saksframlegg Nye folkevalte regionar - svar frå Møre og Romsdal fylkeskommunekommune

Transkript

1 saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: /2016 Ole Helge Haugen Saksnr Utval Møtedato U 129/16 Fylkesutvalet Fylkestinget Nye folkevalte regionar - svar frå Møre og Romsdal fylkeskommunekommune Bakgrunn Kommunal- og moderniseringsdepartementet la 5. april 2016 fram Meld. St. 22 ( ) Nye folkevalgte regioner rolle, struktur og oppgaver. Av meldinga går det fram at det er regjeringa sitt mål å gjennomføre kommunereforma og regionreforma samtidig, slik at både nye kommunar og nye folkevalte regionar kan tre i kraft frå 1. januar Departementet ber om at fylkeskommunane fattar vedtak innan 1. desember Fylkestinget i Møre og Romsdal gjorde den 11. april 2016 (T-56/16) følgande samrøystes vedtak: «Regionreformen - Meld. St. 22 ( ) Nye folkevalgte regioner - rolle, struktur og oppgaver For å sikre ein god og grundig prosess, legg ein opp til følgjande: Utgreie og ta stilling til kva fylke/delar av fylke det kan vere aktuelt å etablere nye, større regionar saman med. Gjennomføre nabosamtalar med relevante fylke (Sør-Trøndelag, Oppland og Sogn og Fjordane) aktørar med utgangspunkt i punkt 1. Gjere formelle vedtak om nye regionale strukturar innan 1. desember 2016 Skisse til framdriftsplan: Fylkesutval 23. mai - sak om kva fylke det skal innleiast nabosamtalar med, samt mandat og val av forhandlingsutval. Juni September/oktober: Nabosamtalar med relevante fylker/aktørar Fylkesutval juni skisse til opplegg for dialog med relevante aktørar i Møre og Romsdal om regionreforma. August november: dialog med kommunar, regionråd, NHO, LO, næringsforeiningar, frivillig sektor, akademia mm. om regionreforma. Hensikta med dialogen er både å få inn synspunkt frå aktørane på kva dei meiner er beste løysinga for Møre og Romsdal samt belyse spørsmål som er aktuelle å utgreie i saka. Fylkesutvalet november sak om ny regionstruktur. Fylkestinget i desember - sak om ny regionstruktur.» Fylkesutvalet gjorde i møte 24.mai 2016 følgande vedtak i sak U-58/16 «Regionreform - oppnemning av forhandlingsutval og mandat Fylkesutvalet i Møre og Romsdal opnar for nabosamtalar for å avklare handlingsrom i regionreforma slik det er lagt opp til i «St. 22 ( ) Nye folkevalte regioner - rolle, struktur og oppgaver».

2 Forhandlingsutvalet får slik samansetting: Fylkesordførar - leiar Fylkesvaraordførar Representant frå opposisjonen: Charles Tøsse (H) Fylkesrådmann (sekretær) Fylkesutvalet blir referansegruppe for arbeidet. Forhandlingsutvalet får følgjande mandat: Avklare premissar og føresetnader for nabosamtalar med: Sogn og Fjordane Sør- og Nord-Trøndelag Oppland Forhandlingsutvalet vurderer etter ei avklaringsrunde om det er grunnlag for å gå vidare til reelle nabosamtalar. Fylkesordførar får mandat til å gjennomføre ei slik avklaringsrunde. I tilfelle der det er klare føringar frå nabofylke(r) for å gå inn i nabosamtalar skal vidare samtalar avklarast med referansegruppa. Forhandlingsutvalet vurderer når referansegruppa skal orienterast/konsulterast. Fylkesutvalet skal løpande konsulterast.» Debatten i fylkesutvalet viste at «forhandlingsutvalet» ikkje har mandat til å forhandle for delar av fylket eller om ei deling av fylket. Det har vore gjennomført følgande sonderingssamtalar med sikte på å avklare om det var grunnlag for vidare samtalar: 29 JUNI SOGN OG FJORDANE Forhandlingsutvalet konkluderte med at det ikkje var grunnlag for vidare samtaler då Sogn og Fjordane sitt vedtekne alternativ omfatte Hordaland og Rogaland. 16 AUGUST TRØNDELAG Forhandlingsutvalet konkluderte med at det ikkje var grunnlag for vidare samtaler med bakgrunn i Stortinget sitt vedtak : «Nord-Trøndelag fylke og Sør-Trøndelag fylke slås sammen til Trøndelag fylke fra 1. januar 2018». Dei to trønderfylka signaliserte at dei «hadde nok» med eigen prosess for å slå saman dei to fylka. Det har seinare kome signal gjennom media frå representantar for Sør-Trøndelag om at enkeltkommunar kan vere velkomne, men på basis av den framforhandla avtalen som ligg til grunn for det nye fylket Trøndelag. Det er ikkje gjennomført sonderingssamtale med Oppland då det har vore vanskeleg å finne tidspunkt som har passa. I sak T-69/ la fylkesrådmannen fram to rapportar som bakgrunn og kunnskapsgrunnlag for arbeidet med regionreforma for fylkestinget. «Regionreform - fylkeskommunen som tenesteprodusent og utviklingsaktør, eit kunnskapsgrunnlag for Møre og Romsdal» (seinare kalt «Kunnskapsgrunnlag») o Utarbeidd av administrasjonen i Møre og Romsdal fylkeskommune «Maktpolitiske konsekvenser av nye alternative regioner virkninger for Møre og Romsdal» (seinare kalt «Maktpol.kons.») o Utarbeidd av Nordlandsforskning.

3 I sak T-70/16 «Orientering: Regionvis fordeling av utviklingsmidlar og investeringar - svar til Nordmøre regionråd ORKide.» til fylkestinget la fylkesrådmannen fram ei regionfordelt oversikt over utviklingsmidlar og investeringar. Samla utgjer dette eit breitt faktagrunnlag i saka om regionreform. I tillegg har det vore ein brei dialog med eksterne aktørar, og ein har mottatt ein rekke innspel som ligg ved saka. Dette m.a. på bakgrunn av brev av der fylkeskommunen informerte kommunar/regionråd, næringslag m.m. om arbeidet med regionreforma. Her heiter det m.a.: «Møre og Romsdal fylkeskommune ønskjer ein god dialog med kommunane i arbeidet med regionreforma. Av praktiske årsaker ønsker vi at denne dialogen i størst mogleg grad skjer gjennomregionråda. Alle kommunane i fylket vil få høve til å uttale seg om regionspørsmålet før endeleg sak til fylkestinget i desember. Det same gjeld for NHO, LO, næringsforeiningar, frivillig sektor, akademiam.fl.. Høyringsdokumenta vil bli sendt ut når vi har oversikt over kva alternativ som er realistiske, og kva dei eventuelle intensjonsavtalane inneber.» Dette brevet vart følgt opp av eit nytt brev den «Regionreforma innspel til Fylkestinget.» Her viser vi til brev av , og seier vidare: «Tidsplanen gjer det vanskeleg å gjennomføre ei formell høyring i saka, men fylkeskommunen ønsker likevel innspel frå kommunar og andre før fylkesutvalet og fylkestinget si behandling av saka. Alle innspel vil bli vedlagt saka både til fylkesutval og fylkesting. Innspel som kjem inn seinare enn veke 44 rekk vi ikkje å innarbeide i sjølve saksframlegget, men dei vil likevel bli lagt ved saka. Fylkestinget skal ta stilling til ei løysing for heile fylket. Det er derfor ønskeleg at dei innspela som kjem ikkje berre omhandlar einskilde kommunar eller deler av fylket, men skisserer ei ønskt løysing for heile fylket. Fylkesrådmannen sitt utgangspunkt i saka er eit samla fylke, enten åleine, eller samla saman med eit eller fleire andre fylke. Dette har sin bakgrunn både i fylkestinget sitt vedtak som føreset dette, stortingsmeldinga samt kommunal og moderniserings departementet sine uttaler om at reforma omhandlar samanslåing av fylke og ikkje deling (gjeld ikkje grensejusteringar slik dette er definert i inndelingslova). Innspel som omhandlar deling av fylket vil sjølvsagt likevel bli med som vedlegg i saka på lik linje med andre innspel. Regionreforma er ein svært dynamisk prosess der føresetnadene stadig endrar seg. Dette gjeld t.d. korleis nabofylka sør for oss agerer i høve vestlandsregionen. Fylkesrådmannen ønskjer ikkje å spekulere i dette, men vil oppdatere nettsida med eventuelle relevante vedtak eller utspel undervegs.» Det er oppretta ei eiga nettsida der relevante og oppdaterte dokument er tilgjengeleg: Det har i perioden frå fylkestinget sitt vedtak i april vore kontakt med både kommunar/regionråd, næringsforeiningar m.fl.. Administrasjonen har deltatt på ei

