HANDLINGSPLAN MOT MOBBING I BARNEHAGANE I VESTNES KOMMUNE 1
Innhald Innleiing s. 3 Mobbing i barnehagen s. 4 Korleis kan ein oppdage mobbing i barnehagen s. 5 Målsetting s. 5 Førebyggande arbeid s. 5 -førebyggande arbeid har som mål -førebyggande arbeid i barnehagen -heimen sitt ansvar Tiltaksplan når mobbing skjer s. 7 Referat frå møte om mobbing s. 8 Kartlegging s. 9 -refleksjonar om mitt forhold til barna -miljøet i barnehagen Aktuell litteratur s. 10 Aktuelle nettsider s. 11 2
Innleiing Handlingsplan mot mobbing i barnehagane i Vestnes er ein forpliktande plan for kommunale og private barnehagar i arbeidet med å førebygge, hindre og oppdage mobbing i barnehagane. Arbeid mot mobbing det å arbeide for eit mobbefritt oppvekstmiljø er eit landsomfattande arbeid som bygg på fleire sentrale føringar. Barnekonvensjonen, Barnehagelova, Rammeplan for barnehagar, Forskrift om miljøretta helsevern i barnehagar og skular og Manifest mot mobbing gir forpliktingar og rettar til barna sitt lærings- og oppvekstmiljø. Utdanningsdirektoratet sin kompetansesatsing Venskap og deltaking frå 2012, starta denne prosessen og er vidareført med rettleiaren Barn sin trivsel vaksne sitt ansvar, førebyggande arbeid mot mobbing startar i barnehagen Barnehagane i Vestnes har i fleire år arbeidd målretta for å utvikle og støtte barna sin sosiale kompetanse. Sosial kompetanse handlar om å lykkast i å omgå andre menneske på ein god måte for alle partar. Det handlar om å lykkast i leik, i eit større fellesskap og i å etablere venskap. Barnehagane i Vestnes kommune jobbar med prosjektet Den gode barnehage i Vestnes. Eit av fokusområda i prosjektet er: Barnehagane i Vestnes er gode når både barn og vaksne har eit godt psykososialt miljø. Her er det utarbeidd «Beste Praksis» både på kommunenivå og barnehagenivå. Det å utarbeide handlingsplan mot mobbing er og eit tiltak knytt til prosjektet. Ei anna side ved prosjektet er arbeidet med relasjonar. I eit godt psykososialt miljø har den vaksne gode relasjonar til det einskilde barn, ser og lyttar til og har ei anerkjennande haldning til barnet, som igjen legg grunnlaget for eit trygt og utviklande miljø og vere i. Målet med denne planen er å synleggjere korleis barnehagane arbeider førebyggande mot mobbing i barnehagen, samstundes som den skal vere eit verkty til hjelp når mobbing, utestenging og trakassering blir oppdaga. Det er viktig å poengtere at barn sin trivsel er dei vaksne sitt ansvar. 3
Mobbing i barnehage Mobbing i barnehagen blir i fagmiljøa definert noko ulikt, her er nokre dømer: Mobbing av barn i barnehagen er handlingar frå vaksne og/eller andre barn som krenkjer barnet si oppleving av å høyre til og vere ein betydningsfull person for fellesskapet. (Lund m. fl.2013-2015) Mobbing i barnehagen handlar om at barn blir plaga eller krenka systematisk over tid, enten frå enkeltpersonar eller frå grupper. (Olweus i Helgesen,2014) Mobbing kan og definerast som sosiale prosessar på avveie, der mobbing kan forklarast som ein inkluderings- eller ekskluderingsprosess. (Helgesen, 2014) Det er og vanleg å dele mobbing inn i direkte mobbing som kan skje både fysisk og verbalt. Og indirekte mobbing, som går meir på relasjonar og sosial ekskludering. (Lund, 2015) Mobbing i barnehagen kan arte seg som: Utestenging frå leik og aktivitetar. Slåing, skubbing og lugging. Erting, bli ledd av og bli kalt sårande ting. Øydelegger og gjøymer ting for kvarandre. Negativ omtale. «Om et barn opplever krenkelser eller mobbing, må barnehagen håndtere, stoppe og følge opp dette»(rammeplan for barnehagens innhald og oppgåver) Det er ikkje mobbing ved tilfeldig erting, enkelt episodar med konflikter eller slåssing, enkelte tilfeller av utestenging m.m. Dette er noko som kan forekomme i barn sin leik, og ofte kan dette ordnast opp i etter kvart og utan problem for nokon av partane. «Opplevelsen hos barn som utsettes for utestenging, krenkende ord og handlinger, er like vond uavhengig om vi kaller det mobbing eller ikke.» Henta frå «Mobbing i barnehagen. Et hefte for deg som arbeider i barnehagen» Barne- og familiedepartementet 200 Det som er viktig er å ta barna sine subjektive opplevingar på alvor ved å lytte, forstå, bekrefte og vidareformidle den kunnskapen barna formidlar frå sin ståstad. (Fub, 2017) Vaksne kan og krenkje barn med ord og handlingar. Ved å sette «merkelappar» på barn eller ved å gje nokon barn mykje merksemd kan tilsette og foreldre vere med å stigmatisere og forskjellsbehandle barn. (Fub, 2017) 4
