Områderegulerngsplan for Mannsbergi og Torolmen nord

Transkript

1 Nils Erik Moen Områderegulerngsplan for Mannsbergi og Torolmen nord Felles risiko- og sårbarheitsanalyse Planid. Mannsbergi: Planid. Torolmen nord:

2 E For bruk endeleg versjon. (Oppdragsgjevar sine kommentarar til versjon C03 er ivareteke/avklart) C For gjennomgåing hjå oppdragsgjevar. (Dokumentet er ferdig ihht. oppdragsavtale) A Til intern bruk disposisjon og innhald i dei ulike kapittel. JOHM HIRUU JOHM JOHM JOHM HIRUU Rev. Dato: Omtale Utarbeidet Fagkontroll Godkjent Dette dokumentet er utarbeida av Norconsult AS som del av det oppdraget som dokumentet omhandlar. Opphavsretten tilhøyrer Norconsult. Dokumentet må berre nyttast til det formål som framgår i oppdragsavtalen, og må ikkje kopierast eller gjerast tilgjengeleg på annan måte eller i større utstrekning enn formålet tilseier. Norconsult AS Dalavegen 25, NO-6856 Sogndal n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 2 av 28

3 Innhald 1 Innleiing Analyseobjektet Særskilde krav til tryggleik i teknisk forskrift til plan- og byggningslova Formål og akseptkriterium Føresetnader, avgrensingar og antakingar Definisjonar og omgrep 9 2 Metodikk Fareidentifikasjon og sårbarheitsvurdering Kategorisering av sannsyn Kategoriar for konsekvensvurdering Vurdering av risiko Risikoreduserande tiltak Raude hendingar risikoreduserande tiltak er naudsynt Gule hendingar tiltak bør vurderast Grøne hendingar akseptabel risiko 13 3 Risikoanalyse Kartlegging av farar Sårbarheitsvurdering av aktuelle hendingar Ras/skred Flaum Brann Farleg gods Dambrot Elektromagnetisk felt Trafikkfare Representative uønska hendingar 20 4 Konklusjon og risikoreduserande tiltak Krav til tryggleik i plan- og bygningsloven 24 5 Referansar 25 Vedlegg: 1. Områdereguleringsplan for Mannsbergi 2. Områdereguleringsplan for Torolmen nord n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 3 av 28

4 Samandrag Norconsult AS har på oppdrag frå Nils Erik Moen utarbeidd felles risiko- og sårbarheitsanalyse for områdereguleringsplanane for Mannsbergi (Planid: ) og Torolmen nord (Planid: ) i Årdal kommune. Analysen er ein del av vedtaksgrunnlaget som følgjer dei to reguleringsplanane. I samsvar med 4-3 i plan- og bygningsloven vert det stilt krav om at det ikkje skal byggast ut i usikre områder. Formålet med vurderinga har vore å vurdere alle risikotilhøve som har innverknad på om arealet er eigna til planlagt formål, og eventuelt endringar i slike forhold som følgje av planlagt utbygging. I tillegg skal vurderinga vise om planframlegget representerer ei fare for omgjevnadane, og om omgjevnadane representerer ei fare for dei regulerte områda (to-sidig påverknad). Analysen har hatt som formål å gje ei overordna og representativ framstilling av risiko for tap av verdiar knytt liv og helse, miljø og samfunnsverdiar. Analysen inngår som ein del av grunnlaget for å godkjenne reguleringsplanane for høvesvis mannsbergi og Torolmen nord. Reguleringsplan for Mannsebergi; På bakgrunn av rådgjevar sine opplysningar, kjend dokumentasjon, er det gjort funn av ei hending med uakseptabel risiko. Dette er snøskred frå Mannsbergi som råkar noverande fritidsbygg på eigedommen gnr 10, bnr 1, fnr 54. Tomta bør ikkje leggast ut som bygg og anlegg med underformål fritidsbygg utan at det er dokumentert at krava til trygglike i TEK10 i høve skred er ivareteke. Reguleringsplan for Torolmen nord; På bakgrunn av rådgjevar sine opplysningar, kjend dokumentasjon, er det gjort funn av ei hending med uakseptabel risiko. Dette er snøskred frå Mannsbergi som råkar noverande fritidsbygg på eigedommen gnr 10, bnr 166. Tomta bør ikkje leggast ut som bygg og anlegg med underformål fritidsbygg utan at det er dokumentert at krava til trygglike i TEK10 i høve skred er ivareteke. Begge planane: Det er gjort funn av ei hending med uakseptabel risiko. Dette er brann. Hendinga er ikkje knytt til plan, men det generelle førebyggande arbeidet i kommune og kan t.d. følgjast opp gjennom auka tilsyn. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 4 av 28

5 1 Innleiing Norconsult har for Nils Erik Moen utarbeidd to områdereguleringsplaner, namna høvesvis områdereguleringsplan for Mannsbergi (Planid ) og områdereguleringsplan for Torolmen nord (Planid ) i Årdal kommune. Formålet med planane er å legge til rette for fortetting med nye fritidsbygg i område som er delvis utbygd. Dei to felta er lokalisert mellom 1000 og 1150 moh, og grensar i nord mot foten av fjellet Mannsbergi (1398 moh) og i sør mot rv 53 og vatnet Torolmen. Formålet med analysen er å gje ei overordna og representativ framstilling av risiko for skade på 3. person, liv og helse, materielle verdiar og miljø i høve løysingane i dei respektive reguleringsplanane. 1.1 ANALYSEOBJEKTET Planane legg til rette for både utviding av eksisterande fritidsbygg og oppføring av nye fritidsbygg i samsvar med føringane i kommuneplanen. Det er etablert 106 fritidsbygg /-tomter i områda. Samla legg planane til rett for 17 nye fritidsbygg. Dei nye tomten vert knytt til det etablerte vegnettet. Figur 1.1: Kart som syner avgrensing av planområdet Mannsbergi (Planid ) n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 5 av 28

6 Figur 1.2: Kart som syner avgrensing av planområdet Torolmen nord (Planid ) Planområdet er lokalisert mellom kote 1000 og Området er sørvendt med utsyn mot Torolmen. Hellinga innanfor området varierer, men er skrånande, kuppert med flater og brattare parti. NGU sitt lausmassekart syner at området for det mest bart fjell, men delar av området er dekt av lausmassar i form av elve- og bekkeavsetning og morenemateriale. Høgde over havet og avgrensa med lausmassar - gjev som resultat at arealet er vesentleg ope mark. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 6 av 28

