Synfaring av Vassenden (sideelv til Kvamselva, Gaular kommune)

Transkript

1 Synfaring av Vassenden (sideelv til Kvamselva, Gaular kommune) Deltakarar: Kjersti Sande Tveit, Askvoll kommune Solfrid Rifsgård, Askvoll kommune Johannes Folkestad, landbruksforvaltninga i Askvoll og Fjaler Kaja Moen, Flora kommune Gunnar Furelid, Flora kommune Jan Osa, Flora kommune Arne Stig Sortevik, Naustdal kommune Agnar Horstad, Naustdal kommune Linn Hovlandsdal, Gaular kommune Stig Olav Kleiven, Gaular kommune Anders Yri, Asplan Viak Leikanger Christian Pettersen, Sogn og Fjordane fylkeskommune Staffan Hjohlman, Sogn og Fjordane fylkeskommune, prosjektleiar Formålet med synfaringa var opplæring av kommunalt tilsette i Sunnfjord vassområde i å vurdere tilstand og påverknader i eit vassdrag. Vassenden (vann-nett ID: R) er ei sideelv til Kvamselv/Fauskeelv (083-5-R) i Gaular kommune. Gaular kommune kjenner til fleire utfordringar med lekkasje av gjødsel og silopressaft samt muleg ureining med kloakk. Asplan Viak, ved Anders Yri, var leigd inn som kurshaldar. Opplegget starta på Skilbrei ungdomssenter med eit foredrag ved Anders Yri, om kloakk- og jordbrukspåverknad av vassdrag. Deretter vart synfaringa gjennomført frå stasjon A og B (Yndestad, Figur 1), via stasjon 1, C, D, E til stasjon 2 og 3. Så tilbake til start og med bil opp til stasjon 4, 5 og 6. (Figur 1). Dagen vart avslutta med ein gjennomgang av observasjonane på Skilbrei ungdomssenter. Det vart tatt vassprøver på stasjon 1 6 (Tabell 1), og begroingsprøve på stasjon BG (Figur 2 og Tabell 3). Konduktivitet vart målt i felt på alle stasjonane og i tillegg i utløpet til nokre dreneringsrør (Figur 3, Tabell 2). Grunna manglande kalibrering er verdia målt i felt kun relative. Absolutte verdiar for konduktivitet i vassprøvene vart målt på laboratorium (Tabell 1). Opplysningar frå tiltaksprogrammet / vann-nett: Vassenden (vann-nett ID: R) Elvevassførekomsten Vassenden er i risiko for ikkje å nå miljømålet om god økologisk tilstand innan Frist for å nå miljømålet er utsett til Påverknader med kommunen som styresmakt: Landbruksavrenning ukjent grad påverknad Tiltak: Tilsyn og etterkontroll Avløp frå spreidd busetnad ukjent grad påverknad (mattilsynet er styresmakt) Tiltak: Tilsyn og etterkontroll

2 Konduktivitet, dvs vatnet si elektriske leiingsevne, avheng av innhald av oppløyste stoff, og kan gi indikasjon på konsentrasjon av ureinande stoff. Tabell 1 syner at konduktivitet samsvarer godt med totalfosfor, totalnitrogen og kalsium. Figur 1. Området for synfaringa langs Vassenden, ei sideelv til Kvamselva. Plassering av stasjon for vassprøver (1 6 ), konduktivitetsmåling i felt (A-F) og begroingsprøve (BP). Figur 2. Begroingsprøve blir tatt ved å koste av fastvoksande algar frå steinar i elva. Figur 3. Konduktivitetsmåling i felt, ved utløpet til eit dreneringsrør ved stasjon C.

3 Figur 4. Måling av konduktivitet i bekk nedstraums rundballar ( stasjon B). Figur 5. Anders Yri (t.v.) orienterer. (Stasjon D) Observasjonar: Stasjon 7-8 ligg opp- og nedstraums ein lagringsplass for rundballar (Figur 4). Feltmåling av konduktivitet antyda noko høgare konduktivitet nedstraums (Tabell 1). Detta kan vere på grunn av avsig frå rundballane. Det vart observert heterotrof begroing, dvs koloniar av sopp og/eller bakteriar, så kalla lammehalar, enkelte stadar, mellom anna ved stasjon C (Figur 3). Dette er teikn på belastning med organisk stoff, som kan tilførast med silopressaft, gjødsel eller kloakk.

