HORNINDAL KOMMUNE ÅRSMELDING Kommunestyret Arkivsak 09/94

Transkript

1 HORNINDAL KOMMUNE ÅRSMELDING 2008 Kommunestyret Arkivsak 09/94

2 RÅDMANNEN SINE KOMMENTARAR FOR 2008 side 3 ØKONOMISK STILLING OG RESULTAT side 4 ØKONOMISK UTVIKLING FRAM TIL I DAG side 6 STATLEGE STYRINGSSIGNAL side 12 ØKONOMISK UTVIKLING FRAMOVER side 12 AVVIK MELLOM BUDSJETT OG REKNESKAP side 13 INVESTERINGSREKNESKAPEN side 14 FINANSFORVALTNING side 15 LIKESTILLING side 16 Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 2

3 RÅDMANNEN SINE KOMMENTARAR Hornindal kommune si årsmelding for 2008 tek i hovudsak føre seg den økonomiske sida av drifta. Hovudbodskapen i meldinga er korleis tildelte midlar har vorte brukte og med ei forklaring der det er større avvik, og økonomisk status pr Rådmannen vil nytte høvet til å takke alle tilsette som kvar på sin måte har bidrege til at Hornindal kommune har god styring med sine budsjett og dei midlar som er stilt til rådvelde. Ser ein på budsjettala ved årets slutt, finn ein at alle avvik er innafor det som er akseptabelt. Slike resultat kjem ikkje av seg sjølv og er eit synleg bevis på at rutinar og samspel mellom aktørane fungerar etter si hensikt. I tillegg til årsmeldinga er det utarbeida årsrapportar for kvar av etatane i kommunen; sentraladministrasjonen, oppvekst- og kulturetaten, helse- og sosialetaten og utviklingsetaten. Årsrapporten seier noko om ressursinnsats, spesielle hendingar, resultatvurdering og målsettingar for etaten i tillegg til fyldige delårsrapportar som beskriv aktivitetsnivået på kvart fagfelt. Budsjettåret 2008 var utfordrande. På grunn av nedgang i forventa skatteinntekter og sviktande avkastning på kapitalen måtte Hornindal kommune foreta budsjettilpassingar i løpet av året som gjekk. Samla sett fekk Hornindal kommune eit netto driftsresultat på kr ,-. For kommunen utgjer dette ei resultatgrad på 2,3 % Resultatgraden bør vere på minimum 3%, som er ein indikator på sunn drift og muliggjer ein viss økonomisk fridom til handling. Det er verdt å merke seg er lånegjelda har dobla seg i perioden Inntektene har tilsvarande hatt ein vekst i perioden men den er lågare enn veksten i lånegjelda. Dette medfører at ein stadig større del av dei frie inntektene går til betaling av finansutgifter i staden for tenesteproduksjon. Dette medfører utfordringar når det gjeld å balansere driftsbudsjettet då driftsnivået må redusert for å finansiere auka lånegjeld. Frå statleg hald er det føringar som skapar forventning til kvalitet og innhald i tenester kommunen tilbyr. Full barnehagedekning, satsing i skulen og fleire hender i omsorgssektoren er viktige styringssignal frå statleg hald. Arbeidet med budsjettet for 2009 og økonomiplanen for har synleggjort store utfordringar med å balansere både drifts- og investeringsbehovet. Hornindal Lise Mari Haugen Rådmann Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 3

4 ØKONOMISK STILLING OG RESULTAT Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 4

