Til SVR- Verneområdestyret for Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane

Transkript

1 Frå Odd Kjos-Hanssen Adr: Roalkvam, 4244 Nesflaten eller Nordre Sommerstien 4041 Hafrsfjord Til SVR- Verneområdestyret for Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane Roalkvam, UTTALE TIL FORSLAG TIL FORVALTNINGSPLAN FOR VERNEOMRÅDA I SETEDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Eg er eigar av gnr 68 bnr 1 og 16 som inngår i Kvanndalen landskapsvernområde, Holmavassåno biotopområde og Dyraheio landskapsvernområde i Suldal kommune. Eigedomen blir drifta saman med garden gnr 65 bnr 2 i Roalkvam. I uttalen inngår ein generell del som gjeld alle verneområda og tre avsnitt som gjeld dei områda eg er grunneigar i. Generelt Det grunnleggjande for vernet er å ta vare på naturgrunnlaget, anten det nå er dyrelivet inkludert villrein, plantelivet eller viktige geologiske verdiar. Eg håpar at dette inneber at når konfliktar om bruken av området oppstår, har desse grunnleggjande verdiane prioritet framfor ulike former for menneskeaktivitet og -tiltak, anten dette er knytt til ferdsel, bygging eller annan aktivitet. I høyringsdokumentet er orda aktivitet og tiltak brukt litt om kvarandre. Eg meiner det er tenleg med eit skilje mellom desse, men ser at grensedraginga kan vere vanskeleg, særleg innan landbruksverksemd. Eg vil likevel foreslå desse definisjonane: Aktivitet er ferdsel og bruk av områda som ikkje sett vesentlege spor i terrenget. Eks. fotturisme, jakt, helikopter- og snøskoterkøyring og berekraftig sauebeiting. Tiltak er verksemd som sett varige spor i terrenget. Eks bygging, graving, etablering av stiar, m.m. Det er ofte slik at ulike aktivitetar, men og nokre tiltak, kan iverksettast utan at naturgrunnlaget og dermed verneverdiane ikkje blir vesentleg svekka i høve til dagens situasjon. Men når søknadspliktige aktivitetar og tiltak skal behandlast, må eventuelle skadeverknader alltid konkret vurderast og vedtaket grunngis skriftleg med den vurderinga og dokumentasjonen som er relevant. Det er t.d. ikkje tilstrekkeleg å skrive at SVR-styret har vurdert søknaden og komme til at den ikkje vil/eller vil føre til at verneverdiane blir vesentleg påverka. Ei slik saksbehandling vil etter mitt syn ikkje være tilstrekkeleg opplyst til at vedtaket er i samsvar med forvaltningslovas kap IV. Også naturmangfaldslova ( 7-12) legg

2 stor vekt på kunnskapsgrunnlaget og at den aktuelle søknaden nøye vurderer omsynet til verneverdiar, føre-var prinsippet og at den valgte løysinga fører til minst mogleg skade på naturen. Forvaltningsplanen (pkt 1.3. Verneforskrifter, ) omtaler i detalj vernet og korleis verneområdestyret skal følgje opp verneforskrifta. Omtalen av prosessane ber etter mitt syn preg av at SVR har for lite respekt overfor grunneigarane. Det er naudsynt med likeverdig gjensidig respekt mellom SVR og grunneigarane sidan grunneigarane kan ha viktige naturopplysningar, og er formelle partar (med klagerett) ved omtrent alle SVR sine enkeltvedtak. Kopi til dei aktuelle grunneigarane av alle SVR-vedtak er derfor obligatorisk, jf forvaltningslova. For nokre av oss framstår vernet først og fremst som styresmaktene sitt verktøy for å ivareta naturverdiane i høve til grunneigarane sine aktivitetar og tiltak. Etter mitt syn er vernet naudsynt for å sikre at dei verna naturverdiane ikkje blir svekka eller øydelagt, korkje av grunneigarar, allmenta, organisasjonar, offentlege eller private utbyggarar, eller offentleg mynde. Formålet med vernet er generelt å ta vare på naturverdiane, og der press på verneverdiane og konfliktar oppstår, er det derfor etter mitt syn SVR si oppgåve også å hjelpe grunneigarane med å ivareta vernet. 2.1 Landbruket Eg har ikkje vesentlege merknader til omtale i pkt 2.1 Landbruk. Retningslinene i pkt bør likevel supplerast med behovskriterier for å unngå tilfeldig skjønnsutøving. På eigedomen min har det i lang tid vore leigt ut sommarbeite for sau og selt jaktkort for rein og småvilt, samt fiskekort for stang- og garnfiske. Talet på sau i høgfjellet (>900 moh), er 4-5 dyr/km2, og det bør etter mitt syn ikkje aukast om ein skal ivareta omsynet til verneverdiane, villreinen og småviltet. Det generelle utsagnet i høyringsdokumentet om at talet på sau kan aukast, må derfor grunngis i høve til verknaden på verneverdiane dersom det skal tilleggast vekt. 2.3 Bygningar og installasjonar. Her tar plandokumentet for seg ulike bygg i verneområda. Pkt har definisjonar av aktuelle omgrep. Eg trur det er meir tenleg med andre definisjonar, for eksempel desse: Private fritidshytter. Dette er eksisterande hytter på utskilte eller langtidsutleigde tomter ( kan frådelast etter tomtefestelova), anten enkelthytter eller i felt. Slike hytter er fritt omsettelege, kan føre til uklar, uønska aktivitet og bør i framtida ikkje tillatast i verneområda. Landbrukshytter. Dette er grunneigar sine hytter; tidlegare stølshytter, driftehytter, sankebuer, skogskoier, m.m. Her inngår og jakt- og fiskehytter som er naudsynt for ressursutnytting på eigedomen. (Njardarheimhytter?) Felles for desse er at dei kan brukast til ulike aktivitetar og leigast ut (<10 år) for å gi eigedomen inntekter. Med avstandskrav for plassering slik som foreslått. Skal ikkje kunne skiljast frå eigedomen, men dette kan vere vanskeleg å følgje opp.

