SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE

Transkript

1 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE

2 COWI AS Fosshaugane Campus Trolladalen Sogndal Telefon BJARNE SENNESETH SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE RAPPORT 2012 OPPDRAGSNR DATO UTARBEIDD KONTROLLERT GODKJENT STEINAR NES HELGE HENRIKSEN STEINAR NES

3 COWI SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE INNHALD 1 Samandrag 1 2 Innleiing 2 3 Grunnlag 3 4 Generell vurdering av skredfare 4 5 Undersøkingar av skredfare Grunntilhøve Topografi Vegetasjon Drenering Tidlegare skredhendingar 8 6 Vurdering av skredfare 9 7 Konklusjon 17 8 Referansar 18 VEDLEGG1 TEK

4 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 1 1 Samandrag Ein del av gnr/bnr 79/2 i Lånefjorden, Balestrand kommune som skal skiljast ut ligg innafor aktsemdsgrensene for snøskred og steinsprang på COWI AS er engasjert til å vurdere skredfaren for området. Til grunn for vurderingane ligg Plan- og bygningslova og tilhøyrande teknisk forskrift (TEK 10). Området tilfredstiller kravet til tryggleik mot skred for tryggleiksklasse 2 i TEK dersom ein byggjer ein skredvoll som skissert. Vollen skal ta unna for flaumog snøsørpeskred.

5 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 2 2 Innleiing Tiltakshavar Bjarne Senneseth ynskjer å skilja ut eit eksisterande hus (Fig. 1) med tomt frå garden sin i Lånefjorden i Balestrand kommune. Arealet som huset står på er innafor aktsemdsgrensene for snøskred og steinsprang i For å finne ut om skredfaren er reell kan søkjar innhente geoteknisk rapport frå føretak med sentral godkjenning, ansvarsrett og erfaring frå skredfarevurdering. COWI AS er engasjert til å utføre dette. Fig. 1 Ortofoto henta frå som syner området i Lånefjorden. Huset er merkt med pil.

6 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 3 3 Grunnlag På ligg huset innanfor aktsemdsområda for snøskred og steinsprang. Lovverket krev då at det skal gjennomførast ei nærare vurdering av skredfare og at eventuelle omsynssoner og/eller sikringstiltak skal innarbeidast i planen. Skredfare går inn under Byggteknisk forskrift (TEK 10; 7.1 og 7.3). For skredhendingar er kravet til tryggleik for bustader (tryggleiksklasse S2) høgst ei skredhending per 1000 år. Krava til tryggleik gjeld også tilhøyrande utandørs bruksareal. I tillegg er følgjande dokument og kjelder nytta i vurderingsarbeidet: digitale kartdata Området vart synfart av geolog Steinar Nes og seniorgeolog Helge Henriksen den Skredfaren er vurdert etter retningslinjene i NVE sin vegleiar 2/2011 "Flaum og skredfare i arealplanar".

7 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 4 4 Generell vurdering av skredfare Skred omfattar steinsprang/steinskred/fjellskred, jordskred, flaumskred, snøskred og snøsørpeskred. I nasjonaldekkande aktsemdskarta for steinsprang og snøskred er det synt område der ein skal vise aktsemd i arealdisponeringa. Aktsemdskarta ( for steinsprang vert framstilt på grunnlag av ein digital høgdemodell der område med terrenghelling > 45 grader automatisk vert klassifisert som løysneområde for steinsprang. I aktsemdskarta for snøskred er område med brattare terrenghelling enn 30 grader klassifisert som løysneområde. Påfølgjande datamodelleringar gir utløpsdistansar (rekkevidde) frå løysneområda. Utløpsområda, som vert sett på som aktsemdsområder, vert berekna automatisk utan omsyn til effekten av lokale faktorar, som for eksempel skog. Aktsemdskarta er basert på ein landsdekkande terrengmodell (Statens kartverk) med oppløysing 25*25 meter, der datagrunnlaget hovudsakleg er basert på 20 meters koter. Det er ikkje gjort feltbefaringar i arbeidet med dei nye aktsemdskarta. Aktsemdskarta syner at tomta ligg innanfor utløpsområda for snøskred og steinsprang (Fig. 8; Fig. 10). For steinskred/fjellskred, jordskred, flaumskred og snøsørpeskred er det ikkje laga landsdekkande aktsemdskart. Her må skredfaren vurderast særskilt. Jordskred vert generelt løyst ut der terrenghellinga er større enn 27 grader. Flaumskred oppstår vanlegvis i samband med ekstreme nedbørssituasjonar som følgje av aktiv erosjon og materialtransport langs bratte vassdrag og bekkeløp med mykje lausmassar. Snøsørpeskred er skredmassar av sterkt vassmetta snø. Dei rører seg i stor fart, og kan også føre med seg noko jord og stein materiale. Snøsørpeskred vert løyste frå ei rekke område der vatn blir tilført og akkumulert i snødekket.