4 rekke møter og samlingar for å få innspel og informere om arbeidet med regionreforma så langt. Det har og vore halde eit møte med regionråda der politisk og administrativ leiing hos begge partar tok del. Målet med møtet var gjensidig informasjonsutveksling om arbeidet med regionreforma. Sidan fristen 1. desember som var satt av departementet var krevjande i forhold til møtedatoar i fylkestinget vart det søkt om utsett frist. Vi har mottatt dette svaret frå departementet: «Møre og Romsdal fylkeskommune kan få utsett frist på tilbakemelding, men me ber om at fylkesutvalet si innstilling blir sendt departementet så snart det ligg føre.» Vurdering Fylkesrådmannen si vurdering vil i hovudsak basere seg på følgande: Meld. St. 22 ( ) «Nye folkevalgte regioner rolle, struktur og oppgaver» o Dei kriteria som her vert trekt opp som rammevilkår for reforma. «Regionreform - fylkeskommunen som tenesteprodusent og utviklingsaktør, eit kunnskapsgrunnlag for Møre og Romsdal» o Utarbeidd av administrasjonen i Møre og Romsdal fylkeskommune «Maktpolitiske konsekvenser av nye alternative regioner virkninger for Møre og Romsdal» o Utarbeidd av Nordlandsforskning. Høyringssvar Utvikling regionreform i nabofylke For å avgrense omfanget av saksframlegget vil det i nokon grad bli vist til desse utgreiingane framfor ei utfyllande drøfting. Fylkesrådmannen har utgreie saka med basis i fylkestinget sine føringar om eit samla fylke, anten åleine, eller samla saman med andre. Det er likevel nødvendig å sjå på konsekvensar av andre løysingar då dette har vore framme i debatten. Grunna den korte saksbehandlingstida har vi berre fått inn nokre få innspel frå kommunar og liknande per no. Desse følger vedlagt, og er kort omtala i eit eige kap., då ein ikkje kan danne seg eit heilskapleg bilde ut frå eit fåtal innspel. Både kommunar og andre har varsla at dei kjem med innspel. Fylkesrådmannen meiner det er viktig av fylkestinget sin medlemmer får kjenneskap til alle innspel, og vil oppdatere dette både til fylkesutvalet og fylkestinget. Premiss regionreforma Målet med regionreforma er formulert slik i regjeringa sin presentasjon av stortingsmeldinga: Regjeringen ønsker en helhetlig forvaltningsstruktur som kan møte dagens og fremtidens utfordringer. Reformen skal legge til rette for utvikling og vekst i alle deler av landet, ut fra regionale muligheter og fortrinn, og for bedre samordning av sektorer og prioriteringer. Regjeringen vil derfor tydeliggjøre og utvikle det regionale folkevalgte nivå som samfunnsutviklere. Den regionale inndelingen bør omfavne større og mer funksjonelle regioner, som er i bedre samsvar med de samfunnsutfordringer regionalt folkevalgt nivå skal bidra til å løse. Sjølv om det ikkje klart går fram av stortingsmeldinga oppfattar fylkesrådmannen det slik at reforma handlar om å slå saman dagens fylkeskommunar, ikkje om å

5 dele dei. Dette prinsippet har vorte bekrefta i dialogen med kommunal og moderniserings-departementet. Dette hindrar sjølvsagt ikkje grensejusteringar, dvs. at enkeltkommunar vert flytta over til ein ny region, enten som resultat av kommunereforma, eller etter ei sjølvstendig vurdering. Det er fylkesrådmannen si vurdering at fylkestinget berre bør behandle slike overflyttingar av kommunar der det litt føre klare initiativ/søknader frå den aktuelle kommune. Fylkesrådmannen meiner og at det ikkje ligg til han å gje råd om kommunar i andre fylke utover dei kommunar som sjølv har tatt formelle initiativ som har konsekvensar for Møre og Romsdal. Nokre av innspela som er frå kommunar og regionråd gir berre anbefalingar for eige geografiske område, utan å ta omsyn til korleis dette påverkar resten av fylket. Dette gjer at innspela har noko avgrensa verdi då fylkestinget må ta stilling til ei løysing som omfattar heile fylket. «Generalistkommuneprinsippet» Av dei formelle rammene er det greitt å slå fast at fylkeskommunane er som primærkommunane såkalla generalistkommunar. Prinsippet betyr at alle fylkeskommunar uavhengig av innbyggartal, busettingsstruktur og liknande skal imøtekomme dei same krava til tenester, planleggings- og utviklingsoppgåver, oppgåvene som myndigheitsutøvar og ivaretaking av demokratiske funksjonar. Det same finansieringssystemet gjeld for alle og lovgivinga gir de same rammene for organisering og styring. Det vil altså som hovudregel ikkje vere slik at store regionar får fleire oppgåver enn mindre regionar. Unntaket kan vere at regionar i tidsavgrensa periode får overført oppgåver etter «Lov om forsøk i offentlig forvaltning». Nye regionar Korleis regionkartet i resten av landet, og særleg i vårt nærområde, teiknar til å bli har verknad på kva som er ei naturleg avgrensing av denne saka. Prosessen er dynamisk og mykje er ikkje avklart enno. Dette gjer det nødvendig å sjå dei ulike alternativa i Fylkesutvalet sitt vedtak i lys av den utviklinga som har skjedd i etterkant. Stadige medieoppslag om utviklinga i høve til realisering av vestlandsalternativet har gjort det ekstra krevjande til ei kvar tid å være relevant på dette tema. Regionreforma i nabofylka Oppland Det er ikkje gjennomført sonderingssamtale med Oppland. Fylkesrådmannen oppfattar at dette m.a. har si forklaring i lite interesse for slike samtalar frå Oppland. Oppland har hatt nabosamtaler med Buskerud, Akershus, Østfold og Hedmark. Fylkestinget i Oppland gjorde i juni 2016 følgande vedtak: «Fylkestinget ber om at det til fylkestingets samling i desember 2016, legges fram et beslutningsunderlag for en eventuell etablering av en ny folkevalgt region i Innlandet bestående av dagens Oppland fylkeskommune og Hedmark fylkeskommune». Hedemark fylkeskommune har gjort tilsvarande vedtak.

