Innkalling til møte i styret for Helse Møre og Romsdal HF 13. desember 2012

Til medlemmene i Styret for Helse Møre og Romsdal HF Vår ref.: 2012/20 GEN Dykkar ref.: Dato: 03.12.2012 Innkalling til møte i styret for Helse Møre og Romsdal HF 13. desember 2012 Vi kallar med dette inn til styremøte torsdag 13. desember 2012, kl. 10.00 Rica Parken Hotel, Ålesund Sakliste og saksframlegg blir lagt ut på styreadministrasjon. Eventuelt forfall skal meldast til Helse Møre og Romsdal HF telefon 71 12 09 73. Vi ønskjer alle vel møtt. John Harry Kvalshaug styreleiar sign Astrid J. Eidsvik adm. direktør Kopi: Varamedlemmene Hanne-Lilian Søvik, Brukarutvalet Telefon: Molde/Kristiansund: 71 12 00 00 Ålesund: 70 10 50 00 Volda: 70 05 82 00 Postadresse: E post: Postboks 1600 6026 Ålesund postmottak@helse mr.no Internett: www.helse mr.no Org.nr.: 997005562

SAKLISTE TIL STYREMØTE Torsdag 13. desember, kl. 10.00 Rica Parken Hotel, Ålesund Saker til behandling: Sak 2012/98 Godkjenning av innkalling og sakliste. Underskrift av protokoll nr. 12/12 frå møte 03.12.12 (utan saksframlegg) Sak 2012/99 Utviklingsplan for Helse Møre og Romsdal HF Sak 2012/100 Budsjett 2013 status Sak 2012/101 Orienteringssaker Sak 2012/102 Eventuelt Sak 2012/103 Årleg lønsjustering administrerande direktør Sak 2012/104 Godkjenning av protokoll nr. 13/12 frå møte 13.12.12

STYRET Sak 2012/99 Utviklingsplan for Helse Møre og Romsdal HF. Behandlast i: Styret for Helse Møre og Romsdal HF Møtedato Saksbehandlar: Astrid J. Eidsvik 13.12.2012 Arkivkode: Saksmappe: 2012/231 Forslag til vedtak: 1. Styret for Helse Møre og Romsdal HF svarar med dette ut bestilling i føretaksmøtet 30. juni 2011 om utarbeiding av ein samla plan for føretaket, saman med ei strukturavklaring om eitt eller to akuttsjukehus for Nordmøre og Romsdal. Styret erkjenner at utviklingsplanen er eit styringsverkty som føretaket må arbeide med kontinuerleg. 2. Styret legg til grunn for si avgjerd eit omfattande dokumentasjonsgrunnlag i form av rapportar, analyse, utgreiingar og høyringsuttaler, samt orientering og realitetshandsaming i styret i fleire møter. 3. Styret vil gje honnør til prosjektorganisasjonen, tilsette, brukarutvalet og andre medverkande i arbeidet med utviklingsplanen, for ein svært godt gjennomført prosess. 4. Styret ser med uro på den krevjande situasjonen som uavklart sjukehusstruktur påfører innbyggjarar og fagmiljø i Nordmøre og Romsdal. 5. Etter grundig vurdering tilrår styret at ein planlegg eitt nytt felles akuttsjukehus for Nordmøre og Romsdal - som i hovudsak skal dekke det langsiktige behovet for spesialisthelseteneste og nærleik til akutt og fødetilbod for innbyggjarane. a. I lys av samhandlingsreforma skal det utgreiast nærare i kva grad og omfang ein i tillegg til akuttsjukehuset skal utvikle og planlegge poliklinikk, diagnostisk senter og dagbehandling i folketette område. Det skal også vurderast andre former for samhandlingsarenaer og desentraliserte tilbod i samarbeid med kommunane. b. Som ledd i dimensjonering av nytt akuttsjukehus i Nordmøre og Romsdal, må føretaket gå ytterlegare inn i samarbeid og funksjonsfordeling mellom alle sjukehusa i føretaket. c. For å få til eitt godt felles akuttsjukehus for Nordmøre og Romsdal må fagmiljøa ved Molde og Kristiansund sjukehus bidra med kompetanse og kapasitet. Styret ber om at det vert halde særskilt fokus på den krevjande overgangsperioden. 6. Styret legg vidare til grunn at eit felles akuttsjukehus for Nordmøre og Romsdal bør plasserast mellom dei to sjukehusa vi har i dag.

2 7. Styret ønskjer no at føretaket skal gå inn i idéfasa 1 med eit geografiske område for det nye akuttsjukehuset for Nordmøre og Romsdal, plassert på aksen frå-og-med Hjelset tilog-med søre del av Frei. Styret har merka seg høyringsuttalane og faglege rapportar som understrekar fordelane ved eit bynært akuttsjukehus og føreset at det vert teke omsyn til desse vurderingane i det vidare arbeidet. 8. Styret legg til grunn at i idefasa og konseptfasa skal 0-alternativet saman med andre relevante konsept utgreiast før den eksterne kvalitetssikring skjer av konseptfasa (KSK). 9. Styret ber om å få seg førelagt ei sak så raskt som råd, som inneheld: a. I gangsetting av tidlegfasa for planlegging av sjukehusprosjekt. b. Ein detaljert tidsplan for interimsperioden fram til nytt akuttsjukehus i Nordmøre og Romsdal står ferdig. 10. Av omsyn til innbyggjarar og fagmiljø ber styret om avklaring av geografisk plassering så raskt som det let seg gjere. 11. Helse Møre og Romsdal HF ber styret i Helse Midt-Norge RHF om å slå fast, i tråd med gjeldande premiss og føringar for langtidsbudsjettet i regionen, at det vil føreligge økonomisk handlingsrom for ei investering i nytt akuttsjukehus i Nordmøre og Romsdal i 2018. 12. På grunnlaget av saksdokumentasjonen i utviklingsplanen, vil styret få seg førelagt ein samanstilt utviklingsplanen med alle delleveransar inkludert. 13. Dette vedtaket vert oversendt Helse Midt-Norge RHF for vidare handsaming. Ålesund, 5. desember 2012. Astrid J. Eidsvik adm. direktør 1 IS-1369 Tidligfaseplanlegging i sykehusprosjekter