5 Netto driftsresultat for 2008 vart eit overskot på kr 1,9 mill. Resultatet er i si heilheit avsett til disposisjonsfond etter gjeldande delegasjonsreglement. Resultatet kan i grove trekk forklarast med følgjande forhold: - Meirinntekt rammetilskot kr 2,2 mill - Mindre inntekter på skatt kr -0,6 mill - Meirutgifter finans kr -1,8 mill - Meirinntekt momskompensasjon drift kr 0,4 mill - Ikkje nytta momskompensasjon inv. kr 0,8 mill - Mindreforbruk etatane kr 0,8 mill Det er inntektssystemet som ligg til grunn for fordelinga av rammetilskot til kommunane og for omfordeling av skatteinntektene. Hornindal kommune mottok 36,2 mill kr i rammetilskot i Dette er 2,2 mill kr meir enn budsjettert og skuldast at kommunen ikkje har gjennomført budsjettendring etter revidert nasjonalbudsjett og etter auke i rammetilskotet som følgje av redusert skatteinngang. Hornindal kommune har motteke 17,6 mill kr i skatt på inntekt og formue i Dette er 0,6 mill kr mindre enn i revidert budsjett. Pr. november 2008 rapporterte kommunen om ein skatteinngang på 18,1 mill kr, tilsvarande 99 % av budsjettert skatt for I desember 2008 vart fordelingstala som fordelar skatt mellom kommune, fylket og staten endra noko som medførte ein negativ skatteinngang på 0,5 mill kr i desember Meirutgifter finans utgjer 1,8 mill kr i Dette skuldast to forhold. Plassering av overskotslikviditet i ulike finansinstrument gav i 2008 negativ avkastning som utgjorde 1,0 mill kr. I tillegg tok kommunen i 2007 opp eit større lån der ein i budsjettet ikkje hadde tatt full høgde for auke i avdragsutgiftene. Dette har medført avdragsutgifter i 2008 på 4,2 mill kr som er 0,7 mill kr høgare enn budsjettert. Momskompensasjon på utgifter i driftsrekneskapen utgjorde 1,8 mill kr i 2008 samanlikna mot eit budsjett på 1,4 mill kr. Momskompensasjon knyta til investeringar er og inntektsført i driftsrekneskapen og utgjer 1,4 mill kr i Av desse midlane er 0,85 mill kr avsett til fond medan resten er nytta som finansiering i konkrete investeringsprosjekt i Mindreforbruket på etatane summerer seg til 0,8 mill kr i Sentraladministrasjonen hadde eit meirforbruk medan oppvekst- og kultur, helse- og sosial og utviklingsetaten hadde eit mindreforbruk. Sjå avsnitt avvik mellom budsjett og rekneskap for meir informasjon. Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 5

6 ØKONOMISK UTVIKLING FRAM TIL I DAG Likviditet Likviditetsgrad 1 = omløpsmidlar / kortsiktig gjeld > 2 Denne bør vere større enn 2, fordi nokre av omløpsmidlane kan vere lite likvide, dvs vanskelege å gjere raskt om til kontantar. Likviditetsgrad 2 = mest likvide omløpsmidlar / kortsiktig gjeld > 1 Mest likvide omløpsmidlar er kasse, bank og marknadsbaserte plasseringar (finansielle aktiva) som raskt kan gjerast om til kontantar. Denne bør vere større enn 1. Hornindal kommune har god likviditet og ligg godt over anbefalt grense på både for likviditetsgrad 1 og likviditetsgrad 2. Som grafen viser er begge størrelsane svekka i løpet av Dette skuldast at det ikkje er gjennomført nye låneopptak i Lividitetsgrad 1 Lividitetsgrad Arbeidskapitalen, som er uttrykk for disponible likviditet, er definert som omløpsmidlar minus kortsiktig gjeld. Arbeidskapitalen er redusert med 2,7 mill kr siste året. Dette skuldast ikkje gjennomført låneopptak i Som grafen under viser, har ubrukte lånemidlar i prosent av arbeidskapitalen blitt vesentleg redusert frå 2007 til 2008 grunna manglande låneopptak. I 2007 vart det gjennomført eit større låneopptak som forklarar ein høg prosentdel ubrukte lånemidlar i prosent av arbeidskapitalen i 2007 i tabellen på neste side. Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 6

7 Ubrukte lånemidlar i % av arbeidskapitalen Ubrukte lånemidlar i % av arbeidskapitalen Soliditet Gjeldsgrad er gjeld målt i prosent mot eigenkapitalen og viser mellom eigenkapital som er finansiert av utanforståande og kommunen sjølv. Jo lågare gjeldsgraden er, jo meir solid er kommunen. Som vi ser av grafen under har gjeldsgraden variert rundt 60 %. Gjeldsgrad Gjeldsgrad Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 7

