Årsrapport 2013. Årsmelding og rekneskap. Bygdebok band 10 vart lansert. Optimisme i landbruket. Luster kommune 50 år. Breheimsenteret årets bedrift

Årsrapport 2013 Årsmelding og rekneskap Bygdebok band 10 vart lansert Optimisme i landbruket Luster kommune 50 år Breheimsenteret årets bedrift Rådmannen, april 2014

Årshjulet 2013 Luster kommune Teiknforklaring - Raud og Blå aktivitet styringsdialog Teiknforklaring - Grøn aktivitet medarbeidar- og brukardialog TP Tenesteplan LD Leiardialog B Budsjett BU-PLO Brukarundersøking Pleie og omsorg ØP Økonomiplan BU-S Brukarundersøking Skule PP Planleggingsprogram BU-SFO Brukarundersøking SFO R- Rekneskap BD Brukardialog Å Årsmelding MS Medarbeidarundersøking T1 Tertialrapport 1. tertial VR Vernerunde T2 Tertialrapport 2. tertial

Innleiing og samandrag Rådmannen i Luster legg med dette fram årsrapport med årsmelding og rekneskap for 2013, også i år som eit samla dokument. Dette er rådmannen si viktigaste attendemelding til kommunestyret. Dokumentet skal stetta dei krav kommunelova set i høve rapporteringa Jarle Skartun til kommunestyret. Rådmannen viser her til kommunelova 48, punkt 1, der det står: «Kommunane skal for kvart kalenderår utarbeide årsrekneskap og «årsberetning» (årsmelding.)». Kommunelova sitt rapporteringskrav på rekneskapssida ligg i 48, punkt 2-4. Årsrekneskapen skal omfatte alle økonomiske midlar som vert disponert, og bruk av midlane. Kommunestyret skal sjølv vedta årsrekneskapen, etter tilråding frå formannskapet. Vedtaket skal syne disponering av rekneskapsmessig resultat. Rapporten skal gi opplysningar om forhold som er viktige for å vurdere kommunen si økonomiske stilling og resultat. Det er krav om rapportering av forhold av vesentlig verdi for kommunen, omtale av tiltak for å sikre høg etisk standard og arbeid for å fremje likestilling på alle område i kommunen. Slik rådmannen ser det vert desse lovkrava stetta i dette fellesdokumentet. Driftsrekneskapen Driftsrekneskapen er gjort opp med eit brutto driftsresultat på 11,217 mill. kr. Dette er 3,889 mill. kr betre enn fjoråret, 7,170 mill. kr betre enn regulert budsjett for 2013 og 3,414 mill. kr betre enn opphaveleg budsjett. Ei vesentleg årsak til det positive resultatet er lågare pensjonsutgifter (premieavvik) enn budsjettert, omlag 6,0 mill. kr, samt høgare inntekt på rammetilskot/skatt med omlag 1,1 mill. kr. Tenesteområda har samla eit mindreforbruk i høve regulert budsjett på 10,3 mill. kr. Mindreforbruket skuldast i stor grad dei lågare pensjonsutgiftene, men og ein nettoeffekt av iverksette innsparingstiltak. Finansinntektene er betre enn budsjettert ved at verdien av aksjar/fond er styrka med 10,13 mill. kr. Nettoen mellom renteutgifter og renteinntekter er om lag 0,35 mill. dårlegare enn budsjettert og avdrag er om lag 0.3 mill. kr høgare enn budsjettert. Samla betrar dette finansresultatet med om lag 9,5 mill. kr. Sterk utlånsvekst, lån til næringstiltak, aukar eksterne finansutgifter. Utlån i 2013 er rekneskapsført med 16,6 mill. kr. Investeringsrekneskapen I 2013 er det rekneskapsført investeringar i anleggsmidlar på 49,1 mill. kr (2012/54,5). Det er framleis ubalanse mellom budsjettering og forbruk for kvart budsjettår og rekneskapen legg opp store overføringar til neste år. Dette har sin årsak i Innhaldsliste Side Føreord 1 Folketal og sysselsetjing 4 Kommunen som verksemd 6 Interkommunalt samarbeid 10 Kommuneplanarbeidet 14 Luster kommune 50 år 16 Folkevalde 20 Administrasjon 22 Oppvekst 25 Helse 32 Pleie og omsorg 37 Sosial 43 Tekniske tenester 48 Næringsutvikling og naturforvaltning 54 Kultur 61 Rekneskapen 2013 65 Revisjonsmelding 80 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 1

at tiltaka er budsjettert opp tidlegare enn dei kjem til gjennomføring og at bruk av årlege råmeløyvingar kan svinga frå år til år slik at det vert ein saldo som vert overført til neste år. Vesentlege delar av desse løyvingane er «reservert» til to større byggeprosjekt, Hafslo barnehage og Gaupne omsorgssenter, samt investeringar innan bustadbygging og vassforsyning. Det er til vurdering å endre dette slik at investeringsbudsjett og rekneskap vert meir presist for kvart kalenderår/ rekneskapsår. Rekneskapsmessig resultat. Brutto driftsresultat på 11,2 mill. kr. + eksterne finansinntekter på 26,1 mill. kr eksterne finansutgifter (-avdrag) på 28,6 mill. kr gir netto driftsresultat på 8,7 mill. kr. Opphaveleg var det budsjettert 6,734 mill. kr Driftsresultatet skal korrigerast for bruk av fond og avsetjing til fond. Det er brukt 0,6 mill. kr meir av fond enn det som er avsett. Kommunen får etter dette eit rekneskapsmessig mindreforbruk på 9,323 mill. kr (overskot). I 2012 var tilsvarande tal 6,118 mill. kr. Årsmelding for 2013 samandrag Aktiviteten er stor både når det gjeld drift og investeringar, rekneskapen er betre enn budsjettet, men ikkje så bra som den bør vera og ikkje fullt så bra som me håpa på. I drifta leverer me gode tenester, investeringsnivået er høgt og me driv aktivt utviklingsarbeid av tenester, næring og lokalsamfunn. Alle tilsette gjer ein flott jobb for å få dette til. Samla er drifta i bra samsvar med budsjett. Overordna meiner rådmann det er god budsjettdisiplin og det vert aktivt teke tak i driftsmessige utfordringar. Det er i 2013 sett i verk fleire tiltak for å få betre balanse i økonomien. Kommunal ressursbruk via vedtekne tiltak er regulert ned med mellom 9 og 10 million kroner. Effekten av tiltaka har vore god, men samstundes har det dukka opp nye utfordringar som krev auka økonomiske midlar. Slik vil det og vera i framtida, slik at arbeidet med å finna gode og effektive måtar å løysa nye og gamle oppgåver på, må halda fram. Ein sunn kommuneøkonomi, med rom for investeringar og utvikling, bør etter normene ha eit «overskot» på 3%. Det betyr eit netto driftsresultat på omlag 15 million kroner. I 2013 kan me seie at me oppnår vel halvparten av dette, og det med stor hjelp av gode aksjegevinstar både på eigne pengar og pensjonsfond. Eit betre økonomisk resultat er og nødvendig for å makta å gjennomføra dei vedtekne investeringane framover. God utvikling Luster kommune hadde også i 2013 positiv folketalsutvikling ved at innbyggjartalet auka frå 5.041 til 5.089. Auken kjem pga. nettoinnflytting 36, og fødselsoverskot på 12. Kommunen har i 2013 hatt eit aktivt år med næringsutvikling. Mange store og små næringssaker har vorte handsama. Utvikling i eksisterande bedrifter kombinert med nysatsingar som Massiv Lust og Bluefjords. Me ser og fleire satsingar på bruksutbygging i landbruket, nye geitefjøsar, sau med nybygg og opprusting og mjølkeproduksjon. Cruisetrafikken utviklar seg i Skjolden, med mange anløp (45) i 2013, det har vore stor aktivitet i naturarvprosjektet og tilflyttingsprosjektet «folk i fleire hus.» Breheimsenteret i Jostedal er reopna etter brannen og fleire bygdelag arbeider aktivt med bygdeutvikling. Lustrabadet opna hausten 2012, anlegget har fungert godt med gode besøkstal, 54.000 i 2013 er langt over dei tidlege prognosane. Drifta har imidlertid kravt auka ressursar. Det vert satsa vidare på utbygging av Sogn skisenter der kommunen er med på finansieringa av nytt trekk og auka vassforsyning til snøproduksjon. Det er starta større plan- og reguleringsarbeid for å sikra gode løysingar for skiaktiviteten i området. I 2013 er det arbeidd med å tilretteleggje bustadbygging i alle delar av kommunen. Borhaug i Solvorn er klart for utbygging, Beheim II har fått utbyggingsvedtak og opparbeiding vil starta våren 2014. Andre store saker Rådmannen og administrasjonen sitt arbeid har i 2013 vore prega av å følgje opp kommunestyrevedtak frå 2011-12, budsjettvedtaket frå des.-12 og leggje fram nye saker. Frå arbeidet i 2013 vil rådmannen særleg nemne: Kommuneplanarbeidet, god prosess på samfunnsdelen, oppstart av arealdelen. 50-årsjubileum, ulike arr. og markeringar. «Betre balanse i økonomien.» Gjennomføring av tiltakspakken for nedregulering av ressursbruken i budsjettet med 10 mill i 2013, årsverknad 13 mill i 2014. Årsrapport og rekneskap 2012, tilbakemelding og dokumentasjon av 2012-aktivitet. Budsjettoppfølging, T1 og T2 m/regulering av budsjett. Tilstandsrapport for grunnskulen/temadag. 2 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