6 Det utgreiingsarbeidet som er gjort i høve Møre og Romsdal Oppland viser at desse fylka har lite til felles når det gjeld geografi, demografi, næringsstruktur og at det er lite samhandling over fylkesgrensene. Når det gjeld inndeling av regional stat ser vi same bilde, ingen statsetatar har regioninndeling der Møre og Romsdal og Oppland er i same distrikt. Kartet viser og at ein region med Møre og Romsdal og Oppland vil få store interne avstandar, og at dei befolkningstette områda ligg i kvar ytterkant av ein slik region. Fylkesrådmannen meiner ut frå dette at det ikkje er grunnlag for å utgreie dette alternativet vidare. Sogn og Fjordane I sonderingssamtale 29.juni vart det klart at Sogn og Fjordane ønskte å gå vidare med det store vestlandsalternativet som også inkluderer Hordaland og Rogaland. Sogn og Fjordane sine representantar var klare på at ein sterkt ønskte Møre og Romsdal med i det vidare arbeidet med den nye vestlandsregionen. Dette var ikkje eit aktuelt alternativ å forhandle vidare om for vårt forhandlingsutval med bakgrunn i fylkestinget sitt vedtak. Den 15. september blei forhandlingsutvala i Sogn og Fjordane, Hordaland og Rogaland samde om ein intensjonsplan for ein ny Vestlandsregion. Planen omhandlar politisk og administrativ organisering av Vestlandsregionen. I oktober 2016 sendte dei tre fylkestinga intensjonsplanen ut på høyring, eventuelle vedtak om samanslåing vert gjort i desember. Ein vestlandsregion med dei tre fylka vil bli ein svært stor region i norsk målestokk med over 1,1 million innbyggarar, eller om lag 1/5 av Norges befolkning. Til samanlikning vil det nye Trøndelag få i underkant av innbyggarar. Både dagens Hordaland ( ) og Rogaland ( ) er kvar for seg større enn dei to Trøndelagsfylka samla. Sjølv om ein slik region i areal berre er marginalt større enn Trøndelag, gjer geografien at reisetidene er lengre. Det er nesten 60 mil frå Måløy til Stavanger og ei reisetid med bil på over 10 timar. Tilsvarande er det om lag 22 mil frå Kyrksæterøra til Steinkjer og ei reisetid med bil på litt over 3 timar. Med Møre og Romsdal ville ein vestlandsregion utgjere nesten 1,4 millionar innbyggarar noko som utgjer meir enn ¼ av det samla folketalet i Noreg. Denne regionen vil bli vesentleg større i areal, om lag 1,5 gonger Trøndelag, og med lange reisetider mellom befolkningstette område i «utkanten» av regionen. Det er nesten 90 mil mellom Kristiansund og Stavanger og ei reisetid med bil på over 12 timar. Fylkesrådmannen vurderer det slik at dersom ein så stor region blir realitet er ein utafor ramma for denne reforma, der «måltalet» er om lag 10 regionar. Fylkesrådmannen ser derfor ikkje at det er grunnlag for å utgreie Møre og Romsdal inn i ein stor vestlandsregion med eit befolkningstyngdepunkt langt sør i regionen. Det er klare signal frå politisk leiing i Sogn og Fjordane fylkeskommune om: S&F ønskjer Møre og Romsdal med i ein vestlandsregion S&F ønskjer ikkje ein region med «berre» Møre og Romsdal Dette gjer at det er grunnlag for å utgreie eit alternativ med Møre og Romsdal, Sogn og Fjordane og Hordaland. Dette er eit alternativ som berre er aktuelt dersom Rogaland vel å ikkje gå med i ein stor vestlandsregion.

7 Fylkesrådmannen ønskjer ikkje å spekulere i kor sannsynleg dette er, men ser at det er signal som kan peike mot ein slik utgang. Rogaland er i nabosamtaler med Agderfylka Rogaland med sine innbyggarar er heilt klart «stor nok» i ein struktur med 10 regionar Det er frå fleire hald i Rogaland, m.a. på leiarplass i Stavanger Aftenblad, kome sterke innvendingar mot intensjonsavtala som ligg til grunn for danning av «Vestlandsregionen» I NRK Rogaland 16. september 2016 sto følgande: «Rogalandsflertall mot vestregion Det er flertall i fylkestinget mot å slå sammen Rogaland, Hordaland og Sogn og Fjordane til en ny vestlandsregion, skriver Stavanger Aftenblad. Både Høyre, Frp, Sp, Venstre og SV er mot intensjonsavtalen, ifølge avisa. Disse partiene har til sammen 37 stemmer, og et solid flertall i fylkestinget. Det skal også være usikkert om Ap og KrF er for sammenslåing.» Fylkesrådmannen vil med bakgrunn i dette utgreie eit alternativ med Møre og Romsdal saman med Sogn og Fjordane og Hordaland, men utan Rogland. Dette er ikkje fullt ut i tråd med vedtaket i fylkestinget, men står fram som eit mogleg alternativ Fylkesrådmannen meiner fylkestinget i Møre og Romsdal bør ha utgreia i lys av utviklinga i regiondebatten. Trøndelag Sør- og Nord-Trøndelag er i ei særstilling i denne reforma. Her har fylkestinga i begge fylke gjort vedtak om samanslåing, og Stortinget gjorde følgande vedtak 8. juni 2016 : «Nord-Trøndelag fylke og Sør-Trøndelag fylke slås sammen til Trøndelag fylke fra 1. januar 2018». Her er det og gjort ei avtale om fordeling/plassering av administrative ressursar i den nye regionen (Trondheim Steinkjer). Dei to fylkeskommunane er i gang med det praktiske arbeidet knytt til å etablere ein ny region. Nord- og Sør-Trøndelag har arbeidd tett saman i mange år allereie, t.d. gjennom «Trøndelagsplanen» som er felles fylkesplan for dei to fylka. Trøndelagsplanen har eksistert sidan 2005, og Trondheim kommune deltar på lik linje med Sør-Trøndelag fylkeskommune og Nord-Trøndelag fylkeskommune i planarbeidet. Trøndelagsrådet er styringsgruppe. Alternativet Møre og Romsdal + Trøndelag vert utgreidd slikt Fylkestinget sitt vedtak legg opp til. Utspel frå politisk hald i Trøndelag er noko sprikande, men både signal i sonderingsmøte og i media i ettertid tyder på at ein ikkje har Trøndelag + Møre og Romsdal som eit ønska alternativ verken i Sør- eller Nord-Trøndelag. Fylkesordføraren i Sør-Trøndelag og fylkesrådsleiaren i Nord-Trøndelag sendt sendte i slutten av oktober ut ei felles pressemelding der dei seier: «En sammenslåing av hele Møre og Romsdal med nye Trøndelag er ikke aktuell politikk og vi vil aktivt motarbeide et slikt forslag.» Når det gjeld enkeltkommunar er signala noko meir varierande, men dei held fast ved at det ikkje er aktuelt med endringar når det gjeld fordeling/plassering av administrative ressursar. I tillegg er dei to fylka i gang med å utarbeide ein felles politikkplattform etter samanslåinga. Samla gir dette, saman med det faktum at samanslåinga til Trøndelag trer i kraft to år tidligare enn dei andre regiondanningane, eit svært krevjande utgangspunkt for ein eventuell Midt-Norsk region som inkluderer Møre og Romsdal.

