Saksframlegg. Sakshandsamar: Jostein Aanestad Arkiv: 020 Arkivsaksnr.: 16/3415-7

Transkript

1 Saksframlegg Sakshandsamar: Jostein Aanestad Arkiv: 020 Arkivsaksnr.: 16/ Fylkesmannens framtidige struktur * Tilråding: Sogndal kommune meiner at fylkesmannsembetet bør framleis ha ei regional inndeling som samsvarer med det folkevalde regionale nivået. Dersom fylke på Vestlandet slår seg saman, bør embeta tilpassast nytt regionalt nivå. Samtidig må nærleiken til og samspelet med kommunane sikrast. Fylkesmannen bør framleis ha ei desentralisert forvaltning lokalisert i dagens fylke, med leiing frå Sogn og Fjordane, slik dette er avtalefesta i intensjonsplanen mellom dei tre Vestlandsfylka. Hovudsete for nytt embete må vera lokalisert på Leikanger. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane har brei kompetanse og rekrutterer godt, og leverer godt innafor sine oppgåver. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane har teke på seg fleire nasjonale oppgåver og bør få tilført nye nasjonale oppgåver. Regjeringa kan på den måten sikre at reformer i regional statsforvaltning bidreg til ei balansert regional utvikling. Handsaming: Bente Sønstehagen (Sp) la fram forslag om følgjande tillegg til første avsnitt. Hovudsete for nytt embete må vera lokalisert på Leikanger. Dette slutta formannskapet seg til. Rådmann si tilråding: Sogndal kommune meiner at fylkesmannsembetet bør framleis ha ei regional inndeling som samsvarer med det folkevalde regionale nivået. Dersom fylke på Vestlandet slår seg saman, bør embeta tilpassast nytt regionalt nivå. Samtidig må nærleiken til og samspelet med kommunane sikrast. Fylkesmannen bør framleis ha ei desentralisert forvaltning lokalisert i dagens fylke, med leiing frå Sogn og Fjordane, slik dette er avtalefesta i intensjonsplanen mellom dei tre Vestlandsfylka. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane har brei kompetanse og rekrutterer godt, og leverer godt innafor sine oppgåver. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane har teke på seg fleire nasjonale oppgåver og bør få tilført nye nasjonale oppgåver. Regjeringa kan på den måten sikre at reformer i regional statsforvaltning bidreg til ei balansert regional utvikling. Vedlegg: 1. Utredning av fylkesmannens fremtidige struktur - utsendelse av foreløpig rapport på bred innspillsrunde. Høyringsbrev. 2. Utredning av fylkesmannens fremtidige struktur (uprenta). Rapporten er her: _av_fylkesmannens_fremtidige_struktur.pdf

2 3. Utgreiing om fylkesmannens framtidige struktur og storleik merknader og kommentarar til førebels prosjektrapport. Brev frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Saksutgreiing: Bakgrunn: Regjeringa vedtok hausten 2014 at Kommunal- og moderniseringsdepartementet skulle gjennomføre ei utgreiing av framtidig struktur og storleik for fylkesmannsembeta. Målsetjinga for arbeidet var at utgreiinga skulle gje departementet eit godt grunnlag for å vurdere kva som er føremålstenleg inndeling av embeta, gitt dei oppgåver og roller fylkesmannen skal ivareta i forvaltninga no og i tida framover. NIVI Analyse med fleire har inngått i departementet si prosjekt- /utgreiingsgruppe for arbeidet, og det vart lagt fram eit første utgreiings- og analysearbeid. Dette førebelse utkastet av utgreiinga vart då sendt på ein innspelsrunde (høyring) til utvalde, relevante aktørar og samarbeidspartar med høyringsfrist Arbeidet med utgreiinga skal sluttførast innan utgangen av året. Den førebelse rapporten inneheld ikkje konkrete tilrådingar, og er ikkje handsama politisk i KMD. Mandatet for utgreiinga har vore å greie ut ulike modellar for fylkesmannen sin framtidige struktur, avgrensa til geografisk inndeling av embeta. Sidan utgreiinga føregår parallelt med kommune- og regionreforma, vert modellane m.a. drøfta i lys av ulike scenario for ein framtidig kommune- og region-struktur. Utgreiinga skal liggje føre i endeleg versjon før årsskiftet. Regjeringa vil ta stilling til spørsmålet våren 2017, før sak om regionreforma og kommunereforma vert handsama i Stortinget. Bakgrunnen for å setje i gang utgreiinga var at kommunereforma og ein endra kommunestruktur med færre og større kommunar opnar for å vurdere fylkesmannsembetet si geografiske inndeling. Kommunane er fylkesmannen sine viktigaste brukarar og samarbeidspartnarar, og det er eit viktig mål at stat og kommune fungerer best muleg saman. Også andre reformprosessar og utviklingstrekk i forvaltninga har aktualisert behovet for ei vurdering av inndelinga av fylkesmenn. Det skal gjennomførast ei regionreform der målet er om lag ti nye folkevalde regionar. Betydelege endringar i inndelinga av ei rekkje regionale statsetatar i løpet av dei siste åra har også medført endra rammevilkår for fylkesmannen si samhandling og samarbeid med desse etatane. I siste del av utgreiinga vert det skissert og drøfta tre hovudmodellar for framtidig inndeling av embeta. Dei tre hovudmodellane utgjer ikkje konkrete inndelingsforslag. Følgjande tre hovudmodellar vert skisserte og drøfta: Konsolideringsmodell som inneber mindre endringar av dagens struktur (14-17) Regionmodell som inneber eit tal mellomstore embete (8-13) Landsdelsmodell som inneber eit tal store embete på landsdelsnivå (4-7) I den samla vurderinga av modellane vert det lagt særskilt vekt på at framtidig struktur for fylkesmannen skal vere framtidsretta og ha berekraft i møte med nye og endra oppgåver. Strukturen skal også vere robust sett i relasjon til ein endra kommunestruktur i eit langsiktig perspektiv. På denne bakgrunn meiner prosjekt-/utgreiingsgruppa sjølv at regionmodellen er den av modellane som best sameinar dei mest sentrale omsyna som ei framtidig fylkesmannsinndeling skal ivareta. Regionmodellen legg strukturelle føresetnader for auka fagleg berekraft, funksjonalitet, stordriftsfordelar, samordning innanfor regional stat og harmonisering med framtidig regionalt folkevalt nivå heiter det i rapporten. Modellen kan også representere ei robust løysing for dei endringar i kommunestrukturen som kan kome på både kort og lenger sikt. Det vert vist til