Budsjett 2014, økonomiplan og planleggingsprogram for 2014-17. Ny budsjettprosess m/formannskapet som meir aktivt budsjettutval. Utbygging av Gaupne omsorgssenter og Hafslo barnehage er starta opp og vil vere ferdigstilt til 2.halvår 2014. Interkommunalt oppvekstsamarbeid, arbeid med spesped.organisering «System for styrka læring.» Utvida folkehelsearbeid med etablering av Frisklivsentral og interkommunalt samarbeid. Adresseprosjektet. Avklaring av forskrift, vegparsellar og start på namnearbeid. Beredskapsplanverk. Oppdatering og fornying, inkl overordna ROS, er i arbeid. Dei fleste sakene er nærare omtalte i årsrapporten. Måloppnåing - Kommunale styringsmål Gjennom årsrapporten prøver me å gi eit bilde av utvikling og resultat på viktige område. På dei ulike tenesteområda finn ein detaljerte vurderingar. Oppsummering av nokre sentrale område kan setjast opp i tabellform slik; Tabellen tek utgangspunkt i målingar, rangering av andre og rådmann sine skjønsmessige vurderingar m/markeringar inn mot område der me kan ha forbetringsområde. Årshjulsarbeidet er godt innarbeidd og fungerer tilfredstillande. Likestillingsarbeidet har fokus. Avtaleverket vert fylgt opp slik at lønspolitikken ivaretek og fremjer likestilling, og det vert arbeidd for å få fleire menn i barnehagar og skular. Me har eit planmessig arbeid for å redusere uønska deltid. Rekruttering av kvinnelege leiarar bør få auka fokus. Rekruttering og kompetanseutvikling har, og skal ha stor merksemd framover (jf. også ny Strategi for rekruttering og kompetanseutvikling vedteke i 2013). Kvalitetssystemet LKK er over på ny plattform. Framdrifta har vore svakare enn ynskjeleg, men er no på plass etter at IKT løysingar og kapasitet er ordna. Med dette er HMT- og kvalitetsarbeidet på plass i eit samla og lett tilgjengeleg system. Det er og i dette systemet reglement, retningsliner og prosedyrar som skal sikre høg etisk standard. Tenesteområde/ styringsmål Økonomisk resultat Driftsresultat Budsjettkontroll, drift Budsjettkontroll, investeringar Budsjett - innsparingstiltak Medarbeiderus. trivsel Tilsette sjukefråvær Nådde me måla i 2013? Ikkje Så godt Og vel så heilt som det X X X X X X X Når det gjeld IKT, så er det e-utvikling innan helse som har vore prioritert i 2013, e-kommunikasjon, effektivisering av arbeid og publikumservice. Me har følgt opp samhandlingsreforma på ein god måte, kortidsavdelinga inkl øyeblikkeleghjelp sengene er vorte eit tilbod i staden for og etter sjukehus. Årets temasider I årets rapport har rådmannen teke inn temasider om; folketal og sysselsetting, kommunen som verksemd, interkommunalt samarbeid, kommuneplanarbeidet og 50-års jubileumet. Klagesaker m/omgjering Resultat av tilsyn Grunnskulen, elevtrivsel Grunnsk.nasjonale prøver (5 kl.) Grunnsk.nasjonale prøver (9 kl.) Grunnskulen, eksamen (10 kl) SFO brukarus. Helse, tenesteytinga Helse, rekneskap vs budsjett PLO brukarus. Sosiale tenester, NAV Sosiale tenester, barnevernet Tekniske tenester, vasskvalitet Kulturskule Bibliotektilbodet Næringsarbeidet, aktivitet Bruksutbygging landbruket X X X X X X X X X X X X X X X X X Avslutningsvis er det igjen grunn til å takke for konstruktivt arbeid, godt samarbeid i heile organisasjonen, god innsats av medarbeidarane og ryddige linjer og tydelege styringssignal frå politisk overordna i formannskap, plan og forvaltningstyret og kommunestyret i 2013. Gaupne, april 2014. Jarle Skartun rådmann Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 3

Tema Folketal og sysselsetjing Folketalsutviklinga Folketalet i Luster kommune auka med 48 personar i 2013. Frå 1.1. 2008 fram til 1.1. 2014 har folketalet i kommunen auka med 219 personar. Statistisk Sentralbyrå sin statistikk syner slik utvikling av folketalet i Luster: Årstal/dato Innbyggjarar 01.01.70 5126 01.01.80 5102 01.01.90 5172 01.01.00 5003 01.01.01 4955 01.01.02 4966 01.01.03 4926 01.01.04 4924 01.01.05 4927 01.01.06 4889 01.01.07 4884 01.01.08 4870 01.01.09 4879 01.01.10 4945 01.01.11 5023 01.01.12 5026 01.01.13 5041 01.01.14 5089 I 2013 flytta 222 personar til Luster kommune, medan 186 personar flytta ut. Det var 62 fødslar i Luster dette året, medan 50 personar døydde. I Luster slik som i andre kommunar i Noreg, har talet på utlendingar vakse. I år 2000 budde det i Luster kommune 65 innflyttarar frå Europa, 6 frå Afrika, 11 frå Asia og 6 frå Nord-Amerika. I 2010 budde det 134 innflyttarar frå Europa, 11 frå Afrika, 11 frå Asia og 7 frå Nord- Amerika. I 2013 budde det 233 personar frå Europa, 48 frå Afrika, 11 frå Asia og 7 frå Nord-Amerika og 3 frå Sør-Amerika. I Luster kommune bur det 1,8 personar pr km2, medan talet for landet er 15,1. Folketal skulekrinsar 2007 2013 2014 Skjolden 443 427 432 Dale 498 519 513 Gaupne 1331 1456 1488 Jostedal 426 401 393 Indre Hafslo 515 501 510 Hafslo 1265 1365 1366 Solvorn 257 263 265 Veitastrond 131 108 107 Ikkje oppgjevne 15 Sysselsetjinga Oversyn over heilt arbeidslause i Luster syner ei arbeidsløyse opp i 150 i fyrste halvdelen av nittitalet. Frå denne perioden og fram til i dag har arbeidsløysa gått vesentleg ned. 1.01.14 var 40 personar ledige i Luster kommune. Arbeidsmarknaden I år 2000 arbeidde 342 lustringar i Sogndal, 73 på Leikanger. I 2012 var det 496 lustringar som arbeidde i Sogndal og 106 i Leikanger. Arbeidsstyrken går også andre vegen. 99 personar frå Sogndal og 12 frå Leikanger arbeidde i Luster i år 2000. I 2011 var tilsvarande tal 141 og 6. Kommunane i Sogn Folketalsutvikling i sognekommunane frå 1.01 2001 1.01.2014 var slik: 01.01.01 01.01.14 %-endring Sogndal 6647 7623 + 14,6 Leikanger 2188 2268 + 3,6 Luster 4954 5089 + 2,7 Lærdal 2201 2174-1,1 Årdal 5760 5496-4,6 Vik 2943 2688-8,7 Aurland 1827 1715-6,2 Høyanger 4653 4183-10,3 Balestrand 1530 1306-14,6 Tabellen syner at aksen Leikanger - Sogndal - Luster har hatt best folketalsutvkling siste tiåret. Dei kommunane som ligg lengst borte frå senteret i den regionale arbeidsmarknaden har dårlegast utvikling. 4 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

