MØRE OG ROMSDAL FYLKESKOMMUNE

saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: 21.02.2013 10894/2013 Stig Helle-Tautra Saksnr Utval Møtedato SA-6/13 Samferdselsutvalet 06.03.2013 MØRE OG ROMSDAL FYLKESKOMMUNE SAMFERDSELSAVDELINGA SAMFERDSELSUTVALET Sak SA 6/13 Møte 06. mars 2013 Vederlag til ulike samferdselsformål endring 2013

Side 2

Side 3 Innhald Mål samferdsel Vedtatt budsjett 2013 Ramme 63 Samferdselsavdelinga Ramme 64 Lokale bilruter Ramme 65 Fylkesvegferjedrifta Ramme 66 Båtruter Ramme 67 Skoleskyss i vidaregåande skole Ramme 68 TT-ordninga Ramme 69 Diverse samferdselsformål Ramme 70 Fylkesvegar Oppsummering budsjettendringar Forslag til vedtak 3 4 5 6 11 15 20 21 24 29 33 36

Side 4 Mål samferdsel I neste tiårs-periode blir følgjande mål for samferdsel lagt til grunn i Møre og Romsdal fylkeskommune: Hovudmål Fremme regional utvikling og robuste bu- arbeids-, og serviceregionar gjennom å tilby eit effektivt, tilgjengeleg, sikkert og miljøvennleg transportsystem. Resultatmål 1. I samarbeid med kommunar og andre skal kollektivandelen aukast ved å gjere det lettare og meir attraktivt å reise kollektiv både i og mellom fylka. 2. Barrierane ferjetrafikken representerer skal byggast ned gjennom auka og tilpassa kapasitet, fleire døgnopne samband, betre regularitet og enklare betalingsløysingar. 3. Transportsystemet skal utviklast og haldast ved like slik at det blir differensiert men effektivt, tilgjengeleg og trafikksikkert, og har tilstrekkeleg standard for alle typar trafikantar. Det skal arbeidast for Gudbrandsdalen som trase for framtidig lyntog mellom Oslo og Trondheim 4. Ferjestrekningar skal på sikt avløysast av bru eller tunnelløysingar der det er samfunnsøkonomisk forsvarleg, teknisk mogleg og der effektane er særs positive for utvikling av robuste bu, - arbeids, - og serviceregionar 5. Møre og Romsdal fylkeskommune skal saman med interessegrupper og kommunar ta i bruk og prøve ut ulike modellar for finansiering i samferdselssektoren, samt selje inn og drive påtrykk for rask og tilstrekkeleg finansiering hos sentrale styresmakter. Gjennom aktivt arbeid med trafikktrygging vil vi medverke til å nå det nasjonale målet for 2024 om færre drepne og skadde i vegtrafikken. Andre risikofaktorar som ras og dårlege farleier på sjø skal utbetrast. Når det gjeld tiltak i 2013, viser vi til Handlingsprogram Samferdsel for 2013 som er del 2 i Handlingsplan samferdsel. Handlingsprogram samferdsel 2013 er lagt ved denne saken. Handlingsplan samferdsel vart behandla i Samferdselsutvalet 6. februar 2013 og endelig handsaming i Fylkesutvalet er enno ikkje gjennomført.

Side 5 Vedteke budsjett 2013 Vedteke budsjett 2013 (T-71/12) Nettobudsjett drift 2013 (i 1000 kroner) Samferdsel 2013 Ramme 63 - samferdselsavdelinga 17 548 Ramme 64 - lokale bilruter 300 207 Ramme 65 - fylkesvegferjedrifta 326 802 Ramme 66 - båtruter 57 808 Ramme 67 - skoleskyss i vgs 9 341 Ramme 68 - TT-ordninga 13 931 Ramme 69 - ymse samferdselsføremål 36 964 Ramme 70 - fylkesvegar 385 361 Sum samferdsel 1 147 962

Side 6 Ramme 63 Samferdselsavdelinga Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 63 Rekneskap Samferdselsavdelinga 2011 2012 Økonomiplan 2013 2014 2015 2016 Driftsutgifter 16 349 17 318 18 148 18 851 18 851 18 851 Driftsinntekter -737-400 -600-600 -600-600 Sum ramme 63 15 612 16 918 17 548 18 251 18 251 18 251 Veg: For å kunne bli ein aktiv vegeigar er det nødvendig at fylkeskommunen byggjer opp, eller alternativt leiger inn tilstrekkeleg kompetanse/kapasitet til å ivareta vegeigarfunksjonen inkludert bestilling og styring overfor Statens vegvesen og andre leverandørar, samt ha nødvendig kontakt med kommunar og andre interessentar. Ressursbruken til vegadministrasjon utover det som er foreslått i ordninga med sams vegadministrasjon, anten det gjeld personell hos Statens vegvesen eller fylkeskommunen, vil måtte dekkjast inn gjennom dei midlane som fylkeskommunen blir tildelt gjennom rammetilskotet. Det er mellom anna behov for å auke bemanninga på samferdselsavdelinga for å kunne ivareta den maritime sektoren. Arbeidet vil femne om utforming av strategiar i høve til ferje- og hurtigbåtdrift, oppfølging av kravspesifikasjonsarbeid i høve til anbod, dagleg drift og kontraktsoppfølging. Transporttenester anbod Samferdselsutvalet legg opp til at framtidige anbodskontraktar når det gjeld landverts kollektivtransport skal legge til grunn brutto anbodskontraktar. Ei slik innkjøpsform betyr at Møre og Romsdal fylkeskommune har ansvaret for inntektene, medan transportørane har ansvar for kostnadene ved rutebildrifta. Denne kontraktforma er den vanlegaste for anbod av kollektivtrafikken i Noreg (om lag 95 prosent av alle anbodskontraktar). Overgang frå forhandla nettokontraktar til anbodsbaserte bruttokontraktar fører til ei stor endring i arbeidsdelinga mellom fylkeskommunen som oppdragsgivar og transportørane. Bruk av anbod krev profesjonell innkjøpskompetanse samtidig som fylkeskommunane får ansvaret for inntekter, billettering, ruteplanlegging, marknadsarbeid og ruteinformasjon. Erfaringar frå andre fylke tyder på at det for samferdselsavdelinga i Møre og Romsdal kan vere snakk om eit behov på 6-8 nye medarbeidarar, alt etter gjennomføringsplan og organisering. Behovet vil bli vurdert nærare etter kvart som vi legg nye område ut på anbod. Vi har førebels konkludert med at vi i 2013 treng ein ny stillingsheimel i kollektivseksjonen for oppfølging av den maritime sida av oppgåvene våre og ein ny stillingsheimel for å følje opp busskontraktane. Slik situasjonen er no er det ikkje mogleg å finansiere dette innanfor årets ramme.

Side 7 Det er vedteke bruttoanbod i to nye anbodspakkar på ferje, og venteleg vil dette også medføre behov for ytterlegare styrking av kollektivseksjonen. På infrastrukturseksjonen treng ein på sikt ein ny stillingsheimel knytt til prosjektleiing av store prosjekt. Det er starta opp eit arbeid med ein organisasjonsgjennomgang på samferdselsavdelinga. Føremålet med dette er å kome fram til ein best mogleg organisering i høve til oppgåvene våre. Dette arbeidet vil venteleg gå føre seg i heile 2013. Framlegg til budsjett for 2013 for samferdselsavdelinga (i 1000 kroner) 2012 2013 %-vis endring Driftsinntekter -400-600 50,0 Driftsutgifter 17 318 18 148 4,8 Sum 16 918 17 548 3,7 Vedteke budsjett T-71/12 17 548 Ramme 64 Lokale bilruter Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 64 Rekneskap Lokale bilruter 2011 2012 Økonomiplan 2013 2014 2015 2016 Driftsutgifter 280 381 341 184 365 207 367 862 367 862 367 862 Driftsinntekter -58 000-65 000-81 600-81 600-81 600 Sum ramme 64 280 381 283 184 300 207 286 262 286 262 286 262 Kollektivstrategien, som vart vedtatt i fylkestinget i juni 2012, er verktøyet for at vi når det overordna målet om at det skal bli lettare å reise kollektivt i Møre og Romsdal. Strategien inneheld mange viktige satsingsområde som krev finansiering. Finansiering av rutebiltransporten skjer dels ved tilskot til operatørar og dels ved billettinntekter. Dei komande åra må fylkeskommunen ha eit særleg fokus på anbodsutsetting av bussproduksjonen, marknadsføring av tilboda, enkel og tilgjengeleg informasjon til reisande og vi må gjere dei rette grepa innan ruteplanlegging. Med det nye elektroniske billetteringssystemet som vart teke i bruk i heile Møre og Romsdal frå og med 1. mai 2012, vil vi få gode oversikter over korleis personreiser innan rutebil og hurtigbåt er fordelt. Denne informasjonen vil vi bruke for å legge til rette for fleire kollektivreiser. I enkelte tilfelle kan det føre til at liner og/eller turar med lågt belegg bli nedlagt eller erstatta med eit bestillingstransporttilbod. Kontraktar og avtalar med rutebilselskapa Bruttoanbod er innført i Ålesund, Giske og Sula kommune. Totalt gjeld avtalen ein produksjon på 3 mill. vognkilometer, og kontrakten gir klare rammer for regulering av kilometerpris regulert av utvikling på dieselpris, generell lønnsutvikling og konsumprisindeks. Fjord1 Buss Møre AS, som vann konkurransen i dette området,

