Notat til styremøte 26. januar 2010

Transkript

1 Notat til styremøte 26. januar 2010 Strategi Helse Sunnmøre 2015 Akuttfunksjonar oppgåvefordeling mellom sjukehusa med vekt på framtidig utvikling av Volda sjukehus Augeblikkeleg hjelp innleggingar Medisin utgjer ca 50 % av alle augeblikkeleg hjelp innleggingar i Helse Midt-Norge. Kirurgi og ortopedi utgjer til saman i underkant av ca 30 %. Ca 85 % kjem i løpet av dag/kveld og 15 % på natt. Totalt er det ca 220 ø-hjelp innleggingar pr døgn, av desse 34 på natt. (Medisin ca 112, kirurgi 35, ortopedi 24, gyn/føde 34 pr døgn.) Volda sjukehus og Ålesund sjukehus pr døgn I alt Kl Kl Kl Medisin Volda Medisin Ålesund Kirurgi Volda 3,7 1,9 1,4* 0,4* Kirurgi Ålesund 4,4 2,1 1,7 0,6 Ortopedi Ålesund 3,8 1,7 1,6 0,5 Gyn/føde Volda 1 1 0** 0** Gyn/føde Ålesund * Både kirurgi og ortopedi (det meste av dette er ortopedi) ** Tala for gynekologi er avrunda. Riktig tal for Volda er noko mellom 0 0,5 der det står 0. Om lag 1/3 av alle innleggingane frå søre Sunnmøre går til Ålesund. Ålesund hadde 1289 fødslar og Volda 397 fødslar i (Dette gir samla 1686 fødslar. Våre tal i Helse Sunnmøre lokal NIMES-database viser 1707 fødslar i 2008.) Fødslar utgjer ca 65 % av alle gyn/føde augeblikkeleg hjelp innleggingar. Samla tal for Helse Midt Noreg viser at ca 40% av dei som blir lagt inn (kirurgi og ortopedi) for augeblikkeleg hjelp blir operert. Det er store variasjonar mellom sjukehusa. Det ser ut til å vere ein samanheng mellom storleiken på sjukehuset og operasjonsandel. (mindre andel på dei minste sjukehusa) Ålesund hadde 4805 augeblikkeleg hjelp innlagte derav 2066 opererte. (42, 99% ) Volda hadde 1929 derav 362 opererte. (18,76% ) Samla for Helse Midt-Norge skjer ca 50 % av operasjonane på dag, ca 35 % på ettermiddag/kveld og ca 15 % på natt. For mange av sjukehusa er det mindre enn ein operasjon pr natt. (Kvalitetsmessig blir det vurdert som best å unngå operasjon på natt med mindre tilstanden er svært akutt) Det er grunn til å understreke at det også er behov for beredskap i forhold til å følgje opp allereie inneliggande pasientar. Alt i alt viser likevel tala at det ikkje er stort omfang av augeblikkeleg hjelp pasientar korkje i Ålesund eller i Volda. 1

2 Akutt-tilbod og elektivt tilbod (det planlagte tilbodet for dei som står på ventelistene) Omfanget av akutt-tilbodet må sjåast i forhold til det elektive tilbodet. Gevinsten med høg beredskap (vente på at nokon blir sjukehus) må avvegast mot gevinsten ved å aktivt behandle fleire pasientar. Med lange ventelister blir dette særskilt ei utfordring. Avvegingane er kompliserte, og det trengs grundige drøftingar. I arbeidet med strategi for Helse Midt-Norge 2020 er det fokus på dette. Sentralt er det m.a. at befolkninga må kunne føle seg trygg på at ein får hjelp når behovet er akutt. Dei fleste akuttsituasjonane, også dei tidskritiske, er innanfor det indremedisinske området. I akutte situasjonar er det særleg viktig å ha ambulanse, indremedisin og anestesi. Når det er tidskritisk innan kirurgi, blir pasientar gjerne sendt til Ålesund sjukehus eller St Olavs hospital. Utvikling av ei betre ambulanseteneste er m.a. sentralt her. Avgjerd om kvar behandling skal bli gitt blir teke i eit samarbeid mellom ambulanse, lokal lege og AMK. Det har alltid vore ei arbeidsdeling mellom ulike type sjukehus, og det skjer ei utvikling i forhold til kva som skal behandlast på kva nivå. Mange hjarteinfarkt skal i dag behandlast på St Olav, dei meste kompliserte ulykkene skal til St Olav og større skader skal til sjukehus med både kirurgisk (blautdelskirurgi) og ortopedisk kompetanse. Slagbehandling er eksempel på at det blir teke i bruk nye behandlingsmetodar som kunne tilseie sentralisering av tilbodet, men samstundes gir teknologi og nettverk mellom fagfolk ved ulike sjukehus mulegheiter for å halde fram med behandling