KLAGE VEDTAK OM LØYVE TIL UTSETTING AV VRIFURU

Transkript

1 Side 1 Tingvoll, 11. november 2012 Direktoratet for naturforvaltning v/fylkesmannen i Møre og Romsdal KLAGE VEDTAK OM LØYVE TIL UTSETTING AV VRIFURU Viser til dykkar ref. 2012/5864/JOER/433.2, vedtak av , som vi mottok i e-post Naturvernforbundet klagar på vedtaket. Naturvernforbundet har si hovudmerksemd på biologisk mangfald og friluftsliv. Viss det er spørsmål om vår klagerett, kan vi gjere nærare greie for den. Naturvernforbundet ønskjer ved si klage at vedtaket i denne saka blir omgjort, slik at søknaden blir avslått. 1. Manglar ved søknaden Innhaldet som skal vere med i søknaden er bestemt i FOR nr 460: Forskrift om utsetting av utenlandske treslag til skogbruksformål, 6. Frå bokstav e og utover er det ein del manglar. e) antall trær og hvor stort areal (dekar) søknaden omfatter, Søkjar har oppgitt tre og eit areal ca dekar. Når Naturvernforbundet har lagt inn avmerkingane i søknaden på kart og målt desse, kjem vi til at avmerka areal utgjer ca. 98 dekar på heimeteigen, og ca 106 dekar på Tverrådalsteigen. Det er mogleg at det her er tale om eit bruttoareal og eit nettoareal, at dei aktuelle områda er til saman kring 200 dekar store, men at det er planlagd planta på dekar av desse.

2 Side 2 Når Fylkesmannen i sitt vedtak ikkje går nærare inn på kvar i dei avmerka felta det kan plantast, må ein rekne tiltaket å ha direkte konsekvens for ca. 200 dekar, og eventuell indirekte verknad for meir. Berørt areal er såleis dobbelt så stort som det som ligg til grunn i sakshandsaminga. Figur 1. Gislink. Plantefelta omtrentleg innlagt på grunnlag av kart i søknad. Det grøne arealet er noko uvisst, då dette ikkje hadde vestleg avgrensing i søknaden. Figur 2. Gislink. Plantefelta litt grovt innlagt etter kart i søknaden.

3 Side 3 f) kartfesting av den omsøkte utsettingen. Dersom opplysning om kjente tilgrensende eller nærliggende forekomster av utenlandske treslag er kjent for søker, opplyses dette om i søknaden. Rettleiaren til forskrifta seier: Dersom søker kjenner til tilgrensende eller nærliggende forekomster av utenlandske treslag, skal også disse kartfestes på samme måte som utsettingsområdet. For øvrig vises det til brukerveiledning for kartfesting av utenlandske treslag som er tilgjengelig på Fylkesmannens hjemmesider. Søkjar kjenner til tilgrensande område med utanlandske treslag, jf. at han opplyser om ei stor verksemd på eigedomen med utsetting av utanlandske treslag: Det blir sagt noko om at det er sett ut 2 millionar planter også. Men det er ikkje med kart. Søknadsskjemaet pkt. 22 om kart er overstreka og det blir sagt om kart: Har ingen hensikt. Alle våre skogarealer består av utenlandske treslag. Våre første granplantinger var tyske provenienser. Nå i fra frøplantasjer. Det har alltid vært plantet det som vil gi mest tømmer. Eit bilete Naturvernforbundet har tatt frå den vestre delen av Tverrådalen, sørsida: Som avgrensing av granplantefeltet mot lauvskogen lenger vest kan ein sjå at det er planta ei stripe av sitkagran. Det kan sjå ut til at det finst ei og anna sitkagran innimellom øvrig gran. Eit av dei omsøkte areala ligg truleg i overkant av granplantefeltet sentralt i biletet.

