Elevevaluering av lærarar

Transkript

1 Elevevaluering av lærarar - erfaringar etter 2 års bruk i vidaregåande skole August 2008 ANALYSE, UTGREIING OG DOKUMENTASJON Hordaland fylkeskommune

2 1 INNLEIING METODE ERFARINGAR MED ELEVEVALUERING AV LÆRARAR Informasjon i forkant av evalueringa Spørjeskjemaet Utarbeiding av spørjeskjemaet Malen frå Opplæringsdirektøren Opne spørsmål Tilfredsheit med skjemaet Praktisk gjennomføring Gjennomføringstidspunkt Utval Elektronisk eller på papir Opplegg for datainnsamling Anonymitet og datasikkerheit Anonymitet Datasikkerheit Tilbakemelding og etterarbeid Tilbakemelding til elevane Tilbakemelding til lærarane Tiltaksplan Konsekvensar Nytteverdi Retningsliner OPPSUMMERING OG VURDERING Oppsummering Kritiske faktorar

3 1 Innleiing Fylkesutvalet vedtok (sak 124/06) å innføre eit system for elevevaluering av lærarar i dei fylkeskommunale vidaregåande skulane i Hordaland. Opplæringsdirektøren sende hausten 2007 ut brev til skulane med pålegg om å gjennomføre elevevaluering av lærarar saman med ei presisering av føremål, eit sett med minimumskrav for gjennomføringa og innhaldet i undersøkinga og ei eksempelsamling av spørsmål. Innafor desse rammene stod skolane fritt til å utforme opplegget for evalueringa, basert på dei utfordringane dei hadde ved dei einskilde skolane, fag, undervisningsopplegg, etc. På oppdrag frå Opplæringsdirektøren gjennomførte arbeidslaget Analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD) våren 2007 ei evaluering av det systemet som blei utarbeidd og gjennomføringa av dette. På bakgrunn av hovudfunna i denne analysen, peika følgjande område seg ut som kritiske punkt i samband med elevevalueringa av lærarar: o o o Føremål Elevevaluering av lærarar var meint å skulle vere eit hjelpemiddel i det pedagogiske kvalitetsutviklingsarbeidet i klasserommet eller verkstaden. Mange meinte dette føremålet var for uklårt. Det spørsmålet som blei stilt var om dette var eit kontrollverktøy for rektor eller om det var eit verktøy som den einskilde lærar kunne nytte for å gjere undervisninga si betre. Det blei sådd tvil om det kunne vere begge delar. Undersøkinga viste at føremålet ikkje var kommunisert godt nok ut til dei tiltaket gjaldt. Forankring Tiltaket var til dels dårleg forankra i fleire ledd i organisasjonen. Dette hengte i stor grad saman med at det hadde vore uklarheiter knytt til føremålet. Mange så på dette som eit politisk vedtak som måtte gjennomførast. Sjølv elevane hadde lagt merke til at skolen oppfatta dette tiltaket som noko som var tredd nedover hovudet deira. Utfallet av dette var dårleg motivasjon for å gjennomføre undersøkinga. Klargjering av eventuelle konsekvensar Elevar, lærarar og tillitsvalde etterlyste meir informasjon om eventuelle konsekvensar. Kva skjer med lærarar som får svært dårleg skår? Opplæringsdirektøren har sagt at rektor skal ha ein medarbeidarsamtale med desse lærarane. Utover dette er det skolane sjølv som må avgjere kva som skal setjast i verk. Elevane ønskte å få forsikring om at noko blei gjort med desse lærarane og at Opplæringsdirektøren ville bli kopla inn om naudsynt. Lærarkollegiet/dei tillitsvalde ønskte å få forsikring om at dei blir ivaretekne og at det blir sett inn tiltak som hjelp for vidareutvikling. Ein var redd for at uklårleik kring desse spørsmåla skulle skape utrygge og mistenksame medarbeidarar. 3

4 o o Personvern Elevane sin anonymitet og personvernet til lærarane vart ikkje ivaretatt i tilstrekkeleg grad på alle skulane. For elevane gjaldt dette anonymitet under utfylling og innsamling av skjema. For læraren var oppbevaring av datamaterialet og tilgangsproblematikk dei to mest uklåre punkta. Spørjeskjema Den rådande oppfatninga var at malen frå Opplæringsdirektøren ikkje fungerte godt nok. Den var for omfattande og sprikande og underbygde påstanden om at føremålet var diffust. Konklusjonen var at opplæringsdirektøren burde utvikle ein ny mal for skjemaet basert på dei erfaringane skolane hadde gjort. Elevane burde også få ein gjennomgang av spørjeskjemaet med avklaring av omgrep og formuleringar før dei fylte ut skjemaet. Evalueringa viste soleis at det var fleire ting som kunne gjerast annleis og dermed auke nytteverdien av tiltaket. Skolane blei pålagde å gjennomføre dette opplegget på nytt skoleåret 2007/2008 basert på erfaringane frå forrige året. Opplæringsdirektøren ga ikkje nokre nye føringar for korleis dette skulle gjerast eller gjorde nokre endringar i malen for spørjeskjemaet. AUD har fått i oppdrag å gjenta spørjeundersøkinga til rektorar og tillitsvalde frå året før for å sjå om det har vore nokre endringar i synspunkta og erfaringane med elevevalueringa av lærarar. Følgjande tema inngår i spørjeundersøkinga: Informasjon i forkant av evalueringa Spørjeskjemaet Praktisk gjennomføring Anonymitet og datasikkerheit Tilbakemelding og etterarbeid Nytteverdi Retningsliner I kapittel 2 gjer vi greie for kva metodiske tilnærmingar som er nytta. Kapittel 3 inneheld ein gjennomgong av dei viktigaste punkta i prosessen kring elevevaluering av lærarar basert på det innsamla datamaterialet. Kapittel 4 inneheld ei oppsummering av resultata og ei vurdering av dei kritiske faktorane i ei slik gjennomføring. 4