desentralisert. I dag blir mange vaktordningar oppretthalde ved unntak frå vernebestemmelsene (arbeidsmiljølov/tariffavtale). Ca 1/3 av all legelønn går med til å finansiere vakt og tillegg som følgjer av vakter. Forventingar om seksdelt vaktordningar for legar i framtida vil gi nye utfordringar. (behov for 6 legar som går vakt kvar 6 døgn, der ein i dag ved dei mindre sjukehusa kan klare seg med 4 legar) Ved små sjukehus kan det bli for få pasientar i forhold til både høve til å oppretthalde god kvalitet og ha effektiv bruk av kompetanse. Om det er muleg med kompenserande tiltak her vil vere ein aktuell diskusjon. (Få pasientar frå andre sjukehusområde til dømes pasientar som i dag får tilbod ved private sjukehus, driftsavtale/privat praksis i tillegg for legane, kompetanseutvikling gjennom samarbeid med andre sjukehus etc) Modellar for sjukehus Det er utarbeidd modellar for akuttberedskap (Lokalsjukehusrapporten 2007): 1. Traumesjukehus Døgnberedskap i dei fleste spesialitetar inklusiv thorax- og nevrokirurgi. Fødeklinikk. (St Olav) 2. Akuttsjukehus Døgnberedskap i indremedisin, ortopedi og bløtdelskirurgi, fødeavdeling, som regel finst det også døgnvakt i ein del andre kliniske spesialitetar. 3. Lokalsjukehus med delt kirurgisk beredskap 4. Lokalsjukehus med FAM Døgnberedskap i indremedisin pluss ein av hovudspesialitetane i kirurgi, enten bløtdelskirurgi eller ortopedi. Fødeavdeling eller fødestue. Det er lite å tene på å endre fødetilbodet her då den kirurgiske beredskapen krev operasjonsteam og anestesi. Døgnberedskap i indremedisin pluss felles akuttmottak (FAM) med kommunen/-ane. Kan ha elektiv kirurgi/dagkirurgi. Fødestue. Fødeavdeling? Kan vere behov for anestesiberedskap. Fødeavdeling vil krevje betydeleg beredskap (vaktteam jordmor, gynekolog, anestesilege, anestesisjukepleier, operasjonssjukepleiar, billeddiagnostikk, laboratoriefag, muleg 2

3 5. Observasjonssenger i DMS etter kvart også pediater/barnelege). Legevakt evt eigne tilsette leger er ansvarleg for døgnberedskapen. Ingen spesialisert døgnberedskap. Fødestue. Eks Fosen DMS (distriktsmedisinske senter). Enklare medisinske tilstander der situasjonen kan avklarast ved tilgjengeleg tilleggsundersøking og evt videokonferanse med spesialist. Både 1, 2, 3 og 4 må kunne kallast akuttsjukehus, men det er ulik nivå på beredskapen. Følgjer ein desse modellane er Ålesund eit akuttsjukehus, medan Volda i dag ikkje passar inn i nokon av modellane. Ved Volda sjukehus er det anten ortopedar eller generell kirurgar/blautdelskirurgar som har beredskap. Generellkirurgar har tidlegare hatt ein viss kompetanse innan både ortopedi og blautdelskirurgi, medan spesialistar i dage enten er ortopedar eller blautdelskirurgar. Dagens modell ved Volda sjukehus er dermed ikkje ein aktuell modell for framtida. Følgjer ein desse modellane og legg til grunn ei framtid med 6-delt vakt, trur vi at modell 2 vil vere urealistisk for Volda sjukehus som ein aktuell framtidig modell. Dette skuldast m.a.: - mykje av kirurgien er sentralisert i dag og ein kan forvente ytterlegare sentralisering - befolkningsutviklinga gir innan kirurgien særleg auka behov på område som i dag er sentralisert, slik som kreftkirurgien - vi bind opp mykje ressursar på vaktberedskap for få pasientar på kostnad av dei mange som står på ventelistene - det vil ikkje vere arbeid nok til 6 legar innanfor alle desse fagområda - eit større opptaksområde på om lag vil heller ikkje vere tilstrekkeleg - veksten i tal legestillingar skal i kommunane Mange av desse argumenta vil også gjelde med 4-delt beredskap eller 4 legar men i mindre grad. Derimot vil modell 3 vere ein aktuell modell. Det vil også vere muleg å finne tilpassa modellar innanfor desse hovudmodellane. Vi må i den vidare planlegginga ta omsyn til endringar i kommunikasjonsmønsteret som følgje av Eiksundsambandet og Kvivsvegen. Begge