-prosjktt r forskarar i UNI-miljø i lva og tl fisk, fjrnar oppdrtslaks og forslår biotop-tiltak for fiskn. Rvisjonn av Mystr kraftvrk 2005 har gjv auka minstvassføring i Ekso ndanfor Nsdammn og btr manøvrring av Mystr kraftvrk. Bildt visr NVE,rgulantn, forsking, kommun, grunnigarar på Mystr bru i Ekso i 2005. Dtt bildt visr startn på in pok md samarbid som har gjv god rsultat. 26
6.3 Rvisjon av konssjonsvilkår NVE og Miljødirktoratt prioritrr i framtida rvisjon av ldr vasskraftkonssjonar. 430 ldr vasskraftkonssjonar i 187 norsk vassdrag kan takast opp til rvisjon innan 2022. Vd rvisjonn kan dt stillast ny krav slik at miljøvrdian i di rgulrt vassdraga vrt btr ivartk. I vassområdt r dss prioritrt i katgori 1.2 : Brgsdalsvassdragt (manglar minstrvassføring i øvr dl. Tilgroing i in dl trsklområd.eksingdalsvassdragt manglar minstvassføring i øvr dl. Tilgroing i in dl trsklområd. Tigdalslva manglar minstvassføring.priodvis for lit vatn for sjøaurn. Tilgroing i områdt vd Mæstadvatnt. Stinslands-/ Modalsvassdragt (lit problm i dag, mn in bør vurdra vassføringa i samband md vntull kalking av lva. M minr at in må utføra problmkartlgging i all dss vassdraga snarast for å avklara tiltak som kan btra skissrt problm, alt før in rvisjon kjm i gang. 6.4 Jordbruk Landbrukt i vassområdt r dominrt av bit- og grasproduksjon til kjøt og mjølkproduksjon. Voss r størst landbrukskommunn i Hordaland. For å btr tilstandn i vassdraga som grnsr mot landbruksområd, må vi minsk avrnning av natur- og minralgjødsl som vrt spridd på ng. 28.11.2013 vart dt arrangrt møt om landbruk i Voss- Ostrfjordn vassområd dr kommunan, fylksmannn sin landbruksavdling og Hordaland Bondlag var tilstads. Konklusjonar frå møtt: Husdyrgjødsl r in vrdfull rssurs som må brukast på rtt måt. Hr trngs dt informasjon og dt r bhov for in kampanj om «Gjødslvtt». Dt r styrsmaktn som gjnnom tilskot styrr bondn sin aktivitt. God tilskotsordningar r RMP og SMIL. Bondn trng hjlp til å planlggja ny god anlgg md nok gjødslkapasitt og hjlp for å utbtra ksistrand. Ein bør kartlggja og ta i bruk ldig gjødsl-lagr drsom slik finst. Flls utfordringar r problm md for små gjødsllagr, spritidspunkt, mngd gjødsl og spristad i vårt våt klima md kort vkstssong. For tilskot ttr rgionalt miljøprogram (RMP) blir tiltak langs Lonvassdragt og Haukåsvassdragt spsilt prioritrt grunna bstandn av lvmusling. Eikangrvassdragt på Lindås r strkt påvrka av landbruk og utslpp frå bustnad. Moglg avbøtand tiltak: Gjødsling (mngd, mtod, stad, tid). Døm: Nytt av årt r støtt til ndlgging av gjødsl md tilførslslang (Rgionalt miljøprogram, RMP), ugjødsla randsonr, tidlgar sist frist for ovrflatspriing Ovrflatvatn og rosjon. Hydrotknikk, td avskjringsgrøftr for ovrflatvatn Rinstiltak. Fangdammar som fangar opp jordpartiklar, fosfor og plantvrnmiddl Tilsyn md dyrking, planring og dponring av massar. Gjødsllagr. Tilstrkklg lagrkapasitt for gjødsl slik at in klarr spri gjødsla i dn tillt priodn. Kommunn skal vurdr plassring av ny anlgg ut i frå foruriningsfar. Siloprssaft. Kommunn kan kontrollr avrnning av siloprssaft i ssongn. Rundballar gjv mindr problm, mn vær obs på plassring. Miljøavtal md bondn (kompnsrt md tilskot): Ugjødsla randsonr Rdusrt fosforgjødsling Andr tidr for gjødslspriing Bild undr: Padling i dt strkt urina Eikangrvassdragt. Til h.pløying på Mo i Modaln. 27