8 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 5 5 Undersøkingar av skredfare Til grunnlag for skredfarevurderinga er ei synfaring av terrenget der ein ser på topografi, grunn- og vegetasjonstilhøve og drenering. I tillegg kjem analysar ved hjelp av IT-verktøy og vurdering av tidlegare skredhendingar. 5.1 Grunntilhøve Lånefjorden og Lånedalen ligg i eit område med diorittisk til granittisk gneis. Nede i dalen består lausmassane av elveavsetningar medan det oppe i dei bratte fjellsidene og ned mot/i dalbotnen ligg skredmateriale (Fig. 2). Skredmaterialet dannar ei tjukk ur opp mot fast fjell i øvre del av fjellsida. Kjentfolk seier at det stadig er ny tilkomst av urmassar pga. steinsprang i fjellsidene rundt dalen. Fig. 2 Lausmassekart ( Huset som skal fråskiljast er merkt med svart sirkel.

9 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE Topografi Lånedalen er ein smal dal med bratte og høge fjellsider. Nordvest for huset går ei fjellside opp til 1200 moh (Fig. 4). Fjellskråninga har slak helling på inntil ca 30 grader opp til ca 500 moh. Frå dette er det ein nær vertikal vegg som strekk seg opp mot 1200 moh (Fig. 3). Lenger sør er det bratte partiet meir rotete med gjel og pinaklar. Fig. 3 Bilete syner fjellsida som ligg nord nordvest for huset. Mekrskreda Raudskreda Fig. 4 Terrenghellings- og topografisk kart utarbeidd i ArcGis. Fargekodar indikerar terrenghelling. Grøn farge er 0-27 grader, gul er grader og raud er grader. Kvit prikk og pil syner huset som skal skiljast frå garden.

10 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE Drenering Det er to elveløp/skredløp som har drenering/utløp ned mot huset (Fig. 4). Dette er Raudskreda og Mekrskeda. Mekrskreda (Fig. 5) har ikkje vatn anna enn når det regnar mykje og i vårløysinga. Raudskreda (Fig. 6) har drenering også på turre dagar. Ellers går dreneringa i det grove skredmaterialet som ligg i fjellsida nord for huset (Fig. 4). Søraust for huset renn Daleelvi. Elva kan ha stor vassføring i vårløysinga og ved store nedbørsmengder. Den er plastra og forbygd for å unngå erosjon mot garden. Fig. 5 Bilete av Mekrskreda som syner at løpet til denne har retning mot huset (merkt med raud sirkel). Fig. 6 Bilete av Raudskreda som syner elveløpet og skredmassar.

11 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE Vegetasjon I fjellsida over huset er det lauvskog. I skredløpa er skogen borte grunna skredaktivitet (Fig. 7). Fig. 7 Bilete syner vegetasjonen i fjellsida over huset (merkt med raud sirkel). Ein kan sjå at mykje av skogen er knekt av skred. 5.5 Tidlegare skredhendingar I den nasjonale skreddatabasen ( er det registrert fleire skredhendingar i Lånedalen og Lånefjorden. Snøskred/Fjellskred/Jordskred i Lånedalen I ca 1646 gjekk eit storskred over garden Lønne (Låne) og Tysse i Lånedalen. Desse gardane vart slegne saman til ein etter fjellskredulykka. På Lønne går enno fråsegn om Storeskaden, eit uhorveleg skred som velta store steinmengder over flatene der Dalselva gjekk før. Men tradisjonen veit ikkje å seie meir om skadeomfang, omkomne, eller når dette skjedde. Etter det busitjarane i dag seier, kom fjellskredet rett aust for Lønne, frå Kaldigjelet (Kaldagilet, Fig. 2). Der er ei stor ur i dag. Frå fjellet i vest, Tyssen (Tussnipi), kan kome snøskred, m.a. i 1928, men utan skade på husa. På marka rett vest for dagens våningshus på Lønne (Låne, Fig. 8) fann ein nyleg på vel 3 m djupn tømmerbjelkar frå gamle hus. Desse er ikkje enno datert, men dette kan kanskje tidfeste hendinga. (Kjelde: gjekk eit flaumskred i Raudskreda. Skredet følgde løpet og hadde utløp rett ved ei hytte lenger ute i Lånedalen. (