7 Området vert nytta til fritidsbruk med hytter, turløyper sommarstid og skiløyper vinterstid. Innanfor planområdet er det i hovudsak låg vegetasjon, myrlente parti og berg i dagen. I området har det føregått bygging av hytter frå midten av 1900-talet. Det er etablert ei rekkje felles tilkomstar frå fv 53 til eigedommane. Dei nye tomtene skal knytast til det etablerte interne vegsystemet. Planen opnar ikkje for nye tilkomstar, men den legg til rette for utbetring av eksisterande i samsvar med krav i vegnormalane til vegstyresmaktene. Det er ikkje etablert overordna system for vassforsyning og avlaup. Vassforsyning skjer via private brønnar, medan ev. avlaup går til tett tank. I området er det ikkje tilgang på brannvassforsyning og vegane er ikkje dimensjonert for tyngre køyretøy, som t.d. brannbil. Tabell 1.1: Planendringar i reguleringsplan for Mannsbergi og Torolmen nord. Mannsbergi (Planid ) Torolmen nord (Planid ) Planområdet Areal 570 daa 870 daa Eksisterande tomter Nye/planlagde tomter 5 13 Grad av utnytting Høgde 5,5 meter 5,5 meter Byggegrense til fv meter 15 meter Bygg nær vassdrag Mindre enn 25* Mindre enn 25** * Dei eksisterande fritidsbygga på eigedommane gnr 10, bnr 1, fnr 67 og 69 ligg innanfor ei sone på 25 meter elv. Bygga kan i samsvar med føringane i planen utvidast inn til BRA=130 m 2. ** Dei eksisterande fritidsbygga på eigedommane gnr 10, bnr 1, fnr 66 og gnr 10, bnr 111 ligg innanfor ei sone på 25 meter elv. Bygga kan i samsvar med føringane i planen utvidast inn til BRA=130 m SÆRSKILDE KRAV TIL TRYGGLEIK I TEKNISK FORSKRIFT TIL PLAN- OG BYGGNINGSLOVA Tryggleiksklassane i TEK10 for skred (S1, S2, S3) og flaum (F1, F2, F3) skal leggast til grunn ved vurdering av tryggleik i høve dei lovdefinerte hendingar. krava i TEK 10 er oppsummert i tabell 1.2. Tabell 1.2: Tryggleiksklasse Flaum (F), Skred (S) Sannsyn og konsekvensintervalla for flaum og skred i TEK10. Konsekvens Materielle verdiar Sannsyn flaum Tap av liv Sannsyn - skred F1, S1 Lite 1/20 1/100 1/100 F2, S2 Middels 1/200 1/1000 1/1000 F3, S3 Stor 1/1000 1/5000 1/5000 n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 7 av 28

8 Krav til tryggleiksmål i TEK10 for formål som planen opnar for i høve naturrisiko: I høve tryggleik mot flaum, er det lagt til grunn tryggleiksklasse F2. Det inneber at hytteområde sikrast mot flaum slik at største nominelle sannsyn ikkje overskrider 1/200/materielle verdiar og 1/1000 i høve liv og helse. I høve tryggleik mot skred, er det lagt til grunn tryggleiksklasse S2. Det inneber at vegen skal dimensjonerast/sikrast mot flaum slik at største nominelle sannsyn ikkje overskrider 1/ FORMÅL OG AKSEPTKRITERIUM Analysen har som formål å gje ein brei, overordna, representativ og vedtaksrelevant framstilling av risiko for tap av verdiar med omsyn til liv og helse, ytre miljø og materielle verdiar. Analysen skal inngå som ein del av grunnlaget for å godkjenne områdereguleringsplan for høvesvis Mannsbergi og Torolmen nord. Akseptkriteria for risiko kjem fram av kapittel 2 i denne rapporten. Analysen vil danne grunnlaget for å vurdere om områda har akseptabel risiko med omsyn til ønska arealbruk. Dersom risikoen for uønska hendingar som følgje av arealbruken ikkje framstår som akseptabel, er risikoreduserande tiltak føreslege. 1.4 FØRESETNADER, AVGRENSINGAR OG ANTAKINGAR Følgjande føresetnader er lagt til grunn for risiko- og sårbarheitsanalysen: Analysen er overordna og kvalitativ Den er avgrensa til temaet samfunnssikkerheit slik dette er skildra av DSB (Direktoratet for samfunnssikkerheit og beredskap) Utbygging skal følgje relevante lover og forskrifter, som sikringstiltak og liknande Vurderinga er avgrensa til det aktuelle planområdet og areala i Tyedalen som kan verte utsett for eit endra risikobilete som følegje av tiltaket Vurderinga omfattar ferdige løysingar Vurderinga klargjer ikkje uavhengige, samanfallande hendingar Vurderinga omfattar ikkje tilsikta hendingar (sabotasje, hærverk o.l.) Vurderinga og antakingane er basert på føreliggande dokumentasjon om prosjektet, og om bruk av, og aktivitetar i nærområdet n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 8 av 28

9 1.5 DEFINISJONAR OG OMGREP Omgrep Sårbarheit Definisjon Manglande evne hjå eit analyseobjekt til å motstå verknadene av ei uønskt hending og til å gjenopprette tilstanden eller funksjonen etter hendinga [1]. Risiko Uttrykk for kombinasjon av sannsyn for og konsekvens av ei uønskt hending [1]. Risikoanalyse Risikoreduserande tiltak Naturbasert risiko/sårbarheit Verksemdsbasert risiko/sårbarheit Sårbare objekt Infrastruktur Ein systematisk framgangsmåte for å skildre og/eller berekne risiko. Risikoanalysen vert gjennomført ved kartlegging av uønska hendingar og årsakene til- og konsekvensane av desse [1]. Tiltak som påverkar sannsynet eller konsekvensen av uønska hendingar. Naturlege, stadeigne forhold som gjer at areal kan motstå eller avgrense verknader av uønska hendingar. Forhold som er relatert til etablerte verksemder som gjer at føreslått arealbruk kan motstå eller avgrense verknadane av uønska hendingar. Anlegg, bygg, natur og kulturområde som er sårbare for inngrep, forureining og skade. Infrastruktur er ikkje med i definisjonen av sårbare objekt. Veg, el-forsyning og liknande som er vesentleg og der stans/skade kan ha store konsekvensar. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 9 av 28

