Utdanning for vaksne. Årsrapport 2013

Transkript

1 Utdanning for vaksne Årsrapport 2013

2 Utdanning for vaksne - årsrapport Føreord I denne årsrapporten har vi sett på etterspurnaden etter kompetanse i einskilde offentlege og private verksemder, og i kva grad fylkeskommunen med tilboda til vaksne om vidaregåande utdanning og fagskule dekker denne etterspurnaden. Hordaland har behov for kvalifisert arbeidskraft. Næringsbarometeret for Hordaland 2013 viser til at rundt rekna halvparten av verksemdene manglar fagarbeidarar og ingeniørar. Tal frå Statistisk Sentralbyrå viser samstundes at Hordaland har om lag vaksne i alderen år utan fullført vidaregåande utdanning. Dei fleste av desse jobbar som ufaglærte i offentleg og privat sektor. Vidare er det mange vaksne som har vidaregåande, men som ønskjer ny fagutdanning fordi arbeidslivet ikkje lenger har bruk for den gamle utdanninga. Atter andre ønskjer å nytta fagbrevet sitt som plattform til vidare utdanning. Hordaland fylkeskommune er det største fylket på vidaregåande opplæring for vaksne og på fagskule. Vi har like fullt store utfordringar med å nå ut med informasjon om det høvet til utdanning som fylkeskommunen tilbyr sine vaksne innbyggjarar. Verksemdene er krumtappen både for å få informasjonen ut til tilsette og for å legga tilhøva praktisk og fagleg til rette for at dei skal kunne gjennomføra utdanninga. Kunnskapsløftet og seinare prosjekt for å sikra at «alle skal med», drar store vekslar på arbeidslivet. Det manglar då heller ikkje på suksesshistoriar frå opplæringstilbod i samarbeid mellom skule og verksemd. Ein fryktar for at det kan bli for mange velmeinande tiltak for verksemdene. Ei praksisnær utdanning gjer like fullt verksemdene og den einskilde vaksne til vinnarane i kampen om kompetanse. Verksemdene har soleis gode grunnar til å utvikla eigen bedrift som læringsarena. Fylkeskommunen må på si side sørgja for god samordning av dei mange og gode bedriftsrelaterte tiltaka. Svein Heggheim opplæringsdirektør Per-Willy Mørk Karlsen gruppeleiar vaksenopplæringa

3 Utdanning for vaksne - årsrapport INNHALD... Føreord 1 Fagskolane i Hordaland 3 Vidaregåande utdanning for vaksne Hordaland har eit kompetansebehov 5 7 Teknisk og maritim fagskuleutdanning 9 Rekordhøg aktivitet på Bergen tekniske fagskole 9 BKK treng nytt blod Høge krav og flotte elevar Livet ei sjømil frå land Eit kompetanseløft av dei heilt sjeldne Vellukka snuoperasjon i Odda Kontaktinformasjon

4 3 Utdanning for vaksne - årsrapport 2013 Fagskolane i Hordaland Fagskolane i Hordaland har tre fagskular med tilbod innan helsefag, maritime fag, tekniske fag og grøne og marine fag, med til saman meir enn 20 ulike fordjupingar innan dei ulike fagområda. Hordaland fylkeskommune er skuleeigar, medan Hordaland fagskulestyre er øvste styringsorgan for Fagskolane i Hordaland. Nøkkeltal 2013 Det var registrert 1160 studentar ved Fagskolane i Hordaland per 1. oktober Det var heile 903 innan tekniske fag, medan det var 88 innan helsefag og 144 ved dei maritime faga. Frå hausten 2011 til hausten 2012 var det ein stor auke i studenttalet ved fagskulane på heile 24 prosent. Frå hausten 2012 til hausten 2013 var det ein moderat auke på 5 prosent. Innanfor dagens finansierings ordning for dei tekniske fagskulane er det ikkje hensiktsmessig med ein større auke, av di ramma ikkje veks i takt med studenttalet. Figur 1 syner at tekniske fag og helsefag har hatt ein stor auke, medan dei maritime faga har hatt ein liten nedgang i studenttalet. Figur 1. Studenttal pr. 1. oktober 2011, 2012 og 2013 fordelt på fagområde.

