Noregs vassdragsog energidirektorat

Transkript

1 Noregs vassdragsog energidirektorat

2 Førebygging av vassdrag før og no endring av risikobiletet knytt til flaumsikring Brigt Samdal Regionsjef Region Vest Loen, 31. oktober 2017

3 Tryggleik langs vassdrag ein viktig del av NVE sitt arbeid, historisk og no 1789 Storflommen Storofsen 1804 Canaldirectionen (København) 1847 Kanaldirektoratet (Kanalvesenet) 1907 Vassdragsvesenet 1912 Ingeniør på plass i Førde 1921 Norges vassdrags- og elektrisitetsvesen (NVE) 1986 Norges vassdrags- og energiverk (NVE) 1995 Storflaum på Austlandet, Vesleofsen 1998 Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE)

4 Ein særskild milepæl i NVE si historie Ingeniør Thorleif Juell Selmer Stasjonert i Førde 26. oktober 1912 Dette vert rekna som etableringsdato for den desentraliserte tenesta i NVE (sjølv om NVE fyrst vart etablert i 1921 )

5 NVE sitt arbeid med flaum og skred

6 Førebygging av skadar frå flaum og skred

7 Skade etter flaum hausten 1971 i Rustøyelv, Stryn Rustøyelv sikra etter flaumhendinga i 1971

8 Sommarflaum i Lærdal og haustflaum i Høyanger

9 9 Glomma under storflaumen nov. 2017

10 Vesleofsen eit paradigmeskifte Før 1995: - Fysiske sikringstiltak, særlig knyttet til jordbruket Paradigmeskifte etter 1995-flaumen: - Førebyggande verkemidlar sjåast i samanheng. Stortingsmelding - 42 ( ) Tiltak mot flom Frå 2009: - NVE fekk same ansvar for skred som for flaum 10

11 Arealplanlegging det viktigaste verkemiddelet for å avgrense skader frå flaum og skred Flaum, erosjon og skred er naturlege prosessar Rett arealbruk reduserar faren for skader på naturens premisser St. meld 42 ( ) Tiltak mot flom: En fornuftig bruk av flomutsatte områder er et av de viktigste virkemidler for å holde samfunnets sårbarhet for flom på et forsvarlig nivå 11

12 Stortingsmelding om flaum og skred Omhandlar alle sider ved handtering av flaum- og skredfare: Ansvarsdeling mellom stat, kommune, grunneigar, for ny og eksisterande busetnad Tryggleikskrav Kartlegging av flaum- og skredfare Omsyn til flaum- og skredfare ved arealplanlegging og utbygging Sikringstiltak Overvakning og varsling Beredskap og krisehandtering Forsikrings- og erstatningsordningar

13 Kartlegging ulike produkt Aktsemdkart snøskred, steinsprang, jordskred Faresonekart flaum Faresonekart snø-, sørpe-, stein-, jordog flaumskred Kvikkleire faregrad og risiko Fjellskred faregrad og risiko Hendingsdatabasar Innsamling og tilgjengeliggjering av andre sine data Rettleiarar for kartlegging

14 Prioritering innan sikringsarbeidet Meir enn 1550 gjennomførte sikringsanlegg Skred, flaum og erosjon knytt til bygningar/tettstadar (N/K) Ein del skredsituasjonar er definert vekk frå NVE: Vegar Jernbane Byggegroper Ny byggeaktivitet Større behov enn løyvingar sterk prioritering

15 Vassdragsteknikk - Avlastningskulvert i Skytjåa, Ørsta

16 16

17 Meir skildring av kvart enkelt tiltak 17

18 NVE kan gje bistand til: Planlegging og gjennomføring av permanente tiltak for å auke tryggleiken for eksisterande busetnad og andre verdiar Flytting/kondemnering av fareutsette bygningar når dette gjev vesentleg høgare nytte/kost enn sikring Midlertidige krisetiltak for å avverge eller dempe skader under og like etter skadeflaumar.

19 Flåm i Aurland kr. 44 mill. 19

20 To former for bistand Økonomisk tilskot. Kommunen (ev. private) er ansvarleg planlegger og utførar. Søknadsfrist 1. juli. NVE er ansvarleg planlegger og utførar, kommunen formell tiltakshavar. I begge tilfelle: Krav om eigenandel («distriktsandel»), normalt 20 %. Bistand vert primært gjeve til kommunane, som garanterer for distriktsandel og tek på seg ansvaret som tiltakshavar.

