Flora kommune. Florø Skytebane - Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan

Transkript

1 Flora kommune Florø Skytebane - Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan Utgåve: 1 Dato:

2 Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan II DOKUMENTINFORMASJON Oppdragsgjevar: Flora kommune Rapportnamn: Miljøteknisk undersøkelse med tiltaksplan Utgåve/dato: 1/ Arkivreferanse: Oppdrag: Rammeavtale Flora kommune Miljøundersøkelser og tiltaksplan Oppdragsskildring: Miljøundersøkelser og tiltaksplan skytebane Oppdragsleiar: Anders Yri Fag: Miljø og hydrogeologi Skriven av: Helene Nes Kvalitetskontroll: Petter Snilsberg

3 Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan III FØREORD Asplan Viak har vore engasjert av Flora kommune for å utføre miljøundersøkelser og tiltaksplan for Florø skytebane. Kaja Standal Moen har vore kontaktperson for oppdraget. Helene Nes og Steinar Nes har også delteke i arbeidet. Anders W. Yri har vore oppdragsleiar for Asplan Viak. Leikanger, Anders W. Yri Oppdragsleiar Petter Snilsberg Kvalitetssikrar

4 Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan IV SAMANDRAG Tilstandsklassifisering av forureina grunn, med tiltaksplan Asplan Viak har gjennomført ei miljøteknisk kartlegging med tilstandsklassifisering av forureina massar ved Florø skytebane, samt sigevatn frå området og sediment i resipienten. Med bakgrunn i kartlegginga er det utarbeida ein tiltaksplan for terrenginngrep. Tiltaksplanen er gjennomført etter kriterier gitt i forureiningsforskrifta, og klassifisering og vurdering av akseptkriterier for arealbruk er gjort etter tilhørande rettleiarar. Kartlegginga har omfatta parameterane bly, kobbar, sink og antimon. Resultata er presentert for kvar banestrekning. Resultata dokumenterte at det med dagens situasjon oppstår brukarkonflikt då konsentrasjonane av metaller i grunn fleire stader overstig akseptkriteria for arealbruk. Det er ein risiko at forureining blir eksponering for menneske og at det skjer ei spreiing til resipienten. Framlegg om tiltak for å minimere risikoen er gitt i rapporten.

5 Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan V INNHALDSLISTE Føreord III Samandrag IV 1 Innleiing Klassifisering Områdebeskriving Flora og fauna Grunnforhold Grunnvatn Beskrivelse av skytebanen meter bane meter bane meter bane meter bane Pistolbana Kartleggingsstrategi Kartlegging Florø skytebane Metrologiske forhold Resultater meter bana meter bana meter bana meter bana Pistolbana Resultat frå sigevatn og sediment Tiltaksplan Vurdering av tiltak Oppryddingshøve Sikring og beredskap...35

6 Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan VI 7.4 Kvalifikasjonar Tidsplan Sluttrapport Referanser...37 VEDLEGG Vedlegg 1: Normverdiar, henta frå forureiningsforskrifta; kapittel 2, vedlegg 1. Vedlegg 2: Vedlegg 3: Vedlegg 4: Vedlegg 5: Vedlegg 6: Analyseresultat frå XRF undersøkingar Analyseresultat frå Eurofins Omrekningsfaktorar Oppryddingshøve Kartframstilling av området

7 Miljøteknisk kartlegging med tiltaksplan VII FIGURLISTE Figur 1-1 Oversikt over Florø skytebane, med baneløp. Til venstre i figuren er baneløpet for pistolbana Figur 3-1 Liggjestad for Florø Skytebane. (henta frå NVE atlas)... 5 Figur 3-2 Kartutsnitt frå NGU. Fargekoden viser at skytebana har områder med tynn hav/strandavsetning og bart fjell, med stadvis tynt dekke. Slike lausmassar har høvesvis dårleg til svært dårleg infiltrasjonsevne Figur 4-1 Oversikt over Flora skytebane, med baneløp, tatt frå standplassen. Til høgre for området vist i figuren ligg pistolbana... 7 Figur 4-2 Klassifisering av massane frå kartlegginga utført i 2014 (4) Figur 4-3 Baneløp mot 50 m skivevoll, tatt frå standplass Figur 4-4 Skivevoll 100 m. Biletet er tatt etter sjakting i vollen Figur 4-5 Kulefangarvoll 100 m. Biletet er tatt etter sjakting i vollen Figur 4-6 Skivevoll 200 m Figur 4-7 kulefangarvoll 200 m Figur 4-8 Baneløp 300 m. Skivevoll øvst til høgre Figur 4-9 Skivevoll 300 m Figur 4-10 Kulefangervoll 300 m Figur 4-11 Pistolbana. Bilete er henta frå rapporten frå 2014 (COWI) (4) Figur 6-1 Område A2, A3 og A4. Til venstre i bilete er standplass, og til høgre i bilete er 50 meter skivevoll/kulefangarvoll, merka AV Figur 6-2 Tilstandsklasser i 50 meter skivevoll/kulefangarvoll, merka AV Figur 6-3 Tverrprofil av 50 meter skivevoll/kulefangarvoll Figur 6-4 Område B3. Til høgre i bilete er skivevoll for 100 m bana, merka BV Figur 6-5 Område B5. Til høgre i bilete er kulefangarvoll for 100 m bana, merka BV Figur 6-6 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 100 m skivevoll Figur 6-7 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 100 m skivevoll Figur 6-8 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 100 m skivevoll Figur 6-9 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 100 m kulefangarvoll Figur 6-10 Område A5. 50 meter skivevoll/kulefangarvoll kan sjåast til venstre i bilete Figur 6-11 Område A7 og A m skivevoll kan sjåast til venstre i bilete, og 200 m kulefangarvoll kan sjåast til høgre Figur 6-12 Område A m kulefangarvoll kan sjåast til venstre i bilete Figur 6-13 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 200 m skivevoll Figur 6-14 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 200 m skivevolll Figur 6-15 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 200 m kulefangarvoll Figur 6-16 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 200 m kulefangarvoll Figur 6-17 Baneløpet for 300 m bana, merka D1. Til høgre i bilete er skivevollen, merka DV Figur 6-18 Området bak skivevoll for 300 m bana som fungerer som kulefangarvoll, merka DV2. Øvst i bilete er skivevollen Figur 6-19 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 300 meter skivevoll...29 Figur 6-20 Klassifisering massane ved pistolbana. Til venstre i bilete er standplassen Figur 6-21 Prøvepunkt for sigevassprøvar, merka med V, og sedimentprøvar, merka med S....31

8 1 1 INNLEIING har på oppdrag for Flora kommune utført ei miljøteknisk kartlegging ved Florø skytebane, og med bakgrunn i resultata frå kartlegginga er det utarbeida ein tiltaksplan iht. kap. 2 i forureiningsforskrifta Del 1, Tiltaksplanen er kapittel 7 i denne rapporten. Skytebana har sidan 1860-talet blitt brukt av Florø Skyttarlag, og har i alt 5 banar. I figur 1.1 er 50 m, 100 m, 200 m og 300 m bane vist. I skogområda sør for baneløpa vist i figuren er det også ein pistolbane. Skytebana er ikkje lengre i bruk, og bakgrunnen for kartlegginga er at kommunen vurderer å regulera området til friluftsområde og/eller fritids og idrettsformål. Tidlegare forundersøkingar utført at COWI i 2014 viste at deler av området er forureina og grunnmassane overstig akseptkriteriene for arealbruken. Det er derfor eit høve for ei miljøteknisk undersøking for vurdering av tiltak og planlegging i det vidare arbeidet. Figur 1-1 Oversikt over Florø skytebane, med baneløp. Til venstre i figuren er baneløpet for pistolbana.