6.4 Spridd avløp Påvrknad frå spridd avlaup r i utfordring i Voss-Ostrfjordn md bustnad spridd ovr hil" "områdt. Eit viktig tiltak hr vil vr kartlgging og lokalisring av vntull utslpp frå kloakk. Dt bør tas hyppigar prøvr frå flir lokalittr i di aktull bkkan, mulig og jordprøvr for å få in så god oppløysing som mulig. Sminart «Rint vatn!»,som vart arrangrt av vassområd Nordhordland og vassområd Voss-Ostrfjordn haustn 2013, synt at dt r it stort bhov for btr samhandling omkring saksbhandling når dt gjld spridd avlaup. Eit forslag om at kommunan går saman om å utarbid lokal forskriftr for avlaup vart godt mottk. Dtt vart dt jobba md å få til i it prosjkt md DIHVA i 2014. Døm på tiltak hr r: Flls forskrift for sparat avløp Kartlgging og rgistrring av avløp i spridd bustnad Tilsyn og kontroll md små avløpsanlgg Oppgradring av avløp frå sprtt bustadr og hyttr Minirinsanlgg Forlnging av lidningsntt Sanring av ldr avløpsntt 6.5 Infrastruktur Avrnning frå vganlgg og anna infrastruktur r it aukand problm. Vganlggt vd Haukåsvassdragt har gjv stor utfordringar som mllom anna Statns Vgvsn har måtta ta omsyn til når dt gjld lvmuslingn. Statns vgvsn har t ovrordna ansvar for å unngå miljøskadr frå ign vrksmd. "Etatsprogrammt Nordic Road Watr, NORWAT, r t firårig forsknings- og utviklingsprogram (FoU) i Statns vgvsn, som starta januar 2012. NORWAT skal bring fram ny kunnskap og ny mtodar slik at Statns vgvsn planlgg, byggjr og driftar vgnttt utan å gj uaksptabl skad på vassmiljøt. Hovudmålt md programmt r å lag in vrktøykass(mtod) som in kan bruk undr anlgg og drift for å avgjør når og korlis in skal rins forurina vgvatn. Md omsyn til""vintrdrift, skal målt om lågar saltforbruk bli oppnådd md policyrtta tiltak, ny krav til driftsopplgg hos ntrprnøran, 6.5 Industri Dt r in dl industrivrksmdr i Arna og Haukåsvassdragt og på Ostrøy som kan gj akutt utslpp til sårbar vassdrag. Døm på tiltak: Ovrvaking og ttrkontroll Rgulr påslpp av industrilt avløpsvatn Rinsing av forurina muddrmassar Ells r dt oft trong for mir miljøkartlgging for å tydlggjra årsak til forurining og btr grunnlagt for å frmm di bst tiltaka md tank på kost/nytt. 28
6.6 Biologisk påvrknad Når in først har fått dn framand artn gjdd og andr østfiskar i it vassdrag, r dt nstn umoglg å bli kvitt dn. Dt r fylksmannn som r ansvarlg mynd, og dt r frå dira hald ikkj ønsklg md rotnonbhandling i vassdrag md gjdd. Eit viktig tiltak blir då å sørgj for at ikkj gjdda vrt spridd til flir vassdrag. I mang innsjøar i Brgn r dt gjdd. I vassområdt Voss-Ostrfjordn gjld dt i Gaupåsvassdragt og moglg også øvrst i Arnavassdragt. Dt skjr stadig spriing av gjdd til ny vatn av fiskarar. Rømd fisk og lakslus/intrsskonfliktar: Fiskridirktoratt har ansvar i høv til bærkraftstratgin når dt gjld rømming frå akvakulturanlgg og gntisk påvrknad av villfisk. Mattilsynt har ansvar knytt til lakslus. Tilstand knytt til biologisk påvrknad frå akvakultur r forløpig uavklart, og dt r difor ikkj komm innspl til tiltak hr. Akvakultur skal ikkj bidra til varig ndringar i di gntisk ignskapan til villfiskbstandan. Fiskridirktoratt har tilsynsansvar for urining og utslipp frå akvakulturanlgg i høv til bærkraftstratgin. Jfr. Forskrift om drift av akvakulturanlgg 35 og 36. All akvakulturlokalittar