Risiko- og Sårbarheitsanalyse. Planid: Saksnr:

Transkript

1 Risiko- og Sårbarheitsanalyse Planid: Saksnr:

2 Innhald 1 Forord Metode Omtale av planområdet Forhold ved utbyggingsformålet Topografi Geologi Identifisering av moglege uønskte hendingar Risiko- og sårbarheitsvurdering Namn på registrering Identifisere tiltak for å redusere risiko- og sårbarheit Samandrag og korleis analysen påverkar planforslaget Kjelder

3 Prosjekt: Øystese Utfylling i sjø Rapportdato: Plannamn: Plannr. Saksnr. Rapporttittel: Fylke: Hordaland Stad: Øystese Samandrag: Kommune: Kvam Herad Basert på risiko- og sårbarheitsanalysen er det vurdert at utfylling i sjø vil medføra til ei risiko for spreiing av finkorna sediment frå sprengstoffmassar til sjø. Dette kan føra til tilslamming av sjøbotn og skade naturmagfaldet i sjøen. Utfyllinga kan også forårsake oppvirvling og spreiing av dei forureina finkorna sedimenta som ligg på sjøbotnen i dag. Det er naudsynt å utføra avbøtande tiltak for å forhindra spreiing av finkorna sediment. Miljøgeoteknisk rapport omtaler avbøtande tiltak i detalj, og risiko- og sårbaheitsanalysa anbefal at dei avbøtande tiltak foreslått i miljøgeoteknisk rapport vert følgt. Det er anbefalt å leda overvatn gjennom fyllinga i rør, slik at ikkje ved store nedbørsmengder er fare for utvasking av finkorna sediment frå fyllinga. Fronten av fyllings må bestå av større steinar slik at det ikkje er fare for erosjon frå bølger, straum etc. Oppdragsgjevar: Forfattar: 2

4 1 Forord I forbindelse med Hardangerbadet skal det etablerast ein park. I den forbindelse skal det utfyllast med sprengsteinmassar i sjøen. Denne ROS-analysen omfattar kun utfylling i sjø, i forbindelse med etablering av parkanlegg i framkant av Hardangerbadet. Følgande tema blir vurdert: Ekstremvêr o Store nedbørsmengder o Handtering av overvatn o Stormflo/springflo o Havnivåstigning Forureining o Badevatn, fiskevatn og vassdrag o Avrenning av sediment ved utfylling i sjø Transport o Ulykker til sjø I plan- og bygningsloven 4-3 vert det stilt krav om gjennomføring av risiko- og sårbarheitsanalyse for reguleringsplanar for å sikre at samfunnstryggleiken blir ivaretatt og følgt opp. Ei risiko- og sårbarheitsanalyse (ROS-analyse) er ei systematisk og analytisk metode for å identifisere uønskte hendingar og vurdera sannsyn og konsekvens for at ei hending skal oppstå. ROS-analysen føreslår også risikoreduserande eller skadeavgrensande tiltak for å kunne redusere risikonivået. Analysen skal vurdere potensiell risiko- og sårbarheit og endringar i denne ved føreslått arealbruk. I analysearbeidet blir det brukt tidlegare registreringar og synfaring i planområdet, samt tilgjengelege fagutgreiingar frå offentlege instansar. ROS-analyser for reguleringsplanar skal følge opp ROSanalysen frå kommuneplanens arealdel og fange opp meir og detaljert kunnskap. Tabell 1. Lov om planlegging og byggesaksbehandling, 4-3 samfunnssikkerhiet og risiko- og sårbarheisanalyse. Ved utarbeidelse av planer for utbygging skal planmyndigheten påse at risiko- og sårbarhetsanalyse gjennomføres for planområdet, eller selv foreta slik analyse. Analysen skal vise alle risiko- og sårbarhetsforhold som har betydning for om arealet er egnet til utbyggingsformål, og eventuelle endringer i slike forhold som følge av planlagt utbygging. Område med fare, risiko eller sårbarhet avmerkes i planen som hensynssone, jf og Planmyndigheten skal i arealplaner vedta slike bestemmelser om utbyggingen i sonen, herunder forbud, som er nødvendig for å avverge skade og tap. Kongen kan gi forskrift om risiko- og sårbarhetsanalyser. Rapporten tar for seg problemstillingar som i reguleringsfasen er vurdert til å kunne krevja avbøtande tiltak i byggje- og driftsfase. Analysen er forsøkt tilpassa det planleggingsnivå som eit reguleringsforslag representerer. Der det føreligg kjende detaljer om bygg, avstandar m.m. er analysen detaljert. Eit mål med risikoanalysen er at punkt som blir nemnt, skal vidareførast i detaljprosjektering av bygg og anlegg og peike på problemstillingar som må følgjast opp i det vidare arbeidet. Formålet med risikoanalysen er å innarbeide risikoreduserende og skadeavgrensende tiltak i reguleringsplanen. Det kan komme opp problemstillingar som ikkje vert fanga opp i denne analysen. Vår anbefaling er at det undervegs vert gjennomført fortløpande risikovurderingar i gjennomføring av prosjektet. 3