5 2 Metode Det er gjennomført ei elektronisk spørjeundersøking blant rektorane og dei plasstillitsvalde ved kvar skule i fylket. På same måte som året før blei førespurnaden sendt direkte til plasstillitsvald for Utdanningsforbundet med oppfordring om å ta kontakt med dei andre plasstillitsvalde for å gje eit felles svar. Undersøkinga vart gjennomført ved hjelp av systemet QuestBack. Dette er eit system for elektronisk svargjeving basert på respondentane sine e-postadresser. Utvalet omfattar rektorar og plasstillitsvalde ved 46 av dei vidaregåande skulane i Hordaland. 42 rektorar har svart på undersøkinga (41 forrige undersøking) og 38 plasstillitsvalde (35 forrige undersøking). Dette gjev ein svarprosent på høvesvis 91 % og 83 %. I tillegg har ein rektor gjeve ei skriftleg utgreiing om korleis dette er gjort på deira skole. I gjennomgangen av resultata i kapittel 3 vert det somme stadar referert til skolane sin praksis knytt til ulike element i elevevalueringa. Dette er basert på rektorane sine svar i spørjeundersøkinga. Dersom dei tillitsvalde sine svar avviker frå det rektorane seier at skolane har gjort, vert dette kommentert i teksten. For å kunne samanlikne resultata frå 2006/2007 med 2007/2008, blir resultata presentert som prosentdelar. Sidan utvalet tel berre 46 skolar, skal det lite til før det blir auke eller nedgong frå året før. Dersom det til dømes er ein færre rektor som svarer ja, fører dette til om lag 2 % nedgong. Dette må takast omsyn til i tolkinga av resultata og vil også bli kommentert i rapporten. 5

6 3 Erfaringar med elevevaluering av lærarar 3.2 Informasjon i forkant av evalueringa 81 % av rektorane synest at informasjonen skolen fekk frå Opplæringsdirektøren i forkant av evalueringa, var svært god eller ganske god. Dette er om lag det same som året før (86 %). Samstundes er det ein rektor som svarer svært dårleg og tre rektorar som ikkje er sikker på kva dei skal svare på dette spørsmålet, mot ingen året før. Det kan tyde på at evalueringa ikkje har fått like stor merksemd eller at informasjonen ikkje har vore like tydeleg dette andre året. Blant dei tillitsvalde er det framleis ein stor del som ikkje synest informasjonen er god (5). Samstundes er det fleire som synest at informasjonen har vore svært eller ganske god. Kva synest du om informasjonen skolen fekk frå Opplæringsdirektøren? Rekt or 2006/ % 1 Rekt or 2007/ % 67 % 2 % 7 % Svært god Ganske god Ganske dårleg Svært dårleg Tillitsvald 2006/ % 58 % 6 % 1 Ikkje sikker Tillitsvald 2007/ % 34 % 16 % 16 % Spørjeskjemaet Utarbeiding av spørjeskjemaet Det er ikkje blitt laga ein ny mal til spørjeskjemaet for skoleåret 2007/2008. Det er rektor ved kvar skole som har hovudansvaret for å utarbeide skjemaet. Alle skolane har laga sitt eige spørjeskjema. I følgje rektorane er det ikkje i same grad som året før gjeve høve til at ulike grupper ved skolen kunne gje innspel til spørjeskjemaet. Størst forskjell er det for heile lærarkollegiet (37 % mot 64 % året før) og elevrådet (51 % mot 74 % året før). I dei opne svara blir det sagt at ein i stor grad har brukt same spørjeskjema som året før. Om lag like stor del av dei tillitsvalde har likevel fått høve til å gje innspel også i 2007/2008. Dei tillitsvalde sine svar er samanfallande med rektorane sine med unnatak av for 6

7 punktet om elevrådet. Her seier 51 % av rektorane at elevrådet har fått høve til dette, medan berre 34 % av dei tillitsvalde meiner det same. Kven fekk høve til å kome med innspel til spørjeskjemaet? Rektorar 8 72 % 71 % 74 % 7 64 % % 4 37 % 2006/ / % 22 % 2 Ut valde lærarar/ref.gr. 2 % Heile lærarkollegiet Plasstillitsvalde Elevrådet Det blei ikkje git t Veit ikkje høve t il å kome med innspel Andre 12 % Malen frå Opplæringsdirektøren 58 % av rektorane seier at malen i ganske eller svært stor grad blei lagt til grunn for spørjeskjemaet. Året før var det 51 % av rektorane som svarte det same.. 38 % av skolane begynte frå scratch eller tok utgangspunkt i andre skjema. Svara frå dei tillitsvalde skil seg noko frå rektor sine svar på desse punkta. Berre 32 % av dei tillitsvalde seier at malen blei lagt til grunn i ganske eller svært stor grad. Dette avviket kan skuldast at det er ei stor gruppe (om lag 3 ) som svarer veit ikkje. I kva grad blei malen frå Opplæringsdirektøren lagt til grunn for utforminga av spørjeskjemaet ved skulen dykkar? % 4 33 % % 2006/ / % 8 % 8 % Var ident isk I svært st or grad I ganske st or grad I ganske lit en grad I svært lit en grad Ikkje i det heile Veit ikkje 7