8 Alternativa som vert utgreidd er: Møre og Romsdal som eigen region. Møre og Romsdal + Trøndelag Møre og Romsdal + Sogn og Fjordane + Hordaland Funksjonelle regionar Omgrepet «funksjonelle regionar» er eit tydeleg premiss i meldinga, og vil vere eit utgangspunktet for fylkesrådmannen si drøfting av saka. Kva ein legg i «funksjonelle regionar» er breitt drøfta i stortingmeldinga og i «Kunnskapsgrunnlag» som vart lagt fram for fylkestinget i sak T-69/16, 17. oktober For ytterligare detaljar viser vi til denne. I stortingsmeldinga heiter det: «Regionene bør utgjøre funksjonelle enheter. Sammenhengende bo- og arbeidsmarkeder bør som hovedregel ikke deles. Områder som næringsøkonomisk henger sammen bør ligge i samme region. Regioner som utgjør områder som kommunikasjonsmessig og nærings økonomisk henger sammen, legger grunnlag for å ivareta nåværende og fremtidige oppgaver og roller, og vil gi forutsetninger for en helhetlig politikkutvikling som ivaretar regionenes fortrinn og bygger opp under vekstkraften. Et regionalt folkevalgt nivå som i større grad sammenfaller med kunnskapsinstitusjonenes og statlige infrastruktur- og ressursforvaltningsetaters inndeling, kan bedre legge til rette for samhandling og samordning av innsats. Regionene bør gjennom egne oppgaver, planlegging og utviklingsarbeid kunne ivareta et helhetssyn og vurdere ulike tiltak og konsekvenser opp mot hverandre. Muligheten for samhandling med næringsliv, kommuner og regional statsforvaltning er vesentlig for utøvelsen av samfunnsutviklerrollen.» Vi har valt ei slik tematisk tilnærming for å drøfte funksjonelle regionar: a. Bu-, teneste- og arbeidsmarknadsregionar b. Næringsregionar c. Regional vekstkraft d. Funksjonelle regionar innafor høgare utdanning og forsking e. Regional samhandling/felles interesser innafor fylkeskommunen sine ansvarsområde f. Organisering av og samarbeid med regional stat a) Bu- og arbeidsmarknadsregionar Møre og Romsdal har i dag ingen bu- og arbeidsmarknadsregionar (BA-regionar) som kryssar fylkesgrensene. Både nord i fylket, mot Sør-Trøndelag, og sør i fylket, mot Sogn og Fjordane er det pendling over fylkesgrensene, men ikkje i ei slik grad at vi kan snakke om integrerte BA-regionar. I alle våre nabofylke vil ein finne BA-regionar som kryssar fylkesgrensene, t.d. er to kommunar i Nord-Trøndelag, Stjørdal og Leksvik ein del av Trondheim BA-region. Gulen kommune i Sogn- og Fjordane og Masfjorden i Hordaland utgjer også ein BAregion. Dette betyr ikkje at det ikkje er pendling over fylkesgrensene hos oss, men altså ikkje i eit slikt omfang at det etablerer ein BA-region. Om vi ser nærare på pendlinga mellom Nordmøre og Orkdalsregionen (Orkdal, Meldal, Skaun, Rennebu, Oppdal Hitra, Frøya, Hemne, Snillfjord og Agdenes) finn

9 vi relativt lite pendling mellom desse regionane. Berre 174 personar pendlar frå Nordmøre til Orkdalsregionen, medan 267 pendlar andre vegen. Samla er altså pendlinga størst frå Orkdalsregionen til Nordmøre. Samtidig pendlar det om lag 10 gonger så mange frå Nordmøre til Romsdal som til Orkdalsregionen. I desse tala er Eide og Gjemnes (Molde BA-region) inkludert, og pendling frå desse kommunane utgjer nesten halvparten av pendlinga til Romsdal. Rindal er den enkeltkommunen der flest pendlar over fylkesgrensa (56 til Ordalsregionen). Samstundes er det meir enn tre gonger så mange (174) som pendlar frå Rindal til Surnadal. Det er ved utgangen av 2015 fleire som pendlar frå Kristiansund til Molde (248) enn frå heile Nordmøre til Orkdalsregionen. Sjølv om det ei viss pendling over fylkesgrensa i nord, er den ikkje av eit omfang som gjer at vi kan snakke om ein BA-region. Det er derimot vesentleg meir pendling mellom Nordmøre og Romsdal, mest frå Gjemnes, Eide og Sunndal. Dette samsvarer med Olav Ellefset sitt notat om samferdsel til ORKIDE, der han påpeikar at det er lettare å utvide BA-regionane internt på Nordmøre og mot Romsdal enn mot Trøndelag. Sør i fylket har vi sett ein viss auke i pendling frå Nordfjord til Sunnmøre, og ved utgangen av 2015 var det registrert 380 pendlarar den vegen. Motsett veg er det 352 pendlarar. Eid kommune er den Nordfjordkommunen som har størst utpendling til Sunnmøre. Her er det 83 pesonar som pendlar til ein kommune på Sunnmøre. Til samanlikning er det 303 frå Eid som pendlar til kommunane Vågsøy, Gloppen og Hornindal. Vågsøy er den kommunen i Nordfjord som har størst innpendling frå Sunnmøre med 99 pendlarar. Vanylven (39) og Ørsta (31) utgjer ¾ av dette. Vanylven (95) og Volda (98) er dei Sunnmørskommunane med størst utpendling til Nordfjord. Vanylven har Vågsøy som nest største utpendlings-kommune (39) etter Ulstein (59). For Volda er dei 98 som pendlar til Nordfjord lite samanlikna med dei 760 som pendlar til Ørsta. Heller ikkje sør i fylket kan vi snakke om BA-regionar over fylkesgrensene sjølv om tal pendlarar er noko større, og veksande der. Samla ser vi at det er sterke BA-regionar internt i fylket, delvis over fogderigrensene, men ingen over fylkesgrensene. Pendlinga frå heile Møre og Romsdal til h.h.v. Trondheim (1 200) og Bergen (870) har heller ikkje noko større omfang. Når det gjeld tenester er bildet noko meir samansett. Vi har ikkje registerdata på korleis private nyttar tenestilbodet i nabofylka, men ser vi på offentlege tenester er det «lekkasjar» både inn og ut av fylket. Nord i fylket nyttar innbyggarar i Møre og Romsdal helsetenester i Trøndelag, og vi har noko av det same for Nordfjord i høve til Sunnmøre. Også når det gjeld fritidsaktivitetar og kultur seg vi det same bildet. Sjølv om dette omfattar relativt få kommunar og tenester, skapar det vanskar i kvardagen for dei det gjeld, og ein bør arbeide for å finne gode løysingar på dette uansett kva resultatet av regionreforma blir. Når det gjeld næringsliv, regional stat og utdanning/forsking vert dette drøfta i eigen kapittel.