5 Utdanning for vaksne - årsrapport Nytt 2013 Ny fagskulestruktur Skulebruksplanen skal bidra til ein meir fleksibel tilbods struktur som imøtekjem næringslivet og kommunane sine behov for kompetanse. Dette er eit mål som også er forankra i fagskulelova. Etter at skulebruksplanen vart handsama i Fylkestinget mars 2013, har det vore arbeidd med å etablera den nye fagskulestrukturen som er sentralisert med desentraliserte tilbod. Regional næringsplan for Hordaland stadfestar at det er eit stort behov for meir komp e tanse i blant anna industrien. Hordaland fylkeskommune har løyvd ekstra midlar til å starta opp tilbod på Stord dei tre siste åra for å imøtekome Sunnhordland sitt behov for teknikarar. Likevel er det ein større etterspurnad for kompetanse i regionen enn kva Fagskolane i Hordaland klarar å dekkja. NOKUT-godkjenningar I 2013 fekk Fagskolane i Hordaland NOKUT-godkjenning av fleire nye tilbod og studiestader innan helsefaga. Nye tilbod innan helse- og oppvekstfaga: Spesialreinhald og sterilforsyning Livsstils- og kroniske sjukdomar Rus og avhengighetsproblemtatikk Rehabilitering Nye studiestader for helse- og oppvekstfaga: Stend Odda Voss Stord Knarvik Utfordringar 2013 Rekruttering, fråfall og finansiering Det er svært god rekruttering ved dei fleste fagskuleutdanningane, men innan helse- og oppvekstfag er det ei utfordring å rekruttera nok studentar, og å halda på søkjarane. Dette gjer at det vert vanskeleg å vurdera om ein skal starta opp eit tilbod eller ikkje. Helsefagskulen har ved fleire høve opplevd at dei har hatt nok søkjarar til å starta opp eit tilbod, men så har det falt frå mange studentar like før skulestart. I tillegg var fråfallet ved helsefagskulane skuleåret 2012/13 på 16 prosent. Små klassar i kombinasjon med fråfall gjer at helsefagskuletilboda vert svært kostnadskrevjande for fagskulen av di tilboda er stykkprisfinansiert. Praksisplassar innan helsefag I helsefagutdanninga har studentane om lag 20 % obligatorisk praksis, og denne skal gjennomførast ved ein helseinstitusjon som har relevante oppgåver for den aktuelle utdanninga. For nokre av utdanningane opnar læreplanen for praksis med utviklingsprosjekt på eigen arbeidsplass, men det føreset at studenten er tilsett på ein arbeidsplass som kan godkjennast. Ved somme utdanningar kan det vera ei utfordring å skaffa nok og relevante praksisplassar i kommunane. Dette kan ha fleire årsaker, mellom anna at helse institusjonane ofte ikkje har nok kjennskap til fagskulen og difor gjerne prioriterer praksisplassar til høgskulestudentar. For spesialisthelsetenesta er fagskuleutdanna personell ei relativ ny gruppe, men samarbeid på ulike nivå siste året vil vonleg gje lettare tilgang til gode praksisplassar. Dei nye godkjenningane gjer at Fusa fagskule kan gje tilbod om fleire utdanningar innan helse- og oppvekstfag ved fleire stader i Hordaland etter kva kompetanse behov det er i kommunane.

6 5 Utdanning for vaksne - årsrapport 2013 Vidaregåande utdanning for vaksne Vidaregåande opplæring for vaksne tilfører sårt tiltrengt kompetanse i dei ulike regionane i fylket. Tilbodet gjev den einskilde vaksne høve til å fullføre vidaregåande utdanning og stå betre i arbeidsmarknaden. Nøkkeltal for 2013 Totalt 2553 kursplassar for vaksne i 2013, ein auke på 7,5% frå førre år av desse var nye kursplassar. 30% auke i kursplassar innan næringsfaga. Stor auke i kurstilbod innan naturbruk. 394 lærlingar fekk opplæring gjennom ordninga full opplæring i bedrift, ein auke på 9% sidan førre år. Fig1. Fagfordeling dei siste tre åre på vaksenopplæringa. Nytt i 2013 Forsøk med å samkøyra undervisninga for vaksne og lærlingar i små fag. Alle nyt godt av at undervisningsgruppene blir større, og både vaksne og lærlingar har med seg verdifull erfaring frå arbeidslivet inn i undervisninga. Nye kurstilbod i innan isolatørfaget, gjenvinningsfaget, IKT-servicefag, laboratoriefaget, frisørfaget, samt reiseliv og resepsjonistfaget. Samarbeid med Vaksdal kommune om å utdanna ufaglærte helsefagarbeidarar i kommunal sektor. Vidaregåande utdanning for vaksne Opplæringslova gjev vaksne rett til gratis vidaregåande utdanning frå det året dei fyller 25 år. Hordaland fylkeskommune gjennomfører vidaregåande opplæring ved 9 vaksenopplæringssenter og 8 skular knytta til sentra. Opplæringa kan variera frå individuell rettleiing til større og meir tradisjonell utdanning, og skal så langt som mogleg vera tilpassa den einskilde sin arbeids- og livssituasjon.