4 Side 4 Det neste biletet er tatt lenger inn i Tverrådalen, der ein kan sjå Tverrådalssetra heilt til venstre. Her er det ein mosaikk oppetter dalen, på sørsida av elva. På nordsida av elva er det også planta, mellom anna betydelege mengde med sitkagran. Det er uråd å handsame denne søknaden og mellom anna vurdere verknadene av allereie planta framande treslag utan nærare kart. g) planlagte tiltak for å hindre spredning av utenlandske treslag, og for å holde kontroll med dette, Pkt. 20 i søknadsskjemaet skal tene til å kartlegge kompetansen til grunneigar med tanke på å kunne halde kontroll med dei trea som blir sett ut, og kva verdiar som er i spel i området. Søkjar har dokumentert sin kompetanse og vilje til å oppfylle dette punktet med formuleringa Dette er planter som skal fylle tomrom i eksisterende tilplantede arealer, så spørsmålet er irrelevant. I pkt. 21 seier søkjar om tiltak for å hindre spreiing: Ikke relevant, det er plantet utenlandske treslag deriblant contorta i år. Dalen ligger forøvrig for seg selv adskilt. Naturvernforbundet si tolking av det som kjem fram i søknaden er at vi i dette tilfelle har med å gjere ein grunneigar som har avgrensa kjennskap til problemstillingar knytt til spreiing av framande treslag, og at viljen til å gjere noko med manglande kompetanse truleg er liten. Dette må sakshandsaminga hos Fylkesmannen ta høgde for. h) dokumentasjon av internkontroll, jf. 10, Fylkesmannen har i si saksutgreiing registrert at grunneigar manglar internkontroll, i alle fall for dette saksfeltet. i) en vurdering av de virkninger utsettingen kan ha for det biologiske mangfoldet. Søkjar har i pkt. 21 vist kva han kan om dette temaet: Ikke relevant, det er plantet utenlandske treslag deriblant contorta i år. Dalen ligger forøvrig for seg selv adskilt. Pkt. 20 også nemnt ovafor tener til å dokumentere dette.

5 Side 5 Oppsummering manglar ved søknaden Det er mangelfulle eller feilaktige opplysningar om areal som er aktuelt for tilplanting. Desse manglane er ikkje avklara ved handsaminga av Fylkesmannen. Søkjar dokumenterer ei manglande forståing for at utsetting av framande treslag kan vere eit problem. Vidare ligg det ikkje føre særleg dokumentasjon av kva som finst av framande treslag frå før, eller kvar på eigedomen dette er, utover at det kjem fram i pkt. 19 at det er planta kring 2 millionar planter på eigedomen. Internkontrollsystem manglar. 2. Sakshandsaminga hos Fylkesmannen Søkjaren og eigedomen har ei historie med utsetting av framande treslag. Det er av grunnleggande interesse å vite kva verknader dette har hatt og korleis dette blir følgd opp, før ein gir løyve til ytterlegare utsetting av framande treslag. På eigedomen i Tverrådalen ligg det ein naturtypelokalitet med edellauvskog. Korleis er den påverka av tidlegare planting? Av saksutgreiinga frå Fylkesmannen kan ein slutte at det har ikkje Fylkesmannen sjekka opp. Då Naturvernforbundet gjekk gjennom området blei det registrert gran og sitkagran i store delar av edellauvskogen. I nedre delar av lia var det ikkje tale om frøspreiing, men regelrett planting. Ein god del er truleg planta før naturbase blei oppretta, men det er like fullt tale om treslagskifte i edellauvskog. Og det er også planta sitkagran innafor edellauvskogslokaliteten dei siste 2-3 åra. Berre ein mindre del av den registrerte edellauvskogen finst framleis. Nærare Tverrådalssetra er det elles edellauvskog som ligg utanfor naturtypelokaliteten. Enn så lenge, for det er nyleg planta sitkagran under skjerm av alm. Høgstaudevegetasjonen er sprøyta bort før planting. Foto: Sitkagran planta under skjerm av alm. Litt nordaust for Tverrådalssetra ligg det ei bekkekløft som ikkje er registrert i naturbase. Denne er skissert inn med raudt på eit kartutsnitt frå naturbase. På sørsida av elva frå det høge fossefallet og nesten ned til Tverrådalssetra er det planta til med sitkagran dei siste 3 åra. Sjølv med taubane kan det bli vanskeleg å få hogd denne grana som er planta. Sjølv om areala omsøkt til utplanting av vrifuru ikkje vedkjem desse områda direkte, er det altså tale om same eigedom og same eigar som no skal bli vurdert om han er skikka for å følgje opp pliktene som følgjer med utsetting av framande treslag.