8 3.3.4 Opne spørsmål 73 % av rektorane svarar at ved deira skole vart det nytta opne spørsmål i elevevalueringa. Med opne spørsmål meiner vi i denne samanhengen både spørsmål der elevane kan få uttale seg heilt fritt, og spørsmål der eleven kan få utdjupe eit standpunkt med eigne ord. 2 seier at dei ikkje nyttar slike opne spørsmål, som er om lag det same som året før (23 %). Rektorane har i all hovudsak positive erfaringar med bruk av opne spørsmål i skjemaet: o Elevane må tenkje seg om og formulere sin eigne svar. o Elevane tar spørsmåla meir alvorleg og føler at det har større betydning kva dei svarar. o Gjev høve til å gje utfyllande og utdjupande kommentarar. o Meir konkrete svar. o Får informasjon om saker elevane er opptekne av og som skjemaet ikkje spør om. Berre nokre få rektorar peiker på at elevane gjev useriøse og ufine kommentarar. Der dette skjer er det berre unntaksvis. Ei løysing på dette er å fjerne desse svara før læraren får presentert resultata, men det som skjer i praksis er som oftast at leiinga går igjennom desse svara saman med lærar. Dei tillitsvalde er noko meir negative til bruk av opne spørsmål enn rektorane, men også her er det overveiande positive erfaringar med slike spørsmål. Sjølv om ein får verdfulle innspel gjennom desse spørsmåla, blir det likevel påpeikt at dei fleste elevane ikkje svarer. Det er med andre ord meir positive erfaringar med bruk av opne spørsmål dette skoleåret enn året før. Nokre rektorar opplyser at dei har diskutert etikk og moral med elevane på førehand og problemet med useriøse kommentarar spesielt. Eit problem med bruk av opne spørsmål er likevel at dei kan gjere respondenten identifiserbar. I tillegg blir bearbeidinga av resultata meir arbeidskrevjande Tilfredsheit med skjemaet 89 % av rektorane synest at spørjeskjemaet som dei utarbeidde fungerte svært godt eller ganske godt. 61 % av dei tillitsvalde meiner det same, som er identisk med resultatet frå året før. Det betyr at rektorane i det store og heile er nøgde med det spørjeskjemaet som blei utarbeidd ved skolen og at det fungerte tilfresstillande. Dei tillitsvalde er noko mindre nøgde, 18 % av dei tillitsvalde er ikkje sikker. 8

9 Korleis synest du at spørjeskjemaet fungerte ved dykkar skole? Rekt or 2006/ % 3 % Rekt or 2007/ % 7 % 2 Svært godt Ganske godt Ganske dårleg Svært dårleg Tillitsvald 2006/ 07 6 % 5 21 % 6 % 12 % Ikkje sikker Tillitsvald 2007/ % 5 16 % 18 % Fleire av rektorane opplyser at dei i tillegg til spørsmål frå malen også ber elevane om å vurdere seg sjølv og eigen innsats. 3.4 Praktisk gjennomføring Gjennomføringstidspunkt Halvparten av skolane gjennomførte evalueringa i desember 2007 og totalt 64 % gjennomførte den før nyttår, mot 5 skolar i skoleåret 2006/2007. Dette skuldast truleg at ein denne gongen allereie ved skolestart visste at ei slik evaluering skulle gjennomførast og kunne gjere dei nødvendige førebuingane. På same måte som i 2006/2007, var det også i 2007/2008 ein skole som ikkje gjennomførte evalueringa, men ikkje den same skolen. Den skolen som ikkje gjennomførte evalueringa i 2006/2007, har ikkje svart på undersøkinga for 2007/2008. Det er uklårt om dei tre skolane som ikkje gitt tilbakemelding, har gjennomført den pålagde evalueringa Utval Av dei 42 skolane som er representerte i spørjeundersøkinga, vart alle lærarane evaluert ved 36 skolar. Dette er om lag same resultat som året før Elektronisk eller på papir 78 % av rektorane opplyser at undersøkinga blei gjennomført elektronisk. Dette tilsvarer 32 skolar og er ein stor auke frå året før då berre 17 skolar gjennomførte den elektronisk. 4 skolar har berre gjennomført den på papir og 4 skolar både elektronisk og på papir. 9

10 Erfaringane med å gjere undersøkingane elektronisk har vore svært gode og blir sett på som ein mykje meir rasjonell framgangsmåte. I tillegg blir anonymiteten til elevane betre ivareteke Opplegg for datainnsamling Langt på veg alle skolane (80 9) har i likheit med året før, utarbeidd eit opplegg for korleis undersøkinga skal gjennomførast med omsyn til kven som skale setje elevane i gong med undersøkinga, kven som skal informere elevane om korleis spørsmåla i undersøkinga skal forståast, kven som skal vere tilstades når elevane svarer på undersøkinga, kven som skal samle inn spørjeskjema dersom dei var på papir og kven som skal bearbeide svara. Det som færrast skolar har laga eit opplegg for, er kven som skal samle inn spørjeskjemaene på papir. Det er berre 8 skolar dette gjeld. Likevel er det svært viktig å få eit system på dette for å sikre anonymiteten til elevane. Deretter er det kven som skal informere elevane om korleis spørsmåla skal forståast som får dårlegast skår. Dette er viktig for å sikre validiteten i undersøkinga, dvs. at elevane svarer på det dei skal svare på. Blei det utarbeidd eit opplegg på skulen dykkar for korleis undersøkinga skulle gjennomførast? Rektorar % % 88 % 88 % 89 % / / Kven som skulle set je elevane i gong? Kven som skulle inf ormere elevane om korleis spørsmåla i undersøkinga skulle f orst åast? Kven som skulle vere t ilst ades når elevane svart e på undersøkinga? Kven som skulle samle inn spørjeskjemaene (dersom på papir) Kven som skulle bearbeide svara? Rektorane blei også spurde om kva rolle lærarane, leiinga og tillitsvalde elevar hadde under gjennomføringa. Når det gjeld kven som sette elevane i gong med undersøkinga, kven som informerte elevane om korleis spørsmåla skulle forståast og kven som var tilstades når elevane svarte på undersøkinga, så er det først og fremst rektorane eller ein annan i administrasjonen som er aktive i dette arbeidet, deretter læraren som skal evaluerast. Tabell 1: Oversikt over kven som gjennomførte dei ulike oppgåvene i evalueringa. Rektorar. 10