7 Utdanning for vaksne - årsrapport Gjennomførte fag 2013 Helse- og sosialfag 464 Landbruk Restaurant- og matfag 8 Ambulanse Bygg- og anleggsteknikk 85 Kokk Barne- og ungdomsarbeidar Industrimålarfaget Service og samferdsel 116 Helsefagarbeidar Isolatørfaget IKT-servicefag Helsesekretær Reinhaldsoperatørfaget Logistikkfaget Helseservicefag TIP 43 Reiselivsfaget Tannhelsesekretær Gjennvinningsfaget Resepsjonistfaget Studiespesialiserande 545 Industrimekanikerfaget Salgsfaget Studiespesialiserande Laboratoriefaget Kontor- og adm.faget Naturbruk 65 Platearbeiderfaget Design og håndverk 3 Akvakulturfaget Elektrofag 24 Frisør Gartnarnæring Elektrikerfaget Fig. 2. Oversyn over fagtilbodet 2013 i vaksenopplæringa. Informasjonsstrategi gjev resultat Tal frå SSB fortel at det er hordalendingar i alderen år som berre har grunnskule som høgaste utdanning. Sjølv om vaksne har ei lovfesta rett til å fullføra vidaregåande opplæring, er det få som veit om dette. Undersøkingar frå VOX 1 syner at dei som har rett på tilbodet, er dei som har minst kjen n skap til vaksenretten. Vaksenopplæringa arbeidar difor mykje med informasjonsarbeid. I tillegg til tradisjonell marknadsføring som avisannonsar, brosjyrar og redaksjonell omtale i lokalaviser, satsar vi stort på digital marknadsføring. I all hovudsak gjeld dette aktiv marknadsføring via Google og Facebook. I ei undersøking der NOVA 2 kartla ulike fylkeskommunar sitt arbeid med informasjonsarbeid, skreiv dei følgjande: «Det var bare Hordaland fylkeskommune som hadde en omfattende informasjonsstrategi, og den ser ut til å virke ved at det er det fylket som har flest voksne i videregående utdanning» Stort behov for informasjon Dei ulike vaksenopplæringssentra i fylket har, i tillegg til sjølve undervisningsdelen, ei omfattande og viktig rolle som servicesenter for vaksne og verksemder i spørsmål om vidaregåande opplæring for vaksne. I 2013 var det vaksne og verksemder som tok kontakt for å få karriererettleiing eller informasjon hos vaksenopplæringssentra. Den direkte kontakten med private og offentlege verksemder hadde ei auke på 22%, jamfør førre år. Pågangen syner at det er stor 1 VOX, Kunnskapsgrunnlaget om voksne i grunnskole og videregående opplæring, 2005 interesse og eit stort behov for informasjon om tilboda til fylkeskommunen, vaksenretten og vidaregåande. Utfordringar Praksistid Dei fleste som tek yrkesfagleg utdanning gjennom vaksenopplæringa tek fagbrev gjennom praksiskandidat ordninga. Denne ordninga gjev vaksne moglegheit til å fullføre vidaregåande skule ved å få godkjent tverrfagleg eksamen i faget, samt dokumentert 25% lengre praksistid enn ordinær læreplan. I dei fleste tilfella betyr dette at ein må ha fem års relevant praksistid før ein kan ta fagbrevet. Fleire som jobbar i helsetenesta har ein stillingsbrøk som medfører at det tar svært lang tid før ein har opparbeida seg nok praksistid. Mange mistar motet når dei må arbeida år for å kunna få nok praksis. Minoritetsspråklege Vaksenopplæringa har alltid hatt ein god del minoritets språklege som ønskjer norsk utdanning, då særleg studiespesialiserande eller helsefag. Ut frå Opplæringslova kan ein ikkje krevja gode norsk kunnskapar for å få plass i vaksenopplæringa, og Hordaland fylkeskommune har då gjeve eit utvida tilbod til denne målgruppa. Til dømes har Bergen Katedralskule innføring i norsk og Lønborg vgs. har hatt eige kurs i «helsenorsk». Dei siste åra har det vore stadig fleire minoritetsspråklege søkjarar, også til dei regionale sentra. Utan ekstraløyvingar er det ikkje mogleg å gje eit utvida tilbod til denne gruppa og dei vil difor ikkje få utbytte av undervisninga. 2 NOVA, Voksne i grunnskole og videregående opplæring, 2013.