10 2 Metodikk Metoden er basert på hovudprinsippa i NS 5814 Krav til risikoanalyser [1], DSB sin rettleiar om Samfunnsikkerheit i arealplanlegging [2] og Statens vegvesen si handbok 271 [3]. Risiko er knytt til uønska hendingar, dvs. hendingar som i utgangspunktet ikkje skal inntreffe. Det er difor knytt uvisse til både om hendinga vil inntreffe (sannsyn) og omfanget (konsekvens) av hendinga dersom den inntreff. Arbeidsmetodikken omfattar følgjande trinn: 1. Fareidentifikasjon kartlegging av moglege uønska hendingar. 2. Evaluere sannsyn og konsekvens. 3. Klassifisering av risiko, identifikasjon av behov for risikoreduserande tiltak. 2.1 FAREIDENTIFIKASJON OG SÅRBARHEITSVURDERING Tabell 2.1: Fareidentifikasjonen er basert på ROS-sjekklista frå SIGVe-rapporten [4], planrettleiaren til fylkeskommunen [5] samt planføresegnene og retningslinene i kommunedelplanen [6]. Farane vert konkretisert gjennom formulering av representative, uønska hendingar. Med sårbarheit er det meint manglande evne hjå analyseobjektet til å motstå verknader av ei uønska hending og til å gjenopprette sin opphavelege tilstand eller funksjon etter hendinga [1]. Sårbarheitskategori Svært robust Robust Nøytralt Sårbart Svært sårbart Kategoriar for sårbarheit. Skildring Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffe utan at sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ramma. Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffe der sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ubetydelig ramma. Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffe der sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ramma i same grad som andre områder av same standard i Noreg. For eit vidt spekter av hendingar kan sikkerheit eller området sin funksjonalitet bli ramma slik at fare eller betydeleg ulempe oppstår. For eit vidt spekter av hendingar/tema kan sikkerheit eller området sin funksjonalitet bli ramma i betydeleg grad slik at akutt fare eller tap av vesentlege samfunnsfunksjonar oppstår. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 10 av 28

11 Ei sårbarheitsvurdering består av ein systematisk gjennomgang av dei viktigaste faktorane som påverkar risiko. Data- og erfaringsmaterialet om området for å vurdere dei ulike faktorane er av varierande detaljeringsgrad. I sårbarheitsanalysen er det nytta ei gradering svært robust, robust, nøytralt, sårbart og svært sårbart. 2.2 KATEGORISERING AV SANNSYN I kva grad det er truleg at ei uønska hending kan inntreffe, vert uttrykt ved hjelp av omgrepet sannsyn (hendingsfrekvens). Sannsyn bygger på erfaringar, nye trendar (for eksempel ekstremvær) og vurderingar gjort på bakgrunn av lokal erfaring. Tabell 2.2: Sannsyn kategoriar 1. Lite sannsynleg (Teoretisk mogleg) 2. Moderat sannsynleg (Kan ikkje utelukkast) 3. Sannsynleg (Må påreknast) 4. Meget sannsynleg (Inntreff av og til) 5. Svært sannsynleg (vanleg førekommande) Kategoriar for sannsyn. Skildring Sjeldnare enn ei hending pr år (> 0,1 % årlig sannsyn). I gjennomsnitt ei hending pr år I gjennomsnitt ei hending pr år I gjennomsnitt ei hending pr år Ei hending pr. år eller oftare. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 11 av 28

12 2.3 KATEGORIAR FOR KONSEKVENSVURDERING Tabell 2.3: Konsekvensvurderinga uttrykker moglege følgjer av ei uønska hending i forhold til liv/helse, ytre miljø (forureining) og skade på materielle verdiar. Konsekvens kategoriar 1. Svært liten konsekvens Konsekvenskategoriar for liv og helse, ytre miljø og materielle verdiar. Skildring - Liv og helse: - Ytre miljø: - Samfunnsverdiar: Ingen personskader Ubetydeleg konsekvensar Skade for inntil kr 2. Liten konsekvens 3. Middels konsekvens 4. Stor konsekvens 5. Svært stor konsekvens - Liv og helse: - Ytre miljø: - Samfunnsverdiar: - Liv og helse: - Ytre miljø: - Samfunnsverdiar: - Liv og helse: - Ytre miljø: - Samfunnsverdiar: - Liv og helse: - Ytre miljø: - Samfunnsverdiar: Små personskader Lokale konsekvensar* Skade for kr Alvorlege, men ikkje varige personskader Regionale konsekvensar **, restitusjonstid < 1 år Skade for 1-10 mill. kr. Alvorlege varige skader eller eitt dødsfall Regionale konsekvensar **, restitusjonstid < 10 år. Skade for mill. kr. Fleire enn eitt dødsfall Regionale konsekvensar **, restitusjonstid > 10 år Skade for meir enn 100 mill. kr * Med lokale konsekvensar er det meint konsekvensar på utsleppsområdet eller i umiddelbar nærleik av utsleppspunktet. ** Regionale konsekvensar femnar om konsekvensar for omgjevnadene i kommunen 2.4 VURDERING AV RISIKO Risiko er i NS 5814 [1] definert som uttrykk for kombinasjon av sannsyn for og konsekvensane av ei uønska hending. I risikovurderinga vert uønska hendingar plassert inn i ei risikomatrise, og risikoen vert gjeven ut frå sannsyn for hendinga og konsekvens. Risikomatrisa har 3 soner: Grøn: Akseptabel risiko risikoreduserande tiltak er ikkje naudsynt. Gul: Akseptabel risiko risikoreduserande tiltak må vurderast. Raud:Uakseptabel risiko risikoreduserande tiltak er naudsynt. Akseptkriteria for risiko er gjevne av dei farga sonene, som er tilpassa oppsett av kriteria for konsekvens og sannsyn. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 12 av 28