3 Saksutgreiing: 1. Saksoppbygging Utviklingsplanen byggjer på fleire tidlegare saker som er handsama av styret i Helse Møre og Romsdal HF gjennom 2011 og 2012. Sak 2011/63: Prosjektoppdrag for oppfølging av Protokoll frå føretaksmøtet i Helse Møre og Romsdal HF 30. juni 2011 - Sak 4 - Samla plan for utvikling av sjukehusa i Helse Møre og Romsdal HF Sak 2012/48: Sak 2012/62: Sak 2012/69: Sak 2012/85: Sak 2012/94: Utviklingsplan for Helse Møre og Romsdal HF. Alternative løysingsmodellar Utviklingsplan for Helse Møre og Romsdal HF. Høyring Utviklingsplan Helse Møre og Romsdal HF. Høyringar Utviklingsplan for Helse Møre og Romsdal HF. Supplerande analyse og utgreingar Utviklingsplan Helse Møre og Romsdal HF. All dokumentasjon som ligg til grunn for desse sakene vert samanfatta i utviklingsplanen etter vedtak i denne saka. 2. Grunnlag og mandat Det aktuelle grunnlaget og mandatet er grundig gjennomgått i høyringsdokumentet og tidlegare sakshandsaming, og blir derfor ikkje gjenteke her. Eit vesentleg moment knytt til mandatet er kor langt helseføretaket skal gå i å definere framtidig sjukehusstruktur i utviklingsplanen. Det første styringssignalet finn vi i føretaksprotokollen d. 30. juni 2011; Foretaksmøtet viste til at Nasjonal helse- og omsorgsplan slår fast at det skal være nærhet til akutt- og fødetilbud. Dennne nærheten kan oppnåes enten ved føde- og akuttilbud ved begge sjukehus i Nordmøre og Romsdal, eller ved ett felles sjukehus plassert mellom de nåværende sykehusene, men i tilstrekklig nærhet til begge byer. Utviklingsplanen for bygningsmassen bør derfor inneholde disse to alternativene. Vidare avklaring finn vi i styrevedtak i Helse Møre og Romsdal HF, der administrasjonen vart gitt prosjektmandatet i styremøtet 20. desember 2011 i sak 2011-63, med det overordna mål: Utarbeide ein samla plan for utvikling og samarbeid mellom sjukehusa for å sikre eit framtidig berekraftig (både økonomisk og fagleg) sjukehustilbod for innbyggarane i Møre og Romsdal. Dette skal byggje på overordna mål og strategiske føringar frå overordna mynde. Arbeidet med målsetningane må sjåast i samanheng med føresetnadane og rammevilkår som er gitt for føretaket. I mandatet var det også krav om forslag til sjukehusstruktur i Møre og Romsdal, og tre alternativ vart spesifisert: 4 sjukehus med opprusting av Lundavang 4 sjukehus med nytt sjukehus i Molde

4 3 sjukehus med felles sjukehus for Nordmøre og Romsdal plassert i tilstrekkeleg nærleik til Molde og Kristiansund. Samla vurderingar må gjerast i samsvar med overordna føringar. Det blei og stilt krav om ein utviklingsplan for bygningsmassen, og ut frå brev frå statsråden var det i mandatet lagt stor vekt på at prosjektet skal ta for seg rekruttering og sikring av robuste fagmiljø: Ein skal skape innsikt i kva faktorar som påverkar rekruttering og sikring av kompetanse gjennom robuste fagmiljø. Det er avgjerande at dei strukturar som blir valt også sikrar eit godt grunnlag for rekruttering. Kunnskap om kva som fremjar/hemmar rekruttering av personell på generell basis er viktig kunnskap å få oversikt over. Arbeidet skal vidare sjå til: Nasjonal helse- og omsorgsplan Rettleiar Et trygt fødetilbud kvalitetskrav til fødselsomsorgen Strategi 2020.

5 3. Modell for utviklingsplanen Ein utviklingplan for eit helseføretak er omfattande og komplisert oppgåve å løyse. Det vart tidleg klart i prosjektorganisasjonen at ein hadde behov for eit rammeverk å arbeidet ut frå. Den reviderte utgåva av IS 1369 Tidligfaseplanlegging i sykehusprosjekter låg føre, men denne omhandlar i avgrensa grad arbeidet med sjølve utviklingsplanen. Modellen har utvikla seg gjennom prosjektet, og har også blitt revidert etter høyringsrunden som var gjennomført hausten 2012. Modellen forsøker å gi eit heilskapleg bilete av alle relevante faktorar som spelar inn på eit føretak sitt arbeid og vurderingar knyt til ein utviklingsplan. Føretaksleiinga har vurdert ulike tilnærmingar til korleis løyse dette på best mogleg måte. Ansvaret er klart, nemleg å sikre stabile, gode og framtidsretta spesialisthelsetenester til innbyggjarane Møre og Romsdal. Det hastar spesielt i forhold til Lundavang sjukehus i Molde. Bygningsmassa er ikkje i ein slik tilstand ein ønskjer å ta imot pasientar i, men våre pliktoppfyllande og engasjerte tilsette strekk seg langt for å gjere det beste ut av ein vanskeleg situasjon. Den bygningsmessige tilstanden bringer eit tidspress til utviklingsplanen. Det er også slik at denne situasjonen påførere tilsette ei ekstra påkjenning i eit arbeidsmiljømessig perspektiv. Eit anna overordna forhold som er viktig å trekke fram, er som mellom anna Nasjonal Helse og omsorgsplan peikar på, kor viktig sjukehusa er for mange lokalsamfunn. Det er ikkje til å kome ifrå at sjukehusa har påverknad langt ut over dei helsetenestene ein tilbyr. På denne måten blir sjukehusa viktige samfunnsbyggjarar, og eit viktig element i både identitet og framtidstru for dei kommunar og byar dei ligg i. Den lokale opplevinga av trugselen om at ein slik viktig institusjon skal verte nedlagt eller flytta må forståast i dette perspektivet.

3.1. Sentrale avklaringar som føresetnad for vidare vurdering 6 I den tidlege fasen av arbeidet med utviklingsplanen kom det fram at 0-alternativet ikkje er ein berekraftig modell for framtida, verken fagleg eller økonomisk. Gjennom høyringsrunden og dei ulike delrapportane som er lagt fram i den seinare tida, vert dette understreka. Det vart derfor klart at 0-alternativet difor ikkje ville bli tilrådd frå dirketør som ei framtidsretta løysing. Alternativ løysingsmodell 1 A/B framstod tidleg i arbeidet som lite berekraftig for framtida. Hovudårsakene er knytt til både driftsmessige årsaker i ein byggjeperiode, trafikale tilhøve inn mot byane, bygningsmessige tilhøve (integrere gamalt mot nytt), tomteavgrensingar og vanskar med å samle og byggje vidare på fagmiljøa i begge sjukehusa. Desse punkta er ytterlegare forsterka gjennom høyringsprosessen og i dei ulike delrapportane. Det vert derfor allereie no stadfeste at det er uaktuelt å rå til 0 og 1 A/B modellane i saksframlegget. Dette betyr derfor at vi i det vidare vil argumentere ut frå dei 4 alternative løysingsmodellane 2 A/B og 3A/B. 3.2. Politiske, nasjonale og regionale føringar Det er i tidlegare dokumentasjon i stor grad gjennomgått og drøfta dei ulike føringar som kjem gjennom politiske, nasjonale og regionale føringar. Dei politiske og nasjonale føringar for utviklinga av spesialisthelsetenesta er det med mindre nyansar semje om på tvers av fagleg/ teknologisk utvikling og skiftande politiske retningar. 3.3. Brukarbehov Det er eit forhold som ligg fast og er uomtvisteleg Helse Møre og Romsdal er til for brukarane. Det er innbyggjarane sitt behov for spesialiserte helsetenester som skal vere retningsgjevande for korleis vi utviklar og disponerer spesialisthelsetenesta som samfunnsressurs. Demografisk sett vil vi vere rundt 300 000 innbyggjarar i Møre og Romsdal i 2030, gitt SSB si MMMM prognose slår til. Det er dei allereie innbyggjartette områda som vil vekse mest, langs kysten. Veksten i Møre og Romsdal vil kome gjennom arbeidsinnvandring, spesielt frå aust Europa, av familiar med foreldre som arbeidar i maritim næring. Det er også viktig å merke seg at vi blir i gjennomsnitt eldre. Spesielt frå år 2020 og utover, då dei store etterkrigskulla nærmar seg 80 +. Demografisk prognose frå SSB skriv seg frå dei siste tre år. Det er mange moment som er usikre knytt til dette. Næringsutviklinga på Nordvestlandet er ein avgjerande drivar for innbyggjarveksten. Kva gjeld demografi, ser ein ikkje at dei alternative løysingsmodellane vil medføre nokon forskjell i evna til å løyse utfordringane. Sjukdomsutviklinga vil i Møre og Romsdal utvikle seg omtrent som i landet elles. Det er så langt vi ser ikkje nokon grunn til å at det skal bli ei anna utvikling i vårt område. Det er gjennom framskrivingsmetodikken prognostisert at mot 2030 vil behovet for spesialisthelseteneste i Møre og Romsdal auke med om lag 30 %, mellom anna grunna vekst i befolkninga, fleire eldre og auke i aldersrelaterte lidingar. Når ein korrigerer for venta effekt av samhandlingsreforma, nasjonale føringar, medisinsk utvikling og andre tilhøve syner berekningane stor auke i poliklinisk verksemd og dagbehandling ved sjukehusa fram mot 2030, men berre mindre endringar i talet på sengeplassar.