6 Side 6 Figur 3. Naturbase. Eksisterande lokalitetar innlagd med grønt. Raud markering syner eit areal som bør registrerast som bekkekløft. Del av bekkekløfta delvis planta med sitkagran. Inste delen av bekkekløfta.

7 Side 7 Edellauvskog og andre kvalitetar er altså utilstrekkeleg kartlagd, ikkje respektert som natur som skal takast vare på, og samfunnsøkonomien i ein del av desse prosjekta kan umogleg vere positiv. Når det er klarlagt at det alt er store areal som er planta med framande treslag på eigedomen, må ein også vurdere kva som vil skje med spreiing frå desse areala framover, jf. rettleiar til forskriften. En vurdering av samlet belastning på naturmangfoldet i tiltaksområdet skal inngå i søknadsbehandlingen (jf. naturmangfoldloven 10). Vurderingen skal gjøres ut fra kunnskap om tidligere, nåværende og framtidige tiltak i det aktuelle området. Effekten av tiltaket på kommunenivå, fylkesnivå og på landsbasis skal inngå. Vurderingen skal for eksempel ta i betraktning andre områder av utplantede utenlandske treslag og andre negative påvirkninger som totalt sett kan skade det aktuelle naturmangfoldet. Lovgjevinga før naturmangfoldloven blei vedtatt hadde også reglar slik at det har vore plikt til å ha kontroll med det som har vore utsett. Såleis påligg det denne eigedomen ei plikt til å ta hand om det som spreier seg frå kring 2 millionar tre av framandt opphav. Det kan bli veldig mykje turgåing med napping av rømlingar i åra som kjem. Kan hende er det stor nok plikt som det er for denne eigedomen. Har eigedomen økonomisk bærekraft til å finne igjen og nappe opp alle rømlingane, og er det rom for fleire? For å illustrere kva det kan vere tale om, så viser vi til dei undersøkingane som er gjort rundt spreiing av lerk i områda ved Gyl i Tingvoll. På kartillustrasjonen kan ein sjå eit lite raudt felt langt nede, som altså er nokre lerk planta kring Dei små raude prikkane er lerk påvist i fjellområda i 2005, og det farga feltet er fjellområde ein rekner med vil ha store mengde lerk i 2050.

8 Side 8 Når ein ser på eit oversiktskart for Tverrådalen og områda rundt, er det ikkje så langt til snaufjell tilsvarande Gylfjellet, og landskapsvernområdet ligg ikkje meir enn 3 km unna, så då er det vel dominerande vindretning som kan vere avgjerande. Det vil ikkje vere bra om dei framande treslaga spreiar seg over fjellet til Vindøldalen heller. Kan hende ligg ikkje Tverrådalen så for seg sjølv som søkjar gir uttrykk for. Og frå heimeteigen er det ikkje meir enn 1 km til verneområde langs Surna. Oppsummering sakshandsaming hos Fylkesmannen Korleis dei framande treslaga som til no er planta på eigedomen påverkar landskapet og det biologiske mangfaldet er ikkje undersøkt av Fylkesmannen. Det er heller ikkje vurdert kva omfang med rømlingar det kan bli av dei plantene som alt finst utsett på eigedomen. Det er openbert at i alle fall noko av den plantinga som alt har vore på eigedomen aldri skulle ha vore planta, verken av biologiske eller samfunnsøkonomiske grunnar. Sumverknadene av plantinga som har vore til no saman med det omsøkte er ikkje vurdert mot nml Vrifuru og spreiingsfare. Vrifuru er plassert i kategori PH, potensielt høy spreiingsrisiko ved risikovurderinga av treslag i Vrifuru har vært planta i Noreg sidan ca I Gederaas, L., Moen, T.L., Skjelseth, S. & Larsen, L.-K. (red.) Fremmede arter i Norge med norsk svarteliste Artsdatabanken, Trondheim, side 38 står det:

