Møre og Romsdal. Vesentlege spørsmål. i forvaltninga av vassressursane i utvalde vassområde i perioden

Transkript

1 Vassregion Møre og Romsdal Vesentlege spørsmål i forvaltninga av vassressursane i utvalde vassområde i perioden Høringsnotat

2 FORORD Er du interessert i korleis det står til med vatnet i innsjøar, vassdrag, grunnvatn og langs kysten der du bur eller ferdast? Då bør du engasjera deg i arbeidet med heilskapleg vassforvaltning. Denne omtalen av vesentlege spørsmål for vassregion Møre og Romsdal er eit forslag som skal vise kva hovudutfordringar som finst når det gjeld vassforvaltninga i utvalde vassområde fram til Forskrift om rammer for vassforvaltninga (vassforvaltningsforskrifta) inneheld reglar om høring av vesentlege spørsmål. Denne forskrifta er den norske oppfølginga av EUs vassdirektiv. Dette forvaltningsregimet krev at alt ferskvatn, grunnvatn, brakkvatn og kystnært vatn skal kartleggast og analyserast. Vidare skal det setjast miljømål, utarbeidast tiltaks- og overvakingsprogram for den enkelte vassførekomsten. Målet er å oppretthalde eller oppnå god tilstand eller godt potensial i alle vassførekomstane. Arbeidet skal munne ut i ei forvaltningsplan for den første planperioden ( ). Ønskjer du å påverke arbeidet? Vassforvaltninga skal gje interesserte høve til å delta med synspunkt. Planprogrammet skal vise når ulike arbeidsprosessar blir gjennomført, når det er offentlege høringar og når vedtak blir fatta. Molde, Ottar Brage Guttelvik Fylkesdirektør Møre og Romsdal fylke Alle interesserte har høve til å komme med skriftlege innspel i samband med høringa av vesentlege spørsmål innan 1. august 2008 til Møre og Romsdal fylke Fylkeshuset 6404 Molde eller som e-post til: postmottak@fmmr.no Ver vennleg og merk brev og e-post Vesentlege spørsmål Høringsnotatet og annan informasjon om oppfølginga av vassforskrifte finn du på 2

3 INNHALD 1. BAKGRUNN FOR HØRING AV VESENTLEGE SPØRSMÅL Innleiing Grunnlaget for oversikten over vesentlege spørsmål TILSTANDEN I VASSDRAG OG FJORDAR Vesentlege spørsmål i forvaltninga av vassførekomstane i... 5 vassområde 11 og 12 Langfjorden, Eiravassdraget og Litldalsvassdraget Vesentlege spørsmål i forvaltninga av vassførekomstane i... 6 vassområde 13 Søre Sunnmøre Samanfatning av vesentlege spørsmål i forvaltninga av vassførekomstane i vassregion Møre og Romsdal

4 1. BAKGRUNN FOR HØRING AV VESENTLEGE SPØRSMÅL 1.1 Innleiing EUs rammedirektiv for vatn (direktiv 2000/60/EF) blei vedtatt i 2000, og direktivet blei innlemma i EØS-avtalen Forskrift om rammer for vassforvaltninga (vassforvaltningsforskrifta) blei vedteken og tok til å gjelde frå Vassforvaltningsforskrifta innarbeider rammedirektivet for vatn i norsk rett. 28 i vassforvaltningsforskrifta pålegg vassregionmyndigheita å sende ein foreløpig oversikt over vesentlige spørsmål vedrørande vassforvaltninga i ein vassregion på offentleg høring seinast 2 år før ny forvaltningsplan skal tre i kraft. 1.2 Grunnlaget for oversikten over vesentlege spørsmål Då arbeidet i vassregion Møre og Romsdal starta opp i 2007, hadde sentrale myndigheiter ut frå opplysningar i sentrale tema- og fagdatabasar gjennomførd ein grovkarakterisering av alle vassførekomstar i Noreg. Det innebar at dei vassførekomstane som ut frå den oversikten var påverka av for eksempel forureining, endringar i vassføring (til dømes grunna kraftutbygging) eller andre forhold, står i fare for ikkje å ha god eller svært god økologisk tilstand i slutten av første planperiode, blei identifiserte. Denne grovkarakteriseringa er på fagleg grunnlag vurdert og supplert av Møre og Romsdal fylke som vassregionmyndigheit, og innhaldet er også presentert for og gått gjennom av aktuelle kommunar på fagleg grunnlag. Det har vore ei målsetting at karakteriseringa av vassførekomstane også skulle spegla opplysningar frå kommunane. Statlege myndigheiter har eit sjølvstendig ansvar for opplysningane om dei fagtema som ligg innafor deira forvaltningsområde. Vassregionmyndigheita har ein koordinerande rolle i dette høve. Det er resultatet frå karakteriseringa som ligg til grunn for omtalen av dei vesentlege spørsmåla i vassregion Møre og Romsdal. Sjølv om arbeidet med karakteriseringa ikkje kan seiast å vere heilt dekkande for alle fagområde, er det vassregionmyndigheita si oppfatning at det gjev eit tilfresstillande grunnlag for omtalen av vesentlege spørsmål. Høringa av vesentlege spørsmål vil kunne resultera i nyttige innspel og korrigeringar i det vidare arbeid med utarbeiding av tiltaksplan og forvaltningsplan for første planperiode i vassregionen.