13 SANNSYN Områderegulerngsplan for Mannsbergi og Torolmen nord Felles risiko- og sårbarheitsanalyse Tabell 2.4: 5. Svært sannsynleg 4. Meget sannsynleg 3. Sannsynleg Risikomatrise. Risikoakseptkriteria er gjennomgått med kommunen og oppdragsgjevar. KONSEKVENS 1. Svært liten 2 Liten 3. Middels 4. Stor 5. Svært stor 2. Moderat sannsynleg 1. Lite sannsynleg Dei ulike sonene i matrisa representerer risikoakseptkriteria. Akseptkriteria inneber ikkje at ein aksepterer uønska hendingar, men kriteria er naudsynte for å prioritere tiltak for å vurdere behovet for og prioriteringa av risikoreduserande tiltak. 2.5 RISIKOREDUSERANDE TILTAK Med risikoreduserande tiltak er det meint sannsynreduserande (førebyggande) eller konsekvensreduserande tiltak (beredskap) som er med å redusere risiko, for eksempel frå raud sone og ned til akseptabel, dvs. gul eller grøn sone i risikomatrisa. Dei risikoreduserande tiltaka medfører at klassifiseringa av risiko for ei hending vert forskyvd vertikalt eller horisontalt i matrisa. Generelt vert førebyggande tiltak prioritert framfor beredskap Raude hendingar risikoreduserande tiltak er naudsynt Hendingane i det raude området i matrisa, er hendingar (med tilhøyrande sannsyn og konsekvens) som på grunn av akseptkriteria er uakseptable. Raude hendingar må følgjast opp med risikoreduserande tiltak Gule hendingar tiltak bør vurderast Hendingar i det gule området i matrisa, er hendingar (med tilhøyrande sannsyn og konsekvens) som på grunn av akseptkriteria er akseptable. Gule hendingar krev kontinuerleg fokus på risikostyring. I mange tilfeller er dette hendingar som ein ikkje kan forhindre, men kor tiltak bør gjennomførast i den grad det er mogleg dersom det er kost-/nyttemessig teneleg Grøne hendingar akseptabel risiko Hendingar i det grøne området i matrisa er hendingar som på grunn av akseptkriteria har akseptabel risiko. Dersom risikoen for desse hendingane kan reduserast ytterlegare utan at det krev vesentlege ressursar, bør det gjennomførast tiltak for grøne hendingar. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 13 av 28

14 3 Risikoanalyse Klimaet er svakt kontinentalt med kaldare vintrar, og ofte vesentleg mindre nedbør enn lenger vest. Klimaet i kommunen varierer sidan kommunen strekkjer seg frå fjord til høgfjell. Normal årsnedbør for perioden varierer mykje og synest i stor grad å vere påverka av høgd over havet. Områda med minst nedbør har ein årsnedbør på kring 500 mm medan dei høgareliggande strøka har årsmiddelnedbør på kring 1000 mm. Årstemprateuren varierer og ut frå høgd over havet. Nærmaste værstasjon er lokalisert ved Tyenkrysset. Den har data frå perioden Gjennomsnittleg nedbør er 967 mm. Den syner 3-døgndnedbør over 150 mm kan forventast kvart 25. år. Maksimalt observert nedbør på eitt døgn er 109 mm. Mesteparten av nedbøren kjem om vinteren og fell som snø. Det er registrert snømengde på bort i mot 2 meter. Framherskande vindrettning er frå vest og nordvestleg sektor. Det kan også komme sterk vind frå søraustleg sektor. Høgste vindhastigheit er målt til 22,6 m/s (vinter). Det er henta inn informasjon frå klima og energiplanen til Sogndal kommune [7] om forventa klimaendringar fram mot Omtala av moglege klimaendringar er basert på 11 ulike scenario. Det er store avvik mellom resultata, og ein har ikkje haldepunkt for å sei at enkelte scenario er meir sannsynlege enn andre. Resultata som er presentert viser at temperaturen er venta å auke med om lag 1,7 grader fram til 2025 og 2,8 grader fram til 2060 i forhold til normalperioden I tillegg viser resultata at temperaturauken truleg vert størst vår og haust. Nedbørsframskrivinga viser sprikande resultat mellom dei ulike scenaria. Særleg for haustmånadene er det stor forskjell mellom dei ulike scenari og ekstremverdiane. Dei lågaste verdiane indikerer redusert haustnedbør i 2060 samanlikna med normalperioden frå , medan det høgaste anslaget indikerer svært kraftig nedbørsauke spesielt i oktober. På bakgrunn av ovannemnde er følgjande lagt til grunn som antakingar i denne analysen: Haust- og vintertemperaturen vil truleg stige Størst nedbørauke i haust- og vintermånadane n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 14 av 28

15 3.1 KARTLEGGING AV FARAR Tabell 3.1: I kartlegginga av farar er det lagt til grunn ROS-sjekklista i SIGVe-rettleiing [4], DSB sin rettleiar om Samfunnsikkerhet i arealplanleggingen [2] planrettleiaren til fylkeskommunen [5] og kommuneplanen til kommunen [6]. Etter vurdering av føreliggande dokumentasjon er dei uaktuelle farane sila vekk. Formålet med fareidentifikasjonen er å identifisere dei forholda som er relevante ved vurdering av sårbarheit og konsentrere arbeidet om reelle farar. Tabell 3.1 viser dei vurderingane som er gjort. Siling av hendingar - fareidentifikasjon. Tema Vurdering Aktuell NATURRISIKO Ja Nei Skred/ras/ustabil grunn (snø, is, stein, leire, jord, fjell) Nord for planområde er det fjell. I tillegg er det mindre skrentar innafor planområdet. Flaum i vassdrag Det renn fleire bekkar/mindre elvar gjennom området. X Stormflo Planområdet grensar ikkje til sjø. X Vind-/ ekstremnedbør Ekstremnedbør vert teke med under skred/ras og flaum. X Skog-/lyngbrann Planområdet er lokalisert i fjellet ikkje relevant. X Radon Krav går fram av 13-5 i teknisk forskrift. X VERKSEMDRISIKO Fare for brann eller eksplosjon Fare for kjemikalieutslepp eller anna akutt forureining Fritidsbygga er ført opp over lang tid, og truleg med varierande kvalitet på dei elektriske anlegga. Det er ikkje sløkkevatn i området. Det er ikkje etablert verksemd(er) i eller ved området som representerer fare for utslepp eller forureining. Farleg gods Fv 53 grensar til området. Farleg gods vert transportert. x Forureina grunn På miljøstatus.no er det ikkje registrert forureining. X Dambrot Det er dammar nord og aust for området X Elektromagnetiske felt Luftledning går gjennom området. X SÅRBARE OBJEKT Helse- og omsorgsinstitusjonar Ingen i eller ved planområdet. X Viktige offentlege bygg Ingen i eller ved planområdet. X Kulturminne Omtalt i planomtalen - verknader av planen. X Natur (område med særskilt verdi) Omtalt i planomtalen - verknader av planen. X INFRASTRUKTUR Trafikkfare Fv 53 er lokalisert inn til felta med ei rekkje tilkomstar X VA-leidningsnett Ikkje offentleg leidningsnett i området ikkje aktuelt tema X El-forsyning Drikkevassforsyning Kraftleiding går gjennom området. Vert vurdert under elektromagnetiske felt. Det er ikkje offentleg drikkevassforsyningi området. Ev. kjelder er private. Avlaup Utslepp av gråvatten, øvrig går i tett tank X Informasjons- og kommunikasjonsinstallasjonar Kjenner ikkje til viktige informasjons- og kommunikasjons-installasjonar i området. X X X x X X n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 15 av 28

