Samhandling for grønt skifte. Oppstartmøte i Stryn kommune 29. mai 2017

Transkript

1 Samhandling for grønt skifte Oppstartmøte i Stryn kommune 29. mai 2017

2 Deltakarar på oppstartmøtet Kommunen Geirmund Dvergsdal, plan og næringssjef Sven Flo, ordførar Rune Hovde, rådmann Jan Flore, teknisk sjef Odd Rønningen, miljøvernleiar Ellen Kirkeeide, landbrukssjef Lisbeth Lervik, plankonsulent Prosjektleiinga Kyrre Groven (Vestlandsforsking) Ida-Beate Mølmesdal (Sogn og Fjordane fylkeskommune) med på Skype

3 Agenda VF Bakgrunn og framdriftsplanen i prosjektet Kommunen Kva har skjedd sidan sist? Kva skil det nye planarbeidet frå eksisterande planar i kommunen? Kva forventningar har kommunen til deltaking i prosjektet? VF Presentere tanken bak og strukturen i den regionale sårbarheitsrapporten Gjennomgang av direkte og indirekte sårbarheit for klimaendringar Begge Tematisk avgrensing i det vidare prosjektengasjementet frå kommunen Avklare framdriftsplan mellom prosjektet og kommunen sitt planarbeid Avklare «heimelekse» til neste prosjektsamling

4 VF Bakgrunn og framdriftsplanen i prosjektet Kommunen Kva har skjedd sidan sist? Kva skil det nye planarbeidet frå eksisterande planar i kommunen? Kva forventningar har kommunen til deltaking i prosjektet? VF Presentere tanken bak og strukturen i den regionale sårbarheitsrapporten Gjennomgang av direkte og indirekte sårbarheit for klimaendringar Begge Tematisk avgrensing i det vidare prosjektengasjementet frå kommunen Avklare framdriftsplan mellom prosjektet og kommunen sitt planarbeid Avklare «heimelekse» til neste prosjektsamling

5 Organisering

6 Mål 1. Styrke det regionale forvaltningsnivået i deira klimaarbeid overfor kommunane ved å utvikle nye samarbeidsformer mellom forsking og forvaltning 2. Bli betre på det tradisjonelle klimaarbeidet 3. Avklare kva nytt det grøne skiftet og klimaomstilling inneber samanlikna med det tradisjonelle klimaarbeidet 4. Styrke kunnskapen om vilkår for, og utvikle nye metodar for lokal klimaomstilling Før prosjektet Regional forvaltning Kommunar Under prosjektet Forsking Kommunar Etter prosjektet Regional forvaltning Forsking Regional forvaltning Forsking Kommunar

7 Bakgrunn Tida er i ferd med å renne ut for Paris-avtalen Figuren er frå mai 2016

8 Bakgrunn Kva vil gjere oss sårbare i framtida?

9

10 Kva er det grøne skiftet?

11 I dag Stor utvinning av fossil energi Det grøne skiftet 1. Stanse leiting etter nye kjelder 2. Byggje ned eksisterande utvinning I framtida Inga utvinning - ut over det som kan «fangast og bindast» Høge utslepp av klimagassar 1. Redusere utslepp meir og fortare 2. Også redusere utslepp frå internasjonal luft- og sjøfart og forbruk av importerte tenester og varer 3. Gjennomføre tiltak for negative utslepp Netto null utslepp av klimagassar Høgt forbruk av energi Redusere den samla energibruken Lågt forbruk av energi Moderat produksjon av fornybar energi 1. Sørge for at ny fornybar energi kjem i staden for ikkje i tillegg til eksisterande bruk av fossil energi 2. Byggje ut ny fornybar energi som ikkje er i konflikt med biologisk mangfald Fokus i debatten så langt? All energibruk frå fornybare kjelder Eit klima i endring 1. Tilpasse samfunnet til lokale klimaendringar 2. Tilpasse samfunnet til indirekte konsekvensar av klimaendringar i andre land Eit samfunn tilpassa eit annleis klima