10 b) Næringsregionar Når det gjeld næringsstruktur ser vi distinkte ulikskapar mellom fylka. Medan Møre og Romsdal har den høgaste andel sysselsette innan industri (27%) i landet, er det «berre» om lag 19% i Sør-Trøndelag i denne sektoren. Når det gjeld primærnæringane er Nord-Trøndelag om lag dobbelt så store som oss målt i andel sysselsette. Dei to «storbyfylka» har ein klart større del sysselsett i servicesektoren enn dei meir «rurale» fylka. Ei endring av regiongrensene vil, til dels radikalt, endre samansetninga og «tyngde» av dei ulike sektorar innan nærings- og arbeidsliv. T.d. ville ein stor vestlandsregion med Møre og Romsdal, vere eit klart nasjonalt tyngdepunkt når det gjeld industri. Eit anna område som skil fylka frå kvarandre er kor stor eksportindustrien er. Tal nedanfor viser vareeksport, unntatt uraffinerte petroleumsprodukt. Tidligare studiar viser at eksporten av tenester og uraffinerte petroleumsprodukt har om lag same fylkesfordeling, og forsterkar tendensane denne oversikta viser. Petroleumsektoren er og klart sterkast på vestlandet EKSPORT FASTLAND HORDALAND SOGN OG FJORDANE MØRE OG ROMSDAL TRØNDELAG Det er sjølvsagt nyansar i dette bildet innafor fiskeri/oppdrett er bildet eit noko anna. Eksport av fisk/sjømat (oppdrettsfisk) står for over 75% av eksportverdien frå Trøndelag. På dette området er trønderfylka samla større enn Hordaland, men mindre enn Møre og Romsdal, som er Norges klart største fylke når det gjeld eksport av «villfisk».

11 EKSPORT FISK/SJØMAT HORDALAND SOGN OG FJORDANE MØRE OG ROMSDAL TRØNDELAG Samla vurderer fylkesrådmannen det slik at næringsøkonomisk heng Møre og Romsdal tettare saman med vestlandsfylka enn trøndelag. Erfaringa viser likevel at omfanget av tette klyngesamarbeid den vegen ikkje er omfattande. Dette har m.a. med avstandar å gjere. Samarbeid med høgare utdanning/forsking er avgjerande viktig for næringslivet si evne til innovasjon og omstilling. Her er Sør-Trøndelag ved NTNU og SINTEF, i tillegg til institusjonar i eige fylke, klart viktigaste samarbeidspartnarar for næringslivet i Møre og Romsdal. NTNU/SINTEF er statlege verksemder med nasjonale oppdrag, og fylkesgrensene er ikkje avgjerande for eit slikt samarbeid. Det er i dag tett kontakt og dialog mellom næringsmiljøa, akademia, forsking og forvaltning i fylket. Dette vil bli rokka ved viss regionane endrar seg. Både det regionale partnarskapet og næringslivet (styringsgruppa for FOI-strategien og andre sentrale næringsleiarar) er relativt tydelege på at det er viktig å halde Møre og Romsdal samla som eigen region. Utdanning/forsking vil bli ytterligare drøfta under tema «Funksjonelle regionar innafor høgare utdanning og forsking». Om ein er best tent med å gå saman med andre som er lik ein sjølv og dermed skape eit nasjonalt tyngdepunkt, eller ein er betre tent med å gå saman med andre som er meir ulik for å skape større breidde i næringsstrukturen er både eit maktpolitisk og næringspolitisk spørsmål. Fylkesrådmannen ser at det kan vere gode argument for begge desse retningane, men viser her til storingsmeldinga som er klar på at «Områder som næringsøkonomisk henger sammen bør ligge i samme region.» Næringsøkonomisk peikar utgreiningane etter fylkesrådmannen si vurdering klart på fylka sør for oss. Når det gjeld samarbeid næringsliv/akademia er Trøndelag ein meir naturleg samarbeidsretning. Problemstillinga som blir reist særleg frå næringslivet på Nordmøre om at fylkesgrensene er hemmande for samarbeid med kunnskapsmiljø og næringsklynger i Trøndelag må takast på alvor. Fylkesrådmannen vil komme

12 attende til dette i arbeidet med revidert Fylkesplan og tilhøyrande handlingsprogram. c) Regional vekstkraft Det som gjer utslag når det gjeld vekstkraft er ikkje storleiken på fylke/region åleine, men om ein har ein «storby» i eller i næreleiken av fylke/region. Det som er typisk for store fylke med låg vekst er mangel på, eller stor avstand til ein større by. Tilsvarande for små fylke med stor vekst her er det by og omland som veks utan at ein ser tilsvarande vekst i resten av fylket. Dette er ytterligare drøfta i «Kunnskapsgrunnlag». Dei folketette områda med vekstkraft ligg langt unna kvarandre i alle dei aktuelle regionane vi utgreier. Fylkesrådmannen finn få haldepunkt for at større regionar i seg sjølv skal utløyse større vekstkraft i det som i dag er Møre og Romsdal. d) Funksjonelle regionar innafor høgare utdanning og forsking Eit fylke/region av Møre og Romsdal sin storleik og utan storby vil alltid vere avhengig av å hente kompetanse utanfrå. Særleg gjeld dette lang høgare utdanning då vi ikkje har eit stort bredde-universitet i fylket i dag. Høgare utdanning i fylket finn vi i dag ved dei to (sjølvstendige) høgskulane i Volda og Molde og ved NTNU Ålesund. I tillegg har vi eit Høgskulesenteret i Kristiansund der både Høgskulen i Molde og Høgskulen i Bergen tilbyr høgskulestudie. Sjølv med Høgskulesenteret stiller Nordmøre langt svakare enn dei andre delane av fylket når det gjeld høgare utdanning, og er slik meir avhengig av andre regionar/fylke for å rekruttere kompetanse. Fylkesrådmannen vil i forslag til revidert Fylkesplan foreslå at Møre og Romsdal fylkeskommune tek eit særleg ansvar for, i samarbeid med aktuelle partar, å arbeide for å få etablert eit «Campus Kristiansund». Vi har ingen registerdata over kva utdanningsinstitusjonar vårt nærings- og arbeidsliv rekrutterer arbeidskraft frå, men vi veit kvar «våre» ungdommar søkjer høgare utdanning. Utanom institusjonane i eige fylke er det studiar i Sør-Trøndelag (Trondheim) som er mest populære. Frå 2014 til 2015 auka søkinga til Sør- Trøndelag medan den gjekk noko ned til Hordaland. Samla er søkinga til høgare utdanning til Sogn og Fjordane og Hordaland om lag likt med Sør-Trøndelag, men tek ein med Nord-Trøndelag viser det eit knepen «siger» til Trøndelag Søkjarar frå Møre og Romsdal høgare utdanning

