Det Norske Samlaget Omslag: Exil design / Egil Haraldsen og Ellen Lindeberg

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Det Norske Samlaget 2014 www.samlaget.no. Omslag: Exil design / Egil Haraldsen og Ellen Lindeberg"

Helen Bråthen
8 år siden
Visninger:

2 Det Norske Samlaget Omslag: Exil design / Egil Haraldsen og Ellen Lindeberg Tilrettelagd for ebok av BookPartnerMedia, København 2014 isbn utgåva

3 Om denne boka Ein sekstieinårig mann vaknar opp på eit hotellrom. Han har drøymt om stafetten i langrenn for herrar under OL på Lillehammer i 1994, som har nær tilknyting til ei dramatisk hending i hans eige liv. Vinteren 1994, same dag som stafetten fann stad, mista han den eldste sonen sin. Seinare blir han skild. Han er vegingeniør, lever åleine, og er fast bestemt på å halde fram med det. Men då dottera ein dag overtaler han til å opprette ein Facebook-profil, hamnar han på ei datingside som formidlar kontakt med austeuropeiske kvinner. Han får kontakt med Kataryna frå Kviterussland. Eit begjær blir vekt i han. No er han i Minsk, fast bestemt på å forføre denne kvinna som han trur han elskar, men som han enno ikkje har møtt. Nils Henrik Smith har skrive ein intens og stilsikker roman om tap, einsemd og begjær.

Vinteren 1994, same dag som stafetten fann stad, mista han den eldste sonen sin. Seinare blir han skild. Han er vegingeniør, lever åleine, og er fast bestemt på å halde fram med det.

4 Nils Henrik Smith SE ILDEN LYSE OVER JORD Roman Oslo 2014

5 Som en snekrystall mot himlens blå svever den drømmen vi lever på. Jan Vincents Johannessen

6 I

7 DÅDRAUMEN TOK SLUTT, VAKNA HAN. Det var ein morgon i fjor vinter, og han hadde drøymt om stafetten i langrenn for herrar under OL på Lillehammer 1994, der Silvio Fauner spurtslo Bjørn Dæhlie med fire hundredels sekund og sikra Italia ein gullmedalje alle i Noreg var sikre på at Noreg ville kome til å vinne. Tidlegare hadde han i periodar hatt denne draumen relativt ofte, men no var han returnert, uventa, for første gong på fleire år, og difor låg han vaken og stirte mot taket og undra seg over kvifor. Som alltid før når han drøymde dette, kunne han ikkje i vaken tilstand hugse kven som hadde gått tredje etappe for det italienske laget, og dette irriterte han. I draumen framstod det lysande klart at superveteranen Maurilio de Zolt gjekk første etappe for Italia i kamp mot den fåmælte gardbrukaren Sture Sivertsen frå Verdal i Nord-Trøndelag, og at de Zolt hadde veksla med Marco Albarello om lag samstundes som Sivertsen sende Vegard Ulvang av garde. Og han hugsa at han, i draumen som i røynda, i 1994, vart svært, svært imponert over de Zolt, som i ein alder av førtitre var den eldste deltakaren under OL, og som med fødselsdato september 1950 skulle kome til å verte den siste olympiske meisteren som var, er og alltid skal vere eldre enn han er sjølv, og at lojaliteten hans difor slo sprekker: Det fylte han med glede og beundring at de Zolt, brannmannen frå San Pietro, kunne kjempe jamt med menn som var femten, tjue år yngre, samstundes som han svært sterkt ynskte at Noreg skulle vinne stafetten, at dei skulle knuse Italia, Sverige, Finland og Samveldet av uavhengige statar og

Italia ein gullmedalje alle i Noreg var sikre på at Noreg ville kome til å vinne.

8 ære nasjonen med nok ein symboltung triumf, i suveren stil. For dette var ingen vanleg stafett, hadde han tenkt, i draumen, tenkte han der han låg vaken i ei framand seng, mange år seinare: Det var ein epokedefinerande augneblink, ei livsavgjerande hending, ikkje berre for dei fire på laget, Skiforbundet eller norsk vinteridrett, men for alt folket, vårt kollektive medvit, vår sams framtid. Ti dagar før stafetten hadde han, i lag med familien heime, sett TV-overføringa frå opningsseremonien i Lysgårdsbakkane, der ti tusen viltre vetter dansa vilt ikring, Sissel Kyrkjebø song OL-hymnen i folkedrakt frå Hardanger, og den gamle falangisten Juan Antonio Samaranch, leiar for Den internasjonale olympiske komiteen og tidlegare sportsminister i Spania under Franco, sola seg i glansen av jubel frå eit folk som, ein gong for uendeleg lenge sidan, hadde gjeve ordet «quisling» til verda. På 1970-talet, i studietida, hadde han vanka i såk. radikale sirklar, ikkje fordi han i utgangspunktet var særskilt politisk medviten eller, for den del, engasjert, men fordi det var det alle han kjente i den byen der han studerte, gjorde, og etter kvart vart såk. radikal politisk tenking ein grunnleggjande del av personlegdomen hans, som han hadde bevart i all tid sidan, trass skiftande politiske vindar, slik at han for eksempel framleis vil stille seg kritisk, eller iallfall kritisk undrande, til alt USA gjer, utan å trenge anna grunngjeving enn at det er USA som gjer det. Eit radikalt standpunkt som med tida hadde gjennomgått ein metamorfose og no altså var konservativt, ein del av eit verdsbilete han gjerne ville bevare fordi det minte han om tilværet slik det var då han var ung og framleis

ikkje berre for dei fire på laget, Skiforbundet eller norsk vinteridrett, men for alt folket, vårt kollektive medvit, vår sams framtid.