5 2 Metode ROS-analysen tar utgangspunkt i rettleiaren Samfunnssikkerhet i kommunens arealplanlegging, utarbeida av Direktoratet for samfunnssikkerheit og beredskap, 2017, og følger krav frå TEK17. ROSanalysen følger også akseptkriteria til Kvam Herad kommune, vedteken Risiko= Sannsyn x Konsekvens => Kombinasjon av sannsyn og verknad av ei hending Ei risiko- og sårbarheitsanalyse er ei vurdering av: Moglege uønskte hendingar som kan inntreffe i framtida Sannsynet for at den uønskt hendinga vil inntreffe Sårbarheit ved systema kan påverke sannsyn og konsekvens Kva konsekvensar hendinga vil få Usikkerheita ved vurderingane Viktige omgrep: Sannsyn: Eit mål for kor truleg det er at ein bestemt hending inntreff i planområdet innanfor et gitt tidsrom Sårbarheit: Vurderer motstandsevnene til utbyggingsformålet, samfunnsfunksjonane og ev. barrierar, og evna til gjenoppretting Konsekvens: Verknaden den uønskte hendinga kan få i eit planområde eller utbygningsformålet Usikkerheit: Omfattar vurdering av kunnskapsgrunnlaget som ligg til grunn for ROS-vurderinga Barrierar: Eksisterande tiltak, f.eks. flaum/skredvoll, sikkerheitssoner rundt farleg industri, eller varslingssystem som kan redusere sannsynet for og konsekvens av ei uønskt hending. Tiltak: I oppfølging av funn frå ROS-vurderinga kan det bli avdekka behov for tiltak for å redusere risiko og sårbarheit. Dette kan være forbetringar i barrierar eller nye tiltak. Samfunnsverdiar og konsekvenstypar er utgangspunktet for konsekvensvurderingane i ROSanalysen. Tryggleik omfattar befolkningas tryggleik og samfunnets evne til å fungere teknisk, økonomisk og institusjonelt, og vert knytt til konsekvenstypen «Stabilitet». I hennahald til Kvam Herad kommune sine akspetkriterier skal miljø også vurderast i ROS-analysa. Tabell 2. Samfunnsverdiar og konsekvensar. Samfunnsverdiar Liv og helse Tryggleik Eiendom Miljø Konsekvens Liv og helse Stabilitet Materielle verdiar Miljø ROS-analysen følger TEK17 (kap. 7) sikkerheitsklassar for naturpåkjenningar på bakgrunn av fare for liv og helse og/eller større materielle verdiar. Basert på sikkerheitsklassen som utbyggingsformålet høyrer til er det angitt ein nominell årleg sannsyn, sjå Tabell 3. Tabell 3. Førande vurdering av sannsyn. Sikkerheitsklasse 1 Sikkerheitsklasse 2 Omfattar f.eks. lagerbygg, uthus etc. Omfattar f.eks. einebustad, tomannsmannsbustad og rekkehus/blokk og fritidsbustad med maks. 10 bustadeiningar, arbeids- og publikumsbygg, overnattingsstad der det oppheld seg maksimalt 25 personar, driftsbygningar i landbruket. 4