8 7 Utdanning for vaksne - årsrapport 2013 Hordaland har eit kompetansebehov I Bedriftsundersøkinga frå NAV svarar 18% av bedriftene frå Hordaland at dei slit med å rekruttera arbeidstakarar med rett utdanning i ulike næringar. Tala nasjonalt er 14%. I Regional arbeidsplan står det at det i Hordaland er ein mangel på om lag 1300 handverkarar og bygningsarbeidarar. Samstundes er det hordalendingar i alderen år som berre har grunnskule som høgaste utdanning. Fleire treng rett kompetanse Hordaland har ein stor og omfattande utdanningssektor, både når det gjeld vidaregåande skule, fagskule samt høgskule og universitet. Trass i dette ser ein at fleire næringar tilsett ufaglærte eller må tilsetja personar utan den kompetansen dei ønskjer. Næringsbarometeret for Hordaland 2013 skriv at: Utfordringa framover blir å få tak i tilstrekkeleg med kvalifisert arbeidskraft. Nesten 40 prosent av verksemd ene har problem med å rekruttere relevant personell. ( ) Seks av ti manglar fagarbeidarar. Innanfor industrien slit halvparten av verksemdene med å rekruttere ingeniørar og fagarbeidarar. Innanfor offentleg sektor og byggjenæringa melder nesten like mange om rekrutteringsvanskar. Det er fleire årsakar til dette, men ein av dei viktigaste grunnane til mangel på fagutdanna arbeidskraft, er det høge fråfallet i den vidaregåande skulen. (Regional næringsplan ): «Av alle som starta ei yrkesretta utdanning i 2006 var det berre 30 % som gjennomførte utdanninga på normert tid. Etter 5 år hadde om lag 62% gjennomført ei utdanning. Fleire statlege reformer har bidrege til at dei yrkesretta utdanningane har vorte meir teoretiserte». Dette medfører at det er eit stort behov for at ufaglærte tek vidaregåande utdanning slik at dei regionale næringane får den kompetente arbeidskrafta dei treng. Vaksne tek vidaregåande utdanning Vaksenopplæringa i Hordaland fylkeskommune merkar ein auke i vaksne som tek yrkesfagleg utdanning. Den største gruppa har i alle år vore innan helse- og oppvekstfag, men i dei seinare åra har stadig fleire vaksne teke fag innan dei tradisjonelle yrkesfaga. Dette er i stor grad vaksne som har arbeida som ufaglærte og som no skal ta fagbrev. Vaksenretten er ei individ uell rett og det er etterspurnaden som bestemmer kva fag som blir tilbydt. Fleire tek fagskuleutdanning i Hordaland Studenttala ved Fagskolane i Hordaland har vakse med til saman 31 % dei tre siste åra, og etterspurnaden frå næringslivet er stor. I industrien skjer det ei dreiing frå ein situasjon kor bygging har vore det sentrale og over mot ein situasjon kor ingeniørarbeid vert dominerande. Desse endringane fører til eit auka behov for teknikarar og ingeniørar. På bakgrunn av dette har mellom anna industrien i Sunnhordland fått desentraliserte fagskuletilbod på Stord gjennom Fagskolane i Hordaland. I 2013 starta det tredje kullet under denne ordninga opp, og Samarbeidsrådet for Sunnhordland arbeider også for at nokon av dei fagskuleutdanna skal kunne ta vidare utdanning på høgskule og bli ingeniør. Sunnhordland er dessutan, saman med Haugalandet, ei stor offshoreretta maritime klynge. Verdiskapingsveksten for denne næringa frå 2004 til i dag er på nesten 90 milliardar kroner. Nesten to tredjedelar av veksten i landet kjem frå dei fire vestlandsregionane Stavanger, Møre og Romsdal, Haugalandet/Sunnhordland og Bergen. Dette har ført til at vestlandet nå står bak 64 % av næringa si verdiskaping, og opp frå 50 % i Bergen vert betrakta som den industrielle shippinghovudstaden, og har ei komplett maritim klynge med verdsleiande reiarlag, utstyrsprodusentar og verft. 