BUDSJETT 2014 ØKONOMIPLAN TEKSTDEL

Transkript

1 BUDSJETT 2014 ØKONOMIPLAN TEKSTDEL

2 Budsjett 2014, Økonomiplan : Tekstdel 1. Rådmannen sine generelle kommentarar Økonomiske oversikter Hovudoversikt driftsbudsjettet Budsjettskjema 1A - Driftsbudsjettet Budsjettskjema 1B - Driftsbudsjettet Hovudoversikt investeringsbudsjettet Budsjettskjema 2A - Investeringsbudsjettet Budsjettskjema 2B - Investeringsbudsjettet Generelt: Om Budsjett 2014 og Økonomiplan Føresetnadar for Budsjett 2014 og Økonomiplan Folketalsutvikling Statsbudsjettet kommunen sine frie inntekter for Oppgåveendringar og ulike satsingar i Statsbudsjettet: Andre økonomiske føresetnader Kommunale takstar og inntekter frå tenester Mål og tiltak Overordna strategikart Tiltak Samla oversikt over tiltak for Budsjett 2014 og Økonomiplan Innspel frå ansvarsområda delmål og tiltak Ansvar 5000 Rådmannen finans Fellestiltak Ansvar 1000 Rådmannen Ansvar 1200 Lønn og personal Ansvar 1400 IKT Ansvar 1500 Økonomi Ansvar 1600 Utvikling Ansvar 1700 Tenestetorget Skulane felles Ansvar 2101 Enge skule Ansvar 2103 Rygg skule Ansvar 2105 Skånevik skule Barnehagane felles Ansvar 2201 Enge barnehage Ansvar 2203 Rygg barnehage Ansvar 2205 Skånevik barnehage Ansvar 2300 Kultur Ansvar 3000 Helse og sosial Ansvar Pleie og omsorg Ansvar 3600 NAV Ansvar 4200 Drift og vedlikehald Investeringar: Budsjett 2014, ØP Side 2

3 1. Rådmannen sine generelle kommentarar Målstyring Kommunen har vedtatt eit overordna strategikart ut frå dei fire fokusområda brukar og teneste, organisasjon og medarbeidar, samfunn og økonomi. Einingane har arbeidd vidare med eigne strategikart. Dette arbeidet vil no bli vurdert og evaluert i ein forvaltningsrevisjon i inneverande år. Økonomiske rammer I 2014 er det innarbeidd estimert vekst i frie inntekter for kommunane med 4,3 mrd. frå 2013 til Veksten frå 2013 til 2014 varierer mellom kommunane. Samla for landet 4,1 % Samla for Hordaland 4,2 % For Etne kommune 4,4 % (KS-tal, Statsbudsjettet 4,8 %) I framlegget til Statsbudsjett for 2014 er det lagt til grunn ein deflator (prisindikator) på 3,0 % der 3,5 % er pårekna lønnsvekst (utgjer om lag 2/3 av indikatoren). Veksten for Etne kommune utover løns- og prisstigning er etter dette 1,4%. Dette er bygd på KS sine prognosar. Distriktstilskot Sør-Norge vil bli vidareført i 2014, men det er sagt at ordninga vil bli vurdert. Dette utgjer 5,4 mill. for Etne kommune, som er vidareført i heile økonomiplanperioden. Eit eventuelt bortfall av denne ordninga vil få store konsekvensar for budsjettbalansen. I tillegg gjer låg straumpris at me også må justera ned inntektsestimata for sal av konsesjonskraft. Straumprisen er justert ned frå 32 til 30 øre/kwh, noko som utgjer ein inntektsreduksjon på 0,4 mill. i året i perioden. Eksisterande inntekter på eigedomsskatt er justert ned med kr 0,3 mill. i året. Det har ikkje vore kompensert for generell prisvekst i budsjetta i Etne i mange år. Det er berre lønnsvekst som er lagt inn. I dette har det lege ei vesentleg innstraming, men har også gitt rom for innarbeiding av nye tiltak. Det er heller ikkje i dette forslaget kompensert for generell prisvekst. Framlegg til budsjettet og økonomiplan er ei vidareføring av eksisterande drift og byggjer i hovudsak på budsjett og økonomiplan Det er føreslått auke på einskilde område, både som konsekvens av sentrale vedtak og lokale prioriteringar. Innsparingstiltaka på einingane med kr 1,4 mill. i 2012 og 2013 og auka og ligg inne med kr 2,6 mill. i 2014 og for resten av planperioden. Utover det som ligg inne er det ikkje føreslått nye generelle innsparingstiltak. Framlegget inneheld forslag om innføring av eigedomsskatt for heile kommunen. Det er lagt inn inntekter på 6,7 mill. frå Kostnaden med innføringa er lagt inn i 2014 med kr 3,0 mill., dekka av fond og tilbakeført til fond i Vidare er 2,0 mill. av inntekta sett av på fond i 2016 og 2017 for å dekka auke drift av nytt omsorgssenter. Ser ein på eigedomsskatten isolert opp mot investeringane i nytt omsorgssenter, vil om lag heile eigedomsskatten gå til dekking av renter, avdrag og auka drift for nytt omsorgssenter. Samhandlingsreforma Samhandlingsreforma har utan tvil vore den store reforma for kommunesektoren dei siste åra og avtalane mellom kommunane og helseføretaket, knytt til oppgåvefordeling og samhandling Budsjett 2014, ØP Side 3

4 mellom kommunane og helseføretaket, er revidert i inneverande år. Kommunen sin del av ein felles koordinerande stilling opp mot helseføretaket er innarbeidd i forslaget. Kommunen deltar i interkommunalt helsesamarbeid med Sauda, Suldal og Vindafjord knytt opp til samhandlingsreforma. Det er tilsett eigen prosjektleiar for prosjektet og oppretta 7 faggrupper med representantar frå alle kommunane som skal utgreia desse områda: 1)Miljøretta helsevern, 2) Frisklivssentral / læring og meistring, 3) Heimerehabilitering / rehabiliteringssenger, 4) Øyeblikkeleg hjelpssenger / legevakt, 5) Kompetanseteam / ambulante team, 6) Yngre personar med samansette og langvarige behov for tenester og 7)Demente med utagerande adferd Det er gjort vedtak om å setja i gong 1)Miljøretta helsevern, dei andre prosjekta skal opp til handsaming tidleg i Prosjektleiarstillinga er føreslått vidareført i 2014 og det er føreslått oppretta felles kreftkoordinator mellom kommunane. Det er også føreslått å oppretta frisklivssentral, jf. 2) Frisklivssentral / læring og meistring, fordi Etne er tiltenkt ei sentral rolle innafor dette samarbeidsområdet. Tiltak utover dette i forhold til samarbeidsprosjekta har ein valt å avventa til vedtak føreligg. Arbeidsinnvandring Kommunen har dei siste åra hatt auke i innbyggjartalet. Det er tråd med målsetjingane i kommuneplanen. Gjennom fleire år har grunnen til folketalsveksten vore nettoinnflytting frå utlandet. Dette er i all hovudsak arbeidsinnvandring. Tiltak for integrering og tilrettelegging for at desse skal bli verande i kommunen må vera viktig for næringslivet, gjerne i samarbeid med kommunen. Norskopplæring er viktig i den samanheng. Her må det jobbast vidare med ein modell for å finansiere denne utfordringa, som i dag ligg på Enge skule. Her kan gjerne Etne og Vindafjord Næringsutvikling medverka til konstruktive løysingar. Rekruttering ei utfordring Fleire av einingane våre har mange arbeidstakarar som nærmar seg pensjonsalder. Arbeidet med å halda på og rekruttera ny arbeidskraft vert viktig i åra som kjem. Dette vil gjelda innafor dei fleste fagområda. Deltaking i omdøme arbeidet på Haugalandet har så langt vore dekka av næringsfondet. Det er no føreslått innarbeidd i driftsbudsjettet med 0,05 mill. årleg. Det har ved fleire høve vore peika på at Etne kommune er den einaste kommunen i området som ikkje har betalt matpause og at dette verkar negativt på rekruttering. Det er trong for å jobba vidare med dei økonomiske konsekvensane av ei slik endring og det er ikkje funne rom for innarbeiding av eit slikt tiltak i denne omgang. Det er derimot innarbeidd å investere i bedriftshytte som oppfølging av K-sak 43/13. I K-sak 082/12 blei det lagt inn 4 nye lærlingplassar. Tiltaket blei innarbeidd med inndekning frå generelt disposisjonsfond frå og med 2015.Det er uheldig å finansiere varige tiltak med inndekning frå fond og rådmannen rår til at tiltaket finansierast som ein ordinær budsjettpost. Dette gir ein kostnad på 0,57 mil årleg frå og med Det er i tillegg lagt inn ein lærling innan kontor og administrasjon i Kostnaden på til saman 0,35 mill. i denne avgrensa perioden er føreslått dekka av fond. Planleggarstilling Med dei mange planleggingsoppgåvene som ligg til kommunen, kan det bli vanskeleg å klare å følgje opp intensjonane i den vedtekne planstrategien med noverande stab. For å auka kapasiteten innan teknisk planlegging, under her tilrettelegging av nye bustad- og industrifelt, er det føreslått å oppretta ein ny stilling på dette området. Styrking av brann og naudnett Budsjett 2014, ØP Side 4