12 Gjennomføring av prosjektet

13 Gjennomføring av kommunearbeidet AP4: Analysere samla lokal klimasårbarheit (vår/sommar) Samling 1 om sårbarheit for klimaendringar Skei mars Heimebesøk (oppstartmøte i kvar kommune) Heimelekse: lokal analyse ut frå tema i samling 1 Samling 2 om klimagassutslepp og sårbarheit for klimapolitikk juni 2017 Heimelekse: lokal analyse ut frå tema i samling 2 Gjennomført Skal skje april-mai Lokal rapportering om lokal sårbarheit (fortrinnsvis integrert i dei plandokumenta som uansett skal produserast lokalt) AP5: Utvikle lokal omstillingsstrategi (haust/vinter) Samling 3 om omstilling til nullutslepp Heimebesøk (arbeidsseminar i kvar kommune) Heimelekse: lokal analyse ut frå tema i samling 3 Samling 4 om tilpassing til direkte og indirekte konsekvensar av klimaendringar Heimelekse: lokal analyse ut frå tema i samling 4 Lokal rapportering om lokal omstilling (fortrinnsvis integrert i dei plandokumenta som uansett skal produserast lokalt)

14 VF Bakgrunn og framdriftsplanen i prosjektet Kommunen Kva har skjedd sidan sist? Kva skil det nye planarbeidet frå eksisterande planar i kommunen? Kva forventningar har kommunen til deltaking i prosjektet? VF Presentere tanken bak og strukturen i den regionale sårbarheitsrapporten Gjennomgang av direkte og indirekte sårbarheit for klimaendringar Begge Tematisk avgrensing i det vidare prosjektengasjementet frå kommunen Avklare framdriftsplan mellom prosjektet og kommunen sitt planarbeid Avklare «heimelekse» til neste prosjektsamling

15 Kva har skjedd sidan sist? (Skei, 14. mars) «Heimelekse» Endeleg avklaring av kontaktperson(ar) Lage detaljert framdriftsplan for den lokale prosessen og korleis denne skal koplast til prosjektet Avklare type og omfang på rapportar frå kommunane Avklare interesse for og evt. framlegg til dato og opplegg for «heimebesøk» der vi m.a. kan gå gjennom rapporten Gjer deg kjent med innhaldet i rapporten om regional klimasårbarheit

16 Frå energi- og miljøplan til KPA

17 Energi- og miljøplan frå 2009

18

19 Førebelse tankar om kva planen skal innehalde

20 Forventningar til deltaking i prosjektet

21 VF Bakgrunn og framdriftsplanen i prosjektet Kommunen Kva har skjedd sidan sist? Kva skil det nye planarbeidet frå eksisterande planar i kommunen? Kva forventningar har kommunen til deltaking i prosjektet? VF Presentere tanken bak og strukturen i den regionale sårbarheitsrapporten Gjennomgang av direkte og indirekte sårbarheit for klimaendringar Vidare arbeid Tematisk avgrensing i det vidare prosjektengasjementet frå kommunen Avklare framdriftsplan mellom prosjektet og kommunen sitt planarbeid Avklare «heimelekse» til neste prosjektsamling

22 Vil bli tema for samling 2 Tema for samling 1 (og dette møtet) Referat frå samling 1:

23 Om klimagassutslepp Direkte: Berre ta med utslepp som fysisk skjer innanfor dei geografiske grensene til eit land I følgje regelverk for korleis nasjonane rapporterer til FN (UNFCCC) Inneber t.d. at desse utsleppa ikkje er med: frå internasjonal luftfart og internasjonal båttrafikk, frå forbruk av importerte varer og tenester, og frå forbruk i Norge av straum (fordi alt vert rekna som fornybar energi) Indirekte: Ta med dei utsleppa som fell utanfor FN sitt regelverk Frå internasjonal luftfart og internasjonal båttrafikk Frå forbruk av importerte varer og tenester Frå forbruk i Norge av straum (t.d. rekne nordisk miks av klimagassutslepp frå straumproduksjon)