16 3.2 SÅRBARHEITSVURDERING AV AKTUELLE HENDINGAR Med utgangspunkt i fareidentifikasjonen er følgjande hendingar valt ut for nærmare sårbarheitsvurdering: Ras og skred (snø, is, stein) Flaum Brann Farleg gods Dambrot Elektromagnetisk felt Trafikkfare Sårbarheitsvurdering er gjort i forhold til dei viktigaste faktorane som påverkar risiko. Data og erfaringsmateriale som er tilgjengeleg og som har vore grunnlag for å vurdere dei forskjellige faktorane, er av varierande kvalitet og nøyaktigheit Ras/skred NGI [8] har vurdert skredfaren for reguleringsplanområda Mannsbergi og Torolmen nord i Tyedalen. Av vurderinga går det fram at snøskred, sørpeskred og steinsprang er aktuelle hendingar innanfor begge dei aktuelle reguleringsplanområda. Det går fram at fjellet Mannsbergi mot sør er prega av eit bratt, oppsprukke stup med steinsprangaktivitet. Ura ved foten av fjellet ligg for det meste ovanfor reguleringsområdet. I vurderinga har NGI vurdert snøskred som dimensjonerande skredtype. Det er registrert losneområde for snøskred både ovanfor og nedanfor det bratte stupet ovanfor dei to reguleringsområda, der snøskred kan verte utløyst. Vurderinga til NGI syner at skred kan nå fram til noverande fritidsbygg/tomter i begge reguleringsplane. Nye fritidstomter er lokalisert utanfor grensene for fareområde. I tillegg er det fleire mindre elvar i området som kan føre sørpe- og flaumskred. Eit eksisterande fritidsbygg i kvar av planane ligg delvis innanfor innafor fareområdet som NGI har definert. I tillegg ligg 2 fritidsbygg i kvar av planane tett inn til fareområde. Vurderinga til NGI syner at deler av begge reguleringsområda er sårbare for steinskred og snøskred. NGI har vurdert snøskred til å vere dimensjonerande skredtype Flaum Nedbørsmålingar frå Årdalstangen og Øvre Årdal syner ein årsnedbør på høvesvis 760 mm og 690 mm. Nærmaste værstasjon var lokalisert ved Tyinkrysset. Den har data frå perioden 1989 til Gjennomsnittleg nedbør er 967 mm. Vinternedbøren er 606 mm, medan sommarnedbøren er 361 mm. Den syner 3-døgndnedbør over 150 mm kan forventast kvart 25. år. Maksimalt observert nedbør på eitt døgn er 109 mm. Mesteparten av nedbøren kjem om vinteren og fell som snø. Klimastatistikk syner at årsnedbøren på Vestlandet har auka med bort i mot 20 % dei siste 100 åra. Det same gjeld for landet som heilskap. Auken i nedbør varierer likevel innafor fylket. Dette kjem av n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 16 av 28

17 at endringar i vindstraumar gjev store utslag på nedbørsmengdene lokalt. I snitt ventar vi auke på om lag 20 % fram til 2100 i høve perioden Ekstremnedbør førekjem sjeldan. Kor store mengder som skal til for at det oppstår alvorlege problem, vil variere innanfor fylket, avhengig av kva som er «vanleg» nedbør i området. Månadsnedbøren og årsnedbøren syner at nedbørsmengdene i kommunen er avgrensa. Sårbarheita vert i tillegg påverk av at vatn oppstraums hyttefelta er regulert, noko som synest å ha redusert flaumutfordringane spesielt om våren. I konsesjonssøknaden [9] til Mannsberg kraftverk står det i kap. 3.3, om grunnvatn flaum og erosjon: «De er ikke forventet at det vil være noe endring i flomsituasjonen i vassdraget, verken fra Breidbotnvatn eller Mannsbergvatn. Vannføringen i tappetunnelen fra Mansbergvatn er helt regulert og jevn, mens den regulerte vannføringen ned mot kraftverket vil gå i rørgate. Vannføringen i elva ned mot samløpet Mannsbergelvi vil bli som under uregulerte (naturlige) forhold» Endring i klima gjer det mogeleg at nedbøren vil auke dei kommande åra. Størst auke kan ein rekne med om hausten og vinteren. Mesteparten av nedbøren kjem om vinteren og fell som snø. På bakgrunn av forventa klimaendringar og den informasjonen som ligg ved konsesjonssøknaden for Mannsberg kraftverk, er området vurdert som nøytralt i forhold til flaum og ekstremnedbør Brann Det har føregått utbygging av fritidsbygg over lang tid. Fritidsbygg er gradvis rusta opp med veg, vatn og straum. Det er ikkje sløkkevatn i området. Kommunen [10] vurderer risikoen for brann som størst knytt til elektriske anlegg og utstyr. Den tekniske standen på bygg og anlegg i bygg - ligg det ikkje føre informasjon om. Dei fleste lyngbrannane oppstår om våren og forsommaren [11]. Planterestar, småkvist og lyng tørkar fort opp og er lettare tennbare i slike periodar. Utviklinga av ein brann er avhengig av topografi, vind og andre stadeigen tilhøve. I området er det normalt snø langt ut over våren. Sommarnedbøren er liten. Vindrose frå målestasjonen ved Tyinkrysset syner at framherskande vindretning vår og sommar er frå sektor vest og nordvest. Dalen som hyttene er lokalisert i, går i retning aust-vest. Det er stor avstand mellom fritidsbygga (området har karakter av å vere spreidd utbygd). På bakgrunn av føreliggande informasjon er området vurdert som sårbart for brann som følgje av at området er utan sløkkevatn og lang avstand til brannstasjon Farleg gods Fv 53 er eit viktig samband for innbyggjarane og næringslivet. Den har både funksjon som lokalveg og hovudveg. Samtidig er fv 53 ein viktig tilkomstveg til E16 som er ei viktige transportåre mellom Aust og Vestlandet. Det vert transportert farleg gods på vegnettet i Årdal. Dataene frå 2002 syner at ein stor del av transporten ut og inn av kommunen føregår over Tyin. Vi har ikkje stadfesta informasjon om at dette biletet er endra dei siste åra. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 17 av 28