8 Netto investeringar i anleggsmidlar vert finansiert ved bruk av lån, frigjorde midlar i løpet av året, tilskot/ refusjonar samt endring i arbeidskapitalen. Som vist under har Hornindal kommune samanlikna med andre kommunar ein forholdsvis stor del som er finansiert med eigenkapital. Dette er positivt og utfordringane framover er å halde eigenkapitaldelen høg Eigenkapital Fremmedkapital Frigjering av midlar Med frigjering av midlar meiner vi primærmidlar (netto driftsresultat) pluss sekundærmidlar (summen av sal av fast eigedom, aksjar og utstyr, mottekne avdrag på utlån samt ekstraordinære avdrag). For Hornindal kommune utgjer frigjorte midlar hovudsakleg rekneskapsoverskot. Frigjorte midlar Frigjorte midlar Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 8

9 Langsiktig gjeld Langsiktig gjeld Inntekt eks bruk av fond Pensjonsforpliktingane på kr 78 mill kr er ikkje med som langsiktig gjeld i diagrammet. Langsiktig gjeld (lånegjeld) for Hornindal kommune utgjer i 2008 kr 57,7 mill og er ein nedgang på 4,3 mill kr frå Dette skuldast betalte avdrag i 2008 samt at dette ikkje er gjennomført nye låneopptak i Tabellen viser at lånegjelda har dobla seg i perioden frå Inntektene til kommunen har og ei positiv utvikling i perioden men veksten i lånegjelda er høgare enn veksten i inntekt. Tabellen under med oversikt over lån pr. innbyggjar viser at i 2002 utgjorde lån pr. innbyggjar kr medan i 2008 er talet kr. Lån pr innbyggjar Lån pr innbyggjar Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 9

10 Driftsresultat Resultatgrad er driftsresultat i prosent av driftsinntektene. Hornindal kommune har i 2008 ei resultatgrad på 2,3%. Ønska resultatgrad skal vere minst 3%. Tabellen viser at resultatgrada har variert i perioden frå -0,1 % i 2003 til 8 % i Resultatgrad Resultatgrad Inntektsutvikling Dei frie inntektene (skatt og rammetilskot) er redusert frå 69 % i 2007 til 66 % i Andre overføringsinntekter er auka frå 21 % til 25 %, medan andre sals- og leigeinntekter er redusert frå 10 % i 2007 til 9 % i Inntekter driftsrekneskapen (prosent) 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % Sals- og leigeinntekter mv Andre overføringsinntekter Skatt og rammetilskot 30 % 20 % 10 % 0 % Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 10

11 Utgiftsutvikling Løn og sosiale utgifter utgjer i % av dei totale driftsutgiftene, medan det i 2007 utgjorde 68 %. Renter og avdrag er stabilt aukande i perioden med 8 % av totale driftsutgifter i Overføringar har auka frå 5 % i 2007 til 6 % i 2008, andre utgifter har auka frå 16 % i 2007 til 18 % i 2008 medan netto avsetningar er redusert frå 4 % i 2007 til 2 % i Utgifter driftsrekneskapen (prosent) 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % Netto avsetningar Andre utgifter Overføringar Renter og avdrag Løn og sosiale utgifter 20 % 10 % 0 % Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 11