5 2. TILSTANDEN I VASSDRAG OG FJORDAR Omtalen av vesentlege spørsmål i første planperiode i vassregion Møre og Romsdal gjeld vassområda 2.1 Litldalsvassdraget (vassområde 12) 3.1 Eiravassdraget med Langfjorden i Nesset kommune (vassområde 11) 5 Søre Sunnmøre (vassområde 13) 2.1 Vesentlege spørsmål i forvaltninga av vassførekomstane i vassområde 11 og 12 Langfjorden, Eiravassdraget og Litldalsvassdraget Vassområda 11 og 12 er først og fremst vald ut for å samordne oppfølging av vassforskrifta med revisjonen av konsesjonsvilkåra for aurareguleringa. I omtalen av vesentlege spørsmål er det derfor naturleg å sjå vassområda under eitt. Kommunane Nesset og Sunndal er mest sentrale i desse vassområda, men dei omfattar også område i Lesja i Oppland og Rauma. Aura og Litldalsvassdraget er pga. kraftverksinngrepa å rekna som sterkt modifiserte vassførekomstar (SMVF). Etablering og regulering av magasina og fråføring av vatn i hovudelvane har ført til vesentlege endringar i den økologiske tilstanden, og god status kan ikkje nås utan at dette i vesentleg grad vil gå ut over den eksisterande bruken. Ein må derfor finne fram til kva som er godt økologisk potensial i desse vassførekomstane. Dei krav som er sendt inn til NVE i samband med revisjonssaka, vil vere eit utgangspunkt for å fastsetta dette, men også andre tilhøve kan vere viktig i dette arbeidet. Det er under utvikling ein generell metodikk for korleis ein skal fastsetta godt økologisk potensial i SMVF, og i dette høve er aurareguleringa nytta som eksempel. Dette vil kunne bidra til å lette det vidare arbeidet med vassforskrifta i desse vassområda. Reduksjonen av laksestammen i Eiravassdraget, særleg i Aura, reknast som den mest vesentlege økologiske endringa som har skjedd som følgje av Aurareguleringa. I Litldalsvassdraget er det få tilhøve utover kraftutbygging som påverkar tilstanden i vassførekomstane i dette vassdraget. Den lakseførande delen av elva er infisert av gyrodactylus salaris, og det er introdusert Harr i høgtliggande vatn. I Eiravassdraget er Litjvatnet, Eikesdalsvatnet og Eira truleg vassførekomstar som ikkje fell inn under definisjonen av SMVF, sjølv om desse på fleire og ulike måtar er påverka av aurareguleringa. For desse vil ein truleg kunne oppnå minimum god status med tiltak som ikkje i vesentleg grad påverkar bruken, men det er ein mogleg risiko for at god status ikkje kan nås i løpet av planperioden fram til Også i nedre del av Kanndalselva, ei sideelv til Eira, er det mogleg risiko for at god status ikkje kan nås grunna omfattande forbyggingsverksemd. Elles i vassområde 12 er det mogleg risiko for at Eidsvågelva og Visa ikkje når god status i planperioden. Dette har si årsak i påverknad frå avrenning frå jordbruksverksemd og busetnad. For nedre del av Visa er det og risiko for dette årsaka i at elva er forbygd. 5