4 Tabell 1 og 2 syner relativt høge verdiar på konduktivitet, målt i vatn frå dreneringsrør (stasjon C og D) og i vassig /bekkar på stasjon 5, 6 og F. Dette tyder på tilførsler av kloakk eller gjødsel oppstraums desse stadane. Relativt låg konduktivitet tyder på mindre tilførslar oppstraums Stasjon 2 og 4, men fosforinnhaldet tyder likevel på moderat og dårleg økologisk tilstand, dvs at også desse delane av vassdraget er påverka av kloakk eller gjødsel. Gaular kommune v/ Kleiven opplyste om planar for tiltak for å betre tilstanden i Vassenden, tilknytning til kommunalt avløpsnett og eit eksisterande renseanlegg. Yri orienterte om faktorar som har mykje å seie for gjødselureining av vassdrag: dyretettleik, lagerkapasitet for gjødsel, spreieareal, gjødsling av beiteareal som ikkje blir slått og bratte areal ned mot elv, beitande dyr i og ved elv. Tabell 1. Resultat av vassanalysar. Tre av parameterane er støtteparametere for klassifisering av økologisk tilstand, vist med bakgrunnsfarge: raudt = svært dårleg tilstand, oransje = dårleg tilstand, gult = moderat tilstand, grøn = god tilstand. Parameter \ Stasjon: Totalfosfor, µg/l Totalnitrogen, µg/l TKB bakterier, tal/100 ml > < ph 6,45 6,69 6,86 6,52 6,86 6,69 Turbiditet, FNU 0,38 0,12 0,7 0,67 5,3 1,8 Kalsium, AES, mg Ca/l 2,57 2,05 3,76 1,64 8,45 7,57 Tot org karb, mg C/l 8,6 8,1 11,3 15, ,4 Fargetal filtrert Konduktivitet, ms/m 1,4 1,2 3,7 1,2 11,2 10,5 Tabell 2. Konduktivitet målt i felt (ikkje kalibrerte verdiar) og resultat av vassanalysar på laboratorium (jamfør Tabell 1). Feltmåling (relative verdi) Lab.resultat (ms/m) A Oppstraums rundballar, liten bekk 11,2 B Nedstraums rundballar, liten bekk 18,0 1 Vassprøve (Tabell 1) 7,2 1,4 C Utløp for dreneringsrør (Figur 2) 13,2 D I elva oppstraums bru 7,1 D Utløp for dreneringsrør 12,7 E Våtmark, søkk i terrenget 12,5 2 I elva oppstraums samløp med sidebekk 5,8 1,2 3 Utløp av sidebekk lagt i rør 9,8 3,7 4 Sidebekk i lite fall over busstopp 5,8 1,2 5 Vassig i veggrøft 19,8 11,2 F Vassig på markoverflata 17,6 6 Bekk i skogholt (lagt i rør nedstraums) 19,7 10,5 Tabell 3. Begroingsindeks (PIT). Prøver tatt av Asplan Viak, analysert av Limno Consult AS. Stasjon PIT Økologisk tilstand Stasjon BP (i sideelva Vassenden) 25,92 Moderat Uløpet til Kvamselva 10,48 God

5 c a d b Figur 6. a) Vassenden foto frå stasjon D; b) Stasjon 4; c) Stasjon 3 ved utløp frå sidebekk lagt i rør; d) Stasjon 5 i veggrøft.

6 Figur 7. Stasjon 6, i skogholtet bak kua. Tabell 4. Vannlokalitetskodar i vannmiljo.miljodirektoratet.no. Stasjon Vannlokalitet namn Vannlokalitet kode 1 Vassenden Vassenden Vassenden 3 røyrutløp frå sidebekk Vassenden 4 sidebekk v busstopp Vassenden 5 sidebekk veggrøft Vassenden 6 sidebekk skogholt Utløp Kvamselva* Kvamselva 1 v. meieri *) Begroingsprøve Staffan Hjohlman ref. og foto