9 2 2 KLASSIFISERING Ammunisjon frå handvåpen inneheld blant anna tungmetallane bly, kobber, sink og antimon. Ved eksponering til menneske og dyr kan desse forårsake negative effektar. Forureiningsgrada i denne undersøkinga er klassifisert etter Miljødirektoratet sin rettleiar TA 2553/2009, «Helsebaserte tilstandsklasser for forurenset grunn». Tilstandsklassane for dei undersøkte parameterane er lista i tabell 2-1. Grenseverdien mellom klasse 1 og klasse 2 er normverdien frå forureiningsforskrifta, kapittel 2, vedlegg 1. For antimon, er tilstandsklassa henta frå FFI sin rettleiar (1). I denne undersøkinga er det også lagt til ei tilstandsklasse 6, som klassifiserast som farlig avfall. Tabell 2-1 Tilstandsklasser for forureina grunn, henta frå Miljødirektoratet sin rettleiar "Helsebaserte tilstandsklasser for forurenset grunn". Konsentrasjonane er gitt i. Tilstandsklasse/ Substans mg/kg Meget god God Moderat Dårlig Svært dårlig Farlig avfall Bly (Pb) < ,500 >2,500 Kobbar (Cu) < , ,500 8,500-25,000 >25,000 Sink (Zn) Antomin (Sb)* < ,000 1,000-5,000 5,000-25,000 >25,000 < ,000 >10,000 * FFI sin rettleiar «Veilder for undersøkelse, risikovurdering, opprydning og avhending av skytebaner og øvingsfelt». Tilstandsklassane er ei standard risikoberekning for helse, med bakgrunn i kva eksponering ein blir utsatt for i kontakt med miljøgiftene. Behovet for opprydding vil variere med området si nåverande og planlagde arealbruk. Til dømes vil ei høgare grad av forureining væra akseptert i eit industriområde samanlikna med eit bustadområde. Med aukande følsemd definerer rettleiaren TA2553 arealbruk som følgande: Industri og trafikkareal Sentrumsområder utan bustad, torg og gater, kontor og forretning Bustadområder, barnehagar, lekeplasser, idrettsplassar Rettleiaren skil òg mellom toppjord og djuptliggande jord, kor grensa er satt til 1 meter djupne. Det er toppjorda som utgjer mest risiko for eksponering for menneske, og følgande er difor krava til tilstandsklasse høgare for desse grunnmassane enn djuptliggande jord. Tabell 2-2 er tilpassa frå det som er beskrive i rettleiaren. Då TA2553 ikkje definerer akseptverdiar for friluftsområdet, er FFI sin rettleiar brukt.

10 3 Tabell 2-2 Planlagd arealbruk og akseptert tilstandsklasse i ulike djupne, henta frå Miljødirektoratet sin rettleiar "Helsebaserte tilstandsklasser for forurenset grunn". Planlagd bruk Friluftsområder* Industri og trafikkareal Sentrumsområder, kontor og forretning Tilstandsklasse i toppjord (<1 m) Tilstandsklasse 3 eller lågare. Tilstandsklasse 4 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 5 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av både helse og spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 3 eller lågare. Tilstandsklasse 4 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 3 eller lågare. Tilstandsklasse i djuptliggande jord (>1 m) Tilstandsklasse 3 eller lågare. Tilstandsklasse 4 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 5 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av både helse og spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 3 eller lågare. Tilstandsklasse 4 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 5 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av både helse og spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 3 eller lågare. Tilstandsklasse 4 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 5 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av både helse og spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Bustadområder Tilstandsklasse 2 eller lågare.** Tilstandsklasse 3 eller lågare. Tilstandsklasse 4 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. Tilstandsklasse 5 kan aksepterast, viss det ved risikovurdering av både helse og spreiing kan dokumenterast at risikoen er akseptabel. * FFI sin rettleiar «Veilder for undersøkelse, risikovurdering, opprydning og avhending av skytebaner og øvingsfelt». ** til dyrking og grøne barnehagar er nærmare spesifisert.

11 4 For tilstandsklassifisering av sigevatn frå skytebana er Miljødirektoratet sin rettleiar M608 «Grenseverdier for klassifisering av vann, seidment og biota» (2) brukt, med verdiane lista i tabell 2-3. Øvre grense for AA-EQS, tilsvarande klasse 2, er grenseverdien for kroniske effektar ved langtidseksponering. MAC-EQS er grenseverdien for akutt toksiske effektar ved korttidseksponering, tilsvarande klasse 3. Klasse 4 er òg basert på akutt toksisitet med meir omfattande effektar. For vurdering av vassprøvar i resipienten anbefaler myndigheta å bruke tilstandsklasse 3 for vatn (1) og verdiar etter vassdirektivet for bly. Desse verdiane er samanfallande med «Ecotoxicological Screening Levels» (EcoSL). Verdiane anslåast å ha ein lav risiko for negativ påverking av flora og fauna i resipienten. Desse verdiane er lista i tabell 2-4. Tabell 2-3 Tilstandsklassar for ferskvann. Henta frå Miljødirektoratet sin rettleiar «Grenseverdier for klassifisering av vann, sediment og biota». Tilstandsklasse/ Substans µg/l Bakgrunn AA-EQS MAC-EQS Omfattande akutt tox eff. Bly (Pb) >57 Kobbar (Cu) >15.6 Sink (Zn) >60 Tabell 2-4 EcoSL verdiar henta frå FFI sin rettleiar. Parameter Bly Kobber Sink Antimon EcoSL (µg/l) 7, For tilstandsklassifisering av sediment i Litlavatnet er Miljødirektoratet sin rettleiar M608 «Grenseverdier for klassifisering av vann, seidment og biota» (2) brukt, med verdiane lista i tabell 2-5. Denne rettleiaren har ingen tilstandsklasse for antimon, og verdiane frå FFI sin rettleiar, lista i tabell 2-1, er derfor brukt. Tabell 2-5 Tilstandsklassar for sediment i ferskvann. Henta frå Miljødirektoratet sin rettleiar «Grenseverdier for klassifisering av vann, sediment og biota». Tilstandsklasse/ Substans mg/kg Bakgrunn AA-EQS MAC-EQS Omfattande akutt tox eff. Bly (Pb) Kobbar (Cu) Sink (Zn) > * *Verdiar for forureina grunn, henta frå FFI sin rettleiar.