11 Læraren som skulle evaluerast Annan lærar Rektor eller ein annan frå administrasjonen Tillitsvald i klassen Representant for elevrådet 2006/ / / / / / / / / /- 08 Kven sette elevane i gong med undersøkinga Kven informerte elevane om korleis spørsmåla skulle forståast Kven var tilstades når elevane svarte på undersøkinga Kven samla inn spørjeskjema Kven bearbeidde svara I 2007/08 er det ein svak tendens til at færre rektorar eller andre i administrasjonen tek seg av desse oppgåvene enn i 2006/07, med unnatak av informasjon om korleis spørsmåla skal forståast. Her spelar administrasjonen ein viktigare rolle enn tidlegare. Bearbeidinga av svara er det rektorane eller ein annan i administrasjonen som tek seg av ved 29 av skolane. På dette punktet er det 8 rektorar som seier at lærarane sjølve utfører denne oppgåva, som er 4 fleire enn året før. Ved to av skolane er det lærarane som blir evaluerte som samlar inn papirskjema som det også var i 2006/07. Tillitsvald i klassen har berre ved ein eller to skolar vore involvert i gjennomføringa av undersøkinga. Elevrådet har vore trekt inn ved ein skole. 3.5 Anonymitet og datasikkerheit Anonymitet I skriva frå Opplæringsdirektøren til skolane står det at elevane sin anonymitet skal ivaretakast i samband med evalueringa. Alle skolane som har svart på spørjeundersøkinga, med unnatak av ein skole der rektor svarte ikkje sikker, seier at dei har gjennomført undersøkinga anonymt Datasikkerheit Når det gjeld tilgang til resultata frå evalueringa seier 93 % av rektorane at dei sjølv har tilgang til resultata til den einskilde lærar. Det er 3 rektorar som seier dei ikkje har slik tilgang. Ved 73 % av skolane har læraren som blir evaluert, tilgang til sine eigne resultat. Ved ein skole har dei plasstillitsvalde tilgang til datamaterialet. Ved 4 skolar har dei svara andre på spørsmålet om kven som har tilgang til resultata for den einskilde lærar. Dette vert utdjupa med at det er ulike kombinasjonar av tilsette i leiinga ved skolen som har slik tilgang. Dette er om lag det same resultatet som året før. 11

12 På spørsmål om kor lenge resultata for den einskilde lærar skal oppbevarast, seier 2 av rektorane at dei ikkje har teke stilling til dette, mot 33 % året før. Det er med andre ord fleire som har teke stilling til kor lenge datamaterialet skal oppbevarast. Kor lenge skal resultata for den einskilde lærar oppbevarast? Rektor 3 33 % 3 28 % 27 % 2 24 % 2 17 % / / % 8 % 3 % 2 % Er allereie slet t a Ut skoleåret Opp t il 1 år Opp t il 2 år eller meir På ubest emt t id Ikkje avgjort Veit ikkje Det er ein tendens til at skolane ønskjer å oppbevare slik data lengre enn tidlegare. Figuren ovanfor viser at auken har kome blant dei som ønskjer å oppbevare datamaterialet opp til 1 år eller 2 år eller meir. Flest rektorar seier at dei vil oppbevare datamaterialet opp til 1 år ( 27 %), 24 % svarer ut skoleåret og 17 % svarer opp til 2 år eller meir. 3.7 Tilbakemelding og etterarbeid Tilbakemelding til elevane Korleis skolane gjev tilbakemelding til elevane om resultata av undersøkinga er i stor grad den same i 2007/08 som året før. Den mest vanlege måten elevane har fått tilbakemelding på, er at læraren presenterer resultatet for dei i klassen (63 %). I 2007/08 var det ingen skolar som presenterte resultata i eit allmøte for elevane, mot 8 % året før. Samstundes er det nokre fleire som har presentert dei samla resultata for elevrådet. Ved åtte skolar har leiinga presentert samla resultat for elevrådet. Elevråda har ikkje fått presentert resultat for einskildlærarar. Ved tre skolar har resultata ikkje blitt og vil ikkje bli presentert for elevane. 12

