Embetsoppdrag. 54 Beredskapsplanlegging Eigenberedskap Andre sin beredskap og regional samordning Øvingar og arenaer

Transkript

1 FylkesROS

2 Embetsoppdrag 53 Førebyggjande samfunnstryggleik FylkesROS Kommunale ROS-analysar Fråsegn til kommunale planar etter plan- og bygningslova Tilsyn med kommunal beredskapsplikt 54 Beredskapsplanlegging Eigenberedskap Andre sin beredskap og regional samordning Øvingar og arenaer 55 Krisehandtering Varsling, situasjonsbiletebygging og rapportering

3 Kva FylkesROS risiko- og sårbarheitsanalyse for fylket Skal gje oversikt over risiko og sårbarheit i fylket Eit samarbeid mellom Fylkesmannen og fylkeskommunen FylkesROS skal gje Fylkesmannen betre grunnlag for å: Ivareta den regionale samordningsrolla Ivareta rolla som pådrivar for samfunnstryggleik i fylket Ivareta beredskapsplanlegging innad i embetet og ut mot andre aktørar Gje innspel i førebyggjande samfunnstryggleiksarbeid etter plan- og bygningslova Gje innspel til kommunane sitt arbeid med oppfølgjing av kommunal beredskapsplikt

4 Kvifor Fylkesmannen har ansvar for å ha oversikt over risiko og sårbarheit i fylket, og skal samordne statlege interesser på samfunnstryggleiksområdet. Fylkesmannen sin samfunnstryggleiksinstruks (2015) Erstattar instruks for Fylkesmannen sitt beredskapsarbeid (2008) Presiserer og tydeleggjer Fylkesmannen sitt samordningsansvar i alle fasar av samfunnstryggleiksarbeidet FylkesROS får ein tydlegare rolle

5 FylkesROS i ein større heilskap

6 Tidlegare FylkesROS

7 Rettleiar for FylkesROS Kom i 2014 Legg opp til hendingsbasert risikoanalyse Vår er ein systembasert analyse med vekt på sårbarheit Litt forenkla: Rettleiaren (risikoanalyse) tek utgangspunkt i kva hendingar som kan skje, og korleis desse kan påverke og utfordre verdiar i samfunnet FylkesROS tek utgangspunkt i sjølve systema (t.d. kritisk infrastruktur), og analysen handlar om korleis hendingar kan påverke og utfordre desse og dei som er avhengig av dei

8 Metode Systembasert analyse med vekt på sårbarheit Dvs. kor sårbart er fylket? Kva er evna til å fungere under påkjenningar? Systemavgrensing system med vesentleg verknad for fylket si sårbarheit må identifiserast Kva ivaretek dei grunnleggjande behova i fylket? Kva infrastrukturar og samfunnsfunksjonar er vesentlege for å oppretthalde grunnleggjande behov? Er vi avhengig av infrastrukturen, finst det alternativ til infrastrukturen, og korleis er koplinga til infrastrukturen?

9

10 FylkesROS Møre og Romsdal Bakgrunn Trygge areal Kraftforsyning Samferdsel Veg og ferje Sjøfart Luftfart Jernbane Vatn og avløp Vegen vidare

11 Oppbygging Generell systemskildring Kva er systemet? Kva er komponentane i systemet? Korleis føregår prosessane? Risiko Kva hendingar kan leie til brot i systemet? Sårbarheit Korleis/kvar er systemet sårbart? Ev. korleis/kvar er systemet robust? Konsekvens Ved brot i systemet, kva blir konsekvensane? Vekt på liv, helse, natur/miljø, materielle skadar/økonomi Kort oppsummering

12 Trygge areal

13 Kort oppsummering trygge areal Busetnad i fylket er i stor grad lokalisert i nærleiken av sjø/vassdrag. Klimaendringar, med auka nedbør og havnivåstiging, vil auke sårbarheita for flaum og stormflo for eksisterande infrastruktur. Fylket skil seg ut ved at mykje busett areal er utsett for fjellskred og/eller flodbølgjer. Denne sårbarheita er vesentleg for fylket, men har dei siste åra blitt redusert gjennom overvaking og beredskapsplanlegging.

14 Kraftforsyning Foto: Statnett

15 Kort oppsummering - kraft Behovet for kraft har auka raskare enn utbygging og fornying av kraftnettet. I periodar er det lite tilleggskapasitet og høg belastning på kraftnettet. Klimaendringar vil auke risikoen for brot på straumnettet. Nær alle kritiske infrastrukturar og samfunnsfunksjonar blir påverka ved brot i straumforsyninga. Den sterke avhenga av kraftforsyninga, og mangel på alternativ for mange, gjer samfunnet sårbart om denne skulle forsvinne.