6 2.2 Vesentlege spørsmål i forvaltninga av vassførekomstane i vassområde 13 Søre Sunnmøre Vassområde 13 omfattar alle elvar, innsjøar, fjordar og kystvatn i kommunane Vanylven, Sande, Harøy, Ulstein, Hareid, Ørsta og Volda, og delar av Stranda, Sykkylven, Selje og Eid kommunar, dei to sistnemnde i Sogn og Fjordane. Vassområdet omfattar ei mengd ulike problemstillingar i høve til vassforvaltninga, og dette var også ei av føresetnadene for at vassområdet blei vald til første planperiode. Samstundes er det mange vassførekomstar som ikkje har særskilde utfordringar i høve til økologisk tilstand, og som derfor ikkje vert via merksemd i omtalen av vesentlege spørsmål. Selje, Eid, Stranda og Sykkylven kommunar Det er berre relativt små delar av desse kommunane som inngår i planarbeidet i første planperiode, og vassførekomstane har i hovudsak god eller svært god status. I Selje kommune er det heile Vanylvsfjorden, nordvestsida av Stadlandet, Kjødspollen og elvane til denne som er med i planområdet. Det er eit gamalt kraftverk på Kjøde som nyttar fallet frå Skorgevatnet på grensa mellom Selje og Vanylven. Vassføringa i Skorgeelva er påverka av dette, og er i øvre del sterkt modifisert. Øvre del av Stigedalselva ligg i Eid kommune. E 39 ligg nær vassdraget frå Storesætervatnet og nordover. Det er ikkje kjend at det er særskilde forvaltningsutfordringar i dette vassdraget. Vassdraget er elles verna. Øvre del av Norangsdalen i Stranda kommune, og Hundeidvika/Megarden med Hunda i Sykkylven kommune inngår også i planområdet. Det er ikkje kjend anna enn at påverknadene på vassførekomstane er små, og at dei har tilfredsstillande økologisk status. Vanylven kommune Vasskraftutbygging og flaumsikring er dei vesentlegaste påverknadsfaktorane for vassførekomstane i Vanylven. Det er i tillegg noko påverknad frå jordbruksverksemd og gruveverksemd. Syvdsfjorden er ein terskelfjord med noko belastning frå avløp og jordbruk. Det er knytt uvisse til fjorden sin økologiske tilstand. Grunnvassressursar er vurderte i samband med karakteriseringa, utan at det er funne grunn til å stille spørsmålsteikn ved tilstanden. Brandalselva (delvis SMVF) med Børvatnet (SMVF) og Mørkevatnet, grunna vasskraftutbygging Kvanndalsvatnet (SMVF) med Nordalselva (delvis SMVF), grunna vasskraftutbygging Fiskåelva (delvis SMVF), grunna sikringstiltak og påverknad frå jordbruk og busetnad Ripsdalselva (delvis SMVF), grunna sikringstiltak Åheimselva og Gusdalsvatnet, grunna forureining frå gruveverksemd Vikevatnet, grunna avrenning frå jordbruksareal Syvdsfjorden, grunna ulik påverknad, m.a. busetnad og jordbruksverksemd 6

7 Sande kommune Det er relativt få utfordringar når det gjeld tilstanden i vassførekomstane i Sande. På Larsnes og i Gursken er det avgrensa lokalitetar der det er usikkerheit knytt til tilstanden i marine vassførekomstar grunna industriverksemd. Gursken er ein terskelfjord. Storevatnet/Sædalsvatnet og Storelva er utnytta til kraftutbygging og er noko landbrukspåverka. Vågselva på Sandsøya er noko påverka av landbruksverksemd og tekniske inngrep frå gamal tid. Indre Gursken, grunna industriverksemd Storevatn/Sædalsvatn, grunna avrenning frå landbruksareal Vågselva, grunna jorbruksverksemd Larsnes, grunna industriverksemd Herøy kommune Utfordringane når det gjeld tilstanden i vassførekomstane i Herøy er i hovudsak knytt til marine område med dårleg vassutskifting. Dette gjeld først og fremst vågen i Fosnavåg, Straumane som skil Bergsøya/Leinøya, og den grøne korridor, sundet som skil Hareid og Ulstein kommunar. Fosnavågen, grunna ulik verksemd Straumane, grunna ulik verksemd Den grøne korridor, grunna ulik verksemd Holmefjorden, grunna ulik verksemd Ulstein kommune Utfordringane når det gjeld tilstanden i vassførekomstane i Ulstein er i hovudsak knytt til marine område med dårleg vassutskifting. Dette gjeld Lyngnesvika og den grøne korridor, sundet som skil Ulstein og Hareid kommunar. Vassførekomstane er i hovudsak påverka av verftsindustri, anna industri og kommunale avløp. Det er og elveførekomstar med mogleg risiko grunna landbrukspåverknad, kraftutbygging og vassuttak til settefiskanlegg. Lyngnesvika med Garsholhølen, grunna ulik verksemd Ulsteinelva øvre del, (SMVF), grunna vasskraftutbygging og drikkevassutak Litlevatnet (SMVF), grunna vasskraftutbygging og drikkevassutak Den grøne korridor, grunna ulik verksemd Borgarvika, grunna ulik verksemd Haddalselva, grunna busetnad og jordbruksverksemd Ulsteinelva, nedre del, grunna vasskraftutbygging og drikkevassutak Storelva (Flø), grunna vassuttak (?) 7