12 5 3 OMRÅDEBESKRIVING Florø skytebane ligg i sentrum av Florø like vest for Litlavatnet, som vist i Figur 3-1. Området er om lag 30 dekar. Figur 3-1 Liggjestad for Florø Skytebane. (henta frå NVE atlas) 3.1 Flora og fauna Det er ikkje kjend om det er gjennomført ei kartlegging av flora og fauna i området, men karttenesta NVE Atlas viser at det ikkje er merka raudlista artar eller verna naturområder i området i og rundt skytebana. Store delar av området er barskog, og karttenesta klassifiserer området med særs høg bonitet.

13 6 3.2 Grunnforhold Berggrunnen ved skytebanen i Flora er kartlagt av Norges geologiske undersøkingar (NGU) som mørk gneis, med stadvis anortositt, amfibolitt og øyegneis (3). Lausmassedekket er tynn hav- og strandavsetning, og stadvis er det bart fjell i dagen. Infiltrasjonsevna karakteriserast som dårleg til svært dårleg. Under kartlegginga blei det registrert hovudsakleg finkorna jordmassar med høgt humusinnhald, og stein. Figur 3-2 Kartutsnitt frå NGU. Fargekoden viser at skytebana har områder med tynn hav/strandavsetning og bart fjell, med stadvis tynt dekke. Slike lausmassar har høvesvis dårleg til svært dårleg infiltrasjonsevne. 3.3 Grunnvatn Det er fleire grunnvassborehol i fjell i området rundt skytebana. Dei næraste brønnane ligg om lag 400 meter aust for skytebana, fjellbrønn nr og 93403, og er merka med turistnæring/energi. Den djupaste brønnen er 134 meter. Brønnane er på ein kotehøgde rundt 20 m.o.h. Karttenesta for NGU viser at lausmassane ved skytebana ikkje har grunnvasspotensial. Dette tilseier at tette jordmassar, med betre sikring mot forureining. Fjellbrønnane som ligg i områder med leire/silt (havavsetningar ) er anteke å vera rimeleg godt sikra mot overflateforureining. Graving i lausmassane og særleg sprenging i fjell kan auke faren for forureiningar.

14 7 4 BESKRIVELSE AV SKYTEBANEN Skytebana har i alt 5 banar; 50 m, 100 m, 200 m, 300 m og pistolbane, vist i Figur 4-1. Tidlegare forundersøkingar utført at COWI i 2014 viste at deler av området er forureina, Figur 4-2 Figur 4-1 Oversikt over Flora skytebane, med baneløp, tatt frå standplassen. Til høgre for området vist i figuren ligg pistolbana. Figur 4-2 Klassifisering av massane frå kartlegginga utført i 2014 (4).

15 meter bane Figur 4-3 Baneløp mot 50 m skivevoll, tatt frå standplass. Figur 4-3 viser baneløpet for 50 meter bana, med skivevoll/kulefangarvollen. Baneløpet består av delområda som i tidlegare undersøkingar er blitt kalla for felt A2, A3 og A4. Dette utgjer om lag 700 m 2, før skivevoll/kulefangarvoll. Området er også ein del av baneløpet for dei resterande 100-, 200- og 300 meter banane. Tidlegare undersøkingar av metallene bly, kobbar, sink og antimon har klassifisert området A2 som dårleg, medan område A3 og A4 er klassifisert som svært dårleg. Vassinnhaldet i massane varierte mellom 40-70%, og det organiske innhaldet er tidlegare vurdert til å vera frå moderat til høgt. Med indikasjonen høgt organisk innhald, meinast jord med høgt humusinnhald som gir massane ein mørk farge. Føre standplassen er det eit delområde merka A1, som vist i figur 4-2. Dei tidlegare undersøkingane klassifiserte dette området som svært godt, og delområdet er derfor ikkje inkludert i denne kartlegginga. Massane i vollen er tidlegare klassifisert som farleg avfall. Vassinnhaldet var rundt 70% i dei øvste 10 cm, og rundt 40% ved meter. Organisk innhald har her tidlegare vore vurdert til lågt. Før undersøkingane utført i denne kartlegginga har det tidlegare vore graving med maskin i området. Dette kan ha ført til at forureininga er blitt flytta ned i massane i dei aktuelle områda kor det har vore sjakting meter bane Baneløpet fram mot 100 meter skivevoll utgjer om lag 700 m 2. I tidlegare undersøkingar er området kalla B3, og klassifisert som klasse 3, moderat forureina. Vassinnhaldet var mellom 70-80%, og det organiske innhaldet er estimert til moderat. Skivevollen, sett frå figur 4-4, er tidlegare klassifisert som svært dårleg med høgt organisk innhald. Vassinnhaldet varierte mellom 20-60% i dei øvste 10 cm, og rundt 40% ved 0,5-1 meter.

16 9 Bak skivevollen, er det eit område, kalla B4, på om lag 600 m 2, som tidlegare er klassifisert til klasse 1 og er derfor ikkje inkludert i denne undersøkinga. Området før kulefangarvollen på om lag 200 m 2, kalla B5, er klassifisert til dårleg og er inkludert i kartlegginga. Det organiske innhaldet er tidlegare vore vurdert til moderat, og vassinnhaldet var mellom 55-65% Kulefangarvollen, vist i Figur , er tidlegare klassifisert som farleg avfall, og det organiske innhaldet estimert til moderat. Vassinnhaldet i massane var på rundt 60%. Figur 4-4 Skivevoll 100 m. Biletet er tatt etter sjakting i vollen. Figur 4-5 Kulefangarvoll 100 m. Biletet er tatt etter sjakting i vollen meter bane Figur 4-6 viser skivevollen for 200 meter bana. Baneløpet går frå 50 skivevollen og fram til volen vist i biletet. Området som tidlegare er merka som A5, med eit areal på om lag 500 m 2, er klassifisert som dårleg og derfor inkludert i denne undersøkinga. Det organiske innhaldet er estimert til høgt, og vassinnhaldet varierte mellom 50-70%. Området før skivevollen, merka A6, er tidlegare klassifisert som klasse 1, og er ikkje inkludert i undersøkinga. Dette utgjer eit areal på om lag 1200 m 2. Sjølve skivevollen er tidlegare klassifisert som farleg avfall. Det organiske er estimert til moderat, og vassinnhaldet varierte mellom 40-80% i dei øvste 10 cm, og rundt % øvste 10 cm, ved 0,5-1 meter.

