Oppdragsgivar: Oppdrag: Hordaland fylkeskommune 518660 Arbeid med klimaplan Skrevet av: Kvalitetskontroll: Oddny Grete Råd, Ole Gaute Hovstad Astrid Rongen KARTLEGGING AV KLIMARELATERTE TILTAK INNHALD 1 INNLEIING... 1 1.1 Kvifor kartlegging av strakstiltak... 1 1.2 Korleis har kartlegginga vore gjennomført... 2 2 Kjennskap til fylkesutvalets vedtak av 13. mars 2008... 2 3 Klimatiltak - Igangsette og Forslag til tiltak på kort sikt... 2 3.1 Klimarelaterte tiltak per i dag... 2 3.2 Forslag til tiltak på kort sikt i eiga eining... 5 4 Synspunkt på kva rolle fylkeskommunen bør ha og kva tiltak kan ein setje i gang.... 6 5 Oppsummering... 7 1 INNLEIING 1.1 Kvifor kartlegging av strakstiltak Fylkesutvalet vedtok den 13.3.2008 oppstart av arbeid med ein klimaplan. Punkt 5 i vedtaket er: "Klimarelaterte tiltak innan ulike fagområde skal leggjast fram for dei politiske utvala parallelt med utarbeiding av klimaplanen." Oppfølging av vedtaket vart drøfta den 24.06. i fylkesrådmannen si toppleiargruppe. Sektoradministrasjonane fekk beskjed om å følgje opp punkt 5, og det vart understreka at dette skal gjelde jordnære og gjennomførbare tiltak. Dette notatet viser ei oversikt over kva Hordaland fylkeskommune faktisk gjer av klimarelaterte tiltak. Oversikta byggjer på informasjon frå ei kartlegging som vart gjennomført i august månad. I kartlegginga har det kome fram ulike tolkingar av kva som er meint med strakstiltak. Nokre har oppfatta at vedtakets punkt 5, går på å spele inn idear til strakstiltak som kan setjast i gong på kort sikt, før fylkesdelplan for klima er ferdig. Andre har oppfatta det som innspel på tiltak som allereie er sett i gang. Sistnemnde argumenterar med at dei ikkje har fått noko Asplan Viak AS - Fabrikkgaten 3 - Postboks 2304 Solheimsviken - 5824 Bergen - Tlf 55596700 - Faks 55596750 asplanviak.no
formell bestilling frå fylkesrådmannen om å setje i gong strakstiltak. Andre framheva at slike tiltak ikkje let seg gjere å setje i gang innan den tida som har vore til rådvelde sidan vedtaket i mars. Vi har i denne kartlegginga difor spurt om både klimarelaterte tiltak som seksjonar og avdelingar har satt i verk per i dag, samt innspel på idear som kan setjast i gong på kort sikt. 1.2 Korleis har kartlegginga vore gjennomført Kartlegginga er gjennomførd som telefonintervju. Om lag 35 leiarar og mellomleiarar blei den 12. august kontakta per e-post der plan- og miljøsjef Gudrun Mathisen orienterte om bakgrunnen for kartlegginga. Alle blei oppfordra til å melde tilbake om passande tidspunkt for eit telefonintervju. Etter ei runde med påminning per e-post og deretter på telefon, er det til saman 26 leiarar som har delteke i kartlegginga. I dei følgjande avsnitta er svara frå undersøkinga presentert og oppsummert. 2 KJENNSKAP TIL FYLKESUTVALETS VEDTAK AV 13. MARS 2008 Leiarane blei stilt følgjande spørsmål: Kjenner du til Fylkesutvalet sitt vedtak den 13. mars om at Hordaland fylkeskommune skal setje i gong eit arbeid for å lage klimaplan for Hordaland? Tabell 1 oppsumerar svara som blei gjevne: Ja Nei Totalt n=26 20 6 26 Vi ser at mange har svara at dei kjenne til vedtaket. Likevel er det vårt klare inntrykk at av dei som har høyrt om vedtaket er det yttarst få som kjenner innhaldet, inkludert pålegget i punkt 5. Det betyr at omtrent alle tiltak som er sett i gang, jf tabellen i avsnitt 3.2, er satt i gang uavhengig av vedtaket i Fylkesutvalet. Berre nokre få av informantane som har gitt innspel på mulege strakstiltak har gjort det på bakgrunn av vedtaket. 3 KLIMATILTAK - IGANGSETTE OG FORSLAG TIL TILTAK PÅ KORT SIKT 3.1 Klimarelaterte tiltak per i dag I telefonintervjuet fekk informantane følgjande spørsmål: Har di avdeling per i dag sett i gang nokre klimarelaterte tiltak? Totalt sett er det skissert svært mange tiltak og svara er grovt kategorisert i tabellen under. Kartlegging av klimarelaterte tiltak 2
