SAKSFRAMLEGG Sakshandsamar: Olav Grov Arkiv: Q12 Arkivsaksnr.: 15/277 Høyring av "Utredning om forbindelser mellom Østlandet og Vestlandet" Rådmannen si tilråding: ::: Sett inn innstillingen under denne linja 1. Luster kommunestyre støttar Statens vegvesen sin langsiktige strategi for riksvegnettet med to hovudsamband mellom Austlandet og Vestlandet. Kommunestyret støttar Statens vegvesen si klåre tilråding om tunnel frå Borlaug til Bjøberg og ei vidare opprusting av Rv 52 Hemsedalsfjellet som hovudsamband. 2. E16 over Filefjell må fullførast som planlagt. 3. Luster kommunestyre vil understreke at det er svært viktig at det vert sett i gang KVU for Sognefjellstunnelane og at Fylkesveg 55 på strekninga Sogndal Lom vert omklassifisert attende til riksveg. ::: Sett inn innstillingen over denne linja... Sett inn saksutredningen under denne linja
Saksutgreiing: Prenta vedlegg: Uprenta vedlegg: Utredning om forbindelser mellom Østlandet og Vestlandet. Samandrag: Statens vegvesen (SVV) har gjennomført ei utgreiing om vegsamband mellom Austlandet og Vestlandet, som no er ute på høyring. Utgreiinga har først og fremst analysert tenkelege utbyggingar av riksvegsamband mellom sentrale Austlandet og Vestlandet for å få grunnlag til å føreslå kva for aust-vestsamband som bør prioriterast når vegsambanda over fjellet skal utbetrast. I dette høyringsframlegget vert utgreiinga drøfta og det vert konkludert i høve dei langsiktige strategiane for samband aust-vest. Det vert og argumentert for kvifor det er viktig å få på plass ein KVU for Sognefjellstunnelane. Utval som har vedtaksmynde: Kommunestyret Fakta: Statens vegvesen (SVV) har gjennomført ei utgreiing om vegsamband mellom Austlandet og Vestlandet, som no er ute på høyring. Utgreiinga har først og fremst analysert tenkelege utbyggingar av riksvegsamband mellom sentrale Austlandet og Vestlandet for å få grunnlag til å føreslå kva for aust-vestsamband som bør prioriterast når vegsambanda over fjellet skal utbetrast. Utgreiinga er ein del av strategiog analysearbeidet til Nasjonal transportplan 2018 2027, og vert eit viktig grunnlag for komande revisjonar av Nasjonal transportplan. Det er i arbeidet med Nasjonal transportplan at dei økonomiske prioriteringane skjer. Utgreiinga har først og fremst eit nasjonalt perspektiv der merksemda er retta inn mot korleis transportbehovet mellom Austlandet og Vestlandet skal kunne ivaretakast i framtida. Dei lokale og regionale transportane innanfor høvesvis Austlandet og Vestlandet er i liten grad vurderte. Vi må også merke oss at utgreiinga er på eit strategisk og overordna nivå, og at den er meir overordna enn ei konseptvalutgreiing (KVU). Vi har ulike utgreiingsnivåa i samband med planlegging og gjennomføring av større utbyggingsprosjekt på riksvegnettet. - Løyvingar til riksvegnettet blir gitt i dei årlege statsbudsjetta. - Grunnlag for dei årlege statsbudsjetta er Statens vegvesen sitt handlingsprogram, som er ei detaljering av dei fire første åra av Nasjonal transportplan. - Nasjonal transportplan har eit perspektiv på ti år. Dei fire første åra blir rekna som mest konkrete, mens dei seks siste er meir retningsgivande for prosjekt som ein ventar skal kome i posisjon ved neste rullering, dvs. at dei rykkjer opp til første fireårs periode. I tillegg inneheld stortingsmeldinga, som blir laga i samband med handsaminga av NTP, ein del tekstlege merknader som tidvis må sjåast på som føringar gjerne for å få prosjekt som ikkje er inne i siste seksårsperiode i betre posisjon ved neste rullering av NTP. - Som ein del av arbeidet med NTP blir det utarbeidd rutevise utgreiingar. Desse inneheld ein presentasjon av status for dei enkelte riksvegrutene ved inngangen til rulleringa av NTP og gjer greie for utfordringar, mål, strategiar, tiltak og investeringsbehov i eit 30 års perspektiv. - I 2005 innførte Stortinget eit nytt element i planprosessen. For alle statlege prosjekt med kostnadsramme over 750 mill.kr. som skal inn i NTP skal det gjennomførast ei tidleg kvalitetssikring av ekstern konsulent (KS1). Som grunnlag for kvalitetssikringa skal det vere gjennomført ei konseptvalutgreiing