17 10 Figur 4-6 Skivevoll 200 m. Området bak skivevollen, tidlegare merka A7 og A8, vart i 2014 klassifisert som høvesvis klasse 5 og klasse 6. Området utgjer til saman om lag 1000 m 2. Vassinnhaldet varierte mykje i desse områda, mellom 50 90%. Det organiske innhaldet er vurdert til høgt for begge områda. Kulefangarvollen, vist i figur 4-7 er tidlegare klassifisert som farleg avfall, med eit høgt organisk innhald. Vassinnhaldet i det øvste 10 cm varierte mellom 30-40%, og 40 50% ved 0,5 1 meter. Figur 4-7 kulefangarvoll 200 m. Området bak kulefangervoll er også inkludert i undersøkinga, merka A9 i dette prosjektet, og er ikkje undersøkt tidlegare. Vassinnhaldet i massane varierte mykje, frå rundt 55-90%. Det organiske innhaldet er vurdert til moderat meter bane Baneløpet for 300 meter bana er delvis over Litlevatnet. Estimert areal av bana med grunnmassar er vurdert til om lag 1200 m 3. Området har tidlegare ikkje vore undersøkt, og derfor ikkje klassifisert. Baneløp i retning skivevoll, er vist i 4-8. Det organiske innhaldet er vurdert til moderat, og vassinnhaldet varierte mellom 50 85%.

18 11 Figur 4-8 Baneløp 300 m. Skivevoll øvst til høgre. Figur 4-9 viser skivevoll for 300 meter bana. Bana er ikkje tidlegare undersøkt. Det organiske innhaldet er vurdert til høgt, og vassinnhaldet varierte frå 50-70%. Figur 4-10 viser kulefangarvoll for 300 meter bana. Det er ein mindre konstruert voll, som avgrensast av fjellvegg i aust. I 2014 blei massane klassifisert som farleg avfall, og det organiske innhaldet blei vurdert til høgt. Vassinnhaldet varierte mellom 50-80% Figur 4-9 Skivevoll 300 m. Figur 4-10 Kulefangervoll 300 m.

19 Pistolbana Figur 4-11 Pistolbana. Bilete er henta frå rapporten frå 2014 (COWI) (4). Det fins ikkje resultat frå tidlegare undersøkingar ved pistolbana. Det organiske innhaldet blir vurdert som høgt i dette området. Vassinnhaldet varierte mellom 50 80% for baneløpet, og for skivevoll/kulefangarvoll mellom %. Det er ein mindre konstruert skivevoll og det skråande terrenget er brukt som kulefangarvoll, som vist i figur Området er avgrensa av fjellvegg i sør.

20 13 5 KARTLEGGINGSSTRATEGI Forsvarets forskingsinstitutt (FFI) sin rettleiar «Veileder for undersøkelse, risikovurdering, opprydding og avhending av skytebaner og øvingsfelt» (1), november 2010, er anvendt som grunnlag for prøvetakingsprogrammet ved Florø skytebane. Forundersøkingane er også utført på bakgrunn av denne rettleiaren. Generelt deles skytebana opp i følgande delområder: Standplass Baneløp Skivevoll Kulefangarvoll Arealet bak kulefangarvoll har også vore aktuelt å inkludere i kartlegginga. 5.1 Kartlegging Florø skytebane Denne undersøkinga baserar seg på resultata frå kartlegginga i Områda som tidlegare er klassifisert med klasse 3 og høgare er undersøkt nærmare. Delområda er kartlagd ved bruk av XRF, kor målingar er blitt gjort på prøvar frå dei 10 øvste cm av jordlaget. Skivevollar og kulefangarvollar er i tillegg blitt undersøka i dei øvste 0,5 meter og 1 meter av jordlaget for å kunne stadfeste kor djupt forureininga går. Graving er gjort med handheld spade, medan sjakting i vollar er gjort med bruk av gravemaskin. Då XRF er sensitiv for fuktighet i grunnen, samt organisk innhald, blei eit utval av prøvar sendt til analyse hos Eurofins for samanlikning og kalibrering av resultata frå XRF. Laboratoriet er akkreditert for dei aktuelle parameterane. For stadfesting av prøvepunkta blei det brukt handheld GPS prøver Prøvetakingsplanen er blitt utarbeida basert på tilstandsklasse bestemt i forundersøkinga og størrelse på delområdet. Tabell 5-1 viser generell prøvetakingsplan. Tabell 5-1 Prøvetakingsplan for grunnundersøkingar. Type Antall Eurofins Totalt XRF Totalt områder Voll Baneløp Standplass Totalt Ca. 60 Ca. 250 Det er nokre områder som ikkje vart undersøkt i 2014 som er inkludert i denne undersøkinga, og for dei delområda er det teke fleire prøvar etter kvart som det har vist seg naudsynt.

21 Sigevatn og sedimentprøver Det har tidlegare vore undersøkingar av sigevatn og sediment frå Litlevatnet. I denne undersøkinga er det tatt prøvar av to avrenningsbekker kor tidlegare resultat påviste påverknad frå forureining. Det er òg tatt sedimentprøvar 1 meter frå land ved 50 m skivevoll/kulefangarvoll, 100 m kulefangarvoll og 200 m skivevoll. Tabell 5-2 Prøvetakingsplan for vass- og sedimentundersøkingar, merka høvesvis V og S. ID Vassprøvar V1.1 V1.2 V2.1 V2.2 Sedimentprøvar S1 S2 S3 Sted Nedstrøms 100 kulefangarvoll Oppstrøms 100 kulefangarvoll Nedstrøms 200 skivevoll Oppstrøms 200 skivevoll 1 m frå land ved 50 skive/kulefangarvoll 1 m frå land ved 100 kulefangvoll 1 m frå land ved 200 skivevoll Tidligere Klassifisert Sterkt påverka 2 * 2 Sterkt påverka 2 * 2 * 1 Akkumulert bly. 1 * 1 Eurofins * Ikkje undersøkt tidlegare 5.2 Metrologiske forhold Feltarbeidet blei gjennomført 07. og 08.mars Første dag i felt var det opphaldsvær og temperaturen var rundt 0. Andre dag i felt var temperaturen rundt 1 og det kom noko nedbør i form av snø på slutten av prøvetakinga. I dagane opp mot feltarbeidet var det mildvær med temperaturar mellom 2-5, og været var generelt tørt. Dette førte til at det var lite vatn i bekkane og sigevassområda. Det var også tele i dei om lag 5 øvste cm av jordlaget.