som r i bruk skal hald sg innanfor in aksptabl miljøtilstand, og skal ikkj ha størr utslipp av næringssalt og organisk matrial nn dt rsipintn tålr. Miljøvrndpartmntt jobbr md in kvalittsrform for villaks. Fiskri og havbruksnæringa jobbr md utvikling av målmtodr og grnsvrdiar for bærkraftig miljøpåvirkning mtp. gntisk intgritt/rømming og lakslus (brv MDP 15.07.13) Forløpig: ukjnt påvirkningsgrad og udfinrt risikotilstand drsom dt ikkj r smj om påvirkningn ingn spsifikk tiltak på vassførkomst, mn gnrll tiltak r aktull." "6.8 Sur ndbør" Sur ndbør r langtransportrt forurining, og dt skal ikkj utarbidast tiltak for dnn påvrknadn. Ndr dl av Eksingdalsvassdragt r kalka sidan 1997 vassdrag for å btr tilhøva for laks og sjøaur. Modalsvassdragt står på fylksmannn og miljødirktoratt si list ovr ny lvar som bør kalkast. Foto undr: Dyrkollbotnvassdragt har tidlgar vor kalka mot forsuring. Til høgr: Modalslva r livsnrva gjnnom Modaln. Kalking frå 2017 vil kunna gj i god laksstamm som kan vandra langt opp i vassdragt, som har i anadrom strkning på 8,4 km. 29
6.1 Pågåand tiltak og vdtkn tiltak - ovrsikt I rgi av DIHVA vrt dt jobba md flls prosjkt for problmkartlgging av ulik fjordområd og vassforkomstar i Hordaland i 2014-2015. Voss har di sist åra gjort i omfattand ovrvaking av vassforkomstan og kartlgging av urining til hil Vossovassdragt. Kommunn har vdtk at di byggjr 5 små ny/oppgradrr rnsanlgg til ca 22 mill. kr i Vossovassdragt i 2014-2016. Stadan r Haugsvik, Vinj, Sundv (Krokn), Evangr og Bolstad. Di andr kommunan i vassområdt har ikkj på samm måtn i slik ovrsikt. Btr ovrvåking må difor stjast i gang i mang områd i åra framovr. Ostrøy kommun: Dt r planlagt å gjra rsipintundrsøkjing i Lonvassdragt i 2014 i samarbid md vassområdt. Brgn kommun har in dl tiltak på trappn når dt gjld opprydding/rnsing av sigvatn frå gaml avfallsplassar og sanring av kloakk. Dt r bhov for problmkartlgging i Arnavassdragt. Brgn kommun har stt nd i faggrupp for å fylgja opp lvmuslingn i Haukåsvassdragt. Vaksdal kommun ryddar opp i gaml kloakkutslpp som går til Dallva. Bild ovr: Lonvassdragt r påvrka av landbruk og avløp frå spridd bustnad. Til vnstr: Sørfjordn mllom Ostrøy og tttstadn Vaksdal vil få vurdrt miljøtilstandn. Undr: Mofjordn r in naturlg trsklfjord md Mostrumn som it grunt og smalt lvløp inn. Miljøtilstandn r god i fjordn. 30
6.2 Førbyggand tiltak Gnrlt vil in hr trkkj fram drikkvatnt i hil vassområdt. Hr r dt svært viktig at in r før var og r budd på ny tiltak som kan forringa kvalittn. Elvmusling r in svært truga art i vassrgionn i Haukåsvassdragt og Lonvassdragt. Ein må ha strng rglar for ny tiltak som kan påvrka dss. Bildtkst: Opp frå vnstr. Langs Haukåsvassdragt r dt stor aktivitt md vgbygging. Dtt gjv problm md slam til lvmuslingn. Figurn visr NVE sin turbidittsmålingar i Haukåslva frå 1. oktobr 2013 til 1. april 2014. Målingan visr at tidvis r konsntrasjonn av partiklar i vatnt rundt 100 gongr høgar nn dt som r rkna som lvlg for lvmuslingn på lang sikt. Utan friskt vatn frå nokr sidbkkar hadd trulg populasjonn vor utrydda for lng sidan. Arnalva rnn ut gjnnom kulvrt på Arna jrnbanstasjon. Dnn skal fornyast av Jrnbanvrkt i ca 2015 og in må då ta omsyn til laksn som går forbi hr.garnfisk vrt nytta for å finna fiskstatus i it av mang vatn. 31