VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Henrik Skovly Arkivsak nr.: 2014/2240 Arkivkode: 250 Utvalsaksnr Utval Møtedato Formannskapet NIVÅ PÅ RENTESIKRING Administrasjonen si tilråding: Formannskapet vedtek å sikre 100 millionar av lånegjelda i samsvar med alternativ 1 i saksutgreiinga. Samandrag Ved slutten av året vil Volda kommune har 14,4 % av låneporteføljen er sikra med fast rente. Kommunen vil da vere svært eksponert for risiko dersom renta skulle stige. I 2015 er det i formannskapet sitt budsjettframlegg lagt opp til netto låneauke på kr 75 mill, slik at andelen fastrente ved utgangen 2015 da vil utgjere 12,9 %. Rådmannen foreslår at Volda kommune inngår ny rentesikring på 100 million av låneporteføljen. Eventuell ytterlegare rentesikring meiner rådmannen at ein bør ta opp til ny vurdering i løpet av 2015. Med bakgrunn i finansreglementet vil ein be om avklaring i formannskapet. Formannskapet vedtok følgjande i møte den 4. november (sak 196/2014) : Formannskapet ber rådmannen kome attende med ny sak med tilråding om nivå på framtidig rentesikring. Saksopplysningar Rentebinding Låneporteføljen er bygt opp av lån med flytande rente som er basert på 3M nibor. Denne renta vert lagt til eller trekt frå ein margin etter avtale med långjevar. Ved utgangen av året
utgjer denne marginen +0,40% (+40 basispunkter) for alle lån som vi har i Kommunalbanken. For sertifikatlånet er marginen 0,15%. I tillegg er det etablert rentebytteavtaler (renteswapper) som sikrar kommunen fast rente på deler av sine innlån. Renteswappene har eit omfang som gjer at fastrenteandelen i låneporteføljen er 42 % ved sist årsskifte. Dermed er 58% flytande rente. Ved utgangen av 2014, så har vi rentesikring på ca 14,4% av låneporteføljen. Låna forfell slik: Saldo 2013 Utløpsdato Sertifikatlån verdipapirmarknaden 73 683 458 17.desember 2014 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 175 725 521 desember 2025 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 170 000 000 desember 2025 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 90 049 938 desember 2025 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 87 683 000 juni 2030 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 30 961 932 september 2022 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 40 000 000 mars 2031 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 21 525 000 desember 2036 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 19 370 000 september 2037 Sum 708 998 849 Det går fram av tabellen over at sertifikatlånet må refinansierast innan 17. desember. Tabellen under viser korleis den langsiktige gjelda vil utvikle seg i neste økonomiplanperiode dersom Formannskapet si innstilling til investeringar i perioden 2015-2018 vert vedteken. Kommunestyret vedtek årsbudsjett 2015/Økonomiplan 2015-2018. 2014 2015 2016 2017 2018 Ordinær lånegjeld pr 1 januar 708 999 000 749 568 407 770 269 680 938 341 500 1 017 881 676 Planlagte ordinære låneopptak 64 169 407 45 701 273 197 071 820 111 540 176 62 657 776 Minimumsavdrag 23 600 000 25 000 000 29 000 000 32 000 000 32 000 000 = Estimert lånegjeld pr 31. desember 749 568 407 770 269 680 938 341 500 1 017 881 676 1 048 539 452 Gjennomsnittlig rentesats 3,16 % 2,35 % 2,36 % 2,49 % 2,70 % Ved utrekning av renter er det gjort følgjande føresetnader: Alle nye lån vert etablert til flytande rente Det vert ikkje etablert nye fastrenter Marginen på 0,4% vert lagt til grunn for heile økonomiplanperioden Tabellen viser estimat for totale investeringar korrigert for momskompensasjon. (Gjeldsauken i økonomiplanperioden vert litt lågare ved korrigering av statlege tilskot til bygging av omsorgsbustader). Øyra skule er den største investeringa og låneopptaket til dette prosjektet må fullt og heilt dekkjast over drifta. Investeringar til sjølvkost skal dekkjast over abonnementsystemet, og investeringar i bustad- og industriområde i hovudsak vert dekt inn ved tomtesal. For slike investeringar som skal dekkjast over sjølvkost og sal, vil renteauken verte belasta brukarane.