22 15 6 RESULTATER Resultata frå kartlegginga av grunnmassar er delt inn i banane 50, 100, 200 og 300 meter bane, samt pistolbana. Ei total framstilling av resultata er vist i vedlegg 2 og 3, samt ei kartframstilling i vedlegg 6. Resultata frå analyser av sigevatn og sediment frå Litlevatn er beskrive i kapittel 6.6. Resultata frå skivevollane og kulefangarvollane viser at det generelt er høg forureining i massane. Forureininga er i somme tilfelle konsentrert mot midten av vollen, og massane i ytterkant er ikkje like påverka. Delkapitla nedanfor gir ei nærare beskriving av resultata frå dei ulike delområda og klassifisering av grunnmassane. Framstilling av resultata er vist med estimert areal innan kvar tiltaksklasse. I senter av kvart delareal er det eitt prøvepunkt. Resultata frå analysane i vollane er framstilt med tverrprofil. Djupna på målepunkta i vollane er absolutt i forhold til overflata, men den relative høgda mellom målepunkta i sjakta er ikkje nøyaktig. Det er heller ikkje dimensjonen på vollen. Som nemnd tidlegare er XRF-målingane sensitiv for fuktighet i grunnen, samt organisk innhald. Resultata for prøvane analysert i laboratoriet er samanlikna med resultata frå målingane gjort med XRF. Kalibreringa av resultata for XRF er gjort ved ein omrekningsfaktor basert på forholdet mellom laboratorieresultata og resultata frå XRF. Generelt er gjennomsnittleg faktor for kvart delområde blitt brukt, men for områder kor det har vore store differansar mellom dei to analysane, er faktorar brukt for prøvepunkt med tilnærma lik grunnforhold. Slike avvik kan komme av blant anna kulefragmenter i jordprøva eller større stein. Organisk innhald er ikkje målt i denne undersøkinga, og vurderinga er basert på tidlegare undersøkingar og observasjonar gjort i felt. Faktorar brukt for omrekning kan sjåast i vedlegg 4. Av erfaring, og som også resultata i denne kartlegginga viste, er bly den styrande parameteren når det skal klassifiserast. Når parameterane som er undersøkt i denne kartlegginga samanliknast, er det klassifisert etter «den verste styrer», som i dette tilfellet har vore bly ved alle tilfelle. Då GPS en brukt i kartlegginga gav ein relativt stor feilmargin, er koordinatane for prøvepunkta berre delvis brukt. Resultata frå stadfestinga med GPS var ikkje nøyaktig nok til å utarbeide eit kartgrunnlag som kan nyttast av entreprenør under gravearbeid. Kartframstilling av områda med tiltaksklasse er derfor eit estimat basert på at prøvepunkt er blitt teke i et fast mønster, og er utarbeida ut i frå samanlikning med eksisterande kart og ortofoto meter bana Tabell 0-1, i vedlegg 4, viser omrekningsfaktorar som er brukt for å kalibrere resultata frå XRF. For ein prøve var avviket mellom prøvane svært høgt, og det er anteke at dette kjem av fragmenter frå ammunisjon i prøven. Denne faktoren er derfor ikkje representativ, og er heller ikkje brukt i berekningane. Tabell 6-1 viser analyseresultata for målingar med XRF frå baneløpet for 50 meter bana, berekna ved bruk av omrekningsfaktor. BDL indikerer at verdiane er under deteksjonsgrensa, eller at målingane har gitt negative verdiar. Originaldata av analyseresultata frå XRF målingar

23 16 og Eurofins finnes høvesvis i vedlegg 5 og vedlegg 6. Figur 6-1 viser kartframstilling av klassifiseringa, klassifisert etter bly. Fargane representerer tilstandsklassane vist i tabell 2-1. Både kobbar, antimon og sink har generelt verdiar som er innan tilstandsklasse 1. For bly er det tre prøver innan område A3 gav tilstandsklasse 6, medan to prøvar gav tilstandsklasse 5. I området A4 er det verdiane innan tilstandsklasse 3 og 4. For området A2, nærast standplassen er det berre eit punkt som viste massar med forureining øve tilstandsklasse 3. Tabell 6-1 Analyseresultat for baneløp til 50 meters bana. Parameter/ Område Bly Kobbar Antimon Sink A , BDL « « «43 46 BDL « « « « «7 A BDL BDL « « « BDL «BDL « « « « «26 A BDL BDL «BDL « «BDL 199 BDL « « BDL «BDL 393 «« «BDL 389 BDL ««

24 17 Figur 6-1 Område A2, A3 og A4. Til venstre i bilete er standplass, og til høgre i bilete er 50 meter skivevoll/kulefangarvoll, merka AV meter skivevoll/kulefangarvoll Figur 6.2 viser tilstandsklassane for massane i 50 m skivevoll/kulefangarvoll. Det blei ikkje registrert kulefragmenter i vollen. Massane i vollen ligg innanfor tilstandsklasse 5 og 6, med unntak av eitt prøvepunkt. Figur 6-2 Tilstandsklasser i 50 meter skivevoll/kulefangarvoll, merka AV1. Det blei grove ei sjakt i midten av kulefangarvollen, linje D i figur 6-1 og 6-2, og resultata for kartlegginga er framstilt i figur 6-3. Figuren viser tilstandsklassa for undersøkingar gjort ved 0,1 m, 0,5 m og 1 meters djupne. I kartframstillinga nedanfor er djupne på målepunkta absolutt i forhold til overflata, men den relative høgda mellom målepunkta i sjakta er ikkje nøyaktig. Resultata viser at for nedre del av vollen er det ikkje forureining ved 0,5 og 1 meters djupne, medan øvre del av vollen er forureina i tilstandsklasse 5 ned til 1 meter.

25 18 Figur 6-3 Tverrprofil av 50 meter skivevoll/kulefangarvoll meter bana Tabell 0-2, i vedlegg 4, viser omrekningsfaktorar som er brukt for å kalibrere resultata frå XRF. For to prøver var avviket mellom prøvane høgt, og me antar at dette kjem av fragmenter i prøven. Denne faktoren er derfor ikkje representativ og ikkje brukt i berekningane. Tabell 6-2 viser analyseresultata frå målingar med XRF, berekna ved bruk av omrekningsfaktor. Figur 6-4 og 6-5 viser kartframstilling av klassifiseringa for høvesvis område B3 og B5, klassifisert etter bly. For område B3 var det berre ein prøve som ikkje oversteig tilstandsklasse 3, og resterande prøvar er innan klasse 4 og klasse 5. For område B5 er det to prøvar som ikkje overstig klasse 3. To prøvar nærast kulefangarvollen viste massar med tilstandsklasse 6, medan resterande prøvar er innan klasse 4 og 5. Tabell 6-2 Analyseresultater frå XRF målingar for jordprøvar fra 100 meters bana. Parameter/ Område Bly Kobbar Antimon Sink B3 224 BDL « «1 320 BDL « « « «180

26 19 Parameter/ Bly Kobbar Antimon Sink Område B « « « «26 B5 534 BDL BDL « « « « « « « « « , BDL «30 Figur 6-4 Område B3. Til høgre i bilete er skivevoll for 100 m bana, merka BV1. Figur 6-5 Område B5. Til høgre i bilete er kulefangarvoll for 100 m bana, merka BV2.

27 meter skivevoll og kulefangarvoll Figur 6-6 viser tilstandsklassane for massane i skivevoll for 100 meter bana. Det blei ikkje registrert kulefragment i vollen. Resultata viser at midtre del av vollen er forureina med tilstandsklasse 5, medan områda i ytterkanten av vollen har hovudsakelig massar i tilstandsklasse 3. Figur 6-6 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 100 m skivevoll. Det blei grove ei sjakt i midten av kulefangarvollen, og resultata for kartlegginga er framstilt i figur 6-7. Figuren viser tilstandsklassa for undersøkingar gjort ved 0,1, 0,5 og 1 meters djupne. Resultata viser at det er forureining i tilstandsklasse 5 heilt ned til 1 meters djupne. Figur 6-7 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 100 m skivevoll.