6 Sikkerheitsklasse 3 Omfattar rekkehus/blokk og fritidsbustad med meir enn ti bustadeiningar, arbeids- og publikumsbygg, overnattingsstad der det oppheld seg meir enn 25 personar, skule, barnehage, sjukeheim og lokal beredskapsinstitusjon som f.eks. brann- og politistasjon og infrastruktur med stor samfunnsmessig betydning. I ROS-analysen vert sannsynlegheit brukt som et mål for kor truleg det er at ei bestemt uønskt hending vil inntreffe innanfor området som det er utført ROS-analyse for, basert på vårt kunnskapsgrunnlag. Tabell 4. Sannsynsvurdering for flaum og stormflo. F Sannsynskategori Tidsintervall Sannsyn (per år) F1 Høg 1 gang i løpet av 20 år 1/20 F2 Middels 1 gang i løpet av 200 år 1/200 F3 Lav 1 gang i løpet av år 1/1000 Tabell 5. Sannsynsvurdering for skred. S Sannsynskategori Tidsintervall Sannsyn (per år) S1 Høg 1 gang i løpet av 100 år 1/100 S2 Middels 1 gang i løpet av 1000 år 1/1000 S3 Lav 1 gang i løpet av år 1/5000 ROS-analysa er utført etter Kvam Herad kommune sine akseptkriterier, vedteke i kommunestyret (Tabell 6, Tabell 7). Resultata frå ROS-analysa vert sett inn i risikomatriser (Tabell 8, Tabell 9). Dette er ei samanstilling av vurderingar av sannsyn og konsekvens frå dei ulike identifiserte uønskte hendingane. ROS-analysen blir utført etter fem trinn som er vist i Figur 1. Samlebetegnelse for desse trinna er ein ROS-analyse. Skildring av planområdet Identifisering av moglege uønskte hendingar Vurdere risiko- og sårbarheit Identifisere tiltak for å redusere risiko- og sårbarheit Dokumentera analysen og korleis den påverkar planforslaget Figur 1. ROS-analysen er ein samlebetegnelse på dei fem trinna. 5

7 Tabell 6. Sannsyn for kor ofte ei hending kan forventast å inntreffe (frekvens). Sannsynsklasse S1 Sannsynsklasse S2 Sannsynsklasse S3 Sannsynsklasse S4 Sannsynsklasse S5 Sannsynsklasse S6 Sannsynsklasser Meir enn ein hending kvart 20. år Mindre enn ein hending kvart 20. år, men mindre enn ein hending kvart 100. år Mindre enn ein hending kvart 100. år, men mindre enn ein hending kvart 200. år Mindre enn ein hending kvart 200. år, men mindre enn ein hending kvart år Mindre enn ein hending kvart år, men mindre enn ein hending kvart år Mindre enn ein hending kvart å Tabell 7. Konsekvensgrupper Liv og Helse Ingen eller få små personskadar, 0-2 personar med omsorgsbehov Personskade kan førekomme, fråver avgrensa til bruk av eigenmelding, 2-3 personar med omsorgsbehov Personskade r som medfører sjukemelding og lengre fråver, 3-5 personar med omsorgsbehov Alvorlege (varige) personskadar og inntil 3 omkomne personar med omsorgsbehov Inntil 10 døde, og/eller meir enn 20 alvorlege skadde, personar med omsorgsbehov K1 K1 K3 K4 K5 K6 Meir enn 10 døde og/eller meir enn 20 alvorleg skadde, >20 personar med omsorgsbehov Ubetydeleg Liten Ein viss fare Alvorleg Kritisk Katastrofalt Miljø Ingen eller ubetydelege skade på ytre miljø Mindre skader som naturen sjølv utbetrar på kort tid. Noko uønska utslepp Miljøskade av stort omfang men middels alvorleg, eller skade av lite omfang, men med høg grad av alvor Store miljøskadar som det vil ta lang tid å utbetre (fleire tiår. Artar og naturtypar kan forsvinne) Langvarig, og i verste fall varig alvorleg skade på miljøet (raudliste artar og naturtypar forsvinn, bestand kraftig redusert) K1 K1 K3 K4 K5 K6 Varige og alvorlege miljøskadar av stort omfang (alvorleg skade, på td. Vatn/vassdrag, med konsekvensar for eit større utslagsområde Ubetydeleg Liten Ein viss fare Alvorleg Kritisk Katastrofalt Materiele verdiar Små eller ingen skader på materiell, utstyr og andre økonomiske verdiar. Skader begrensa oppad til kr ,- Produksjonsstans < 1 uke Mindre lokal skade på materiell, utstyr og andre økonomiske verdiar. Skader avgrensa oppad til kr ,- Produksjonsstans < 1 månad Større skade på materiell, utstyr og andre økonomiske verdiar. Skadar opp til ,- Produksjonsstans > 1 månad Tap av, og/eller kritisk skade på materiell, utstyr og andre økonomiske verdiar. Skadar avgrensa opp til kr ,-. Produksjonsstans > 3 månader Fullstendig øydelegging av materiell, utstyr og andre økonomiske verdiar. Skadar opp til kr ,-. Produksjonsstand > 1 år Fullstendig øydelegging av materiell, utstyr og andre økonomiske verdiar. Skadar for meir enn kr ,- Varig produksjonsstans K1 K1 K3 K4 K5 K6 Ubetydeleg Liten Ein viss fare Alvorleg Kritisk Katastrofalt 6