(KVU), der transportbehov og andre samfunnsbehov blir analyserte og der ein vurderer ulike prinsipielle måtar å løyse behova på. Ein KVU kjem før planlegging etter Plan- og bygningsloven og har inga formell eller lovpålagt knyting til denne. I aust-vestutgreiinga skriv Statens vegvesen m.a.: «Utredningen er på et strategisk og overordnet nivå. Den er mer overordnet enn en konseptvalgutredning (KVU) selv om den har visse trekk som er felles med en KVU. Utredningen ser også videre enn de rutevise utredningene. Disse er i hovedsak konsentrert på realistisk utbygging av eksisterende riksveger, men vi i øst-vest utredningen også har analysert helt nye veglinjer som kan gi store innkortinger, men også medfører store utfordringer.» Føremålet med utgreiinga har vore å analysere kva betyding og funksjon dei ulike aust-vest sambanda har no og kva dei vil få fram mot 2050. Utgreiinga skal gje grunnlag for å fastlegge ein strategi for utvikling av aust-vestsambanda for å prioritere mellom dei ulike sambanda. I tillegg skal utgreiinga danne grunnlag for å vurdere behova for KVU-ar eller andre utgreiingar av enkelte samband/korridorar. Denne utgreiinga er først og fremst konsentrert om dei alternative vegsambanda mellom Oslo og Bergen, dvs. E16, Rv 52, Rv 7 og E134. Utgreiinga har eit nasjonalt perspektiv. Merksemda er retta inn mot korleis transportbehovet mellom Austlandet og Vestlandet skal kunne ivaretakast best mogleg. Utgreiinga ser i liten grad på dei lokale og regionale transportane innanfor høvesvis Austlandet og Vestlandet. Utgreiinga skal: «Gi et helhetsbilde av øst-vest forbindelsene og hvordan de enkelte forbindelsene samvirker og konkurrerer med hverandre i dag og i et framtidsperspektiv fram mot 2050. Beskrive funksjonen for de enkelte øst-vest forbindelsene Beskrive utfordringene for og mulighetene til å klare oppgavene og leve opp til sin funksjon. Beskrive mulig utvikling av både de enkelte forbindelsene og øst-vest forbindelsene som helhet. Gi grunnlag for å kunne foreslå en overordnet strategi for utvikling av øst-vest forbindelsene. Gi en vurdering av behovet for KVUer for enkelte øst-vestforbindelser.» Alle sambanda over fjellet har viktige regionale og lokale oppgåver, men i denne utgreiinga er det først og fremst dei nasjonale oppgåvene som er framheva. Det betyr at Statens vegvesen har analysert korleis vegsystemet bør utviklast for å binde saman landsdelane på ein effektiv måte. Vidare skal systemet gje både næringsliv og befolkning sikre, raske, pålitelege og miljøvennlege transportar mellom aust og vest. Det har vore nødvendig å ta omsyn til at dei forskjellige vegsambanda over fjellet har ulik regional og lokal betyding. Krav til betre vinterregularitet Det meste av vegtrafikken mellom Austlandet og Vestlandet må passere høgfjellet med fleire bratte stigningar og risiko for stenging eller kolonnekøyring vinterstid. På fleire av strekningane kan framkoma på vegen vere ei utfordring med små moglegheiter for omkøyring. Der det er mogleg med omkøyring, kan omkøyringa gje vesentleg lengre køyretider og høgare kostnader for næringsliv og befolkning. Alle fjellovergangane har vesentleg lågare vintertrafikk enn sommartrafikk, trafikken er ofte tre til fire gongar høgre om sommaren enn om vinteren. For å gje næringslivet betre transport har det vore eit mål for utgreiinga å finne utviklingsalternativ som gjev betre regularitet vinterstid. Det er eit mål å redusere stigningane på dei viktigaste vegsambanda til maksimalt 5 prosent, helst mindre. Det er likevel eit mål at så mykje som mogleg av godstransporten mellom endepunkta Oslo og Bergen skal gå med jernbane.