Energi og ENØK Avfall og gjenvinning Transport Infrastruktur Planarbeid Teknologi Innkjøp og avtalar Bærekraft Miljøsertifisering Kunnskap Haldningar Prosjektkoordinering Næringsutvikling Klimatilpassing Ser ikkje relevans NOTAT Organisasjonsavd. IT Personal HMT Økonomiavdelinga Eigedom Innkjøp Kultur- og idrettsavd. Idrett og friluftsliv Kulturminnevern Fylkesbibliotek Kulturbasert verdiskaping Opplæringsavd Samferdselsavd Plan og infrastruktur Skyss Strategi-/næringsavd. Plan og miljø Næring Kommunesamarb. Europakontoret Tannhelseavd. Arbeidslag AUD Verdiskaping kystsona Reiseliv Enkelte av avdelingane har ansvarsområde som automatisk omfattar klimarelaterte tiltak, og dette kan ha ført til at ulike informantar i ulik grad har vektlagt enkle generelle tiltak. Sjølv om det er greitt å vite at avdelingane tar i vare eigne ansvarsområde er det nok meir interessant å sjå om dei gjennomfører tiltak ut over dei pålagde ansvarsområda. Truleg har enkelte av informantane hatt dette fokuset, og sjølvsagte tiltak innanfor eige ansvarsfelt kan difor ha blitt uteletne i nokre tilfelle. Kartlegging av klimarelaterte tiltak 3
Kartlegging av klimarelaterte tiltak 4
Energi og ENØK Avfall og gjenvinning Transport Infrastruktur Planarbeid Teknologi Innkjøp og avtalar Bærekraft Miljøsertifisering Kunnskap Haldningar Prosjektkoordinering Næringsutvikling Klimatilpassing Ser ikkje relevans NOTAT 3.2 Forslag til tiltak på kort sikt i eiga eining Det blei stilt følgjande spørsmål om idear til klimarelaterte tiltak: Har du forslag til kva di eining kan gjere på klimafeltet i åra framover? Svara er grovt kategorisert i tabellen under. Organisasjonsavd. IT Personal HMT Økonomiavdelinga Eigedom Innkjøp Kultur- og idrettsavd. Idrett og friluftsliv Kulturminnevern Fylkesbibliotek Kulturbasert verdiskaping Opplæringsavd Samferdselsavd Plan og infrastruktur Skyss Strategi-/næringsavd. Plan og miljø Næring Kommunesamarb. Europakontoret Tannhelseavd. Arbeidslag AUD Verdiskaping kystsona Reiseliv Kartlegging av klimarelaterte tiltak 5
4 SYNSPUNKT PÅ KVA ROLLE FYLKESKOMMUNEN BØR HA OG KVA TILTAK KAN EIN SETJE I GANG. Til slutt i telefonintervjuet fekk informantane følgjande spørsmål: Korleis meinar du fylkeskommunen totalt sett bør jobbe på dette feltet? Poenget her var å utfordre informantane til å kome med synspunkt utover si eiga avdeling og/eller seksjon sitt ansvarsfelt. Det blei peika på fylkeskommunen sine roller som a) som arbeidsgjevar, b) som regional utviklar, c) som tenesteprodusent, og som d) eigedomsforvaltar. Innspel fordelar seg på alle desse rollene. Kulepunkta under oppsummerar innspela: Fylkeskommunen bør ha færrast mogleg parkeringsplassar til eigne tilsette. Dei som er, bør være til marknadspris. Mest aktuelt i Bergensområdet, vanskelegare å få til i distrikta. Kjempeviktig at ei slik ordning gjeld for alle tilsette på same stad, inkl. leiinga. Kollektivtransport; kampanje retta mot eigne tilsette. Kanskje er det mulig å subsidiere billettane i og med at det er lov å subsidiere parkeringsplassane? Eventuelt anna premiering. Bør kombinerast med at arbeidsplassparkeringa vert teken vekk. Viktig at fylkeskommunale bygg har sykkelparkeringsplassen med overbygg samt gode