18 I Noreg vert det rapportert inn vel 60 ulykker med farleg gods til Direktoratet for samfunnssikkerheit og beredskap (DSB) kvart år. I Perioden vart det i Årdal kommune ikkje registrert ulykker der køyretøy med farleg gods var involvert [12]. Registrert ÅDT (Årsdøgntrafikk) på fv 53 er på ca 400. Samanlikna med trafikkmengde på vegen er delen transport av farleg gods svært stor. Byggegrensa langs vegen er på 15 meter. Fylkesvegen har god standar, slik at køyretøy kan halde fram ut av område med bygg tett inn til vegen ved hending. Ut frå karakteren til områda for fritidsbygg (avstanden til utbyggingsområder og eit spreidd utbyggingsmønster) trafikkmengde og funksjonen til fv 53, vert felta vurdert som nøytralt i høve transport av farleg gods Dambrot Det er gjennomført dambrotbølgjeutrekning for dam Tyinosen, dam Torolmen, dam Kyrkjevaten, dam biskopvatn og dam Viervaten. Figur 3.1: Regulerte vassmagasin i Tyedalen og avgrensing av nedbørsfelt [13]. Berekningane er gjort for brot ved middelflaum i vassdraget og for brot ved 1000-årsflaum i vassdrag. Dambrotberekningane syner: Dam Tyinosen; Fører til skade på fv 53, fabrikkområdet samt bustader, skule forsamlingslokale og idrettsbygg nedstraums industrianlegget. Årdalsvatnet vil stige med om lag ein meter. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 18 av 28

19 Dam Torolmen; Fører til skade på fv 53, fabrikkområdet samt bustader, skule forsamlingslokale og idrettsbygg nedstraums industrianlegget. Årdalsvatnet vil stige med om lag ein meter. Dam Kyrkjevatn; Skader på fv 53. Vi er ikkje kjende med at det ligg føre dambrotsberekningar for dam Mannsbergvatnet. Dambrot i Noreg er generelt lite sannsynleg, som følgje av byggeteknikk og strukturen i norske dammar ser svært solid og trygg. Sjølv om tryggleiken er god kan det inntreffe tilsikta hendingar på objekt. Trusselnivået i Noreg (i dag, 2014) er av ein slik karakter at ei slik hending vert vurdert som lite sannsynleg. Det ligg ikkje føre informasjon som indikerer at utbyggingsområda i planframlegget er meir sårbar for konsekvensar av dambrot enn andre hytteområde med tilsvarande lokalisering i høve energianlegg. Området er vurdert til å vere nøytralt i høve dambrot Elektromagnetisk felt Strålevernrapport [14] frå Statens Strålevern, slår fast at forskning syner ein mogeleg auka av risiko for utvikling av leukemi hjå barn som bur i avstand til høgspentliner der magnetfeltet vert over 0,4 µt (mikro Tesla). Der er ikkje påvist auka risiko for andre kreftformer eller helseverknader verken hjå barn eller vaksne. I følgje NOU 1995:20 vil eit typisk magnetfelt i eit bustadområde på grunn av interne kjelder vere om lag 0,01 0,1 µt. Ved bruk av enkelte elektriske apparat kan eksponeringa kome opp mot µt mot deler av kroppen. Det vil sei at det er vanskeleg å setje absolutte grenser for etablering av bustader og liknande. Statens Strålevern tilrår ei føre var haldning, og at tiltak som kjem i grenseland for mogeleg stråling må utgreiast i kvart einskilt tilfelle. Det er etablert linje med overføring av energi i området. Tomter og bygg er ikkje ført opp innafor faresone til linja. Området er med utgangspunkt i at det er teke omsyn til linja vurdert som robust i høve elektromagnetisk felt Trafikkfare Fylkesveg 53 grensar til områda. Årsdøgntrafikk (ÅDT) er på om lag 400. I perioden er det i Nasjonal vegdatabank registrert 4 ulykker på fv 53 forbi planområda. Ulykkene er registrert som utforkøyring. Hendingane skjedde sommar og haust og har resultert i to hendingar med drept, ei med alvorleg skadd og ei med lettare skadd. Etter 2005 er det ikkje registrert hendingar på vegen. På vegsystem i område med eit spreidd utbyggingsmønster, er tal personskader pr. million køyretøykilometer utregna av Transportøkonomisk institutt (TØI) til å vere 0,17 i 80 km/t sone. I sårbarheitsanalysen til kommuneplanen går det fram at ein på dei vel 5 mila langs fylkesvegen i Årdal må rekne med 4,5 personskadeulykker pr år. Registrerte ulykker i perioden syner 4,84 peronskadeulykker pr år. Vegen forbi planområda er oversiktlig. Planen legg opp til utbetring av avkjørsler til felt for at dei skal få ei utforming som er i samsvar med krava i vegnormalane. Regulerte avkjørsler til hyttefelta er gjeve ei utforming i samsvar med krava i vegnormalane. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 19 av 28

20 Figur 3.2: Ulykker som er registrert i Nasjonal vegdatabank for perioden [29]. På bakgrunn av det som kjem fram i høve fv 53 og løysingane i planframlegga, er planane vurdert til å vere nøytralt i høve trafikkfare. 3.3 REPRESENTATIVE UØNSKA HENDINGAR Med utgangspunkt i fareidentifikasjon og sårbarheitsvurdering er følgjande representative og vedtaksrelevante uønska hendingar valt ut for nærmare vurdering: 1. Snøskred frå Mannsbergi som råkar fritidsbygg/tomter i reguleringsplan for Mannsbergi 2. Snøskred frå Mannsbergi som råkar fritidsbygg/tomter i reguleringsplan for Torolmen nord 3. Brann n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 20 av 28