13 Ser vi på forsking er Møreforsking det dominerande miljøet i Møre og Romsdal. I tillegg har vi avdelingar av nasjonale forskingsinstitusjonar. SINTEF, med hovudkontor i Trondheim er ferd med å etablere seg i Møre og Romsdal gjennom etablering av SINTEF Ålesund AS. I tillegg til institusjonell forsking blir det utført mykje FOI (Forskningsdrevet innovasjon) i næringslivet i fylket. Ein gjennomgang av dei største prosjekta viser at SINTEF/NTNU er den institusjonen som oftast er partner i slike prosjekt. Møre og Romsdal inngår i Midtnorsk fondsregion saman med Sør- og Nord- Trøndelag. Då dette blei etablert spurte vi næringslivsleiarar kven vi burde samarbeide med, og næringslivet var klare på Trøndelag (les NTNU/SINTEF). Sjølv om Høgskulen i Volda har eit tett fagleg samarbeid sørover, og rekrutterer mange studentar frå Nordfjord, er det fylkesrådmannen si vurdering at samla kan vi snakke om noko som nærmar ein funksjonell «kunnskapsregion» mellom Møre og Romsdal og Sør-Trøndelag. Denne konklusjonen baserer seg på: det tette samarbeidet som eksisterer mellom næringslivet i Møre og Romsdal og kunnskapsmiljø i Trøndelag at NTNU er etablert i fylket gjennom fusjonen med Høgskulen i Ålesund at Trøndelag, med unntak av eige fylke, er mest populært som studiefylke for ungdom frå vårt fylke som søkjer høgare utdanning. Desse samanhengane finn ein berre delvis, og i svakare grad mot vestlandet. e) Regional samhandling/felles interesser innafor fylkeskommunen sine ansvarsområde Samhandling og felles interesser i dagens fylkeskommune er breitt drøfta i «Kunnskapsgrunnlaget» som vart lagt fram for fylkestinget Denne gjennomgangen viser at Møre og Romsdal fylkeskommune samarbeider både mot Trøndelag og vestlandsfylka. I sum samarbeider vi mest mot Trøndelag, men har og samarbeid både politisk og på næringslivsområdet med fylka sør for oss. Fylkesrådmannen ser ikkje at eksisterande samarbeid, verken når det gjeld omfang eller kor tett det er, gir noko eintydig svar på kva fylke det eventuelt vil vere naturleg å slå seg saman med. f) Organisering av og samarbeid med regional stat. Regional stat si organisering er svært differensiert og med unntak av NAV er det ingen som følger dagens fylkesgrenser i heile landet. For regionane/ fylkeskommunane som samfunnsutviklar og planmyndigheit, er samarbeid og samhandling med regional statsforvaltning vesentlig. Dagens inndeling gjer slikt samarbeid unødig vanskeleg, både grunna avstand og det faktum at fylkeskommunane er ulikt organisert og arbeider ulikt. Regjeringa legg opp til å samordne organiseringa av regional stat med dei nye regiongrensene: «For å styrke samhandlingen mellom staten og regionalt folkevalgt nivå, vil regjeringen gjennomgå de statlige regiongrensene i lys av de nye grensene for folkevalgte regioner.» For Møre og Romsdal ser vi at ni etatar har valt ei regioninndeling som fell saman med Møre og Romsdal Fylkeskommune sine grenser i dag. I tillegg er det nokre

14 deler av forvaltninga som har «underavdelingar» i Møre og Romsdal, t.d. Helseforetaket. Mellom desse ni (ti) har ein dei viktigaste aktørane når det gjeld samfunnssikkerheit. Vi ser vidare at det er to etatar som har ei regioninndeling med Møre og Romsdal saman med fylka sør for oss. Vi har og to etatar som deler fylket i to. For 16 etatar er regioninndelinga slik at Møre og Romsdal er saman med Trøndelag. Ei samla oversikt er vedlagt. Oversikta viser kva regionar ulike deler av regional stat meiner er funksjonelle innafor deira fagområde. Ein skal likevel ta høgde for at inndelinga ikkje nødvendigvis gir uttrykk for ei ideell inndeling, men at t.d. budsjett kan vere med å påverke kor mange regionar ein vel å dele seg inn i. Samla ser vi at det er klar overvekt av felles region med Trøndelag, men vesentlege deler av regional stat har også ei inndeling som samsvarer med dagens fylkesgrenser. Med få unntak (t.d. Statens Vegvesen) har etatane innan regional statsforvaltning vi deler med Trøndelag hovudkontor i Trondheim. Dette er vesentleg når ein skal sjå på lokalisering av offentlege arbeidsplassar ved ei samordning av regional stat og nye regionar. Konsekvensar for statlege arbeidsplassar og avstandsulemper vert drøfta i neste avsnitt. Offentlege arbeidsplassar Offentlege arbeidsplassar utgjer ein viktig del av arbeidsmarknaden. Kommunale arbeidsplassar utgjer heile 68 prosent av dette, medan statlege arbeidsplassar står for 26 prosent og fylkeskommune 6 prosent (Møre og Romsdal 2015). Det er i dag ingen samanheng mellom storleiken på fylka og del statlege arbeidsplassar (rekna som del av samla sysselsetting.) Rogaland, som er det 4. største fylket har den lågast delen statlege arbeidsplassar, medan Troms, som berre er på 15 plass når det gjeld storleik har den største delen statlege arbeidsplassar. Det er vanskeleg å sjå noko mønster i fordelinga av statlege arbeidsplassar, særleg i forhold til regionstorleik. Det er likevel eit tydeleg trekk at storbyar i langt større grad en mindre byar og større tettstader har statlege arbeidsplassar. T.d. er 89 prosent av dei statlege arbeidsplassane som er lokalisert i Sør-Trøndelag lagt til Trondheim. Tilsvarande har Bergen 85 prosent av dei statlege arbeidsplassane i Hordaland. Til samanlikning har Ålesund flest i Møre og Romsdal med 39 prosent og Levanger har flest i Nord-Trøndelag og Leikanger i Sogn- og Fjordane, begge med 40 prosent. I dei tre førstnemnde fylka er det den største byen som har flest, mens det ikkje er tilfelle for dei to sistnemnde. Av fylka vi utgreier har alle ein høgare del statlege arbeidsplassar enn Møre og Romsdal. Sør-Trøndelag har den tredje høgste andelen i Norge og Hordaland kjem på sjuande plass, begge over landsgjennomsnittet. Sjølv om Sogn og Fjordane og Nord-Trøndelag har lågare andel enn dei to nemnde, vil både eit samla Trøndelag og eit vestlandsfylke (utan Rogaland) få ein andel statlege arbeidsplassar som er over landsgjennomsnittet, og vesentleg høgare enn Møre og Romsdal.