24 Blir fordelt på rekneskapen til dei landa som importerer norsk fossil energi Den offisielle norske klimarekneskapen Inkludert utslepp i andre land frå import Er ikkje med rekneskapen til noko land

25 Straum og klima Korleis måle utslepp frå straum? El-miks: Den faktiske blandinga i kraftsystemet (i Norge, Norden, Europa) utsleppa frå gjennomsnittleg brukt kwh i Norge? Marginalbetraktning: Den krafta som vert produsert når etterspurnaden er størst (i Norge, Norden, Europa) - utsleppa frå ein ekstra kwh ein kald vintermorgon med importert kolkraft frå Polen?

26 Om konsekvensar av klimaendringar Direkte konsekvensar av klimaendringar lokalt Naturskade konsekvensar som skuldast endringar i ekstremvêr og «ekstremt mykje dårleg vêr» Gradvise konsekvensar som skuldast endringar i kvardagsvêr Foto: Fjordingen. FV60 Innvik, okt Indirekte konsekvensar av klimaendringar i andre land Samfunnskonsekvensar av klimaendringar i andre land som spreier seg til norske lokalsamfunn, t.d. gjennom import/eksport og/eller av menneske på reise

27 Om klimasårbarheit som sumeffekt Påverkar klimagassutslepp Påverkar sårbarheit

28 Litt teori (3): Om klimasårbarheit som sumeffekt Klimaendringar CO 2 Samfunnsendringar Lokalsamfunnet Klimasårbarheit

29 Kva er nytt i vår modell for å analysere klimasårbarheit? GLOBALT Internasjonal klimapolitikk krav NORGE Nasjonal klimapolitikk CO 2 krav LOKALT Samla klimasårbarheit CO 2 Nye former for klimasårbarheit konsekvensar Lokale klimaendringar konsekvensar Globale klimaendringar konsekvensar konsekvensar Importerte samfunnskonsekvensar konsekvensar Samfunnskonsekvensar

30 Fokus i nasjonal klimadebatt og -politikk Kva er den lokale sårbarheita skapt av..? Klimaområde..endringar i lokalsamfunnet..endringar utanfor lokalsamfunnet Direkte - klimagass Næringsutvikling og transport Nasjonal klimapolitikk Utslepp av klima-gassar Indirekte straum Produksjon og forbruk av straum Nasjonal energipolitikk Indirekte - import Privat og offentleg forbruk Internasjonal klimapolitikk Direkte ekstremvêr Arealbruk Ekstremvêr Klimaendringar Direkte kvardagsvêr Arealbruk Kvardagsvêr Indirekte Arealbruk Klimaendringar i andre land

31 Ulike typar lokal klimasårbarheit Kva er den lokale sårbarheita skapt av..? Klimaområde..endringar i lokalsamfunnet..endringar utanfor lokalsamfunnet Direkte - klimagass Auke i spreidd busetnad, Forbod mot fossildrivne bilar, Utslepp av klima-gassar Indirekte straum Auke i lokal energiproduksjon, Auka kapasitet på eksport av straum, Indirekte - import Lokalt forbruk av kraftfôr og fiskefôr, Klimakrav til cruiseturisme, Direkte ekstremvêr Flatehogst av planta gran i bratt terreng, Auke i ekstremnedbør, Klimaendringar Direkte kvardagsvêr Tyngre maskinar i landbruket, Tap av snø i vinterturistområde, Indirekte Nedbygging av dyrka mark, Auke i tal klimaflyktningar,