3 politireforma som ein modell. I politireforma er Hordland og Sogn og Fjordane slege saman til eit distrikt distrikt Vest. Det heiter vidare i rapporten at embeta i størst mogleg grad skal vera ein integret eining med felles lokalisering og at embeta bør ha same inndeling som regional stat og nye regionar. I rapporten vert det peika på at samlokaliseringa av embeta er best i Sør-Trøndelag og Hordaland, og dårlegast i Østfold, Sogn og Fjordane og Finnmark. Sogn og Fjordane fylkeskommune er for tida inne i prosessar knytt til regionreforma, der målet er at vi skal ha om lag ti nye folkevalde regionar frå (jf. Stortinget si handsaming av Meld. St. 22 ( ) «Nye folkevalde regionar rolle, struktur og oppgåver»). Fylkeskommunane si rolle skal også i større grad rettast mot ei sterkare samfunnsutviklarrolle. Forhandlingsutvala frå Sogn og Fjordane, Hordaland og Rogaland vart samde om ein intensjonsplan for ein framtidig Vestlandsregion. Det overordna målet i intensjonsplanen er at Vestlandsregionen skal vere ein sterk, attraktiv og kompetent samfunnsutviklar og tenesteytar under regional folkevald styring. I tillegg er det semje om seks hovudmål som grunnlag for Vestlandsregionen: Sterkare demokrati gjennom ein ny folkevald region Framtidsretta samfunnsutvikling på Vestlandet Høg kvalitet i tenestene Strategisk infrastrukturbygging Kultur og identitetsbygging Berekraftig forvaltning av samla ressursar Forhandlingsutvala valde å tydeleggjere fem vilkår for å etablere ein Vestlandsregion. Eitt av desse vilkåra handla om organisering, geografisk inndeling og leiing av fylkesmannsembetet: Dei tre fylkeskommunane legg til grunn at fylkesmannsembetet får ei organisering og ei regional inndeling som samsvarer med det nye folkevalde regionale nivået sin geografiske struktur. Det vert lagt til grunn at fylkesmannsembetet skal ha ei desentralisert forvaltning lokalisert i dagens fylke, med leiing frå Sogn og Fjordane. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane har gjev uttale til prosjektrapporten (vedlagd). Her peikar fylkesmannen på at embete bør halde fram som eige embete dersom ikkje regionreforma fører til at fylket vert slått saman med andre. Dersom fylket vert slått saman med andre peikar fylkesmannen på at hovudkontoret kan leggjast til Sogn og Fjordane. Dette vil bidra til at statlege arbeidsplassar bidreg til vekst og utvikling i heile landet. Vurdering: Rådmannen meiner det er fornuftig å gjennomføre ei brei kartlegging av mulege framtidige inndelingar av fylkesmannsembetet no. Kommunane er fylkesmannen sine viktigaste brukarar og samarbeids-partnarar, og det er avgjerande at stat og kommune fungerer best muleg saman. Kommunane Leikanger, Luster og Sogndal har tinga rapporten «Samfunnseffektar av endringar i fylkeskommune og regional statsforvaltning» frå revisjons- og rådgjevingsselskapet BDO. Føremålet med rapporten er å synleggjere kva konsekvensar dei pågåande endringsprosessane i regionreforma kan bety for Sogn. Rapporten syner at kommunane har ein tett integrerte arbeidsmarknad og eit stort offentleg næringsmiljø. Arbeidsplassane i dei tre kommunane er del av ein regional arbeidsmarknad i Indre Sogn, som tel sysselsette og innbyggjarar. BDO har sett nærare på kvar av dei statlege verksemdene som er lokalisert i kommunane. Dei finn at verksemdene har tilsette med svært høg kompetanse og at dei rekrutterer bra i høve samanliknbare regionar. Verksemdene har