21 Etter sikring og restaurering

22 NVE gjev i utgangspunktet ikkje bistand til: Sikringstiltak som skal legge til rette for areal for ny utbygging. Dette er kommunen/utbygger sitt ansvar. Sikring mot skredfare knytt til byggetomter, skjæringer, fyllingar og andre terrenginngrep. Forbetring av kommunaltekniske anlegg (avløpsanlegg, overvassanlegg, kulvertar o.l.) Tiltak som vert dekka av forsikringar/erstatningsordningar Tiltak som kan gjevast som pålegg etter lov Sikring av veg, jernbane og andre anlegg som andre statlege myndigheiter har ansvar for.

23 Odda 87 mill. kr Krise- og hastetiltak

24 NVE si prioritering av sikringstiltak Nytten i forhold til kostnadar ved tiltaket (nytte/kost) Risiko, med særleg vekt på tryggleik for menneskeliv I kva grad kommunen har teke omsyn til kjente farer ved godkjenning av utbygging I kva grad utbygging har bidrege til å skape problem I kva grad andre mynde, statlege selskap eller andre bør ha ansvaret

25 Trygging mot skred - Holsen

26 Fordeling av ansvar knytt til førebygging av skadar frå flaum og skred i Noreg Den enkelte grunneigar/utbyggar Har ansvaret for at nye bygg og tomter er sikre (PBL) Har ansvar å sikre sine verdiar mot skade, inkl. vedlikehald av sikringstiltak Har ansvaret for at tiltak på eigen grunn ikkje påfører skade på andre Kommunen Har ansvar for å kartlegge farer og ta omsyn til farene ved arealplanlegging og byggetillatelser (PBL) Ansvar for sikring av fareutsatt busetnad(naturskadeloven) Staten (KMD, DIBK, DSB, fylkesmennene og NVE) Gjev reglar og retningsliner for arealplanlegging, utbygging og beredskap Gjev kommunane rettleiing, uttaler og motsegn til planar etter PBL Gjev bistand til sikring Gjev regionale varslar om flaum- og skredfare Gjev kommunane bistand til krisehandtering

27

28 Globale utsleppsscenarioer, CO 2 HØYT MIDDELS LAVT

29 Sogn og Fjordane: Temperatur Gjennomsnittleg årstemperatur: + 4,0 C Størst om hausten og vinteren Minst om sommaren

30 Sogn og Fjordane: Nedbør Årsnedbør: + 15 % Vinter: + 10 % Vår: + 5 % Sommar: + 15 % Høst: + 15 % Inntil videre anbefales eit klimapåslag på 40% på regnskyll med varigheit under 3 timar.

31 Korttidsnedbør Episodar med høg 3-timars nedbør aukar meir enn middelnedbøren Under høgt utsleppsscenario «2 x pr. år»: + 20% «5-årsverdi»: + 28% «200-årsverdi»: + 38% Nov Foto: Statens vegvesen Feb Foto: Rune Nielsen Inntil vidare anbefales eit klimapåslag på 40% på regnskyll med varigheit under 3 timar. Aug Foto: Jøran Hansen/NRK

32 Flaumane blir større her og mindre der Regnflaumane vert større og kjem oftare. Snøsmelteflaumane vert færre og mindre. Prosent endring, store flommer Foto: Ingjerd Haddeland Norsk klimaservicesenter

33 Sogn og Fjordane: Større flaumar Snøsmelteflaumane vil kome stadig tidlegare på året og bli mindre mot slutten av århundret. I uregulerte vassdrag som i dag har store regnflaumar og i kystnære elver kor årets største flaum i dag er ein regnflaum: Større flaumvassføring I mindre, bratte vassdrag (elver og bekkar) som reagerar raskt på kraftig regn, og i tettbygde strøk: Større flaumvassføring

34 Klimatilpassing, flaum og klimapåslag NVE brukar ei tredeling: 0% Store nedbørsfelt dominert av snøsmelteflaumar 20% Nedbørsfelt kor regnflaumar vil dominere i framtida Alle små nedbørsfelt som reagerer raskt på regn 40% I nokre område er forventa endringar enno større. Der anbefaler vi at ein 40% auke vurderast i tillegg.

35 Flaumsonekart klimapåslag Anbefalt klimapåslag er 20% for Naustdal.

36 Arealplanlegging Krav i plan- og bygningsloven/byggteknisk forskrift (TEK 17) NVE gjev retningsliner og rettleiarar Formidling av informasjon om fareområde NVE gjev innspel, uttale og ev. motsegn til dei enkelte planane Fagsamlingar for kommunar m.fl. Skei: januar

37 Takk for merksemda Brigt Samdal