7 Nasjonal framskriving til 2030 viser ein venta auke på 50-60 % for alle dei aldersrelaterte lidingane: høgt blodtrykk, hjerneslag, hjartesvikt, diabetes, kreft, muskel- og skjelettplager, lårhalsbrot og hofteslitasje/arthrose. Sansetap og underernæring er også svært hyppig i dei eldste aldersgruppene. Det er venta også ein auke i aldersrelaterte psykiske lidingar som demens. Vi får ikkje minst fleire eldre pasientar med samansette lidingar. Hjå den vaksne befolkninga tyder det på at vi får ei auke i overvekt, diabetes type 2 og sjukdomar i andedrettsorgana (til dømes KOLS hjå kvinner og astma generelt), nyresvikt og allergiar. Visse kreftformer som tjukktarmskreft og lungekreft venter ein vil auke, samt brystkreft hjå kvinner og prostatakreft hjå menn. Det er venta auke av førekomst av psykiske lidingar, særleg depresjon og angst. Sjukdomsbilete indikerer sterkt eit behovet for ulik (eller tverrfaglig) kompetanse og ikkje minst kompetanse på førebygging, behandling og oppfølging av desse vekstområda. Det vil vere ulik utvikling i kva grad dei einskilde sjukdomsgruppene vil verte diagnostisert og/eller behandla i spesialisthelsetenesta i 2030. Nasjonalt reknar ein med at særleg hjarte-kar og kreft framleis for ein stor del vil ha trong om diagnose og behandling i spesialisthelsetenesta. Ein må rekne med at til dømes behandling av diabetes og overvekt i stor grad skal skje i kommunehelsetenesta. Vi må gå ut frå at ein stor del av tilbodet som i helseføretaka i dag gir gjennom poliklinikkane, vil bli gitt gjennom kommunane i framtida. Dei alternative løysingsmodellane inneber minimale forskjellar i evna til å løyse utfordringane med den forventa sjukdomsutviklinga. Brukarmedverknad har etablerte system for deltaking og påverknad både i utvikling av fagtilbod og på systemnivå gjennom brukarutval, brukarrepresentantar osv. Det er slått fast i høyringsdokumentet at brukarane er ein svært sentral lyttepost, samarbeidsorgan og korrektiv i utviklinga av spesialisthelsetenester. I høyringsrunden peika Brukarutvalet i Helse Møre og Romsdal på alternativ løysingsmodell 3 B som den ein vil tilrå: Med bakgrunn i vurderingskriteriene finner BU å kunne gå for alternativ 3B under forutsetning av at det er økonomisk grunnlag for dette, og BU forutsetter også at det ved valg av denne modellen etableres distriktsmedisinske sentre som kan ivareta nærhet for de pasientgrupper som trenger det. Dersom det mot formodning ikke skulle være økonomisk grunnlag for det valgte alternativ da mener BU at alternativ 2A må være det alternativ som best ivaretar kriteriene som BU har lagt til grunn for sine vurderinger. Alternativet har størst tomt å bygge ut på, robust fagmiljø å bygge videre på. Brukarutvalet understrekar at utviklingsplanen skal sørgje for at alle pasientar i Møre og Romsdal skal få eit kvalitativt godt tilbod gjeve av eit robust fagmiljø, som møter pasientane med respekt og gir dei tryggleik. Brukarutvalet er uroleg for det økonomiske grunnlaget ikkje skal vere å plass. Det vert også uttrykt uro for at fagleg kvalitet skal tape i lokaliseringskampen. Det vert understreka at ein må etablere distriktsmedisinske sentra for å ivareta nærleik til dei pasientgrupper som treng det. Vidare tilrår Pasient- og brukarombodet i Møre og Romsdal i høyringssvaret eitt felles sjukehus mellom byane. Det vert understreka at der er behov for ei snarleg avklaring av strukturspørsmålet. Pasientombodet er oppteken av dei erfaringane ein har med pasientopplevingar frå spesialisthelsetenesta, og kva saker som går igjen i kontakt med

8 pasientombodet. Utvikling av kompetente og robuste fagmiljø vert vektlagt, samt viktigheita av arbeidet med FoU og utvikling av medisinskfagleg kompetanse. Utviklingsplanen legg til grunn sterk brukarmedverknad. Brukarutvalet og pasientombodet peikar på at eitt sjukehus mellom byane med vil vere å føretrekke. Brukarutvalet presiserar i tillegg at ein bør ha med desentrale tilbod i folketette områder. Tilgjenge til spesialiserte helsetenester står sentralt i både lov, forskrift og styringsdokument. Ein skil gjerne mellom tilgjenge når det hastar reint medisinskfagleg og når det ikkje gjer det. Når det hastar, utgjer ambulansetenestene grunnmuren i akuttberedskapen. Mange av akuttfunksjonane dei utøver i dag, var tidlegare reine sjukehusfunksjonar. Kompetansen hos personalet er aukande og denne faglege utviklinga vil etter alt å døme halde fram. På grunn av den desentraliserte strukturen desse tenestene har, kan ambulansepersonellet berge liv og helse der sjukehusa ville kome til kort sjølv om det var lokalsjukehus "på kvart eit nes". Derfor vil ein uansett sjukehusstruktur vere avhengig av ei vel fungerande prehospital teneste. Det er gjort utrekningar for tilgjenge ved utrykking. Det er også slått fast at Ambulanse Midt-Norge HF vil delta i det vidare arbeidet knytt til utviklingsplanen og planlegging av spesialisthelsetenesta i Helse Møre og Romsdal HF. Når det ikkje hastar så mykje, er den generelle reiseavstanden/ reisetida til staden tenesta vert tilboden meir sentralt. Det er gjort eit tungt analysearbeid med bistand frå Asplan Viak. Føretaket har skilt mellom tilgjenge for innbyggjarane, og anna transportarbeid, som t.d. tilsettereise. I lov, forkrift og styringsdialog er det tydelege forventningar til ein sjukehusstruktur som sikrar tilgjenge for brukarar. Kva gjeld til dømes tilsette, er det meir forhold knytt til rekruttering/ stabilisering av kritisk kompetanse og miljørekneskapen som står sentralt. Vektlegg ein geografisk midtpunkt mellom Ålesund sjukehus og St. Olavs Hospital, ligg dette p.t. midt i Halsafjorden på E 39 aksen. Alt anna likt vil geografisk midtpunkt uavhengig av busettingsmønster, trekke akuttsjukehuset mot nord. Kva gjeld demografisk tilgjenge ser ein av tilgjengeanalysa for alle innbyggjarane i Nordmøre og Romsdal at aksen mellom Hjelset og Frei, gjev omtrent same gjennomsnittleg reiseavstand. 3.4. Innsatsfaktorar Innsatsfaktorar er forhold som føretaket kan nytte til å betre aktivitet og resultat. Ulike verksemder viser over tid ulike evne til å nyttiggjere seg innsatsfaktorar. Modellen trekk fram dei mest sentrale forhold som påverkar Helse Møre og Romsdal si evne til å levere stabile og gode spesialisthelsetenester over tid. Finansiering er for Helse Møre og Romsdal HF ein av nøkkelfaktorane for å kunne realisere nytt akuttsjukehus for Nordmøre og Romsdal. Finansiering er viktig over to ulike dimensjonar: 1) Likviditet. Gjeldande finansiering av sjukehusbygg føreset ein kombinasjon av eigenfinansiering og låneopptak. Ved Stortinget si handsaming av St.prp. nr. 59 (2001-2002) blei det etablert ei statleg låneordning til investeringsformål for regionale helseføretak. Helse- og omsorgsdepartementet fremjar forslag om investeringslån til konkrete prosjekt med ei fastsett låneramme (maksimalt 50 prosent) i Regjeringa sin budsjettprosess. Resterande likviditet til