8 Hareid kommune Utfordringane når det gjeld tilstanden i vassførekomstane i Hareid er i hovudsak knytt til vassdraga med utløp på Hareid og i Hjørungavåg/Liavåg. Det er knytt noe usikkerheit til kva tilstandsstatus desse førekomstane har i dag. Også sjølve Liavågen har ein mogleg risiko for ikkje nå god status innan Grimstadvatnet, grunna avrenning frå m.a. jordbruksverksemd og busetnad Hareidselva (SMVF), grunna senkingstiltak Hjørdalsvatnet, grunna avrenning frå jordbruksverksemd og busetnad Snipsøyrvatnet, grunna avrenning frå jordbruksverksemd og busetnad Riseelva, grunna avrenning frå m.a. jordbruksverksemd og busetnad Kaldholelva, grunna avrenning frå m.a. jordbruksverksemd og busetnad Liavågen, grunna ulik verksemd Volda kommune Vasskraftutbygging er den faktoren som i størst grad påverkar tilstanden av vassførekomstane i Volda. Påverkinga frå landbruket er truleg mindre omfattande enn kva som har vært tilfelle tidlegare. Handteringa av gjødsel og silopressaft er blitt betre med åra, og det er mindre aktivitet i jordbruket. Ein del elvar og bekker har på dette grunnlag fått endra status frå grovkarakteriseringa, frå mogleg risiko til inga risiko. Ved Alida er det eit eldre deponi, og det er uklart om dette påverkar tilstanden i sjøen utafor. I innløpet til Voldsfjorden er det ein dumpeplass frå gamalt av. Kva påverknad denne ev. har på vasstilstanden er uklart. Geitvikelva (SMVF), grunna kraftutbygging Austebotn (SMVF), grunna kraftutbygging og anna verksemd Fyrdselva/Austefjordselva frå og med Grøndalsvatnet til Eidsvatnet (SMVF), grunna kraftutbygging Litlebøelva (SMVF), grunna kraftutbygging Elv frå Vassbakkvatnet, grunna vassuttak og gruveverksemd Storlivatnet og elv frå Storlivatnet (SMVF), grunna kraftubygging Eikremselva, grunna busetnad og landbruksverksemd Elv til Hovdevatnet?, grunna? Sagelva (frå Furene), grunna ulik verksemd Elv frå Rotevatn og bekker gjennom utbygde område i Volda sentrum, grunna urbanisering/tette flater, men likevel med god tilstand? Ervikvatnet med tilførselselv, grunna kraftutbygging, kanalisering og landbruksverksemd Ørsta kommune Vasskraftutbygging er den faktoren som i størst grad påverkar tilstanden av vassførekomstane i Ørsta. Påverkinga frå landbruket er truleg mindre omfattande enn kva som har vært tilfelle tidlegare. Handteringa av gjødsel og silopressaft er blitt betre med åra, og det er mindre aktivitet i jordbruket. Ein del elvar og bekker har på dette grunnlag fått endra status frå grovkarakteriseringa, frå mogleg risiko til inga risiko. 8

9 Ørstafjorden og Bjørkevika er terskelfjordar, med dei utfordringar som er knytt til vasskvaliteten i slike. Grunnvassressursar er vurderte i samband med karakteriseringa, utan at det er funne grunn til å stille spørsmålsteikn om tilstanden. Bjørkevika (terskelfjord), grunna kraftutbygging og anna verksemd Norangselva (SMVF), grunna kanalisering og landbrukspåverknad Trandalselva (SMVF), grunna kraftutbygging og sikringstiltak Bondalselva, nedre del (SMVF), grunna sikringstiltak, landbrukspåverknad og busetnad Barstadelva (SMVF), grunna sikringstiltak, landbrukspåverknad og busetnad Storelva N. Vartdal, nedre del (SMVF), grunna kanalisering, landbrukspåverknad og busetnad Storelva, Vartdal,, nedre del (SMVF), grunna kanalisering, landbrukspåverknad og busetnad Ørstaelva, Follestaddalen, grunna sikringstiltak Ørstaelva, Harpestadelva, grunna sikringstiltak Morkaelva mellom Skjåstad kraftverk og Raustadvatnet, grunna kraftutbygging, sikringstiltak, busetnad og landbruksverksemd Øvre del av Bondalselva, grunna busetnad og landbruksverksemd Standalelva???, grunna massetak Storelva, Vartdal (øvre del), grunna jordbruksverksemd og busetnad Liadalselva?, grunna sikringstiltak Ørstadelva, Ørsta sentrum, grunna urbanisering/tette flater Mos-olaelva (Hovden), grunna sikringstiltak og anna verksemd 2.3 Samanfatning av vesentlege spørsmål i forvaltninga av vassførekomstane i vassregion Møre og Romsdal Vasskraftutbygging Landbruksforureining Avløp frå busetnad Redusert vasskvaliteten i marine førekomstar Flaum- og erosjonssikringstiltak Overvaking 9