8 Tabell 8. Fargekoda er eit utrykk for om risikoen er akseptabel eller ikkje. Tabell 9. Risikomatrise 7

9 3 Omtale av planområdet Det skal etablerast eit parkanlegg langs strandlinja i Øystese, like ved Hardangerbadet, og Øystese sentrum. Hardangerbadet er planlagt bygd i tilknyting til Hardangerfjord Hotel, og parkanlegget skal ligge i framkant av Hardangerbadet. Etablering av parkanlegget omfattar utfylling i sjø. Hardangerfjord Hotel er lokalisert i Øystese sentrum, nordaust for utløpet til Øysteseelvi. 3.1 Forhold ved utbyggingsformålet Utfyllingsområdet strekker seg ca. 30 m. ut frå land, og 150 m i bredde. Ulike skråningvinklar er vurdert, 1:1,5 over sjø og 1:1,3 under sjø. Utfyllinga er estimert til m 3. I hovuddelen av utfyllingsområdet er sjødjupna lågare enn 30m Topografi Området ligg på eit relativt flat område, med nokre forseinkingar i bakkant av område som skal fyllast ut. Høgda på terrenget i bakkant av planlagt utfyllingsområde ligg på kote ca. +2. Utfyllinga skal fyllast opp til kote +1,6. Sjøbotnen kor det skal utfyllast er relativt flatt eit stykke ut frå land, før sjøbotnen fall nedover utover i Øystesebukta. 8

10 3.1.2 Geologi I NGU sitt lausmassekart over Øystese sentrum, er det registrert elveavsetningar. Heile Øystese sentrum ligg lågare enn marine grense. Elveavsetningar består generelt av sandige og grusige avsetningar med varierande innhald av finstoff. Grunnforhold ved området som skal fyllast ut, er omtalt i geoteknisk rapport og miljøgeologiske rapport. Topplaget består i hovudsak av eit lag som er laust lagra og laget blir gradvis meir konsolidert ved økt djupne. Det er registrert stadvis innslag av lag med fastare massar. Hyppigheitene av desse er størst i den nordvestlege delen av området. Grunnundersøkingar visar at sedimenta i sjøbotn består av grusig sand og har eit lågt innhald av humus (Multiconsult, 2018a). 9

