Bremanger kommune kontroll av revidert budsjett og økonomiplan

Transkript

1 Sakshandsamar: Kåre Træen Vår dato Vår referanse Telefon: / E-post: Dykkar dato Dykkar referanse Bremanger kommune Postboks Svelgen Bremanger kommune kontroll av revidert budsjett og økonomiplan Bremanger kommunestyre sitt budsjett- og økonomiplanvedtak frå desember 2014 vart ikkje godkjent av Fylkesmannen. Kommunestyret har i møtet , sak nr. 31/15, handsama og vedteke revidert budsjett for 2015 og revidert økonomiplan Kommunen er innmeldt i Robek (register for kommunar som er underlagt statleg betinga kontroll og godkjenning). Fylkesmannen skal derfor føre kontroll og godkjenne budsjett, økonomiplan og låneopptak. Revidert budsjett for 2015 og revidert økonomiplan er ikkje godkjent. Godkjenning av låneopptak blir handsama når budsjett og økonomiplan er godkjende. Driftsbudsjettet 2015 Sum skatt og rammetilskot er kvart år i økonomiplanen budsjettert med 245 mill. kroner, ein reduksjon på 2 mill. kroner frå opphavleg budsjett Nytt vedtak samsvarar med prognosemodellen til Kommunenes sentralforbund (KS) etter revidert nasjonalbudsjett. For økonomiplanperioden er det årleg budsjettert med 249 mill. kroner, det same som prognosemodellen viser. Samanlikna med opphavleg budsjett er inntekter frå eigedomsskatt reduserte med 2,5 mill. kroner, til 31 mill. kroner. Årsaka til dette er at pågåande utbyggingar av kraftanlegg (nye kraftverk, overføringsanlegg m.v.) har gått seinare enn venta. I økonomiplanen vart det budsjettert med utskriving av eigedomsskatt på bustader og fritidshus frå Dette er ikkje vedteke i budsjettet for Utbytte frå SFE er budsjettert i samsvar med informasjon frå selskapet, 1,850 mill. kroner mot 1,250 i opphavleg budsjett. Gevinst sal av konsesjonskraft er budsjettert til 7,2 mill., redusert frå 8,1 mill. kroner i opphavleg budsjett. Netto rente og avdrag er budsjettert til 18,6 mill. kroner, ein auke på 3,7 mill. kroner frå opphavleg budsjett. Til rådgjeving i Terra-sakene er det lagt inn 5 mill., ein auke på 3 mill. kroner frå budsjettvedtaket i desember Kommunen inngjekk i 2006/07 derivatavtalar med Danske Bank med eit opsjonstidspunkt i mars Avtalane har utvikla seg negativt, og per er dei bokførte i balansen med ei kortsiktig gjeld på 121,5 mill. kroner. Kommunen er i ein rettstvist med Danske Bank om avtalane. I saksutgreiinga til kommunen er det omtalt at forsiktigheitsprinsippet er lagt til grunn, som at opsjonane knytt til avtalane trer i kraft frå mars Derivatavtalane i Danske Bank utvikla seg svært negativt i 2014, og kommunen måtte rekneskapsføre ei verdinedskriving på 45 mill. kroner. I saksutgreiinga for revidert budsjett 2015 er det oppgjeve at avtalane har hatt ei positiv utvikling i 2015, om lag 13 millionar kroner på Hovudkontor Landbruksavdelinga E-post: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Fjellvegen 11, 6800 Førde fmsfpost@fylkesmannen.no Telefon: Postboks 14, 6801 Førde Internett: Telefaks: Telefon: Org.nr Telefaks:

2 2/5 dei seks første månadane. Kommunen forventa vidare positiv utvikling fram mot opsjonsdato i mars Med grunnlag i dette er det budsjettert med ein verdiauke i 2015 på 10 mill. kroner. I tillegg har kommunen allereie, for å unngå eventuell morarente på tidlegare utbetalt opsjonspremie, innbetalt 17,5 mill. kroner til Danske Bank. Tilbakebetaling av opsjonspremien er budsjettert som inntekt i drifta. Totalt er det då budsjettert med 27,5 mill. kroner i inntekter frå derivatavtalar. Etter seinare informasjon frå kommunen har avtalane utvikla seg negativt dei siste månadane, men det er ikkje oppgjeve kor mykje dei er reduserte. Etter korrespondanse mellom Fylkesmannen og kommunen har kommunen seinare endra rekneskapsføringa av tilbakebetalinga av opsjonspremie gjennom ei utgiftsføring