9 finansiering av investeringar må regionen sjølv skaffe gjennom driftsresultat og eventuelt sal av eigedom. I langtidsbudsjettet for Helse Midt-Norge er det føresett ein årleg effektivisering på 1,12 % for heile føretaksgruppa. Dersom Helse Midt-Norge klarer å innfri denne føresetnaden vil det vere handlingsrom (likviditet) for å byggje eit nytt akuttsjukehus for Nordmøre og Romsdal i 2018. Den endelege byggjekostnaden vil ikkje vere klar før sjukehuset er ferdig dimensjonert. Utrekningane i rapporten er basert på ei framskriving av sjukehusforbruk og funksjonsfordelinga vi har i dag. 2) Driftsøkonomi. Eit nytt sjukehus er planlagt ferdig i 2020/2021. Helse Møre og Romsdal må svare for auka kostnadar gjennom avskrivingar og renter knytt til nytt sjukehus. Med finansieringsmodellen vi har i dag, fordelar Helse Midt-Norge dei økonomiske rammene etter befolkningsstorleik og behovet i befolkninga. Modellen er vidare korrigert for kostnadsulemper knytt til forsking, langtidsliggedagar og reisetid. I tillegg blir modellen justert årlig for pasientflyt i Helse Midt-Norge (gjestepasientoppgjer). I prinsippet følgjer pengane med pasienten til det føretaket som behandlar pasienten. Det er grunn til å tru at finansieringsmodellar vil endre seg over tid. Det er difor vanskeleg å spå kva dei økonomiske rammene vil vere i 2020. Det er likevel sannsynleg at pengane vil følgje pasientane også i framtida sjølv om finansieringsmodellen blir endra. Tilgjengeleg likviditet tilseier at dersom føresetnadane i langtidsbudsjettet blir innfridd, vil det vere likviditet tilgjengeleg for å realisere dei ulike løysingsmodellane (2 A/B og 3 A/B). Vi ser likevel at investeringskostnadane er noko lågare for 2 A enn for dei andre modellane, medan 3 B er den modellen som krev mest investeringsmidlar. Å spå kva tilgjengelege ressursar helseføretaket vil ha for framtida til drift, er vanskeleg om enn umogeleg. 3 B er likevel den alternative driftsmodellen som er økonomisk mest effektiv. Med dei trendane vi ser m.o.t. finanseringsmodellar for framtida, vil det vere viktig for helseføretaket å sikre ein modell som i størst mogeleg grad understøttar god kvalitet og god tilgjenge for innbyggjarane i fylket vårt, slik at driftsmidlar kan brukast til å vidareutvikle eigne tilbod innan spesialisthelsetenesta. Kompetanse er føretaket sin viktigaste ressurs. Den evna ein har til å trekke til seg kompetent arbeidskraft vil vere avgjerande for at ein skal kunne levere kvalitativt gode og stabile spesialisthelsetenester over tid. Oslo Economics gjorde i si samfunnsøkonomiske analyse ei oppstilling av kva faktorar ein må vektlegge og som vil påverke evne til rekruttering.

10 Den viktigaste faktoren for oppbygging av kompetanse er storleiken på fagmiljø og pasientmateriale samt tilgang på ressursar til pasientbehandling og fagutvikling. For rekrutteringsevna i fagmiljøet er dette heilt sentralt. Dette er eit kraftig argument for fellessjukehus. Eit anna kriterium som for mange er absolutt, er ein attraktiv arbeidsmarknad for ektefelle/partnar. Dette vil i stor grad vere kunnskapsarbeidsplassar som hovudsakleg finst i byar. Her må ein vege nærleik til den eine byen opp mot eit utgangspunkt som gir tilgang til arbeidsmarknaden i begge byane. Dei andre rekrutteringsfaktorane er gjennomgåande viktige, men blir gjerne vekta ulikt frå person til person. Det vil vere avgjerande for Helse Møre og Romsdal HF å følgje med i den medisinskfaglege utviklinga for å kunne gi pasientane våre likeverdige kvalitetsmessige tilbod på nivå med beste praksis og nasjonal standard. Alternativt vil mange pasientar velje andre tilbod og pasientlekkasjen vil auke. Medisinskfagleg utvikling heng nøye saman med rekruttering, men også med vilkåra føretaket stiller til rådvelde for fagutvikling. Dette trekk i retning av samling av fagmiljøet og kostnadseffektive sjukehusmodellar. Den teknologiske utviklinga vil framleis føre til mindre invasive inngrep, kortare liggetid og auka behov for kompetanse. I løpet av det komande tiåret vil dagbehandling eller korttidsopphald ved sjukehus kanskje verte den dominerande behandlingsforma i spesialisthelsetenesta. Oppfølging og informasjon vil i større grad verte utført av kommunehelsetenesta. Berre dei sjukaste vil opphalde seg i sjukehusa på døgnbasis. Her vil utviklinga vere ulik for dei einskilde sjukdomsgruppene. Spesialisthelsetenesta vil i framtida få meir spesialiserte funksjonar og oppgåver. Diagnostisering og behandling av mange sjukdomar (som hjarte/karsjukdomar, kreft, og dei fleste sjukdomar som krev avansert diagnostisering eller kirurgiske inngrep) vil framleis finne stad i spesialisthelsetenesta.