9 overtydd om at han eller meir presist: generasjonen han var ein del av skulle kunne forandre verda, noko dei vel hadde gjort, men ikkje slik dei opphavleg hadde tenkt at det skulle gjerast. Og han hugsa at han den gongen, i ei for lengst svunnen tid, hadde nekta å reise på ferie til Lanzarote i lag med ein dåverande kjærast ved å vise til at Lanzarote var ei av Kanariøyane, og Kanariøyane var ein del av Spania, og Spania under Franco var eit fascistisk diktatur, og trass i at dette ikkje var den verkelege årsaka til at han ikkje ville, eller kunne, reise til Lanzarote, var han glad for at han hadde eit (vikarierande) argument for å nekte som han faktisk kunne stå for, slik at det ikkje vart nødvendig for han å fortelje henne sanninga, nemleg at han ikkje kunne reise til Lanzarote på ferie i påskehøgtida fordi han ikkje hadde råd, fordi han måtte arbeide i ferien for å tene pengar til å halde seg i live gjennom eit langt studie år, fordi han, i motsetning til henne, ikkje hadde velståande foreldre som kunne, eller ville, subsidiere tilværet for han. Og gjennom å påstå at han ikkje var viljug til å øve vald mot samvitet gjennom å reise til dei på dette tidspunktet framleis relativt eksotiske Kanariøyane, og håne henne som han var så glad i, fordi ho hadde lyst til dette, hadde han framskunda slutten på forholdet, noko som kanskje var uunngåeleg uansett, heilt sikkert, hadde han ofte tenkt. Ho reiste i lag med ei veninne, kom heim solbrent og likesæl og fortalde han at det var over, og difor var han altså fri og frank då han eit par månader seinare, om sommaren, under ein fest på ei hytte nær stranda ikkje langt frå der han vaks opp, trefte igjen ei anna jente han ikkje hadde sett sidan skuledagane, og som no var

Kanariøyane var ein del av Spania, og Spania under Franco var eit fascistisk diktatur, og trass i at dette ikkje var den verkelege årsaka til at han ikkje ville, eller kunne, reise til Lanzarote, var

10 student i ein annan by enn der han sjølv studerte, og som seint på natta, då dei var åleine, prøvde seg på han mellom sanddynene. Han påpeikte venleg at ho var full, og det same var han, og sa at han ikkje ville utnytte henne når ho var i ein slik tilstand sanninga var, sjølvsagt, at han var engsteleg for alkoholens innverknad på eiga seksuell yteevne og fortalde henne dessutan at han var i kjærleikssorg, noko han straks angra bittert på, men som synte seg å vere ein genistrek fordi det medførte at ho gjennom den påfølgjande hausten skreiv talrike, lange, inderlege brev til han, som han svarte på, trass i at han aldri før hadde hatt for vane å skrive brev, og då dei treftest igjen, i juleferien, skjøna han (omsider) at ho var kjær i han og han i henne, og dei vart einige om å gifte seg straks studietida var over. Og slik gjekk det til at det å nekte å reise på ferie med ei jente som så svært gjerne ville reise på ferie med han, og leggje ansvaret for at han nekta, på akslene til general Franco vart ei avgjerande hending i livet hans, tilfeldig og likevel ikkje, slik alle avgjerande hendingar både er og ikkje er tilfeldige, tenkte han der han låg og venta på dagslys ein morgon i februar 2013 og framleis ikkje kunne hugse kven som hadde gått tredje etappe for Italia på Lillehammer, under stafetten. Og han undra seg over kor annleis livet hans kunne vore, både i 1994 og no, viss han ikkje hadde vore så sta den gongen, viss han ikkje hadde late politiske overtydingar som, når alt kom til alt, kanskje likevel ikkje var så viktige for han, styre avgjerda hans i denne saka, men i staden valt å gje faen i alt og reist til Lanzarote i lag med denne jenta, som han, viss han ikkje hugsa feil, hadde elska, og som utan tvil ville

på eiga seksuell yteevne og fortalde henne dessutan at han var i kjærleikssorg, noko han straks angra bittert på, men som synte seg å vere ein genistrek fordi det medførte at ho gjennom den

Like dokumenter

Olaug Nilssen. Få meg på, for faen. Roman

Olaug Nilssen. Få meg på, for faen. Roman Olaug Nilssen Få meg på, for faen Roman 2005 Det Norske Samlaget www.samlaget.no Tilrettelagt for ebok av BookPartnerMedia, København 2012 ISBN 978-82-521-8231-6 Om denne boka Ein humorstisk roman om trongen