Multiplikasjon s. 3 Multiplikasjon med desimaltal s. 4 Divisjon s. 5 Divisjon med desimaltal s. 6 Omkrins s. 7 Areal s. 8 Utvide og forkorta brøk s.

Transkript

1 1

2 Multiplikasjon s. 3 Multiplikasjon med desimaltal s. 4 Divisjon s. 5 Divisjon med desimaltal s. 6 Omkrins s. 7 Areal s. 8 Utvide og forkorta brøk s. 9 Addisjon og subtraksjon med brøk s. 10 Multiplikasjon med brøk s. 11 Samanheng mellom brøk og prosent, rekna ut prosent s. 12 Volum av firkanta prisme s. 13 Volum av terning/kube s. 14 Plassverdisystemet s. 15 Tal på utvida form s. 16 Tallinjer og desimaltal s. 17 Negative tal s. 18 Eksempel på rekning med negative tal s. 19 Vinklar og vinkelsum s. 20 Omgjering av måleeiningar s

3 3

4 4

5 I divisjon må me hugse rekkefølgen: 1. Dele 2. Gange 3. Minus 4. Trekke ned 5

6 Her reknar me som normalt, men setter eit komma i svaret når ein kommer til komma i oppgåven. 6

7 Omkrins fortel oss kor langt det er rundt heile figuren. Me legg alltid saman alle sidane, uansett om det er eit kvadrat, eit rektangel, eit parallellogram eller ein anna figur. 7

8 Areal fortel oss kor mykje det er plass til inni figuren. Areal oppgir me i mellom anna i kvadratmeter: 1m2=100 dm2 1m2=10000 cm2 1m2= mm2 8

9 Gang nemnar og teljar med same tal. Her er brøken utvida med 2. Del nemnar og teljar med same tal. Her er brøken forkorta med 2. 9

10 a) Når nemnarane er like b) Når nemnarane ikkje er like Me gangar teljarane og nemnarane med same tal, altså utvidar brøkane. 2 utvidasmed 3, og 3 utvidas med 2. Ved å gange to brøker med kvarandres nemnar, får brøkene alltid lik nemnar. Her får me fellesnemnar 6. Til sist legg me teljarane saman og finn resultatet. Me trekk berre i frå teljaren, mens nemnaren vert den same. 10

11 a) Brøk og brøk Her gangar med teljar med teljar og nemnar med nemnar. b) Brøk og heiltal Her må me gjere om det heile talet til brøk, og det gjer me på denne måten: Så gangar me som i eksempel a). 11

12 Prosent betyr 100-del. Om du skal gjere om brøken 20/50 til prosent må du utvide brøken med 2, altså gange teljar og nemnar med 2. Da får du 40/100, og då veit du at det er 40% og også 0,40. - Gjere om frå desimaltal til prosent: Flytt komma to gonger til høgre. 0,72 = 72% - Gjere om frå prosent til desimaltal: Flytt komma to gonger til venstre. 72% = 0,72 For å finne delen av talet må ein kjenne heile talet, altså det ein skal finna prosenten av, og prosenten: Det vert slikt i ein oppgåve: Del av talet = Heile talet Prosent 100 Ein TV er på tilbod. Full pris er 3600 kr. Kva er avslaget i kroner når ein får 20% avslag på full pris? Det vil seie at prisavslaget er 720 kr. Del av talet = 3600 kr Svaret vert då 720 kr. Om du får i oppgåve å finne ny pris etter prisavslaget, må du gjere slik til slutt: 3600 kr kr = 2880 kr er ny pris for TV en 12

13 Volum oppgis i KUBIKK. Det skriv me slik: cm³, m³, dm³ Ein terning som vist på bildet med sidekanter 1 cm, har et volum på én kubikkcentimeter,1 cm 3. Ein terning med sidekanter på 1 meter har volum på 1 kubikkmeter, 1 m 3. Ein terning med sidekanter på 1 desimeter har volum på 1 kubikkdesimeter, 1 dm 3. Ein terning med sidekanter på 1 millimeter har volum på 1 kubikkmillimeter, 1 mm 3. Firkantet prisme (som ein kasse): Formel for volum: V = lengde * bredde * høgde 13

14 Kube/terning: Formel for volum V = side * side * side V = S * S * S 14

15 Når me skriv eit tal så har alle sifra i talet ulik verdi. Kva verdi har 5 i 2459? Svar: Det har verdien 50 Kva verdi har 7 i 2765? Svar: Det har verdien

16 Når me skriv tal på utvida form så betyr det at me deler opp talet etter verdien sifra har på plassen sin. Skriv 579 på utvida form: Skriv 3452 på utvida form: Skriv på utvida form:

17 Tallinjer er linjer med tal, kor me plasserer tal etter kva for verdi dei har. På bildet under skal me «zoome» inn på ei tallinje: Øvst har me ei tallinje frå -8 til 10. I midten har me ei tallinje frå 1 til 2, med desimaltala som høyrer til i mellom. Dei har ein desimal. Nedst har me ei tallinje frå 1 til 1,1. Her vises og desimaltala som høyrer til i mellom. Dei har to desimalar. 17

18 Negative tal er dei tala som er mindre enn null, altså til venstre for null på ei tallinje. Eit eksempel på rekning med negative tal: Du oppdagar at du har brukt opp pengane dine, og du har -250 kr på kontoen din. Du ynskjer sjølvsagt å ha pengar på kontoen din, så du sett inn 500 kr på kontoen din med ein gong. Kor mykje har du no på kontoen din? Du har altså -250 kr og sett inn 500 kr. Du reknar slik: -250 kr kr = 250 kr Du har altså no 250 kr på kontoen din. Kva skjer om du skal rekne stykkar med både negative og positive tal? 18

19 4 + (-2) = Her står -2 i parantes for at det skal vere tydeleg å sjå at det er eit negativt tal. Det blir då slik: 4 + (-2) = 2 Eit eksempel til: 4 (-2) = = 6 Eit eksempel til: -4 + (-2) = -4 2 = -6 Eit siste eksempel: -4 (-2) = = -2 19

20 Ein vinkel er den figuren som formas av to linjer som spring ut frå eit felles punkt. Vinklar finn me i alle geometriske figurar, minus sirkelen. Ein vinkel på 90 o kallar vi ein RETT vinkel. Ein SPISS vinkel (a) er ein vinkel som er mellom 0 o og 90 o. Ein STUMP vinkel (b) er ein vinkel som er større enn 90 o. Vinkelsummen er alle vinklane til saman i ein figur. Kvadrat: 360 grader (90 grader * 4) Rektangel: 360 grader (90 grader * 4) Trekant: 180 grader (halvparten av ein firkant) Sirkel: 360 grader 20

21 På biletet under ser du korleis du kan gjere om mellom meter, desimeter, centimeter og millimeter. 21

22 På biletet under ser du korleis du kan gjere om mellom m 2, dm 2, cm 2 og mm 2. Desse måleiningane kallas kvadratmeter, kvadratdesimeter og så vidare. 22

23 På biletet under ser du korleis du kan gjere om mellom m 3, dm 3, cm 3 og mm 3. Desse måleiningane kallas kubikk. 23