Side 8 er kjøpt opp av Nettbuss, og vil i løpet av 2013 bli fusjonert inn i Nettbuss Midt- Norge saman med Nettbuss Møre AS og Nettbuss Trøndelag AS. Nettbuss står etter dette som ein dominerande aktør med nesten 90 prosent av marknaden. Hausten 2012 lyste vi ut anbod på Nettbuss Møre AS sin rute- og skolekøyring i Kristiansund, Averøy, Aure og Smøla. Tre selskap har levert tilbod, lågaste tilbode pris var 28,67 kroner pr. kilometer, og anbodstart er fastsett til 6. januar 2014. Nettbuss Møre AS sin restproduksjon vart forhandla på nytt i 2012 etter forlik i søksmål for ruteproduksjon i 2011. Forliket medførte prisauke utover vanleg framskriving av kontrakt. Fylkeskommunen er samd med Nettbuss om prinsipp for ny kontrakt for restproduksjon i 2013. Avtale med dei andre rutebilselskapa, Atlantic Auto AS, Aukra Auto AS, Eide Buss AS, Fjord1 Buss Møre AS, Veøy Buss AS og Sekken Næringspark, gikk ut 31. desember 2012 og fylkeskommunen har forhandla med rutebilselskapa om nye avtalar. Avtalane bygger på same prinsipp som i avtalen med Nettbuss. Avtalane vil bli regulert etter SSB sin lastebilindeks, det vil seie regulert for endring i løn, drivstoffpris, kapitalkostnader med meir. I gjeldande avtaler er det berre regulert for KPI og drivstoffpris. I dei nye avtalane vil selskapa organisere og administrere skyss av funksjonshemma elevar på rekning til fylkeskommunen. Avtalane vil gjelde i tre år, med eitt års opsjon for oppdragsgivar, med unnatak for Fjord1 Buss Møre AS, der avtalen gjeld for to år. I økonomiplanframlegget er det ikkje tatt inn auka satsing på tryggleik, universell utforming og miljø utover det som er sikra gjennom selskapa sin normale fornying av driftsmidla i samsvar med krava i avtalane som blir inngått med fylkeskommunen. Frå august 2013 blir det skjerpa krav til sitteplass og setebelte i skoleskyssen. Fylkeskommunen betalte i 2012 for montering av setebelte i 30 bussar, noko som bidreg til å dempe meirkostnader knytt til dei nye krava. Individuelt tilrettelagt skoleskyss. Individuelt tilrettelagt skoleskyss har tidlegare vore ein uspesifisert del av busselskapa sin driftsavtale. Selskapa har signalisert at godtgjersla for denne oppgåva ikkje har vore tilstrekkelig. Denne skyssen blir no utført etter rekning, og vi har budsjettert ein kostnad på 19 mill. kroner for 2013. Den individuelt tilrettelagte skoleskyssen har vist seg å vere meir utfordrande enn forventa. Dette har samanheng med at skyssen er rettigheitbasert. Auka satsing på universell utforming skal redusere behovet for individuelt tilrettelagt skyss, og det er viktig at alle involverte bidreg til å opne busstilbodet for fleire brukarar til dømes ved bruk av følgjeperson og hjelp med tilvenning. Det blir stilt krav til samkøyring og tilpassing av tider for å få kontroll på kostnadane til denne skyssen. Bestillingstransport Haram. Målsettinga med tilbodet er å utvikle eit betre kollektivtransportsystem for grupper utan bil (eldre og unge). For å få ei god utnytting av materiellet nyttar ein drosje i staden for buss. Turane blir køyrde langs faste ruter, til faste tider og må tingast på førehand. Det er foreslått sett av 175 000 kroner til ordninga i 2013.

Side 9 Utvida tilbod frå 2012 Rutetilbod gjennom Kviven. Då den nye vegen gjennom Kviven stod klar var vi i samarbeid med Sogn og Fjordane fylkeskommune også klar med eit nytt rutetilbod mellom Stryn, Hornindal og Volda. Sogn og Fjordane fylkeskommune har avtale med transportøren og tilskotet blir delt 50/50 mellom fylka. I tillegg til det ordinære tilbodet har Fjord1 Buss Møre valt og køyre ekspressruta mellom Oslo og Hareid om Kvivsvegen. Totalt betyr dette at det er fire avgangar i kvar retning på kvardagar og to på laurdagar og søndagar. Rutetilbodet i Ålesund og Giske er utvida med 157 000 kilometer årleg. Eit mål i kollektivstrategiens er å betre frekvensen på dei tyngste by-rutene i Ålesund. I tillegg har det vore viktig å etablere eit betre tilbod til og frå Ålesund flyplass, Vigra. Talet på reisande aukar samstundes med at nye flyruter og hyppige endringar gjer det naudsynt å ha eit flybusstilbod med god frekvens. Billettinntekter er ein vesentleg del av finansieringa av tilbodet og det er derfor viktig å auke talet på reisande som nyttar tilbodet. Auka tilbod på by-rutene i Kristiansund og Molde frå hausten 2012. Hausten 2012 samordna vi tilbodet på rute 801 Dale og 802 Vikan. På årsbasis er dette ei utviding på 34 500 vognkilometer. Rute 701 Djupdalen Årø er frå hausten 2012 forlenga inn i Årølia boligområde. På årsbasis er det ei utviding med 28 200 vognkilometer. Tilleggskjøp på strekninga Molde Åndalsnes. Samferdselsutvalet vedtok i møte 7.03.2012 eit tilleggskjøp på strekninga Molde- Åndalsnes som eit ledd i å oppretthalde tilbodet etter at dag- og nattekspressen til og frå Oslo vart innstilt i april 2012. I volum utgjer det eit rutekjøp på 55 000 vognkilometer til ein årleg kostnad på 600 000 kroner. Planlagde endringar i 2013 Gjennomgåande bussrute Selje Ålesund. Sogn og Fjordane fylkeskommune har varsla at dei ikkje lenger ønskjer å betale for gjennomgåande kombinertrute (gods/passasjerar) tur-retur Selje Ålesund frå mai 2013. Det er opplyst frå Sogn og Fjordane fylkeskommune at inntektene på ruta i all hovudsak blir generert i Møre og Romsdal. Frå lokalt hald i Vanylven har det kome sterke ønske om at tilbodet blir oppretthalde gjennomgåande til Ålesund. Det er venta at etablering av eit nytt knutepunkt på Garnes skal være ferdig til våren 2014, og at det blir etablert eit busstilbod som knyt saman Vanylven, Sande, Herøy, Ørsta/Volda og Ulstein/Hareid. Vi ønskjer - dersom det er økonomisk mogleg - å oppretthalde det gjennomgåande tilbodet til og frå Vanylven fram til dette. Kostnaden for dette tilbodet vert 800 000 kroner for 2013. Takstar og trafikkinntekter. I 2011 og 2012 har vi teke i bruk nytt billetteringsutstyr i heile fylket. Frå 2011 til 2012 vart ingen takstar auka. Likevel opplevde reisande fleire stader i fylket at

Side 10 prisane auka som følgje av at sone-billettering og nye avrundingsreglar vart innført. Frå februar 2013 aukar prisen på enkeltbillettar på reiser som går ut over 8 soner. Eit felles miljøkort for Ålesund, Giske og Sula er innført og kostar 530 kroner for 30 dagar. Ungdomskortet fekk auka aldersgrense frå 1. februar 2013 og gjeld for ungdom til og med 22 år. Prisen er uendra med 390 kroner. Vi arbeider vidare med billetteringssystem og takstar, og skal innføre ordning for påfylling av kollektivkortet via web-sal i løpet av våren 2013. Vi vurderer også løysingar for billettsal via mobile løysingar. Økonomisk ramme et for 2012 har ei ramme på 283 mill. kroner, men det ser ut til at vi for 2012 vil ende opp med eit forbruk på 304 mill. kroner. Meirforbruket skuldast auka godtgjersle til transportørane, auka utgifter til tilrettelagt skoleskyss og auka kostnader knytt til ungdomskortordninga. Ein del av auken skuldast også følgjande forhold: Utvida tilbod på by-rutene i Kristiansund og Molde Utvida flybusstilbod i Ålesund Betra tilbod på strekninga Ålesund Moa Behalde rutetilbod på strekninga Åndalsnes Molde Nytt rutetilbod Volda Stryn i samband med opning av Kvivsvegen hausten 2012 Dersom dagens produksjon skal vidareførast uendra med tillegg for ruta Selje - Ålesund har vi behov for ei ramme på 335 mill. kroner i 2013. Saman med trafikkinntekter og inntekter frå kommunal skoleskyss svarer dette til ei omsetning på 580 millionar kroner, eller 29 kroner pr. vognkilometer. Lågaste pris innlevert i anbodet for ytre Nordmøre var 28,67 kroner pr. vognkilometer. Auken i kostnader skuldast hovudsakleg at det har vorte dyrare å kjøpe transporttenester. Det skuldast også høgare krav til standard på skoleskyssen, utvida rutetilbod i samsvar med kollektivstrategien, samt politiske vedtak om at ungdomskortet skal være eit billig tilbod til ungdom i fylket.