21 HENDING 1: Snøskred frå Mannsbergi som råkar fritidsbygg/tomter i reguleringsplan for Mannsbergi Drøfting av sannsyn NGI har utarbeidd skredvurdering som syner grense for fareområde i høve skred for S2 (sannsyn 1/1000 pr år). Deler av det eine bygget på eigedommen gnr 10, bnr 1, fnr 54 er delvis ført opp innanfor faresone H310_5. I tilleggstår to andre bygg like utanfor fareområde. På bakgrunn av informasjonen som kjem fram av vurderinga til NGI er det vurdert som moderat sannsynleg at fritidsbygget vil kunne verte råka, dvs. i gjennomsnitt ei hending pr år. NGI har gjort vurdering med utgangspunkt i noverande klima. Drøfting av konsekvens Skredvurderinga som er utarbeidd av NGI vurderer skredfaren innanfor planområdet, som områdevurdering og ikkje objektvurdering. Liv og helse: Fritidsbygg vert normalt nytta i kortare periodar i samband med ferie, helgar og høgtider. Undersøkingar syner at fritidsbygg som vert nya mykje er i bruk mellom 30 og 50 døgn pr år. Bruken av fritidsbygg er normalt avgrensa, og det er lite truleg at det oppheld seg personar i fritidsbygg når den vert råka. Snøskred fører normalt til at personar som er i bygg som vert råda til dødsfall. I denne analysen er det lagt til grunn at det ikkje er person(ar) i bygg ved hending, dvs. svært liten konsekvens. Ytre miljø: Det er ikkje registrert forureining i området. Hendinga vil kunne medføre avgrensa konsekvensar, dvs. svært liten konsekvens. Samfunnsverdiar: Snøskred fører normalt til at fritidsbygget vert fullstending øydelagt. Skadane på samfunnsverdiar er vurdert til å vere mellom 1 10 mill. kr, dvs. middels konsekvens. OPPSUMMERING Sannsyn Konsekvens Risiko Verdi Grøn Gul Raud Liv og helse X X X Ytre miljø X X X Samfunn X X X Risikoreduserande tiltak: Det må ikkje opnast for tiltak på eigedommen gnr 10, bnr 1, fnr 54 utan at krava til tryggheit i tryggleiksklasse S2 i Teknisk forskrift til plan- og bygningslova (TEK10) er dokumentert ivareteke. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 21 av 28

22 HENDING 2: Snøskred frå Mannsbergi som råkar fritidsbygg/tomter i reguleringsplan for Torolmen nord Drøfting av sannsyn NGI har utarbeidd skredvurdering som syner grense for fareområde i høve skred for S2 (sannsyn 1/1000 pr år). Deler av det eine bygget på eigedommen gnr 10, bnr 166 er delvis ført opp innanfor faresone H310_7. I tilleggstår to andre bygg like utanfor fareområde. På bakgrunn av informasjonen som kjem fram av vurderinga til NGI er det vurdert som moderat sannsynleg at fritidsbygget vil kunne verte råka, dvs. i gjennomsnitt ei hending pr år. NGI har gjort vurderinga med utgangspunkt i noverande klima. Drøfting av konsekvens Skredvurderinga som er utarbeidd av NGI vurderar skredfaren innanfor planområdet, som områdevurdering og ikkje objektvurdering. Liv og helse: Fritidsbygg vert normalt nytta i kortare periodar i samband med ferie, helgar og høgtider. Undersøkingar syner at fritidsbygg som vert nya mykje er i bruk mellom 30 og 50 døgn pr år. Bruken av fritidsbygg er normalt avgrensa, og det er lite truleg at det oppheld seg personar i fritidsbygg når den vert råka. Snøskred fører normalt til at personar som er i bygg som vert råda til dødsfall. I denne analysen er det lagt til grunn at det ikkje er person(ar) i bygg ved hending, dvs. svært liten konsekvens. Ytre miljø: Det er ikkje registrert forureining i området. Hendinga vil kunne medføre avgrensa konsekvensar, dvs. svært liten konsekvens. Samfunnsverdiar: Snøskred fører normalt til at fritidsbygget vert fullstending øydelagt. Skadane på samfunnsverdiar er vurdert til å vere mellom 1 10 mill. kr, dvs. middels konsekvens. OPPSUMMERING Sannsyn Konsekvens Risiko Verdi Grøn Gul Raud Liv og helse X X X Ytre miljø X X X Samfunn X X X Risikoreduserande tiltak: Det må ikkje opnast for tiltak på eigedommen gnr 10, bnr 166 utan at krava til tryggheit i tryggleiksklasse S2 i Teknisk forskrift til plan- og bygningslova (TEK10) er dokumentert ivareteke. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 22 av 28

23 HENDING 3: Brann Drøfting av sannsyn Årsaka kan vere lynnedslag, brann som startar i elektrisk apparat/tekniske anlegg eller påtenning. Bygga er av varierande alder. Avstanden mellom bygg varierer, men området har karakter av å vere spreidd utbygd. Kommunen har god brannberedskap, men området har ikkje sløkkevatten og utrykkingstida er lang. På bakgrunn av informasjonen om bygg og uvissa knytt den tekniske standarden på dei elektriske anlegga er det vurdert som sannsynleg at fritidsbygget vil kunne verte råka, dvs. i gjennomsnitt ei hending pr år. Drøfting av konsekvens Liv og helse: Fritidsbygg vert normalt nytta i kortare periodar i samband med ferie, helgar og høgtider. Undersøkingar syner at fritidsbygg som vert nytta mykje, er i bruk mellom 30 og 50 døgn pr år. Bruken av fritidsbygg er normalt avgrensa. Det er lagt til grunn at risikoen for brann er noko større når bygg er i bruk enn når fritidsbygga ikkje er i bruk. Konsekvensane vil vere avhenging av kort tid brannen bryt ut. I analysen er det lagt til grunn at det er varslingsutstyr i fritidsbygga og et ei hending fører til små personskader, dvs. liten konsekvens. Ytre miljø: Det er ikkje registrert forureining i området. Hendinga vil kunne medføre avgrensa konsekvensar, dvs. svært liten konsekvens. Samfunnsverdiar: Avstanden mellom bygg varierer, men jamt over er den på mellom 20 og 50 meter. Ut frå avstanden mellom bygg er risikoen for spreiing vurdert som liten. Lang utrykkingstid vil resultere i at bygg som brenn er «tapt». Skadane på samfunnsverdiar er vurdert til å vere mellom 1 10 mill. kr, dvs. middels konsekvens. OPPSUMMERING Sannsyn Konsekvens Risiko Verdi Grøn Gul Raud Liv og helse X X X Ytre miljø X X X Samfunn X X X Risikoreduserande tiltak: Auka tilsyn med anlegg. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 23 av 28