12 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 9 6 Vurdering av skredfare Steinskred/Fjellskred Under synfaringa brukte vi kikkert for å sjå etter strukturar i berggrunnen i fjellsida nord og sør for garden. Vi veit frå at det har gått eit steinskred (Storeskaden, Kap. 5.5) på 1600-talet som tok med seg delar av garden Lønne (Låne). Men vi har ikkje sett strukturar som tilseier at dette skal skje igjen og vurderer huset som trygt for steinskred/fjellskred i høve kravet i TEK , om maks ei skredhending per 1000 år. Steinsprang Steinsprang kan teoretisk løysne frå område der terrenghellinga er større enn 45 grader. Aktsemdskartet (Fig. 8) syner at steinsprang har potensielt løysneområde i fjellsidene på begge sider av dalen. N Fig. 8 Utsnitt av aktsemdskart for steinsprang ( som syner løysneområde (svart skravur) og utløpsområde (grå skravur). Huset er merkt med pil.

13 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 10 Fjellsida aust for huset er av lokalkjende rekna som den mest aktive sida. Her går det steinsprang med jamne mellomrom. Mellom huset og fjellsida er det ei brei flate. I tillegg har elva plastring og forbyggingar som vil virke som ein voll. Vi vurderer at avstand og sikringstiltaka mot flaum i elva er tilstrekkelege til at steinsprang ikkje vil kunne nå huset frå fjellsida i aust. Fjellsida i nordvest er opp til 500 moh dekka med steinsprangur frå den bratte fjellsida over. Den bratte fjellsveggen såg ut til å ha ein relativt flattliggande skifrigheit med ingen større overheng (Fig. 3). Det er ikkje observert ferske steinsprangblokker langt nede i fjellsida. Vi vurderer ura så grov at den vil stogge steinsprangblokker som vert løyste frå den bratte veggen høgare opp i fjellsida (Fig. 3). Desse vurderingane vert befesta i NGI sitt aktsemdskart for snø- og steinskred (Fig. 9). Desse karta er, itillegg til modellering, basert på ein enkel befaring og vert anbefalt nytta av NVE dersom dei er utarbeida. Vi ser derfor på huset som tilstrekkeleg trygt mot steinsprang i høve tryggleikskravet i TEK om høgst eitt skred per 1000 år. N Fig. 9 Aktsemdskart for snø- og steinskred (NGI) syner at huset ligg utanfor utløpssona for snøskred og steinsprang. Huset er merkt med pil.

14 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 11 Snøskred Huset ligg innafor potensielt utløpsområde for snøskred (Fig. 10). Fjella over Lånefjorden får mykje snø om vinteren. Sidan fjellsida nordvest for huset vender mot søraust og den dominerande nedbørsførande vindretninga på vestlandet er frå vest kan det byggja seg opp store skavlar og mykje vindtransportert snø i fjellsida. Det er gjeld særskild i gjelet ved Storlihaug (Fig. 11). Her løysnar det årlege skred. Spesielt når det har vore kaldt for så å bli mildt og mykje nedbør kjem det større våte snøskred frå dette gjelet. I 1928 gjekk eit snøskred av denne typen over vegen vest for huset (Fig. 10, merkt med pil; Fig. 11). Etter synfaringa vurderer vi at naturleg skredløp og utløpslengd for snøskred vil vere vest for huset. Desse vurderingane blir forsterka av NGI sitt aktsemdskart for snø- og steinskred (Fig. 9). Også i Mekrskreda er det potensielt eit snøskredløp. Dette er eit flatare skredløp. Øvst i fjellsida over dette løpet er fjellsida nær vertikal. Dette fører til at fjellsida under er meir skjerma for vindtransportert snø og større snømenger som blir lasta inn i fjellsida. Totalt sett vurderer vi at huset er tilstrekkeleg trygt mot snøskred i høve kravet i TEK , om høgst eitt skred per 1000 år. N Fig. 10 Utsnitt av aktsemdskart for snøskred ( som syner løysneområde (raud skravur) og utløpsområde (lys raud skravur). Huset er merkt med svart prikk og snøskredet (1928) merkt med pil.