12 STATLEGE STYRINGSSIGNAL Frå statleg hald ligg det føringar som skapar lokale forventningar. Sittande regjering har som mål full barnehagedekning, høg kvalitet og låg pris. Satsinga i skulen gjeld forsterka opplæring for 1. til 4. trinn frå hausten To timar fysisk aktivitet på barnetrinnet frå hausten 2009 og styrka tilbod for etter- og vidareutdanning. I pleie- og omsorgstenestene forventar ein styrking av bemanninga som eit resultat av regjeringa sitt uttrykte mål om fleire hender i omsorgssektoren. Vidare vert opptrappingsplanen for rusfeltet styrka og kommunane får midlar til samhandlings- og førebyggingstiltak mellom helseføretak og kommunar. Frå 2009 vert det innført nytt inntektssystem for kommunane. Frå 2011 går barnehagetilskotet inn i dei kommunale rammeoverføringane. ØKONOMISK UTVIKLING FRAMOVER Hornindal kommune opplevde store vanskar med å balansere budsjett og økonomiplan for 2009/ I budsjettet for 2009 måtte det kuttast for å vidareføre driftsnivået frå Både investeringsbehovet og krav og forventningar til kommunale tenester gjev utfordringar i budsjett og økonomiplan. Økonomiplanen for driftsbudsjett for åra er basert på driftsbudsjettet for I økonomiplanen er det teke høgde for styrking av stillingsressursane i teneste for funksjonshemma då retten til denne forma for bistand til personar som ikkje er i stand til å dra omsorg for seg sjølv er heimla i Lov om sosiale tenester. Det er ikkje lagt inn nye tiltak som får konsekvensar for drifta om ein ser bort frå kapitalutgiftene relatert til investeringane. Det er heller ikkje lagt inn auke i rammeoverføringane og derav heller ikkje auke i dei faste driftsutgiftene. Frå 2010 er det i økonomiplanen budsjettert med reduksjon i stillingar tilsvarande kr ,- i tillegg til reduserte avsette midlar til lønsauke på kr ,- Det er budsjettert med bruk av fondsmidlar for å balansere budsjettet. Dersom denne bruken vert forbigåande i eit år eller to, og fondbruken ikkje er for høg, må det aksepterast. Hornindal kommune har ikkje innført eigedomsskatt og har ikkje lagt opp til innføring av eigedomsskatt i økonomiplanperioden Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 12

13 AVVIK MELLOM BUDSJETT OG REKNESKAP Driftsrekneskapen syner slikt resultat i sektorane: Netto driftsutgifter 2008 Revidert budsjett 2008 Driftsres. i høve til budsjett 2008 Sentraladministrasjon Oppvekst og kultur Helse og sosial Utvikling Skatt/ ramme/finans Sentraladministrasjonen har eit meirforbruk på kr samanlikna med revidert budsjett. Når ein korrigerer for lite avsette midlar til lønsauke i 2008 på lønsaukekontoen har sentraladministrasjonen eit overskot på kr ,-. Dette resultatet viser at budsjettramma er bra tilpassa til oppgåvene som ligg til etaten pr. i dag. At ein har fått inn meir enn budsjettert på inntektssida skuldast langtidsfråvær og sjukelønnsrefusjon. Oppvekst- og kulturetaten har i 2008 vore gjennom ein omorganiseringsprosess etter at oppvekst- og kultursjefen slutta i stillinga. Deretter har ansvaret vore splitta opp. Prosessen og dertil midlertidig vakanse i stillinga forklarar overskotet. Helse- og sosialetaten har eit overskot på kr. Fleire vakante stillingar i heimetenesta, der ein ikkje har greidd å skaffe vikarar fører til overskot i det samla rekneskapet. Det har ført til meirarbeid for dei tilsette i heimetenesta. Utviklingsetaten har eit overskot på vel kr. Overskotet kjem i hovudsak som følgje av lantidssjukmeldt landbruksvikar og reduserte utgifter/ auka inntekter på ansvar 450. Etaten har ikkje brukt desse innsparingane på andre tenesteområde. Dei fleste ansvarsområda held seg innafor sine budsjett, noko som samla sett og bidreg til overskotet. Meirforbruk på skatt/ramme kan forklarast med følgjande forhold: - Meirinntekt rammetilskot kr 2,2 mill - Mindre inntekter på skatt kr -0,6 mill - Meirutgifter finans kr -1,8 mill - Meirinntekt momskompensasjon kr 0,4 mill - Avsetting av overskotet til fond kr -0,8 mill Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 13