24 4 Konklusjon og risikoreduserande tiltak Analysen har hatt som formål å gje ei brei, overordna, representativ og vedtaksrelevant framstilling av risiko for tap av verdiar knytt til liv og helse, ytre miljø (forureining) og materielle verdiar. ROS-analysen viser: 1. Snøskred frå Mannsbergi som råkar fritidsbygg i reguleringsplan for Mannsbergi; Området er i sårbarheitsanalysen vurdert som sårbart. Hendinga er vurdert til å vere moderat sannsynleg, med svært liten konsekvens for liv og helse samt ytre miljø og middels konsekvens for samfunnsverdiar. Oppsummert er dette ei gul hending. Anbefalt oppfølging er tomt gnr 10, bnr 1, fnr 54 ikkje vert lagt ut som byggeområde for fritidsbygg utan at krava i TEK10 i høve skred er ivareteke. 2. Snøskred frå Mannsbergi som råkar fritidsbygg i reguleringsplan for Torolmen nord; Området er i sårbarheitsanalysen vurdert som sårbart. Hendinga er vurdert til å vere moderat sannsynleg, med svært liten konsekvens for liv og helse samt ytre miljø og middels konsekvens for samfunnsverdiar. Oppsummert er dette ei gul hending. Anbefalt oppfølging er tomt gnr 10, bnr 166 ikkje vert lagt ut som byggeområde for fritidsbygg utan at krava i TEK10 i høve skred er ivareteke. 3. Brann i tekniske anlegg (begge planene); Området er i sårbarheitsanalysen vurdert som sårbart. Hendinga er vurdert til å vere sannsynleg, med liten konsekvens for liv og helse, svært liten konsekvens for ytre miljø og middels konsekvens for samfunnsverdiar. Oppsummert er dette ei gul hending. Anbefalt oppfølging er ikkje knytt til plan, men det generelle førebyggande arbeidet i kommune og konkret auka tilsyn med anlegg i bygg. Det må understrekast at ei endring av utbygging og etablering av ny/endra type formål som ikkje er i samsvar med dagens planar i området, vil kunne medføre behov for ei ny ROS-vurdering av området. 4.1 KRAV TIL TRYGGLEIK I PLAN- OG BYGNINGSLOVEN Under føreset av at anbefalte tiltak vert gjennomført, tilfredsstiller anlegget krava til tryggleik i teknisk forskrift (TEK10) i plan- og bygningsloven. Unntaket er dei eksisterande bygga på eigedommane gnr 10, bnr 1, fnr 54 og gnr 10, bnr 166. På desse eigedommane er det naudsynt å vurdere nærmare skredfaren for dei konkrete bygga som delvis ligg innanfor omsynssona. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 24 av 28

25 5 Referansar [1] Standard Norge (2008), «Krav til risikoanalyser,» NS 5814:2008. [2] Direktoratet for sikkerhet og beredskap (2010), «Samfunnssikkerhet i arealplanleggingen. Kartlegging av risiko og sårbarhet». [3] Statens vegvesen (2007), «Risikovurderinger i vegtrafikken,» (Håndbok 271). [4] Direktoratet for sikkerhet og beredskap m.fl. (2012), «Veileder. GIS i samfunnssikkerhet og arealplanlegging, Vestlands-prosjektet,» SIGVe-rettleiing. [5] Sogn og Fjordane fylkeskommune (2011), «Rettleiar for utarbeiding av reguleringsplanar». [6] Årdal kommune (2012), «Kommuneplan Arealdelen». [7] Sogndal kommune (2009), «Klima- og energiplan for Sogndal kommune». [8] Noregs geologiske undersøkelse, [Internett]. Available: [9] Hydro (2008), «Konsesjonssøknad Mannsberg kraftverk». [10] Arne Kjos, Årdal kommune. [11] Justis- og politidepartementet (2008), «Skogbrannberedskap og håndtering av den senere tids skogbranner i Norge». [12] Direktoratet for samfunnsikkerhet og beredskap, [Internett]. Available: [13] Norges vassdrags- og energidirektorat, [Internett]. Available: [14] Statens Strålevern (2005), «Forvaltningsstrategi om magnetfelt,» Strålevern Rapport 2005:8. [15] Miljøverndepartementet (1997), «Arealplanlegging og utbygging i fareområder,» (Rundskriv T-5/97). [16] Transportøkonomisk Institutt (1997), «Trafikksikkerhetshåndboka». [17] Fylkesatlas, [Internett]. Available: [18] Miljøstatus, [Internett]. Available: [19] Se Norge, [Internett]. Available: [20] Norconsult as (2014), «Områdereguleringsplan for Mannsbergi og Torolmen nord hyttefelt». n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 25 av 28

26 [21] Norges geotekniske Institutt (2013), «Skredfarevurdering for to hyttefelt i Tyedalen, Øvre Årdal,» ( R). [22] Fylkesmannen i Sogn og Fjordane (2013), «Risiko- og sårbarheitsanalyse for Sogn og Fjordane». [23] Vestlandsforskning (2008), «Naturskade i kommunene,» (Vestlandsforsking-rapport nr 4/2008). [24] Stine Mari Måren Elverhøi, Årdal kommune. [25] Gaute Johnsgaard, Årdal kommune. n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 26 av 28

27 Vedlegg 1 Områdereguleringsplan for Mannsbergi n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 27 av 28

28 Vedlegg 2: Områdereguleringsplan for Torolmen nord n:\513\31\ \5 arbeidsdokument\ros\rapport ros_c02.docx Side 28 av 28