Under viser ei prognose på kommunens brutto renteutgifter i økonomiplanperioden (pr 3. desember). Den flytande rentekostnaden er satt lik 3M nibor, ( FRA-marknaden), med eit margintillegg på 0,40 prosentpoeng. Prognosen føreset nye låneopptak og avdrag slik dei ligg føre i Formannskapet si innstilling til investeringar i komande økonomiplanperiode. Vidare er det ein føresetnad det at det ikkje vert inngått noen nye avtaler om fastrente. Allereie etablerte fastrenter ligger urørt til dei utløper på forfallsdato. Prognose brutto renteutgifter: 17 047 169 18 387 834 21 374 032 24 518 462 Alternativ 1: Her vert det etablert 2 nye fastrenteposisjonar frå desember 2014: fastrente for 50 mill i 2 år med rente på 1,40% fastrente for 50 mill i 10 år med rente på 2,05% Øvrige forutsetninger er uendra. Prognose brutto renteutgifter: 17 389 078 18 810 917 21 744 736 24 712 786 Ved utgangen av 2015 vil låneportefølgja utgjere kr 770,3 mill. Ved dette alternativet vil andelen som er rentebunde utgjere 25,9 %. Ein må vere merksam på at gjelda aukar vesentleg utover i økonomiplanperioden, og da vil andelen fastrente verte vesentleg lågare. Skilnaden på dette alternativet og å halde på dagens fastrenteandel er om lag kr 340 000 i 2015. Alternativ 2: I dette alternativet vert det etablert ytterlegare 2 nye fastrenteposisjonar (frå desember 2014), slik at det til saman er 4 nye fastrenteposisjonar a 50 mill, samanlikna med dagens situasjon: fastrente for 50 mill i 5 år med rente på 1,56% fastrente for 50 mill i 8 år med rente på 1,88% Øvrige føresetnadar er uendra. Prognose brutto renteutgifter: 17 764 793 19 225 978 22 026 973 24 800 416 Ved utgangen av 2015 vil låneporteføljen utgjere kr 770,3 mill. Ved dette alternativet vil andelen som er rentebunde utgjere 38,9 %. Ein må vere merksam på at gjelda aukar vesentleg utover i økonomiplanperioden, og da vil andelen fastrente verte vesentleg lågare.
des.14 mar.15 jun.15 sep.15 des.15 mar.16 jun.16 sep.16 des.16 mar.17 jun.17 sep.17 des.17 mar.18 jun.18 sep.18 des.18 Skilnaden på dette alternativet og å halde på dagens fastrenteandel er om lag kr 720 000 i 2015. Oppsummering: Tabellen under viser differansen i renteutgifter med alternativ 1 og alternativ 2, målt mot dagens status: renteutgifter med "ingen nye fastrenter" 17 047 169 18 387 834 21 374 032 24 518 462 økte renteutgifter med "alternativ 1" 341 909 423 083 370 704 194 324 økte renteutgifter med "alternativ 2" 717 624 838 144 652 941 281 954 Fastrenteandel: Grafen under viser korleis forholdet mellom andel fast- og flytende rente i låneporteføljen vil utvikle seg i løpet av økonomiplanperioden for alternativa: "ingen nye fastrenter" (blå kurver) "alternativ 1" (grøne kurver) "alternativ 2" (raude kurver) 100 Forholdet mellom fast- og flytende rente i de 3 ulike alternativene 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Fastrenteandel "ingen nye fastrenter" Flytendeandel "ingen nye fastrenter" Fastrenteandel "alternativ 1" Flytendeandel "alternativ 1" Fastrenteandel "alternativ 2" Flytendeandel "alternativ 2" 0 Gjeldsfelle Kommunesektoren har objektivt eit stort investeringsbehov Hovudforklaringa til det er befolkningsvekt og statlige føringer på kvalitet. Låg rente (som vi har hatt i lang tid gjer det mogleg å lånefinansiere investeringar. Etter kvart vil rentenivået auke til normalt nivå. Då vil rentebelastninga auke med utgangspunkt i det nye gjeldsnivået. Volda kommune hadde ved utangen av2013 ei ordinær lånegjeld på ca 709 mill kr. Ved utgangen av komande
økonomiplanperiode, så er lånegjelda estimert til å verte ca 1,05 milliard. Fiansutgiftene (renter og avdrag) vil vere ca 60 mill kr med dagens rentenivå. Med normalisering av rentenivået auke med fleire titals mill kr. Utgiftene må kuttast enno meir, og vi kan ha kome i ei gjeldsfelle. Situasjonen er tilsvarande for dei fleste andre kommunar, og særleg har kommunane i Møre og Romsdal høg gjeld samanlikna med resten av landet. På bakgrunn av dette bør ein vurdere å auke nivået på rentesikring. Vurdering og konklusjon Rentebinding er ei form for forsikring der ein betaler for å sikre seg mot svingingar i renteutgiftene. Løpande rente vil over tid vere billegast, men for å stå i løpande rente, så må ein ha bufferkapital til å vere likvid også når renta er høg. Det er normalt at ein del av gjelda vert rentesikra. Kor stor andel som bør sikrast må vurderast opp mot risiko for renteauke, kommunen sine driftsfond og resultatgraden i drifta (netto driftsresultat i høve til inntekter). Volda kommune har ikkje sett av reservar til å dekkje opp auka renteutgifter. Dersom renta skulle auke med så