1 Den gode veksten i maritim sektor og petroleumsindustrien bidreg til at dei tekniske og maritime fagskuleutdanningane er svært ettertrakta i Hordaland og resten av landet. Ulike regionar og næringar Som nemnt har ulike regionar og næringar ulike former for utfordringar når det gjeld å skaffa kvalifisert arbeids kraft. Dei har også i varierande grad tradisjon for å utdanna eige personell. I denne årsrapporten skal vi sjå nærare på havbruksnæringa og den kommunale helsesektoren og korleis vaksenopplæringa kan bidra til å utdanna vaksne. Vidare vert det også sett nærare på kva Fagskolane i Hordaland leverar av kompetanse innan dei tekniske og maritime næringane, og kva kompetansebehov som er viktig framover innan til dømes energi. - Havbruksnæringa Marin sektor har dei siste åra fått ei større betyding i norsk økonomi enn tidligare, sjølv om ein kan sjå ei økonomisk krise i Europa. Ved inngangen av Maritim verdiskapingsbok 2014, Menon Business Economics, på oppdrag frå Maritimt forum

9 Utdanning for vaksne - årsrapport Hordland er det fylket i landet som har flest vaksne i vaksenopplæring og har alltid hatt ein stor portefølje innan helsefaga. HFK har dei seinare åra hatt godt samarbeid med blant anna Bergen kommune og Vaksdal kom mune når det gjeld å utdanna helsepersonell, ei samarbeidsform vi ønskjer å ha med fleire kommunar. Illustrasjonsfoto: Erlend Angelo / LO Media svarte verksemdene innan fiskeri- og havbruk i Hordaland at dei hadde stor tru på at 2013 kom til å bli like godt, eller betre, enn førre år 2. Fiskerinæringa har lang tradisjon i fylket, medan havbruksnæringa er ei relativ ny næring. Lønssituasjonen er også ulik i desse næringane medan fiskerinæringa kan gje høge inntekter i gode periodar, får ein ikkje tilsvarande inntekter i havbruksnæringa. Dette gjer at havbruksnæringa slit med å skaffa kvalifisert personell. Vaksenopplæringa har dei siste åra gjennomført vidaregåande opplæring for vaksne innan akvakultur og sjømatproduksjon på Bømlo vidaregåande skule. Tilbodet er eit samarbeidsprosjekt med lokale verksemder og Hordaland fylkeskommune. Fagskulane i Hordaland har også tilbod om utdanning i akvakultur, og fyrste kullet vert ferdig utdanna i Helsesektoren Det har lenge vore kjent at helsesektoren har store utfordringar når det gjeld mangel på kvalifisert arbeidskraft. Med låg rekruttering blant dei unge, og mange innan helse- og sosialfag som går over til påbygg, vil tilgangen på kvalifisert helsepersonell ikkje auka i takt med behovet. Ulike framskrivingar frå HELSEMOD syner ei underdekking av helsefagarbeidarar på mellom og i 2020 og mellom og i Pleie- og omsorgstenesta er ei kommunal oppgåve og kommunane i Hordaland hadde i 2012 i snitt 25% ufaglært arbeidskraft - nokre kommunar har 36%. Nasjonalt er vaksne den største og mest stabile rekrutteringskjelda til helsefag på vidaregåande opplæringsnivå og utgjer 80% av rekrutteringa 3. Med bakgrunn i Samhandlingsreforma, og aukande krav til kompetanse grunna eit meir komplekst sjukdomsbilete blant brukarane, vert også fagskuleutdanning innan helse- og oppvekstfag meir viktig. Fagskuleutdanningane gjev helsefagarbeidarar meir spisskompetanse som er viktig for kommunane når dei skal behandla fleire personar lokalt i kommunen. Helsefagskuleutdanningane er også svært viktig i høve til eit «livslangt lærings perspektiv», og moglegheita for at helsefagarbeidarar kan ta vidareutdanning med fagskule kan kanskje bidra til at fleire fullfører innan helsefaga av