desse sambanda gjer at Volda sjukehus blir del av ein større bu- og arbeidsmarknadsregion der det vil vere to sjukehus. Det er på bakgrunn av dette halde felles møte mellom Helse Vest/Helse Førde og Helse Midt- Norge/Helse Sunnmøre for å drøfte utfordringane i grenseområdet mellom dei to regionane. I arbeidet med strategi for Helse Sunnmøre har ei faggruppe skissert to scenario for framtidig utvikling av dei to sjukehusa. (rapport datert 10. desember 2010 vedlegg i styresak på desembermøtet 2009): Scenario 1 med full akuttberedskap ved Volda sjukehus: Modellen inneber fødeavdeling og døgnberdeskap innan indremedisin og både ortopedi og blautdelskirurgi evt med beredskap fram til kl for ortopedien. (Jf modell 2 ovanfor) Modellen krev tilføring av ein ekstra legeheimel i gastrokirurgi. Summen av dette skal bli ein struktur med 4 ortopedar og 4 blautdelskirurgar, derav 2 urologar og 2 gastrokirurgar. Pasientgrunnlaget er for lite ved Volda sjukehus for to gastrokirurgar, ikkje minst fordi kreftkirurgien er sentralisert. Ein kan ikkje fordele oppgåver og ressursar etter som fleire av dei sentrale oppgåvene ikkje kan flyttast ut frå Ålesund sjukehus. Det blir derfor føresett at gastrokirurgane har regelmessig arbeid ved Ålesund sjukehus og er integrert i eit felles fagmiljø. Argumenta for modellen er at Volda sjukehus får dekt fleire akuttfunksjonar. Det vil 3

4 gi større nærleik til akuttberedskapen for folk på søre Sunnmøre, og sjukehuset kan evt rekruttere betre til andre fag. Argumenta imot er at dobbel vaktordning bind opp meir legetid til passiv vakt og dermed krev fleire legar totalt. (Vi får tildelt eit visst tal legestillingar.) Scenario 2 med elektiv kirurgi og avgrensa kirurgisk beredskap ved Volda sjukehus Modellen inneber døgnberedskap i indremedisin og fødeavdeling med nødvendige støttefunksjonar. For kirurgi: Poliklinisk augeblikkeleg hjelp beredskap og evt enklare kirurgisk vaktberedskap i Volda på dagtid. Akutte innleggingar innan kirurgi og ortopedi må gå til Ålesund. Kirurgisk/ortopedisk avdeling i Volda legg om til 5.døgns elektiv drift basert på ein kombinasjon av poliklinikk, dagkirurgi og planlagde operasjonar. Ei slik flytting av aktivitet frå Volda vil få konsekvensar for Ålesund sjukehus med behov for m.a. oppbygging av operasjonskapasiteten. Eventuell 5-døgnsdrift ved kirurgisk avdeling i Volda vil m.a. krevje strengare planlegging av operasjonane. Tyngre kirurgi (hofte/kne/evt rygg) vil måtte utførast tidleg i veka for at pasientane skal kunne utskrivast, t.d. til Mork senter innan fredag. Argument for denne modellen er at den bind opp mindre legetid i vakt og kan lettare gjennomførast innanfor eksisterande stillingsrammer. Ein situasjon med mindre ressursar knytt til akuttberedskapen vil kunne frigjere ressursar til elektive/planlagte oppgåver. Dei som står på venteliste kan få eit tilbod raskare. Modellen vil også medføre betre integrering og meir samarbeid mellom dei kirurgiske og ortopediske fagmiljøa i Helse Sunnmøre. Argument mot modellen er at den inneber at det ikkje blir eit heildøgns akuttkirurgisk tilbod mellom Førde og Ålesund. Andre argument mot er bekymring for legerekruttering og dermed eit levedyktig fagmiljø ved Volda sjukehus. Vurdering Desse scenario er ytterpunkt der det er sterke argument både for og imot begge modellane. Vi meiner likevel at det ulike mellomløysingar er meir aktuelle. På bakgrunn av dei skisserte scenario, dei skisserte modellane i Lokalsjukehusrapporten og ulike innspel (frå møte med tilsette, styret, leiarforum, befolkninga) har vi vurdert nærare nokre aktuelle modellar for Volda sjukehus. Vi legg til grunn følgjande overordna føringar: Lokalsjukehusa skal vidareutviklast i dialog med kommunane. Både arbeidsdelinga mellom kommunehelsetenesta og spesialisthelsetenesta og arbeidsdelinga mellom sjukehus skal sjåast på. Dette