Luster kommune - sysselsette personar etter arbeidsstad Sysselsette per 4. kvartal, etter næring (SSB) År 2008 År 2009 År 2010 År 2011 År 2012 01-03 Jordbruk, skogbruk og fiske 302 306 296 293 236 05-43 Sekundærnæringer 380 357 369 374 514 45-82 Varehandel, hotell og restaurant, samferdsel, finanstjen., forretningsmessig tjen., eiendom 588 555 554 578 446 84 Offentlig administrasjon, forsvar, sosialforsikring 74 75 74 66 69 85 Undervisning 178 197 195 213 205 86-88 Helse- og sosialtjenester 411 430 434 416 464 90-99 Personlig tjenesteyting 53 48 44 39 53 00 Uoppgitt 7 10 16 9 16 I alt alle næringar 1993 1978 1982 1988 2003 Fødde/døde i Luster 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Fødde 65 54 59 50 54 66 47 46 53 57 62 Døde 65 54 55 54 47 46 59 42 54 67 50 Fødselsoverskot 0 0 + 4-4 + 7 + 20-12 + 4-01 -10 12 Flyttetal for Luster 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Innflytting 122 135 107 147 106 106 182 184 134 232 222 Utflytting 120 134 149 148 128 117 103 117 129 207 186 Nettoinnflytting + 2 + 1-42 - 1-22 - 11 79 67 5 25 36 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 5

Tema 1. Tal årsverk og tilsette: Kommunen som verksemd Pr 31.12.09 Pr 31.12.10 Pr. 31.12.11 Pr. 31.12.12 Pr. 31.12.13 Tal årsverk Tal tilsette Tal årsverk Tal tilsette Tal årsverk Tal tilsette Tal årsverk Tal tilsette Tal årsverk Tal tilsette Stab 33,10 35 36,00 39 36,30 40 23,10 24 23,10 24 Barnehagar 62,18 73 66,81 80 64,89 83 63,47 77 62,80 80 PPT 3,25 3 3,1 4 3,10 4 3,10 4 3,10 4 Grunnskular 105,31 120 108,36 126 110,06 134 111,52 126 111,70 122 Helse 20,37 31 20,37 28 20,37 28 20,87 27 20,87 27 Luster sjukeheimsteneste 87,91 140 87,52 136 88,77 141 87,13 140 Luster heimeteneste 72,00 104 75,18 125 85,56 130 85,56 128 ATS 5,40 8 5,40 8 5,40 8 6,40 9 6,40 9 Tekniske tenester 49,37 55 49,37 55 Næring 1,00 1 1,00 1 1,00 1 1,00 1 1,00 1 Landbruk og nat.forv 5,00 6 5,00 6 5,00 6 5,00 6 5,00 6 Bibliotek og kultur 2,00 5 2,00 5 2,00 5 3,06 5 3,06 5 SUM TAL ÅRSVERK 461,22 605 459,09 601 Kommentarar til tabellen: Nokre arbeider i fleire einingar. Det kan difor hende nokon vert talt to gongar. Sum tal tilsette er difor ikkje heilt korrekt. Frå 2011 til 2012 vart det gjor ei teknisk endring av kor ressursar vert ført. Dette gjeld særleg at tilsette som arbeider i stab no vert ført på tekniske tenester. 2. Kjønnsfordeling og alderssamansetjing: Alderstrinn: < 20 20 29 30 39 40 49 50 59 60 69 > 70 Mann/Kvinne M K M K M K M K M K M K M K Administrasjon 1 4 4 1 2 5 7 Oppvekst 0 3 10 8 31 6 64 6 51 7 22 Helse 0 5 1 6 1 9 1 3 Pleie og omsorg 0 1 23 4 37 5 55 8 72 5 53 Teknisk 0 1 3 1 8 10 9 9 10 4 Næring og naturforv. 0 2 1 1 1 2 Kultur 0 1 1 3 0 0 5 33 16 76 25 141 27 146 30 89 Totalt: 38 92 166 173 119 Alderstrinn: < 20 20 29 30 39 40 49 50 59 60 69 > 70 Kommentarar til tabellen: Hovudtyngda tilsette ligg i alderen 40 59 år, men det er og ei høvesvis stor gruppe i alderen 60-70 år som vil vere stigande i åra framover. Det er spesielt innanfor yrkesgruppene hjelpepleiar/omsorgsarbeidar/assistent/heimehjelp det i åra framover er forventa stor avgang. 3. Utviklingsarbeid: Heiltid/deltid: Kommunen gjennomfører kvart år ei kartlegging av uønska deltid. Resultat frå kartlegging som vart gjennomført hausten 2013 ser slik ut: 6 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

Eining Luster sjukeheimsteneste Stilling Tal personar Sjukepleiar 2 Hjelpepleiar 10 Kokk 1 Sjukepleiar 2 Luster heimeteneste Hjelpepleiar 4 Miljøterapeut 2 PPT Spesialpedagog 1 Barnehage Assistent 1 Skule Lærar 1 Førstesekretær 1 ATS Arbeidsterapeut 2 Totalt 27 Det vert arbeidd kontinuerleg for å gje tilsette større stilling og i 2013 fekk 38 tilsette auka stilling. Tabellen under syner kor mange i kva tenesteområde som fekk utvida stilling: Pleie- og omsorg Teknisk drift Oppvekst 26 tilsette 8 tilsette 4 tilsette Kompetanseutvikling: Helse og omsorg: 3 tilsette har gjennomført høgskuleutdanning som vernepleiarar 1 barne- og ungdomsarbeidar har gjennomført vidareutdanning i psykisk helsefag 3 hjelpepleiarar har delteke i nettverksarbeid om demensomsorg Ca 35 tilsette har i samarbeid med Hisf gjennomført fagdagar med tema psykisk utviklingshemming og psykisk helse Ca 18 tilsette ved korttidsavdelinga har gjennomført hospitering ved Førde sentralsjukehus medisinsk avd. og akuttmottak Ca 40 tilsette har gjennomført demensomsorgens ABC Oppvekst: 1 styrarar har gjennomført vidareutdanning i leiing (framtidas barnehage) 3 pedagogisk leiarar har gjennomført vidareutdanning i leiing (framtidas barnehage) 1 lærar har tatt vidareutdanning i spesial pedagogikk (30 studiepoeng) 1 lærar har tatt vidareutdanning i norsk (15 studiepoeng) 2 lærarar har tatt vidareutdanning i norsk (30 studiepoeng) 1 lærar har tatt vidareutdanning i vaksenpedagogikk (30 studiepoeng) 1 assistent har tatt fagbrev i barne- og ungdomsfaget Tekniske tenester: 4 reinhaldarar har tatt fagbrev innan reinhaldsfaget Fleire sakshandsamarar har teke kurs innan offentleg anskaffelser Organisasjonsutvikling: Det vert arbeidd kontinuerleg med organisasjonsutvikling innan alle tenesteområde, og noko av dette er skildra særskild i teksten under det einskilde tenesteområde. Av større tiltak i 2013 kan utviklingsarbeidet i Luster heimeteneste og nye IKT løysingar innan område helse og omsorg særleg nemnast. Det vart arbeidd vidare med utviklingsprogrammet Saman om ein betre kommune, som for Luster sin del har følgjande målsetjingar: Utarbeide Strategisk plan for rekruttering og kompetanseutvikling i Luster kommune. Utvikle/innføre eige introduksjonsprogram for nye tilsette (haust 2013). Utvikle/innføre kurs/kompetanseportal med opplegg for e-læring (sommar 2014). HMT/IA: Det vert gjennomført HMT-/IA-tiltak på to nivå: overordna og i einingane. I sum vert det gjort mykje godt HMT/IA arbeid. Alle tiltak som vert gjort i einingane vert ikkje nemnd her, men av overordna tiltak kan følgjande nemnast: Vidareføring av avtale med Sogn bedriftshelseteneste. 626 tilsette er innmelde. Tilbod om influensavaksine til alle tilsette. 156 tilsette tok vaksine. Sjukefråværsprosjekt i samarbeid med Luster treningssenter. Treningsopplegg/ behandling inntil 3 md. som eit førebyggjande/restaurerande tiltak. 8 tilsette deltok. Mange tilretteleggingstilskot frå NAV til førebyggjande og restaurerande tiltak. Arbeidsplassvurderingar har vore gjennomført i regi av Sogn BHT. Tett oppfølging av sjukmelde i tråd med retningsliner. I staden for julegåve til alle tilsette vart det gjeve ei pengegåve til humanitære føremål. 4. Årshjulstiltak: Vernerundar: Vernerundar skal gjennomførast ein gong per år i perioden april mai. Vernerunden er ei vurdering av det fysiske og psykososiale arbeidsmiljøet på arbeidsplassen, utført av lokal leiar og verneombod (ev. andre deltakarar etter behov). I 2013 vart ikkje alle vernerundar gjennomført innan fristen, men gjennomføringsgraden vart til slutt tilfredsstillande. Lærlingar: Luster kommune har frå august månad teke inn 3 nye lærlingar. Faga er fordelt med 1 IKT lærling, 2 i faget helsefagarbeidar. Pr. 31.12.2013 hadde ein totalt 10 lærlingar fordelt på faga IKT, Helsefagarbeidar, Institusjonskokk, Barne- og ungdomsarbeidar. Ingen har avlagt fagprøve i 2013. Sysselsetting /arbeidsutprøving: Det var i 2013 høg aktivitet i samband med sysselsetting/ arbeidsutprøving for personar som av ein eller annan grunn har falt ut av det ordinære arbeidslivet. Dette gjaldt om lag 15 personar med varierande aktivitetsgrad. Kommunen samarbeider med NAV, Sogneprodukter og Luster arbeidssenter. NAV gjev tilskot til kommunen ved Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 7