14 INVESTERINGSREKNESKAPEN Hornindal kommune har gjennomført investeringsprosjekt på til saman kr 16,8 mill i Rekneskapen inneheld utgifter på prosjekt som har budsjettvedtak i 2008 eller tidlegare år. Dei aller fleste prosjekt går over fleire år, med totalløyving i oppstartsåret eller tidlegare. Alle investeringane er vedtekne politisk og fullfinansierte. Investeringsbudsjettet for 2008 er vedteke med ei brutto ramme på kr 15,6 mill. Investeringsrekneskapen for 2008 er gjort opp med eit udekka beløp på kr ,84. Prosjekt lagerbygg Ytrehorn utgjer 1,7 mill kr av det udekka beløpet. Dette skuldast tilskot og refusjonar som ikkje er utbetalt til kommunen innan årsrekneskapen for Den resterande delen av det udekka beløpet skuldast at kommunen avventar opptak av nye lån då ein har ubrukte lånemidlar. Nye lån blir tekne opp når det likviditetsmessig er nødvendig. Dette for å spare kommunen for unødvendige renteutgifter. Investeringsutgiftene for 2008 er fordelt på heile 40 prosjekt/tiltak. Dette er i overkant av kva ein bør ha av prosjekt pågåande samtidig med tanke på kapasitet til oppfølging og kontroll. Prosjekta fordelar seg på alle kategoriar, men hovudsakleg på bygg og anlegg. Dei største prosjekta med bokførte utgifter over kr 1,0 mill i 2008 er Veg og leidningsnett Gausemel Haugen/Hjellbakk Lagerbygg Ytrehorn Legging av fast dekke Viser elles til hovudoversikt, rekneskapsskjema 2A og 2B og detaljert oppstilling av investeringsrekneskapen pr. prosjekt i rekneskapsheftet, som syner kostnad og budsjett for pågåande prosjekt. Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 14

15 FINANSFORVALTNING Kap. 6.1 i kommunen sitt finansreglement pålegg rådmannen å legge fram ein rapport om finansforvaltinga i rekneskapsåret. Denne er det naturleg å ta inn i årsmeldinga. Låneportefølgja: Kommunen sin totale låneportefølgja er på mill. kr. og er plassert slik: Kommunekreditt 55 % Kommunalbanken 36 % Sparebanken Sogn & Fjordane 2 % Husbanken 6 % Andre 1 % Lånerenta var 3,0 % p.a. ved utgangen av 2008, mot 5,6 5,7 % p.a. i Overskotslikviditeten: Den delen av kommunen sine kontantar som ikkje trengst til den daglege drifta vert nemnt som overskotslikviditeten. Den er totalt på kr. pr mot pr , ein reduksjon på 9,1 % mot ein auke på 3,82 % i Kap i kommunen sitt finansreglement fastlegg hovudstrategien for plassering av kommunen sin likviditet. Der heiter det at minst 50 % av overskotslikviditeten skal vere plassert i renteberande papir, inkl. bank, og at inntil 50 % kan vere plassert i andre investeringsinstrument. Av det som er plassert i aksjar/aksjefonds kan inntil 40 % vere plassert i selskap som er noterte på Oslo Børs. Overskotslikviditeten er plassert slik: 2007 %-del 2008 %-del Strategi Rentefond 0 0 % % Hedge-fond % % Kombinasjonsfond % % Andre fond % 0 0 % Aksjefond 0 0 % % Livkonto % 0 0 % SUM % % 0-50 % Bank % % % TOTALT % % Tabellen viser at plassering av overskotslikviditet mellom bank og andre investeringsinstrument er i overeinsstemming med vedteken strategi. Av det som er plassert i aksjar/aksjefond er 13 % plassert i selskap som er notert på Oslo Børs. Plassering av overskotslikviditet i ulike finansinstrument gav i 2008 negativ avkastning som utgjorde 1,0 mill kr for Hornindal kommune. Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 15

16 LIKESTILLING Oversikt over prosentdel kvinner i Hornindal kommune: - Sentraladministrasjonen 100% - Oppvekst 84 % o Skulen 71 % - Helse/omsorg 90 % - Utvikling 31 % Kommunen har ikkje sett i verk spesielle tiltak for å betre kjønnsbalansen, men dette er med som eit moment ved fleire tilsetjingar og på andre område der ein ha høve til å motverke skeiv kjønnsbalanse. Årsmelding Hornindal kommune 2008 Side: 16