tilsvarande det som tidlegare var inntektsført. Samanlikna med vedtaket for opphavleg budsjett 2015, er det ikkje gjort endringar i drifta for tenesteområda. Tidlegare år har derivatavtalane skiftande endra seg mykje i verdi. Utviklinga har over tid vore store verditap. Fylkesmannen har tidlegare omtalt at kommunen burde bygt seg opp buffer/fond for å møte verditap på derivatavtalane, men dette har ikkje kommunen klart å gjere. Derfor har verditap blitt rekneskapsført i årsavslutninga mot budsjettert inndekning av akkumulert underskot. Etter kommunelova 46 nr. 3 skal årsbudsjettet vere realistisk. Det skal fastsetjast på grunnlag av dei inntekter og utgifter som kommunen kan forvente i budsjettåret, og det inneberer at det berre kan førast opp påreknelege inntekter. Dersom inntektspostar må budsjetterast etter anslag, bør eit generelt forsiktigheitsprinsipp leggast til grunn. Fylkesmannen meiner at kommunen ikkje har lagt eit forsiktigheitsprinsipp til grunn i budsjettering av ein verdiauke på 10 mill. kroner for derivatavtalane. Kommunen har budsjettert med 17,5 mill. kroner i inntekter frå tilbakebetaling av opsjonspremie. Denne inntekta vart og bokført i 2006/07, og er såleis dobbelt inntektsført. Kommunen har etter budsjettvedtaket informert om at dei endrar budsjettering og bokføring av tilbakebetalt opsjonspremie, men Fylkesmannen skal kontrollere budsjettvedtaket til kommunestyret. Kommunen må og finne budsjettdekning for differansen mellom det som er budsjettert i budsjettvedtaket og seinare korrigeringar frå administrasjonen. Økonomiplan Kommunen har og andre rettstvistar som ikkje er avklara i Terra-saka. Kommunen har ikkje budsjettert med inntekter som av følgje av at dei skulle få medhald i rettstvistane. Som nemnt har kommunen lagt til grunn at opsjonane på derivatavtalane med Danske Bank trer i kraft frå mars Ut frå dette er det i 2016 budsjettert med 5,4 mill. i renteutgifter knytt til derivatavtalane, auka til 6,8 mill. kroner i årleg frå Så er det frå 2016 budsjettert med 5,5 mill. kroner i årleg i reduksjon av kortsiktig gjeld, med tilsvarande inntektsføring i drifta. I 2016 er det og budsjettert med 3 mill. kroner i verdiauke på avtalane fram til opsjonstidspunktet i mars månad. I saksutgreiinga tilrår rådmannen at i staden for innsparingar på tenesteområda, så blir det oppretta eit holdingselskap (AS) som kan gje utbytte til kommunens drift og nytte desse til inndekning av akkumulert underskot frå Frå saksutgreiinga til rådmannen: «For å unngå store inngrep i drifta i ein situasjon der vi i handlingsplanperioden vil få inntekter som følgje av forsikringsordningar mv. i Terra-saka, meiner eg dette bør søkast løyst på ein annan måte. Ein mogleg veg som gjer at vi kan dekke det akkumulerte underskotet utan å redusere tenestene våre er å opprette eit holdingselskap (AS) og overføre aksjane i SFE AS og Firda Billag AS som tinginnskot til verkeleg verdi. Vidare kan vi i handlingsplanperioden overføre delar av dei frie

3 3/5 investeringsmidlane til holdingselskapet som fri eigenkapital og ta utbytte (finansinntekt) i løpet av dei tre åra. Utbytteforholdet er det aksjelova som regulerer og gjennom ein slik modell vil vi kunne sikre ein jamn finansinntekt i handlingsplanperioden og som då ikkje er eingongsinntekt som er «uvanleg, uregelmessig og vesentleg». Tilsvarande har vore gjort i andre kommunar tidlegare, m.a. i Vestnes kommune i 2012 som då fekk godkjend inndekning av akkumulert underskot og avsetning til disposisjonsfond ved bruk av eit ekstraordinært utbytte frå eit kommunalt holdingselskap. Det er lagt inn eit utbytte på 15 millionar kroner per år i perioden I 2018 er det og budsjettert med ca. 4 millionar kroner i avsetning til disposisjonsfond. Kommunen vil få ei verdivurdering av selskapa i august månad. Basert