slike utplasseringar, medan Sogneprodukter og Luster arbeidssenter ikkje gjev tilskot. Sommarjobbar for 16- og 17 åringar: Kommunen etablerte i 2007 ei ordning med sommarjobbar for 16- og 17-åringar. Føremålet med ordninga er at ungdomane skal få kjennskap til kommunal drift og nærings- og arbeidslivet i Luster. I samsvar med vedtaket i kommunestyret, vart 10 ungdomar tilsette i sommarjobbar i kommunen i 2013. Samla utgift ca. 220 000 kr. Tilskot til sommarjobbar i private verksemder for 16- og 17-åringar vart teke ut av budsjettet for 2013. Seniorpolitikk og livsfasetilpassing: Arbeidet med å auke pensjonsalderen fekk meir tyngde etter at det i 2007 vart teke i bruk eigne seniortiltak. I oktober 2009 gjorde kommunestyret i sak 79/09 ei evaluering av seniortiltaka i kommunen, og det vart vedteke ei vidareføring av tiltaka, men med følgjande endring: Tiltak 2: Redusert arbeidstid og tiltak 3: Ei ekstra ferieveke vert slegne saman til eit nytt tiltak 2: Redusert arbeidstid utan reduksjon i løn. Etter dette vart seniortiltak i form av redusert arbeidstid utan lønsreduksjon gitt som friveke med løn slik det går fram av tabellen under. I alt 48 tilsette er for perioden 1.8.2013 31.7.2014 tildelt seniortiltak som følgjer: Seniortiltak 2012-2013 2013-2014 Tal Tal Tal Tal kvinner menn kvinner menn Friveke med løn 42 8 39 9 To friveker med løn 1 - - Tilrettelegging på - - * * arbeidsplassen Kommentar til tabellen: * Tilrettelegging på arbeidsplassen: Som del av samla tiltak for seniorar, er det i 2013-2014 sett av kr 40 000,- til tilrettelegging på arbeidsplassen i sjukeheimstenesta og heimetenesta. Tilretteleggingstilskot vert tildelt etter søknad på konkrete, kostnadsrekna tiltak. Pensjon: 9 tilsette tok ut heil eller delvis AFP i 2013. Dette er noko lågare enn i 2012. Alderspensjon vart teke ut av 3 personar (KLP). 3 fekk innvilga uførepensjon. Nokon vart i kort tid ført over til NAV på arbeidsavklaring (personar som har vore sjukmelde i 1 år). Desse personane vil som oftast ha sjukepermisjon utan løn i inntil eitt år etter kommunale reglar. 5. Uønska hendingar (RUH): Tabellen under syner ein oversikt over tal innrapporterte uønska hendingar/avvik sidan 2009: Kommentar til tabellen: Innrapporterte hendingar blir handsama og lukka på lågast mogleg nivå (fylgjer ansvarslina). Tal hendingar har gått nedover sidan 2009, med ein oppgang i 2012. Det vil i samband med innføring av ny teknisk plattform i LKK bli fokus på rapportering av hendingar i 2014. 6. Sjukefråvær: Tabellen under viser gjennomsnittleg sjukefråvær i % samanlikna med KS-området: * Pr. 3. kvartal 2009 2010 2011 2012 2013 Luster 7,0 % 6,3 % 6,7 % 6,3 % 6,8 % KS*) 9,9 % 9,2 % 9,4 % 9,5 % 9,4 % * Pr. 3. kvartal Som IA-verksemd arbeider kommunen aktivt med førebygging og oppfølging av sjukmelde. Gjeldande IA avtale gjekk ut per 31.12.13 og ein venter no på ny avtale, og ev nye tiltak. Målet er at sjukefråværet i kommuneorganisasjonen ikkje skal vere over 6%. Resultatet for 2013 på 6,8 % er dermed noko dårlegare enn ynskjeleg. Det er sett eigne styringsmål for sjukefråværet per tenesteområde, og ein kan sjå både mål og resultat 2013 i dei ulike styringsmåltabellane. Det er i 2013 utarbeidd 126 oppfølgingsplanar, mot 109 i 2012. Det har vore innkalla til 59 dialogmøte. Av desse er 42 dialogmøte 1 og 17 dialogmøte 2. 7. Likestilling likeløn Gjeldande hovudtariffavtale regulerer i stor grad lønsfastsetjinga i kommunen. Avtaleverket har ein kombinasjon av sentralt fastsett minsteløn, fastsetjing av løn i lokale lønsforhandlingar og fastsetjing av løn ved tilsetjing. Mange store yrkesgrupper i kommunen har avlønning i høve til sentralt fastsett minsteløn/ stigar, ev. med endringar gjort i lokale lønsforhandlingar. Andre får si løn fastsett i lokale forhandlingar med grunnlag i føringar i hovudtariffavtalen (HTA) og eventuelle lokale føringar avtalt mellom partane. Ved tilsetjing i einskilde stillingar vert det gjeve løn etter avtale. Det vert her teke omsyn til generelt lønsnivå, kompetanse, rekrutteringsbehov, krav frå søkjar osv. Løn er i 2013 nytta for å rekruttere og stabilisere kritisk kompetanse. Lønsfastsetjinga og lønsutviklinga i kommunen er i stor grad regulert av hovudtariffavtalen (HTA) som har følgjande inndeling og føringar: Stillingar i HTA kap 4 - sentral lønsfastsetjing + lokale lønsforhandlingar: I HTA kap. 4 finn ein ca. 410 stillingsheimlar, dvs. ca. 90 % av i alt ca. 460 stillingsheimlar i kommunen. Tilsette i HTA kap. 4B - gjennomgåande stillingar og 4C undervisnings-personale er i all hovudsak løna på sentralt fastsette minstelønstabellar, og lønsplassering for desse er såleis lik for kvinner og menn. I nokre stillingskodar i HTA 4B har det utvikla seg eit 8 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