9 Side 9 Mange trær trenger lang tid før de begynner å sette frø, i tillegg til at frøsetting og spiring bare kan finne sted under bestemte klimatiske betingelser eller ved miljøforhold som opptrer med jevne eller ujevne mellomrom (McWilliams & Arnold 1998). En rekonstruksjon av den historiske utviklingen hos 184 introduserte trær og busker i Tyskland (Kowarik 1995) viste at bare 6 % av artene hadde spredt seg i løpet av 50 år etter at de først ankom, 25 % hadde en latensperiode inntil 100 år, 51 % inntil 200 år, 14 % inntil 300 år, og 4 % over 300 år. I gjennomsnitt hadde trær latensperiode på 170 år mens tilsvarende for busker var 131 år. Denne forskjellen tyder på tilpasning, men år er likevel få generasjoner, spesielt for trær, og det er uvisst om genetisk endring av DNA har skjedd. Viss tilhøva i Noreg liknar det som er undersøkt i Tyskland, så nærmar vi oss no at vrifurua har vore i bruk såpass lenge at spreiingspotensialet kan kome til syne. Det er for tidleg å utelukke at vrifuru kan bli eit stort problem med omsyn til frøspreiing. Det at vrifurukonglane tradisjonelt treng ein skogbrann for å kunne spreie frø, og altså ser ut til å klare det også utan skogbrann i visse høve, er saman med tidsperspektivet med på å legge nokre premissar for bruken av treslaget. Sjølv om ein til no berre har sett små problem med frøspreiing, kan ein ikkje slutte at det vil vere slik om 30 eller 50 år. Fylkesmannen skriv i si vurdering: Uheldige effekter på naturtyper og arter som følge av utsetting av vrifuru på eiendommene 47/26 og 35/4 er likevel lite sannsynlig. Dette grunna den lave naturlige spredningsfaren. Det korrekte må vere at ein til no har sett ei avgrensa spreiing av vrifuru frå plantefelt i Noreg, og at det framleis er for tidleg å konkludere med at vrifuru vil spreie seg lite også i framtida. Det finst grunnar for å tru at også vrifuru kan kome til å frøspreie seg i framtida. Det må ein ta høgde for ved å bruke nml 9 med føre-var-prinsippet. 4. Økosystem og landskap. Når snøskytte er eit problem i dette området, kan ein jo undrast på kva oppgåve snøskytte har i økosystemet. Kan hende er denne ein regulator, slik at furua ikkje skal ta overhand i høgareliggande strøk? Ein kan i alle fall tru at det høgast oppe mot barskoggrensa skal vere litt vanskeleg for bartrea å få etablert seg. Det naturlege er at det går nokre år mellom kvar gong ei lita furu lukkast å bli stor og veletablert. Og at det blir ein glissen skog. Det er mot naturen at det skal vere mange tre i same utviklingssteg samtidig i slike område. Viss ein hogger slik naturskog og så legg opp til plantasjeskog i staden, då manipulerer ein både økosystemet og landskapet. Det bør vere ein veldig høg terskel for å gi løyve til planting av framande treslag på slike stader som dette. Arealet merka med 20 dekar og det grøne arealet i Tverrådalen skil seg frå dei andre areala ved at dei ligg høgt og ikkje så langt unna barskoggrensa. 5. Utvald naturtype, viktige naturtypelokalitetar Slåttemark er ein utvald naturtype. Det går ikkje fram av naturbase at det er slåttemarkslokalitet i området. I ein seterdal var det jo ein del slåttemark, og i mange høve finst det ein og annan lokalitet framleis. Spørsmålet er så om manglande lokalitet i naturbase skuldast at det faktisk ikkje finst nokon slik lokalitet, eller om det skuldast at moglege lokalitetar ikkje er nærare undersøkt. Eit av bileta lenger opp i brevet viser eit kulturmarkslandskap ved Tverrådalsetra. Ortofoto på Gislink er ikkje veldig gode i dette området, men tilstrekkeleg til at ein ser det finst areal som bør sjekkast opp.