Følgjande utviklingsalternativ mellom Oslo og Bergen er analyserte i rapporten: - E16 over Filefjell - Rv 52 over Hemsedal - Fv 7 over Hardangervidda via Gol - Fv 7 over Hardangervidda via Tunhovdfjorden - E134 over Haukeli til Haugesund via Seljord - E134 over Haukeli til Haugesund via Rauland - E134 over Haukeli via Rauland med arm til Odda og Bergen I tillegg er følgjande vegsamband mellom aust og vest analyserte: - Rv 5 som forlenging av alternativa E16 eller Rv 52 med ny flytebru som erstattar ferjesambandet Mannheller Fodnes - Rv 15 over Strynefjellet - E136 over Romsdalen, Vestnes Dombås - Fv. 55 Sognefjelltunnelar. I alle alternativa får vegane vegnormalstandard som medfører tofeltsveg med 8,5/10 meter breidde og hovudsakleg hastigheit på 80 km/t. Langsiktig utviklingsstrategi Statens vegvesen føreslår at E134 bør veljast som eit av hovudsambanda mellom Austlandet og Vestlandet. Statens vegvesen føreslår ein langsiktig strategi der utbygging av E134 vert gitt høgste prioritet. Med utbygging av ferjefri E39 mellom Stavanger og Bergen, vil E134 kunne betene heile området mellom Stavanger og Bergen dersom det vert satsa på utbygging av E134 fram til Haugesund. E134 vil bli nyttig for heile Vestlandet sør for Bergen. Statens vegvesen meiner difor at ein bør velje ein strategi for utvikling av E134 med utbetring av vegen på heile strekninga mellom Drammen og Haugesund. Statens vegvesen sine transportanalysar viser at E134 i hovudsak ikkje kan dekke dei behova som dei andre vegsambanda mellom Bergen og Oslo dekker i dag. Rv 7 over Hardangervidda kan vere eit mogleg unntak. På bakgrunn av dette meiner Statens vegvesen det er nødvendig å prioritere ytterlegare eit samband over fjellet mellom Austlandet og Vestlandet. Det er ein viss konkurranse mellom E134 og Rv7 fordi dei ligg nær kvarandre og at dei til ein viss grad tek i vare dei same nasjonale behova. Ved ei utbygging av E134 med arm mot Bergen, vil E134 ta over dei nasjonale oppgåvene som Rv 7 over Hardangervidda har i dag. Statens vegvesen meiner at det andre prioriterte riksvegsambandet over fjellet bør vere Rv 52 over Hemsedal eller E16 over Filefjell. Rapporten trekker fram følgjande argument/grunngjeving for å velje Rv 52 over Hemsedal: - Rv 52 kan bli ein del av eit rakst samband mellom Austlandet og Sogn og Fjordane som fortset i Rv 5 med ei ny bru over Sognefjorden som erstatning for ferjesambandet Fodnes Mannheller, og vidare fram til ferjefri E39 ved Skei. Etter utbygging av ferjefri E39 vil dette også gje eit raskt samband til Sunnmøre. - Rv 52 over Hemsedal har også ei viktig oppgåve som alternativt samband mellom Oslo og Bergen. Sjølv med ei prioritering av E134 med arm til Bergen, vil det ta lang tid før denne er på plass. Inntil dette skjer vil Rv 52 over Hemsedal vere det viktigaste sambandet mellom Oslo og Bergen. - E16 har god vinterregularitet, og den vil bli endå betre med dei utbyggingar som no vert gjort. I tillegg vil utbygging av E16 mellom Sandvika og Hønefoss samt mellom Voss og Arna gje kortare reisetid på sambanda både over Valdres og Hemsedal. Ei satsing på sambandet over Rv 52 medfører også ei satsing på Rv 7 mellom Hønefoss og Gol. Ved ei avveging mellom å prioritere Rv 52 eller E16 som det andre hovudvegsambandet mellom Austlandet og Vestlandet, meiner Statens vegvesen at det er strategisk mest framtidsretta å prioritere alternativet Rv 7/Rv 52 over Hemsedal. Det gir raskare samband
