Kontrollrapport - Overføring av fylkesvegadministrasjonen

Transkript

1 saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: /2019 Tor Harald Hustad Saksnr Utval Møtedato KO 46/19 Kontrollutvalet Fylkestinget Kontrollrapport - Overføring av fylkesvegadministrasjonen Bakgrunn Som ledd i regionreforma og desentralisering av oppgåver frå staten til fylkeskommunane, har Stortinget vedtatt å overføre oppgåvene vedkomande planlegging og drift til av fylkesvegane frå staten til regionalt nivå. Dette skal skje ved overføring av fylkesvegadministrasjonen frå Statens vegvesen til fylkeskommunane. Statens vegvesen er gitt mandat til å føreslå fordeling av ressursar mellom fylkeskommunane og SVV. For Møre og Romsdal fylkeskommune sitt vedkomande, har Statens vegvesen gjort ei vurdering av arbeidsmengda knytt til fylkesvegoppgåver som skal overførast, til å utgjere til saman 76 årsverk. Desse årsverka skal i utgangspunktet rekrutterast frå Statens vegvesen. Statens vegvesen har til no lagt til grunn ein årsverkskostnad på kroner per årsverk som finansieringsgrunnlag. Det er lagt opp til at dei 76 årsverka skal rekrutterast frå Statens vegvesen. Elles synes Stortinget så langt å ha lagt til grunn at fylkeskommunen kun vil bli finansiert med kroner for dei årsverka som faktisk blir med over til fylkeskommunen. Når det gjeld arbeid med investeringsoppgåver har Statens vegvesen berekna at for Møre og Romsdal fylkeskommune utgjer dette 49 årsverk. Det er lagt opp til at disse ikkje vil bli finansiert, då fylkeskommunane allereie finansierer dette også i dag. Av reglement for kontrollutvalet, kontrollutvalet sitt sekretariat og revisjonsordninga i Møre og Romsdal fylkeskommune pkt 3.7 står mellom anna: «Kontrollutvalet skal ha ein aktiv dialog med fylkestinget, og skal fremje aktuelle saker og rapportar til behandling og ta initiativ til å sette fokus på aktuelle tema» (Mi utheving) Med bakgrunn i reglementet samt det faktum at fylkeskommunen sin økonomiske utfordringar er store, er det ønskeleg å sjå nærare på korleis overføringa av oppgåver frå Statens vegvesen vil kunne bli finansiert og kva verknad dette vil ha på fylkeskommunen sin økonomi. Kontrollsjefen har derfor gjennomført ei undersøking av finansieringsopplegget ved overføring av fylkesvegadministrasjonen. Rapporten ligg vedlagt.

2 Side 2 - Vedlegg 1: Rapport frå undersøking av finansieringa ved overføring av fylkesvegadministrasjonen Vurdering Generelt: Overføring av fylkesvegadministrasjonen er ein omfattande reform, og har ei rekkje utfordringar, og situasjonen er svært uavklart på fleire område. Dette gjeld mellom anna: Finansiering Handtering av pensjonsutgifter Overføring av personell Overføring av driftsmidlar Overføring av IT-system og historikk Fylkesvegsjef Ola Jan Tønnesen er derfor bedt om å gi ei nærare orientering til kontrollutvalet i møtet, om status i arbeidet med overføring av sams vegadministrasjon. Derunder også orientere om status kva gjeld organisering og overføring av personell samt om finansieringa. Nærare om hovudføremålet med undersøkinga: Undersøkinga kontrollsjefen har utført er avgrensa til berre å gjelde sjølve finansieringa av de løpande utgiftene. Finansiering av eventuelle omstillingsutgifter er derfor ikkje vurdert i undersøkinga. Det er rett nok først i statsbudsjettet for 2020 budsjettmessige dei faktiske budsjettendringane for fylkeskommunen vil bli føreslått. Det er likevel svært viktig at fylkeskommunen har kunnskap om moglege økonomiske konsekvensar. Hensikta er derfor å varsle fylkestinget tidleg, slik at tiltak kan settast i verk, om ønskelig. Undersøkinga har hatt fokus på følgjande område: Prinsipp for finansiering av oppgåveoverføringa Berekna kostnad per overført årsverk Finansiering av tilsette knytt til investeringsoppgåver Grunnlag for undersøkinga: Utgangspunktet for kontrollsjefen sin undersøking er Statens vegvesen sitt brev av 6. februar 2019 Regionreform, berekning og fordeling av ressursar mellom fylkeskommunen og SVV. I brevet har Statens vegvesen gjort greie for kva føresetnadar dei har lagt til grunn når det gjeld ressursfordeling og grunnlag for berekning av budsjettkonsekvensar. Brevet er lagt ved. - Vedlegg 2: Brev frå SVV av Kontrollsjefen registrerer at KS har gitt generelle innspel om finansiering til departement om saka. Det blir mellom anna vist til følgjande skriv/notat: - Vedlegg 3: Notat frå KS av til kommunal- og forvaltningskomiteen - Vedlegg 4: Brev frå KS av til kommunal- og moderniseringsdept. Vidare er kontrollsjefen kjent med at også fylkesøkonomisjefkollegiet i fellsskap har arbeidd med problemstillinga knytt til finansiering av oppgåveoverføringa. Kontrollsjefen har fått opplyst at kollegiet er svært bekymra for at overføring av oppgåvene blir underfinansiert.