5 Branntenesta er føreslått styrka med midlar til førebyggjande arbeid, godtgjersle, opplæring, spesialklede og vedlikehald. I tillegg er det lagt inn auka kostnader til naudnett i tråd med dei opplysningane som i dag er kjente. Skulane Skulane er styrka med midlar til valfag, skyss, redusert leseplikt grunna alder og norsk for framandspråklege. Barnehagane Det er innarbeidd stillingsauke i alle barnehagane som følgje av auka barnetal. Driftsbudsjetta i barnehagane er i tillegg harmoniserte. Det er lagt inn felles feriestenging av dei kommunale barnehagane i juli månad. I tillegg er det lagt inn auke i tilskotet til Småfolk barnehage på 1,5 mill. for kvart år i perioden. Maks-satsen i barnehagane har vore uendra i mange år. Satsane for foreldrebetaling er vurdert med bakgrunn i auka barnetal og auka tal tilsette i barnehagane. Satsane for 2-4 dagar er lågare i Etne enn i kommunar rundt oss og er føreslått auka. Kultur Det er lagt inn midlar til kulturskuletimen, utbetring av fuktskade i Skånevik kyrkje og ny plenklyppar. Det er føreslått innarbeida tilskot til idrettsrådet i budsjettet i staden for å dekka det av fond. Helse, Omsorg og NAV Det er innarbeidd ein vesentleg auke for ressurskrevjande tenester. Her har kommunen hatt ei stor auke dei siste åra. I tillegg er mottak av flyktningar ei stor satsing som krev mykje ressursar for fleire tenesteområde i kommunen. Det er ikkje lagt inn auka satsing innan rus og psykiatri. Dette er eit område det er stor fokus på frå sentralt hald og der også Etne har utfordringar. For å få eit heilskapleg opplegg rundt dette, legg dette framlegget opp til å venta å sjå kva ressursar kommunane får tilført og korleis den sentrale satsinga er tenkt gjennomført. Det store prosjektet innan pleie- og omsorgstenesta er nytt omsorgssenter i Etne. Investeringsrammene til nytt omsorgssenter er ikkje endra i dette framlegget, men det er planlagt å bruka 2,0 mill. av inntektene frå eigedomsskatt til auka drift. For NAV er det lagt opp til ein mindre justering av driftskostnadane. Drift og vedlikehald Det er føreslått å innføra ei vaktordning for områda vatn, avlaup, bygg og veg for å ta seg av naudsynte utrykkingar og alarmar. Ein del av denne meirkostnaden vil dekkast av sjølvkostområdet, men det er lagt inn eit fast vakttillegg for å dekka vakt utanom sjølvkostområda. I tillegg er det føreslått auka reinhaldsressurs i Skånevik barnehage og nye lokale for kulturskulen. Gebyr Det er for 2014 ikkje lagt inn endring på forbruksgebyret eller tilkoplingsgebyret for vatn. For forbruksgebyret for kloakk er det lagt inn ein reduksjon på om lag 30%. Tilkoplingsgebyret er uendra. For feiing er det lagt inn ein auke på 3,5%. For slamrenovasjon er det ein reduksjon på knapt 20% for vanlege bustadhus og fritidshus. Renovasjonssatsane blir redusert med vel 2%. Budsjett 2014, ØP Side 5

6 Andre justeringar og mindre tiltak i drifta går fram av tekstdokumentet. Investeringar Investeringsprogrammet for økonomiplanperioden er vidareført med nokre små justeringar. Ombygging/nybygg av Etne omsorgssenter er lagt inn med ny ramme på 110 mill. kr. Av dette eit låneopptak på 70 mill. kr. Oppstart er sett til Utan innføring av eigedomsskatt ville dette prosjektet redusert det økonomiske handlingsrommet vesentleg i åra framover. Det trengs avklaring på grunninnløysing og utbyggingsmodell for bustadfeltet på Fitja og for næringsarealet på Fikse for å komme vidare med realisering av desse prosjekta. Det er lagt inn 2,0 mill. kr og 3,0 mill. kr til oppgradering av dei kommunale kaiane i Skånevik, Etne og Tøsse i 2014 og Omfang og kostnadar med dette er ikkje endeleg avklart. Det er lagt inn 0,25 mill. kr for å gå over frå analoge til digitale tryggleiksalarmar i Vidare er det lagt inn 0,21 mill. kr til oppgradering av brannvarslingsanlegga på Enge skule og Enge barnehage. Andre investeringsprosjekt går fram av investeringsbudsjettet. Det er fleire investeringsprosjekt som er finansiert tidlegare som ikkje er gjennomført. Dette har i første rekkje med gjennomføringskapasiteten vår å gjera. Desse bør ha prioritet framover, i staden for å leggja inn nye prosjekt. Oppsummering Den største endringa i dette framlegget i forhold til økonomiplan er at det er føreslått innføring av eigedomsskatt for heile kommunen. Det er dette som gjer at me kan vidareføra eit investeringsprogram på 95 mill. kr i perioden. Utan eigedomsskatt må me anten redusera investeringsprogrammet vesentleg, eller føreta store driftsmessige innskrenkingar i forhold til det framlegget som no er presentert. Om lag 95 % av investeringane i Økonomiplanperioden er budsjettert med bruk av lån. Ved utgongen av økonomiplanperioden er lånegjelda stipulert til om lag 260 millionar, ei netto auke på om lag 60 millionar. Budsjettframlegget er saldert med ei botnlinje på høvesvis i 2014, i 2015, i 2016 og i Det er små marginar og kommunen er sårbar for endringar, som til t.d. fall i inntekter og endring i lånerenta. TBU (Teknisk berekningsutval) legg til grunn at kommunane bør ha eit netto driftsresultat på 3 % over tid. Etter at momskompensasjonen no skal førast direkte i investering frå og med 2014 vil truleg dette måltallet reduserast til 2 %. I budsjettframlegget er netto driftsresultat -1,5 % i 2014 [1], 1,12 i 2015, 0,63 % i 2016 og 0,91 % i Det vidare grunn til å streka under at ei omlegging av inntektssystemet kan slå negativt ut for kommunen. Det er tidlegare nemnt at det distriktspolitiske tilskotet skal vurderast. Eventuelt bortfall av dette vil få store konsekvensar for oss, dersom me ikkje får kompensert dette ved hjelp av andre ordningar. [1] Det negative netto driftsresultatet skuldast hovudsakleg at det er foreslått å bruke 3 millionar til innføring av eigedomsskatt som skal dekkast av fond. I tillegg er det budsjettert med nær 1 mill. i bruk av bunde fristfond på sjølvkostområda. Resten kan forklarast med fleire midlertidige stillingar i 2014 som blir dekt ved bruka av fond. Budsjett 2014, ØP Side 6

7 Det ligg framleis mange store uløyste behov både på drift og investering framover, som ikkje er innarbeidd i dette framlegget og som gjer det naudsynt å ha økonomisk handlingsrom. Det kan nemnast kommunale bruer og vegar, store investeringar i næring og bustadareal, småskulesteget og SFO på Enge skule, psykiatri og rus i tillegg til dei store utfordringane demografien med mange fleire eldre framover fører med seg. Me ser også at interkommunalt samarbeid i mange tilfelle fører til auka kostnader. Motstykket her er at me blir mindre sårbare og får ein høgare kvalitet på tenestene. Prosessane som er sette i gang i kommunen for å endra drifta, i forsøk på å skaffe kostnadseffektiv drift og framtidig handlingsrom, har ikkje ført fram. Det gjer at utfordringane ligg der framleis. Etne, november 2013 Elling Hetland rådmann Budsjett 2014, ØP Side 7

8 2. Økonomiske oversikter 2.1 Hovudoversikt driftsbudsjettet HOVUDOVERSIKT - DRIFT Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Kostra-art Driftsinntekter Brukarbetalingar Andre salgs- og leigeinntekter Overføringar med krav til motytelse Rammetilskott Andre statlige overføringar , Andre overføringar Skatt på inntekt og formue ,875 Eigedomsskatt Andre direkte og indirekte skattar Sum driftsinntekter (B) Driftsutgifter , Lønnsutgifter Sosiale utgifter ( ) Kjøp av varer og tenester som inngår i t.produksjon Kjøp av tenester som erstattar t.produksjon Overføringar Avskrivningar ( ) Fordelte utgifter Sum driftsutgifter (C) Brutto driftsresultat (D = B - C) Finansinntekter Renteinntekter og utbytte Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidlar) Mottatte avdrag på utlån Sum eksterne finansinntekter (E) Finansutgifter 500 Renteutgifter og låneomkostningar Tap finansielle instrument (omløpsmidler) Avdrag på lån Utlån Sum eksterne finansutgifter (F) Resultat eksterne finanstransaksjonar (G = E - F) Motpost avskrivningar Netto driftsresultat (I) Interne finanstransaksjonar 930 Bruk av tidlegare års reknesk.m. mindreforbruk Bruk av disposisjonsfond Bruk av bundne fond Sum bruk av avsetningar (J) Overført til investeringsreknesk./-budsjett Dekking av tidlegare års reknesk.m. meirforbruk Avsetningar til disposisjonsfond Avsetningar til bundne fond Sum avsetningar (K) Årets rekneskapsmessige mindreforbruk Årets rekneskapsmessige meirforbruk Sum (L = I + J - K) Budsjett 2014, ØP Side 8

9 2.2 Budsjettskjema 1A - Driftsbudsjettet Budsjettskjema 1A - driftsbudsjett Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Kostra-art Driftsinntekter Skatt på inntekt og formue Ordinært rammetilskott Skatt eigedom Andre direkte eller indirekte skattar Andre generelle statstilskott Sum frie disponible inntekter = Finansinntekter Renteinntekter og utbytte Gevinst finansielle instrument (omløpsmidlar) Renteutg., provisjonar og andre finansutgifter Tap finansielle instrument (omløpsmidlar) Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter = Avsettingar 530 Til dekking av tidlegare års rekneskapsmessig meirforbruk , 548 Til ubundne avsettingar Til bundne avsettingar Ikkje disponert netto driftsresultat Bruk av tidlegare års regnskapsmessige mindreforbruk Bruk av ubundne avsettingar Bruk av bundne avsettingar Netto avsettingar = Overført til investeringsbudsjettet Til fordeling drift = Sum fordelt til drift (frå skjema 1B) = Rekneskapsmessig meirforbruk/mindreforbruk = Budsjettskjema 1B - Driftsbudsjettet Til fordeling drift (frå budsjettskjema 1A) Fordelt slik: Budsjettskjema 1B - driftsbudsjett Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett RÅDMANN LØNN OG PERSONAL IKT ØKONOMI UTVIKLING TENESTETORG ENGE SKULE RYGG SKULE SKÅNEVIK SKULE ENGE BARNEHAGE RYGG BARNEHAGE SKÅNEVIK BARNEHAGE KULTUR HELSE OG SOSIAL HS AVD.1 BISTAND OMSORG HS AVD.2 BISTAND OMSORG PLEIE- OG OMS.TENESTER, FELLES PLO AVD. 1 ETNE PLO AVD. 2 ETNE PLO AVD. SKÅNEVIK NAV KOMMUNE DRIFT/VEDLIKEHALD RÅDMANN - FINANS Sum Budsjett 2014, ØP Side 9