Korleis kan ein oppdage mobbing i barnehagen: Gjennom observasjon og deltaking i barna sin leik og samspel. Gjennom aktive, inkluderande og engasjerte vaksne. Ved tilbakemelding frå andre barn. Observasjon av endring i barna sin trivsel og åtferd: inneslutta, trøtt, sint, aggressiv, rastlaus, uroleg, utfordringar i forhold til mat og søvn, gret meir enn før, trekkjer seg tilbake. Ved tilbakemelding frå barna sin heim. Gjennom daglege samtalar med kvart enkelt barn. Målsetting Hovudmål: Alle barnehagane i Vestnes skal ha nulltoleranse mot mobbing! Delmål: Alle tilsette i kommunale og private barnehagar skal dagleg arbeide aktivt for å oppretthalde eit mobbefritt oppvekstmiljø i barnehagen. Førebyggande arbeid Haldningsfremjande arbeid i barnehagen er med å førebygge mobbing og diskriminering. Venskap mellom barn er ein viktig føresetnad i det førebyggande arbeidet. Det førebyggande arbeidet skal ha fokus på haldningar, relasjonar, sosial kompetanse, venskap, leik, kommunikasjon og språk. Det førebyggande arbeider er nært knytt til kjerneprosessane i barnehagen som er omtalt i «Årsplan del 2, felles langtidsplan for alle barnehagane i Vestnes 2016-2019». Barnehagelova og rammeplan for barnehage gir vidare føringar for innhald og oppgåver. Samarbeid med foreldre/føresette er viktig i det førebyggande arbeidet. «Å forebygge, avdekke og håndtere mobbing må starte tidlig» 5 (Meld. St 19 Tid for lek og læring Bedre innhold i barnehagen)
Førebyggande arbeid har som mål: Å styrkje barna si sjølvhevding. Å utvikle barna si evne til empati. Skape respekt og tryggleik. Styrkje barna sin generelle sosiale kompetanse i samspel med andre barn. Å jobbe for barnegrupper som inkluderar alle barn. Skape gode relasjonar i barnegruppa. Skape gode relasjonar mellom vaksne og barn. Førebyggande arbeid i barnehagen: Ha fokus på læringsmiljøet og det psykososiale miljøet i barnehagen, følgje og oppdatere beste praksis som er utarbeidd i prosjektet Den gode barnehage i Vestnes. Utarbeide få, enkle og tydelege reglar for korleis ein skal vere mot kvarandre i barnehagen. Reglane skal vere positivt formulert og åtferda i reglane skal vere observerbar. Nok tid og rom for leik. Fokus på relasjonsbygging mellom barn-barn og barn-vaksen. Barna skal bli tekne på alvor og få påverke kvardagen sin i barnehagen. Aktive og tydelege vaksne som set klare og forståelege grenser og grip inn når det er nødvendig. Observasjon av barna sitt samspel, spesielt i leik. Tydelege vaksne som ser alle barna. Vere til stades i barna sin kvardag: i leik, i samtalar og som lyttande part. Ha fokus på korleis ein omtalar andre barn og vaksne. Vi er alle rollemodellar! Gi ros til både vaksne og barn! Med jamne mellomrom friske opp at fokusområda og beste praksis frå Triangelprosjektet. Etablere eit godt samarbeid med open og tillitsfull dialog mellom heim- og barnehage. Ha tema om mobbing på foreldremøte og informere om mobbeplanen. Heimen sitt ansvar: Ta kontakt med barnehagen om barnet gir uttrykk for at det ikkje har det bra i barnehagen. Ta del på foreldremøte, foreldresamtalar og andre sosiale møteplassar i regi av barnehagen. Samtal med barna om korleis dei har det i kvardagen. Ha fokus på korleis ein omtalar andre barn og vaksne i heimen. Vere gode rollemodellar for barna 6