3 Side 3 Observasjonar og funn I tabellen under går observasjonane frå undersøkinga fram. Elles blir det vist til vedlagte rapport (vedlegg 1) for nærare omtale. Kontrollpunkt Observasjon Tilråding Prinsipp for finansiering av oppgåveoverføringa For Møre og Romsdal fylkeskommune har Statens vegvesen berekna ei arbeidsmengde for dei arbeidsoppgåver som blir overført frå Statens vegvesen, tilsvarande 76 årsverk. Disse skal i utgangspunktet rekrutterast frå Statens vegvesen. Berekna kostnad per overført årsverk Stortinget og departement legg til grunn berre å finansiere fylkeskommunen for tal på tilsette som faktisk blir med over frå Statens vegvesen Dersom nokre av dei 76 tilsette reserver seg mot overføring til fylkeskommunen, vil finansieringa til fylkeskommunen bli redusert tilsvarande. Dette finansieringsprinsippet bryt med vanlege prinsipp som tidlegare har vore lagt til grunn ved oppgåveoverføringar, om at finansiering skal følge oppgåvene. Konsekvensen av dette prinsippet vil vere ei betydeleg underfinansiering av fylkeskommunen. Statens vegvesen har lagt til grunn ein årsverkskostnad på kroner som sjølvkost per årsverk som blir med over til fylkeskommunen. Ved overføring av 76 årsverk vil fylkeskommunen soleis bli kompensert med kroner Årsverkskostnaden synes å vere låg. Sjølvkost i Statens vegvesen er i andre høve vesentleg høgre, og er berekna til kroner. Konsekvensen av dette avviket medfører ei reell underfinansiering på minst 45,0 50,0 mill. kroner årleg for Møre og Romsdal fylkeskommune, i tillegg til pensjonsutgifter som til no ikkje er tatt omsyn til. Dersom færre enn 76 årsverk blir med over, og fylkeskommunen må rekruttere eksternt vil underfinansieringa auke ytterlegare. Fylkeskommunen bør sette ned ei administrativ og politisk arbeidsgruppe for å koordinere eit sterkare arbeid inn mot sentrale myndigheiter vedkomande finansiering av reforma. Finansiering av tilsette knytt til investeringsoppgåver Statens vegvesen har berekna ei overføring av 49 årsverk knytt til investeringsoppgåver på fylkesvegane. Dette personellet vil ikkje fylkeskommunen få finansiering på. Statens vegvesen synes å ha lagt til grunn at fylkeskommunen allereie er finanisert gjennom rammetilskotet, når det gjelder å finansiere personell knytt til investeringsoppgåvene. Investeringsomfanget på veg er i Møre og Romsdal høg på noverande tidspunkt, men investeringsportefølja varierer sterkt. For fylkeskommunen vil det derfor vere høg risiko å overta eit høgt tal på tilsette med investeringsoppgåver, ettersom investeringsomfanget vil variere frå år til år.

4 Side 4 Oppsummering: Kontrollsjefen meiner observasjonane som er gjort, viser at oppgåveoverføringa med stor sannsyn blir underfinansiert med betydeleg beløp, og vil utgjere minst 45,0 50,0 mill. kroner årleg med tillegg av pensjonsutgifter. For Møre og Romsdal fylkeskommune vil dette vere svært alvorleg. Kontrollsjefen meiner at følgjande forhold tilsei ei underfinansiering: Prinsippet som Stortinget førebels har lagt til grunn om at berre tal på tilsette som blir overført frå Statens vegvesen til fylkeskommunen blir finansiert, bryt med prinsippet om at finansiering skal følge oppgåvene o Faktum er at det er gjort ei vurdering av arbeidsmengda knytt til oppgåvene som blir overført til å utgjere 76 årsverk. o Fylkeskommunen må utføre oppgåvene uavhengig av tal på tilsette som faktisk kjem over frå Statens vegvesen o Dersom tilsette frå Statens vegvesen reserverer seg mot overføring til fylkeskommunen, blir finansieringa lågare. Fylkeskommunen må då rekruttere personell eksternt, som ikkje blir finansiert. Sentrale føresetnadar i berekning og fordeling av ressursar utført av Statens vegvesen, synes å vere svært lite balansert o SVV har berekna årsverkskostnad til kroner. Talananalyser viser at sjølvkost hos Statens vegvesen utgjer omlag kroner per årsverk. For Møre og Romsdal fylkeskommune vil avviket innebere ei underfinansiering på minst 45,0 50,0 mill. kroner i året. o I tillegg kjem pensjonsutgifter som ikkje er tatt omsyn til. Det vil auke underfinansieringa nemnd over ytterlegare. Overtaking av eit høgt tal på tilsette som arbeider med investeringsoppgåver som følgje av for tida høgt investeringsvolum, inneber høg risiko for økonomien framover, ettersom investeringsportefølja varierer stort over tid. Kontrollsjefen er svært uroa over dei økonomiske konsekvensane for fylkeskommunen når det gjeld finansiering av reforma, og meiner fylkestinget bør bli orientert om alvoret i dette. Kontrollsjefen rår derfor kontrollutvalet til å treffe følgjande vedtak:

5 Side 5 Forslag til vedtak: 1. Fylkestinget tar rapporten «Undersøking av finansieringa ved overføring av fylkesvegadministrasjonen» til etterretning. 2. Fylkestinget er svært uroa over dei moglege negative økonomiske konsekvensane for Møre og Romsdal fylkeskommune, når det gjeld finansiering av reforma. 3. Fylkestinget ber fylkesordførar og fylkesrådmann om å organisere ei arbeidsgruppe som saman med andre relevante aktørar, skal arbeide aktivt inn mot sentrale myndigheiter vedkomande finansiering av reforma. Tor Harald Hustad kontrollsjef Vedlegg 1 Rapport frå undersøking av finansieringa ved overføring av fylkesvegadministrasjonen 2 Brev frå SVV av Notat frå KS av til kommunal- og forvaltningskomiteen 4 Brev frå KS av til kommunal- og moderniseringsdept.