på denne vil det bli fremja sak for kommunestyret som omhandlar oppretting av selskapet mv.» I seinare korrespondanse mellom Fylkesmannen og kommunen, blir det opplyst frå kommunen at det er starta verdivurderingar av nemnde selskap, som er tenkt nytta som tinginnskot i holdingselskapet. Sak som gjeld stifting, vedtekter og styre vil bli lagt fram for kommunestyret i løpet av året. I 2015 skal det gjennomførast ny taksering av verk og bruk og næringseigedomar, og saman med auka inntekter etter fullføring av pågåande utbyggingar er eigedomsskatten frå 2016 auka til 37 mill. kroner, ein auke på 6 mill. kroner frå Gevinst på sal av konsesjonskraft er auka frå 7,2 mill. i 2015 til 8,1 mill. i 2016, og vidare til 9,3 mill. kroner i 2017 og Auken er grunngjeven med justering av pris i eksisterande fastprisavtalar, og forventning om betre vilkår og prognosar ved ny tinging av avtalane gjeldande frå Netto utgift til tenesteområda er i perioden auka med 8,8 mill. kroner, der helse- og omsorg står for 2/3 av auken. Etter kommunelova 44 skal økonomiplanen omfatte heile kommunens verksemd og gje eit realistisk oversyn over sannsynlige inntekter, forventa utgifter og prioriterte oppgåver i planperioden. Planen skal vere sett opp på ein oversiktleg måte. I økonomiplanen skal det for kvart enkelt år planen omfattar, vere dekning for dei utgifter og oppgåver som er ført opp, jf. og kommunelova om årsbudsjettet 46 nr. 6. Det skal budsjetterast med eit driftsresultat som minst er tilstrekkelig til å dekkje renter, avdrag og nødvendige avsetningar. For perioden er det kvart år budsjettert med 15 mill. kroner i utbytte frå eit planlagt oppretta holdingselskap. Ettersom selskapet ikkje er oppretta på kommunestyrets tidspunkt for vedtak om budsjett og økonomiplan, manglar det viktig informasjon om selskapet som m.a. organisering, vedtekter og informasjon om økonomi som balanse og drift. Vidare må det vurderast om dei nemnde utbytta er ei løpande inntekt, som kan inntektsførast i drifta. Det rettslege utgangspunktet i saker om skilje mellom drift og investering, er kommunelova 46 nr. 5, som angir at årsbudsjettet skal delast inn i ein driftsdel og ein investeringsdel. Det er gitt nærare reglar om årsbudsjettet i forskrift om årsbudsjett frå nr Rekneskapsforskrifta 3 omhandlar skilje mellom driftsrekneskapen og investeringsrekneskapen i kommunane. Det går fram av denne regelen kva som skal førast i dei to rekneskapane, herunder at ikkje løpande inntekter skal førast i investeringsrekneskapen. Kommunal rekneskapsskikk (KRS) (F) nr. 4 gir kriteria for å klassifisere ei inntekt som ikkje løpande. Desse kriteria er å rekne som rettleiande, og gir uttrykk for gjeldande god rekneskapsskikk, jf. kommunelova 48 andre punkt siste setning. I KRS del 4.3 pkt. 1 går det fram at ei inntekt skal klassifiserast som ikkje løpande dersom

4 4/5 ho er uvanleg, uregelmessig og vesentleg. Standarden fastslår samtidig i nr. 2 at inntekta si reelle innhald er bestemmande for inntektsføringa (i motsetning til transaksjonens formelle form). Spesifiseringskrava inneberer at eit utbytte både kan vere ei inntekt i driftsdelen og investeringsdelen, jf. budsjettforskrifta 12 og vedlegg 3 og 4. At realitet blir vektlagt framfor formell form trekkjer i retning av at det ikkje er avgjerande betydning åleine kva heimel i aksjelova eit utbytte er gitt med bakgrunn i. Men dei reglar i aksjelova som blir lagt til grunn for utdeling av utbytte, kan likevel gi indikasjonar om realitetane. Eit naturleg skilje vil vere utbytteinntekter som har sitt grunnlag i avkastning på selskapets kapital (resultatutdeling) og utbytteinntekter som er utdeling av innskoten kapital. I tillegg til lov, forskrift og standardarar er det naturleg å sjå på liknande saker når det gjeld avgjerd om ei inntekt er løpande