10 2.4 Hovudoversikt investeringsbudsjettet HOVUDOVERSIKT - INVESTERING Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Kostra-art Inntekter Salg av driftsmidlar og fast eigedom Andre salgsinntekter Overføringar med krav til motytelse Statlige overføringar Andre overføringar Renteinntekter og utbytte Sum inntekter (L) ,00 0, , ,00 0,00 0,00 Utgifter , Lønnsutgifter 2 676,64 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Sosiale utgifter 157,35 0,00 0,00 0,00 0,00 0, ( ) Kjøp av varer og tenester som inngår i t.produksjon , , , , , , Kjøp av tenester som erstattar t.produksjon 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Overføringar ,81 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Renteutgifter og omkostningar 1 714,57 0,00 0,00 0,00 0,00 0, ( ) Fordelte utgifter 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum utgifter (M) , , , , , ,00 Finanstransaksjoner 510 Avdrag på lån , , , , , , Utlån , , , , , , Kjøp av aksjer og andelar ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Dekning av tidl. års udekka 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Avsettingar til ubundne investeringsfond , ,00 0,00 0,00 0,00 0, Avsettingar til bundne fond ,38 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Avsettingar til likviditetsreserve 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum Finans- og finansieringstransaksjoner (N) , , , , , ,00 Finansieringsbehov (O= M + N - L) , , , , , ,00 Dekkast slik: 910 Bruk av lån , , , , , , Mottatte avdrag på utlån 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Salg av aksjer og andelar , , , , , , Bruk av tidl. års udisponert 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Overføringer fra driftsregnsk./-budsjett , ,00 0,00 0,00 0,00 0, Bruk av disposisjonsfond ,99 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Bruk av ubundne investeringsfond , , ,00 0,00 0,00 0, Bruk av bundne fond ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum Finansiering (R) , , , , , ,00 Udekka/udisponert (O+R) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Budsjett 2014, ØP Side 10

11 2.5 Budsjettskjema 2A - Investeringsbudsjettet Budsjettskjema 2A - investeringsbudsjett Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Kostra-art Driftsinntekter ,500,690,790 Investeringar i anleggsmidlar ,529 Utlån og forskutteringar Avdrag på lån Avsetningar Sum årets finansieringsbehov = Finansierast slik: 910 Bruk av lånemidlar ,670,929 Inntekter frå sal av anleggsmidlar ,880,890 Tilskot til investeringar , Mottekne avdrag på utlån og refusjonar ,900,905 Andre inntekter Sum ekstern finansiering = Overført frå driftsreknesk./-budsjettet Bruk av avsetningar Sum finansiering = Udekka/udisponert = Budsjettskjema 2B - Investeringsbudsjettet Budsjettskjema 2B - investeringar Prosjekt- Inv.- beløp Inv.- beløp Inv.- beløp Inv.- beløp nr. Investering Til investeringar i anleggsmidlar (frå skjema 2A) Fordelt slik: Grunninnløysing Oppgradering kommunale vegar IKT-investeringar Opprustning kom.bygn Hytte Sandvik (2009) Etne oms.senter, renovering Fortau Tongane Oppsetting skilt vegnamn Smartboard i skulane Oppgradering kaiar Oppgradering VAR-området Oppgradering alarmanlegg Enge skule og barnehage Oppgradering tryggleiksalarmar Sum Diff: Budsjett 2014, ØP Side 11

12 3. Generelt: Om Budsjett 2014 og Økonomiplan Heimel: Etter plan- og bygningslova 11-1 skal kommuneplanen ha ein handlingsdel som angir korleis planen skal følgjes opp dei fire påfølgjande åra eller meir, og reviderast årlig. Etter kommuneloven 44 skal kommunen utarbeide ein fireårig økonomiplan og eit årsbudsjett. Økonomiplanen etter kommuneloven 44 kan inngå i handlingsdelen, og Etne kommune har difor vald å handsama handlingsdelen, økonomiplan og budsjett i ein og same planprosess og i eitt felles dokument. Årsbudsjettet utgjør første år i økonomiplanen. Handlingsprogrammet skal prioritere ressursar, arbeidsoppgåver og mål gjennom å konkretisere tiltak innafor kommunens økonomiske rammer dei neste fire årene. Programmet skal omfatte heile verksemda og gi ei realistisk oversikt over inntekter og utgifter i perioden. Årsbudsjettet er ein bindande plan for bruken av kommunens midlar i budsjettåret. Utgangspunkt: Budsjettet for 2014 og økonomiplanen for tek utgangspunkt i vedteken økonomiplan tal for 2014, 2015 og 2016 og tala for 2016 er vidareført (med små endringar) til Tala for 2014 er m.a. oppdatert m.o.t. reelle endringar vedk. løn (m.a. lokale forhandlingar hausten 2012 og sentrale forhandlingar 2013), vedtekne tillegg for fast tilsette, auke med 3,5 % på anna variabel løn og i hovudsak korrigert for budsjettendringar / vedtak i 2013 med verknad for Dersom det ikkje er kjende endringar dei neste åra, er endringane i 2014 vidareført i økonomiplanperioden. På andre område, t.d. ulike større inntekter, er desse lagt inn med forventa endring i perioden. Meir informasjon i kapittel 4. Prosessen: 24. og 25. september var rådmannen sitt leiarforum samla til budsjettkonferanse. 23. oktober var kommunestyret, hovudtillitsvalde, kyrkjeverje, leiar i eldrerådet og leiar for Rådet for menneske med funksjonsnedsetting saman med administrasjonen / einingsleiarane inviterte til budsjettkonferanse. Det vart orientert nærare om dei utfordringane kommunen generelt og tenesteområda spesielt står overfor dei næraste åra og om signala i Stasbudsjettet og kva verknad desse, etter det me kunne sjå, ville få for kommunen. Det blei og gjennomført parallelle gruppesesjonar der ein jobba me korleis kommunen kan få økonomisk handlingsrom framover. Gruppene presenterte så resultata, og det blei avslutta med ein debatt. Oversikt over alle melde Tiltak slik dei låg føre knytt opp til ansvar og fokusområde vart sendt ut på førehand, i tillegg til skriv frå Fylkesmannen i Hordaland vedkommande Statsbudsjettet 2014 og Skjønstilskot for Utifrå drøftingane og signala på konferansane og innspel frå ansvarsområda i etterkant har rådmannen hatt ein grundig gjennomgang av desse sett opp mot det framlagde forslaget til statsbudsjett og nye opplysningar m.a. vedk. endra inntekter. Budsjett 2014, ØP Side 12

13 4. Føresetnadar for Budsjett 2014 og Økonomiplan Folketalsutvikling Kommunen sine inntekter og omfanget av tenester det er behov for avheng på ulike måtar av talet på innbyggjarar i kommunen, aldersfordelinga mellom desse og ulike demografiske og geografiske omstende. Oversikta nedanfor viser talet på innbyggjarar i Etne Kommune pr f.o.m t.o.m og talet pr Folketal pr k Utviklinga i folketalet er av stor betyding for kommunen, både når det gjeld planlegging av tenestene og økonomien. Difor brukar me tid for å visa utviklingstrekk for folketalsutviklinga i kommunen. Etter å ha hatt ein nedgang frå 2002 til 2008, har kommunen hatt ein relativt jamn auke frå då og fram til som er siste kjende teljetidspunkt. Årsaker til folketalsutviklinga I oversikta nedanfor har me tatt med årsakene til utviklinga dei siste åra inkl. 1.halvår Utvikling folketal År Tal Innflytting Utflytting Netto innfl. Netto innfl. Tal Vekst Fødselsoverskot Utland Innland Utland vekst i % Landet Folke- Fødde Daude Innland Inn land ,05 1, ,73 1, ,75 1, ,43 1, ,94 1, ,12 0,79 Budsjett 2014, ØP Side 13

14 SSB gjev også ut kvartalsvise tal for folketalsutviklinga etter type endring. Tabellen ovanfor viser endringane i løpet av året for fødselsoverskot, netto innflytting inn- og utland og folketilvekst for dei 5 siste åra og for 1.halvår Den positive utviklinga m.o.t. folketalet held fram med ein auke på 5 i 1.halvår. Årsaka til dette er eit fødselsoverskot på 4 og ei nettoinnflyttinga 1. Dei siste åra har hovudårsaka til folketilveksten vore ei netto innflytting frå utlandet. Veksten er svakare so langt i 2013 enn dei to siste åra, der Etne har hatt høgare vekst enn landssnittet. I 2013 skuldast dette netto utflytting innland og eit lågt fødselsoverskot. Tilflyttinga frå utlandet har antakeleg i stor grad vore knytt til arbeidsinnvandring, og har vore avgjerande for at innbyggartalet ikkje har hatt større nedgang i kommunen dei siste åra. Tal pr er tilgjengelege i 21. november. Tendensen med nettoinnflytting frå utlandet har vore som i resten av landet. Sett på bakgrunn av stor arbeidsløyse i store delar av Europa, er det lite som tyder på endring av dette framover. Innflyttarar frå utlandet vil trenge kommunale tenester på same måte som andre innbyggjarar i kommunen. Dette gjev oss nye utfordringar. Nye tal pr frå KRD viser 4045 innbyggjarar, og det er dette talet som vert lagt til grunn for utrekning av rammetilskotet i Statsbudsjettet for Folketal delt på ulike aldersgrupper: Då både inntekter og tenester er nært knytt til dei ulike aldersgruppene, tar me også med ei oversikt over fordelinga mellom desse dei siste åra og utviklinga over tid. Endringer i ulike aldersgruppar 2007 Endring 2008 Endring 2009 Endring 2010 Endring 2011 Endring 2012 Endring TOTALT Dei siste åra har det vore endringar i kriteriedata og vekt mellom desse som bakgrunn for utrekning av forventa rammetilskot for kommunane (meir om dette nedanfor). Dette gjer det vanskelegare å samanlikna tala frå år til år, særleg gjeld dette dei yngste aldersgruppene. Frå 2013 til 2014 er det same inndeling i alder for kriteriedata knytt til alder. Budsjett 2014, ØP Side 14