32 VF Bakgrunn og framdriftsplanen i prosjektet Kommunen Kva har skjedd sidan sist? Kva skil det nye planarbeidet frå eksisterande planar i kommunen? Kva forventningar har kommunen til deltaking i prosjektet? VF Presentere tanken bak og strukturen i den regionale sårbarheitsrapporten Gjennomgang av direkte og indirekte sårbarheit for klimaendringar Vidare arbeid Tematisk avgrensing i det vidare prosjektengasjementet frå kommunen Avklare framdriftsplan mellom prosjektet og kommunen sitt planarbeid Avklare «heimelekse» til neste prosjektsamling

33 Den direkte klimasårbarheita: Den einsidige effekten av klimandringar Lokale klimaendringar Lokalsamfunnet Klimasårbarheit

34 Datagrunnlag om lokale klimaendringar Bruk utslippsscenario RCP 8,5 høy (standard valg) Velg årstid (hele året eller årstid) Velg klimaindeks Zoom inn på din region

35 Regional oppløysing Temperaturregionar Nedbørsregionar

36 MEN og det er alltid eit «men»..

37 Kor vått blir det «eigentleg» på Vestlandet?..og derfor er det dette vi bør forberede oss på? Slik reknar modellene at historien skulle ha vore Denne verdien er det dagens flaumvurderingar legg til grunn

38 Tar klimamodellane for lite i? Resultat av å køyre klimamodellar bakover Observert versus modell-auke i nedbørsmengd per 100 år og derfor er det dette vi bør førebu oss på? Slik reknar modellane at historia skulle ha vore Denne verdien er det dagens flaum-vurderingar legg til grunn

39 Og - kan ein lage gjennomsnitt av «eple og bananar»? (eller av «ulike eplesortar»?) Nedbørsregionar Fire klimamodellar Gjennomsnitt < Høgaste verdi Lågaste verdi

40 Ein alternativ framstillingsmåte (som ikkje vert nytta av klimaservicesenter.no) Ein klimaanalyse laga for KS FoU av Bjerknessenteret i dialog med Vestlandsforsking (også tatt med i Grønt skifte-rapporten) Øvre og nedre overslag er presentert som prinsipielt like sannsynleg; underforstått at snittet mellom desse ytterpunkta er ikkje mest sannsynleg = den «offisielle» versjonen

41 Så til dei konkrete resultata om konsekvensar av klimaendringar lokalt Klimaendringar Utslepp av klimagassar Ekstremvêr Kvardagsvêr Hetebølgje Naturskade: Stormflo Flaum Skred Storm osb Økosystem: Auka havnivå Nye artar Tidlegare spiring Høgere skoggrense osb Havforsuring Lokal klimasårbarheit

42 Kortversjonen: Klimaprofil Sogn og Fjordane

43 Forventa temperaturauke Engen-Skaugen, T. mfl (2009): Klimaprojeksjoner frem til Grunnlag for sårbarhetsanalyse i utvalgte kommuner. Met.no rapport 4/2009

44 Forventa endring av normalnedbør MEN... Prosentvis venta endring i mm normalnedbør i 2050 samanlikna med perioden for Vestlandet (nedbørsregion 6) Haust 12% 9% -15% Sommar 2% Vår 11% 18% Nedre verdi Øvre verdi -7% Vinter ÅRSGJENNOMSNITT 6% 18% 5% -20% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% OBS kartet til venstre representerer berre «snittet»

45 Forventa endring av ekstremnedbør Prosentvis venta endring i dagar med ekstremnedbør i 2050 samanlikna med perioden for Vestlandet (nedbørsregion 6) Haust 21% 62% Sommar 11% 68% Vår 23% 94% Nedre verdi Øvre verdi Vinter 3% 53% ÅRSGJENNOMSNITT 12% 56% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%

46 Forventa endring av snø

47 Forventa endring i vilkår for vinterturisme Forventa tal dagar med «nok» natursnø Trong for auke i kunstsnøproduksjon for å halde oppe kommersiell drift i minst 100 dagar per år «Climate protection» = scenario med sterk auke i klimatiltak (gjev ca +3 grader global oppvarming) «Business-as-usual» = scenario med inga auke i klimatiltak (gjev ca 4,5 grader global oppvarming)

48 Forventa endring i havnivå Hamner og kaier ofte det minste problemet endringane skjer så sakte at naturleg utskifting vil løyse problemet MEN problemet er baklandet og moglege økosystemeffektar av redusert litoralsone (mykje utbygging i strandsona).