15 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 12 Fig. 11 Biletet syner gjelet ved Storlihaug som er utsett for oppbygging av skavlar og løysing av våte snøskred. Huset ligg til venstre i biletet. Jordskred Jordskred vert normalt løyste i skråningar med terrenghelling >27 grader, men kan også løysast i skråningsvinklar ned mot 25 grader om jordmassane har høgt finstoffinnhald. Fjellsida over huset er dekka med grov ur. Dette gjer at vatn drenerar godt gjennom massane, slik at poretrykket ikkje aukar i massane, noko som er den fremste grunnen til utløyste jordskred. Massane vert difor vurdert stabile sjølv om skråningsvinkelen er til dels over 27 grader. Vi ser med dette huset som trygt mot jordskred i høve kravet i TEK 10, om maksimum eitt skred per 1000 år. Flaum- og snøsørpeskred Fjellsida over huset har to mogelege skredløp for flaum- eller snøsørpeskred (Fig. 1; Fig. 13). Desse løpa har eller har nesten løpet retta mot huset. Raudeskreda (Fig. 12; Fig. 13) er ei aktiv skredbane for flaumskred og det er ferske spor etter dette. Kjentfolk seier at flaumskred frå skredløpet skjer nesten årleg. Vi gjekk høgt opp i fjellsida og følgde skredløpet. Vi vurderer at flaum- eller snøsørpeskred kan ha moglegheit til å hoppe ut av løpet og ta retning ned mot huset (blå pil Fig. 14). Vi kunne sjå fleire nye blokker som hadde gjort nettopp dette. Ei slik forgreining vil føre lite skredmassar i høve hovudskredet. Likevel vurderer vi at ei forgreining av eit stort flaumskred kan ha fart og kraft nok til å nå huset. Over tid kan vi heller ikkje utelukke at Raudeskreda endrar løpet sitt heilt, meir i retning huset. Fig. 12 Bilete syner Raudskreda, flaumskredløpet med store blokker.

16 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 13 Mekrskreda er ei flaumskredelv som kjem frå Røyrdalen, lengst oppe mot det brattaste partiet i fjellsida over huset (Fig. 13, raud pil). Dette er eit skredløp som har greve seg ned til fast fjell og fører mindre lausmassar enn Raudeskreda. Likevel er det teikn til at flaumskred/flaumar har teke med seg lausmassar langt ned mot huset (Fig. 13; Fig. 14). Fig. 13 Biletet syner skredløp med potensielt utløp ned mot huset. Raudskreda er merkt med blå strekar. Der strekane delar seg er overløpet. Hovudløpet følgjer pila ut av biletet. Mekrskreda er merkt med raud strek. Fig. 14 Bilete syner lausmassane som ligg i utløpet av Merkskreda. Vi kan ikkje utelukke at skredmassar frå eitt eller begge av desse skredløpa kan nå heilt fram til huset meir enn ein gang i løpet av ein tusenårsperiode. Huset tilfredstiller difor ikkje krava for tryggleik mot flaum- og snøsørpeskred i TEK

17 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 14 Ut frå vurderinga vår er det flaum- og snøsørpeskred som er skredhendingar som vil bestemme dimensjonane av sikringstiltak. Fareonekart (Fig. 15) viser rekkevidda for flaum- og snøsørpeskred med sannsyn 1/1000 per år. Fig. 15 Faresonekart som syner rekkevidda av flaumskred/snøsørpeskred med sannsyn 1/1000 per år. Huset (merkt med grøn prikk) ligg innafor sona.