15 Folketal lagt til grunn for budsjettet. Data pr året før Kriteriedata Innbyggere ialt Innbyggere 0-1 år (frå 2013), tidligere 0-2 år Innbyggere 2-5 år (frå 2013), tidligere 3-5 år Innbyggere 6-15 år Innbyggere år Innbyggere år Innbyggere 0-17 år Innbyggere år Innbyggere år Innbyggere år Innbyggere år Innbyggere 90 år og over Alderssamansetninga har betyding for utforminga og behova for ulike tenester. Etne har relativt sett ein eldre befolkning enn landssnittet, men samstundes er det no også ein relativt større del i barnehage- og skulealder. Aldarssamansetning i % samanlikna med landet Etne Landet Etne Landet Etne Landet 0-2 3,43 % 3,80 % -0,4 % 4,01 % 3,74 % 0,3 % 4,21 % 3,67 % 0,5 % 3-5 3,35 % 3,69 % -0,3 % 3,10 % 3,73 % -0,6 % 3,39 % 3,75 % -0,4 % ,61 % 12,55 % 1,1 % 13,32 % 12,36 % 1,0 % 12,87 % 12,21 % 0,7 % ,19 % 5,27 % -0,1 % 4,95 % 5,21 % -0,3 % 4,95 % 5,18 % -0,2 % ,19 % 6,48 % -0,3 % 6,48 % 6,63 % -0,1 % 6,19 % 6,71 % -0,5 % ,08 % 55,26 % -3,2 % 51,70 % 55,20 % -3,5 % 52,23 % 55,15 % -2,9 % ,90 % 8,45 % 1,4 % 10,40 % 8,68 % 1,7 % 10,27 % 8,94 % 1,3 % ,86 % 3,72 % 1,1 % 4,57 % 3,64 % 0,9 % 4,53 % 3,57 % 1,0 % ,38 % 0,78 % 0,6 % 1,46 % 0,80 % 0,7 % 1,36 % 0,81 % 0,5 % Sum 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % Av andre moment som er interessante i vurderinga av tenestetilbodet i kommunen er fordelinga mellom innbyggjarane i grunnkretsane i kommunen. Oversikt over fordelinga mellom grunnkretsane: Folkemengd pr område Område Enge Skånevik Rygg Sørstranda Sævareid Fjæra Grønstad Uoppgitt Totalt Befolkningsframskriving: SSB gir også ut ei befolkningsframskriving kvart andre år. Det siste er frå sumaren SBB opererer med ulike scenario for folketalsutviklinga. Me har valt å trekke fram den vanlegaste som legg til grunn middels utvikling på faktorane fruktbarheit, levealder, innanlands flytting (mobilitet) og innvandring. Tabellen nedanfor oppsumerar eit slikt scenario for Etne med fokus Budsjett 2014, ØP Side 15

16 på endring i aldersgruppene innafor økonomiplanperioden (14-17) og eit perspektiv fram mot Tala gir uttrykk for at barn i barnehagealder er på topp i slutten av økonomiplanperioden. Det er stipulert ei auke på 10 barn fram mot Barn i barneskulealder får eit topp rundt Ungdomsskulelader har toppen mot slutten av perioden. Fram mot 2017 er det stipulert ein liten nedgang på barn i skulealder. Endringa fram mot 2040 samla bere 39 for barn i skulealder. I dei eldste aldersgruppene ligg toppen langt fram i tid, og det ligg an til ein stor auke. Om lag 75 % av befolkningsveksten ligg i aldersgruppene 67+ fram mot Framskriven folkemengde etter alder Alder Endring Endring Sum Kjelde: 2013 er reelt folketal er henta frå tabell 09482, SSB. Middels nasjonal vekst (Alternativ MMMM). Tal per juni Befolkningsframskriving, 0-15 år 700 Befolkningsframskriving, 67 år år 6-12 år år år år 90 år eller eldre Budsjett 2014, ØP Side 16

17 4.2 Statsbudsjettet kommunen sine frie inntekter for 2014 Frie inntekter for kommunane er definert som skatt (på inntekt og formue) og rammetilskot. Dei vert fordelt til kommunane gjennom inntektssystemet, og utgjer saman med momskompensasjonen om lag 80 % av dei samla inntektene i kommunesektoren. Desse inntektene skal kommunane kunne disponere fritt utan andre bindingar frå staten enn det som føl av lovar og forskrifter. Formålet er å sette kommunane i stand til å yte eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine. Rammene for kommunen blir kjent gjennom framlegg til nytt statsbudsjett kvar haust for eit år om gongen. Vekst Det er i Statsbudsjettet lagt opp til ein realvekst for kommunane frå 2013 til 2014 på om lag 4,3 mrd. Veksten er rekna i høve det inntektsnivået for 2013 som vart lagt til grunn for RNB. Dette kjem i tillegg til ei prisjustering til 2014-kroner. Korleis dette slår ut for kommunane er omtala m.a. i Grønt Hefte. Når det gjeld skatteinntektene må kommunane likevel ta ei lokal vurdering utifrå eigne kunnskapar om lokale tilhøve. På bakgrunn av statsbudsjettet har KS utarbeidd 2 modeller for utrekning av frie inntekter. Meir om desse nedanfor. Veksten frå 2013 til 2014 varierer mellom kommunane. Samla for landet 4,1 % Samla for Hordaland 4,2 % For Etne kommune 4,8 % Det er lagt til grunn ein deflator (prisindikator) på 3,0 % der 3,5 % er pårekna lønsvekst (utgjer om lag 2/3 av indikatoren). Vekst for Etne kommune utover oppgåvekorrigering og lønns- og prisstigning er, etter dette, på 1,8 %. KS sin alternative modell gir ein vekst for Etne på 4,4 % noko som gir ein korrigert vekst på 1,4 %. Hovudårsakene til variasjon mellom kommunane er: Verknad av endringar i inntektssystemet Endring i fordeling av skjønstilskotet Endra kriteriedata og befolkning (SSB, Kostra-tal m.fl.) Størstedelen av veksten i dei frie inntektene for kommunane vil gå med til auka utgifter knytt til befolkningsutviklinga (demografikostnader). Det er særleg dei aller eldste og dei aller yngste aldersgruppene som trekkjer opp kommunane sine meirutgifter. I tillegg er det rekna med betydeleg auke i pensjonskostnadene og antyda at desse kostnadane for kommunane vil auke med om lag 1,4 mrd utover det som blir kompensert gjennom prisjusteringa av inntektene. Det er i tillegg på høyring framlegg om å redusera amortiseringstida for premieavvik (for nye premieavvik f.o.m. 2014) frå ti år til fem eller sju år, noko som vil ha effekt frå 2015 og bidra til å auka amortiseringskostnadene. Oppgåvekorrigering For å gjere tala samanliknbare, noko som er ein føresetnad for å kunne berekne veksten, blir dei frie inntektene for 2014 korrigerte for oppgåveendringar, regelendringar og innlemming av øyremerka tilskot. Dette gjeld m.a. nominell vidareføring av endringar frå tidlegare år og nye endringar frå For 2014 gjeld dette m.a. nominell vidareføring av maksimalsats for foreldrebetaling i barnehagane, opptrapping av sats for minimumstilskot til ikkje-kommunale barnehagar (likeverdig behandling av kommunale og ikkje-kommunale barnehagar), opptrapping av innføringa av valfag på ungdomstrinnet (starta hausten 2012) og kulturskuletilbod i skule/sfo. Vidare blir det trekk for auka elevtal i statlege og private skular, overføring av verjemålsmyndigheit til fylkesmennene og for plikt for kommunane til å etablere eit døgntilbod for augeblikkeleg hjelp då dette siste skal finansierast ved overføring frå m.a. Helse og Budsjett 2014, ØP Side 17

18 omsorgsdepartementet. I tillegg kjem korrigering for at tilskot til fysioterapitenesta og kvalifiseringsprogrammet nå blir fordelt gjennom inntektssystemet via delkostnadsnøklane. Signal i Framlegg til Statsbudsjett, samanlikna med ØP og RNB Oversikta nedanfor er laga på bakgrunn av Signala i Statsbudsjettet utifrå brev frå Fylkesmannen, tal og omtale i Grønt hefte og modellar og skriv frå KS. Tala er samanlikna med Vedtatt ØP 13-16, tal for 2014; RNB (prok 1305 med ulike deflatorar). Rådmannen sitt framlegg Budsjett (NB) Statsb. RNB mai 13 RNB mai 13 SB okt.13 SB okt.13 Prok Gh Prok 1305 Prok 1305 Gh KS P.1307 f.t f.t f.t f.t f.t ÅB 2014 ÅB 2014 ÅB 2014 ÅB 2014 ÅB 2014 Rammetilskot 2014: Deflator 13 til 14 K-sak 082/12 0,0 % 2,0 % 3,0 % 3,0 % Innb.tilskot inkl.utg.utj.o.a Skjønn Distriktstilskot Sør-Norge Sum rammetilsk.ekskl.innt.utj Innt.utjamn Sum rammetilskot Skatteinntekter 2013 Skatt på inntekt og formue Naturressursskatt Sum skatteinntekter Sum frie inntekter Diff nye utrekn Oppgåvekorrigerte tal Vekst (RNB) Vekst i prosent 4,8 % 4,4 % Deflator 3,0 % 3,0 % Vekst utover lønns- og prisstigning 1,8 % 1,4 % Kommentar til kolonnane: 1. Tal for 2014 frå vedteken ØP , jf. K-sak 82/12 (folketal ). 2. Tal frå RNB (revidert nasjonalbudsjett) utifrå folketal pr for Etne (4 040) og for heile landet. Dette viser eit auka inntektsanslag på om lag 4,7 mill. i høve vedtatt budsjett for 2014, deflator på 0,0 %. 3. Same som 2, men med ein deflator på 2,0 %. Auken i inntektsanslaget er auka til om lag 9 mill. kr 4. Tal frå framlegg til Statsbudsjett, jf. Grønt hefte. Utrekninga av rammetilskot byggjer på folketal pr (4 045). Tal for skatt byggjer på skattenivå for Etne i høve landsgjennomsnittet i 2012 (91,5 %). Tal for inntektsutjamning byggjer på folketal pr Det er vist til at kommunane bør vurdere skatteanslaget opp mot lokale tilhøve knytt til skatteutviklinga. Auken i inntektsanslaget er justert til 13,1 mill. 5. Same som 4, men med skatteanslaget i KS sin modell (snitt 3 siste år). Modellen legg også til grunn folketal per medan tal for inntektsutjamninga er folketal pr Auke i inntektsanslaget er justert til 12,2 millionar. Dette er modellen som ligg til grunn for Rådmannen sitt budsjettframlegg. Budsjett 2014, ØP Side 18