11 Type hending Liv og helse Stabilitet Materielle verdiar 4 Identifisering av moglege uønskte hendingar Kategori Uønskte hendingar Nr. Vurdering Store nedbørsmengder 1 Sidan nedbørsmålinga starta i 1900 har nedbørsmengda auka med ca. 18% i Noreg (Hanssen-Bauer et al., 2015). Auken har vore størst om vinteren, og auken har vore størst på Vestlandet. Det er venta at på Vestlandet vil vassføringa i ein 200 års flaum sannsynleg auke med meir enn 20 % dei neste 100 åra (NVE, 2016). Ekstremvær Handtering av overvatn 2 Havnivåstigning 3 Springflo/Stormflo 4 Ved store nedbørsmengder er det naudsynt å sørge for at overvatn ikkje vert leda inn i utfyllinga slik at utvasking av sediment frå fyllinga kan førekoma. Ved store nedbørsmengder vil det kunne oppstå fare for flaum og erosjon i parken. Det må leggast til grunn for god drenering/infiltrasjon i parken. Framtidige estimat for havnivåstigning for Øystese, syner at ved utslippsscenario Høy utslepp RCP 8,5, vil er havnivå estimert til å kunne stiga med ca. 40 cm (18 61 cm). Returnivå for stormflo leggjast samen med havnivåendringar og utsleppscenarioane for å definere kor mykje vasstanden kan auka under springflo/stormflo. For Øystese kan vasstanden ved springflo/stormflo, inkludert havnivåstigning og klimafaktor, ved eit 20-års gjentaksinterval (sikkerheitsklasse 1) stige til 180 cm (NN2000) for utslippsscenario RCP 8,5 ved år Forureining Skredfare (undervasskred) 5 Setningar 6 Badevatn, fiskevatn og vassdrag 7 Avrenning mot sjø 8 Spreiing av sediment ved utfylling i sjø Transport Ulykker til sjø 10 9 Utfyllinga skal fyllat til kote +1,6. Det er dermed fare for at området blir ståeande under vatn ved springflo/stormflo i framtida. Havbunnskart syner at området som skal fyllast ut ligg på eit relativt flat parti. Sjøbotn fall deretter jamt utover i Øystesebukta. Det er ikkje vurdert at det er fare for undervasskred. I rapport geotekniske undersøkingar for sjøområdet kor det skal fyllast ut, blir sedimenta omtalt med lite innhald i humus, laust lagra sand og grus. Fastheita på sedimenta aukar med djupna (Multiconsult, 2018a). Sjøfyllinga bør komprimerast for å unngå setningar på parkområdet. Ved utfylling i sjø, er det naudsynt å nytta utfyllingsmasse som ikkje er forureina. Utfyllingsmassar omfattar blande kornstørrelse, og det er naudsynt å sørga for at det ikkje vert finkorna sediment vert spreia. Utfyllingsmassar omfattar blande kornstørrelse, og det er naudsynt å sørga for at det ikkje vert finkorna sediment vert spreia. Før utfylling i sjø, må ein gjera avbøtande tiltak for å sikra at ikkje finkorna sediment kan utgjera ein skade for naturmangfaldet og badeområde. Det er registrert forureina finkorna sediment i sjøbotn i området som skal fyllast ut (Multiconsult, 2018b). Spreiing av desse sedimenta er vurdert som ei potensiell fare. Det er ikkje registrert ulykker til sjø i Øystesebukta. Planlagt tiltak legg ikkje til rette for økt båttrafikk i området. X X X 10

12 5 Risiko- og sårbarheitsvurdering Kvar uønska hending som er vurdert som ei potensiell fare i kapittel 4, vert omtala i følgande kapittel. Omfanget og kor i planområdet hendinga kan inntreffa vert vurdert. Dersom det er særlege eigenskapar og lokale tilhøve frå omtalen av planområdet, aktuell risiko- og sårbarheitstilhøve som kan påverka hendinga og hendingsforløpet (f.eks. følgjehendingar) skal vert dette omtalt. 5.1 Namn på registrering 11 Nr. 7,8,9 Forureining Omtale Det er påvist forureina sediment på sjøbotn i området kor det planleggast for utfylling. Forureininga er i tilstandsklasse III-IV, og forureininga er tilknytt finstoff (Multiconsult, 2018b). Sidan det er påvist forureina sediment, er det vurdert at det er knytt ei risiko ved utfylling i sjø. Utfyllinga kan føre til oppvirvling av finstoff og føra til spreiing av dei forureina partiklane til omkring liggande område. Undersøkingar av toppsedimenta synar at topplaga består av sand og grus, med lite innhald av finstoff, og det er i et lågt innhald av organisk materiale (Multiconsult, 2018a). Utfylling i sjø medfører lokal blakking av sjøen som følgje av finkorna sediment frå sprengsteinmassar. Dette medfører ei risiko for tilslamming av sjøbotnen og badestranda like nordaust for området. Det vandrar også sjøaure og laks opp Øysteseelvi for å gyte. Finkorna sediment frå sprengsteinsmassar har skarpe kantar. Dersom fisk oppheld seg i område med slike partiklar i sjøen, vil desse kunne skade gjeldene til fisken (Multiconsult, 2018b). Om naturpåkjenningar (TEK17) Sikkerheitsklasse flaum/skred Forklaring Nei Årsaker Spreiing av forureina masser og spreiing av finkorna sediment frå sprengsteinsmassar. Dette kan føre til skade både på naturmangfaldet i sjøen forureina sjøområdet rundt området som skal utfyllast. Tilslamming av sjøbotn kan medføra redusert kvalitet på nærliggande badestrender. Eksisterande barrierar Det er ikkje registrert eksisterande barrierar Sårbarheitsvurderingar Spreiing av forureina massar er vil skade miljøet og nautmangfaldet i sjøen og skal dermed ikkje førekomma. Spreiinga av finkorna masser frå sprengsteinsmassar kan føre til tilsalmming av sjøbotn og skade fisk. Sannsyn Særs sannsynleg Mykje sannsynleg Sannsynleg Noko sannsynleg x Lite sannsynleg Usannsynleg Grunngjeving for sannsyn Det er finkorna sediment i sprengsteinsmassar, og desse vil bil spreia ut i fjorden ved utfylling i sjø utan avbøtande tiltak. Det er lite finkorna massar i sjøbotnen og desse er det derfor ikkje vurdert til å kunne bli spreiia i stor grad. Konsekvensvurdering Konsekvenskategoriar Konsekvenstypar Ubetydeleg Liten Ein viss fare Alvorleg Kritisk Katastrofalt Liv og helse Stabilitet Materielle verdiar Miljø x x