3 Uthus. Dette er grunneigar sine uthus; naust, redskapshus og gml høyløer, etc.(jakttårn?) Kraftverksbygg og andre offentlege bygg: Lukehus, transformatorar, dammar, kraftlinjer, inspeksjonshytter, m.m. Anna: Organisasjonshytter(NGO), turist, Raude kross m.m, og andre spesifiserte bygg. Om Retningslinjer for byggesaker. For kulepkt om fritidshus vil eg minne om at ein og må vere restriktiv til fritidshus utanom verneområdet (og i nabokommunar) når atkomsten til desse skal/kan/vil skje gjennom verneområdet. Jf eksemplet frå Holmavassåno nedanfor. Denne problemstillinga kan vere vanskeleg å få med ved behandlinga av byggesaka i pbl, men bør derfor gis klar omtale i forvaltningsplanen, gjerne og ved endring av verneforkrifta Motorferdsel. I verneområdet er dette eit viktig tema. Motorferdsel krev grunneigarløyve når ferdsla ikkje kjem inn under unntaka i motorferdsellova 4. Sidan grunneigarane har god lokalkjennskap og kan vere er formell part dersom SVR skal gi løyve til ferdsel, bør etter mitt syn SVR ikkje behandle slike søknader før eit eventuelt skriftleg løyve frå grunneigar ligg føre. Grunneigarane sine opplysningar, vurdering og argumentasjon, vil ofte vere naudsynt for å opplyse saka før vedtak. Jf igjen krava i forvaltningslova og naturmangfaldslova. Dei einskilde verneområda Kvanndalen landskapsområde. Tabell 2 over fuglar i verneområdet bør supplerast med at strandsnipe er vanleg hekkande i Kvanndalen og at fiskemåke er vanleg streifande i Kvanndalen og Holmavassåno. På Svultanuten vart det planta gran og bergfuru etter at eigedomen blei overtatt i Klart framande treslag, men med ubetydeleg spredning. Dei bør tas vare på utan skjøtsel som eit kulturminne. Det er eit eksempel på at ein håpa å kunne produsere tømmer i stølsområdet. Tilsvarande er planta og i andre stølsområde, men i langt mindre omfang enn på Svultanuten. Trussel mot vernet er tilgroing, som nemnt i høyringsdokumentet. Fleire område på sørsida, t.d. Takli og Slåttestølneset, har vore tilgrodd med bjørkeskog i snart 100 år, medan andre framleis ikkje er tilgrodd. Sjølv omfattande sauebeiting er ikkje tilstrekkeleg. Tilgroing kan truleg berre unngås om det blir beita med geiter. Sjølve Kvanndalen og fjellområda rundt er svært viktige for villreinen. Det er avgjerande viktig at ferdsla i fjellområda ikkje aukar. Holmavassåno biotopvernområde. Eg har to jakt- og fiskehytter frå 1930/67 og 1940 som ligg ved Holmavatnet. Mindre merknader om bygningar og sauebeiting er tatt direkte opp med Alf Odden.