19 Anslag på frie inntekter 2014 Rammetilskotet består av eit standard innbyggjartilskot. Dette blir korrigert gjennom sakar med særskild fordeling, korreksjon for elever i statlege og private skular, utgiftsutjamning og inntektsgarantiordninga (INGAR). I tillegg kjem regionalpolitiske tilskot i form av Distriktstilskot Sør-Norge og Skjønstilskot. Nord-Norge- og Namdalstilskot, Småkommunetilskot, Veksttilskot og Storbytilskot som er andre regional politisk tilskot som Etne kommune ikkje kjem inn under. I framlegg til Stasbudsjett for 2014 er Etne kommune sine inntekter anslått slik: Rammetilskot A. Innbyggjartilskot før omfordeling Omfordeling B. Utgiftsutjamning C. Korreksjon for elever i statlege og private skular D. Tilskot med særskilt fordeling E. Inntektsgarantiordninga (INGAR) Sum omfordeling Regionalpolitiske tilskot F. Distriktstilskot Sør-Norge G. Skjønstilskot Sum regionalpolitiske tilskot Sum rammetilskot H. Anslag skatteinntekter (inntektsutjamning) = Anslag frie inntekter A. Innbyggjartilskot Dette er i utgangspunktet eit likt beløp for alle innbyggjarane (per ) der det er tatt omsyn til nokre endringar som er felles for alle t.d. ulike oppgåver / korreksjonar i 2013 og løns- og prisvekst. Deretter skjer ei omfordeling mellom kommunane gjennom utgiftsutjamninga, saker med særskilt fordeling og inntektsgarantitilskotet. I 2014 er innbyggjartilskotet før omfordeling kr pr. person. For Etne kommune utgjer tilskot B. Utgiftsutjamning I tenesteytinga er det store skilnader i kostnaden mellom dei ulike kommunane. Dette skuldast mellom anna ein del strukturelle ulikskaper som kommunen ikkje sjølv kan påverka, som til dømes aldersfordeling og sosiale tilhøve i kommunen. Denne skilnaden skal kommunane i prinsippet få full kompensasjon for gjennom utgiftsutjamninga. Kompensasjon skjer gjennom ein kostnadsnøkkel (behovsindeks) som består av ulike kriterium med vekter. Gjennom denne nøkkelen og eit sett med kriteriedata blir kommunen sitt utgiftsbehov berekna. Behovsindeksen er altså eit uttrykk for kor dyr ein kommune er å drive i høve til landssnittet. Den samla behovsindeksen er berekna ved hjelp av eit sett kriterier og vekter som seier noko om korleis kommunanes utgifter varierer. Indeksen brukast vidare til å berekne kommunen sitt trekk eller tillegg i utgiftsutjamninga. Budsjett 2014, ØP Side 19

20 Berekning av kriterieindeks = åringer i kommunen / 2-5-åringer i landet innbyggjarar i kommunen / innbyggjarar i landet = 1,0484 Berekning av delsum = 1,0484 (kriterieindeks) 0,1261 (vekt) = 0,1322 T.d. skal kriteriet «Innbyggjarar 2-5 år» fange opp variasjon i kommunenes utgifter til bla. barnehage, barnevern og helsetenester. Kriteriet er gitt ei vekt som seier noko om kor stor del av utgiftsbehovet som er knytt til kriteriet. Det bereknes ein indeks for kriteriet som viser korleis kommunen ligg i høve til landsgjennomsnittet. Her ved å sjå på kor stor del av Etne sin befolkning som er 2-5 år samanlikna med landet. Indeksen for kriteriet multipliserast med vekta til kriteriet. Summen av alle kriterienes delsum utgjør kommunens samla behovsindeks som er vist i figuren nedanfor. For Etne kommune er indeksen 1,1179 for Det vil seie at det er berekna at kommunen er om lag 11,7 % dyrare å drive enn landssnittet, og blir difor kompensert med om lag 22 millionar for dette. Behovsindeks Etne kommune, bakgrunn for utgiftsutjamninga Kriterium Vekt Etne Sum Innbyggjarar 0 1 år 0,0054 1,0647 0,0057 Innbyggjarar 2 5 år 0,1261 1,0484 0,1322 Innbyggjarar 6 15 år 0,2834 1,0558 0,2992 Innbyggjarar 16 22år 0,0205 0,9079 0,0186 Innbyggjarar år 0,0921 0,9502 0,0875 Innbyggjarar 0 17 år 0,0021 1,0457 0,0022 Innbyggjarar år 0,0055 0,9043 0,0050 Innbyggjarar år 0,0068 1,0265 0,0070 Innbyggjarar år 0,0494 1,1307 0,0559 Innbyggjarar år 0,0702 1,2519 0,0879 Innbyggjarar 90 år og over 0,0451 1,6779 0,0757 Landbrukskriteriet 0,0029 3,5887 0,0104 Sonekriteriet 0,0128 2,6679 0,0341 Nabokriteriet 0,0128 1,5339 0,0196 Basiskriteriet 0,0223 2,9329 0,0654 Innvandrarar 6 15 år, ekskl. Skandinavia 0,0082 0,7144 0,0059 Norskfødde med innvandrarforeldre 6 15 år, ekskl. Skandinavia 0,0009 0,1312 0,0001 Dødelegheitskriteriet 0,0436 0,8717 0,0380 Barn 0 15 år med einslig forsørgjar 0,0112 0,6249 0,0070 Låginntektskriteriet 0,006 0,5859 0,0035 Uføre år 0,0044 1,0482 0,0046 Flyktningar utan integreringstilskot 0,0045 0,1389 0,0006 Opphopingsindeks 0,0134 0,185 0,0025 Urbanitetskriteriet 0,0171 0,6165 0,0105 Psykisk utviklingshemma 16 år og over 0,0437 1,1437 0,0500 Ikkje-gifte 67 år og over 0,0414 1,1896 0,0492 Barn 1 år utan kontantstøtte 0,0295 0,8934 0,0264 Innbyggjarar med høgare utdanning 0,0187 0,6997 0,0131 Sum behovsindeks 1,0000 1,1179 Budsjett 2014, ØP Side 20

21 C. Korreksjon for statlege elevar Nokre kommunar har elever i statlege og private grunnskoler. Desse elevene har ikkie kommunane utgiftar for. Trekkordninga inneberer at kommunar med slike elevar blir trekt eit gitt beløp per elev. Summen av trekk frå kommunar med slike elevar fordelast ut igjen til alle landets kommunar etter kommunenes del av beregnet utgiftsbehov (kostnadsnøkkelen). Etne kommune har ingen slike elevar, og tek difor berre i mot sin del av trekket frå andre kommunar, totalt vel 1,1 million. D. Tilskot med særskilt fordeling Midlane blir her fordelt utifrå ulike data frå kommunane, må ikkje forvekslast med øyremerka tilskot og er altså frie inntekter. For 2014 vil Etne kommune bli kompensert med høvesvis for Utdanning av deltidspersonell og til Helsestasjon og skulehelseteneste, totalt E. Inntektsgarantitilskot (INGAR) Tilskotet skal sikre at ingen kommunar får ei utvikling i rammeoverføringa som ligg meir enn 300 kr pr. innbyggjar under landsveksten pr. innbyggjar, frå det eine året til det neste. Ordninga omfattar systemendringar, innlemming av øyremerka tilskot i rammeoverføring, endringar i Distriktstilskot Sør-Norge, befolkningsnedgang og endringar i kriteriedata, men vil ikkje omfatte endringar i skatteinntektene, inntektsutjamninga, skjønstilskot og veksttilskot. Endring i tilskot gitt etter særskilt fordeling (tilskot gitt til spesielle formål eller i ein tidsavgrensa periode) kjem heller ikkje inn under ordninga. Etne kommune får ikkje noko av dette tilskotet, men får eit trekk i rammeoverføringa for finansiering av ordninga (61,5 per innbyggjar), totalt på F. Distriktstilskot Sør-Norge Tilskotet blir gitt for å ivareta busettingsmønsteret og mangfaldet i kommunar som ligg eit stykke frå bykommunane og som slit med dei same utfordringane som småkommunar med under innbyggjarar og kommunane i Nord Noreg. Tilskotet blir gitt for å betre inntektsnivået i kommunar med gjennomsnittlig skatteinntekt dei siste tre åra som er lågare enn 120 pst. av landsgjennomsnittet, som ligger i sone III eller sone IV i det distriktspolitiske virkeområdet, og som ikkje mottar Nord-Norge- og Namdalstilskot eller småkommunetilskot. Ordninga vil bli vidareført for Tilskotet blir gitt med ein sats pr. kommune og ein sats pr. innbyggjar (folketal pr ). Etne får, etter framlegget, 5,442 mill. i 2014 (prisjustert frå 5,235 mill. i 2014). G. Skjønstilskot Tilskotet fordelast av Fylkesmannen i Hordland. Det skal kompensere kommunane for spesielle lokale tilhøve som ikkje vert fanga opp i den faste delen av inntektssystemet. Tilskotet for 2014 er på 4,0 millionar (mot 4,2 millionar i 2013). I tildeling av skjønstilskot for 2014 la fylkesmannen vekt på at Etne kommune har utfordringar m.o.t. kommuneplanen og reguleringsplanen, spesielt knytt til mange kulturminne, dyrka jord og verna vassdrag. Vidare er det eit stort etterslep både på vedlikehald av vegar, kaiar og bygningar. Kommunen har i tillegg utgifter til brannberedskap på E134 langs Åkrafjorden, med lange strekningar i tunnell. Den største delen av tilskotet er kompensasjon til kommunar som fekk høgaste arbeidsgivaravgift frå og med 2004, og som ikkje er blitt tilbakeført til sone med lågare arbeidsgivaravgift seinare (2007). Tilskotet utgjer 3,6 millionar i 2014 som i 2013 (mot 3,963 millionar i 2012). Sidan 2013 har dei aktuelle kommunane ikkje fått kompensert dette fullt ut. Budsjett 2014, ØP Side 21