13 Samlet grunngjeving av konsekvens Spreiing av finkorna sediment kan medføra til tilsalmming av sjøbotnen og skade naturmangfaldet. Tilslamming av sjøbotnen i badestranda vil føra til redusert kvalitet på badeområdet. Usikkerheit Låg Grunngjeving Miljøgeologiske undersøkelser (rapport) Forslag til tiltak og mogleg oppfølging i arealplanlegging og anna Tiltak Oppfølging gjennom planverktøy/info til kommunen etc. Avbøtande tiltak: - Avskjerme området med siltgardin som dekker heile vasskolonna - Tildekking av sjøbotnen med rein sand- og grusmassar - Ikkje utføre utfyllinga i gyteperiode for fisk - Ikkje utføre utfyllinga i periodar då badestranda er i bruk 12

14 6 Identifisere tiltak for å redusere risiko- og sårbarheit Forslag til tiltak og mogleg oppfølging i arealplanlegginga og anna Oppfølging gjennom planverktøy og anna Tiltak Korleis legge til rette for tilstrekkeleg sikkerheit Følgje avbøtande tiltak frå miljøgeotekniske rapport (Multiconsult, 2018b) Føresegner til byggesak i reguleringsforslaget jmf. PBL Samandrag og korleis analysen påverkar planforslaget Basert på risiko- og sårbarheitsanalysen er det vurdert at utfylling i sjø vil medføra til ei risiko for spreiing av finkorna sediment frå sprengstoffmassar til sjø. Utfyllinga kan også forårsake oppvirvling av dei forureina finkorna sedimenta som ligg på sjøbotnen i dag. Dette kan føra til skade på naturmangfaldet i sjø, samt redusert kvalitet på nærliggande badeområde. Det er naudsynt å utføra avbøtande tiltak for å forhindra spreiing av finkorna sediment. Miljøgeoteknisk rapport omtaler avbøtande tiltak i detalj, og risiko- og sårbaheitsanalysa anbefal at dei avbøtande tiltak foreslått i miljøgeoteknisk rapport vert følgt. Det er anbefalt å leda overvatn gjennom fyllinga i rør, slik at ikkje ved store nedbørsmengder er fare for utvasking av finkorna sediment frå fyllinga. Fronten av fyllings må bestå av større steinar slik at det ikkje er fare for erosjon frå bølger, straum etc. 13

15 8 Kjelder Hanssen-Bauer, I., Førland, E. J., Haddeland, I., Hisdal, H., Mayer, S., Nesje, A., Wong, W. K. (2015). Klima i Norge 2100, Miljødirektoratet, (2), 204. Retrieved from Multiconsult. (2018a). Hardangerbadet - undersøkelser på sjø. Geotekniske undersøkelser. Bergen. Multiconsult. (2018b). Hardangerbadet undersøkelser på sjø. Miljøgeologiske undersøkelser. Bergen. NVE. (2016). Klimaendring og framtidige flommer i Norge. Retrieved from 14