Side 11 2013 Spesifikasjon av budsjettpostane følgjer nedanfor. Det er lagt opp til å oppretthalde produksjonen på 2012-nivå (inkludert tilleggskjøp). Framlegg til budsjett for 2013 for lokale bilruter (1000 kroner) 2012 Godtgjersle til bussselskapa i fylket Fjord1 Nordfjord Ottadalen, godtgjersle Kompensasjon ungdomskort Bruttokontrakt, nettokostnad 277 300 1 113 1 113-424 1 318 210,8 11 300 31 835 181,7 19 200 100 175 100 6 000 4 284-28,6 283 184 335 225 18,4 Bestillingstransport Haram Sum Vedteke budsjett T-71/12 %-vis endring 264 347 Individuelt tilrettelagt skoleskyss Tilleggsavtalar og andre avtalar 2013 4,9 300 207 et for 2013 har eit meirforbruk på nær 35 millionar kroner. Samferdselsavdelinga vil kome tilbake til forslag til løysingar under oppsummering av budsjettendringar.

Side 12 Ramme 65 Fylkesvegferjedrifta Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 65 Rekneskap Fylkesvegferjedrifta 2011 2012 Økonomiplan 2013 2014 2015 2016 Driftsutgifter 310 079 318 364 326 802 328 868 328 868 328 868 Driftsinntekter Sum ramme 65 310 079 318 364 326 802 328 868 328 868 328 868 Møre og Romsdal fylkeskommune har ansvaret for 22 av 26 ferjesamband i Møre og Romsdal. Oversikta syner samband i fylket som fylkeskommunen har ansvar for med tilhøyrande opplysningar om operatør og type kontrakt. Frå slutten av 2013 vil fylkeskommunen ha ansvaret for 23 samband etter fullføring av Kvivsvegen og Hjartåberga. Nytt anbod vil gjelde frå 1.juli 2013 men Staten vil dekkje kostnadane dei første månadene. Fylkeskommunen ventar at overtaking av sambandet frå Staten må medføre auka rammetilskot. Tabellen nedanfor syner alle sambanda. Samband i Møre og Romsdal Operatør 2013 Anbodspakkar Festøya Hundeidvika Torghatten Nord Gamle FV-ferjer Sæbø - Leknes - Standal - Trandal Fjord1 MRF Indre Sunnmøre Skår Ørsnes Magerholm Fjord1 MRF Midtre Sunnmøre Stranda - Liabygda Fjord1 MRF Indre Sunnmøre Eidsdal Linge Fjord1 MRF Indre Sunnmøre Brattvåg - Dryna- Fjørtofta Harøya Fjord1 MRF Gamle FV-ferjer Solholmen - Mordalsvågen Fjord1 MRF Romsdalspakken Aukra Hollingsholmen Fjord1 MRF Romsdalspakken Småge - Orta - Finnøya - Sandøya- Ona Torghatten Nord R 22 Molde Sekken Torghatten Nord Gamle FV-ferjer Åfarnes Sølsnes Fjord1 MRF Romsdalspakken Kvanne- Røkkum Fjord1 MRF Nordmørspakken Arasvika Hendset Fjord1 MRF Nordmørspakken Seivika Tømmervåg Fjord1 MRF Nordmørspakken Edøya Sandvika Fjord1 MRF Nordmørspakken Larsnes-Åram-Voksa-Kvamsøya Tide Sjø Ytre Sunnmøre Årvik Koparnes Tide Sjø Ytre Sunnmøre Hareid Sulesund Tide Sjø Ytre Sunnmøre Volda Lauvstad Tide Sjø Ytre Sunnmøre Haramsøya-Løvsøya-Skjeltene Tide Sjø Ytre Sunnmøre Bindingar i anbodskontraktar: Alle ferjesamband til Møre og Romsdal fylkeskommune er drifta på grunnlag av anbodskontraktar i 2013. Samferdselsavdelinga har kontraktsoppfølginga for tre av sambanda direkte medan ferjeseksjonen hos Statens vegvesen har kontraktsoppfølginga for dei resterande sambanda.

Side 13 Samferdselsavdelinga har i samarbeid med ferjeteamet hos Statens vegvesen gjort ei framskriving etter reglane i anbodskontraktane. et byggjer på framskriving av inngåtte anbodskontraktar. I kontraktar som er inngått etter 2008 er det innarbeidd at kostnader skal justerast etter eigne ferjeprisindeksar. Desse følgjer kostnadsindeks for nærsjø- og inneriksfart delindeks for ferjedrift. Andre kontraktar skal regulerast i samsvar med den prosentvise endringa i Statistisk sentralbyrå sin gjennomsnittlege konsumprisindeks (KPI) frå basisår til vederlagsår. Det samla budsjettbehovet er inndelt i følgjande komponentar; 1. Kontraktfesta nettobeløp 2. Tilleggskjøp 3. Kompensasjon og krav som følgje av endringar i lover og føresegner etter anbodsfrist 1. Kontraktfesta nettobeløp Alle anbodskontraktar er nettokontraktar, det vil seie at vederlaget kjem fram av operatør sine budsjetterte inntekter minus budsjetterte kostnadar. Ved framskriving til 2013 vil nettobeløpet bli justert i samsvar med gjeldande KPI og årleg endring i riksregulativet. Kontraktbeløp for anbodskontraktane deler seg slik for dei ulike anbodspakkane: R22 Ytre Sunnmøre Sykkylven Magerholm Romsdalspakken Nordmørspakken Indre Sunnmøre Årlege billettinntekter 10 945,7 115 161,8 88 626,5 70 476,5 45 039,2 35 851,4 366 101,2 Årlege andre inntekter 160,0 434,4-594,4 Årlege driftskostnader 41 933,2 141 605,8 83 034,5 65 470,7 124 992,4 82 818,4 539 854,9 Kontraktsbeløp 30 827,5 26 009,6-5 592,1-5 005,8 79 953,2 46 966,9 173 159,3 SUM 2. Tilleggskjøp Fleire av bindingane som er gjort tidlegare blir ført vidare, men det er nokre endringar som følgje av Fylkestingsvedtak T-98/11. Ytre Sunnmøre Årvik Koparnes; Rutejusteringar for å tilpasse tidleg flyavgang. Endringa gjeld første rundtur som blir flytta fram med 15 min. frå kl. 04:45 til kl. 04:30 frå Årvik. Ordninga førast vidare. Hareid Sulesund; Større kapasitet i sambandet ved verkstadopphald på MF Tidefjord og MF Tidesund. Tilleggskjøpet er ei vidareføring av ordninga frå 2011.

Side 14 Romsdalspakken Følgjande ordningar førast vidare. Sølsnes Åfarnes; utvida rutetilbod i 11 veker i 2013. Vederlaget dekkjer ei ekstra ferje. Solholmen Mordalsvågen; ekstra rundtur natt til laurdag, måndag - fredag morgon. Solholmen - Mordalsvågen; pendlartur, måndag - fredag Aukra - Hollingsholm; ekstra rundtur natt til laurdag og søndag Venting TIMEkspress. I Romsdalspakken får ein ei auke i vederlaget knytt til vedtak i sak T-98/11 (Ferjerokaden) på ruta Aukra Hollingsholm på 8 976 000 kroner. Det er også ein dialog om beredskap på ruta Solhomen Mordalsvåg, men administrasjonen finn ikkje rom for det i budsjettet. Indre Sunnmøre Ordninga med rasferje førast vidare. Midtre Sunnmøre Det blir ein auke i vederlaget i Midtre Sunnmørepakken som følgje av vedtak i sak T-98/11 (Ferjerokaden) på 9,5 mill. kroner. Nordmørspakken Her er det teke omsyn til ein auke i kostnaden som følgje av tilleggskjøp; Forsterka beredskap med reservefartøy i ruta Seivika Tømmervåg Betring av rutetilbod, samt kostnader ved mannskap på ruta Sandvika Edøya Flyferje på rutene Seivika Tømmervåg og Sandvika Edøya Gammal fylkesvegferjepakke Ingen endringar Generelt Det er kapasitetsutfordringar på fleire samband, men administrasjonen ser ikkje at det er rom i budsjettet til å kjøpe ekstra kapasitet i 2013. Det er knytt ei viss usikkerhet til bindingane i anbodskontraktane. Hovudsakleg skuldast dette at det er usemje med operatørane om storleiken på kompensasjonen for auka rabattar i fleire anbodskontraktar. Vegdirektoratet vil no leige inn eksterne konsulentar for utrekning av kompensasjon ved innføring av auka rabattsats på ferjesamband. Frist for dette arbeidet er foreløpig sett til september 2013. Det er utrekna at bindingane i anbodskontraktane vil utgjere kr 314,9 mill. kroner for 2013. Det er ikkje lagt opp til større endringar i rutetilbodet for sambanda.