22 Nedgangen skuldast at Etne fekk ein særskilt kompensasjon for 2013 med på grunn av meirkostnader ved uver. H. Skatteinntekter (inkl. Inntektsutjamninga): Skatteinntektene varierer mykje mellom kommunane og blir jamna noko ut gjennom inntektsutjamninga. Skatteinntektene har dei siste åra vore inntekts- og formuesskatt for personlege skatteytarar og naturressursskatt frå kraftføretaka. Dei endelege skatteinntektene (skatt og inntektsutjamning) for 2014 er ikkje kjent før i februar Medan kommunar med skatteinntekter under landsgjennomsnittet i 2013 blir kompensert for 60 % av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet, blir kommunar med skatteinntekter over landsgjennomsnittet trekt for 60 % av differansen. Vidare blir kommunar med skatteinntekter på under 90 % av landsgjennomsnittet kompensert med 35 % av differansen mellom eigne skatteinntekter og 90 % av landsgjennomsnittet. Denne kompensasjonen blir finansiert ved at kvar kommune blir trekt med eit likt beløp pr. innbyggjar. Dette er ei løpande utjamning som blir utbetalt ti gonger i året etter kvart som tala frå skatteinngangen for kommunane ligg føre, siste gong i februar året etter. Inntektsutjamninga blir rekna i høve landsgjennomsnittet for skatt slik at den samla skatteutviklinga for kommunane i landet vil ha stor innverknad på kvar kommune si inntektsutjamning. Oversikta nedanfor viser erfaringstal og korleis dei er nytta i 2 modellar for Etne kommune. I Grønt hefte (GH) frå KRD (kommunal- og regionaldepartementet) byggjer dei prognosen på kommunen sin skattinngong i 2012 som er framskriven i tråd med veksten på det samla skatteanslaget for landet basert på innbyggjartal per Etter dette ligg Etne på 91,5 % av landsgjennomsnittet. KS har ein annan modell som byggjer på eit gjennomsnitt av dei 3 siste åra ( ) og innbyggjartal per Etter denne modellen vil Etne liggje på 90,5 % av landsgjennomsnittet. Skatteinntekter for Etne kommune (Rekneskapstal) Skatt i % landsgj.snitt 97,0 % 90,4 % 89,5 % 91,5 % Snitt skatteinntekt 3 siste år 92,3 % 90,5 % Skatt og innt.utj. I % landsgj.snitt 97,5 % 95,0 % 94,5 % 95,2 % Nederst er ei oversikt på skatt og inntektsutjamning i % av landsgjennomsnittet. Oversikta viser at jo høgare Etne ligg i % av skatteinntektene jo mindre %-vis utslag får inntektsutjamninga. For jan.-august 2013 ligg Etne Kommune på 92,5 % (2012: 92,6 %) av landsgjennomsnittet før inntektsutjamninga og på 95,6 % (2012: 95,7 %) etter. Minner om at for året 2012 totalt kom Etne på 91,5 % av landsgjennomsnittet. Pårekna skatteauke for kommunane frå 2012 til 2013 vart i RNB (Revidert nasjonalbudsjett) pårekna til 5,0 %. Denne er i framlegg til statsbudsjett justert opp til 6,2 %. Meirskatten i høve til RNB blir ikkje vidareført i 2014.I framlegg til statsbudsjett blir pårekna nominell skatteauke frå 2013 til 2014 sett til 3,3 % i høve til siste pårekna sats for Skatteøyret (personlege skattytarar) for kommunane vert endra frå 11,6 til 11,4%. Både KS og Fylkesmannen minner om at den einskilde kommune må justere påslaget for skatteauke utifrå eiga vurdering og lokale tilhøve knytt til skatteutviklinga i eigen kommune sett Budsjett 2014, ØP Side 22

23 opp mot skatteutviklinga i landet totalt. Det er også viktig å hugse på at folketalsutviklinga fram til vil påverke inntektsutjamninga i rammeoverføringa. På denne bakgrunnen har rådmannen lagt til grunn KS sin modell, med landssnittet over 3 år. 4.3 Oppgåveendringar og ulike satsingar i Statsbudsjettet: Ved pålegg om nye eller utvida oppgåver for kommunesektoren, avvikling av oppgåver eller regelendringar som har økonomiske konsekvensar, skal kommunesektoren kompenserast eller trekkast i frie inntekter på grunnlag av beregnet endring i økonomisk belastning. I tillegg er det ulike ordningar med særskild tilskot eller kompenasjonar som kan vere aktuelle for kommunen. Nedanfor er desse lista opp, med eventuell konsekvens for Etne kommune. Barn og unge: 1. Likestilling mellom kommunale og ikkje kommunale barnehagar, opptrapping: Opptrapping med sikte på likestilling mellom kommunale og ikkje-kommunale barnehagar er vidareført i Dei ikkje-kommunale barnehagane skal være sikra eit kommunalt driftstilskot på 96 %. Kommunestyret i Etne vedtok i K-sak 031/11 at tilskotssatsen skal være 100 %. 2. Foreldrebetaling i Barnehagar Maksimalpris for foreldrebetaling har vore vidareført på same nominelle nivå vidareført frå 2007, kr pr. månad for ein heiltidsplass. I 2014 er det foreslått å auke til pr. månad. Kompensasjon til kommunane for manglande prisjustering av foreldrebetaling inngår i rammeoverføringa. 3. To barnehageopptak Opptrapping mot to barnehageopptak, forslag om at barn som fyller 1 år innan 1 november 2014 sikrast barnehageplass. 4. Kommunalt barnevern Det er framlegg om å halde fram med styrkinga av barnevernet i kommunane gjennom øyremerka tilskot innafor ei ramme på ca. kr 550 mill. Kommunane kan søkje om midlar til stillingar (150), kompetansetiltak og etablering av interkommunalt samarbeid. Inntil vidare vil dette vere eit øyremerka tilskot, og det blir ikkje innlemma i rammeoverføring dei næraste åra. 5. Auka kommunal eigenfinansiering i statlege barnevernsinstitusjonar Kommunenes eigenandel ved plassering i barnevernsinst. aukar til om lag per barn per mnd. frå Ikkje aktuelt for Etne per i dag. 6. Tilsyn med barn i fosterheimar Sterkare kommunalt forankra tilsyn frå Kommunalt ansvar for beskyttet tilsyn med samvær foreldre-barn inntil 16 timer per år (barneloven). 7. Tilskotsordning mot barnefattigdom Det er foreslått å opprette ein nasjonal tilskotsordning mot barnefattigdom som har som mål å gje fleire fattige barn og unge moglegheiter til å delta i ferie- og fritidsaktiviteter. Ordninga rettast mot alle landets kommunar og vil bli regulert i eit eiga rundskriv. 8. Barnevernstiltak - mindreårige asylsøkjarar Budsjett 2014, ØP Side 23

24 Det er foreslått å innføre en kommunal medfinansiering på 10 % av utgiftene over innslagspunktet (foreslått satt til kr per mnd. i 2014) for statleg refusjon av utgifter til barnevernstiltak for einslege mindreårige asylsøkjarar. Ikkje aktuelt for Etne kommune per i dag. Skule: 1. Innføring av kulturskuletilbod i skulen/sfo Ein veketime frivillig og gratis kulturskuletilbod i skule- eller SFO-tida på barnetrinnet ( trinn) blei innført hausten Kompensasjon for dette er lagt inn med heilårsverknad i ramma for Valfag i ungdomsskolen Det er innført 1,5 time valfag (2 skuletimar) i veka pr. årstrinn i ungdomsskulen; 8.trinn frå hausten 2012, 9. trinn frå hausten13 og for 10.trinn frå Finansiering gjennom rammetilskotet er lagt inn i 2014 med heilårsverkand for 9. trinn og 5/12-effekt for 10. trinn. 3. Rentekompenasjon for skule- og svømmeanlegg. Ordninga blei etablert i 2009 med sikte på ei investeringsramme på 15 mrd. over ein periode på 8 år. Vidareført i Forvaltas av Husbanken. Etne har tidlegare søkt og fått det kommunen har moglegheit til gjennom ordninga. Helse- og omsorgstenester: 1. Samhandlingsreforma / Augneblikkeleg hjelp Det er tidlegare varsla at kommunane frå 2016 får ein lovpålagt plikt til å tilby augneblikkeleg hjelp som døgnopphald. Øyremerka tilskot til etablering og drift av augeblikkeleg hjelp-tilbod vidareførast. Kommunane kan søkje om tilskot frå Helsedirektoratet det året tilbodet starter opp. Tilskotet dekker halvparten av dei totale utgiftene til etablering og drift av tilbodet. Den andre halvparten tilførast kommunane direkte frå dei regionale helseføretaka. Midlane er planlagt innlemma i rammetilskotet i Kommunane blir trekt i ramma fordi det skal avlasta utgifter til medfinansiering. 2. Toppfinansieringsordninga for ressurskrevjande tenester Ordninga er for personar under 67 år og det er ikkje signalisert endringar i målgruppa. Kompensasjonsgraden for netto utgifter er foreslått redusert frå 80 % til 77,5 % utover innslagsnivået på kr (auka frå ). Då staten driv etter kontantprinsippet og kommunane etter anordningsprinsippet, vert endringane i statsbudsjettet for 2014 for ordninga gjort gjeldande for tilskotet til kommunane for Tilskot gjennom rammeoverføringa for psykisk utviklingshemma (16 år og eldre) blir trekt frå i berekningsgrunnlaget, det same gjeld ev øyremerka tilskot. Etne kommune har 7 brukarar med eit stipulert samla brutto kostnadsanslag på 21 millionar for Endringa har ei stipulert effekt på om lag for kommunen, der ca. 2/3 skuldast endring i prosentsats. 3. Investeringstilskot til sjukeheimsplassar (40 %) og omsorgsbustader (30 %) Målgruppe for ordninga er personar med behov for heildøgns helse- og omsorgstenester, uavhengig av alder, diagnose og funksjonshemming. For 2014 er det framlegg om å gi tilsegn om tilskot for 2000 nye einingar med heildøgns omsorg, fordelt mellom omsorgsbustader og Budsjett 2014, ØP Side 24

25 sjukeheimsplassar. Tilskotet kan gå til bygging, kjøp eller utbetring. Maksimalt berekningsgrunnlag (øvre investeringsramme) aukar frå kr 2,8 mill. i 2013 til kr 2,885 mill. i Dette svarar til eit maksimalt tilskot på kr for omsorgsbustader (30%) og kr for sjukeheimsplassar (40%). 4. Helsestasjon- og skulehelsetenesta 180 mill. kroner av veksten i frie inntekter er grunna med behov for styrking av helsestasjons- og skulehelsetenesta. Midlane inngår i rammetilskotet til kommunane, men er særskilt fordelt basert på talet innbyggjarar i alderen 0-19 år. Alle kommunar får minimum Etne sin del er stipulert til Andre: 1. Busetting/integrering av flyktningar Framlegg om auka ramme i integreringstilskotet. Tilskot til utleigebustader for flyktningar og andre vanskelegstilte grupper er og foreslått auka. 2. Etterutdanning av deltids brannpersonell 27 mill. av frie inntekter er knytt til utdanning av deltids brannpersonell. Etne sin del er stipulert til Rentekompensasjon kyrkjebygg: Rentekompensasjonsordninga for kyrkjebygg vert utvida, ved at det i 2014 kan gis tilsegn om rentekompensasjon tilsvarande en investeringsramme på 500 mill. kroner. Forvaltas av Husbanken. 4. Verjemålsreforma Verjemålsreforma trådde i kraft Då overtok Fylkesmannen oppgåva som lokal verjemålsmynde frå kommunen sin overformyndar. Det ligg inne eit trekt i ramma som konsekvens av at oppgåva ikkje lenger skal utførast av kommunen. 4.4 Andre økonomiske føresetnader Med unnatak av utrekning av statleg rammetilskot, renter og nokre få postar til, vil utrekna inntekter for 2014 bli vidareført flatt i økonomiplanperioden (2014-tal) med mindre sikre signal seier noko anna. Dette gjeld også for utgiftspostane (vil bli omtala seinare). Unnatak frå denne hovudregelen vil bli omtala særskilt. 1. Frie inntekter Statleg rammetilskott og skatt på inntekt og formue er omtala ovanfor. 2. Eigedomsskatt Ei auke i skatten på i frå Eikemo-utbygginga ligg inne frå Grunnlag for andre kraftverk tilseier ei nedjustering på Det er lagt inn full innføring av eigedomsskatt frå og med 2015 med 2 promille for hus og fritidseigedom. Stipulert inntekt Sal av konsesjonsstraum I ØP blei det lagt inn. 30 øre i 2014, stigande til 32 øre i 2015 og På grunn av lågare straumprisar har ein justert ned anslaget til 30 øre for heile planperioden. Den Budsjett 2014, ØP Side 25