mellom Oslo og Bergen. På same tid vil det gje vidare utviklingsmoglegheiter mot Sogn og Fjordane og Sunnmøre. Det er lagt til grunn at pågåande utbygging av E16 over Filefjell vert fullført. Desse utbyggingane vil medføre at også E16 får god standard på lange strekningar. For Rv 7 over Hardangervidda medfører dette at det ikkje bør gjennomførast utbygging av lange tunnelar. Det kan bli aktuelt med mindre og lokale tiltak for m.a. å ta vare på reiseliv og villrein. Sognefjellstunnelane Styringsgruppa for Sognefjellstunnelane, med dei tre ordførarane i Lom, Luster og Årdal har dei siste åra arbeidd for å få ei konseptvalutgreiing av Sognefjellstunnelane. Det er gjennomført ei rad møte med politisk leiing i Samferdsledepartementet, stortingspolitikarar mm. I utgreiinga som no ligg føre meiner Statens Vegvesen at det ikkje er behov for eigen KVU for Sognefjellstunnellane Utgreiinga syner at «Bergen Årdal Fortun Lom Trondheim vil bli korta ned med 103 km. frå 678 km. til 575 km. Reisetida vert korta ned med 2 t. 48 min. frå 10:51 til 8:03. Kostnaden er berekna til 13,2 mrd. kroner. Detaljane går fram av tabell 4.11 på side 56 i utgreiinga: Utgreiinga omtalar elles prosjektet slik: «Alternativet er først og fremst et nord-sør-alternativ som gir forbindelse Bergen-Sogn-Trondheim. Men det vil også dekke et øst-vestbehov i regional målestokk mellom Sogn og Gudbrandsdalen. Forbindelsen eksisterer i dag i form av vegen over Sognefjellet, men denne er vinterstengt i perioden november-mai. Tunnelen Fortun-Lom er en naturlig 1.etappe. Den er planlagt 17 km lang med stigning ca. 5 prosent. Tunnellengde på 24 km kan gi redusert stigning til ca. 3 prosent. Begge løsninger vil være fullverdige helårsveger. Neste etappe er 20 km tunnel Årdal-Fortun, med gunstige stigningsforhold. Denne vil gi ferjefri helårsveg Bergen-Trondheim. Siste etappe er en innkorting Vågå-Dovre i form av 8 km tunnel til kostnad 2,2 mrd.kr. Fullt utbygd vil dette gi total lengde Bergen-Trondheim på 575 km, mot 615 km for Ferjefri E39. Ulik vegstandard vil likevel føre til at ferjefri E39 er 50 min raskere i kjøretid. Da er det lagt til grunn at også Sognefjorden har fått ferjefritt samband for E39. Tunneler med lengde over 10 km skal inn til særskilt godkjenning av tunnelsikkerhet. I første omgang er det beregnet separate rømmingstunneler
Årdal-Fortun-Lom, til en samlet kostnad på ca. 3 mrd.kr. Godkjenningsprosessen vil avklare om dette er nødvendig på tunneler med såpass lave trafikktall.» Nytteverdien av prosjektet er berekna til 5 mrd. kr. Korrigert for investeringskostnad og skattekostnad er netto nytte 11 mrd. kr i. Utgreiinga konkluderer med at det ikkje er trong for konseptvalutgreiing (KVU) for Sognefjellstunnelane. Grunngjevinga er at trafikkmodellane gir prognose med låge trafikktal. I brev til prosjektgruppa for utgreiinga dagsett 15.12.2014 har leiaren i styringsgruppa for Sognefjellstunnelane, ordførar Ivar Kvalen i Luster kommune peikt på: Sognefjellstunnelane er ikkje eit aust vest samband. Det