18 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 15 7 Sikringstiltak Som sikringstiltak finn vi det mest naturleg å bygge ein sikringsvoll/ledevoll vest for huset (Fig. 16). Vi har ikkje detaljdimensjonert vollen, men ser for oss ein skråstilt voll som kan lede eventuelle flaum- og snøsørpeskred frå Mekrskreda og Raudskreda bort frå eigedomen. Eventuelle innkommande skredmassar vil ha eit nedbremsingsområde i det flate partiet vest for huset, og mykje skredmateriale vil også avsettes her. Vi reknar difor med at ein effektiv høgde på 1,5-2 meter for vollen er tilstrekkeleg. Støtsida av vollen kan ha ein helling på 3:1 (ca 70 grader), og må vere ført opp som tørrsteinsmur av grove steinblokker. I forkant av vollen må det vere dreneringsgrøft, med helling mot aust, som kan føre bort vann- og vannmetta skredmassar. Kjerna av vollen kan bestå av støtdempande materiale som sand eller jord. Den sida av vollen som vender mot huset kan ha ei helling på 1:1.5 (ca. 33 grader). Vollkrona foreslår vi med ei breidde på 1-1,5 meter. Fig. 16 Faresonekart for rekkevidda av flaumskred/snøsørpeskred med sannsyn 1/1000 per år etter at skredvoll er utarbeidd som skissert.

19 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 16 Fig. 17 Illustrasjonsfoto av skredvoll som vil ta av for flaum- og snøsørpeskred.

20 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 17 8 Konklusjon Tomta som skal fråskiljast er tilstrekkeleg tygg i høve kravet i TEK med nominelt sannsyn for skred på høgst 1/1000 år dersom ein byggjer ein skredvoll som skissert.

21 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 18 9 Referansar NVE 2011:Kartlegging og vurdering av skredfare i arealplanar. Vegleiar/Vedlegg 2 til NVE retningslinjer 2/2011, Flaum og skredfare i arealplanar.

22 SKREDFAREVURDERING FOR UTSKILLING AV TOMT FRÅ GNR/BNR 79/2, LÅNEFJORDEN, BALESTRAND KOMMUNE 19 VEDLEGG1 TEK 10 Kapittel 7. Sikkerhet mot naturpåkjenninger 7-1. Generelle krav om sikkerhet mot naturpåkjenninger (1) Byggverk skal plasseres, prosjekteres og utføres slik at det oppnås tilfredsstillende sikkerhet mot skade eller vesentlig ulempe fra naturpåkjenninger. (2) Tiltak skal prosjekteres og utføres slik at byggverk, byggegrunn og tilstøtende terreng ikke utsettes for fare for skade eller vesentlig ulempe som følge av tiltaket 7-2. Sikkerhet mot flom og stormflo (1) Byggverk hvor konsekvensen av en flom er særlig stor, skal ikke plasseres i flomutsatt område. (2) For byggverk i flomutsatt område skal sikkerhetsklasse for flom fastsettes. Byggverk skal plasseres, dimensjoneres eller sikres mot flom slik at største nominelle årlige sannsynlighet i tabellen nedenfor ikke overskrides. I de tilfeller hvor det er fare for liv fastsettes sikkerhetsklasse som for skred, jf Sikkerhetsklasse for flom Konsekvens Største nominelle årlige sannsynlighet F1 liten 1/20 F2 middels 1/200 F3 stor 1/1000 Tabell: Sikkerhetsklasser for byggverk i flomutsatt område (3) Første og annet ledd gjelder tilsvarende for stormflo. (4) Byggverk skal plasseres eller sikres slik at det ikke oppstår skade ved erosjon Sikkerhet mot skred (1) Byggverk hvor konsekvensen av et skred, herunder sekundærvirkninger av skred, er særlig stor, skal ikke plasseres i skredfarlig område. (2) For byggverk i skredfareområde skal sikkerhetsklasse for skred fastsettes. Byggverk og tilhørende uteareal skal plasseres, dimensjoneres eller sikres mot skred, herunder sekundærvirkninger av skred, slik at største nominelle årlige sannsynlighet i tabellen nedenfor ikke overskrides. Sikkerhetsklasse for skred Konsekvens Største nominelle årlige sannsynlighet S1 liten 1/100 S2 middels 1/1000 S3 stor 1/5000 Tabell: Sikkerhetsklasser ved plassering av byggverk i skredfareområde