15 Fylkesrådmannen meiner konsekvensane for statlege arbeidsplassar og statlege funksjonar i dagens Møre og Romsdal med ei ny regioninndeling er ein vesentleg punkt, og vil drøfte dei ulike sceneria. Dersom Møre og Romsdal held fram som eigen region vil ikkje regionreforma i seg sjølv ha større verknad på fylkeskommunale arbeidsplassar. Dersom staten gjennomfører ei samordning av regional stat tilpassa dei nye regiongrensene vil det vere aktuelt med etablering av hovudkontorfunksjonar for inntil 17 statsetatar som i dag har dette lokalisert utafor fylket. For Statens Vegvesen vil dette truleg medføre ei deling av hovudkontor med Trøndelag. Dette vil truleg ha mindre faktiske verknader då SVV Midt allereie har personell og funksjonar lokalisert til Trondheim. Ifølge NSD, forvaltningsdatabasen ( er det i dag fleire tilsette med kontorstad Trondheim enn Molde i SVV Midt. Kor mange statlege arbeidsplassar dette vil tilføre fylket er umuleg å svare konkret på, då dette avheng av kor mange etatar som vert omorganisert, og kor store kontora i Møre og Romsdal blir. Som ein illustrasjon kan vi nemne at etatar som IMDI og Husbanken har samla om lag 50 tilsette i Trondheim og tilsvarande om lag 60 i Bergen. Ei fylkesfordelt oversikt over stillingar i regional stat er vedlagt. Dette må ikkje forvekslast med «statlege arbeidsplassar» som og omfattar statlege føretak, t.d. helseføretak. Fordeling på kommune i Møre og Romsdal er og vedlagt. Dersom Møre og Romsdal samla går inn i ein ny region er bildet berre delvis avklart. I Trøndelag er lokalisering av Fylkesmannen til Steinkjer allereie bestemt, og fordeling av dei fylkeskommunale funksjonane er avtalt mellom dei to fylka. Også i Vestlandsregionen ligg dette inne i intensjonsavtalen, men dersom Rogaland vel å ikkje gå inn er fordeling av både fylkeskommunale og statlege funksjonar meir opne. Ein skal likevel vere merksam på at når det gjeld regional stat er alle etatar som ikkje har eige sjølvstendig kontor i Møre og Romsdal allereie etablert i Bergen eller i Sogn og Fjordane (SVV). Vi vil då truleg vere avhengig av desse kontora vert nedlagte for å bli erstatta med nye kontor i Møre og Romsdal. Dette er ei løysing fylkesrådmannen vurderer som lite realistisk. Med ei deling av fylket mellom to ulike regionar vil dette spørsmålet truleg bli enno meir kritisk for Møre og Romsdal, då ein kjem inn med mindre «kjøttvekt», og må konkurrere om lokalisering av (stort sett) alle statlege etatar samt fylkeskommunale arbeidsplassar i sentraladministrasjonen. Dersom Møre og Romsdal samla går inn i Trøndelag vil alle funksjonar knytt til sentraladministrasjonen, både på Fylkeshuset i Molde og ved Trafikanten i Kristiansund, Fylkesbiblioteket i Ålesund og Møremusikarane vere i spel. Dette er noko meir uklart dersom ein region med Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal vert aktuelt. Fylkesrådmannen kan ikkje gje eit presist tal, men vurderer at minimum statlege og fylkeskommunale kompetansearbeidsplassar er i spel dersom Møre og Romsdal blir ein del av ein større region. For bu- og arbeidsmarknadsregionane i Møre og Romsdal vil truleg tap av arbeidsplassar bli langt større enn eventuelle nye arbeidsplassar grunna nye oppgåver. At nabofylka allereie er vedtatt slått saman eller har inngått intensjonsavtalar er utgangspunktet for forhandlingane når det gjeld fordeling av desse arbeidsplassane.

16 Storleik Regjeringa seier i stortingsmeldinga dette om storleiken på dei nye regionane: «Regionene bør ha et innbyggergrunnlag som legger til rette for brede fagmiljøer med kapasitet og kompetanse til å ivareta nåværende og fremtidige oppgaver og funksjoner, og at innbyggere i alle deler av landet kan motta gode tjenester.» Møre og Romsdal er i dag det åttande største fylket i landet med om lag innbyggarar. Resultata ein oppnår på dei områda ein i dag har ansvar for viser etter fylkesrådmannen si vurdering at fylket er «stort nok». Forsøket med «einskapsfylket» viste og at ein er stor nok til å handtere dei oppgåvene som i dag ligg til fylkesmannen. Sjølv om det ikkje er avklart kva nye oppgåver regionane vil få, er det nærliggande å tenke seg at det er oppgåver som i dag ligg til det regionale statsapparatet. Det verkar lite logisk at oppgåver som i dag ikkje er regionalisert skal overførast til dei nye regionane. Dei fleste regionale statsetatane er i dag organisert med større regionar enn dagens Møre og Romsdal. Om dette representerer ein minimumsstorleik har ikkje fylkesrådmannen grunnlag for å meine noko bestemt om. Det er likevel viktig å påpeike at nokre etatar, td. IMDI og Husbanken har regionar i dag som ikkje har høgare innbyggargrunnlag enn dagens Møre og Romsdal. Dette vil likevel vere ei utfordring når det gjeld maktforholdet mellom regionane dersom Møre og Romsdal blir den aller minste regionen i ein ny regionstruktur. Storleik er, utover det som er omfatta av «funksjonelle regionar» og ein premiss ein må ta stilling til. Kor store dei nye regionane skal/må vere er ikkje konkret sagt i meldinga. Det som er sagt er m.a.: Regjeringen mener at landet bør deles inn i om lag ti nye folkevalgte regioner Større regioner har potensial for å utvikle sterkere fagmiljøer på flere områder, og dermed styrke sin kapasitet og kompetanse. Større folkevalgte regioner vil i større grad legge til rette for bedre samordning og samarbeid med regionale statlige etater/aktører som i dag ikke følger fylkesgrensene. Regionene bør ha et innbyggergrunnlag som legger til rette for brede fagmiljøer med kapasitet og kompetanse til å ivareta nåværende og fremtidige oppgaver og funksjoner, og at innbyggere i alle deler av landet kan motta gode tjenester. Fylkesrådmannen vurderer at dagens Møre og Romsdal er stort nok til å løyse både dagens oppgåver og nye oppgåver som vert overført til dei nye regionane. Sjølv om ikkje framtidige oppgåver er klarlagt legg fylkesrådmannen to element til grunn for si vurdering: Med om lag 10 regionar vil ikkje Møre og Romsdal bli minste region og med generalistkommune som prisnipp må oppgåvene til alle regionar tilpassast dei minste. Berre oppgåver som i dag ligg til regional stat vert vurdert som aktuelle for overføring og desse vert i dag for dei langt fleste område løyst innafor regionar som ikkje har vesentleg større innbyggargrunnlag enn dagens Møre og Romsdal. Føresetnaden er at ein framtidig region Møre og Romsdal ikkje vert vesentleg mindre enn i dag.

17 Fylkesrådmannen ser at det kan vere fordeler med større fagmiljø på nokre område, men vil peike på at dette må vegast opp mot avstandsulemper, særleg i ein situasjon der det er det er sannsynleg av færre fylkeskommunale funksjonar enn i dag blir lokalisert til Møre og Romsdal. Departementet seier dette om avstandsulemper i stortingsmeldinga: «Kontakten med og kjennskapen til lokalsamfunnene og regionens næringsliv er en nøkkelressurs for regionalt folkevalgt nivå. Med utvikling av 5 7 landsdelsregioner, mener departementet det vil bli mer utfordrende å ivareta hensynet til nærhet og dialog med kommuner og næringsliv.» Fylkesrådmannen vurderer avstandsulempene som størst med eit vestlandsalternativ, og størst når det gjeld felles utfordringar innan næringsliv og samferdsel med eit trønderalternativ. Møre og Romsdal fylkeskommune leverer godt på dei områda vi har ansvar for i dag, og leverte godt på andre oppgåver under «einskapsfylket». Fylkesrådmannen vurderer det derfor ikkje som kritisk med større regionar når det gjeld kvalitet på tenestene. I tidligare utgreiingar knytt til regionreforma vist til «stordriftsulemper» knytt til vidaregåande utdanning. Vurderingar knytt til andre faktorar enn innbyggartal er grundig drøfta i «Kunnskapsgrunnlag» som vart lagt fram for fylkestinget Fylkesrådmannen vurderer det slik at særleg med bakgrunn verdiskaping og næringsliv vil ein region Møre og Romsdal ha nasjonal relevans også i eit landskap med færre og større regionar. Maktpolitiske konsekvensar Fylkesrådmannen viser til: «Maktpolitiske konsekvenser av nye alternative regioner virkninger for Møre og Romsdal, forslag til løsning. - Nordlandsforskning AS, ved seniorforsker Åge Mariussen og forsker Arild Gjertsen». I denne utgreiinga vert alle aktuelle løysingar i regionspørsmålet for Møre og Romsdal vurdert i eit maktpolitisk perspektiv. Forskarane konkluderer med ei klar anbefaling: «Vår anbefaling er at Møre og Romsdal fylkeskommune bør fortsette som en enhet. Samtidig bør fylkeskommunen innlede forhandlinger med staten ved KMD om løsninger på de reelle problemene som er avdekket i prosessen.» Fylkesrådmannen stiller seg bak denne konklusjonen, men ser også at utfordringane knytt til fylkesgrenser som vert tatt opp både her og i utgreiinga gjort for ORKIDE er relevante å sjå nærare på. Dette er omtalt i tidligare kapitel. Innspel Per dato har vi mottatt uttaler til ny regionstruktur frå to regionråd, NHO og seks kommunar. Fylkesrådmannen er kjent med at det kjem fleire uttalar før fylkesutval/fylkesting skal behandle saka. Med så få uttaler er det uråd å gjere ei samla vurdering, og dette kap. vil verte oppdatert fram mot fylkestinget si behandling. Vi vi her kort gjengi essensen i dei uttalar som er mottatt, og eventuelt kommentere der det er naturleg. Stemmetal for den enkelte kommune er ikkje