Tiltaksplan når mobbing skjer Tiltak: Ansvarleg: Gjennomført: Den som observerer eller får melding om mobbing informerar pedagogisk leiar straks. Styrar skal og informerast. Saka blir tatt opp på avdelingsmøte. Finn ut kva som har skjedd, kva har barnet/barna gjort. Korleis har dei vaksne handtert saka. Bli einige i tiltak vidare, t.d refleksjonsgruppe. Snakk med barna om det som har skjedd. Be barna kome med forslag om kva vi kan gjere vidare. Samanfatt barna sine forslag med personalet sine forslag. Den som observerer mobbing. Alle. Den tilsette som står barna nærast. Evt. saman med pedagogisk leiar. Signatur og dato Foreldre/føresette til den/dei som blir mobba, og den/dei som mobbar blir informert og tatt med på råd. Evaluering av korleis det går etter 1-2 veker. Nye samtalar med barna Evaluering på avdelingsmøte. Evt. nye tiltak. Ny informasjon/nye samtalar med foreldre/føresette etter behov. Evaluering bør skje kontinuerleg til saka er løyst. Pedagogisk leiar. Den tilsette som står barna nærast. Evt saman med pedagogisk leiar. Pedagogisk leiar. Pedagogisk leiar. Pedagogisk leiar. 7
Referat frå møte vedrørande mobbing i barnehagen Skjemaet skal ligge i barnet si mappe (evt. opprettast e-phorte mappe på barnet?) Kopi til foreldre/foresatte. Møtedato: / 20 Tilstades på møte: Saka gjeld: Tiltak vidare: Ansvarleg: Dato for neste møte er satt til: / 20 Klokka: Vestnes, den / 20 Underskrift tilsett Underskrift foreldre/foresatte Underskrift Underskrift foreldre/foresatte 8
Kartlegging. Alle barnehagar skal ha eit system som kartlegg barna sitt psykososiale miljø. Her er dømer som kan nyttast: 1) Refleksjonar om mitt forhold til barna Spørsmål: Er eg anerkjennande og støttande ovanfor barna sine eigne initiativ? Ser eg alle barna? Blir alle barna lagt like mykje merke til? Får nokon barn stadig positiv merksemd frå meg meir enn andre barn? Får nokon barn stadig negativ merksemd frå meg meir enn andre barn? Har eg lettare for å tru på nokon barn sine forklaringar på konflikter og hendingar enn andre barn sin forklaring? Er det barn i barnegruppa som eg tek meir kontakt med - og finn på fleire aktivitetar med, enn andre barn? Er det barn i barnegruppa som eg tek lite kontakt med og sjeldan finn på aktivitetar med? Involverar eg alle barna i fellsskapet t.d i praten rundt bordet? Har eg større tolmod med enkelt barn i barnegruppa enn andre medan andre barn oftare blir avbrutt og/eller må vente? Blir nokon barn raskare avbrutt/avvist av meg enn andre barn? Er eg bevisst på at barn ikkje alltid greier å skilje spøk/ironi? Er eg aktiv med å byggje relasjoner og venskap mellom barn? Legg eg merke til kva barna trivast med og rettar meg etter barna sine initiativ? Jaalltid Jaoftast Neisjeldan Neialdri 9
2) Miljøet i barnehagen Spørsmål: Er miljøet i barnehagen prega av gjensidig omsorg, anerkjenning, varme og respekt? Er miljøet i barnehagen inkluderande? Jaalltid Jaoftast Neisjeldan Neialdri Er samspelet barna imellom prega av likeverd og med ei veksling av kven som bestemmer? Er det ein trygg avslappa tone prega av humor, spontanitet, oppmuntring og glede? Aktuell litteratur: Barnehageloven. LOV-2005-06-17-64. Oslo: Kunnskapsdepartementet. Barn sin trivsel vaksne sitt ansvar, Førebyggande arbeid mot mobbing startar i barnehagen. Oslo: Utdanningsdirektoratet. Forskrift om rammeplan for barnehagens innhald og oppgaver. (2017) Oslo: Kunnskapsdepartementet. Handlingsplan mot vold i nære relasjoner. 2017-2020. Vestnes kommune. Helgesen, MB. (2014) Mobbing i barnehagen. Et sosialt fenomen. Oslo: Universitetsforlaget. Lamer, K. (1997) Om å fremme barns sosiale kompetanse. Teoriboka. Oslo: Gyldendal. Lund, I. (2015). De er jo bare barn. Om barnehagebarn og mobbing. Oslo: Pedlex. Lund, I & Helgeland, A. (2016). Mobbing i barnehagen. Anerkjenning som forebygging. Oslo: Pedlex. Lund m.fl. (2013-2015). Hele barnet, hele løpet; Mobbing i barnehagen. Forskningsrapport. Mobbing i barnehagen, et hefte for deg som arbeider i barnehagen. Oslo: Barne- og familiedepartementet. Mobbing i barnehagen. (2012 Revidert 2017) Oslo: Foreldreutvalget for barnehager. (FUB). Pape, K. (2006) Se hva jeg kan à. Barnehagen som læringsarena. Oslo: Kommuneforlaget. Pape, K. (2000) Æ trur dem søv Om aktive vaksne og sosial kompetanse i barnehagen. Oslo: Kommuneforlaget. 10
Steg for steg. Materiell til arbeid for sosial kompetanse i barnehagen. Nasjonalforeningen for folkehelse. St.meld.nr.19 (..) Tid for lek og læring. Betre innhold i barnehagen Årsplan del 2. Felles langtidsplan for alle barnehagane i Vestnes 2016-201 Aktuelle nettsider : www.udir.no www.nullmobbing.no www.barnehageforum.no www.fubhg.no 11