13 Korleis er/skal resultata rapporterast tilbake til elevane? Rektorar % 63 % / / % 18 % 8 % 8 % Læraren present erer result at et i klassen Leiinga present erer samla result at f or elevane i allmøt e Leiinga present erer samla result at f or elevrådet Leiinga present erer kvar einskild lærar sine result at f or elevrådet Ingen present asjon f or elevane Veit ikkje Anna, spesif iser her Også andre variantar har blitt nytta, t.d. at rektor presenterer resultata i klassen og i skolemiljøutvalet der elevrådsstyret sit eller at lærar har hatt møte med studentrepresentantar Tilbakemelding til lærarane Det mest vanlege er at lærarane får utdelt svarskjema for sine elevgrupper ( 4) eller at lærarane får utdelt ei oppsummering av resultata sine (38 %). Det har vore ein liten nedgong i delen skolar der lærarane får utdelt ei oppsummering av resultata. Det er i samsvar med tendensen i tabell 1 der administrasjonen ved skolane i mindre grad tek på seg å bearbeide resultata, men let den einskilde lærar gjere dette. Hovudvekta av dei som har kryssa av for anna, seier at resultata er blitt nytta i ein personleg samtale mellom rektor/administrasjonen og læraren. 13

14 Korleis er/skal resultata rapporterast tilbake til lærarane? Rektor % % 38 % % / / % Lærarane f år ut delt svarskjema f or sine elevgrupper Lærarane f år ut delt oppsummering av result at a f or sine elevgrupper Samla result at blir present ert i plenum 3 % Inga rapport ering t ilbake Veit ikkje til lærarane Anna, spesif iser her Rektor ved storparten av skolane (66 %) seier, på same måte som i fjor, at han eller ho har gjennomført eller skal gjennomføre ein samtale med kvar einskild lærar med utgangspunkt i resultata frå undersøkinga. Korleis er/skal resultata følgjast opp i første omgang? % / / % 1 8 % Rekt or (eller ein annan i leiinga) gjennomf ører ein samt ale med kvar einskild lærar 2 % Rekt or (eller ein annan i Dei lærarane som ønskjer leiinga) gjennomf ører ein samt ale med rekt or, ein samt ale med dei er/ blir oppf ordra t il å t a lærarane som har f åt t kont akt dårleg result at 2 % Inga spesiell oppf ølging Veit ikkje Anna, spesif iser her Andre måtar det er blitt gjort på er at rektor gjennomfører ein samtale med dei lærarane som har fått dårleg resultat (1 skole) eller at rektor har oppfordra dei lærarane som ønskjer ein samtale om å ta kontakt (6 skolar). Ved nokre skolar har dei kombinert dei ulike måtane. Dette framgår av dei opne spørsmåla frå dei som svara anna. 14

15 I følgje rektorane har alle skolane hatt ei eller annan form for oppfølging av lærarane. 6 av dei tillitsvalde opplyser derimot at det ikkje har vore noko spesiell oppfølging av lærarane ved deira skole. I skriva frå Opplæringsdirektøren står det at eventuelle store avvik som blir avdekka hos einskildlærarar må følgjast opp med medarbeidarsamtalar. Oppfølging utover dette må avgjerast på den einskilde skole. 73 % av rektorane seier at dei vil ta opp resultata frå undersøkinga i framtidige medarbeidarsamtalar, mot 88 % året før. 2 seier veit ikkje. Tala viser at det no er litt mindre interesse/vilje blant rektorane til å ta opp desse tema i medarbeidarsamtalar. Det er likevel framleis eit stort fleirtal som vil gjere dette. Skal resultata frå undersøkinga takast opp i framtidige medarebidarsamtalar? Re ktorar % 8 73 % / / % 7 % Ja Nei Veit ikkje Tiltaksplan I skriva frå Opplæringsdirektøren står det at kvar skole må leggje ein plan for oppfølginga av evalueringa. 34 % av rektorane seier at dei anten har laga eller skal lage ein tiltaksplan med bakgrunn i resultata frå undersøkinga, mot 5 året før. Heile 32 % seier at det ikkje vil bli laga ein slik tiltaksplan. Dette er ein monaleg auke samanlikna med året før. Anna-kategorien fekk også høg skår (29 %). Dette skulle tilseie at over halvparten av skolane ikkje har laga ein tiltaksplan og vil heller ikkje gjere det. Hovudinntrykket er at lærarane blir følgd opp individuelt og at det difor ikkje er behov for ein tiltaksplan. Ved dei 8 skolane som har laga ein slik tiltaksplan, er elevrådet informert om planen ved 3 av desse. 15

16 Har leiinga laga ein plan for kva tiltak som skal setjast inn på bakgrunn av resultata frå undersøkinga? Rektorar 4 38 % 3 32 % 3 29 % % 17 % 2006/ / % Ja Nei, det vil ikkje bli laga ein slik plan Nei, men det skal lagast ein slik plan Veit ikkje Anna Konsekvensar 56 % av rektorane seier at dei har drøfta internt på skolen kva konsekvensar det vil få dersom ein lærar får svært dårlege resultat. Dette er nesten like mange som året før (63 %). At det er nokre færre skolar som ikkje har gjort det dette året, kan skuldast at ein ikkje har sett behov for å drøfte dette temaet på nytt dersom det blei gjort forrige skoleår. Er det drøfta internt på skolen kva konsekvensar det vi få dersom ein lærar får svært dårlege resultat i ei eller fleire slike undersøkingar? Rektorar 7 63 % 6 56 % 5 42 % % 2006/ / Ja Nei Veit ikkje 2 % Spørsmålet er diskutert i ulike fora leiargruppa, med tillitsvalde, samarbeidsorgan eller kombinasjonar av dette. Nokre skolar har berre drøfta dette i leiargruppa. Dette kan delvis forklare kvifor berre 27 % av dei tillitsvalde seier at dette temaet er drøfta internt på skolen. 16