system med stor grad av lokal lønsfastsetjing. Dette gjeld i særleg grad fag- og arbeidsleiarstillingar i pleie/omsorg og teknisk drift, og sakshandsamarstillingar på fleire tenesteområde. Samla sett er gjennomsnittsløna i desse gruppene tilnærma lik for kvinner og menn. I mellomoppgjeret i 2013 vart det gitt sentrale lønstillegg i kap. 4 med eit gjennomsnittleg pårekna lønstillegg pr. 1.5.2013 for alle gruppene på 0,75 % (lønsoverhenget til 2013 var 2,70 %). Lønstillegget omfattar regulering av minstelønssatsane og generelt tillegg for tilsette som ikkje ligg på minstelønsstigane. Stillingar i HTA kap. 5 - berre lokal lønsfastsetjing: Dette gjeld sakshandsamarstillingane 8084 Ingeniør og 8530 Rådgjevar (legestillingar er her haldne utanfor). I desse gruppene er gjennomsnittsløn for menn litt høgare enn for kvinner. Leiarstillingar HTA kap. 3 - berre lokal lønsfastsetjing: Dette gjeld einingsleiarstillingane 9451 Leiar og 9951 Rektor. I desse stillingsgruppene er gjennomsnittsløn for kvinner og menn tilnærma lik. Ulikskapar i løn som ein kan registrere, kjem av at leiarane har ulike ansvarsområde. Det vart i 2013 gjennomført lokale lønsforhandlingar i HTA kap. 3 og 5 der lønsutviklinga i HTA kap. 4 har vore retningsgjevande. Rådmannen vurderer det slik at det som har skjedd ved mellomoppgjeret i 2013 ikkje i vesentleg grad har endra lønsforholda mellom kvinner og menn i høve til det som er lagt fram i årsrapportane for 2011 og 2012. Stillingsstorleik mann og kvinne: Tabellen under syner tal menn og kvinner i forhold til stillingsprosent: Kvinner Menn 2012 2013 2012 2013 0-24,99 % 35 34 4 4 25-49,99 % 19 30 5 6 50-74,99 % 136 132 19 11 75-99 % 137 131 7 8 100 % 132 141 69 71 Totalt 459 468 104 100 Kommentar til tabellen: Tabellen viser at 6,7 % har stilling under 25 %. 6,3 % har stilling mellom 25 50 %, 25,2 % har stilling mellom 50 75 %, 24,5 % har stilling mellom 75-99 % og 37,3 % har 100 % stilling. Det vert arbeidd kontinuerleg med at tilsette skal få størst mogleg stilling. Leiarstillingar kjønnsfordeling: Kommentar til tabellen: Tabellen syner at det er god kjønnsbalanse blant leiarar for tenesteeiningane, medan den er noko skeiv i stabseiningane. Permisjon/ redusert stilling: Kvinner Menn Foreldrepermisjon Redusert Foreldre- Redusert stilling permisjon stilling 2013 19 35 0 1 2012 23 30 0 1 2011 21 40 1 4 Kommentar til tabellen: Foreldrepermisjon er svangerskaps/fødselspermisjon og utvida foreldrepermisjon. 8. Tilsyn og revisjonar: Ein del av arbeidet med kvalitetssikring/ internkontroll skjer ved interne og eksterne tilsyn, revisjonar og kontrollar. Tabellen under syner ein oversikt over desse i 2013: Tilsynsorgan: Administrasjon Oppvekst Helsetenester Sosiale tenester Pleie og omsorg Tekniske tenester Næringsutv.og naturforvaltning Fylkesmannen 1 1 1 3 Miljøretta helsevern 2 1 1 4 Arbeidstilsynet 1 2 3 Sogn Brann og Redning IKS 1 1 Mattilsynet 1 1 Luster Energiverk (EL-tilsyn) 4 4 Luster kommune (interntilsyn) 2 2 Totalt: 1 9 0 0 5 3 0 0 18 Kommentar til tabellen: Tabellen syner at det er mange eksterne tilsynsorgan, mange tilsyn og generelt høg aktivitet innan dette området. I tillegg til tilsynsorgana som er nemnde i tabellen, gjennomfører også kontrollutvalet ulike revisjonar, samt at kommunen gjennomfører interntilsyn. I sum er dette eit arbeidskrevjande område, men samstundes er det eit viktig arbeid i høve til kvalitetssikring, læring og utvikling. Alle tilsyn er følgt opp og eventuelle avvik/pålegg lukka. Kultur Tal: Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 9

Tema Interkommunalt samarbeid Faksimile Sogn Avis 1. oktober 2013. Luster kommune samarbeider med andre kommunar både nasjonalt, regionalt og lokalt. Årsrapporten gir ei brei oversikt over dette samarbeidet med vekt på Sogn Regionråd og dei næraste nordsidekommunane. Kommunen sin policy når det gjeld interkommunalt samarbeid har vore og er at me skal utvikle og drive kjerneområda barnehage, grunnskule, pleie/omsorg og vitale helsetenester sjølv, medan me på nær sagt alle andre område er innstilt på å gå inn i gode samarbeidsløysingar. Nasjonalt nivå På nasjonalt nivå er Luster tilslutta KS (tidlegare Kommunanes Sentralforbund), Landssamanslutninga av vasskraftkommunar (LVK), Landssamanslutninga for nynorskkommunar (LNK) og Norske utmarkskommunar (USS). Kommunen har og medlemskap/samarbeidsavtale med Norsk kulturarv. Fylkesnivået Luster kommune deltek i KS-samarbeidet i fylket. 10 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

Luster samarbeider med alle kommunane i fylket om felles innkjøpsavtaler (SFFI). Ordninga vert administrert av fylkeskommunen. Luster var ved inngangen til 2013 part i ca. 30 avtaler innretta mot ulike vare- og tenestegrupper. I 2013 vart det inngått ny innkjøpsavtale for varer og tenester innan IKT-området. I 2013 vart det starta opp arbeid med å innføre e-handel i regi av innkjøpssamarbeidet. Luster kommune og nesten alle kommunane i fylket samarbeider også med fylkeskommunen om ei felles arkivteneste. Hovudfokuset er å ta vare på eldre arkivmateriale. Luster kommune er medlem i Alarmsentralen IKS. Dei fleste kommunane, deriblant Luster, nyttar seg no også av tilbodet om overvåking av tryggleiksalarmar. 110- sentralane er til drøfting i forhold til omorganisering, resultat kan vere usikkert. Kommunane fekk frå 2010 eit lovpålagt ansvar for å yte tenester til kvinner, menn og barn i krise. Luster kommune har slutta seg til eit fylkesdekkande tilbod basert på tenestekjøp frå Flora kommune. Luster kommune slutta seg i 2013 til eit fylkesdekkande tilbod for strakshjelp etter seksuelle overgrep i regi av legevakttilbodet i Sunnfjord. Det er vedteke at tilbod skal tilbake til spesialisthelsetenesta, men det vedtaket kan verta etterprøvd. Sogn Regionråd Sogn Regionråd står for interkommunalt samarbeid i indre og midtre Sogn. I løpet av 2013 er det avklart at Høyanger igjen vert medlem av rådet slik at ein frå 2014 igjen vert ni medlemmar. Sekretariatet er lagt til Sogndal kommune. Ordførarane er fullverdige medlemer, medan rådmennene samarbeider i ei meir driftsretta rådmannsgruppe. Det regionale samarbeidet har elles vore tufta på ein del utvalde satsingsområde som også er prioriterte i samarbeidsavtalen med fylkeskommunen om regionale utviklingsprosjekt og regionrådet sin regionalplan. Selskap Sogn Regionråd har etablert selskapa SIMAS IKS, SognLab AS, Sogn og Fjordane Revisjon IKS og i 2012 Vist Sognefjord A/S som felles reisemålsselskap. Dette er eigne rettssubjekt, med eigardelar i form av aksjar eller innskot. Selskapa har eigne vedtekter, generalforsamling og styre og er såleis uavhengige av regionrådet. SIMAS IKS syter for all handsaming og transport av hushaldsavfall i kommunane. Desse ordningane har funne si form og fungerer godt i regionen, der det no er/vert auka fokus på sortering og attvinning av materiale og energi. SIMAS syter og for slamtømminga i høve hushaldningar og kommunane i regionen. For næringsavfallet er det private tilbydarar ved sida av SIMAS. Sognlab A/S kontrollerer m.a. vasskvaliteten i kommunane våre og har for tida 2 stillingar. Regionrådet og fylkeskommunen er felles om selskapet Sogn og Fjordane revisjon IKS. Selskapet yter finansielle revisjonstenester for eigarane og selskapa deira. Modell for fordeling av kostnader er revidert. Lærdal kommune har gjort vedtak om utmelding og av SR- kommunane er ikkje Aurland kommune med. I lag med Indre Hordaland Revisjonsdistrikt har ein etablert selskapet Vestlandsrevisjon A/S som tek på seg forvaltningsrevisjonsoppdrag. Selskapet utførte i 2013 forvaltningsrevisjon; Habilitet og etikk i Luster kommune. Etablering av Visit Sognefjord AS, som felles reisemålsselskap for heile reiselivet i Sogn med reiselivsbedriftene og kommunane i Sogn Regionråd som eigarar, var eit stort arbeid i 2012. Selskapet vart skipa i 2013 med kontoradresse i Sogndal på Fosshaugane Campus. Luster kommune har aktivt støtta opp om arbeidet med å få til selskapet. Målet med selskapet er å få til ei kraftfull satsing på marknadsføring og sal av «reiselivstilboda» i Sogn. Vertskommune I Sogn Regionråd samarbeider vi og gjennom fleire vertskommuneavtaler. Alt i 1999 vart det etablert ei eiga avtale om felles arbeidsgjevarkontroll med Årdal som vert. Ordninga er nært kopla til dei kommunale skatteinnkrevjarfunksjonane og har pr dato 2 stillingar. Etter omorganisering av «næringsmiddeltilsynet» (2004) vart det inngått ei avtale om miljøretta helsevern i skular og barnehagar, med Sogndal som vert. Ordninga har pr dato 1 stilling, fysisk lagt til Mattilsynet Sogndal. Regionrådet har etablert eit generelt GIS-samarbeid knytt opp mot ein stillingsressurs i Vik kommune. Sentralt i arbeidet er utvikling og vedlikehald av karttenesta «Sognekart». I tilknyting til dette er nokre nye prosjekt gjeve prioritet, m.a. eit VAR-prosjekt og adresseprosjekt. Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 11

Regionrådet og Luster kommune har slutta seg til ordninga med miljøsertifisering av verksemder. Luster energiverk vart sertifisert i 2012. Avtalar Sogn Regionråd har og initiert/tek del i ein del avtalar med fylkeskommunen. Dette gjeld Norsk Helsenett (auka samhandling mellom spesialist- og kommunehelsetenesta), SOFIE (skattenett), drift av felles GIS-løysing (geografiske informasjonssystem) og drift av Kommunenett (internettilgangar). Desse avtalane er inngått direkte mellom Regionrådet og fylkeskommunen og kvar kommune gjer opp for seg anten via rådskontingenten eller direkte. Gjennom Sogn Regionråd er det og etablert ein del avtaler med eksterne partar. Avtale om sekretariat for kontrollutvala, med PWC, er etter anbod fornya for 4 år frå 2013. Det er i 2013 inngått avtale med «Trygg 24» om kontrollar etter alkohollova. Forsikringsavtalane er via meklar AON Grieg. GIS/Line m/norkart Geoservice. Farmasøytiske tilsynstenester gjennom avtale med Helse Vest. Bedriftshelseteneste, avtale med BHT Sogn. Avtalane vert i utgangspunktet inngått mellom kvar einskild kommune og dei respektive partar, men via ein felles prosess gjennom regionrådet og/eller SFFI. Tilskot Sogn Regionråd står og saman om fleire tilskotsordningar: Det mest sentrale tilskotet, og som ikkje er tidsavgrensa, gjeld Sogn og Fjordane museum - avdeling De Heibergske Samlingar. Avtalegrunnlaget for dette tilskotet vart fornya i 2009 og alle kommunane i SR er med. Museet vårt (Kaupanger) har ei stor samling frå Luster, både bygningar og gjenstandar. Fylkeskommunen tek no skritt for oppseiing og reforhandling av avtale. Prosjekt og utviklingsarbeid Sogn Regionråd er også sentral i prosjekt og utviklingsarbeid:. Arbeidet med heimesider har vore eit slikt prosjekt, avslutningsvis eit samarbeid på nordsida med opning av ny side mot slutten av 2010. Sida får gode karakterar i Difi si vurdering og det er samarbeid om oppfølging og utvikling. Sats på skulen snu Sogn, prosjektet er avslutta, men samarbeid om oppvekst i regionen er vedteke skal vidareførast gjennom «system for styrka læring», arbeid for styrka kompetanse og utvikling. Gjennom 7 ulike arbeidsområde skal ein vidareutvikla rolla som skule- og barnehageeigar, styrka tilpassa opplæring, auka læringsutbyte, betra læringsmiljø og fremja entreprenørskap. Skulane og barnehagane i kommunen deltek aktivt i nettverk på fagområda og i styrar/leiarnettverk. I 2013 er det og gjennomført eit forprosjekt som ser nærare på organisering av PP-tenesta i sogneregionen. Arbeidet vert venteleg vidareført i eit hovudprosjekt i 2014. Regionrådet tok aktivt tak i skulebrukssaka i fylkeskommunen med mål om ein felles strategi i regionen for å sikra beste mogeleg vidaregåande opplæring til ungdommane våre. Det arbeidet lukkast bra, men dessverre så enda prosessen med vedtak om nedlegging av Luster vidaregåande skule på Hafslo. Regionrådet er og aktive i profileringasarbeid for regionen, karrieremesser m.v. og arbeider aktivt med ulike samferdsletiltak som tener regionen. Det er og starta eit arbeid for mulig samarbeid innan skogbruket, forvaltning og næringsutvikling. Via regionrådet er ulike nettverk i funksjon. Skuleregion Sogn, ungdomsnettverk, kulturnettverk Sogn, næringsnettverk Sogn og samarbeidsgruppe for helse og sosial. Utviklingsarbeid og erfaringsutveksling er sentralt i gruppene. Sogn Regionråd tek og del i Breibandforum, IKT Helsenettverk og IKT skulenettverk. Arbeidet er delvis finansiert og drifta av Regionrådet, kommunane sitt eige arbeid og dels ved tilskotsmidlar frå stat/fylkeskommune. BVLLS kommunane SBR-IKS vart skipa i januar 2011 og er det største brannsamarbeidet i fylket med 5 kommunar. Samarbeid om feietenester er integrert i det nye brannsamarbeidet. I 2012 er og tilsynstenester på byggjesak ein del av oppgåvene for selskapet. Det er vedteke ny brannordning for alle eigarkommunane, og eit større lovpålagt løft for kompetanse er starta opp. Eit tenleg og nødvendig samarbeid for å løyse oppgåvene hensiktsmessig er i full drift. Ny brannstasjon i Gaupne er etablert i 2013 i Øienebygget på Røneidsgrandane. Det er planar om å få til kurs og øvingsområde på anlegget. 12 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

BLLS kommunane Nordside-kommunane starta i 2007 eit omfattande samarbeid om utvikling og drift av diverse IKT-løysingar og har ein felles IKT stilling. Samarbeidet er omfattande og femner om stadig nye saksfelt/prosjekt. Utvikling av sak/arkiv i lag med fylkeskommunen er ei stor sak, der fylkeskommunen sin strategi vil vere utløysande for vidare arbeid. Felles løns- økonomi- og personalsystem, Visma, vart teke i bruk frå 1.april 2011. Systemet fungerer godt. Felles framdrift og samordning har fått og vil få noko større fokus framover. I 2008 vart Sogn barnevern etablert med Leikanger, Sogndal og Luster. Balestrand kommune slutta seg i 2011 til nemnde samarbeid. Sogndal er vert. Dette gir ei robust teneste og at det vert ein viss distanse mellom det nye kontoret/dei tilsette og dei som treng hjelp. 2013 har vore eit aktivt år for barnevernet og med mange tiltak i Luster. Vik kommune vurderer no å bli med i Sogn barnevern. Leikanger, Sogndal og Luster Kommunane Leikanger, Sogndal og Luster etablerte i 2006 ein interkommunal kulturskule, Sogn kulturskule, med Leikanger som vert. Kulturhuset i Sogndal er vorte ein noko meir sentral base for aktiviteten ved at administrasjon og noko øvingslokale er etablert der. Arbeidet med utviklingsplan for skulen er starta opp. Jordmorvaktsamarbeidet mellom Leikanger, Sogndal og Luster er ei teneste som Helse Førde kjøper av kommunane. Dette skjer etter at ansvaret for vakt og følgje i desse kommunane ligg til helseforetaket etter omlegging av fødetenesta i fylket. Ved hjelp av statlege tilskotsmidlar er det etablert eit prosjekt for regionalt folkehelsesamarbeid mellom Leikanger, Sogndal og Luster. Tilstandsrapport/ folkehelsebarometer er på plass som grunnlag for handlingsplan for folkehelsa. Prosjektet gjennomfører og fleire andre prosjekt for å fremje folkehelsa, turveg frå Hella til Sognefjellet, S1, har det vorte arbeidd mykje med i 2013. Frå 01.02.13 vart Sogn Frisklivsentral utvida til og å femna Leikanger og Luster i tillegg til Sogndal. Det er faste kontordagar på Helsesenteret og aktivitetar i Luster, f.eks opp mot Lustrabadet. Annan interkommunal aktivitet Luster kommune er med på eigarsida i Sognekraft (knapt 7 %). Selskapet har hovudkontor i Vik, eigen produksjon i Årøy og Vikfalli og nettkonsesjon i Balestrand, Vik, Leikanger og Sogndal. Luster Energiverk eig knapt 13% i Sognekraft og Luster kommune eig igjen knapt 23% av aksjane i Luster Energiverk, etter kjøp av 5% i 2012. Luster kommune er, saman med kommunane i Sogn og fylkeskommunen, med på eigarsida i Sogneprodukter, med hovudkontor i Vik. Dette er ei bedrift med verna arbeidsplassar som også har arbeidstakarar utplassert i kommunane hjå ulike arbeidsgivarar. Eit tilsvarande arbeidsområde ligg under vårt eige Luster Arbeidssenter A/S - som også kan bistå nabokommunane. Luster kommune har tett og delvis prosjektbasert samarbeid med både fylkeskommunen og fylkesmannen innan områda bygdeutvikling og naturbasert næringsutvikling. Både Jostedal, Sørsida/Ornes og Veitastrond er/har vore aktivt med i utviklingsarbeid. Luster kommune har elles hatt mange oppgåver og prosjekt saman med fylkeskommunen og andre kommunar om t.d Kulturhuset, Storhallen, Fosshaugane Campus, Fjærlandsvegen, Fatlatunnelen og leige/bruk av skulebygget på Hafslo. Samhandlingsreforma I samarbeid med Sogndal og Leikanger fekk Luster kommune i 2011 starta opp eit større folkehelseprosjekt saman med Sogndal og Leikanger, jf omtale ovanfor. Luster kommune har etablert kortidsavdeling ved Gaupne omsorgssenter for etablering av intermediære og øyeblikkeleg hjelp senger i eigen regi. Tiltaket set og kommunen i stand til å tilby kortids- og avlastningsopphald og ein har føresetnader til å ta hånd om ferdighandsama pasientar frå spesialisthelsetenesta. Tilbodet om Øhj-senger er det avtale på mellom helseforetaket og kommunen og tilbodet er godkjent av direktoratet og har delfinansiering via statstilskot/tilskot frå helsefortaket. I arbeidet med Sogn lokalmedisinsk senter i Lærdal, er det pårekneleg at Luster vil delta i samarbeid om felles legevakttelefon samt nettverkssamarbeid og rutinar for pasientforløp mv. Med verknad frå 2012 er det etablert ein heilt ny avtalestruktur, mange delavtalar, mellom kvar kommune og helseføretaka for rutinar og samhandling i samhandlingsreforma. Kommunestyret vedtok i 2013 eiga eigarskapsmelding for Luster kommune. Eigarpolitikk, strategiar og omtale av selskapa der kommunen har eigardelar finn ein i meldinga. Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 13

Tema Kommuneplanarbeidet I samsvar med reglane i den nye Plan og Bygningslova frå 2009, er Luster kommune kome langt i arbeidet med kommuneplanarbeidet. Det har vore lagt stor vekt på at ein skal fylgja opp intensjonane i den nye lova. Sentrale hovudpunkt i dette arbeidet er: 1. Planstrategi vedteken oktober 2012 2. Kommuneplanen sin samfunnsdel vedteken juni 2013 3. Kommuneplanen sin arealdel oppstart september 2013 4. Tematiske kommunedelplanar pågåande arbeid 1. Planstrategien skal vedtakast innan eitt år etter at nytt kommunestyre har konstituert seg. Føremålet er å klargjera kva planoppgåver kommunen bør starte opp eller vidareføra for å leggja til rette for ei ynskt utvikling i kommunen. I planstrategien vert det lagt føringar for både samfunnsdel, arealdel og tematiske kommunedelplanar. Planstrategien er retningsgjevande for det kommunale planarbeidet i kommunestyreperioden. 2. Samfunnsdelen Kommuneplanen sin samfunnsdel er verktøyet for kommunen si heilskaplege planlegging. Gjennom dette arbeidet skal kommunen vektleggja viktige utfordringar knytt til samfunnsutviklinga og synleggjera dei strategiske vala kommunen tek. Spesielt viktig er dette for sentrale samfunnsforhold som folkehelse, barn og unge, integrering, næringspolitikk m.m. Samfunnsdelen skal også gje overordna mål for sektorane si planlegging og retningslinjer for korleis kommunen sine eigne mål og strategiar skal gjennomførast. Ivrige kommunestyremedlemer i gruppearbeid på temadagen Temamøte i kommunestyret og Ungdommens kommunestyre I januar 2013 vart det gjennomført eit eige temamøte for kommunestyret og Ungdommens kommunestyre om samfunnsdelen. Utgangspunktet for møta var forskingsprosjektet «Suksessrike distriktskommunar» i regi av Telemarksforsking. Lars Ueland Kobro innleidde og fortalde om kva føresetnader dei har funne som grunnlag for suksesskriterium hjå småkommunar. Innleiinga vart fylgd opp med gruppearbeid som grunnlag for innspel til planarbeidet. UKS lyttar engasjert til Lars Ueland Kobro si innleiing Ungdommens kommunestyre hadde også ein grundig førelesing med Kobro. UKS sitt innspel etter møtet viser ungdomar med stort engasjement. Vidare vart det gjennomført 4 bygdemøte med godt frammøte og stort engasjement. Til saman møtte meir enn 200 personar på bygdemøta. Rådmann Jarle Skartun og ordførar Ivar Kvalen står saman med innleiar Lars Ueland Kobro Fokusområde Samfunnsdelen enda opp med tre fokusområde som skal vera grunnlaget for ei god utvikling i kommunen dei komande åra. 14 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

Fokusområde I: Luster ein god stad å bu Strategiar: Me skal leggja til rette for ei god bustadutvikling Me skal leggja til rette for at folk trivst med å bu i Luster Me skal leggja til rette for gode kommunale tilbod/ tenester for innbyggjarane Hovudmål Bulyst i heile kommunen basert på miljø og berekraftige lokalsamfunn Folk i alle hus - Trivsel for alle Alle barn og unge skal ha gode og likeverdige oppvekstvilkår som stimulerer til aktiv samfunnsdeltaking og legg til rette for god psykisk og fysisk helse Gje alle innbyggjarane i kommunen eit godt tilbod av kultur- og fritidsaktivitetar uavhengig av kjønn, alder, bustad, etnisitet, økonomi og mobilitet.» God livskvalitet for alle som bur i Luster ved å vektleggja førebyggjande tiltak Alle brukarar med eit fagleg definert behov for kommunale helse- og omsorgstenester skal få naudsynte førebyggjande tenester, rehabilitering, behandling, pleie og omsorg God informasjon til alle Gode regionale tenestetilbod til innbyggjarane i Luster God beredskap for alle i heile kommunen Fokusområde II: Luster ein god stad for bedrifter Strategiar: Me skal tilby gode rammevilkår for etablering og vidareutvikling av verksemder Me skal vera aktive for vidareutvikling av landbruket Me skal leggja til rette for ein infrastruktur som gjev gode vilkår for verksemder og for busetnad i kommunen Hovudmål Luster kommune skal vidareutvikla eksisterande arbeidsplassar og leggja til rette for nye og auka talet på arbeidsplassar i kommunen Ei berekraftig og framtidsretta landbruksnæring som nye/unge brukarar vil satsa på Ein framtidsretta infrastruktur som sikrar busetnad og næringsliv i Luster Oppfølging Plan- og bygningslova har klare føringar på at samfunnsdelen skal ha ein handlingsdel. Kommunane kan sjølve finna løysingar på korleis dette skal gjerast. Luster kommune har lagt opp til at tiltaksdelen i samfunnsdelen vert fylgd opp gjennom prioriteringar ved handsaming av økonomiplan, budsjett og planleggingsprogram. 3. Arealdelen Oppstart av arealdelen vart varsla i august 2013. I oktober november vart det gjennomført i alt 5 bygdemøte med påfølgjande kontordagar i bygdene og eitt temamøte. Oppslutninga varierte, men samla sett var den svært god. Det kom inn om lag 100 innspel. Det vert i vidare arbeid skilt mellom tiltak som skal handsamast i arealdelen, tiltak som kan fylgjast opp gjennom reguleringsendringar eller budsjettsaker. Ei prioritert oppgåve i denne arealdelen er bustadområde og spesielt då i Gaupne. 4. Kommunedelplanar I planstrategien var det ein gjennomgang av temaet «kommunedelplan». Dette har ført til at kommunen i åra framover får færre kommunedelplanar, av di fleire av dei no er plassert i gruppa «fagplanar». Desse skal ha ei langt enklare handsaming. Kommuneplanmelding Kommuneplanmelding er kommunestyret si oppsummering av «eigen» kommuneplan. Denne meldinga har formelt sett ikkje noko kopling til kommuneplanarbeidet, men Luster kommune ser det som føremålstenleg å oppsummera erfaringane med kommuneplanen. Ved handsaminga i 2011 konkluderte kommunestyret med at dei fleste mål og tiltak i planen hadde vore arbeidd med og at kommuneplanen hadde fungert etter intensjonane. I meldinga vart det også gjeve råd til «nytt» kommunestyre om kva saker som burde vektleggast i ny planstrategi. Fokusområde III: Luster ein god stad å besøkja Strategiar: Me skal leggja til rette for at det vert god kvalitet på besøksnæringa i Luster Me skal vera i framkant i utvikling og tilrettelegging av berekraftige kultur- og naturopplevingar Me skal vera attraktiv å besøkja for folk i regionen Hovudmål Nytta dei store attraksjonane innan kultur- og naturarv i utviklinga av besøksnæringane Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 15

50 år Tema Luster kommune Alle har vore ordførar i Luster kommune: Framme frå v: Jan Haugen Sp (1980-89), Knut P Nes Krf. (1978-79). Bak frå venstre: Kåre Øvregard Ap (1976-77), Ernst Veum Ap (1990-2003), Ivar Kvalen Sp (2011-)og Torodd Urnes Krf. (2003-2011). «Ved kongeleg resolusjon av 10. november 1961 vart fastsett at Hafslo, Jostedal og Luster kommunar skulle slåast saman til ein heradskommune, og ved resolusjon av 22. juni 1962 vart tidspunktet for gjennomføring av samanslåinga sett til 1. januar 1963. Namnet på den nye kommunen vart fastsett til LUSTER.» kommunen, alle då med unntak av den fyrste ordføraren Anders Bjørk som gjekk bort i 1981. Tidlegare formannskapssekretær Hans Lavoll møtte også og var med og mimra attende. Det var stort oppmøte av gamle og unge lustringar på rådhuset denne dagen. Praten gjekk godt og jubileumskaka fall i smak. Ordførar Ivar Kvalen egna seg godt som vert og serverte forgjengarane sine. 50 år er ingen alder? Mange lustringar hugsar attende til samanslåinga, mest som det var i går, og kan fortelje om fyrste valet og kven som vart valde. Arkivdokument syner at det var sterk misnøye kring vedtaket om samanslåinga, slik misnøye det oftast er når det er tale om samanslåing og sentralisering. Gode krefter har utvikla storkommunen og me kan no sjå attende på ei rivande utvikling av gode velferdstilbod til lustringane. 50 år må feirast. Kommunen starta markeringa på Lustramarknaden med ei jubileumsutstilling, konkurranse, kakeservering og ikkje minst eit møte mellom tidlegare ordførarar i Jubileumskaka smakte godt. Det var jamn straum av besøkande heile dagen. 16 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013

Tema for utstillinga er: Samanslåing, folketal, økonomi, samferdsle, kommunikasjon, bustadfelt, opplæring, omsorg, kultur og miljø. Jubileumsutstilling Tema for utstillinga var: Samanslåing, folketal, økonomi, samferdsle, kommunikasjon, bustadfelt, opplæring, omsorg, kultur og miljø. Hugsar du, eller visste du at - rådhuset kosta 3,3 millionar kroner då det vart bygd i 1968? - Magnhild Roti var fyrste kvinne i kommunestyret i storkommunen? Ho vart innvald i 1964, då også som varaordførar. - fjellvegen Årdal Turtagrø opna i 1972? - vegen til Vigdalen opna i 1963, og kosta 840.000 kroner? - fyrste Lustranytt kom i 1995? - det var 20 skular i 1963? - Hafslo IL fekk fyrste kulturprisen i 1985? - kommunen si drift kosta 2,6 millionar kroner i 1963 mot 317 millionar i 2012? - Jotunheimen nasjonalpark vart skipa i 1980? Utstillinga gjev svar på mykje meir av det som har hendt frå 1963 og fram til i dag. Vår lokale «samferdsleministar» Per Birger Lomheim har hjelpt oss med utstillinga, og har mellom anna laga kart som syner når ulike veger er bygde og kostnaden med dei. Hege Roll-Hansen og Oddmund Løkensgard Hoel Fakta kring samanslåinga Luster kommune engasjerte historikarane Hege Roll- Hansen og Oddmund Løkensgard Hoel til å skrive ein artikkel om samanslåingsprosessen. Kommunestyret fekk ein smakebit på presentasjonen ved ein middag i september på Jostedal hotell. Hoel og Roll-Hansen har levert artikkelen i ei kortutgåve som er presentert i Lustranytt 2/13. Hovudartikkelen vil bli presentert i lokalhistorisk årbok som kjem ut i 2014. Det var sterk motstand i dei tre kommunane om samanslåing, og det var ikkje sjølvsagt at grensene vart som dei vart: «..Luster kommune avviste båe løysingar. Å slå saman Gaupne og Jostedalen kunne knapt vera alvorleg meint. Men Luster såg heller ikkje lyst på å bli Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013 17

Aktivitetsdagen. Ordførar Ivar Kvalen opna dagen med å understreka kor viktig det er med fysisk aktivitet for alle, og at slike fellesarrangement er noko som kan bli tradisjon i kommunen vår. Trygge lokalsamfunn handlar også om å ta vare på kvarandre og på ei årstid som denne er det nødvendig å minna om at det handlar om å bli sett bruk refleks! Elevkoret, som var samansett av alle - ca 650 - grunnskuleelevane i Luster kommune, opna Aktivitetsdagen 2013 med «Song til Luster». påprakka Jostedalen: «Det er også tindrande klårt at Luster økonomisk vil vera den tapande part.... Jostedal er og vil verta ein underskotskommune.» Det var ikkje dit Luster tenkte seg at dei komande inntektene frå Fortun-utbygginga skulle gå. Løysinga vart altså å ta med Hafslo. Den endra innstillinga frå Schei-komiteen gjekk ut til kommunane våren 1959. Kommunestyret i Jostedalen meinte samanslåing av alle tre kommunar ville vere «ei verdigare løysing for Jostedal» enn samanslåing berre med Luster. Kommunestyret i Hafslo meinte primært, som Jostedalen, at dei dåverande grensene ikkje burde endrast, men om det ikkje gjekk, var den nest beste løysinga samanslåing med både Luster og Jostedalen det vart altså føretrekt av Hafslo framfor å miste sørsida. Då var det berre Luster att der eit massivt fleirtal i kommunestyret framleis gjekk imot samanslåing. Siste krampetrekninga frå kommunestyret i Luster var ein freistnad så seint som i 1961 på å krevje ubrigda grenser, subsidiært å slå saman berre Luster og Jostedalen, ei løysing Luster nokre år før hadde avvist på det skarpaste.» Aktivitetsdag: Grunnskulane markerte 50-års jubileet med ein felles aktivitetsdag 1. oktober. Om lag 650 elevar og 40-50 skuletilsette var samla til ulike aktivitetar i Gaupne. Alle møtte på tribuna ved idrettsanlegget. Ordførar Ivar Kvalen opna dagen og elevar og tilsette song «Lustrasongen». Å høyre kring 700 personar syngje «Lustrasongen» var ei mektig og flott oppleving. I tillegg til å markere jubileum og styrke Lustraidentiteten var tema for dagen fysisk aktivitet og trafikkførebyggjande tiltak. Elevane var inndelte i grupper med elevar frå andre skular. Dei eldste fekk nyttig trafikkopplæring og alle koste seg i leik og moro i strålande solskin. Stein Bugge Næss, Luster turlag (t.v.), ordførar Ivar Kvalen og Torkjel Solbraa i prosjektet «Mellom fjell, fjord og folk» viser fram julegåva til lustringane: Turkart som syner heile Luster kommune. Jubileumsgåve turkart til alle husstandar i kommunen Luster kommune er ein stor kommune, og endeleg, etter 50 år kan me seie at kommunen er samla på kartpapiret. Naturarvprosjektet «Mellom fjell, fjord og folk» i kommunen og turkartgruppa til Luster turlag står for utviklinga av kartet. Luster Turlag er utgivar og kartet er finansiert med midlar frå Luster kommune, Miljødirektoratet, Sogn og Fjordane fylkeskommune og Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Kartet kom i posten til alle husstandane saman med Lustranytt til jul. Det syner ei mengd velkjende turar i frodige daler, bratte dalsider og storslått høgfjellsnatur, men også kortare og lengre rundturar. Kartet er produsert i tynt plastmateriale og skal tole å bli brukt i all slags ver. Det er ynskjeleg at kartet gjev inspirasjon til å utforske nye stiar og turområde i kommunen! Jubileumsåret vart avslutta med inviterte gjester og markering i kommunestyret. 19. desember var kommunestyret samla til å feire kommunen sitt jubileum. Oddmund Hoel presenterte 18 Årsrapport og rekneskap Luster kommune 2013