di det er ein vidare utdanningsveg etter vidaregåande. Meir samarbeid Det er som nemnt hordalendingar i alderen år som berre har grunnskule som høgaste utdanning. Med eit aukande kompetansebehov i næringslivet og ein helsesektor som manglar kvalifisert arbeidskraft, vil vaksenretten og vaksenopplæringa bli stadig viktigare. For at vaksne skal kunna ta fagbrev og soleis gje arbeidsplassen tiltrengt kompetanse, er det viktig at arbeidsplassen legg til rette for dette og oppmuntrar den einskilde vaksne til å ta utdanning. Det er også viktig at fylkeskommunen informerer godt om vaksenretten, både til den einskilde vaksne og næringslivet. Dei ulike VO-sentra i fylket jobbar aktivt med å informera om utdanningstilbodet og i 2013 var det 1322 private og offentlege verksemder som tok kontakt for å få informasjon om tilbodet. Dette er ei auke 22% frå førre år. Både arbeidsgjevar, næringslivet, den einskilde vaksne og fylkeskommunen tenar på betre kjennskap til vaksenretten og vaksenopplæringa. Fylkeskommunen jobbar svært aktivt med å informera om tilbodet til stadig fleire vaksne og verksemder i fylket, men kan alltids bli betre. Vårt ynskje er at vaksenretten og vaksenopplæringa blir ein like kjent og naturleg utdanningsveg for vaksne, som ungdomsretten er for ungdom. 2 Næringsbarometeret for Hordaland, januar Utdanning for velferd (Meld. St. 13 ( )

10 9 Utdanning for vaksne - årsrapport 2013 Rekordhøg aktivitet på Bergen tekniske fagskule Visst har dei det travelt, men dei kan ikkje anna enn smila. Livet på Bergen tekniske fagskule er då også til å bli i godt humør av. Om du er rektor eller student. Det er god stemning i klasserommet når Arild Sæbø underviser komande elektroinstallatørar i matematikk. - Vi har historisk høg aktivitet om dagen. Dei studentane som sit i dette klasserommet er på mange måtar typiske for fleire og fleire av dei som søkjer seg til oss. Dei er i arbeid og har fagbrev frå før. Denne gjengen er alle elektrikarar med over fem års fartstid. No tek dei ei toårig elektroinstallatør-utdanning over tre år. Kvar sjette veke er dei på skulen. Frå tidleg morgon til seint på kveld. Vi har studentar frå heile landet. Kring 70 prosent er like fullt hordalendingar. Mange av dei bur på hotell medan dei er i Bergen, fortel rektor Torbjørn Tvedt. Og legg til: - Dei er her av ulike årsaker. Fleire kjem frå verksemder som sårt treng folk med denne kompetansen. Andre ser på dette som ein sjanse til å få nye og spennande arbeidsoppgåver, med god betaling. Og det sit garantert ein handfull unge menn der inne med ein draum om å starta si eiga verksemd. Så snart dei kan få det til. Har god trening Bergen tekniske fagskule har heile 900 studentar i skuleåret 2013/14. Dei langt fleste med same turnusen som dei nemnde elektrikarane. Neste veke er det ein prosessklasse som fyller det same klasserommet, før byggfolka overtek veka etter der. Og med tre klassetrinn som skal undervisast, seier det seg sjølv at det er ein smule krevjande å sy saman ein god årsplan. Men det har dei heldigvis god trening i. - Skulen har også faste klassar på dagtid. Av totalt 31 er 20 såkalla nettklassar. I tillegg til aktivitetane i Strandgaten og Margaretastredet, har skulen også klassar på Voss (anlegg), Ulvik (aborist), Fusa og Austevoll (akvakultur). Skulen vår har i tillegg det overordna ansvaret for nærare 70 ingeniørstudentar på Stord. Eit opplegg som er gjort mogleg takk vera pengar frå lokale verksemder og fylkeskommunen, smiler mannen som har vore rektor på den tradisjonsrike skulen i 17 år.