11 Moderne teknologi innan medisinsk diagnostisering og behandling ventar ein vil vere den aller viktigaste drivaren for kompetansebehovet framover. Med innføring av ny medisinsk teknologi vil behovet for kompetanse innan til dømes eksempel molekylærbiologi, klinisk farmasi, immunologi, nukleærmedisin, genetikk og hematologi auke. Det vil verte meir behov for nyare fagområde i helsetenesta som informatikk, nanoteknologi og medisinsk fysikk. I løpet av dei neste 20 åra vil truleg kommunikasjonsteknologien føre til heilt andre måtar å kommunisere på, noko som vil få stor innverknad på korleis helsetenesta vert driven. Det vil verte auka behov for både å drifte teknologi, til å utnytte teknologien effektivt av helsepersonell, samt å utvikle organisasjonen i takt med innføring av ny teknologi. Det er vanskeleg å spå om den teknologiske utviklinga anna enn at den vil bli sterk og at pasientane vil krevje å få del i dei framstega dette inneber. Dette vil bli krevjande for føretaket både økonomisk og i høve kompetanseoppbygging. Ny teknologi vil krevje sentralisering av visse tilbod, men på same tid også gjere det mogleg å tilby avansert diagnostikk og behandling desentralt, til dømes i kommunehelsetenestene. Nettverk og relasjonar på tvers av nivåa i helsesektoren, og nettverk mellom profesjonar vil truleg utviklast ytterlegare. Det vil verte større vekt på teamarbeid/behandlingsteam, og nettverk mellom pasientar, etc. Det vil sannsynleg også skje jobbgliding mellom profesjonar og nivå. Nettverk kan og kompensere på manglande breidde/spisskompetanse i fagmiljøa. Døme på dette kan vere: Felles undervisning på tvers av nivåa (i spesialisthelsetenesta og med kommunehelsetenesta) Akutt hjarteinfarkt prehospital behandling ved hjelp av teknologi/vaktsystem Traume jamfør ny traumerapport Akutt hjerneslag nettverk med bildeanalyse for små sjukehus Palliativ verksemd nettverk mellom spesialisthelsetenesta og kommunehelsetenesta. Det står sentralt for helseføretaket å utnytte nettverk og relasjonar i utviklingsarbeidet mot ei framtidig spesialisthelseteneste. Samferdsle er svært sentralt kva gjeld tilgjenge i eit fylke som Møre og Romsdal. Geografien i fylket er prega av fjord- og fjellovergangar. I dag er Møre og Romsdal fortsatt eit ferjefylke noko som hindrar effektiv ferdsel mellom dei ulike fogderia. Ser vi fram mot 2030 vil dette endre seg. Det er gjort ei kartlegging av påbyrja og planlagde samferdsletiltak. Både Samferdselsavdelinga og Statens Vegvesen uttrykker forsiktigheit, ikkje minst grunna stor uvisse rundt fleire av tiltaka/prosjekta. Det er også innafor stat og fylke stor innbyrdes avhengigheit mellom prosjekta. Eit vedtak om eit tiltak påverkar tid og økonomi i andre konkurrerande prosjekt. Men i det store samferdslebiletet, er det med dagens kunnskapsnivå berre 3 planlagde prosjekt som ein ikkje ser føre seg blir realisert innan planperioden mot 2030 i Møre og Romsdal. Dette er: 1. Hafast/Fefast 2. Aukra Midsund (berre den delen av sambandet Møreaksen) 3. Trollfjordtunnellen

12 Dette medfører at ein i 2030 vil kunne køyre ferjefritt mellom Ålesund og Trondheim. Ein vil også kome seg ferjefritt frå Nordmøre og Romsdal mot Gudbrandsdalen. Dei nye prosjekta som bør ha innverknad på val av løysingsmodell, er Tresfjordbrua, Langfjordkryssing, Møreaksen, Halsafjordsambandet og bypakkane spesielt rundt Molde og Kristiansund. Alle desse sambanda vil gjere reiseavstandane kortare mellom byane og vil dermed gjere det enklare og meir effektivt å kome seg til eit sjukehus i føretaket vårt. Med unntak av Søre Sunnmøre vil i stor grad heile fylket og føretaket vere kopla saman med fastlandsveg. Store investeringsprosjekt innan samferdsel får ringverknadar. Næringslivet er tydeleg på at nye samferdselsprosjekt som gir kortare og meir effektive reisevegar, utvidar bu- og arbeidsmarknaden. I vurdering og val av sjukehusstruktur og lokalisering er det naturleg å ta omsyn til slike effektar. Framtidig samferdselsmønster vil gi kortare og meir effektive reiseavstandar i fylket vårt. Det vil bli kortare avstandar mellom Ålesund, Molde og Kristiansund. Framtidige fjordkryssingar mot indre Romsdal og indre/nordre Nordmøre vil gi betre tilgjenge til eit akuttsjukehus. Val av modell må bygge opp under at Helse Møre og Romsdal skal gi tenester av høg kvalitet til innbyggjarane i heile fylket (unntak Rindal kommune innan somatikk). Aksen mellom Hjelset og Frei i løysingsalternativ 3 bygg best opp under eit slikt prinsipp. 3.5. Samarbeid andre aktørar Gode samarbeidspartar er avgjerande for å lukkast. Helse Møre og Romsdal vil ut frå eit pasientperspektiv arbeide vidare for å utvikle samarbeidet med alle partar som er involvert i å tilby komplette pasientforløp. Andre helseføretak. Helse Møre og Romsdal skal gi tilbod om spesialisthelseteneste til innbyggjarane i fylket, med unnatak av somatiske helsetenester til innbyggjarane i Rindal kommune. Det må både på kort og lang sikt vere ei målsetting at helseføretaket dekker spesialisthelsetenestebehovet for flest mogleg av innbyggjarane i fylket. Helse Møre og Romsdal grenser til tre andre helseføretak. To av desse helseføretaka ligg i andre helseregionar. I sør grenser helseføretaket til Helse Førde og Helse Vest. Som følgje av endringar i tilbodet ved sjukehuset på Nordfjordeid og nytt samferdselsprosjekt mellom Nordfjord og søre Sunnmøre, merkar ein auka pasientmengde frå Nordfjord til Volda sjukehus. Det er også inngått samarbeidsavtale mellom dei to helseføretaka om fødande frå Nordfjord. I nord grenser Helse Møre og Romsdal mot St. Olavs Hospital. Pasientlekkasjen frå Nordmøre og Romsdal til St. Olavs Hospital er aukande. Særleg gjeld dette kommunane lengst nord på Nordmøre, som t.d. Surnadal. Vi ser også ein aukande tendens til at desse kommunane vender seg mot St. Olavs Hospital i samarbeidsprosjekt som gjeld helsetenester. Døme på dette er legevaktssamarbeid og kommunale omgåande hjelp tilbod. Val av sjukehusmodell for Nordmøre og Romsdal må støtte opp under målsettinga om å kunne dekkje innbyggjarane sine behov for spesialisthelseteneste i eige helseføretak. Dette både for å sikre naudsynt pasientvolum, og av faglege og økonomiske årsaker. Desse faktorane heng nøye saman. I tillegg er ikkje St. Olavs Hospital dimensjonert til å vere lokalsjukehus for delar av Møre