10 Side 10 Fylkesmannen har funne eit område i naturbase sitert slik: Dette er et stort område med naturskog som omfatter noe av Tverrådalen, Østbødalen og Søyadalen. Denne skogen har mye død skog som gir et godt næringsgrunnlag for hakkespetter. Dette er ingen naturtypelokalitet, men ein viltlokalitet. I skildringa på denne finn ein også: Både blandingsskogane i Søyadalsliene og kantskogane av gråor langs elva er omtalt som verneverdige skogtypar, dels med urskogkarakter. Kanten av denne lokaliteten kan ein venteleg sjå på eit av bileta ovafor, til høgre for stripa med sitkagran som går i eigedomsgrensa. Ut frå teksten ovafor kan det sjå ut til at det er spesielle verdiar som kan tilseie at det er tale om ein naturtypelokalitet også, og at denne ikkje er kartlagd. Det er ikkje utenkjeleg at det kan dreie seg om minst verdi viktig. Nemnte skogstype vil utvilsamt bli negativt påverka viss det spreier seg framande treslag inn i denne. Ut frå spreiingsmønsteret for lerk på Gyl saknar ein elles vurdering av kva som finst av natur over barskoggrensa i området. 6. Internkontroll: Det ligg som ein føresetnad at det skal finnast eit internkontrollsystem knytt til oppfølginga av utsetting av framande treslag. Mellom anna er det Forskrift om utsetting av utenlandske treslag 8 som skal følgjast opp: 8. Krav til aktsomhet, kontroll med spredning, og varsling Den som er ansvarlig for utsetting av utenlandske treslag, skal opptre aktsomt, og så langt som mulig søke å hindre at utsettingen får uheldige følger for det biologiske mangfold. Den som er ansvarlig for skogbehandlingen, vanligvis skogeieren, skal i rimelig utstrekning treffe tiltak for å hindre spredning av utenlandske treslag. Det skal ikke settes igjen trær (livsløpstrær) av utenlandske treslag ved hogst. Ved skade eller fare for alvorlig skade på biologisk mangfold som følge av utsetting av utenlandske treslag, skal den ansvarlige umiddelbart varsle ansvarlig myndighet og treffe tiltak i samsvar med naturmangfoldloven 69 og 70, med mindre slik melde- og tiltaksplikt følger av annen lov. Det går fram av vedtaket i saken at søkjar ikkje har internkontrollsystem i dag. Det seier seg omtrent sjølv at eit slikt internkontrollsystem må ha mellom anna som sentralt punkt: - Patruljeverksemd utanfor dei planta områda, slik at ein kan finne eventuelle rømlingar før rømminga har fått eit omfang der det ikkje let seg stoppe. Hovudmerksemda må nok vere nær ved plantefelta, men som ein ser av undersøkingane knytt til lerk og Gyl, så kan ein også få tidleg spreiing til område lenger unna. Søkjar opplyser, truleg utilsikta, at behovet for slik kontroll er stort, jf. opplysningane i pkt 19 i søknaden:

11 Side 11 Når nye tre er for ingenting å rekne, så er det tatt høgde for ein stor internkontrolljobb. Søknadsskjemaet har elles ei lita testoppgåve: Når ein ser på avkryssinga på pkt. 12 i søknaden, så gir ikkje det nødvendig tillit til at søkjar kan drive tilstrekkeleg internkontroll. Han har t.d. dei siste åra vore ute med giftsprøyta og planta sitkagran under alm som altså står på raudlista, sjølv om søkjar opplyser at det ikkje er raudlisteartar på eigedomen. Sjølv om det er kryssa av for nei for alt det andre også, så er det ikkje sikkert at det er slik. Naturvernforbundet meiner at søkjar viser lita forståing for både internkontroll og innhaldet i oppfølgingsplikta. I ein slik situasjon kan ein ikkje berre pålegge at internkontroll blir ordna. I eit slikt høve må ein forlange å få dokumentert eit internkontrollsystem som er tilfredsstillande før det blir gjort vedtak. Sjølv om søknaden skulle få avslag, er det heilt klart at søkjar vil trenge internkontrollsystem med tanke på kontroll med framande treslag i alle fall. Elles vil vi gjere merksam på at det i den vestre eigedomsgrensa på nordsida av Tverrådalen var ei tilsvarande stripe med sitkagran slik som vist på bilete annan plass. Innimellom stammane var det eit opprusta sauenettinggjerde. Etter passering var det også klart at det var ein piggtrå inni alt dette. Det var truleg berre eit par centimeter om å gjere på at det blei ei skalpering den dagen

12 Naturvernforbundet ved underteikna var i området, sidan lua blei hengande fast i piggtråden.. Side 12 Med vennleg helsing Øystein Folden leiar i