4 Det er rett at trugsmåla mot vernet særleg er knytt til ferdsle i samband med friluftsliv og kraftproduksjon. Ved at Tverråprosjektet er lagt bort, er trugsmålet frå kraftproduksjonen ikkje vesentleg endra etter Hydro si utbygging av kraftanlegget og Statnett sine to store 380 kv kraftliner Trugsmålet frå friluftslivet gjeld to forhold. Anleggsveg Sandvatn-Holmavatn Av omsyn til villreinens beiting og trekk er anleggsvegen stengt med bom ved Sandvatn etter særskilt løyve frå Olje- og energidepartementet, ca Kraftverket Hydro har delt ut nøklar til to grunneigarar i Vinje og ein i Bykle. Det er ein trussel mot vernet at byggetiltak og bruk i Vinje fører til auka ferdsel på denne anleggsvegen. Eg kan nemne at grunneigar Hovelsrud og Vinje kommune har gitt løyve til at det er bygt ei privat hytte ved Holmavatnet der brukarane nyttar anleggsvegen gjennom biotopvernområdet som atkomst. Ingen i Suldal fikk saka til uttale. Eg har teke denne bruken opp med Hydro, men ønsker og at SVR engasjerer seg i saka for å ivareta verneformålet. Elles vil eg nemne at når anleggsvegen er snøbar, er gjennomgangsferdsla langt større enn kraftverket sin eigen bruk av vegen. Turistferdsel. Eit anna forhold er at eg som grunneigar har nekta merking av ny turistløype mellom Holmavasshytta og den da nybygde Sloaroshytta. Også dette av omsyn til villreinen. Dette hindrar likevel ikkje at DNT-sør, tidlegare Kristiansand og Oplands turistforeining, i sommar (2014) har tatt seg til rette og raudmerka ei turistløype inn på min eigedom, dvs i verneområdet. Eg har nyleg tatt forholdet opp med turistforeininga og meiner dessutan at dette er brot på vernereglene. Eg veit ikkje om SVR kjenner saka. Det er trykkfeil når inatur sine kart til forvaltningsplanen viser at her er sti og merka og umerka turistløype. Også vintertrasear er feil innteikna, noko som er tatt opp direkte med Alf Odden. Det er lite tillitvekkande at SVR brukar feil kartmateriell. Eg varsler om at eg vil klage på forvaltningsplanen og på framtidige vedtak gjort på grunnlag av denne dersom ikkje karta blir retta opp. Også i år skal eg som grunneigar ta stilling til om Kristiansand Raude kross skal køyre turistvinterløypa Sloaros-Holmavatnhytta for å gjere seg kjent. Traseen går over Holmavatnet, men kan likevel påverka villreinen på vinterbeite i verneområdet. Søkar skreiv at dei (2-5 snøskoterar) ville legge køyringa til ein tid på skisesongen der fotturistar blei minst mogleg forstyrra. Eg er usamd i ei slik prioritering i verneområdet og har bedt søkar skaffe ei SNO-vurdering om tidspunktet for kjentmannsturen. Den kjem nok, og burde gjelde også i Bykle. Så vidt eg veit har SVR gitt løyve utan å stille slikt vilkår. GPS-merkeprosjektet viser at dei merka reinsdyra brukar biotopvernområdet lite. Eg har merka auka bruk av Kvanndalsområdet dei siste åra, men Holmavassåno biotopområde blir

5 lite brukt, særleg om sommaren. Dette kan ha fleire grunnar, men eg trur at ferdselsforstyrringar kan vere vesentleg. Eg som grunneigar og alle andre partar, inkludert SVR, bør derfor ikkje bidra til at ferdsla gjennom verneområdet aukar. Ferdsla gjennom verneområdet til og frå areal i Vinje og Bykle bør reduserast. Etter mi vurdering har biotopvernområdet nådd si tålegrense med omsyn til ferdsel som kan forstyrre villreinen, jf naturmangfaldlova 10. Min konklusjon er at verneverdiane, villreinen, i Holmavassåno biotopområde er under sterkt press og at SVR må hjelpa til for å ivareta verneverdiane. I samband med dette viser eg til at i høyringsdokumentet Overordna forvaltningsmål, er 7 punkter lista opp. Eg meiner at to av punkta: pkt 5 Legge til rette for at verneområdet kan utnyttast som ein ressurs for turisme og reiseliv innanfor rammene av verneformålet. pkt 7 Verneområdestyret vil gjennom informasjonstiltak og tilrettelegging, arbeide for at den omfattande friluftsbruken av verneområda kan fortsette utan å skade verneverdiar eller skape konfliktar med andre brukargruppar. har formuleringar som gir feil signal om ferdsla i Kvanndalen landskapsvernområde (høgfjellet) og Holmavassåno biotopvernområde. Eg meiner i dag at ferdsla i desse områda er i overkant av kva som er ønskeleg og områda tåler, og ser fram til ei eventuell utgreiing (nml 7-12) som eventuelt kan vise at ferdsla kan fortsette eller aukast. Desse to punkta bør etter mitt syn strykast elles skrivast heilt om. I det minste vil eg rå til at punktene blir omformulert slik at dei gjeld dei delane av verneområdet der faglege utgreiingar viser at dei nemnde aktivitetane ikkje skadar verneverdiane. Forvaltninga må bygge på jus og fagkunnskap. Dyraheio landskapsvernområde. Denne delen av landskapsvernområdet blei verna ca 2010, etter initiativ frå meg nokre år tidlegare. Området er 17 km2, ligg mellom Sandvatn og fylkesgrensa mot Aust-Agder, innafor vegbommen på anleggsvegen til Holmavatn. På kartet over verneområda, figur 1, er ikkje dette verneområdet teikna inn. Nok eit eksempel på at SVR brukar feil kart. Verneområdet er utan bygningar og er svært viktig som beite- og trekkområde for villreinen. Eg har ikkje merknader til forvaltningsplanen ut over det eg har nemnt tidlegare. Med helsing Odd Kjos-Hanssen Kopi (epost): Suldal kommune, Fylkesmannen i Rogaland, Statens naturoppsyn