18 oppgitt då dette ikkje er opplyst frå alle kommunar. Oppsummeringa er betrakte som førebels. ORKidé Nordmøre Regionråd 1. ORKidé Nordmøre Regionråd tar utredningen om framtidig regionstruktur til orientering. 2. Regionrådet mener utredningen viser at Nordmøre kan få en positiv utvikling i en større region bestående av Trøndelag og hele eller deler av Møre og Romsdal. Dette vil også bli en slagkraftig region på landsbasis, og den vil kunne ta ansvaret for framtidige og større oppgaver til det regionale nivået. For et flertall av Nordmørskommunene er dette det foretrukne alternativet i en ny regionstruktur. Et mindretall* ønsker at Møre og Romsdal fortsetter som egen region. 3. Dersom Stortinget mener at Møre og Romsdal blir for lite, ønsker nordmørskommunene samlet å gå nordover til en midtnorsk region. 4. Utredningen viser også at dagens fylkesgrense utfordrer strukturelle rammebetingelser på deler av Nordmøre, og at dette er spesielt negativt for de nordlige grensekommunene. Regionrådet ber om at Møre og Romsdal fylkeskommune innleder tettere samarbeid med Sør-Trøndelag fylkeskommune på relevante områder, for å bøte på dette, også uavhengig av endelig resultat i regionreformen. *Mindretallet består av Sunndal, Tingvoll, Gjemnes og Averøy Fylkesrådmannen sin kommentar: I pkt. 1 og 2 vert det vist til ei utgreiing som er gjort av ORKidé basert på tre eksterne rapportar: Samspleis AS har levert et strateginotat om framtidig samferdselsutvikling Telemarksforskning har vurdert tilhørighet til fylke og region ut fra tilgjengelige undersøkelser Nordlandsforskning har utredet maktpolitiske konsekvenser i en egen rapport Desse rapportane er tilgjengeleg på: Punkt 4 er omtala m.a. i kap. om «Næringsregionar». ROR Romsdal Regionråd «Romsdal Regionråd har tidligere gitt uttaler om regionreformen. Vårt ønske er å fortsette med Møre og Romsdal som eget fylke. Dette er også vår endelige tilrådning i saken, etter å ha gjennomgått utredningen som er utført av Nordlandsforskning på oppdrag fra Møre og Romsdal Fylkeskommune, MRFK.» NHO Møre og Romsdal - Styret «Møre og Romsdal er et sterkt verdiskapingsfylke og betydelig i norsk sammenheng. Vi har fremoverlente og innovative bedrifter og er Norges nest største eksportfylke. Næringslivet er i stor grad internasjonalt rettet og verdensledende innenfor flere områder. Tradisjonelt så har bedriftene mer kontakt mot Oslo enn Bergen og Trondheim. Det vil være unaturlig for næringslivet at beslutninger skal gå via Bergen eller Trondheim istedenfor Oslo. Vi har store geografiske avstander, noe som vil utfordre noe av poenget med reformen, som f.eks. funksjonelle, geografiske enheter. Møre og Romsdal har heller ikke felles bo- og arbeidsmarkedsregioner med omkringliggende fylker.

19 En splitting av fylket vil være svært uheldig for Møre og Romsdal. Det alternativet en da står igjen med er å samle seg om et sterkt Møre og Romsdal som fortsetter som i dag. Konklusjonen er at vi nå må stå samlet og jobbe for at Møre og Romsdal skal fortsette som en egen region. Det er det eneste alternativet vi har pr. i dag. Dersom det åpner seg andre muligheter i løpet av våren, må en vurdere det på en ordentlig måte og gjennomføre reelle forhandlinger. Næringslivet aksepterer ikke "å bli slukt" uten å få noe tilbake".» To av styrets medlemmer to dissens, og har sendt eigen uttale: «. Vi mener derfor det er riktig av M&R å søke en tilknytning til en stor Midt- Norsk region for å videreutvikle dette samarbeidet.. Dersom Møre og Romsdal består som egen region mener derfor undertegnede styremedlemmer at kommuner på Nordmøre som ønsker det, skal ha friheten til å søke regiontilhørighet til Trøndelag.» Midsund kommune «Midsund kommune ønskjer at Møre og Romsdal framleis skal vere eige fylke.» Surnadal kommune «Surnadal kommune tek framlagte utredningar til etterretning, og støtter uttalen frå ORKidé Nordmøre Regionråd vedteke i møte Surnadal kommune meiner det beste alternativet for Surnadal vil vere å bli ein del av regionen nord for oss, og at ein størst muleg del av Møre og Romsdal blir med dit. Uavhengig av kor stor del av Møre og Romsdal som måtte bli med i ein midtnorsk region, meiner vi det er viktig at vi tilhøyrer same region som våre nabokommunar Halsa og Rindal. Det vil vere svært unaturleg at ei framtidig regiongrense går ved dei noverande kommunegrensene mellom Surnadal og Rindal/Halsa.» Rauma kommune «Rauma formannskap drøfta i møte regionreformen og støtter enstemmig Romsdal Regionråds uttale i saken om at Møre og Romsdal bør bestå som et fylke.» Ålesund kommune - viser til uttale frå Sunnmøre Regionråd (ikkje mottatt) 1. Sunnmøre Regionråd ynskjer primært å halde på Møre og Romsdal fylke som eigen region. 2. For å sikre førstehands informasjon og kjennskap til prosessane i Regionreforma, oppretter Sunnmøre Regionråd eit kontaktutval som på vegne av medlemskommunene har vidare dialog med regionråda i Romsdal og på Nordmøre, samt regionråda i Sogn og Fjordane. 3. Kontaktutvalet skal ivareta Sunnmøre sine interesser i Regionreforma i tett dialog med det fylkeskommunale forhandlingsutvalet i M&R Fylke. Kontaktutvalet si oppgåve er å etablere ein god dialog med sentrale politikarar i regionråda både i M&R og S&F. Averøy kommune «Møre og Romsdal består som eget fylke/region. Dersom Stortinget vedtar å endre regioninndelingen for fylket, må Møre og Romsdal gå inn i en felles region med Midt-Norge.»