Side 15 3. Kompensasjonar og krav I tillegg til bindingane i anbodskontraktane er det forventa auka kostnadar knytt til følgjande forhold i 2013: Kostnadar til lærlingar Brovaktsalarm Totalt er desse tilleggskjøpa utrekna til 2 650 000 kroner. Også her er det ei viss usikkerheit knytt til beløpet da kostnadane til dels er estimert. Det er også usikkerhet knytt til kostnader som følgje av usemje om mellom anna verknaden av auka rabattsats på ferjekort og investeringstilsegn gitt av Statens vegvesen før forvaltningsreforma. Administrasjon finn ikkje å kunne budsjettere med midlar til å dekke desse kostnadene. Samferdselsutvalet vil bli orientert når løysing og økonomiske verknader ligg føre. Framlegg til budsjett for 2013 for fylkesvegferjedrifta (i 1000 kroner) Ramme 65 Fylkesvegferjedrifta 2012 2013 %-vis endring Kontraktfesta beløp (vederlag) 173 000 173 159 0,1 Tilleggskjøp 22 000 36 229 64,7 Kompensasjon og krav 33 601 39 302 17,0 Oppgjer kortdatabase 13 600 0-100,0 Sum budsjett nye fylkesvegferjeruter 242 201 248 691 2,7 Diverse justeringar 14 663 3 067-79,1 Gamle fylkesvegferjeruter 09, 32 og 34 61 500 63 242 2,8 Sum budsjett ferje 318 364 315 000-1,1 Vedteke budsjett T-71/12 326 802 et for 2013 har eit mindreforbruk på nær 12 million kroner. Samferdselsavdelinga vil kome tilbake til forslag til disponering under oppsummering av budsjettendringar.

Side 16 Ramme 66 Båtruter Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 66 Rekneskap Båtruter 2011 2012 Økonomiplan 2013 2014 2015 2016 Driftsutgifter 50 930 56 808 57 808 57 808 57 808 57 808 Driftsinntekter Sum ramme 66 50 930 56 808 57 808 57 808 57 808 57 808 Nærare omtale av ramme 66 er gitt i økonomiplan/budsjett 2012-2015. Norled AS: Norled AS driv fire hurtigbåtruter innanfor fylket: Hareid Valderøya Ålesund Langevåg Ålesund Ålesund Valderøya Hamnsund Lepsøy Haramsøy Fjørtoft Myklebust Molde Vestnes Vikebukt Alle sambanda inngår i ein 6-års anbodskontrakt med Norled AS frå 1. januar 2009. Det vart i desember 2012 utløyst opsjon på anbodskontrakten med inntil to år. Godtgjersla i avtalen med Norled blir regulert årleg med konsumprisindeksen oktober oktober året før. Reguleringa utgjer 1,1 prosent for 2013. I tillegg til det kontraktfesta beløpet kjem hamneavgifter med om lag 1,2 mill. kroner årleg. Fylkeskommunen tok i bruk nytt billetteringsutstyr på dei 4 hurtigbåtrutene da anbodskontrakten med Norled AS starta opp 01.01.09. Kontrakten er ein nettokontrakt, der operatør har inntektsansvaret. Det har vore feil i anbodsgrunnlaget om salsinntekt for ungdomskortet på 550 000 kroner. Dette har Norled AS fått kompensert. 1.1.2013 fikk ungdomskortet heva aldersgrense frå 20 til 22 år, noko som gir bortfall av inntekter rekna til 110 000 kroner. Vi forhandlar med Nordled AS om ein kompensasjonsavtale. Det er inngått avtale med Nordled AS om ein årleg kompensasjon for inntektssvikt på verdikort på 975 000 kroner ut avtaleperioden 2011 2014,sjå Sa-22/11 A. Samferdselsutvalet vedtok i sak Sa-28/12 å løyve 1,27 mill. kroner i auka godtgjersle til Norled AS for å oppretthalde dagens rute- og driftsopplegg for hurtigbåtrutene i fylket i inneverande rutetermin. Av løyvinga blir 423 000 kroner utbetalt i 2013, resterande beløp vart utbetalt i 2012. For å gje eit betre rutetilbod til Ålesund i rushtida om morgonen vart det frå 1.5.2009 sett inn ein femte båt som køyrer frå Hamsund kl.08.10 til Ålesund. I kontraktgrunnlaget ble denne turen utført av Hareidbåten. Gjennom å fristille Hareidbåten frå strekninga i dette tidsrommet kan båten nyttast til å køyre en rundtur med ekstra avgangar frå Ålesund kl. 07:55 og frå Hareid kl. 08.30.

Side 17 Trafikktalla for 2012 var som følgjer: Rundturen Ålesund-Hareid-Ålesund: 16 500 registrerte reisande passasjerar i billettsystemet 66 passasjerar i snitt for kvar rundtur Hamsund-Ålesund 670 registrerte reisande passasjerar i billettsystemet 3,5 passasjerar i snitt for kvar tur (turen er innstilt ved skulefri). Frå 4.4.2013 får Vigra direkte flyavgangar til og frå Amsterdam. To avgangar og ankomstar dagleg, med unntak av laurdag som har ein avgang og ein ankomst. Første fly til Amsterdam går kl. 06.30 og siste ankomst går kl. 22.45. Om Hareidruta skal korrespondere med Amsterdam-avgangane må vi inn med ein ekstra morgontur alle kvardagar. Siste båttur frå Valderøya må i tillegg utsettast med om lag 15 min. samanlikna med i dag. For KLM sin morgontur på helg vil det bli svært kostbart å få båt-avgangar frå Hareid da opningstida må utvidast med til saman åtte timar kvar helg. Årlege kostnadar for helgeavgangane blir omlag 1,5 mill. kroner. Slik vi vurderer det vil det ikkje vere økonomisk forsvarleg å auke helgetilbodet med morgonavgangar tilpassa KLM-flya. Gjer vi følgjande grep, vil dette gi ein årleg kostnadsauke på 500 000 kroner; Beheld rundturen om morgonen Ålesund Hareid-Ålesund alle kvardagar Ny morgontur Hareid-Valderøya alle kvardagar Utsett siste avgang frå Valderøya til Hareid med 15 min. alle dagar Veljar vi å tilpasse rutetilbodet til KLM-avgangane frå 1.5.2013 vil det gi ein kostnad på 333 000 kroner for 2013. Innfører vi tiltaka frå 4.4.2013, kjem det ein kostnad på 82 000 kroner for denne månaden. Tabellen syner årlege kostnadar knytt til dei ulike løysingane ved ikkje å nytte femtebåten slik som det blir gjort i dagens rute- og driftsopplegg. Bruk av femtebåten gir ein årleg meirkostnad på 5 200 000 kroner og er derfor ikkje med i utrekningane. Tilpassing til KLM-flya Ålesund/Hareid tur-retur kl. 07.55/08.30 Tur frå Hamsund kl. 08.10 500 000 kroner 130 000 kroner

Side 18 Nordøybåten og Langevågsbåten I tilleggskjøpet som samferdselsutvalet vedtok i sak SA-11/09 var det ein auke i tilbodet på Nordøyruta og Langevågsruta. Nordøybåten; o Køyrer på onsdagar ein ekstra tur Ålesund-Haramsøya-Ålesund. Langevågsbåten; o Køyrer på kvardagane ein ekstra rundtur o Har auka opningstider med 1 time og 55 min. måndag, onsdag og fredag. o Tysdag og torsdag er opningstida for ruta auka med 55 min. I dagens rute- og driftsopplegg har fylkeskommunen fått frådrag for kortare opningstider for: Hareidruta, alle dagar Nordøyruta, kvardagar Langevågruta, laurdagar Ramme 66 har ei auke på 1 mill. kroner frå 2012 til 2013 og det er naudsynt å gjere reduksjonar og tilpassingar på hurtigbåttilbodet for å kome i balanse. Dagens rute- og driftsopplegg vil bli vanskeleg å vidareføre då prisen for femtebåtavtalen vil gi ein årleg meirkostnad på om lag 5,2 millionar kroner frå 1.mai 2013. Slik vi ser det vil prisauken føre til at ein må velje mellom å vidareføre Hamsundturen kl. 08.10 på skoledagar, eller ein ekstra rundtur med Hareidruta frå kl. 07.50 til kl. 08.30 på kvardagar. Vi vurderer det aktuelt å redusere tilbodet på Nordøyruta ved å ta vekk ein tur frå Hamsund kl.08.10 til Ålesund alle skoledagar frå 1.5.2013. Turen har eit snitt på 3,5 reisande. Passasjerar som blir råka om turen blir innstilt har eit reisealternativ med hurtigbåt frå Hamsund kl. 07.20. Framlegg til budsjett for 2013 for Norled (tal i 1000 kr) Norled 2012 2013 %-vis endring Norled AS (anbodsruter) 36 184 36 572 1,1 Tilpasse KLM rute, reduksjon Hamsundtur - 415 100 Norled AS, tilleggsavtale Sekken 116 116 - Kompensasjon ungdomskort 550 660 20,0 Kompensasjon billettsystem 300-100,0 Kompensasjon for å oppretthalde dagens ruteopplegg i komande rutetermin 847 423-50,1 Kompensasjon verdikort 975 975 - Hamneavgifter 1 200 1 213 1,0 Sum Norled 40 172 40 374 0,5

