Geir Vestheim. Kulturpolitikk i det moderne Noreg

Transkript

1 Geir Vestheim Kulturpolitikk i det moderne Noreg Det Norske Samlaget Oslo 1995

2 Innhald Forord 9 I. Allmenn bakgrunn: Fenomenet kulturpolitikk 1 Kulturpolitikk før kulturpolitikken 13 Den nådige herren og kunstnaren 13 Kyrkja og kulturen 16 Kunsten i den borgarlige offentligheita 18 Nasjonsbygging gjennom kulturinstitusjonar 21 2 Kultur, kunst og kulturpolitikk i moderne tid 25 Overordna perspektiv: Modernisering og kulturpolitikk 25 Tilnærming og metode 27 Omgrepet 'kultur' 28 Profesjonell kunst, amatørkunst og kommersiell kunst 31 Danningskultur, industriprodusert kultur og folkekultur 35 Kva er kulturpolitikk? 39 3 Kulturpolitiske modellar 43 Prinsippet om ei armlengds avstand 43 Hjelparen 44 Mesenen 45 Arkitekten 46 Ingeniøren 50 Heilskapsmodellar eller enkeltdimensjonar? 51 Kvantitet og organisasjon kontra kvalitet og funksjon 53 4 Eit fransk paradoks: Augustin Girard og den nye kulturpolitikken 55 Fransk bakgrunn: Paris mot provinsen 55 Talsmannen Augustin Girard 60 Livskvalitet og identitet 62 Kunstpolitikk - eit dilemma mellom fridom og styring 65 Kunstformidling - eit sosiologisk og psykologisk problem 69

3 Støtte til subkulturane 71 Animasjon: Opplysnings- og stimuleringsarbeid 73 Samfunnsvitskaplige analysar og rasjonell planlegging 75 Styresmaktene si rolle 76 Kulturpolitikk som utviklings- og opplysningsprosjekt 79 Girard og fransk kulturpolitikk 81 II. Norsk kulturpolitikk i lengdesnitt 5 Folkeopplysning og folkerørsler. Ein opptakt til norsk kulturpolitikk 87 Frå kulturmonopol til folkeopplysning 87 Slutten av 1800-talet: Nasjonaldemokratisk og sosialradikal kulturaktivisme 90 Norskdom som politisk mobilisering 91 Frå norskdomstradisjon til arbeidartradisjon: Samanheng eller brott? 94 6 Opplysningspolitikk i arbeidarrørsla i 30-åra 97 Arbeidarrørsla - den største folkerørsla i moderne tid 97 Arbeidarkultur og kulturpolitikk 98 Arbeidernes Idrettsforbund (AIF) 102 Sosialistisk Kulturfront 104 Arbeidernes Oplysningsforbund (AOF) 107 Andre kulturtiltak 110 Partiprogrammet kontra dei sosialistiske opplysningsskrifta 111 «Et visst forråd av nødvendige kjensgjerninger...» 117 «Vår bibliotekpolitikk» 118 Kulturarbeid som politisk instrument : Kulturpolitikk og gjenreising 126 Erfaringane frå mellomkrigstida og den andre verdskrigen 126 «Vår kulturs fremtid» Kulturpolitisk debatt i Arbeidarpartiet i 50-åra 131 Arven frå mellomkrigstida: Halvdan Koht og den kulturelle veksttanken 132 Sosialistisk kultur eller sosialistisk kulturpolitikk? 135 Frå språkstrid til språkfred 141

4 Skolepolitikken 143 Skjønnlitteraturen i folkeopplysninga 144 Krise i litteraturen 146 Skandinavisk perspektiv: Sverige og Danmark 152 Samanfatning Meir kultur til alle 158 Riksinstitusjonar, lovgiving og avtaleverk 158 Kampen om Norsk Kulturfond 161 Nasjonal infrastruktur for kulturpolitikk Eit vendepunkt: Ny kulturpolitikk 172 Den desentrale kultur- og opplysningstradisjonen i Norden åra: Kritikk mot den sentraldirigerte kulturpolitikken 174 Initiativ frå UNESCO. Oppfølging frå medlemslanda 175 Stortingsmeldingane om den nye kulturpolitikken 179 Den desentraliserte arkitektmodellen Tilfellet Tynset: Kulturpolitikk etter læreboka 190 Ideen om kulturhus 191 Kulturpolitiske mål 192 Aktørar og interesser 193 Brukargrupper 195 Ressurspersonar i nettverk 196 Politikarroller og administratorroller 198 Kultursatsing som regional sjølvutvikling 200 Tynset som kulturpolitisk modell Mot slutten av hundreåret 207 Internasjonal bakgrunn: Nyliberalisme og instrumentell kulturpolitikk 207 Det retusjerte samfunnsbildet åra: Nye vilkår for kulturpolitikk 212 «Kultur i tiden»: Den nasjonale felleskulturen i eit politisk omskifte 215 III. I eit større mønster 13 Kulturpolitikken i det moderne samfunnet 223

5 Det moderne - eit historisk og kulturelt fenomen 223 Grunnlaget for modernisering: Rasjonalisering, differensiering, demokratisering 226 Kulturpolitikk som moderne paradoks 227 Kulturpolitikk som rasjonalitet 229 Kulturpolitikk som legitimering av det moderne samfunnet 234 Rørsle og motrørsle 235 Nye spørsmål ved tusenårsskiftet 237 Notar 240 Litteratur 241 Register 249