17 3.8 Nytteverdi Rektorane og dei tillitsvalde på skolane vart bedne om å ta stilling til tre påstandar knytt til i kva grad årets elevevaluering av lærarar har vore vellukka på ulike punkt. I snitt synest både rektorane og dei tillitsvalde at elevevalueringa har vore gjennomført på ein god måte ved skolen, sjølv om rektorane (4,6) er noko meir nøgd enn dei tillitsvalde (4,1). Det er på dette punktet rektorane og dei tillitsvalde har mest samanfallande syn. Ein overvekt av rektorane synest også at elevevalueringa både gjev lærarane eit godt utgangspunkt for å vidareutvikle undervisninga si (4,2) og at den gjev leiinga eit godt oversyn over korleis undervisninga ved skolen fungerer (4,2). Dei tillitsvalde er ikkje på langt nær like einige i dette som rektorane. Ein overvekt av dei tillitsvalde er ikkje einige i desse to påstandane, med eit snitt på høvesvis 3,2 og 2,8. Mest usamd er dei i påstanden om at leiinga får eit godt oversyn over undervisninga ved skolen. Det har begrenset nytte for lærerne, vanskelig å tolke, vanskelig å trekke konklusjoner, vanskelig å bestemme forbedringsmåter. Ofte blir man og opphengt i de små negative svarprosentene i stedet for å se at de aller fleste elevene er godt fornøyd! Det kjem svært lite nytt ut av evalueringa. Dei fleste elevsvara kan ein lærar gisse seg til på førehand. Det er få ekstreme utslag, men dei som er, blir som oftast negative. Det verkar meir øydeleggjande enn positivt. På ein skala frå 1 til 6, der 1 er heilt ueinig og 6 er heilt einig, kor einig er du i følgjande påstandar: Rektorar Tillitsvalde Elevevalueringa er gjennomført på ein god måte på skulen 4,6 4,8 4 4,1 Elevevalueringa gjev læraren eit godt utgangspunkt for å vidareutvikle undervisninga si 4,2 4,5 3 3,2 Elevevalueringa gjev leiinga eit godt oversyn over korleis undervisninga ved skulen fungerer Gjennomsnitt 4,2 4,6 2006/ /2008 2,6 2,8 2006/ /

18 Det som er interessant dersom vi samanliknar resultata frå dei to åra, er at rektorane i snitt er mindre einige i desse påstandane i 2007/2008 enn året før, medan dei tillitsvalde i snitt er meir einige. Det betyr at rektorane er blitt meir negative til elevevalueringa og dei tillitsvalde er blitt meir positive, sjølv om rektorane framleis i snitt er meir positive til nytteverdien av dette tiltaket enn dei tillitsvalde. Det rektorane i snitt mest har endra syn på er at elevevalueringa gjev leiinga eit godt oversyn over korleis undervisninga fungerer ved skolen. 3.9 Retningsliner Rektorane og dei plasstillitsvalde på skulane blei spurde om dei ønskte klårare retningslinjer frå Opplæringsdirektøren i samband med elevevalueringa. Figuren under viser at dei tillitsvalde ønskjer i større grad enn rektorane klårare retningsliner for lærarevalueringa, med unnatak for utforming av spørjeskjema. Dei tillitsvalde vektlegg med andre ord konfidensialitet, datasikkerheit og oppfølging av lærarane sine interesser mest. Flest rektorar ønskjer klårare retningsliner når det gjeld oppfølging i etterkant og utforming av spørjeskjema. Nær halvparten av rektorane har denne oppfatninga. Sjølve gjennomføringa av undersøkinga og bearbeiding av resultata synest eit klart fleirtal å ha god kontroll på. Kunne du tenkje dei klårare retningsliner frå Oppl.dir. når det gjeld: Re ktorar Tillitsvalde Gjennomføring av undersøkinga 21 % 26 % 42 % 52 % Utforming av spørjeskjema % Bearbeiding av result ata 23 % 33 % 46 % 64 % Oppfølging 34 % 51 % 51 % / / Andel Ja Andel Ja 2007/ /

19 Sjølve mønsteret i svargivinga samsvarer i store trekk med resultata frå året før, dvs. at ein større del av dei tillitsvalde ønskjer klårare retningsliner enn rektorane. Dei punkta som avvik frå dette er utforming av spørjeskjemaet. Her er det no ein større del av rektorane (4) som ønskjer klårare retningsliner enn blant dei tillitsvalde (3). Når det gjeld oppfølging av lærarar er det no ein like stor andel rektorar og tillitsvalde som meiner dette. Det som også er verd å leggje merke til er at medan dei tillitsvalde ser mindre behov for klårare retningsliner frå Opplæringsdirektøren samanlikna med året før, synest ein større del av rektorane at dette er nødvendig. Dette gjeld alle dei fire områda. 4 Oppsummering og vurdering 4.1 Oppsummering Hovudinntrykket er at resultata frå 2007/2008-undersøkinga er om lag det same som året før, med unnatak av at dei tillitsvalde er noko meir positive til tiltaket. Informasjon Storparten av rektorane synest framleis at informasjonen frå Opplæringsdirektøren i forkant av elevevalueringa har vore god, men det er nokre få rektorane som no svarer ikkje sikker. Dei tillitsvalde er mindre nøgd med informasjonen enn rektorane er, men fleire av dei tillitsvalde synest at den har vore god i 2007/2008 samanlikna med tidlegare. Spørjeskjema Spørjeskjemaet har også i 2007/2008 blitt drøfta med dei tillitsvalde ved dei fleste skolane, men ved ein monaleg mindre del av skolane har andre grupper ikkje fått høve til å gje innspel til skjemaet. Dette skuldast delvis at ein ikkje har gjort nemneverdige endringar i spørjeskjemaet og at det difor ikkje har vore behov for drøftingar. Ein litt større del av rektorane har lagt malen til grunn for spørjeskjemaet i 2007/2008. Tre firedelar av skolane har nytta opne spørsmål i spørjeskjemaet. Både rektorane og dei tillitsvalde har hovudsakeleg gode erfaringar med dette. Problemet med useriøse kommentarar har vore lite. 9 av 10 rektorar syntest spørjeskjemaet fungerte godt. 6 av 10 tillitsvalde meinte det same. Det er om lag det same som året før. 18 % av dei tillitsvalde er ikkje sikker. 19