Side 19 Kystekspressen: Kystekspressen er hurtigbåtruta mellom Kristiansund og Trondheim med stoppestader undervegs på Edøy/Smøla, Kjørsvikbugen/Tjeldbergodden, Sandstad/Hitra og Brekstad/Ørland. Kystekspressen starta i 1994 etter vedtak i begge fylkestinga. Kystekspressen er ei samanslåing av hurtigbåtruta Kristiansund Edøy og hurtigbåtrutene mellom Trondheim og Ørland/Hitra/Frøya. Ruta blir drive av Partrederiet Kystekspressen ANS som er eigd av Fosen Namsos Sjø AS (51 prosent) og Fjord1 (49 prosent). Oppdragsgivar for ruta er Sør-Trøndelag fylkeskommune og Møre og Romsdal fylkeskommune med 50 prosent kvar. Ruta blir drive på grunnlag av ein direkte forhandla kontrakt som gjeld frå 1. september 2007 til 31. desember 2013. Godtgjersla i avtalen blir årleg regulert frå 1. januar ut frå endring i; Konsumprisindeksen november november året før 80 prosent endring av drivstoffprisen i høve til ein basispris Frå 1. mai 2009 vart det inngått ein tilleggsavtale med Kystekspressen fram til 31. desember 2013 om redusert fart for å redusere drivstoff-forbruket. Tiltaket vil gi ei innsparing på omlag 305 500 kroner for kvar oppdragsgivar i 2013. Møre og Romsdal fylkeskommune har avtalt å betale 795.500 kroner i kompensasjon kvart år frå 2009 for at det ikkje vart vedtatt utbygging av gasskraftverk (eller anna tilsvarande utbygging) på Tjeldbergodden. Endringa av alder for bruk av ungdomskort frå 20 til 22 år gir bortfall av inntekt på om lag 58 000 kroner for 2013. Kystekspressen ANS får ein kompensasjon for ungdomskort på 348 000 kroner for 2013. For 2013 vil den totale kontraktbetalinga for Møre og Romsdal fylkeskommune bli auka med om lag 1,18 mill. kroner etter regulering av avtalen. Årsaken til den store auken i tilskot skuldast i hovudsak auka drivstoffpris. Det er kjøpt inn nytt billetteringsutstyr som skal nyttast i Kystekspressen, og Møre og Romsdal fylkeskommune sin del av dei årlege driftsutgiftene for dette blir på 337.500 kroner frå 2009 til 2013. Framlegg til budsjett for 2013 for Kystekspressen (tal i 1000 kr) Kystekspressen 2012 2013 %-vis endring Kystekspressen ANS, avtalar 14 953 16 145 8,0 Billetteringsutstyr 338 338 - Sum Kystekspressen 15 291 16 483 7,8

Side 20 Mindre lokale båtruter Møre og Romsdal fylkeskommune yter i dag tilskot til i alt fire mindre lokale båtruter. Rutene er i hovudsak oppretta ut i frå beredskap/rasfare og nokre utfører også lovpålagt skoleskyss. I tillegg blir det ytt tilskot til Sundbåten i Kristiansund. Som tidlegare år legg vi også i år opp til ein auke i tilskotet tilsvarande utviklinga i konsumprisindeksen. Årsaka til reduksjon i tilskot frå 2012 til 2013 skuldast ei båtrute som er lagt ned, dette fordi den lovpålagte skoleskyssen har falle vekk. Framlegg til budsjett for 2013 for dei mindre lokale båtrutene (tal i 1000 kr) 2012 2013 %-vis endring Sum mindre lokale båtruter 1 345 1 125-16,4 Oppsummering Framlegg til budsjett for 2013 for båtruter (beløp i 1000 kroner) Ramme 66 2012 2013 %-vis endring Norled AS 40 172 40 374 0,5 Kystekspressen 15 291 16 483 7,8 Mindre lokale båtruter 1 345 1 125-16,4 Sum 56 808 57 982 2,1 Vedteke budsjett T-71/12 57 808

Side 21 Ramme 67 Skoleskyss i vidaregåande skole Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 67 Skoleskyss Driftsutgifter Økonomiplan Rekneskap 2011 2012 2013 2014 2015 2016 7 988 8 758 9 341 9 341 9 341 9 341 7 988 8 758 9 341 9 341 9 341 9 341 Driftsinntekter Sum ramme 67 Etter Opplæringslova har fylkeskommunen ansvar for fri skyss eller full skyssgodtgjersle for elevar i vidaregåande skole dersom veglengda mellom heim/bustad og skole overstig 6 km. For funksjonshemma elevar og elevar som reiser med båt, gjeld dette ansvaret utan omsyn til veglengd. Skyssansvaret omfattar dagleg skyss til/frå skole og utplasseringsstad. Slik skyss blir administrert av samferdselsavdelinga, men kostnadene inngår i godtgjersla til ruteselskapa. Det same gjeld all kompensasjon/godtgjersle for skyss av funksjonshemma elevar. Når det gjeld administrasjon av skyss av varig og mellombels funksjonshemma elevar har fylkeskommunen allereie frå 2012 måtte overta dette for den del av rutebilproduksjonen som går over på anbod (jfr. ramme 64).

Side 22 Hausten 2010 vart det gjort endringar i Opplæringslova slik at elevar i grunnskolen med funksjonshemming eller midlertidig skade eller sjukdom har fått skyssrett i samband med skyss til/frå SFO. Sidan dette er skyss som vert rekna saman med annan tilrettelagt skoleskyss vil vi frå kalenderåret 2013 føre dette beløpet i ramme 64. Endring av ventetid frå 120 min til 90 min ved vidaregåande skolar i fylket har ikkje gitt ekstra kostnader i 2012 og vi går utifrå at dette blir det same i 2013. Skoleskyss hurtigbåt/ferje Når det gjeld skoleskyss med hurtigbåt og ferje blir denne utført etter avtalar med selskapa Fjord 1 AS og Norled AS. Med Norled AS er det inngått ein langsiktig avtale både for hurtigbåt og ferje, for ferjerutene går avtalen ut i 2013, for hurtigbåtane i 2016 (for hurtigbåtane vart det løyst ut ein opsjon i avtalen som gjer at avtalen er forlengja med to år frå opphavleg 2014). Når det gjeld elevar som reiser med Fjord 1 MRF sine ferjer blir det kvart år forhandla fram ein avtale basert på talet på elevar som blir skyssa. Avtalen med Norled AS blir regulert med takstendring for det aktuelle år og godtgjersla kan bli gjenstand for forhandlingar dersom det skjer vesentlige endringar i talet på elevar som blir skyssa. Framlegg til budsjett for 2013 for skoleskyss (beløp i 1000 kroner) Ramme 67 2012 2013 %-vis endring Fjord1 MRF AS / Norled AS 5 460 5 697 4,3 Bompengeselskap 600 600 - Skoleskyss Norled AS Romsdalsfjorden 765 805 5,2 Skoleskyss Tøndergård 600 900 50,0 Skoleskyss gjesteelevsgaranti 350 350 - Skoleskyss funksj. Gr. Skoleelever SFO 400-100,0 Annen lovpliktig skyss 0 570 100,0 Post for usikkerhet 583-100,0 Sum 8 758 8 922 1,9 Vedteke budsjett T-71/12 9 341 Ramma viser eit mindreforbruk for 2013, men det skuldast at individuelt tilrettelagt skoleskyss til grunnskoleelevar og SFO blir overført til ramme 64. Midlane blir derfor foreslått overført til ramme 64.

Side 23 Ramme 68 TT-ordninga Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 68 Rekneskap TT-ordninga 2011 2012 Økonomiplan 2013 2014 2015 2016 Driftsutgifter 11 470 15 571 13 931 13 931 13 931 13 931 Driftsinntekter Sum ramme 68 11 470 15 571 13 931 13 931 13 931 13 931 Transporttenesta er eit tilbod om dør til dør transport for personar som grunna si rørslehemming ikkje kan, eller har vesentlege vanskar med, å reise kollektivt. Det er hovudsakleg drosjenæringa som utfører transporttenesta. Transporttenesta ligg i eit grenseland mellom sosial- og samferdselspolitikk. Ordninga overlappar også i nokon grad Folketrygda sine transportstøtteordningar (bil- og grunnstønad). Totalt kan 2,75 prosent av befolkninga i fylket (7059 personar) godkjennast som TT-brukarar. I januar 2013 var det 6576 godkjente TT-brukarar. Kommunevis blir brukartaket fordelt i høve til folketal og del eldre. Kommunar med størst del eldre får relativt høgast brukartak. Samferdselsavdelinga administrerer transporttenesta, men kommunane godkjenner brukarane. Retningslinjene gjeldande frå 1. november 2003 inneber auka prioritering av yngre funksjonshemma med livslang funksjonshemming. Fordelinga av reisekupongar skjer ved at alle TT-brukarane får eit reisetilbod (standardtilbod) i høve til si definerte brukargruppe. I tillegg kan TT-brukarar under 67 år (om lag 1 300 brukarar) få fleire reisekupongar ved ei meir etterspurnadsstyrt tildeling av reisekupongar. Inntil 10 prosent av tilskottsramma kan fordelast etterspurnadsstyrt. Arbeidet med innføring av elektronisk løysning på TT- området er godt i gong. I samsvar med vedtak i Samferdselsutvalet 31.10.2012, er det i januar 2013 lyst ut offentleg anbodskonkurranse med følgjande innhald: Åpen anbudskonkurranse for inngåelse av kontrakt for levering og drift av elektronisk løsning på området for tilrettelagt transport for funksjonshemmede, heretter kalt TT- ordningen. Den elektroniske løsningen skal omfatte elektronisk betalingskort til brukerne, dataløsning/teknisk løsning som blant annet sikrer toveiskommunikasjon med drosjene, samt administrasjonstjenester, herunder oppgjør med transportørene. Vi planlegg å signere kontrakt med ein leverandør før utgangen av mars 2013. Ønska startdato for den nye løysinga er frå vår side satt til 1. juli 2013, men dette er noko vi må samarbeide med leverandøren om. Som varsla i tidlegare budsjettframlegg, legg vi til grunn at kostnader knytt til innføringa av den elektroniske løysinga blir dekt innanfor den ordinære TT- ramma. Ved overgang til ei slik fullelektronisk løysing, er vår foreløpige vurdering at vi på sikt vil kunne frigjere ressursar tilsvarande minimum eit årsverk. Dei ressursane vi får frigjort pga. den elektroniske løysinga, vil måtte bidra i endringsarbeidet på TTområdet fram til forventa sluttføring hausten 2014.