28 21 Figur 6.8 viser tilstandsklassane for massane i 100 m kulefangarvoll. Det blei òg her grove ei sjakt i midten av kulefangarvollen, og det blei registrert kulefragmenter i massane ned til 1 m djupne ved midtre og øvste prøvepunkt. Dette viser igjen i resultata vist i figur 6-9, då det finnes massar med tilstandsklasse 6 heilt ned til 1 meter. Ved nedre målepunkt var det fjell ved om lag 0,6 meters djupne, og det er derfor ikkje tatt prøve ved 1 meters djupne her. Figur 6-8 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 100 m skivevoll. Figur 6-9 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 100 m kulefangarvoll.

29 meter bana Tabell 0-3, vedlegg 4, viser omrekningsfaktorar som er brukt for å kalibrere resultata frå XRF. For ein av prøvane var avviket mellom prøvane høgt, og me antar at dette kjem av fragmenter i prøven. Denne faktoren er derfor ikkje representativ og ikkje brukt i berekningane. Tabell 6-3 viser analyseresultata for målingar med XRF frå baneløpet for 200 meter bana, berekna ved bruk av omrekningsfaktor. Figur 6-10, 6-11 og 6-12 viser kartframstilling av klassifiseringa, klassifisert etter bly, for høvesvis område A5, A7 og A8, og A9. For områda A5, A8 og A9 viste eitt prøvepunkt massar i tilstandsklasse 6. I område A5 og A8 viste eitt prøvepunkt i ytre del av kartleggingsområdet massar i tilstandsklasse 2, medan dei resterande prøvepunkta i desse to områda viste massar innan klasse 3 til 5. Resultata frå område A9, bak kulefangarvollen, viste at det er delområder med massar i klasse 1 og 2, men store deler av området er i klasse 3 til 5. Eitt prøvepunkt i område A7 hadde tilstandsklasse 3, medan resten av prøvane viste massar tilstandsklasse 4 og 5. Tabell 6-3 Analyseresultater frå XRF målingar for jordprøvar fra 200 meters bana. Parameter/ Område Bly Kobbar Antimon Sink A BDL « « « « « « « «2 182 BDL « «BDL « « « «16 A BDL BDL « « «« « « «BDL «« «« «« «« «« «« «« ««A BDL « «« «« ««72 BDL ««

30 23 Parameter/ Område Bly Kobbar Antimon Sink A «« «« « «BDL « «BDL ««A BDL BDL «« « «BDL «« « «BDL «« « « « BDL «BDL 141 ««BDL 79 2 «« « «6 125 BDL «2 204 ««BDL « «BDL « « «BDL 196 BDL ««134 «« « «9 Figur 6-10 Område A5. 50 meter skivevoll/kulefangarvoll kan sjåast til venstre i bilete.

31 24 Figur 6-11 Område A7 og A m skivevoll kan sjåast til venstre i bilete, og 200 m kulefangarvoll kan sjåast til høgre. Figur 6-12 Område A m kulefangarvoll kan sjåast til venstre i bilete meter skivevoll og kulefangarvoll Figur 6-13 viser tilstandsklassane for massane i 200 m skivevoll. Det blei ikkje registrert kulefragmenter i vollen. Resultata viser at massane i nordaustre del av vollen, til venstre i figuren, er under tilstandsklasse 3. Eit prøvepunkt gav massar med tilstandsklasse 6, altså farleg avfall. Det blei grove ei sjakt i midten av kulefangarvollen, og resultata for kartlegginga er framstilt i figur Figuren viser tilstandsklassa for undersøkingar gjort ved 0,1, 0,5 og 1 meters djupne. Resultata viser at det er massar med tilstandsklasse 3 ned til 1 meters djupne i nedre del av vollen, medan øvre del har massar i tilstandsklasse 4 ned til same djupne.

32 25 Figur 6-13 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 200 m skivevoll. Figur 6-14 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 200 m skivevolll. Figur 6-15 viser tilstandsklassane for massane i 200 m kulefangarvoll. Det blei òg her grove ei sjakt i midten av kulefangarvollen, og det blei registrert kulefragmenter i massane ned til 1 meters djupne. Dette viser igjen i resultata vist i figur 6-16, då det finnes massar med tilstandsklasse 5 og 6 heilt ned til 1 meter.

33 26 Figur 6-15 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 200 m kulefangarvoll. Figur 6-16 Resultat for undersøkingar gjort i djupare massar i 200 m kulefangarvoll meter bana Tabell 0-4, i vedlegg 4, viser omrekningsfaktorar som er brukt for å kalibrere resultata frå XRF. Tabell 6-4 viser analyseresultata frå målingar med XRF, berekna ved bruk av omrekningsfaktor. Figur 6-17 og 6-18 viser kartframstilling av klassifiseringa for høvesvis område D1 og DV2, klassifisert etter bly.

34 27 Ingen av prøvepunkta i område D1 er lågare enn tilstandsklasse 3, og det er ikkje massar i tilstandsklasse 6. For område DV2, er det er sjølve terrenget som fungerer som voll. Resultata viser at området like bak skivevollen har ein lågare tilstandsklasse. Då skivevollen er relativt høg er nok ikkje dette området ein del av nedslagsfeltet. Området like føre der terrenget startar å heve har stort sett tilstandsklasse 6, og reknast som farleg avfall. I dette området er det også høge konsentrasjonar av kobbar. laget var her tynt, med større stein under i somme delområder. Prøvane er i dette området teke fram til avgrensinga med gjerdet i nordaust. Området er avgrensa av fjellvegg i søraust. Tabell 6-4 Analyseresultater frå XRF målingar for jordprøvar fra 200 meters bana. Parameter/ Område Bly Kobbar Antimon Sink D BDL « « « « «BDL « « « « « BDL « « « « « BDL «120 DV « « « « « , BDL , , BDL « « , , BDL «BDL « , DV , BDL « « « , BDL 665

35 28 Figur 6-17 Baneløpet for 300 m bana, merka D1. Til høgre i bilete er skivevollen, merka DV1. Figur 6-18 Området bak skivevoll for 300 m bana som fungerer som kulefangarvoll, merka DV2. Øvst i bilete er skivevollen Skivevoll for 300 meter bana Det er ikkje føretatt sjakting i vollane, då ein møtte på fjellgrunn ved første prøvepunkt. Det var òg utfordrande for gravemaskina å komme seg fram i terrenget. Figur 6-19 viser tilstandsklassane for massane i 300 m skivevoll. Det blei ikkje registrert kulefragmenter i vollen. Resultata viser at massane i nordaustre del av vollen, til venstre i figuren, er under tilstandsklasse 3. Eit prøvepunkt gav massar med tilstandsklasse 6, altså farleg avfall.