13 og Romsdal. Ein slik tilflyt av lokalsjukehuspasientar kan også svekke dette sjukehuset si evne til å fungere som universitetssjukehus. Endringar i pasientstraumane internt i eige helseføretak som følgje av t.d. funksjons- og oppgåvedeling er mindre problematiske. Helse Møre og Romsdal har som mål å dekkje innbyggjarane i fylket sine behov for spesialisthelsetenester. Ein faktor som påverkar val av sjukehus er lokalisering. Ein reknar med at dess lenger nord på aksen Hjelset Frei det nye felles akuttsjukehuset vert lokalisert, dess mindre vert pasientlekkasjen ut av helseføretaket. Ambulanse Midt-Norge HF er etablert som eit eige føretak i Helse Midt-Norge RHF frå 1. januar 2012. Det er etablert kontakt mellom prosjektorganisasjonen som arbeidar med utviklingsplanen og leiinga i ambulanseføretaket. Det ligg til rette for eit tett samarbeid med ambulanseføretaket. Signalet frå ambulanseføretaket så langt, er at den prehospitale tenesta vil tilpasse seg den valde sjukehusstrukturen i Møre og Romsdal. Rusbehandling Midt-Norge HF er i Midt-Norge RHF organisert som eige føretak, med unntak av tilbodet ved ruspoliklinikkane i klinikk for psykisk helsevern. I styresak 37/12 Kapasitet og fremtidig behov innen rusfeltet, behandla i styret i Helse Midt-Norge i møte den 10. mai 2012, vart det i punkt 5 gjort slikt vedtak: Styret ber administerende direktør om å videreføre arbeidet med integrasjon mellom rus og psykisk helsevern. I saka understrekar ein m.a. behovet for å utvikle integrerte pasientforløp mellom rus, psykisk helsevern, somatikk og kommunane. I eit samhandlingsperspektiv mellom ulike fagfelt, har ein spesielt peika på behovet for tettare samarbeid mellom psykisk helsevern og rus. Tilrettelegging av tilbod for pasientar med rus- og psykiske lidingar med særskilte behov er eit av områda med behov for konkrete tiltak. Rusføretaket har sendt eit notat basert på Helse Møre og Romsdal HF sin kontakt, der det vert gått gjennom status og utviklingsretning. Det er naturleg at Rusbehandling Midt-Norge HF tek kontakt med og involverar Helse Møre og Romsdal i tråd med prosjektutviklinga for Rusføretaket. Kommunar. Ein av hovudintensjonane med Samhandlingsreforma er at pasientane skal få tilbod om utgreiing av sjukdom og behandling nær der dei bur. Helseføretaket må derfor gi fagleg bistand til kommunane for å takle større delar av pasientforløpa. Dette føreset auka interkommunalt samarbeid og auka samarbeid mellom kommunane og helseføretaket. Helseføretaket må uansett modell for sjukehusstrukturen i Nordmøre og Romsdal vere ein pådrivar for god samhandling med alle kommunane. Særleg viktig vert det å kombinere eit felles akuttsjukehus for heile regionen med desentraliserte tenester. I Sunndal er det allereie etablert eit eige DMS (distriktsmedisinsk senter). Dette må utviklast vidare. Modell 3B understøttar ikkje ei slik utvikling, og må kombinerast med desentraliserte tilbod i folketette områder. Uavhengig av lokalisering av det nye akuttsjukehuset må helseføretaket og kommunane samarbeide om etablering av fleire DMS, desentraliserte polikliniske tilbod, tilbod om kommunale døgnbaserte omgåande hjelp, kompetanseoverføring og overføring av arbeidsoppgåver frå spesialist- til kommunehelsetenesta. Lokaliseringa av det nye akuttsjukehuset vil vere avgjerande for konkretiseringa og dimensjonering av samhandlingstiltaka. Interkommunale legevaktordningar er viktig i den akuttmedisinske behandlingskjeda. Slike ordningar må i størst mogleg grad samordnast og integrerast i det nye akuttsjukehuset.

14 Alle modellane for framtidig sjukehusstruktur i Nordmøre og Romsdal må kombinerast med gode samhandlingstiltak med kommunane og desentraliserte tilbod. Strukturen på desse tilboda må inngå som eit viktig del av det vidare arbeidet med utviklingsplanen og tilpassast sjukehuslokaliseringa. Høgskular og universitet. Det er aukande forsking- og utdanningssamarbeid mellom helseføretaket, høgskular og universitet (særleg NTNU). Dette er til stor gjensidig nytte for alle partar. Samarbeidet skjer dels gjennom formelle samarbeidsorgan og dels direkte mellom fagpersonar. Dette samarbeidet er ein viktig faktor i utvikling av fagmiljøet, men også i evne til rekruttering av gode fagpersonar. Det er viktig å ha ein infrastruktur innan forsking, utvikling og utdanning som kan ta vare på samarbeidsrelasjonen med høgskular og universitet. Gode samarbeidsrelasjonar med høgskular og universitet er viktige for utvikling av pasienttilbodet. Modellane med felles sjukehus kan dra mest nytte av dette samarbeidet. Det er liten grunn til å tru at geografisk plassering av dei ulike alternativa og avstand til høgskulane vil påverke dette i særleg grad. Private helseaktørar/ avtalespesialistar. Val av modell med nytt akuttsjukehus mellom byane utan spesialisthelsetilbod i byane, kan innebere framvekst av private aktørar med eller utan avtale med Helse Midt-Norge. Dette kan svekke det nye akuttsjukehuset si evne både til å rekruttere og halde på fagfolk, samstundes som pasientgrunnlag kan verte redusert. Eit tiltak for å motverke ei slik utvikling, kan vere etablering av avtalespesialistar. Avtalespesialistar er legar og psykologar med spesialistgodkjenning og som har avtale om drift av sin praksis med det regionale helseføretaket. Avtalespesialistane er dermed ein viktig del av den samla spesialisthelsetenesta, og skal arbeide i tråd med det regionale helseføretaket sine prioriteringar. Avtalespesialistar utgjer ein viktig del av den desentraliserte spesialisthelsetenesta, og medverkar til auka tilgjenge til spesialisthelsetenesta. Avtalespesialistar er også eit alternativ til sjukehuspoliklinikkar. For å utvikle desentraliserte spesialisthelsetilbod, må Helse Møre og Romsdal vurdere å bruke både avtalespesialistar og ambulerande sjukehusspesialistar (t.d. i distriktsmedisinske senter) for å ivareta befolkninga sine behov for polikliniske tilbod lokalt. Spesialisthelsetenesta kan altså desentraliserast både gjennom ambulering frå helseføretaket og ved bruk av avtalespesialistar, og det vidare arbeidet med utviklingsplanen må legge vekt på desse forholda. Slik bruk av avtalespesialistar føreset at avtalespesialistane vert meir integrert i helseføretaket og at dei vert lokalisert i folketette område og i område med allereie manglande polikliniske tilbod. Det er sterkt ønskjeleg at avtalespesialistar etablerer gruppepraksis, noko som det bør ligge godt til rette for i Molde og Kristiansund. Ein reindyrka løysingsmodell 3 B bygg ikkje oppunder bruk av avtalespesialistar og/eller ambulerande poliklinisk tilbod. Val av ein modell med sjukehus mellom dei to byane, må derfor supplerast med desentraliserte tilbod, gjerne i samarbeid med kommunane. Val av ein sjukehusmodell med eit nytt felles akuttsjukehus mellom Molde og Kristiansund må kombinerast med desentraliserte tilbod. Slike tilbod bør også etablerast i byane avhengig av lokalisering av det nye akuttsjukehuset.

4.5. Helse Møre og Romsdal HF 15 I dette avsnittet tek ein opp helseføretaket sitt eige og interne system samansett av overordna verdiar og mål, oppgåver, strukturar og system, ressursar og aktivitet. Føretaket er gjennomgått i tidlegare dokumentasjon, og ein går derfor ikkje tungt inn i dette her, Visjon og verdiar. Føretaket sin visjon er: På lag med deg for helsa di! Føretaket sine verdiar: Tryggleik Respekt Kvalitet. Helse Møre og Romsdal skal vidareutvikle seg for å møte utfordringar i framtida. Vi skal sikre likeverdige tenester med god kvalitet tilpassa pasientane sine behov. Alle modellar med eit nytt felles akuttsjukehus mellom Molde og Kristiansund vil på sikt underbygga overordna visjon, verdiar og mål for føretaket. Oppgåver I lov om spesialisthelsetenester står det nedfelt at lovpålagte oppgåver er Pasientbehandling Utdanning Forsking Pasientopplæring Desse oppgåvene kan løysast på ulike måtar og i ulikt omfang. Alle modellar med eit nytt felles akuttsjukehus mellom Molde og Kristiansund vil styrke Helse Møre og Romsdal si evne til å levere kvalitativt gode lovpålagte tenester. Struktur og system Eit av dei store spørsmåla i utviklingsplanen for Helse Møre og Romsdal så langt har vore knytt til struktur. I eksplisitt mandat har ein blitt bedt i føretaksprotokollen om å svare ut tre eller fire akuttsjukehus. Med grunnlag i avgjerd i denne saka, må føretaket sette alt inn på å få realisert ein framtidig berekraftig sjukehusstruktur. Organisering har i 2012 vore tema for føretaket. Det har etter fusjonen vore arbeidd med organisasjonsstruktur. Det vart konkludert med ein klinikkstruktur på tvers av alle sjukehusa, med unntak av kirurgisk klinikk der ein framleis har ein klinikk ved respektive fire sjukehus. Det er denne organisasjonen som skal utvikle helseføretaket inn i framtida.