Side 24 Prosjekt 1389 på TT- området Møre og Romsdal søkte Samferdselsdepartementet om å gjennomføre eit forsøk med forbetra TT-tilbod for brukarar med tunge funksjonshemmingar/særlege behov I april 2012 vart vi saman med Nord-Trøndelag og Østfold, godkjent til forsøket. Vi får tilskot frå Samferdselsdepartementet til gjennomføringa sjå tabell nedanfor. Vi har valt å gje rullestolbrukarar og blinde/sterkt synshemma dette tilbodet i følgjande kommunar: Averøy, Surnadal, Rauma, Ålesund, Vestnes, Ørsta, Volda, Kristiansund og Molde. Vi har lagt opp til at 150 personar kan vere med i forsøket, og fram til januar 2013 har 125 brukarar kome i gong. TT-midlar som elles ville ha blitt brukt av personane i den vanlege ordninga blir lagt til i forsøket. Tabell: Statlege og fylkeskommunale midlar i forsøket Prosjekt 1389 2 012 2 013 2 014 Transportkostnader 2 340 4 680 1 170,0 Adm. Kostnader 100 Evaluering 300,0 Sum forsøket totalt 2 440 4 680 1 470 Sum fylkeskommunale TT-midlar i forsøket 360 720 180,0 Sum statsmidlar i forsøket 2 080 3 960 1 290 Tabell: Faktisk bruk av prosjektmidla i 2012 Månad Beløp utbetalt i forsøket August 9 144 (for køyring i juli) September 100 874 (for køyring i august) Oktober 243 233 (for køyring i september November 211 140 (for køyring i oktober) Desember 328 118 (for køyring i november) Forbruk i 2012 892 509 (eksl. Køyrekostnader i desember 2012 Vi har i 2012 hatt eit betydeleg mindreforbruk av prosjektmidla. Årsaka til mindreforbruket, skuldast utfordringar i startsfasa av forsøket. Da ordninga skulle implementerast var deltakartalet lågt, noko som påverkar forbruket dei første månadane. Etter kvart stig deltakartalet og vi ser dermed ei tydeleg auke i forbruket. Set vi opp eit reknestykkje ut i frå utbetalinga i desember, fordelt på talet på deltakarar (125), finn vi at kvar deltakar køyrde for 2625 kroner i løpet av ein månad. Viss 150 deltakarar køyrer for 2625 kroner kvar månad, vil årsforbruket bli på 4 725 000 kroner, noko som inneber at vi ligg an til eit meirforbruk på 45 000 kroner i forsøket i 2013.

Side 25 22. januar 2013 arrangerte vi eit samarbeidsmøte med sakshandsamarar frå forsøkskommunane og brukarorganisasjonane Norges Blindeforbund, Norges Handikapforbund og Funksjonshemmedes Fellesforbund. Det var eit godt møte, kor vi mellom anna diskuterte korleis forsøket med turkupongar skal fungere opp mot den nye elektroniske løysinga, samt korleis vi skal fylle opp dei siste deltakarplassane. Samarbeidet gav raskt resultat og allereie første veka i februar nådde vi deltakartalet med 150 brukarar. Framlegg til budsjett for 2013 for TT-ordninga (beløp i 1000 kroner) Ramme 68 2012 2013 %-vis endring TT-ordninga 15 571 13 931-10,5 Sum ramme 68 15 571 13 931-10,5 Vedteke budsjett T-71/12 13 931 Ramme 69 Diverse samferdselsformål Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 69 Rekneskap Div. samferdselsformål 2011 2012 Økonomiplan 2013 2014 2015 2016 Driftsutgifter 25 429 40 082 36 964 39 027 39 027 39 027 Driftsinntekter Sum ramme 69 25 429 40 082 36 964 39 027 39 027 39 027 Terminalar og ilandstigningsanlegg Utviklinga av terminalane skal skje med basis i sjølvstendige terminalselskap. Fylkeskommunen sitt engasjement skal styrast og administrerast direkte av samferdselsavdelinga gjennom langsiktige og forpliktande utviklings-/driftsavtaler med terminalselskapa. Dette gjeld drift av følgjande terminalar: Trafikkterminalane Ålesund og Moa Trafikkterminalen Ytterland Venterom Sjøholt Trafikkterminalen Hareid Trafikkterminalen Molde Åndalsnes Skysstasjon Trafikkterminalen Kristiansund Trafikkterminalen Surnadal Trafikkterminalen Sunndalsøra Hurtigbåtkaia Skateflua Hurtigbåtkaier Romsdalsfjorden

Side 26 Det er teikna avtaler med alle terminalar og ilandstigningsanlegg nemnt over, med unntak av trafikkterminalane i Ålesund/Moa og Kristiansund. Forhandling om nye terminalavtalar er krevjande og det medfører ofte ein kostnadsauke for fylkeskommunen. Det er by-terminalane som medfører størst auke. I tillegg til terminalane og ilandstigningsanlegga nemnt over kjem ei rekke tilsvarande anlegg kor avtalane administrerast av Statens vegvesen (desse dekkjast over ramme 70 gjennom tildeling til Statens vegvesen). Det er innarbeidd eit beløp på 12,1 mill. kroner i budsjettet for i 2012. Kostnadsauken medfører at forventa bruk på terminalar i 2013 blir 12,6 mill. kroner. Tilskot til Trafikanten Møre og Romsdal AS Fylkesutvalet vedtok i sak U-114/05 A at Trafikanten Møre og Romsdal skulle organiserast som eit fylkeskommunalt aksjeselskap. Fylkeskommunen er einaste eigar. Trafikanten fikk frå 2010 ein del nye oppgåver. Selskapet har fått ansvaret for å drifte det nye billetteringssystemet med mellom anna det datatekniske ansvaret, sørvis mot passasjerar og ruteselskap og overordna administrasjon av maskinparken. Billetteringssystemet er no i full drift. Det er i budsjettet gjort framlegg om eit ordinært driftstilskott til Trafikanten på 6,2 mill. kroner. I beløpet ligg same driftstilskott som tidlegare år, men med auka kostnader knytt til drift av elektronisk billetteringssystem og drift av sanntidsinformasjon. I all hovudsak vil dette dreie seg om lønskostnader. Andre kostnader til drift av elektronisk billetteringssystem og sanntidsinformasjon blir dekt direkte over ramme 69. Drift av elektronisk billetteringssystem Trafikanten har ansvaret for å drifte det nye billetteringssystemet med mellom anna ansvar for det datatekniske, sørvis mot passasjerar og ruteselskap og overordna administrasjon av maskinparken. Direkte kostnader for systemet, som til dømes lisenskostnader, kommunikasjonskostnader, vedlikehaldskostnader, konsulentkostnader med vidare. blir dekt direkte over ramme 69. Kostnader til billetteringssystem har tidlegare lege inne i godtgjersla til rutebilselskapa. No når det elektroniske billetteringssystemet er innført, vil denne kostnaden måtte dekkjast av fylkeskommunen direkte. Det var sett av 4,5 mill. kroner til formålet i budsjettframlegget for 2013, men basert på erfaringstal frå 2012 må denne posten aukast til 6 mill. kroner. Drift av system for sanntids- og publikumsinformasjon Kaiene i Kristiansund, Molde, Ålesund, Hareid, Valderøy, Haramsøya og Edøya har monitorar med vising av ruteinformasjon i sanntid. Driftskostnadane er knytt til vedlikehald, brukarstøtte, ASP-avtale og GPRS. I tillegg er det sanntidsinformasjon på TIMEkspressen. Det er sett av 900 000 kroner til drift av sanntidssystem og ruteplanlegging i 2013 og komande år. I tillegg kjem årlege kostnader til drift av system for publikumsinformasjon på om lag 500 000 kroner.