49 Forventa endring i flaum Oktoberflaumen NVE har laga flaumsonekart, dei nyaste med innarbeidd omsyn til klimaendringar vha. ein standard klimafaktor på +20%/+40% (men OBS framleis rekna ut frå «gjennomsnitts-tankegangen»). Oversikt over slike kart er her: OBS: Dette er «oversvømmingskart» - ikkje utgravingskart!

50 Problemet med «de mange bekker små..» Flaum ved «Bæla» i Gudbrandsdalen/Lillehammer 2014 Årsak Verknad

51 Forventa endringar i skred Snøskred Vil auke, men trulig mest i indre strøk av Sør-Norge og Troms og Finnmark Jordskred og flaumskred Vil auke, truleg mest langs kysten frå Nord-Norge til Vestlandet Steinsprang Vil auke, vanskeleg å seie noko generelt om geografisk variasjon Leirskred Vil auke, vanskeleg å seie noko generelt om geografisk variasjon Konklusjonar frå prosjektet GeoExtrem: Problem NVE har ikkje innarbeidd ein «klimafaktor» i kartframstilling av skredfare Se

52 Forventa endring i råterisiko

53 Er også «ekstremt myke dårleg vêr» eit problem?

54 Den direkte klimasårbarheita: Den einsidige effekten av samfunnsendringar Lokale klimaendringar Lokale samfunnsendringar Lokalsamfunnet Klimasårbarheit

55 Kva samfunnsendringar betyr mest? Frå rapporten «Lokalsamfunn og klimatilpasning et framtidsperspektiv» av Tor Selstad

56 Folketalsutvikling som nøkkelfaktor +0,7% 0,39% i snitt Ser vi første teikn på eit trendskifte - korleis vil dette utvikle seg dei neste 50 åra?

57 Eksempel på samfunnsendringar som aukar eksponeringa for «klimapåverknad» Aukande mobilitet Aukande utbygging ved sjø og vassdrag Aukande nedbygging av landbruket Aukande vedlikehaldsetterslep i offentleg infrastruktur Mindre grad av lokal tilpassing i byggeskikk Nedbygging av plan- og miljøkompetanse i kommunane

58 Samfunnsmessige endringer Eksempel på sammenstilling av samfunns- og klimadata (eks Hammerfest og naturskade) Virkninger av lokale klimaendringer

59 Eks 1: Flatehogst av gran på Vestlandet Område slått ned av «Dagmar» i 2011, hogd ut i 2012 og råka av «Hilde» i 2013 Leikanger kommune I område med flatehogst er det fleire skred NGI: «det finnes i dag ikke retningslinjer for hvordan skogen skal tas med i vurderingen av skredfare» («Forslag til kriterier for vernskog mot skred DEL 1», NGI 2013) Drøfta i

60 Eks 2: Dårleg arealplanlegging

61 Flaumskred på Berstad «Loke» 14. november 2005 Fjellskred/steinsprang i 1844, tunet vart flytta dit det ligg i dag Vassmetta skred i 2005: Ny type skredhending på denne lokaliteten Vassmetta grunn etter langvarig nedbør (særleg 9. og 11. nov.) SIGVE-prosjektet tidleg på talet ikkje følgt opp?