26 forventa auken knytt til kommunen sin del i utbygginga av Eikemo-vassdraget ligg inne frå Tilskot til språkforståing for førskuleborn Dette er øyremerka midlar som vert fordelt ut til barnehagane etter søknad og vurdering. Ordninga held fram, men det er snakk om små summar. 5. Framlegg satsar ordinært driftstilskot til ikkje-kommunal barnehage Etne kommune skal, i samsvar med sentrale føringar (lov, forskrift og rundskriv) og lokale retningsliner, kunngjere forslag til tilskotssatsar for driftstilskot til ikkje-kommunal barnehage i 2014 samstundes med at framlegg til årsbudsjett vert lagt ut til ålment ettersyn. Det skal være eigne satsar for små og store born og for kapitaltilskot. Utrekning av satsar for 2014 byggjer på rådmannen sitt framlegg til budsjett for dei kommunale barnehagane og på talet på små og store born i barnehagane pr slik desse er stipulert frå styrarane. Når budsjettet for 2014 er vedtatt, skal satsane justerast for ev endra føresetnader. Me har ikkje registrert framlegg til endring i dei nasjonale satsane. Dette gjeld satsar for kapitaltilskot, Familiebarnehage og Open barnehage. Desse blir oppdatert når dei kjem. Ordinær barnehage Familie barnehage Tilskotssats 2014-kr Driftstilsk. Inkl.admin. Kapital tilskot Totalt tilskot Driftstilsk. Inkl.admin. Kapital tilskot Totalt tilskot Små born Etne kommune Store born Etne kommune Årssats i kr 6-15 t 16+ t Open barnehage Andre gen. statstilskot / Rente- og avdragskompensasjonar Tilskota gjeld R/A-kompensasjon (rente og avdrag) for grunnskulereforma (L-97), R- komp. for opprusting av skular og R/A-komp. for utbygging av sjukeheimsplassar og omsorgsbustader. Det vedvarande låge rentenivået gjer at rente- og avdragskompensasjonen er lågare enn tidlegare. Det er den flytande renta i Husbanken som ligg til grunn for utbetalingane ( basert på gjennomsnittet av observerte marknadsrenter over to månader på statspapir). Det er budsjettert med ei rente på 2 % i 2014, 2,5 % i 2015, 3 % i 2016 og 3,5 % i Momskompensasjon drift Momskompensasjon har tidlegare vore budsjettert og inntektsført sentralt på ansvar Budsjett på einingane har vore inkludert meirverdiavgift (brutto), medan inntekta blir ført sentralt på ansvar Frå og med 2014 er inntekta knytt til einingane. Det er tatt ein gjennomgang av alle budsjetta og det er stipulert moms for alle artane. Momsen er redusert frå dei andre artane og det er lagt ein eigen post for alle tenester. På denne måten heng budsjettert moms saman med utgiftssida. Denne gjennomgangen har avslørt at inntekta for moms har vore overvurdert med om lag 1 million. Dette skuldast at ein har brukt mykje vikarbyrå og hatt prosjekt som har vore finansiert frå fond. Det er korrigert for dette i framlegget til nytt budsjett. Budsjett 2014, ØP Side 26

27 8. Momskompensasjon investeringar: T.o.m 2009 har momskompensasjon for investeringar vore inntektsført i driftsrekneskapen og vore ein del av inntektsgrunnlaget for kommunen (jf. trekk i rammetilskotet då ordninga vart innført). Frå 2010 skulle 20 % av desse inntektene setjast av til kapitalrekneskapen og gå inn i finansieringa av nye investeringar. Andelen som skal setjast blei auka med 20 % kvart år til full avsetting. Etne kommune valde å setje av 100 % alt frå 2010, og dette vil ha innverknad på driftsinntektene våre. I 2014 er ordninga fullført, slik at det ikkje skal inntekstførast noko moms frå investeringar i drift. Det er for 2014 budsjettert med at momstugifter blir utgiftsført og inntektsført direkte på det einskilde prosjekt i investeringsrekneskapen. Tala for investeringsobjekta er difor oppgitt ekskl. mva. 9. Lønsutgifter Framlegg til Statsbudsjett legg til grunn ein prisindikator (deflator) på 3,0 % der 3,5 % er pårekna lønsvekst (utgjer om lag 2/3). Me har også dette året hatt ein grundig gjennomgang med alle einingsleiarane for å kvalitetssikra at alle stillingane som skal vere med no er på plass, og at dei rette beløpa ligg inne. Lønsbudsjettet for fast løn er oppdatert i høve lokale forhandlingar (hausten 2012) og sentrale forhandlingar våren Dei ulike faste tillegga er anten fanga opp av lønsbudsjettmodulen, oversikter frå turnusprogrammet NOTUS, lagt inn etter innspel frå leiarane eller gitt eit påslag med 3,5 %. Det er også lagt inn 3,5 % lønsvekst i overføringa til kyrkja. Minner om at når same sum ligg vidare i perioden er dette ei vidareføring av tala for 2013 og ikkje ein auke. 10. Årsverk Nedanfor er tatt med ei oversikt over budsjetterte årsverk for dei ulike områda. Oversikta viser utviklinga over tid. Endringa frå 2013 til Utg.p.014 gjeld vidareføring av stillingar som er vedtatt politisk i løpet av året (sak flyktningar + tertialrapportane), nokre prosjektstillingar med særskilt finansiering og fråtrekk for stillingar som går ut (m.a. kompetanseoverføringar og tidsavgrensa styrking). Minner om at Adm. i dette høvet gjeld ansvara og at det derfor også omfattar div tenesteyting t.d. i Utvikling. Område Flyktn. 1.&2. T.R. A.endr. Utg.p. 014 Tiltak m. tiltak Adm. 34,63 33,78 37,16 39,72 0,00 0,00 0,02 39,74 1,05 40,79 Skule 71,21 70,96 72,19 71,44 2,10 0,00-0,63 72,91 1,77 74,68 Barneh. 33,97 33,92 36,52 39,12 1,00 4,64-2,99 41,77 0,00 41,77 Kultur 0,00 5,15 5,85 5,75 0,00 0,00-0,10 5,85 0,20 6,05 Helse-/sosial 20,01 34,28 36,03 37,81 1,20 7,59 0,00 46,60 0,60 47,20 NAV kom. 0,00 3,46 3,46 2,86 0,60 0,00 0,00 3,46 0,40 3,86 PLO 77,96 74,75 74,75 75,60 0,00 0,00 0,00 75,60 0,00 75,60 Dr.&Ve 15,75 18,15 19,15 20,15 0,00 0,00 0,00 20,15 0,60 20,75 Sum 253,53 274,44 285,11 292,44 4,90 12,23-3,70 306,08 4,62 310,69 Tiltak 2014 viser dei tiltaka som er innarbeidde i rådmannen sitt framlegg utover dei som er omtala ovanfor. 11. Sjukefråvær og refusjon sjukelønn Totalt sjukefråvær pr.år År Totalt for Etne kommune 6,10 % 5,60 % 5,20 % 5,70 % 4,90 % 3,90 % 5,50 % Landsbasis i KS-området 8,70 % 9,20 % 9,10 % 9,40 % 9,90 % 9,20 % 9,10 % Tala på landsbasis gjeld frå 4. kvartal året før til 3. kvartal i meldingsåret Budsjett 2014, ØP Side 27

28 Lånegjeld Renteutgifter og avdrag På landsbasis var fråværet i KS området var på 9,5% i perioden 2 kvartal kvartal I same periode var fråværet i Etne kommune på 6,1%. For fleire år sidan hadde kommunen ein gjennomgang av stipulert behov for sjukevikar, og la inn budsjettmidlar for lønn til vikarane. Då ein får refundert for sjukefråvær utover arbeidsgjevarperioden, budsjetterte ein også med stipulerte inntekter. Etter endra lengde på arbeidsgjevarperioden, er budsjettert ref. sjukelønn sett til 80 % av budsjettert lønn til vikarane. Sjukefråvær og bruk av vikarar varierer mellom einingane. Dei som har mykje fråvær og har hatt meirinntekt m.o.t. ref. sjukelønn, har kunna sjå auka vikarutgifter opp mot auka inntekter. 12. Lånegjeld: Rente- og avdragsutgifter Det er lagt opp til store investeringar i økonomiplanperioden, med ei auke i lånegjeld på om lag 55 millionar i økonomiplanperioden. Den største einskildinvesteringa som ligg inne er Etne omsorgssenter med 70 millionar i låneopptak Utvikling (eks. Startlån) Rekneskap, Budsjett Forventa rente- og avdragsutgifter i perioden er justert på grunn av rådmannen sitt framlegg til investering i økonomiplanperioden. Det er budsjettert med ei auke i rente- og avdragsutgiftene på nesten 6,5 millionar (45 % frå vel 14,6 millionar i budsjett 2014 til 21,1 millionar i Det er ei stor grad ei vidareføring av ØP 13-16, men Etne omsorgssenter er nok ein gong flytta eit år framover i perioden. Utanom avtalar om fast rente er det budsjettert med ei rente på 3,5 % i 2014, aukane med 0,25 % kvar år i perioden. Dette er ein del over Budsjett 2014, ØP Side 28