garderobetilhøve. Legge konferansar til miljøsertifisert hotell etc. Fylkeskommunen bør satse mykje meir på Enøk. Sjølv om ein allereie driv mykje med det, kan ein gjerne setje endå meir fokus på energisparing og oppfølging. Vi er langt frå noko miljøekspertar i HFK, og så langt er det heller ikkje eit inntrykket at klima og miljø har vore ei flaggsak i HFK. Skal organisasjon ha tyngde på dette feltet, må vi styrkje kompetansen. Ein viktig suksessfaktor for å auke miljøomsynet i fylkeskommunens arbeid er at leiinga har eit sterkt fokus på dette. Dette saman med at fleire jobbar innan feltet, f. eks som rådgjevarar, følgje opp prosjekter etc, er nødvendig for å gjennomføre det ein planlegg. Setje inn tiltak som påverkar ungdomars haldningar og handlingar knytt til miljø. Viss ein blir glad i friluft, så tar ein vare på naturen. Viktig at barn og unge får gode opplevingar. Fylkeskommunen kan ikkje berre seie kva andre skal gjøre, men må gå føre som godt eksempel. For eksempel ha energieffektive bygg, ha tilsette som køyrer kollektiv til jobben, ha elbil som firmabil, miljøomsyn ifm. vedlikehald og reinhald av t.d. skulane. HFK kan gjere tiltak i høve til kollektivtakstar og rutefrekvens. HFK har ei rolle å spele som regional aktør. Treng nokon som ser perspektivet over kommunegrensene. Viktig i forhold til å ta initiativ mot nasjonal nivå. Pådrivar for gasskraft og reinsing. Kartlegging av klimarelaterte tiltak 6
Få til best mogleg samspel mellom administrative tiltak og politisk vilje. At alle drar i same retning Politikarar som skal være drivkrefter på området drive politikkutvikling, må ha meir kunnskap. Kanskje meir viktig enn på andre områder fordi rask utvikling og mange myter. HFK har ansvar for å kople FOU og næringsliv, og for å få til ein regional FOU-politikk. Naturleg at HFK får ein sterk rolle i høve til samarbeid og regionale partnarskap. HFK må ha ei samordnande rolle i høve til råd og klimatiltak. 5 OPPSUMMERING Totalt sett er det gjennom intervjurunden kome fram svært mange tiltak. Dette gjeld både gjennomførde tiltak og tiltak som er aktuelle framover. Nokon tiltak går igjen, men det er likevel overraskande at ikkje enkle tiltak knytt til energi, avfall og haldningar kjem fram i fleire av intervjua. Det er og urovekkande at to seksjonar ikkje ser at eigen aktivitet er relevant. Ingen av dei skisserte tiltaka er direkte oppfølging av vedtaket frå 13. mars. Grunngjevinga frå avdelingsleiarane og seksjonsleiarane for dette er fleirdelt: a) deira arbeidsfelt er ikkje klimarelatert b) kjenner ikkje til innhaldet i vedtaket c) har avventa at det skal kome ei bestilling frå leiinga d) arbeider langsiktig, og igangsetjing av nye tiltak tek tid e) jobbar allereie med relevante klimarelaterte tiltak Nokre få av intervjua er prega av svar som er allmenne, og gir ikkje inntrykk av spesielt klimafokus. Ein del ynskjer å gjere meir på klimasida, men synest det er vanskeleg å finne ut kva ein bør gjere. Nokre etterlyser ein konkret felles tiltakspakke i høve til kva som kan gjerast internt i dagleg drift, med skal - og/eller bør -tiltak. Det er ingen av informantane som har konkret oversyn over kva konsekvens dei nemnde tiltaka medfører for klimaet, og undersøkinga er såleis illustrerande for ei generell utfordring. Klimaproblemet er komplekst, og det er vanskeleg å finne dei gode tiltaka som gir stor effekt i høve til innsats. Likevel er det mange som viser vilje til å bidra slik at ein med felles innsats og ei planmessig tilnærming skal nå måla. Kartlegging av klimarelaterte tiltak 7