11 Utdanning for vaksne - årsrapport Gode lærekrefter - Eg har opplevd ein jamn vekst heile vegen. Før dette skuleåret hadde vi 1800 søkjarar. Industrien og næringslivet går så det kviner, og veldig mange av studentane våre har svært travle arbeidsdagar. Men dei kjem ikkje i mål hos oss utan at dei har minst 80 prosent frammøte, forsikrar rektor. Den faste lærarstaben tel kring 65 personar, og er slett ikkje prega av mykje gjennomtrekk. I tillegg har skulen også vore flink til å dra vekslar på seniorar frå bransjen. - Gamle travhestar med gode historier og mykje livserfaring i sekken, er gode støtte spelarar for oss. Som til dømes elektrogründeren Kristen Risnes frå Radøy. Betre forelesar er det vanskeleg å skaffa, seier Tvedt. På flyttefot Avdelingsleiar Reidar Bøen er også ein kar med god røynsle frå næringslivet. Mellom anna jobba han nærare 17 år i inn- og utland for Siemens. Den elektrofag utdanna underviste også halvtanna år før han takka ja til jobben han har i dag. - Eg håpar og trur at vi arbeidar mot industri og Avdelingsleiar, Reidar Bøen og rektor, Torbjørn Tvedt (th) ved Bergen tekniske fagskole. nærings liv på ein måte som gjer at vi klarar å gje morgon dagens prosjektleiarar og sjefar den bagasjen dei treng, seier Bøen. Til sommaren flyttar som kjent Høgskulen i Bergen til Kronstad. Bergen tekniske fagskule flyttar samstundes inn i lokale som vert ståande tomme i Haugeveien på Nordnes. - Der vil vi få ei samlokalisering med Bergen maritime fagskule, og saman håpar vi å kunne skapa eit endå betre læringsmiljø, fortel Bøen og Tvedt. Tekst og foto: Vidar Alfarnes

12 11 Utdanning for vaksne - årsrapport 2013 BKK treng nytt blod Han er sjølv éin av tre 1951-modellar i toppleiinga. Jostein Søfteland er også representativ for ganske mange andre i BKK-organisasjonen. - Vi er fleire som så smått kan byrja å tenkje på pensjonisttilvære. Men før den tid må vi ha yngre krefter på plass. seier Søfteland. Og det er ikkje berre HiB Søfteland og BKK samarbeidar med. - Vi har også ein god del å gjera med Bergen tekniske fagskule. Kan byggje vidare På fagskulen tilbyr dei ei toårig utdanning innan elkraft, som i seg sjølv er svært relevant for jobb i kraftbransjen. Skulen har også ein avtale med HiB om at denne utdanninga også kan nyttast som ein del av ei bachelor-grad i ingeniørutdanninga. - Fagskulen er også ein samarbeidspartnar når det gjeld etter- og vidareutdanning av folk som allereie er i arbeid hos oss, seier ein som stadig vekk sender medarbeidarar på skular for å selja inn kraftbransjen generelt, og BKK spesielt. - Det seier jo seg sjølv at vi også treng godt med montørar og anleggsfolk. Alle vil jo ha straumen i veggen, og det skjer jo ikkje heilt av seg sjølv, seier Søfteland med eit smil. Konserdirektør i BKK Jostein Søfteland Søfteland er konserndirektør Organisasjon, og vel vitande om at mykje godt rekrutteringsarbeid alt er unnagjort. Men framleis står ein god del att. - Kan ein eigentleg finna meir interessante og framtidsretta jobbar enn dei som handlar om å arbeide med - og vidareutvikle - fornybare energikjelder? I mitt hovud er svaret eit klokkeklart nei, seier Søfteland. Men til liks med mange andre næringar opplever også kraftindustrien at dei tapar gode folk til høgare lønningar i oljerelaterte verksemder. Ein smakebit BKK er også svært aktive når det gjeld å ta inn lærlingar. - Nett no har vi kring 50. Det er eit tal som har auka dei siste åra, og som vi absolutt har planar om å halda oppe i åra som kjem. BKK har i tillegg eit svært bra trainee-program for eigna kandidatar. Vi er dessutan alltid på jakt etter spennande typar som ønskjer seg sommarjobb i selskapet. Fleire som arbeidar her i dag fekk den første smakebiten gjennom nokre hektiske sommarmånader på hovudkontoret på Kokstad, eller på dei litt meir landlege lokalitetane våre i Matre, Dale, Knarvik og Samnanger. Det må jo bety at dei har funne både BKK og kraftindustrien rimeleg spennande, meiner Jostein Søfteland. Tekst og foto: Vidar Alfarnes Viktig samarbeid Nyleg signerte BKK og Høgskolen i Bergen (HiB) ein ny samarbeidsavtale som skal sikra eit betre studietilbod innan elkraft i Bergen. Der både eit nytt masterstudium, og eit flunkande nytt høgspentlaboratorium er viktige ingrediensar - Det er ingen tvil om at vi treng mykje kvalifisert arbeids kraft i åra som kjem. Ikkje minst ingeniørar,