eller ikkje. Kommunen viser m.a. til ei sak for Vestnes kommune i Fylkesmannen har innhenta informasjon om saka. Vi kan ikkje sjå at ho kan samanliknast med Bremanger kommune sine planar om oppretting av eit holdingselskap og utbetaling av utbytte etter innskoten kapital. Grunnen er at det i saka for Vestnes kommune vart lagt vekt på at det var eit utbytte som var opptent som avkastning på selskapets kapital (resultatutdeling), og ikkje utbytte etter innskoten kapital. Fylkesmannen har sett på ei sak om lovlegkontroll gjennomført av Fylkesmannen i Hordaland i 2011, om inntektsføring og budsjettering av ekstraordinært utbytte frå BKK til Bergen kommune. I denne saka fekk kommunen utbetalt ekstraordinære utbytte i perioden Utbytta hadde sitt grunnlag i innskoten kapital (emisjon), og Fylkesmannen oppheva kommunen sine vedtak om rekneskapsføringar og budsjettering i drifta. Bakgrunnen for Fylkesmannens vedtak var at dei ekstraordinære utbytta var ikkje løpande inntekter. Ettersom holdingselskapet ikkje er etablert, og det føreligg ikkje informasjon om korleis eit utbytte fordeler seg mellom avkastning på selskapets kapital (resultatutdeling) og utbytteinntekter som blir utdelt på grunnlag av innskoten kapital. Derfor er det uavklart om dei budsjetterte utbytta kan inntektsførast i drifta, slik som kommunen har gjort. Med bakgrunn i dette meiner Fylkesmannen at økonomiplanen ikkje gjev eit realistisk oversyn over sannsynlege inntekter, og at derfor ikkje er anvist dekning for dei utgifter som er ført opp i planen, jf. kommunelova 44 nr. 3 og 4. Investeringar Kommunen legg opp til eit investeringsbudsjett i 2015 på 176,6 mill. kroner, finansiert med lån 41,3 mill., tilskot 80,2 mill., overføring drift 0,7 mill., fond 22,4 mill. og momskompensasjon 31,5 mill. kroner. Det største prosjektet er Svelgen omsorgssenter med ei investering på 113,3 mill. kroner i I sum er det for økonomiplanperioden budsjettert med 293,8 mill. kroner i investeringar. Sum låneopptak er budsjettert til 134,2 mill. kroner, og budsjetterte avdrag 67,4 mill. kroner. Fylkesmannen sin kommentar Ettersom budsjett 2015 og økonomiplan ikkje er godkjende, blir godkjenning av låneopptak først handsama når kommunen har gjort nytt vedtak for budsjett og økonomiplan. Tidlegare års meirforbruk Bremanger kommune hadde eit akkumulert meirforbruk pr på 170,2 mill. kroner. Etter forliket med DNB i juni 2015 kunne kommunen inntektsføre 91,7 mill. kroner, og nytte dette til reduksjon av det akkumulerte underskotet. Kommunen har i 2015 totalt budsjettert med 120,5 mill. kroner til inndekning av underskot.

5 5/5 Vedteken plan for inndekning av underskot (mill. kroner): Budsjettert inndekning 120,5 19,3 17,3 13,1 Akkumulert underskot pr ,2 49,6 30,3 13,0 0 Ettersom budsjett 2015 og økonomiplan ikkje er godkjende, må kommunen vedta ein ny plan for inndekning i nytt budsjett og økonomiplan for Vedtak Fylkesmannen skal føre lovlegkontroll av budsjettvedtaket til Bremanger kommune, jf. kommunelova 60 nr. 2. Vi har føreteke kontrollen, men budsjett 2015 og økonomiplan er ikkje godkjende, jf. kommunelova 46 nr. 3 og 6, 44 nr. 3 og 4. Bakgrunnen for dette er for høgt budsjetterte inntekter i budsjett 2015, og det uavklart om dei budsjetterte utbytta på til saman 45 mill. kroner kan inntektsførast i drifta for perioden Det betyr og at plan for inndekning av tidlegare års underskot ikkje kan godkjennast. Kommunen må derfor innan handsame og vedta budsjett 2015 og økonomiplan på nytt, med ein plan der underskotet blir dekka innan Godkjenning av låneopptak blir handsama når budsjett og økonomiplan er godkjende. Med helsing Gunnar O. Hæreid ass. fylkesmann Kåre Træen seniorrådgjevar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Kopi pr. e-post: Kryss Revisjon (postmottak@kryssrevisjon.no)