Side 27 Heim for ein 50-lapp Trygt heim for ein 50-lapp er eit trafikktryggingstiltak retta inn i mot ungdomsgruppa for å hindre helgeulykker. Ordninga kom i gang i 2005. Samferdselsutvalet vedtok i sak Sa-63/04 A at alle kommunar som søkte skulle få innført denne ordninga, men ordninga gjeld likevel ikkje i kommunar med nattbuss. Turane blir køyrde langs faste ruter, til faste tider og må tingast på førehand. Ved utgangen av 2012 har 28 kommunar innført ordninga. Om lag 2750 ungdommar nytta seg av tilbodet i 2012, mot 2803 året før. Det er foreslått sett av 650.000 kroner til ordninga i 2013. Kompensasjon ungdomsrabattar For bilrutene er inntektsverknaden av ungdomskort innarbeidd i avtalen med selskapa. Det same gjeld 40 prosent rabatt på periodekort (månadskort) for studentar og skoleelevar. For Kystekspressen har vi eigen avtale som er innarbeid i ramme 66. For fylkesvegferjerutene har vi avtale med Fjord1, mens det blir forhandla med Norled AS. For 2013 gjer vi framlegg om å sette av 4 mill. kroner for kompensasjon av ungdomskortordninga. Felles rutehefte for sjøgåande transport Kostnadene for 2012 for Fellesrutehefte sjøgåande transport var på om lag kr 465 000 (leige av Trafikanten for utarbeiding/oppsett av rutetabellar, samt porto/produksjon). Frå og med 2010 tok samferdselsavdelinga ein større del av kostnadene knytt til trykking/distribusjon, i og med at avdelinga har ansvaret for dei fleste ferjesambanda i fylket. Sjølv med berre 4 samband, går høvesvis 1/3 av trafikken på stamvegferjene, og 2/3 på fylkesvegferjene. Samferdselsavdelinga ser det som naturlig at fylkeskommunen dekker tilsvarande del av kostnadene til nytt felles rutehefte for sjøgåande transport. Fjord 1 har frå 2012 kutta ut å produsere eit eige rutehefte for ferjerutene i fylket, og fylkeskommunen har fått eit auka opplag på Fellesrutehefte for sjøgåande transport. Samferdselsavdelinga gjer framlegg om å sette av 600 000 kroner til dette føremålet for 2013. Kollektivtransport i distrikta (KID) Møre og Romsdal fylkeskommune har sendt inn søknad om KID-midlar til fem KID prosjekt for 2013. Søknaden blei sendt til Samferdselsdepartementet 4. februar 2013, og leggjast fram for Samferdselsutvalet 6. mars 2013 etter oppgitt prioritet jf. tabell nedanfor. Kvart prosjekt må ha ein lokal eigendel på minimum 50 prosent. Prosjekt: Prosjekt starta Eigendel kommune 2013 Eigendel fylkeskommune 2013 Bestillingstransport Herøy kommune 2011 Kr. 281 520 Bestillingstransport Halsa kommune 2011 Kr. 50 000 Kr. 150 000 Bestillingstransport Aure kommune 2013 Kr. 250 000 Bestillings- og linjetransport, samt 2013 Kr. 424 000 knutepunkt Tingvoll kommune Forprosjekt framtidsretta transport Volda kommune 2013 Kr. 100 000

Side 28 Garnes-prosjektet Møre og Romsdal fylkeskommune er også involvert i Garnes-prosjektet i Ulstein kommune kor ein skal byggje ein bussoppstillingsplass knytt til ei ny rundkjøring i krysset mellom fv61 og fv653. Fylkeskommunen har tidlegare satt av ein eigendel på 358 275 kroner i samband med KID midlar til prosjektet. Dette er planleggingsmidlar for infrastrukturen og rutene i området, samt informasjon til brukargrupper. Til sjølve byggeprosjektet har Møre og Romsdal fylkeskommune fått tilsegn om 6,6 mill. kroner i BRA midlar frå Statens vegvesen for 2012. Lokal eigendel må vere minst 25 prosent av totalkostnad. BRA midlar er mellom anna midlar som kan nyttast til ombygging av infrastruktur. Det er satt av 10 mill. kroner for 2012 og 5 mill. kroner i investeringsbudsjettet for 2013 (ramme 96) jf. Investeringsprogram for fylkesvegar 2012 2021 kollektivtiltak, og utvalsramme 69 til prosjektet, jf. vedtak på fylkestinget i april 2011 (T- 19/11). Prosjektet vart utsett omlag 1 år grunna at prosjektet vart klaga inn til Fylkesmannen av bebuarar i området. Dette skyldast at dei krev undergang frå eigedommane til den nye bussoppstillingsplassen, noko prosjektet ikkje har midlar til. Fylkesmannen har handsama saka i oktober/november 2012 kor klagen ikkje vart tatt til følgje. Arbeidet med prosjektet har no kome i gang igjen, og bussoppstillingsplassen og rundkjøringa er planlagt å stå ferdig 01.05.14. Det er sett av 150 000 kroner til dette KID-prosjektet i 2013. Prosjekt haldeplassregistrering For å gi dei reisande best mogleg sørvis når det gjeld ruteopplysning, samt som eit heilt nødvendig grunnlag for det nye billetteringsutstyret, har vi registrert og kartfesta alle haldeplassane som er i bruk i 2010. Dette var ein stor eingongsjobb, men vi må foreta løpande vedlikehald og legge til nye haldeplassar kvart år. Utrekna ressursbruk i 2013 er 30 000 kroner. Marknadsarbeid Møre og Romsdal fylkeskommune er i ferd med å anbodsutsette busstransporten i fylket. Det er vedtatt i fylkestinget at vi skal ha bruttoanbod, noko som betyr at det er fylkeskommunen som har inntektsansvar, og dermed også inntektsrisikoen. Ansvar for marknadsarbeid og profilering følgjer den som har inntektsansvar. Fylkeskommunen må derfor ha klare planer og retningsliner for korleis inntektene skal sikrast.

Side 29 Kollektivstrategien 2012-2021 er eit viktig verktøy til arbeidet for å gjere det lettare for folk å reise kollektivt. Eit av resultatmåla i strategien er at kollektivtrafikkandelen skal aukast frå 8 prosent til 20 prosent i Ålesund og 15 prosent i Molde og Kristiansund. Møre og Romsdal fylkeskommune sine tiltak for marknadsføring og informasjon er sentral for å nå måla og er dei viktigaste kjeldane til kunnskap om kollektivtransport. Fylkeskommunen må ha eit bevisst og aktivt forhold til å yte best mulig informasjon til kundane ved å profilere kollektivtransporten, drive ein aktiv marknadsføring av tilbodet og ha ein lett tilgjengeleg trafikantinformasjon. Målsettinga med trafikantinformasjon bør være at ingen skal la være å reise kollektivt fordi de ikkje veit nok om tilbodet I kollektivstrategien er det vedteke at fylkeskommunen skal utarbeide ein eigen tiltaksplan for marknadsføring. Denne skal vere ferdig innan utgangen av 2013. Det skal også bli utarbeidd eit profileringsprogram som skal brukast i anbodspakkar, på terminalar og haldeplassar med vidare og fylkeskommunen skal evaluere kvalitet på tilbod og leveranse. For å starte opp marknadsarbeidet som skal sikre vekst i billettinntektene må fylkeskommunen løyve midlar. Det er sett av 1,5 mill. kroner til dette føremålet i 2013. Tilskudd Interoperabilitetstjenester AS Det blir arbeidd med å samle alle fylkeskommunane under en felles plattform rundt innsamling og vidareformidling av trasaksjoner og andre elektroniske data frå billetteringssystem. Det er vedteke at MRFK skal delta i Interoperabilitetstenester AS. Med bakgrunn i dette foreslår vi å sette av 1 million kroner til dette føremålet i 2013. Billettkontroll Samferdselsavdelinga er av den oppfatning av at det må gjennomførast billettkontrollar på bruttokontrakten i Ålesund og Giske. Billettkontroll skal ha mest førebyggande effekt for å sikre korrekt billettering. Det må forhandlast med eit vektarselskap om denne tenesten og forhandla avtale leggjast frem til samferdselsutvalet for godkjenning. Det settast av 500 000 kroner til dette føremålet i 2013. Konsulenthonorar Samferdselsavdelinga har behov for å leige inn eksterne konsulentar med jamne mellomrom. Dette var tidligare budsjettert på ramme 63, men administrasjonen meiner det er meir hensiktsmessig å ha denne kostnaden på ramme 69. Det settast av 1 500 000 kroner til dette føremålet i 2013.