62 Klimasårbarheit pga. «dårleg planlegging» - ikkje «dårleg vêr»? 6-7 Innafor dagens klimavariabilitet God planlegging Dårleg planlegging Skade kunne truleg ikkje vore redusert gjennom betre planlegging skade-hendingar 3-4 Utafor dagens klimavariabilitet God planlegging Dårleg planlegging Skade kunne truleg vore redusert gjennom betre planlegging 8-9

63 Den indirekte klimasårbarheita Globale klimaendringar Globale samfunnsendringar Lokale klimaendringar Lokale samfunnsendringar Lokal klimasårbarheit

64 Direkte klimasårbarheit: Norge kjem godt ut Nest best

65 Indirekte klimasårbarheit: Norge kjem dårleg ut Nest dårlegast

66 Koplingar mellom lokalt og globalt Hovedkategori Underkategori Ut av Norge Inn i Norge Mennesker og bedrifter Turister Nordmenn i utlandet Utlendinger i Norge Personer med fast opphold Nordmenn bosatt i utlandet Klimaflyktninger i Norge Personer som søker arbeid Nordmenn som arbeider i utlandet Arbeidsinnvandring Bedrifter Norske bedrifter i utlandet Utenlandske bedrifter i Norge Varer, tjenester og offentlige overføringer Ressurser utenom et økonomisk marked Energi Eksport av olje, kull og gass Import av energi Eksport av fornybar energi Mat Eksport av matvarer Import av matvarer Transport Transport gjennom norske territorium Transport ut av Norge Transport inn til Norge Andre varer og tjenester Norsk bistand/utviklingshjelp Import av andre varer og tjenester Norsk utenriksfart Annen norsk eksport Sykdomsorganismer Smitte av nordmenn i utlandet Innføring av nye organismer Andre levende organismer Utvandring fra Norge Innvandring til Norge Forurensning Økt spredning fra Norge Økt innføring til Norge Korleis påverkar dette kommunar med stor grad av import og eksport?

67 Eks: Indirekte klimasårbarheit Import av klimasensitive råvarer til lokal produksjon Bruk av fôr til fiskeoppdrett basert på fiskeri i andre land eller bruk av soya til fôr i jordbruket Sårbarheit for korleis klimaendringar i andre land kan påverke fôrressursane Innføring av nye skadeorganismar Import av tømmer frå Afrika og Canada til produksjon av pellets i Norge Sårbarheit for korleis klimaendringar i andre land kan påverke overleving av potensielle skadeorganismar som følgjer med som «blindpassasjerar» på organisk materiale

68 Oppsummert: Nokre hovudutfordringar for fylket Flaum Skred Veg Veit ikkje kor gamalt avløpsnettet er i fylket - truleg behov for store utskiftingar Små vestlandsvassdrag reagerer særleg raskt på ekstremnedbør Tiltak mot elveflaum kan auke problema ved dei verkeleg store flaumane Utrasing og massetransport ved elveflaum er eit særleg stort problem på Vestlandet, og dagens flaumsonekart gir lite informasjon om dette Oftare, men ikkje større skred Steinsprang meir vanleg lenger nord og lenger inn i landet pga auka temperatur Klimaendringar aukar drifts- og vedlikehaldskostnader, men liten ekstrakostnad å dimensjonere for endra klima ved nybygging Landbruk Høgare temperatur og mykje fukt gir gode vekstforhold for skogen, fare for meir stormfelling, Flatehogst og aukande bruk av tunge hogstmaskinar gir auka flaum-, erosjons- og skredfare Betre vekst på inn- og utmark, men usikker innhaustin. Vassjuk jord ei utfordring ved hausting Nedlegging av gardsbruk fører til dårlegare vedlikehald av kulturlandskap, som aukar naturfarerisiko

69 VF Bakgrunn og framdriftsplanen i prosjektet Kommunen Kva har skjedd sidan sist? Kva skil det nye planarbeidet frå eksisterande planar i kommunen? Kva forventningar har kommunen til deltaking i prosjektet? VF Presentere tanken bak og strukturen i den regionale sårbarheitsrapporten Gjennomgang av direkte og indirekte sårbarheit for klimaendringar Vidare arbeid Tematisk avgrensing i det vidare prosjektengasjementet frå kommunen Avklare framdriftsplan mellom prosjektet og kommunen sitt planarbeid Avklare «heimelekse» til neste prosjektsamling