29 forventa rente, spesielt for 2014, men muliggjør lengre rentebindingar på historisk sett låge nivå. Om lag 150 millionar har rentebindingar på under eit år. Kommunen er etterkvart svært sårbar for auke i rentenivået. 13. Renteinntekter Renteinntektene er oppjustert noko med omsyn til erfaringstal. I 2014 er det budsjettert med ein gjennomsnittleg likvid behaldning på 80 millionar, med ein gjennomsnittleg rente på 2,6%. Dette gir ein auke jf. ØP på Pensjonsutgifter Auka krav til pensjonsselskapa, auka lønningar, auka levealder, lågare rente og kortare amortiseringstid er nokre av årsakene til at det vert signalisert auka pensjonskostnader i åra som kjem. Me har auka arbeidsgjevar sin del av pensjonsavsettingane (kostnad 1,5-2 mill) for å møte desse utfordringane. Alle satsar er justert opp med 1 % samanlikna med Me har lagt inn følgjande verdiar i 2014 (gjeld arbeidsgjevardelen): KLP vanlege 16,5 % (for alle som ikkje kjem inn under unnataka) KLP sjukepleiarar 19,0 % KLP ordførar 34,0 % SPK 13,41 % Arb.g.a. sone 1A 14,1 % (10,6 % opp til eit grunnbeløp på ) Også dette året har det vore mykje fokus på kommunane sine pensjonsforpliktingar og kommunane blir oppmoda om å byggje opp reservar til å møte m.a. desse utfordringane i framtida. Det kan bli ei utfordring å klare å følgje opp desse forpliktingane, og KS har hatt innspel overfor regjeringa om at kommunane vil kunne trenge hjelp til å klare dette. På bakgrunn av dette ønskjer me å vidareføre ordninga med at ein ev. differansen mellom utgiftsførde pensjonskostnader og betalte kostnader vil bli sett av på eige fond for å møte framtidige forpliktingar. Eigenkapitaltilskotet til KLP for kvart år skal, i samsvar med Rekneskapsforskrifta 8 og KRS (Kommunal regnskapsstandard) nr.1, førast som kjøp av andelar i investeringsrekneskapen til anskaffingskost i balansen. Det er ikkje budsjettert særskilt med denne kostnaden, ligg i budsjetterte pensjonskostnader. Fullmakt for rådmannen til å overføre frå drift til kapital når noko som er budsjettert i drift i samsvar med rekneskapsforskriftene skal førast i kapitalrekneskapen, er nå ein del av vedtatt delegasjonsreglement. Amortiseringstida for premieavvik for pensjonskostnadene er redusert frå 15 til 10 år med verknad frå rekneskapsåret 2012 slik at premieavvik frå 2011 og seinare skal skrivast ned over 10 år. Premieavvika t.o.m skal gå etter gjeldande regelverk, d.v.s. 15 år. I utgangspunktet var det signalisert at premieavvika ville fordele seg på inntekts- eller utgiftssida alt etter om det var hovud- eller mellomoppgjør slik at inntekter og utgifter ville likne seg ut over tid. Med unnatak av eit år har premieavvika frå KLP gått same veg kvart år med det resultat at amortiserte premieavvik aukar for kvart år som går. Auken vert forsterka ved at amortiseringstida blir endra frå 15 til 10 år og ytterlegare forsterka ved at det nå er signalisert sterk auke i premieavvika i åra som kjem. Det er forslag om å redusere amortiseringstida ytterlegare til 7 eller 5 år. Dette vil ha budsjetteffekt frå Premieavvik KLP / pensjonsfond Blå tal er tal frå rekneskapen medan raude tal er prognose. Kommunen har ei bokført Budsjett 2014, ØP Side 29

30 premieavvik på om lag 16,8 millionar per Det er stipulert ei auke i åra framover. Kommunen har ved utgongen av 2012 er 12,2 millionar på eiga fond «Fond framtidige pensjonsforpliktingar». Tal pr Premieavvik KLP/Amortisering av premieavvik KLP Bokført Bokført Bokført Bokført Bokført Bokført Bokført Bokført Bokført Bokført Bokført Meldt Bokført Bokført Bokført Premieavvik Premieavvik Sum Amort.pr.avvik Sum akkumulert premieavvik xx Kommunale takstar og inntekter frå tenester Alle takstane for kommunale tenester er oppgitt i Taksthefte for 2014 som er vedlagt budsjettsaka. Alle endringane som ein konsekvens av dette, inkludert VAR-områda, er innarbeidd i budsjettframlegget (Tiltak 14-XXXX-04 Endringer VAR og 14-XXXX-02 Endring/omfordeling inntekter - kommunale tenester). Dersom ikkje anna er oppgitt er det lagt inn ein generell auke i takstane på 3 %. 1. Husleiger bustader og skulebygg Husleigene vert endra med 2,82 % i samsvar med auken i konsumprisindeksen frå til Nye priser har verknad frå Det pågår eit arbeid med harmonisering av leigekontraktane for utleigebustader og vurdering av leigesatsane mot gjengs leige. 2. Foreldrebetaling / Barnehagetilskot Maksimalpris for foreldrebetalinga frå 2007 er i framlegg til Statsbudsjett vidareført nominelt til 2013 med kr pr. md. for heiltidsplass. Manglande prisjustering skal kompenserast i rammetilskotet. Frå Juni 2009 har alle barn som fyller eitt år seinast innan utgangen av aug. rett på barnehageplass. Me har lagt til grunn talet på born pr. okt. 13 (med kjende endringar pr ), og me har lagt inn full foreldrebetaling for alle borna. Det øyremerka barnehagetilskotet vart frå 2011 innlemma i rammetilskotet. Dette tilskotet byggjer på innbyggjartala pr , og fangar m.a.o. ikkje opp endringar etter denne datoen. Makssatsen i barnehagane har vore uendra i mange år. Grunna auka barnetal og auka tal tilsette i barnehagane har me sett på satsane for foreldrebetaling. Satsane for 2-4 dagar er lågare i Etne enn i kommunar rundt oss. Me har sett på 2-4 dagar satsane til Vindafjord, Sveio, Stord og Kvinnherad kommunar, som alle har høgare satsar enn Etne. For to-, tre- og firedagarstilbod har Etne hatt 2/5, 3/5 og 4/5 av makssatsen (2 360 for 2014). Etne legg seg på følgjande satsar for : 5 dg , 4 dg , 3 dg og 2 dg Med referanse til sjølvkost er betaling for frukt/mjølk og smøremat pr. månad auka med 3 %. Ny sats for begge deler 5 dagar i veka er kr Skulefritidsordning (SFO) Timeprisane er auka med 1 kr (3 % med avrunding til nærmaste kr-sats). Nye timeprisar vert då høvesvis kr 26 og 32 (utanom kontrakt). 4. Helse- og omsorgstenester Opphald på sjukeheimane: Langtidsopphald: Det er lagt inn betaling for minstepensjonist for 34 plassar i Etne og Budsjett 2014, ØP Side 30

31 6 plassar i Skånevik med betaling i samsvar med forskrift om eigendel (vil vere høgare for dei med tilleggsinntekt og lågare for korttidsopphald). Korttidsopphald, faste sentralt regulerte takstar. Avlastingsopphald, vederlagsfritt (nytta for avlastingsopphald for unge med funksjonsnedsetjing). Satsane i høve tryggleiksalarm og mat er auka med 3 % i samsvar med generell endring. 5. Vassgebyr Akkumulert «negativt sjølvkostfond» ligg an til å verta dekka inn i løpet av Det er budsjettert med vaktordning for områda vatn, avlaup, bygg og veg frå Etter kvart som det vert investert etter vedteken Hovudplan for vatn kan utgiftsnivået komma til å auka framover, men det er budsjettert med same gebyrsatsar for 2014 som for Kloakkgebyr Årlege gebyr vert redusert med 30 %, der mindreinntektene på ca vert finansiert med bruk av fond. Gebyr for tilkopling vert uendra frå 2013 til Slamrenovasjon Med mål om mindre oppfølgjingsarbeid internt, er det lagt opp til årleg fakturering. Me får m.a. fakturert saman med kommunale avgifter elles. I tillegg får abonnentane ei jamnare belastning. For ordinære tømmingar får kundane ein mindrekostnad på 19,6 % kommande år. Ved tette tankar (13,9 %), større private tankar med tømming etter behov (13,4 %) og ekstra tømmingar (9,1 %), vert det også avgiftslette. Tilleggsgebyret ved 2. gongs bomtur vert det same som for Renovasjon Renovasjonssatsane er justert i samsvar med innstilling i frå HIM. Med eitt unntak (ekstra henteavstand ingen endring) vert prisane redusert med 2,2-2,4 %. HIM fakturerer frå 2013 av, slik at gebyrinntekter og kjøp av tenester frå HIM er ute av budsjettet. Kommunen får dekt sine administrasjonskostnader relatert til renovasjon etter refusjonskrav til HIM. 9. Feiing Gebyr for feiing er justert opp med ca. 3,0 % etter budsjettforslag i frå Vindafjord kommune. 10. Kulturskulen Prisane påplussa 3,0 % i samsvar med generell takstauke. 11. Prisar for kopiering, inkl. av kart Prisauke med 1 kr, dvs. litt meir for dei 3 dyraste kartkopiane. Ved 20 eller fleire ordinære A4 og A3 svart/kvitt-kopiar gjeld gamle satsar vidare. 12. Vaksenopplæring Nytt punkt i takstheftet, som gjeld eigenbetaling pr. time for opplæring i norsk og samfunnskunnskap for vaksne som ikkje har rett og plikt til gratis norskopplæring. Budsjetterte prisar, kr 40/60 pr. time på dag-/kveldstid skal vera på nivå med nabokommunar. Budsjett 2014, ØP Side 31

32 5. Mål og tiltak 5.1 Overordna strategikart Kommuneplanen slår fast at Etne kommune skal vera målstyrt. Kommuneplanen slår fast dei overordna måla for kva retning kommunen skal styrast. Dette gjer det lettare å få til eit heilt målstyringssystem, jf. K-sak 048/07. Målstyringsverktyet har blitt til litt etter litt, og ein er framleis i ein prosess me å vidareutvikle arbeidet. I K-060/10 blei det vedtatt verdiar og strategikart med overordna strategisk mål basert på måla i kommuneplanen. Leiarforum reviderte desse i samband med budsjett 2013, og laga utkast til nye. I 2012 jobba i tillegg alle einingane vidare med å få på plass eigne strategikart. Dei overordna målsettingane for einingane og deira ønska posisjon er innarbeid i dette dokumentet under den einskilde eining. Det fullstendige strategikartet med forslag til indikatorar, måltall og mindre tiltak er lagt ved budsjettsaka i eit eiga vedlegg. Ein har foreslått å vidareføre karta slik dei låg føre i 2013-budsjettet. Det er i gang ein forvaltningsrevisjon knutt til målstyringa i haust, og ein vil vurdere vidare arbeid etter at denne er avslutta. I målstyring snakkar ein om fokusområde. Dei fire fokusområda for Etne kommune er Brukar og Teneste, Organisasjon og Medarbeidar, Samfunn, Økonomi. Budsjett 2014, ØP Side 32

33 Budsjett 2014, ØP Side 33

34 Budsjett 2014, ØP Side 34