Side 30 Framlegg til budsjett for 2013 for div. samferdselsformål (beløp i 1000 kroner) Ramme 69 2012 2013 %-vis endring Terminalar og ilandstigningsanlegg 12 116 12 641 4,3 Trafikanten 6 195 6 200 0,1 Heim for ein 50-lapp 650 650 - Kompensasjon ungdomskort 3 400 4 000 17,6 Felles rutehefte for sjøgåande transport 300 600 100,0 Drift av elektronisk billetteringssystem 4 500 6 000 33,3 Drift av sanntids- og publikumsinfo. 1 100 1 400 27,3 KID-prosjekt, eigenandel 350 150-57,1 Bestillingstransport Haram 175-100,0 Haldeplassprosjektet 30 30 - Billettkontroll 200 500 150,0 Marknadsarbeid 400 1 600 300,0 Tilskot IO AS 1 000 100 Rutebilhistorisk forrening 300 100,0 Innleige konsulentar 1 500 100,0 Til disp adm 4 899 218-95,6 Til disp sa-utvalet * 5 767-100,0 Sum ramme 69 40 082 36 789-8,2 Vedteke budsjett T-71/12 36 964 Reduksjonen i budsjett 2013 samanlikna med budsjett 2012 skuldast at ramma i 2012 vart auka med 4,6 millionar kroner til montering av setebelte i buss ( T- 13/12). Bestillingstransport Haram vert frå 2012 overført til ramme 64. Kr. 175 000 blir trekt i ramme 69 mens ramme 64 blir auka tilsvarande. Ramme 70 fylkesvegar Vedteke budsjett T-71/12 (i 1000 kroner): Ramme 70 Rekneskap Fylkesvegar 2011 2012 Økonomiplan 2013 2014 2015 2016 Driftsutgifter 425 155 421 368 385 361 408 592 414 705 404 516 Driftsinntekter Sum ramme 70 425 155 421 368 385 361 408 592 414 705 404 516

Side 31 Kostnadsutvikling Kostnadene med driftskontraktane har auka vesentleg ved kvar ny utlysing og oppstart på ny kontraktsperiode. Denne kostnadsauken må dekkjast inn gjennom dei andre drifts- og vedlikehaldspostane, slik at det vert mindre til anna vedlikehaldsarbeid på veg, bru og ferje, til dekkelegging og vegoppmerking enn det som er naudsynt for å sikre god framkome og trafikktryggleik. Kort omtale av budsjettpostane Driftskontraktar, anna kontraktsarbeid, opprydding og persontransport ved ras Vi har sju driftskontraktar i Møre og Romsdal som omfattar om lag 3000 km fylkesveg i tillegg til riksvegane. Driftskontraktar (dersom 110.000 kr pr km v ny utlysing) 2013 2014 2015 2016 1501 Søre Sunnmøre 2012-2017 (399 km) 31 300 31 800 31 800 31 800 1502 Sunnmøre 2009-2014 (842 km) 52 800 66 073 92 620 92 620 1503 Indre Romsdal 2006-2013 (289 km) 34 800 28 790 28 790 28 790 1504 Ytre Romsdal 2008-2013 (587 km) 58 200 64 570 64 570 64 570 1505 Indre Nordmøre 2007-2012 (120 km) 13 700 13 700 13 700 13 700 1506 Surnadal 2010-2015 (294 km) 39 200 39 200 39 200 39 200 1509 Ytre Nordmøre 2010-2015 (493 km) 50 700 50 700 50 700 50 700 Sum driftskontraktar 280 705 294 749 321 296 321 296 Det er i budsjettet teke utgangspunkt i faktiske prisar på eksisterande kontraktar. Vi har lagt den siste oppnådde prisen til grunn ved budsjettering av kostnader knytt til utlysing av nye kontraktar. Driftskontraktane er bygd opp etter funksjonsprinsippet, og ein nasjonal standard er lagt til grunn for kontraktane. Dette vil seie at entreprenøren har gitt pris på å oppretthalde ein gitt tilstand på grøfter, stikkrenner, friksjon osv. Dersom ein ønskjer å redusere standarden i kontraktsperioden, gir dette oftast berre svært små reduksjonar i pris. På kort sikt er driftskontraktene dermed å vurdere som bindingar i budsjettet og dette gjer at fylkeskommunen må redusere kostnadene på nokre av dei andre budsjettpostane, for å halde seg innanfor driftsramma totalt sett. Også ein del av såkalla anna kontraktsarbeid vert utført av entreprenøren som har driftskontrakten. Det gjeld mellom anna behov for tilleggskjøp knytt til skogrydding, auka vintermengder, skifte av stikkrenner, vedlikehald av stabilitetssikringar og vedlikehald av murar. Dei to siste åra i planperioden, er det ikkje ramme til å sette av noko til tilleggskjøp på driftskontraktane. I tillegg har vi bundne kostnader knytt til kontraktar med andre; elektrokontraktar, skilt- og rekkverkkontraktar, tunnelvedlikehald, refusjonsavtalar med kommunar, andre avtalar om vask/reinhald av rasteplassar, venterom, toalett og liknande, samt grøntkontraktar. I 2015 og 2016 er det ikkje sett av midlar til skilt- og rekkverkkontraktar.

Side 32 Når det gjeld opprydding ved ras, er det lagt til grunn eit normalår i budsjettet dei første to åra. I 2015 og 2016 er det ikkje sett av midlar pga. manglande ramme. Det er også sett av eit knapt beløp alle fire åra til å dekkje innsetting passasjerbåt ved ras. Bru og ferjekaivedlikehald Løyvingane til denne posten bør vere rundt 40 mill. kroner årleg, dersom ein skal unngå ytterlegare forfall i vegkapitalen. På grunn av kostnadsutviklinga på driftskontraktane, er dette ikkje mogleg innanfor den økonomiske ramma. Det er inngått avtalar om vedlikehald av både bruer og kaier, og til grunn for budsjettet ligg eit minstenivå, som skal vere akseptabelt innanfor inngått kontrakt for kvart område. Statens vegvesen har gjort ei kartlegging av forfall på bruer, tunnelar og ferjekaier på fylkesvegnettet i samband med NTP-arbeidet. I samband med dette, er det rekna på kor mykje det vil koste å fjerne forfallet og oppgradere konstruksjonane i samsvar med gjeldande krav. For Møre og Romsdal er prislappen for dette pr. i dag estimert til 5,6 mrd. kroner, og Møre og Romsdal er ut frå kartlegginga det fylket som har det fjerde største forfallet. Det er i fylket bygd fleire store og kompliserte bruer. Samtidig er etterslepet på bruene aukande, og inspeksjonar syner auke i skadar og auka fare for overbelasting på bruene. Vi ventar at vedlikehaldsarbeidet vil auke i omfang og kompleksitet i åra som kjem. I løpet av dei siste par åra har det vorte bygd fleire nye fylkesvegferjekaier. I tillegg er fleire utbetringar planlagt utført i 2013 og 2014. Etter kvart som dei gamle ferjekaiene vert erstatta med nye, vil nok behovet for vedlikehaldsarbeid minke noko. Dekkelegging og vegoppmerking Trafikkpåkjenninga på vegnettet aukar for kvart år samstundes med at prisane på asfalt også aukar for kvart år. Kostnadene til dekkevedlikehald blir samla sett lågast når dekkefornyinga vert utført til rett tid. Skal ein sikre ei rettidig fornying bør løyvingane til dekkelegging og vegoppmerking vere rundt 120 mill. kroner årleg. Det er også viktig at løyvingane til dekkelegging og oppmerking er nokolunde like kvart år. Det vert meir føreseieleg for entreprenørane og gir lågare prisar for oppdragsgjevar. Store svingingar er svært uheldig og vil føre til høgare prisar. Det er ikkje mogleg å fylle behovet for løyvingar til asfalt og oppmerking innanfor den økonomiske ramma. Det er inngått fleirårsavtalar om oppmerking som bind opp knappe 10 mill. kroner i året. Med dei noverande økonomiske rammene vil det berre vere rom for eit svært lite beløp til dekkelegging i 2013 og deretter ingenting i åra 2014-2016. Med knappe 17 mill. kroner til dekkevedlikehald og vegmerking dei neste fire åra, vil det få alvorlege konsekvensar for vegnettet i fylket. Dekkestandarden på fylkesvegane i Møre og Romsdal vil bli dramatisk forverra i åra som kjem.

Side 33 Trafikktryggleiken vil på mange strekningar bli uforsvarleg dårleg. Den dårlige dekkestandarden vil også føre til skadar på vegkonstruksjonen som vil medføre store kostnader å utbetre. Trafikktryggleiksmidlar (50/50-post) Denne posten gjeld «spleiselag» med kommunane til trafikktryggleikstiltak på det kommunale vegnettet og til bygging gang- og sykkelvegar langs det gamle fylkesvegnettet. Ved handsaminga av økonomiplan for 2012-2015, vart det vedteke å setje opp 10 mill. kroner til trafikktryggleiksmidlar for kvart av åra 2013, 2014 og 2015. Det er i økonomiplanen gjort framlegg om at posten vert kutta frå og med 2016. Strømutgifter Strømutgifter på fylkesvegnettet handterast direkte av fylkeskommunen gjennom bruk av konsesjonskraft. Ordninga skal administrerast av Istad Kraft. Den store nedgangen i budsjett frå 2012 til 2013 skuldast eit for høgt budsjettnivå tidligare år. FTU FTU administrerast direkte av samferdselsavdelinga. et for 2013 er om lag på same nivå som for 2012. Framlegg til budsjett for 2013 for fylkesvegar (beløp i 1000 kroner) Ramme 70 2012 2013 %-vis endring Strømutgifter (bindingar) 12 399 6 516-47,4 Driftskontraktar, anna kontraktsarbeid, opprydding ras (bindingar) 288 333 328 245 13,8 Bru- og ferjekaivedlikehald (bindingar) 36 224 27 000-25,5 Dekkelegging og vegoppmerking 40 957 11 100-72,9 Trafikktryggleiksmidlar (50/50-post) 20 796 10 000-51,9 FTU 2 659 2 500-6,0 Sum ramme 70 401 368 385 361-4,0 Vedteke budsjett T-71/12 385 361

Side 34