36 29 Figur 6-19 Resultata for undersøkingar gjort av massane i 300 meter skivevoll. 6.5 Pistolbana Resultata frå kartlegginga er framstilt i figur 6-20 og tabell 6-5. Omrekningsfaktorar brukt er vist i tabell 0-5 i vedlegg 4. Då deler av grunnforholda i område C1 og C2 var svært like, er gjennomsnittet av faktorane frå desse delområda brukt til omrekning. Det er ikkje føretatt sjakting i vollane på pistolbana. Det skråande terrenget fungerer som skivevoll/kulefangarvoll, er alle resultata framstilt i figur Som nemnd tidlegare er området avgrensa av fjellvegg i sør. Resultata viser at forureininga i kulefangarvollen er generelt størst i senter av terrenget. Under prøvetakinga blei det observert ein høg konsentrasjon av fragmenter i grunnen, frå både ammunisjon, hylser og anna metallavfall. Dette gjeld spesielt for område C1 og deler av C2. Prøvane teke nærast standplassen har òg dei høgaste konsentrasjonane av kobbar og sink. Tabell 6-5 Analyseresultater frå XRF målingar for jordprøvar frå pistolbana bana. Parameter/ Bly Kobbar Antimon Sink Område C BDL « « « BDL « « «65 C « « « « «64 45 BDL « « « «BDL , BDL «BDL

37 30 Parameter/ Bly Kobbar Antimon Sink Område CV « « , BDL « «« « , « « « «9 591 BDL « « «4 326 BDL «49 Figur 6-20 Klassifisering massane ved pistolbana. Til venstre i bilete er standplassen. 6.6 Resultat frå sigevatn og sediment To mindre bekker er undersøkt i denne kartlegginga. Dei har tidlegare vist å vera sterkt påverka av aktiviteten på skytebana. I perioden kor denne kartlegginga var føretatt var det svært lite nedbør, samt periodar med frost. Dette gjorde at det var lite flytande/ rennande vatn gjennom området, og dette kan ha hatt innverknad på resultata.

38 31 Figur 6-21 viser kor vassprøvane er teke. Prøvepunktet merka V 2.1 er nedstrøms skytebana, medan punkt V 2.2 er oppstrøms skytebana i same bekk. Punkt V 1.1 er også teke nedstrøms skytebana, men denne bekken var tørrlagd oppstrøms skytebana og der var derfor ikkje mogleg å få ut ei prøve her. Analyseresultata er vist i tabell 6-5. Figur 6-21 Prøvepunkt for sigevassprøvar, merka med V, og sedimentprøvar, merka med S. Tabell 6-6 Resultata for analyse av sigevatn, på henholdsvis filtrerte og ufiltrerte prøvar. Parameter (µg/l) V 1.1 V 2.1 V 2.2 Forhold Bly Kobbar Sink Antimon Totalt 190* 44* 7 6,3 Filtrert 130* 24* 1,5 16,0 Totalt 23* 9,7* 1,6 6,0 Filtrert 14* 6,3* 0,48 13,4 Totalt 23 7,5 14 0,5 Filtrert 16 8,7 7,6 1,1 Totalt 2,9 1,8 < 0,20 9,0** Filtrert 2,2 1,5 0,042 35,7 * Overstig EcoSL verdiar ** Deteksjonsgrensa på 0,20 bruk for berekning

39 32 Resultata viser at det er ei auking i konsentrasjonen av alle parameterar, for utan om total sink, nedstrøms skytebana. Dette indikerer at sigevatn bidrar med forureining til Litlevatnet. Resultata viser også at majoriteten av metalla er tilstade som oppløyste forbindelsar. For vurdering av påverknaden brukast forholdet mellom resultata frå prøvestasjonen og ein referansestasjon. Viss dette forholdet er lågare en 10, anslåast påverknaden å vera liten til middels. Med prøvane oppstrøms skytebana som referansestasjon, viser resultata frå dei filtrerte prøvane at alle parameterane, for utanom sink, har stor påverknad på resipienten. Konsentrasjonane av antimon er under det vassforskrifta krev av drikkevatn, men resultata viser at forureininga frå skyteaktiviteten bidrar med ei auking i konsentrasjonane som kan vurderast som svært høg. Resultata frå sigevatnet ved 100 meter kulefangarvoll, merka V 1.1 viser at konsentrasjonane av bly er så høge at dei havnar i tilstandsklasse 5 og overstig EcoSL verdiane. Verdiar i klasse 5 vurderast som akutt toksiske, med omfattande effektar. Resultata for sink overskrider her verdiane innan tilstandsklasse 3, som igjen vurderast å ha ein akutt toksisk effekt. Resultata frå prøvane teke frå sigevatnet nedstrøms 200 meter kulefangarvoll, overstig òg EcoSL verdiane. Konsentrasjonane ligg innan klasse 3 og klasse 4, som inneber verdiar med akutt toksisk effekt. Resultata frå sedimentprøvane viser at forureininga kan klassifiserast som låg ved alle prøvestasjonane. Likevel kan ein sjå ei auking i konsentrasjonen for både bly, kobbar og antimon frå 50 meter skivevoll/kulefangarvoll og til 100 og 200 meter kulefangarvollar. Dette kan vera på grunn av avrenningsbekkane som finnes ved 100 og 200 meter kulefangarvollane. Tabell 6-7 Resultata frå kartlegging av sedimenter i Litlevatnet. Parameter (mg/kg) S1 S2 S3 Bly Kobbar 9, Sink Antimon < 0,9 < 0,9 1,5

40 33 7 TILTAKSPLAN Etter forureiningsforskrifta er det krav til tiltaksplan ved terrenginngrep i forureina grunn. Den skal innehalde naudsynte tiltak som skal sikre at grunnen ikkje overskrider fastsette akseptkriteria for eigedommen, og at anleggsarbeidet ikkje medfører forureiningsspreiing eller fare for skade på helse og miljø. 7.1 Vurdering av tiltak Då det vurderast å regulere området for skytebana til anten idrettsområde eller friluftsområde er dette i begge endane av tabellen over akseptkriteria og arealbruk. Dette gjer at behovet for tiltak vil variere etter kva som blir bestemt av arealbruk. Om området skal brukast for idrettsformål skal eksponert toppjord vera under klasse 2. Om området derimot skal brukast til friluftsområde skal toppjorda vera under klasse 3, eventuelt klasse 4 eller 5 med risikovurdering av spreiing og/eller helse. Då område allereie ligg i nærleiken til eit eksisterande idrettsanlegg, og det er anteke at barn og unge ferdes i området, anbefalast det at klasse 3 for toppjord setjast som maksimum akseptkriteria. Med dagens situasjon oppstår det brukarkonflikt då konsentrasjonane av metaller i grunn og sigevatn fleire stader overstig tilstandsklasse 3, og det er ein risiko for eksponering til menneske og spreiing til resipienten, Litlevatnet. Resultata frå analyser av sigevatn viser at det i dag er spreiing til Litlevatnet på grunn av avrenning frå forureina massar Tiltak mot spreiing Datagrunnlaget er noko tynt, og vidare overvaking og kartlegging av avrenningsbekkane bør vera eit prioritert arbeid. Dette er noko som også må gjerast under og etter gravearbeid, for å overvake at situasjonen ikkje forverrast under arbeidet, og at eventuelle tiltak fungerer. Jamfør forureiningsforskrifta del 1, 2-6, punkt 6, skal iverksatt kontroll og overvaking under og etter terrenginngrep dokumenterast. Ved gravearbeid i planområdet er det sannsynleg at det vil skje ei økt mobilisering av forureininga. Dette kan forårsake spreiing til resipienten Litlevatnet, og det kravst tiltak for å sikre mot dette. Eit tiltak for å unngå spreiing til Litelvatnet kan vera omlegging av avrenningsbekkar, eventuelt legga dei i røyr gjennom dei forureina områda. Eit anna tiltak kan vera avskjering av sigevatnet, for å redusere vasstraumen gjennom massane, eventuelt bruke reaktive barrierar. Dette må vurderast opp mot andre miljøomsyn. Det kan òg vera tilstrekkelig å fjerne, eventuelt reinse, dei forureina massane for å unngå spreiing til resipienten. Dette vil i tillegg løyse brukarkonflikten eksponering av menneske.