20 Gjennomføring av spørjeundersøkinga To tredelar av rektorane gjennomførte evalueringa før nyttår. Ved 83 % av skolane blei alle lærarane evaluerte, om lag det same som året før. Undersøkingane blei gjennomført elektronisk ved 78 % av skolane, noko som er langt meir enn året før. Erfaringane har vore svært gode. Nesten alle skolane har utarbeidd eit system for gjennomføring av undersøkingane, men det er framleis nokon få som seier dei ikkje har gjort det eller at dei er usikre på om dette er gjort. Det kan tyde på at nokre rektorar har overlete dette ansvaret til andre. Det som framleis er noko mangelfullt ved nokre skolar er rutinar knytt til innsamling av svarskjema på papir og informasjon om korleis spørsmåla skal forståast. Informasjonen til elevane om kva dette er og kva det skal brukast til, må bli mykje betre. I den fasen der undersøkinga skal igangsettast, er det spesielt viktig at elevane får informasjon og at dei vert følgd opp. (Tillitsvald) Rektor eller andre i administrasjonen er på same måte som året før svært aktive i gjennomføringa av evalueringa, deretter læraren som skal evaluerast. Administrasjonen er riktignok litt mindre aktive enn før, med unnatak av informasjon om korleis spørsmåla skal forståast. Fleire lærarar bearbeider svara sjølve. Elevrådet er ikkje trekt inn. Anonymitet og konfidensialitet Undersøkingane er gjennomført anonymt ved alle skolane. Rektor har tilgang til einskildresultata ved nesten alle skolane. Ved ¾ av skolane har også lærarane som blir evaluerte tilgang til resultata om seg sjølve. Plasstillitsvalde, med unnatak av ein skole, og elevrådet har ikkje tilgong. Fleire rektorar har teke stilling til kor lenge datamaterialet skal oppbevarast. Det er ein tendens til at skolane ønskjer å oppbevare dataene lengre enn tidlegare. Tilbakemelding og oppfølging Tilbakemelding til elevane følgjer stort sett same mønster som tidlegare. At læraren presenterer resultata i klassen er mest vanleg. 20

21 Lærarane får stort sett tilbakemelding i form av einskildresultatar eller oppsummert for alle elevane som har svart. Det har vore ein auke i andelen skolar som får utdelt resultat pr elev samanlikna med oppsummerte resultat. Det kan tyde på at fleire skolar overlet bearbeiding av data til lærarane sjølve. Vidare oppfølging skjer først og fremst i form av at rektor/leiinga har ein samtale med kvar einskild lærar eventuelt at dei som ønskjer det tek kontakt med leiinga (12 %). Dette er om lag same mønster som i 2006/07. Det er litt færre rektorar som har planar om å ta dette opp i framtidige medarbeidarsamtalar, likevel seier framleis tre firedelar at dei vil gjere det. Når det gjeld utarbeiding av ein tiltaksplan på grunnlag av resultata frå elevevalueringa, seier eit fleirtalet av rektorane at dei ikkje har eller at dei ikkje kjem til å lage ein slik plan. Dette utgjer også ein monaleg større del enn året før. Grunngjevinga er at dei ikkje ser behov for det. Tiltak blir i staden vurdert i den individuelle oppfølginga. Om lag halvparten av rektorane seier at dei har drøfta konsekvensar for lærarar med svært dårleg skår. Berre 28 % av dei tillitsvalde seier det har vore slike drøftingar. Det skuldast delvis at rektorane ved nokre skolar berre har drøfta det i leiargruppa. Nytteverdi Både tillitsvalde og rektorar synest i snitt at evalueringa har vore gjennomført på ein god måte. Ein overvekt av rektorane synest at elevevalueringa gjev lærarane eit godt utgangspunkt for å vidareutvikle undervisninga og at den gjev leiinga eit godt oversyn over korleis undervisninga fungerer på skolen men ikkje like mange som året før. Ein overvekt av dei tillitsvalde, derimot, er ikkje einige i desse to påstandane. Rektorane og dei tillitsvalde nærmar seg likevel kvarandre. Rektorane er i snitt mindre einige og dei tillitsvalde er i snitt meir einige. Rektorane har endra mest syn på punktet om at elevevalueringa gjev leiinga eit godt oversyn over undervisninga. Retningsliner Dei tillitsvalde ønskjer i større grad enn rektorane klårare retningsliner frå Opplæringsdirektøren når gjennomføring av undersøkinga og bearbeiding av resultata, herunder konfidensialitet og datasikkerheit. Oppfølging av lærarane er noko som rektorane og dei tillitsvalde er like opptekne. Om lag halvparten ønskjer klårare retningsliner her. Rektorane er også opptekne av å få klårare retningsliner for utforming av spørjeskjemaet. Sjølv om dei tillitsvalde i større grad ønskjer klårare retningsliner enn rektorane, er det ein mindre del av dei tillitsvalde som ønskjer dette no enn året før, medan det er ein større del av rektorane som ønskjer det samanlikna med 2006/07. 21