4 høg innovasjonsgrad og løyser viktige nasjonale og regionale forvaltningsoppgåver for stat og fylke. Analysen syner at reformer som er sett i gang, m.a. embetsmannsreforma, kan medføre at 578 arbeidsplassar forsvinn frå Sogn fram mot 2025, noko som kan føre til ei utflytting på nær 900 personar i same tidsperiode. Den baserer seg på faglege tilrådingar om ny kontorstruktur for Fylkesmannen, kontorstruktur for Skatteetaten, eksperttilrådingane om NAV og intervju med regionale leiarar for dei statlege verksemdene. Rapporten peikar på Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Sogn og Fjordane Fylkeskommune, NAV Sogn og Fjordane, Skatteopplysninga og Høgskulen i Sogn og Fjordane som mest sårbare for endring. I desse verksemdene er 425 arbeidsplassar utsett. Om dei forsvinn reknar BDO at 153 andre arbeidsplassar vert utsett i følgjenæringar som kommunal tenesteyting, handel, service, transport og leverandørnæringar. Det er grunn til å ta rapporten på største alvor. Fylkesmannen har 113 tilsette på Leikanger. I departementet sin høyringsrapport om fylkesmannen peikar dei på at dei reknar med tomgangsleige og flytting av medarbeidarar frå dei kommunane som ikkje skal ha hovudsete for fylkesmannen. Rapporten må lesast slik at embete for Hordaland og Sogn og Fjordane skal leggjast til Bergen, og at også andre regionale statsetatar skal ha same lokalisering. Reformer kjem til å bli gjennomført, og at følgjene av dette vil vere ei naudsynt ny organisering av den regionale staten og det nye folkevalde regionale nivået. Dette vil ha konsekvensar. Fylkesmannen i Sogn og Fjordane leverer godt innafor sine oppgåver, også der fylkesmannen har teke på seg nasjonale oppgåver. Fylkesmannen har hatt ein svært viktig funksjon ved å sikre samhandling og samvirke i fylket. Dette er Sogn og Fjordane godt kjent for. Fylkesmannen har vore viktige pådrivarar for samarbeid innanfor skule, helse, beredskap, digitalisering og breibandsutbygging i fylket. Saman med høgskulen og fylkeskommunen har dei i lang tid vore ein viktig del av dei særs gode skuleresultata som Sogn og Fjordane er kjende for. Fylkesmannen, fylkeskommunen og høgskulen har vore viktige regionale utviklingsaktørar for heile fylket over lang tid. Det er eit sterkt og etablert fagmiljø for offentleg forvaltning i regionen. Ved å sikre talet på offentlege arbeidsplassane kan regjeringa og fylkeskommunen syte for ei balansert regional utvikling i dei nye regionane. Det er store avstandar og kronglete infrastruktur på Vestlandet. Å sikre at særleg fylkesmannen er til stades i heile regionen er eit sentralt grep for å syte for godt samspel mellom kommunane i Sogn og Fjordane, staten og det regionale folkevalde nivået. Det ligg til rette for at vi kan vere aktiv i arbeidet med å effektivisere forvaltningsapparata i dei nye regionane, med å tilføre nye oppgåver til dei eksisterande fagmiljøa i Sogn. Desse miljøa er allereie i dag leiande i arbeidet for å digitalisere og effektivisere statlege forvaltningsoppgåver. Rådmannen rår formannskapet til å gå inn for at fylkesmannsembetet får ei organisering og ei regional inndeling som samsvarer med det nye folkevalde regionale nivået sin geografiske struktur. Fylkesmannsembetet bør ha ei desentralisert forvaltning lokalisert i dagens fylke, med leiing frå Sogn og Fjordane slik dette er avtalefesta i intensjonsplanen mellom dei tre Vestlandsfylka. Sogndal, den Jostein Aanestad -rådmann-

5