16 Funksjonsfordeling er ein prosess helseføretaket må gå tyngre inn i, i den komande perioden. Det har blitt stilt mange spørsmål og forventningar til korleis dette skal løysast. Ein har som det er nemnt, reindyrka spørsmålet knytt til strukturavgjerd. Men for å kome vidare i utviklinga av helseføretaket, må ein ta ein grundig gjennomgang av funksjonane ved sjukehusa. Strukturavgjerda i Nordmøre og Romsdal og øvrig drift og utvikling av føretaket krev at ein i nær framtid går gjennom funksjonar og strukturar for ei nærare prioritering og realitetshandsaming. Tilsette og fagmiljø Det er stadfesta fleire gonger at tilsette er helseføretaket sin viktigaste ressurs. Dersom det ikkje er tilstrekkeleg kompetanse og kapasitet i våre fagmiljø til å ivareta pasientane både i akutte situasjonar og planlagde forløp, vil ikkje helseføretaket drive medisinsk forsvarleg. Den sentrale posisjon helsefagleg tilsette har i spesialisthelsetenesta er mellom anna grunnen til at det også frå sentralt hald har blitt etterspurt ei strukturutvikling innan spesialisthelsetenesta, som understøttar i best mogleg grad rekruttering og robuste fagmiljø. Det vil derfor vere viktig å velje ei løysing som i tilstrekkeleg grad bygg opp under stabilisering og utvikling av eksisterande kritisk kompetanse, samt målrettar arbeidet med rekruttering av unge talentfulle personar. Vektlegging av tilsette og fagmiljø kan vanskeleg overvurderast i eit helseføretak. Det synes å vere fagleg semje om at forholda for utvikling av fagmiljø, fagleg individuell læring og bredde i ulike fagfelt og gjennom det eit best mogeleg fagtilbod til brukarar i Nordmøre og Romsdal, er best tent med eitt samla akuttsjukehus. Utstyr, maskiner og IKT Gjennomgang av medisinsk teknisk utstyr (MTU) viser at føretaket til ei viss grad har gamalt og utdatert utstyr. Det er også ei erkjenning at ein ikkje har økonomi til å oppgradere og skifte ut dette utstyret i det omfang og frekvens ein burde. I ytste konsekvens vil ein ved eit havari kunne stå i den situasjonen at ein ikkje får stilt den naudsynte diagnosen eller gitt den påkravde behandling ved det aktuelle sjukehuset, og må flyttast til eit anna sjukehus. Dette er ikkje ein ønskjeleg situasjon. Utbygginga av IKT har så langt ikkje vore i takt med dei underliggande behov og utviklinga i måten helseføretaka arbeider på, mellom anna er det ikkje tilfredsstillande IKT støtte for gjennomgåande pasientforløp. Både nasjonalt og regionalt er det no sterkt fokus på dette området. Dette vil gjere den framtidige arbeidskvardagen i sjukehusa lettare og auke pasienttryggleiken. Eit nytt akuttsjukehus i Nordmøre og Romsdal vil gje nytt MTU på eit høgt nivå, då dette ligg inne i utrekningane og framtidig prosjektering. I ein driftssituasjon må ein klare å halde eit nivå på drifts og investeringsøkonomi som tillèt ei fornuftig utskifting og oppgradering av eksisterande utstyr. Bygningar Bygningsmassen i Helse Møre og Romsdal har behov for større tiltak ved alle sjukehusa i planperioden. Molde Sjukehus skil seg her klart ut i negativ retning, då sjukehuset har eit akutt

17 oppgraderingsbehov både i forhold til tekniske anlegg, funksjonalitet, branntryggleik og arbeidsmiljøforhold. Sjukehuset er også samanlikna med dei andre sjukehusa i føretaket, klart dårlegast på tilpassingsdyktigheit. Alle sjukehusa har utvidingshøve på tomta, sjukehusa i Volda og Kristiansund har noko meir avgrensa utvidingshøve innanfor dagens tomtegrenser samanlikna med Molde og Ålesund. Bygningsmassen i føretaket er av varierande karakter. Molde sjukehus på Lundavang er i kritisk dårleg stand, spesielt sett i lys av at ein ikkje har nokon snarleg løysing som alternativ for drift i desse bygningane. Det er derfor heilt avgjerande for helseføretaket si evne til å levere spesialisthelsetenester at ein no kjem i gang med å planlegge ei erstatning for dette sjukehuset. Aktivitet Analyser av sjukehusforbruket i dag viser at Helse Møre og Romsdal dekker 81 % av døgnbaserte sjukehustenester til eiga befolkning. Samstundes er det store skilnader i forbruk mellom kommunane, sjølv etter korreksjon for kjønns- og alderssamansetning. Det er ikkje lagt til grunn endringar i dekningsgrad eller tatt omsyn til kommunale skilnadar i forbruk. Desse skilnadane er likevel så store at Helse Møre og Romsdal og kommunane bør analysere dette nærare. I tillegg til vekst på grunn av demografi ser føretaket føre seg ein realvekst (auka mengd behandling av dei same pasientane), mellom anna grunna nye behandlingsmetodar. Slik vekst ser ein for poliklinikk og dagbehandling, men ikkje for innleggingar i sjukehus. Det er teke høgde for effekt av samhandlingsreforma, intern effektivisering, omlegging frå døgn til dag, nye metodar og nasjonale føringar. Desse faktorane korrigerer det behovet som kjem ut frå demografisk vekst. Utrekningane viser meir enn 50 % auke i poliklinisk behandling i somatikken, ei nær dobling i dagbehandling, og noko auke i kirurgiske inngrep. Behovet for døgnopphald i sjukehusa vil vere omtrent på same nivå som i dag frå 445 somatiske senger i 2011 til 485 senger i 2030. Her er det lagt til grunn ei gjennomsnittlig liggetid i sjukehus på 3,88 døgn, justert for mellom anna samhandlingsreforma og at sjukehusa ikkje lenger vil ha utskrivingsklare pasientar. I psykisk helsevern vil den største veksten (om lag 70 %) kome på poliklinisk og ambulant behandling. Hovuddelen av eit integrert tilbod til rusavhengige vil og vere ved DPS ane i framtida, og ambulant behandling i tett samhandling med kommunane vil vere den viktigaste delen for dette tilbodet. Talet på døgnplassar vil gå noko ned i DPS-strukturen og vere om lag som i dag i sjukehuspsykiatrien, medan det kan vere aktuelt å auke talet på døgnplassar i psykisk helsevern for barn og unge noko. Prognosane for samhandlingsreforma er usikre. Det er vektlagt at reforma vil gi stor effekt på talet på senger (88) i sjukehusa, medan det berre er lagt til grunn at 10 % av dei polikliniske konsultasjonane kan flyttast til kommunane. For dei fleste kommunane i Møre og Romsdal inneber dette 1-3 fleire senger på kommunalt nivå, og om lag 10-15 senger for kvar av byane. Det er viktig at helseføretaket klarar å halde oppe eigendekningsgraden, og helst aukar denne. Dette legg i dag grunnlaget for å halde oppe ein berekraftig driftsøkonomi.