stor del av porteføljen på flytande rente, så vil inndekningsmåten vurderast ved kutt i tenestene og auka eigedomsskatt. I tillegg vil gebyra på sjølvkostområda vatn og avløp auke. I formannskapet sitt framlegg til budsjett for 2015 er det ikkje budsjettert med positivt netto driftsresultat/buffer. I tillegg er renteutgiftene budsjettert med utgangspunkt i at det ikkje vert inngått nye rentesikringar. Volda kommune er det ein kan kalle ekstremt eksponert for risiko dersom renta skulle auke. Tidspunktet for binding må gjerast ut frå ei kvalifisert vurdering. Det er pr tidspunkt ikkje noko som skulle tilseie at renta aukar med det første. Samtidig er det ingen som kan seie dette med full sikkerheit. Frå kontrollutvalet i kommunen har det vore sterke meiningar om at Volda kommune no framover bør halde størst mogleg av låneporteføljen på flytande rente. Utfordringa er at mekanismen i rentesvinging kan skje så vidt raskt at det kan verte dyrare å gjere rentebinding når renta har stige. Det er uråd å time slik at ein sikrar å vere i forkant av ei slik svinging. Ein må velje mellom å betale ei forsikring ved å inngå rentesikring ut frå dagens kjente vilkår, eller inngå avtale på eit seinare tidspunkt. Risikoen er at ein i ein periode kan betale høgare ved å gå inn tidlegare. Samtidig kan det også vere ein gevinst å hente frå det tidspunktet renta ev stig. Om totaleffekten er positiv eller negativ er avhengig av tidspunktet renta stig, og kva vilkår ein kan oppnå ved å rentesikre på eit seinare tidspunkt. For å vere på den sikre sida bør ein kommune etter rådmannen sitt syn til kvar tid ha ei rentesikring på om lag 30 %, og ut frå dette vurdere ev større andel sikring dersom det vert forventa uro i rentemarknaden. Det er relativt gunstige vilkår for fastrente for tida. Det er ukjent korleis desse vilkåra vil utvikle seg. Det kan skje at dei kan verte enda gunstigare i 2015, men det kan også skje at vilkåra vert dårlegare. Det er også formuftig å vurdere ei diversifisering på bindingstid for å fordele risiko. Det er derfor skissert eit alternativ 2 med fleire fastrentebindingar fordelt på ulik bindingstid. SSB publiserte den 4. desember følgjande om utviklinga i norsk økonomi: Norsk økonomi vil svekkes, konstaterer Statistisk Sentralbyrå (SSB) i sin ferske konjunkturrapport, publisert torsdag formiddag. «Veksten gjennom 2014 har vært mye påvirket av naturgitte forhold, men den underliggende veksten har vært ganske jevn og nær trendveksten i fastlandsøkonomien. Fremover vil imidlertid veksten trolig bli mye svakere», heter det i rapporten.
SSB tror at «den klare konjunkturforverringen vil føre til at styringsrenten ganske raskt blir satt ned med 0,5 prosentpoeng». Styringsrenten er nå på 1,5 prosent. Her er de viktigste punktene fra rapporten: Nedjusterer anslagene for oljeinvesteringer de tre neste årene kraftig Mener boligprisene vil falle Tror oljeprisen vil stige Tror kronefall vil «redde» norsk økonomi Tror Norges Bank kutter styringsrenten med 0,5 prosentpoeng til 1 prosent Kraftig, men kortvarig nedgang Dette er SSBs første rapport etter det kraftige oljeprisfallet de siste månedene. Oljeprisen har siden juni falt rundt 45 dollar fatet, og et fat nordsjøolje (brent spot) ligger torsdag på rundt 70 dollar. «Etter to år med en ganske konjunkturnøytral utvikling i fastlandsøkonomien vil vi nå oppleve en kraftig, men trolig kortvarig, konjunkturnedgang», heter det i rapporten. SSB venter imidlertid at færre negative oljeimpulser og økt vekst i utlandet vil gi økt vekst i fastlandsøkonomien i 2016 og 2017. Med bakgrunn situasjonen i rentemarknaden og formannskapet sitt budsjettforslag om rentenivå, kunne det vere naturleg å foreslå å halde på dagens nivå på rentesikring. Ut frå at ein uansett ikkje kan ha nokon garanti for korleis dette vil utvikle seg framover, så vil rådmannen foreslå at formannskapet gjer vedtak om sikring etter alternativ 1 ovanfor. Dagens fastrentevilkår er svært gunstige. Ein ytterlegare nedgang i styringsrenta, kan medføre enda betre utsikter i den lange renta, men det er heller ingen garanti for det. Med bakgrunn i denne utviklinga, meiner rådmannen ein no bør avvente ytterlegare sikring. Dersom formannskapet vedtek å sikre meir av låneporteføljen, så må det også takast stilling til kva type sikring ein vil gå inn på. Det har vore ein del skepsis til bruk av rentebytteavtalar sjølv om finansreglementet opnar for å kunne nytte slike avtalar. Vedleggsliste: Økonomiske konsekvensar: Det vert vist til saksutgreiinga. Rune Sjurgard Rådmann Henrik Skovly Økonomisjef
Utskrift av endeleg vedtak: Kommunerevisjonen Klageinstans: