Rapport frå synfaring av tiltak på drifteveg ved Øvre Espedalsstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde 21. september 2017

Transkript

1 Rapport frå synfaring av tiltak på drifteveg ved Øvre Espedalsstøl i Frafjordheiane landskapsvernområde 21. september 2017 Reidar Sandal, Statens naturoppsyn og Alf Odden, Verneområdeforvaltar SVR

2 Bakgrunn I styresak 35/2016 fekk Øvre Espedal Velforeining dispensasjon til å bruke minigraver til gjennomføring av utbetringstiltak på den gamle driftevegen frå Øvre Espedalsstøl. Dispensasjonen gjaldt utbetringstiltak som grøfting, nedgraving av stein, nedlegging av rør og opplegging av masse i stitraseen, over ein strekning på inntil 1 km. Dispensasjonen vart gitt med desse vilkåra: Det må ikkje gjennomførast tiltak innanfor ein radius på 50 m frå registrert kulturminne ved Øvre Espedalsstøl som er teikna inn på kart som følgjer saksutgreiinga. Det må ikkje gjerast tiltak på strekningar av driftevegen kor det ikkje er erosjonskader eller problem med vassig. Den opparbeida stien, inkludert grøfter, skal ikkje ha ein bredde som overstig 1.5 m. Grøfta langs stien skal ikkje være djupare enn 40 cm eller ei breidde som overstig 40 cm. Overskotsmasse frå grøftinga skal leggast i stitraseen. Der det leggast ned rør skal røra dekkast til med masse. Det må innhentast naudsynt løyve frå grunneigar, samt Forsand kommune. Dispensasjonen vart gjeven i medhald av 3, punkt 1.3, bokstav c og d i Forskrift om vern av Frafjordheiane landskapsvernområde. Bakgrunnen for søknaden frå Øvre Espedal Velforeining var at driftevegen på grunn av langvarig erosjon hadde fått fleire svært steinete parti. I tillegg var driftevegen som ein bekk i periodar med mykje nedbør. Dette gjorde mellom anna driftevegen vanskeleg å bruke i samband med sauedrifter, kor om lag 1000 sau passer gjennom område. Skiløypa frå Øvre Espedalsstøl følgjer og denne traseen, og ei utbetring av driftevegen ville være ein fordel i høve til bruken av denne løypa. På ei synfaring med søkar vart det konstatert behov for tiltak på om lag 700 m av strekninga, og identifisert om lag 10 stader kor det var behov for nedgraving av dreneringsrøyr. Det vart og konstatert at den gamle driftevegen opphavleg var opparbeidd til ei breidde på om lag m. Den mottok verneområdeforvaltar ein epost med foto, der det vart varsla om at det var bygd ein ATV veg innover frå Øvre Espedalsstøl. Den mottok verneområdeforvaltar ein epost frå Forum for natur og Friluftsliv (FNF) Rogaland, om at dei var bedne om å følgje opp saka i høve til vernestyresmakta. Alle gjennomførte byggetiltak i verneområda blir rutinemessig kontrollert av verneområdeforvaltar og/eller Statens naturoppsyn. I dette høve vart kontrollen framskynda, og vart gjennomført av Reidar Sandal frå SNO og verneområdeforvaltar Alf Odden. Under synfaringa vart lengda på traseen målt ved hjelp av GPS, mens breidde på trassen og djupna på grøftene vart mål med måleband. Resultat frå synfaringa Målingar og observasjonar Traseen hadde ei lengde på 945 m. Med unnatak av ein strekning på 50 m nær enden av traseen, var heile strekningen opparbeida med grøft og opplagt masse.

3 Målt frå midten av grøfta hadde traseen ei breidde på m, med eit gjennomsnitt på 2.2 m. Grøfta hadde ei djupne på cm, med eit gjennomsnitt på 30 cm. Grøfta hadde i gjennomsnitt ei breidde på 30 cm. Det var lagt ned 30 dreneringsrøyr. Desse hadde ei lengde på inn til 2 m, og ein dimensjon på opptil 60 cm. Oppbygginga av traseen var gjort med overskotsmasse frå grøftinga. Denne bestod av ei blanding av myrjord og morene. Massedekket på traseen hadde ei djupne på om lag cm. Sommaren og hausten 2017 har vore uvanleg våt i Rogaland. Det regna under synfaringa og det hadde vore ein del nedbør dagane før. Under synfaringa var traseen stadvis våt og gjørmete, og det var tydelege tråkk frå sau. Kantane på traseen var i hovudsak fint arrondert ved at massedekket vart gradvis tynnare ut mot kanten. Det var blanda inn ein god del vegetasjonsrestar frå grøftene. Dette burde sikre raskare revegetering. Ingen av dreneringsrøyra verka og være unødvendige slik tilhøva var under synfaringa. Avvik frå dispensasjon og vilkår For om lag 800 m av strekninga, var breidda på trassen større enn dei 1.5 m som gjekk fram av vilkåra for dispensasjonen. På det meste var traseen 90 cm breiare, men gjennomsnittet låg på 70 cm. Det var gjennom ført grøfting og opplegging av masse for ein samla strekning på 900 m. I dispensasjonen gjekk det fram at det berre skulle gjennomførast tiltak der det var nødvendig i høve til erosjon og vassig. I saksutgreiinga gjekk det fram at dette var snakk om om lag 700 m. På ein strekning på 10 m hadde grøfta ein djupne på 50 cm som er 10 cm meir enn oppgjeve i vilkåra for dispensasjonen. To av dreneringsrøyra var ikkje fullstendig tildekt med masse slik det går fram av vilkåra for dispensasjonen. Mellombels vurdering av avvika frå dispensasjon og vilkår Punkta om manglande tildekking av to dreneringsrøyr og 10 cm for djupe grøfter på ein strekning på 10 m, blir vurdert til å være utilsikta avvik frå tiltakshavar si side. Dei har og svært liten innverknad på korleis tiltaket innverkar på landskapet. Ein vil derfor sjå bort frå desse to punkta i dei vidare vurderingane. Traseen var litt kortare enn det det var gitt dispensasjon til. Samstundes var nesten heile traseen opparbeida slik at opparbeidinga får eit samanhengande preg. I saksutgreiinga til verneområdestyret, går det klart fram at strekningar på til saman 300 m av traseen ikkje skulle opparbeidast. Traseen var klart breiare enn det som var oppgjeve i vilkåra til dispensasjonen. Dette gjaldt for bortimot heile lengda av traseen. For kortare strekningar var breidda berre 0-20 cm over det som var tillat, men dei fleste stadane var breidda cm breiare.

4 Forklaring frå tiltakshavar Etter synfaringa sendte verneområdeforvaltar ein epost til Øvre Espedal Velforeining Her gjorde ein merksam på dei avvika som var konstatert, og ba om ei forklaring på kvifor traseen var samanhengande opparbeida og breiare enn det som var oppgjeve i vilkåra. I sitt svar, datert , beklagar Øvre Espedal dei omtalte avvika. Samstundes gjer dei merksam på at kombinasjonen av ein liten gravemaskin, ujamn trase og svært våte forhold gjorde arbeidet utfordrande. Minigravarar er svært utstabile i kupert og skrått terreng, og kan lett velte. Det viste seg at minigravaren var avhengig av å stå på eit relativt flatt og stabilt underlag når grøftene skulle gravast. Løysinga vart derfor å planere traseen først og bruke denne som underlag for minigravaren. Ein vart derfor avhengig av å lage ein relativt bred og samanhengande trase. I relativt flatt terreng kunne ein klare seg med ein trasebredde på om lag 1.5 m, men på skrå og ujamne stader måtte traseen ha ein bredde på m for at minigravaren skulle stå stabilt. I tillegg viste deg at behovet for grøfting var større enn det ein kom fram til under synfaringa i Øvre Espedal Velforeining framhevar og at breidda på nåverande trase langt på veg tilsvarar breidda på den opphavlege driftevegen. Dei avsluttar med at dei har fått mange positive tilbakemeldingar på tiltaket frå både turgåarar og dei som har sau i området. Avsluttande vurderingar Tiltaket bærer preg av og være ein opparbeidd gangveg, slik det var føresett i dispensasjonen. Det var ingen spor etter ATV bruk, og vernestyresmakta har ingen indikasjonar på at slik bruk kan være aktuelt. Det er samstundes mogleg og kjøre ATV på traseen, og den auka bredde i høve til dispensasjonen vil gjere slik motorferdsel lettare. Den auka bredda i høve til dispensasjonen gjer inngrepet meir synleg. Dette gjeld særeleg dei første to åra før revegeteringa får særleg omfang. God drenering av traseen vil gje redusert fare for erosjon, samt gjere den godt framkommelege og sikre raskare revegetering. At det relativ tynne toppdekket er i blanda vegetasjonsrestar vil være gunstig i høve til rask revegetering. Godt arronderte kantar vil bidra i same retning. Innan tre år vil inntrykket av ein nyopparbeida trase være betydeleg dempa. Innan ti år vil trasen være dekka med vegetasjon og i liten grad være skjemmande i landskapet.

5 Aktuell trase på flyfoto Innerste del av traseen med bredde på 2.2 m fotoretning mot søraust

6 Strekning utan opparbeiding fotoretning mot nordvest Dreneringsrøyr på 60 cm

7 Strekning med trasebredde på m fotoretning mot nordvest Strekning med trasebredde på m ved Den piggete steinen fotoretning mot søraust

8 Strekning med trasebredde på 2.4 m fotoretning mot søraust