er snarare eit vestnord-samband. Det vil bli den rimelegaste og raskaste ferjefrie traseen mellom Bergen og Trondheim. Hovudgevinsten ligg truleg i færre høgdemeter for tungtrafikk og heilårs samband. I tillegg kjem sjølvsagt dei regionale verknadane. Aust vestutgreiinga har eit anna føremål og vil ikkje kunne gje eit fullverdig svar på formuleringa om utgreiing i gjeldande NTP. Det er vanskeleg å vurdere framtidig trafikkvolum og kost/nytte basert på hovudsakeleg turisttrafikk i summerhalvåret. Det vil difor hefte uforsvarleg stor usikkerheit ved dei analysane som ligg til grunn for prosjektgruppa sitt arbeid. Prosjektet er samansett av tre tunnelelement: 1. Fortun Bøverdalen 2. Årdal Fortun 3. Vågå Dovre som alle er sjølvstendige prosjekt. Det sentrale elementet er Fortun Bøverdalen som vil gje vinterope samband mellom Gudbrandsdalen og Indre Sogn. Årdal Fortun vil deretter gje ferjefritt Bergen Trondheim, medan tunnel Vågå Dovre kan stå heilt på eigne bein. Utgreiinga frå Statens vegvesen er særs usikker når det gjeld framtidige trafikktal og kost nytte. Det er berre gjennom ein konseptvalutgreiing det vil vere mogeleg å ta endeleg standpunkt til framtida for prosjektet. 3. Vurderingar Rådmannen vil vise til at føremålet med den framlagde utgreiinga har vore å analysere kva betyding og funksjon dei ulike aust-vest sambanda har no og kva betyding dei vil få fram mot 2050. Utgreiinga sitt primære føremål er å greie ut tenkelege utbyggingar av riksvegsambanda mellom sentrale Austlandet og Vestlandet for å få grunnlag for å føreslå kva aust-vestsamband som bør prioriterast når vegsambanda over fjellet skal utbetrast. Aust-vest utgreiinga og dei rutevise utgreiingane som blir utarbeidde som del av rulleringa av Nasjonal transportplan, skal gje eit grunnlag for å føreslå ein langsiktig strategi for utvikling av vegsambanda mellom Austlandet og Vestlandet. I utgreiinga går det fram at sjølv om dei omtalte vegsambanda har klare regionale funksjonar er det funksjonen som hovudvegsamband mellom Austlandet og Vestlandet som er sentral. Rv 5 (Florø-Førde/parallell med E39 Førde-Skei/Skei-Lærdal) blir likevel løfta fram. Det blir gjort hovudsakleg av to grunnar:
Aksen går tvers igjennom Sogn og Fjordane og kan difor knytte heile fylket til eit av dei tilrådde aust-vest sambanda. Aksen gir ein trafikkauke til lenka E16/Rv 52 (Hemsedal) og dermed ein betring i nettonytte. For fylket er dette positivt. Ei tilkopling som skissert i aust-vest utgreiinga, legg til grunn ei bru Mannheller-Fodnes og langsiktig satsing på Rv 5 som nord-sør samband gjennom fylket. Dette opnar for utvikling langs heile denne aksen. Denne aksen er avhengig av at E16/Rv 52 blir valt som hovudsamband aust-vest, ikkje Rv 7 over Hardangervidda. Luster, Årdal og Lom har arbeidd mykje for å få på plass ein KVU for Sognefjellstunnellane. Eit vegsamband som vil gje det raskaste og beste sambandet mellom Bergen og Trondheim året rundt. Eit ferjefritt samband utan veg i høgfjell. For Luster kommune og dei samarbeidande kommunane er det viktig å få ein slik KVU realisert. Dato: 17.4.15 Jarle Skartun rådmann Olav Grov næringssjef Særutskrift skal sendast: m/kopi til:... Sett inn saksutredningen over denne linja