4. Gjennomgang og drøfting 18 Det ny fusjonerte Helse Møre og Romsdal fekk på vanlig måte i oppdrag med Helse Midt-Norge RHF i oppdrag å lage ein samla plan. Dette er det uomtvistelige oppdraget. Planen har i ettertid fått namnet Utviklingsplan. Målsettinga med fusjonen var openbart å sjå fylket og føretaket under eitt, og å legge ein heilskapleg plan og struktur til grunn for utviklinga av spesialisthelsetenesta. Geografi, demografi, samferdsel, øvrig infrastruktur og sjukehusstruktur er kjente forhold, både for helseføretaket og innbyggjarane flest. Den uoversiktlege og uavklarte oppgåva som følgde oppdraget var å avklare sjukehusstrukturen i Nordmøre og Romsdal. Historia talar for seg dette er svært krevjande arbeid. Styret og direktør la til rette for ein breitt samansett og tungt forankra prosjektorganisasjon som skulle føre saka fram. Brukarane, kommunane og det regionale helseføretaket var sentrale medspelarar saman med fagpersonar i føretaket. I prosjektarbeidet kom tidlegare usemje til overflata, men ikkje på ein øydeleggande måte. Om ein var leiar, fagperson eller tillitsvalt så virka det som at alle hadde bestemt seg for at ein no måtte komme til ei løysing ein var sliten av lang tids kamp og posisjonering det vart uttrykt at denne sjukehusstriden ikkje tente verken pasientane, fagutviklinga eller forholdet mellom byane på nokon måte. Dersom utviklingsplanen hadde hatt eit meir nøytralt utgangspunkt, ville det nok blitt lettare å jamstille Nordmøre og Romsdal med Sunnmøre. Men leiinga merka seg raskt den spenninga og merksemda som strukturspørsmålet i Nordmøre og Romsdal hadde, og ein fekk ein geografisk vekting mot denne problemstillinga. Dette var ikkje uventa - og det har vist seg naudsynt. Dersom ein ikkje kjem vidare gjennom utviklingsplanen med strukturspørsmålet i Nordmøre og Romsdal, vil ein på sikt ikkje vere i stand til å levere lovpålagte tenester på skikkeleg vis i denne delen av føretaket. Det vil vidare erodere fagmiljø på ein slik måte at fagtilboda ville bryte saman, rekrutteringsgrunnlaget forsvinn og ein vil stå igjen med eit sviktande spesialisthelsetenestetilbod. Dette er ingen tent med. Helseføretaket opplever å ha fått aksept for ei tidsavgrensa fokusering på struktur i Nordmøre og Romsdal. Dette vil danne grunnlaget for ei vidare utvikling av føretaket samla sett på ein hensiktsmessig måte. Det har også blitt understreka at dei same prinsippa for utvikling skal gjelde heile helseføretaket. Spørsmålet om funksjonsfordeling har blitt halde på avstand. Dette er fordi kompleksiteten og omfanget på denne diskusjonen, ville kunne forstyrre den svært viktige avgjerda på struktur. Ein kan godt seie at helseføretaket i prosessen så langt har reindyrka ei strukturavklaring, og fokusert på dei element som i hovudsak er avgjerande for dette eine spørsmålet. Det gjer det avgjerande viktig å rett etter avgjerd om struktur, å kome i gang med ein prosess om funksjonsfordeling for føretaket samla sett alle sjukehus. Fleire instansar har etterlyst samhandlingsreforma tyngre handsama i utviklingsplanen. Samhandlingsreforma har både ressurs og aktivitetsmessige konsekvensar for Helse Møre og Romsdal. Det er heilt avgjerande å auke merksemda på dette arbeidet. Ein må intensivere dialogen med kommunane i lys av samhandlingsreforma og utviklingsplanen i tida framover.

19 Det er også teke initiativ overfor prehospitale tenester og rusføretaket for å legge til rette for samarbeid og utvikling i tida som kjem. Samspel med sentrale samarbeidspartar er avgjerande for å lukkast også med spesialisthelsetenester. Ein må også halde fram dialogen med petroleumsnæringa om beredskapssituasjonen på sokkelen. I august og september 2012 utforma ein dei etter kvart så kjente alternative løysingsmodellane. Det var 7 i talet, og var utforma i eit forsøk på å vere klar og tydelig både internt og eksternt om det moglegheitsrommet ein såg. I etterpåklokskapens klare lys, kan det tenkjast at ein gjekk noko langt i detaljeringsgrad. Ein har heile tida prøvd å understreke at ein i denne omgang skal velje modell og ikkje tomt! Dei alternative løysingsmodellane har hatt eit sterkt fokus i det offentlege ordskiftet og ikkje minst gjennom den offentlege høyringa. Målet med modellane var å strukturere og dele opp geografisk og demografisk tilgjenge, sette ord på eit vanskeleg tema og danne grunnlaget for eit ordskifte med felles referanseramme. Når så mange har nytta så mykje tid på å diskutere og uttale seg om modellane, vil det vere vanskeleg å forsvare at helseføretaket skulle fristille seg denne referanseramma i sine konklusjonar. Ein må derfor kople konklusjonen mot dette referansesystemet så langt det let seg gjere. Ut over hausten i år der ein stadig kjem nærare den krevjande avgjerda, har merksemda og trykket i prosessen auka. Svært mange er påverka eller involvert i dette spørsmålet. Helseføretaket fekk massiv respons på førespurnaden om å gje inn høyringssvar. Noko som også etter kvart har blitt ekstra vektlagt, er den stadig meir krevjande interimsperioden. Dette er perioden frå vedtak i denne saka og fram til at ein har driftssatt det nye akuttsjukehuset for Nordmøre og Romsdal. I denne perioden vil det vere både driftsøkonomiske, faglege, funksjonsmessige og samarbeidsorienterte utfordringar. Føretaksleiinga er overtydd om at dersom ein klarar å samle fagmiljøa om ei felles løysing, så er dette fullt mogleg å få til utan store problem. Ein står no føre ei krevjande avgjerd basert på ein tung og godt forankra utviklingsprosess, ei omfattande analyse og dokumentasjonsgrunnlag og ikkje minst handsaming i styret for Helse Møre og Romsdal i fleire omgangar. 5. Konklusjon Utgangspunktet for denne vurderinga er alternative løysingsmodell 2 A/B og 3 A/B, slik dei er avgrensa til innleiingsvis. Dei ulike alternative løysingsmodellane slik dei er definerte, har alle positive og negative sider. Det vil ikkje vere rett for føretaksleiinga å argumentere som om ein heilt sikkert veit kva som er best i all framtid. Ut frå ei heilskapleg vurdering av all kjent informasjon har ein kome fram til eit forslag til løysing som ein meiner er den mest framtidsretta. Oppdraget er å velje ein modell som vi meiner best kan ivareta alle innbyggjarane sine behov for spesialisthelsetenester i fylket vårt. Føresetnad for konklusjon: Det synast å vere brei fagleg, folkeleg og politisk semje om eitt felles akuttsjukehus i Nordmøre og Romsdal og at dette tenar spesialisthelsetenestetilbodet best for framtida.