betyr at enkelte sjukehus skal gjere andre oppgåver enn i dag blant anna sett i forhold til samhandlingsreforma.. Spesialisthelsetenesta skal utviklast i ein enda tydelegare spesialisert retning. Dagens desentraliserte sjukehustilbod skal oppretthaldast for å sikre nærleik til akuttfunksjonar og fødetilbod, sjølv om slike tilbod ikkje blir gitt ved alle sjukehus. Ingen lokalsjukehus skal leggjast ned. Avtalar mellom helseføretak og private kommersielle sjukehus skal ikkje ha eit omfang som undergrev pasientgrunnlaget for dei små sjukehusa. Det akuttmedisinske tilbodet ved lokalsjukehusa må sjåast i samanheng med og tilpassast lokale forhold gjennom likeverdige prosessar som bidreg til tryggleik og kvalitet. Lokalt tilpassa behandlingskjeder, tilrettelagt kompetanse og forpliktande nettverk mellom sjukehusa skal sikre kvaliteten i det akuttmedisinske tilbodet. Befolkninga skal føle tryggleik for at dei får hjelp ved akutt sjukdom nærast der dei bur. Dersom pasienten treng det, skal lokalsjukehuset sørge for sikker og trygg overføring til meir spesialiserte sjukehus. Akutt-tilbodet må sjåast i forhold til det elektive tilbodet pasientar på ventelistene skal også ha prioritet. 4

5 Aktuelle ulike modellar for Volda sjukehus: Modell 1 Døgnberedskap i indremedisin, ortopedi og fødeavdeling. Døgnberedskap med 4 delt vakt på kort sikt og 6-delt på lang sikt og med fast tilsette innan desse fagområda. (I tillegg kjem viktige støttefunksjonar som anestesi etc) Blautdelskirurgi på dagtid (dagkirurgi og poliklinikk) med vidare satsing på urologi. Poliklinisk augeblikkeleg hjelp beredskap og evt enklare kirurgisk vaktberedskap i Volda på dagtid. Dette gir også rom for vurdering av pasientar, t.d. i medisinsk avdeling som treng tilsyn/vurdering av kirurg. Pasientar som ikkje kan få vurdering eller behandling innanfor desse rammene, må sendast til Ålesund sjukehus, primært frå kommune eller overførast frå Volda sjukehus. Alle gastrokirurgane i Helse Sunnmøre deltar i vaktordning ved Ålesund sjukehus uavhengig av bustad. Dette kan gjennomførast innanfor dagens stillingsrammer med 4- delt vakt men ikkje med 6-delt vakt. Dette krev i så fall ei omfordeling av legestillingar frå Ålesund, andre sjukehus i regionen eller ved at den nasjonale stillingsramma blir auka. Modell 2 Grunngjeving; ortopedi har større pasientgrunnlag enn generell kirurgi og ein mindre del er sentralisert av faglege grunnar (jf kreftkirurgien) Dei pasientane som treng rask intervensjon av kirurg, særleg av blautdelskirurg, blir allereie i dag sendt til Ålesund sjukehus eller St Olavs hospital. Når det gjeld ortopedi, må vi m.a. sjå nærare på konsekvensane for tilbodet ved Ålesund sjukehus utifrå ei vurdering av samla kapasitet og behov. Døgnberedskap i indremedisin og fødeavdeling. Beredskap innan ortopedi fram til kl heile veka. Blautdelskirurgi på dagtid med vidare satsing på urologi. Denne modellen krev system for oppfølging av inneliggande pasientar på ein medisinsk forsvarleg måte. Modellen kan også få konsekvensar for kva pasientar som kan behandlast ved sjukehuset. Modell 3 Med vakt fram til kl er det lettare å halde fram med 4-delt vakt i framtida. Døgnberedskap i indremedisin og fødeavdeling, 5- døgnspost for ortopedi med beredskap heile døgnet. Blautdelskirurgi på dagtid med vidare satsing på urologi. Pasientane må her selekterast slik at det blir muleg å stenge aktiviteten i helga. Det er praktiske problem med gjennomføring av modellen då sjukehuset berre har to sengepostar. Medisinsk sengepost har ikkje kapasitet til å ta over pasientar frå kirurgisk sengepost noko det kan bli behov for. Utifrå ei vurdering så langt ser vi modell 1 som mest aktuell. Denne modellen bør derfor utgreiast nærare. Vi må vurdere konsekvensar m.a. for kvaliteten på tilbodet, personell/rekruttering, kostnadseffektivitet og gjennomføre ROS analysar. 5