16 Samferdsel Foto: Anne Marit Øksenvåg Johansen

17 Kort oppsummering - samferdsel Topografi og busetnad gjer fylket sårbart for brot på samferdselsmoglegheitene. Veg- og ferjenettverket er ein viktig føresetnad for flyt av folk, varer og tenester. Lokalsamfunn som i heile eller delar av året berre har éin veg-/ferjemoglegheit til omverda er sårbare. Samferdsel er sårbart for klimaendringane, spesielt dei endringane som kjem som følgje av auka nedbør, og meir intenst nedbør.

18 Vatn og avløp

19 Ein tilfredsstilande vassforsyning og avløpshandtering er ein føresetnad for eit moderne samfunn, og VA-infrastrukturen vil naturleg falle inn under definisjonen på ein kritisk infrastruktur. Foto: Leif Grande

20 Vatn- og avløpssystemet

21 Vasskjelde (råvatn) Drikkevasskjelda i fylket kjem hovudsakleg frå vassdrag og innsjøar Grunnvatn blir i mindre grad nytta Beskyttelse av drikkevasskjelder går hovudsakleg ut på å legge restriksjonar på areal rundt vasskjelda, og på bruken av sjølve vasskjelda, slik at det ikkje utførast aktivitet som kan utgjere ein forureiningsrisiko. Foto: Vidar Tolås Vassverk Dei fleste innbyggjarane i fylket får vatn frå kommunale/interkommunale vassverk Til saman forsyner vassverka i fylket 91% av innbyggjarane med vatn, dette er over gjennomsnittet i landet. Talet på små vassverk går nedover, mens andelen av befolkninga som får vatn frå kommunale vassverk har ei svak auke. Andelen vassverk med tilfredsstillande internkontroll aukar jamt.

22 VA-nettet Vassleiingsnettet består av høgdebasseng og nesten 3500 km med leidningar ut til forbrukarane. Parallelt med dette går avløpsleidningane som fører skittent vatn vekk frå forbrukarane. I nokre område er det i tillegg eigne rør for overvatn (regnvatn, smeltevatn og sjøvatn på land). Berre 60 % av innbyggjarane i Møre og Romsdal er knytt til eit avløpsanlegg med reinsing. Dei fleste av desse har mekanisk reinsing. Bruk Kvar dag brukar norske hushald over 200 liter vatn pr. person. Mange institusjonar er storforbrukarar av vatn, spesielt helse, skule og barnehage. I tillegg er fleire større næringar i fylket avhengig av tilgang til vatn.

23 Resipient Vassførekomstar som mottar utslepp av avløpsvatn, til dømes fjordar og vatn. Omfanget av reinsetiltak er avhengig av kor kjenslevar resipienten er for forureining, storleiken på utsleppet og brukarinteressene knytt til resipienten. Organisering og ansvar Myndigheitsansvaret og lovregulering innan VA-sektoren er fordel på ein rekke departement. Ingen av departementa har eit heilskapleg eller koordinerande sektoransvar, og som følgje av myndigheitsorganiseringa er bransjen underlagt eit fragmentert lovog føreskriftverk. Det er i hovudsak kommunane som sørgjer for vass- og avløpstenestene

24 Risiko Risiko er brot i systemet. Dette inkluderer brot som hindrar reint vatn å nå forbrukar, og avløpsvatn å nå resipient på korrekt måte. Lokalisering av VA-anlegg Kraftig nedbør og flaum Fortetting og urbanisering Tørke (Klimaendringar) Foto: Norsk vann

25 Sårbarheit Spreidd ansvar for VA på nasjonalt nivå Foto: Norsk vann Utdatert (dårleg) regelverk for førebygging/klimatilpassing Vanskeleg å rekruttere ingeniørar Små fagmiljø Varierande alder, kvalitet og storleik på leidningsnett Vatn- og avlaupsrøyr i same grøft Avhenge av straum og teknologi Open vasskjelde

26 Konsekvens Helsetenesta er spesielt avhengig av VA-tenesta, i tillegg vil brot i systemet få konsekvensar for arbeidsplassar, skule/barnehage og enkelte industriverksemder Brannvesenet er avhengig av at vatn kan takast ut på leidningsnettet om det ikkje eksisterer naturlege vasskjelder i nærleiken Ureina vatn til forbrukar kan leie til vassbårne sjukdomsutbrot Avløpsreinsing er naudsynt for daglege gjeremål dusj, oppvask, toalettspyling osb Brot i systemet kan leie til ureining i sårbare naturområde. T.d. små ferskvassresipientar

27 Kort oppsummering Klimaendringar med auka nedbør og auka frekvens av kortidsnedbør vil saman med urbanisering og byfortetting legge press på VA-infrastrukturen. Systemet er sårbart på grunn av vedlikehaldsetterslep av leidningsnettet VA-sektoren, og forvaltinga av denne, er fragmentert. Dette gjer VA-sektoren uoversiktleg, og heilskapleg forvalting vanskeleg.

28

29 Takk for meg