13 Utdanning for vaksne - årsrapport Høge krav og flotte elevar Bergen maritime skule har lange og gode tradisjonar. Men tru ikkje at rektor Anne S. de Lange fell for freistinga å kvila på gamle laurbær. - Vi ønskjer å vera heilt i teten når det gjeld utdanning av personell både til dei maritime og petroleumstekniske miljøa. Det klarar vi berre gjennom hardt arbeid og oppdaterte læreplanar. Ho er både velfrisert og fint kledd, der ho tek imot oss på kontoret sitt. Nokre etasjar opp på andre sida av vegen frå Legevakta i Bergen. - Eg skal straks vidare på ei jubileumsmarkering for Statsraad Lehmkuhl, forklarar de Lange, og signaliserer at ho gjerne har pynta seg litt ekstra. Men om ho er aldri så travel, tek ho seg meir enn gjerne tid til å fortelja om Bergen maritime skule. Fullt hus Bygget dei held til i er korkje særskilt stort eller prangande, og det er mest litt utruleg at kring 600 elevar og studentar får undervising her. Om lag halvparten går i den vidaregåande skulen, der målet er å skaffa seg fagbrev som elektrikar, automatikar, industrimekanikar, matros, motormann eller bore-/brønnoperatør. - Vi opplever at det stadig vert vanskelegare å koma inn på linene våre. Men så har vi då også ein ekstremt skikkeleg og flink elevmasse, skryt rektor. Den andre halvparten av aktiviteten er knytt til fagskule utdanninga for skipsoffiserar og petroleumsteknikarar. Her har pågangen av studentar vore ekstrem dei siste åra. Solide jobbar - Det er det særskilt to grunnar til. Oljeindustrien har opplevd ein enorm vekst og utvikling i det siste. Samstundes har internasjonaliseringa i den maritime næringa gjort at nordmenn som vil ha jobb på sjøen, må kvalifisera seg til offisersjobbar. Vil ein enda opp som kaptein eller maskinsjef, då kjem ein rett og slett ikkje utanom ei toårig fagskule-utdanning, fortel ei som har vore rektor sidan 2008, og som i dag har mange tidleg are studentar plassert i solide jobbar både på skip og plattformer. Viktig samarbeid For skulen er det viktig å ha eit nært og forpliktande samarbeid med både reiarlag og store aktørar i petroleumsindustrien. - Vi likar å kalle det for partnarskapsavtalar. I ei tid der dei statlege overføringane minkar år for år - og kampen om kronene er tøffare enn nokon gong - er vi heilt avhengige av å spela på lag med næringslivet, seier de Lange. Bergen maritime kan skilta med to veldig gode simulatorar på skulen. - I tillegg til vår eiga «skipsbru», fekk vi i 2011 installert ein fullskala 3D-boresimulator. Den første i sitt slag som er installert på ein skule, og vart ein realitet etter at fylkeskommunen tok mesteparten av rekninga, fortel de Lange. Og sjølv om prislappen var kring 25 millionar kroner, er ho ikkje eitt sekund i tvil om at det var ei svært fornuftig investering. - Aktivitetsnivået i ettertid er svar godt nok, smiler rektoren. På grunn av den ekstremt store aktiviteten og det ditto høge lønsnivået i petroleumsindustrien, har Bergen maritime slite med å få tak i faste lærarkrefter til den petroleumstekniske biten av fagskulen. Det har ein løyst med å leige inn kvalifiserte forelesarar frå verksemder som skulen også samarbeidar med. Rektor Anne Sjøvold de Lange Fagskulen på Austevoll er nyleg blitt ein del av Bergen maritime. Også der har dei lange og gode tradi sjonar for å samarbeida med eit aktivt og oppegåande nærings liv. Tekst og foto: Vidar Alfarnes