41 Oppryddingshøve Oppryddingshøvet er avhengig av planlagd arealbruk for planområdet. Då denne kartlegginga gir eit grovt estimat av både arealavgrensing og djupneavgrensing kan det vera ei trong for grundige undersøkingar for å utarbeide eit kartgrunnlag for entreprenøren. Mengdebeskrivinga kan først utarbeidast når avgrensinga er kartfesta og arealbruk fastsatt. For både idrettsområder og friluftsområder vil ikkje massar med tilstandsklasse 2 eller lågare vera i strid med akseptkriteria. Sjølv om toppjord skulle overskride akseptkriteria, kan massar med tilstandsklasse 3 brukast som underliggande jord. Kor djupt forureininga går må derimot undersøkast i felt av entreprenøren kontinuerlig under gravearbeidet. Dette vil igjen påverke høvet for opprydding. Etter forureiningsforskrifta, del 1, kapittel 2, 2-5, skal masser som ikkje disponerast på eigendommen leverast til godkjend deponi eller behandlingsanlegg med tillating etter forureiningsforskrifta. For massar med konsentrasjonar over tilstandsklasse 5, her klassifisert til tilstandsklasse 6, er det i tillegg krav om å utføre utlekkingstestar på desse massane, og måling av organisk innhald (TOC). Det er anteke høgt innhald av TOC i toppjorda, men dette må utførast seinare, seinast under første fase av anleggsarbeidet Arealavgrensing Resultata frå kartlegginga viser at det generelt er høgast konsentrasjonar av bly i nedslagsområda. Dette gjeld spesielt vollane. Det er enkelte områder kor det er ei naturlig avgrensing i form av fjell i dagen, som ved kulefangarvoll ved 300 meter bana og pistolbana. Likevel har alle baneløpa delområder som overstig akseptkriteriene for arealbruk, og det er eit høve for å avgrense denne ytterligare, både for å sikre at alle forureina masser fjernes og for ikkje å fjerne rene masser ut frå et økonomiske omsyn. For å få ei nøyaktig arealavgrensing, kan eit tiltak vera å utarbeide eit kartgrunnlag for entreprenør. Dette kan gjerast ved landmåling og målingar med XRF med målepunkt kvar 0,5 1 meter. Dette kan vera spesielt gunstig i områder kor det er overgang mellom tilstandsklassar, og i ytre deler av kartleggingsområda. Eit slik tiltak kan òg vera ein del av beskrivinga til entreprenøren, kor gjennomføringa blir i første fase av anleggsarbeidet Djupneavgrensing Skivevollar og kulefangarvollar er undersøkt ned til 1 meters djupne. For resterende areal er alle prøvar undersøkt ved 0,1 meters djupne. Normalt vil forureininga på baneløpa vera avgrensa til de øvste 20 cm. Då skytebana blei etablert på 1860-talet er det grunn til å mistenke at det fins forureining også i djupare grunnmassar, som følgje av omfylling av massar. Under anleggsperioda og oppgraving må det difor kontrollerast fortløpande med XRF for å påvise forureining. Om resultata viser at det er forureining djupare ned enn antatt, skal det gravast djupare og konsentrasjonane skal rapporterast og massane klassifiserast.

42 Mengdeberekning Volum av antatt forureina massar er berekna på bakgrunn av anslått areal og 20 cm djupne på baneløpa og 1 meter i vollene, vist i tabell 7.1. Med estimert eigenvekt på 1,8 t/m 3 er det berekna tonnasje. Det samla oppryddingshøvet av massar i tilstandsklasse over klasse 3 er då estimert til 4475 tonn. Av desse er massar i tilstandsklasse 6 som må deklarerast og deponerast anslått å vera 1404 tonn. Mengdeberekningar per delområde finnes i vedlegg 5. Tabell 7-1 Estimering av massar i dei ulike tilstandsklassane Tiltaksklasse Areal, m 2 Volum, m 3 Vekt, tonn Klasse Klasse Klasse Klasse Totalt Sikring og beredskap Under anleggsperioden skal området avskjermast mot uvedkommande. Dette skal gjerast med avsperring og skilting. Massar skal kontinuerlig kontrollerast under utgraving, både for djupneavgrensing og arealavgrensing. Dette gjerast med XRF, for å kunne påvise forureining og for kontroll. Før anleggsarbeidet startar skal bekkene leggast i røyr eventuelt avskjerast. Det bør lages ei grøft mot Litlavatnet eller etablerast ei siltgardin for å hindra partikkeltransport. Det må utførast analyser av avrenningsbekkar og Litlavatnet. Under anleggsarbeidet skal det utførast rutinekontroll ein gong i veka av avrenningsbekkane og Litlavatnet for å sikre at det ikkje skjer ei forverring. Entreprenøren er forplikta å utarbeide ein beredskapsplan som inneheld rutinar for varsling og handtering av upårekna forureining eller fare for/ved spreiing av forureining. Under gravearbeid er det eit høve for mellomlagring av jordmassar. For å sikre at det ikkje skjer ei spreiing under lagringa, skal massar som skal omflyttast eller deponerast lagrast på tett duk. Massane skal også tildekkast i periodar kor det ikkje er arbeid i området og ved nedbør. Ved transport av forureina massar skal lasteplan vera tildekka for å forhindre spreiing. Sluttprøver må tas for å kontrollere at gjenliggande masser er innanfor akseptkriteriene. 7.4 Kvalifikasjonar Jamfør forureiningsforskrifta 2-6, punkt 7, skal det vera dokumentasjon på at tiltaka blir gjennomført av godkjente føretak for ansvarsrett og føretak med særlig faglig kompetanse.