70 Innretning av eksisterande energi- og klimaplan Klimaområde Miljøfyrtårnoppfordring Klimaendringar Direkte - klimagass Indirekte straum Indirekte - import Direkte ekstremvêr Direkte kvardagsvêr Indirekte Kommuneorganisasjon x x SD, vassb.varme x Levetidskostnad Grøn IT Sektorar i samfunnet Arealplanlegging Hushald Primærnæring x PBL/TEK energikrav Gang/sykkelveg -10% heile kom. x Havnivå x Haldningar Utslepp av klimagassar Lågenergibustadområde x Husdyrgjødsel -10% heile kom. Privat tenesteyting x GRIP innkj.strat. -10% heile kom. Industri x GRIP innkjøpsstrategi transp. -10% heile kom. Transport x Ringbuss

71 Døme på analyseoppsett Forventa klimaendringar (utan sterk reduksjon i globale utslepp) Endring i ekstremvêr (flaum om hausten?) (andre ) Endringar av kvardagsvêr (t.d. mindre snø om vinteren) (andre) Indirekte konsekvensar av klimaendringar i andre land? (høgare pris på importer kraftfôr) (andre) (Mindre ressursar til vedlikehald) Forventa samfunnsendringar (utan tiltak) (Nedlegging av gardsbruk) (Utbygging av fornybar energi) osb Vel tema Gjer analysen Vel tema

72 Framdriftsplan i kommunen og prosjektet Aktivitet Haust 2016 Vår 2017 Sommar 2017 Haust 2017 Vinter 2017 Kommunen Mandat for arbeidet / forankring Planprogram Høyring planprogram Vedtak planprogram Utforming av planen Fyll inn! Møte og seminar Høyring Vedtak i kommunestyret Samhanding for Grøntskifte (kan justerast i nokon grad) 1 samling: sårbarheit klimaendringar Gjennomført Oppstartmøte + heimelekse Oppstartseminar 2 samling: sårbarheit klimapolitikk juni Heimelekse + skrive rapport 3 samling: Omstilling til nullutslepp Heimebesøk + heimelekse 4 samling: tilpassing til klimaendring Heimelekse + skrive rapport

73 Heimelekse Neste samling: Gjennomgang av korleis vurdere sårbarheit for lokale klimagassutslepp og nasjonal klimapolitikk Heimelekse til neste samling: Starte arbeidet med å analysere den direkte og indirekte lokale sårbarheita for klimaendringar

74 Neste prosjektsamling juni på Skei Torsdag 15. juni: Erfaringar med å analysere lokal sårbarheit for klimaendringar Kvar kommune førebur ei kort oppsummering av arbeid sitt så langt, ut frå følgjande stikkord: Kva tema er aktuelle å analysere lokalt når det gjeld sårbarheit for klimaendringar Endringar av ekstremvêr / «ekstremt mykje dårleg vêr» (aktuelle klimaparameter, type naturskade) Endringar av kvardagsvêr (aktuelle klimaparameter, type konsekvens) Indirekte konsekvensar av klimaendringar i andre land? (type konsekvens)? Lokale samfunnsendringar som kan gjere lokalsamfunnet meir eller mindre eksponert for klimaendringar? Status i dei konkrete analysane Konkrete, førebelse eller endelege resultat? Plan for å gjere slike konkrete analysar? Utfordringar i å gjere analysane? Samla diskusjon om erfaringane så langt og korleis gå vidare for å avslutte denne delen av analysearbeidet Fredag 16. juni: Innspel til korleis vurdere lokal sårbarheit for klimapolitikk og lokale utslepp av klimagassar Gjennomgang av metode for å vurdere lokal sårbarheit for klimapolitikk og lokale utslepp av klimagassar Gruppearbeid på tvers av kommunane om korleis gjere dei konkrete lokale analysane Oppsummering av gruppearbeidet og formulering av heimelekse