22 Totalt sett har altså både rektorar og dei tillitsvalde mykje dei same erfaringane som året før. Det er ikkje store endringar. Eit funn er likevel at dei tillitsvalde i større grad synest at elevevalueringa av lærarar er gjennomført på ein god måte og ser større nytteverdi av tiltaket. Dei er også meir positive til den informasjonen Oppæringsdirektøren har gjeve til skolane. Rektorane/administrasjonen tek framleis ein svært aktivt del i dette arbeidet. Det er likevel ein tendens til at bearbeidinga av resultata i større grad blir overlete til lærarane sjølve og det er også litt færre rektorar som vil bruke resultata frå elevevalueringa i medarbeidarsamtaler. Den største endringa er likevel at berre eit mindretal av rektorane vil lage ein tiltaksplan basert på resultata frå undersøkinga. 4.2 Kritiske faktorar Det er vanskeleg å seie noko om føremålet med elevevalueringa av lærarar er blitt klårare og meir forankra i organisasjonen på grunnlag av dei innsamla dataene. Dei tillitsvalde ser likevel ut til å vere meir nøgd med informasjonen dei har fått og ser i større grad nytteverdien av dette. Om lag halvparten av skolane har drøfta spørsmål knytt til konsekvensar for lærarar som skårar lågt på desse undersøkingane. Det kan bety at dette framleis er eit uavklart tema. Dette er i samsvar med svargjevinga på spørsmålet om på kva område det er ønskjeleg med klårare retningsliner frå Opplæringsdirektøren. Både rektorar og tillitsvalde ser på oppfølging av lærarar i etterkant som det området dei hadde mest behov for slike retningsliner på (om lag 5). Her ser det ut til å vere behov for tydelegare føringar, ikkje berre eit pålegg om å utarbeide ein tiltaksplan eller å følgje opp dette i medarbeidarsamtalar. Ein tillitsvald uttrykkjer dette på denne måten: Andre lærere blir dypt fortvilet over sine resultater, og det finnes ingen plan for hvordan disse skal ivaretas og veiledes. Det er det mest bekymringsverdige ved hele undersøkelsen. (Tillitsvald) Ein rektor uttrykkjer ønske om å melde inn konkrete behov i forhold til desse lærarane. Vi kunne tenke oss oppfølging i form av muligheter for å melde behov for skolering eller for å få tilgang på veiledning for lærere Elevane har utan unnatak vore anonyme i dei undersøkingane som har blitt gjennomført. I og med at undersøkingane blir gjennomført elektronisk, er denne anonymiteten no betre sikra. Ved nokre få skolar er det likevel framleis slik at dei lærarane som blir evaluerte, også samlar inn skjemaene. Dette er ein klår trussel mot anonymiteten. Ein annan faktor som kan truge anonymiteten til elevane er bruk av opne spørsmål. Her er det elevane sjølv som må passe på at dei ikkje formulerer seg på ein slik måte at dei kan identifiserast. Elevane må gjerast oppmerksam på dette. 22

23 For lærarane er det først og fremst tilgong til datamaterialet og oppbevaring av data som kan vere ein trussel. Det er berre rektor/administrasjonen og den læraren som blir evaluert som har tilgong til dette ute på skolane, med unnatak av ein skole der dei tillitsvalde også har tilgong til dette. Det er ein tendens til at rektorane ønskjer å oppbevare dataene lengre enn tidlegare. Dette er viktig for å kunne følgje utviklinga til den einskilde lærar over tid, men det bør vere fokus på at slike data ikkje skal oppbevarast lenger enn det som er naudsynt for å oppfylle føremålet med dei. Alt i alt synest det som om skolane har brukt mindre tid på utforming/revidering av spørjeskjemaet, nytta malen noko meir og gjort meir bruk av opne spørsmål. Langt på veg alle rektorane synest at skjemaet fungerte ganske godt på sin skole. Nesten halvparten av rektorane meiner likevel at Opplæringsdirektøren bør gje klårare retningsliner for utforming av spørjeskjemaet. Dette talar for at malen må gjennomgåast på nytt med tanke på standardisering. Ved å knytte til seg ekstern fagkompetanse på feltet, vil undersøkinga også kunne få større legitimitet. Ein av rektorane formulerte dette slik: Ein kan kanskje lura på om heile opplegget har stor verdi, eller om ein kan festa tillit til dette arbeidet. I alle tilfelle møter administrasjonen slike innvendingar frå lærarpersonalet både i forkant og etterkant av undersøkinga. Derfor er det svært ønskjeleg at nye og seinare evalueringsrundar må gjennomførast med eit standardisert spørjeskjema for eventuelt heile fylket laga av fagpersonar med god bakgrunn på dette området. Då ville det bli meir ro og positiv innstilling og større tillit til dette evalueringsarbeidet. Og me hadde fått eit tydelegare grunnlag å utvikle undervisninga og samarbeidssituasjonen etter. (Rektor) Samstundes er det rektorar som framleis ønskjer å kunne utforme sitt eige skjema tilpassa behova ved deira skole. Det må difor vurderast om ein her kan kome fram til ei fleksibel ordning. 23