Digitale tankekart i læring og undervising

Transkript

1 Digitale tankekart i læring og undervising This work by Guttorm Hveem is licensed under acreative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Norway License. Permissions beyond the scope of this license may be available at guttorm.hveem.no/blogg/om.

2 Kunne noko om kva tankekart er og kva det ikkje er Vite noko om kva tid ein bruker tankekart Vite noko om vurdering Vite noko om korleis ein jobber i mindmanager Vite noko om korleis ein bruker mindmanager mot andre program MÅL

3 Master IKT i læring Lærar NDLA Kirkenes vidaregåande Sandnes skole Høgskulen Stord/Haugesund Kven? - brukarkontakt og sosiale medier ( kirkenes vgs mest spesiallærar, chatta og hjalp elevar i andre sine timar og. sandnes skole i Sør-Varanger kommune kontaktlærar på mellomtrinnet. høgskulen stord/haugesund: ikt-pedagogisk brukarstøtte Allmennlærar med master IKT i læring. Blogga om IKT i læring sidan 2004: Men no, tankekart med meir. ((Bilde viser ikkje. ))

4 Tankekart? Kva er tankekart? Prekunnskap/Idemyldring: - skriv ned minst 5 stikkord om tankekart. Ferdig? Samanlikne med den som sit ved sida av -- Kvifor kan eg noko om tankekart? Papirversjonen var eg ukjent med KLIKK fant: verktøy for å laga websider, trudde eg og så oppdaga eg at det var litt meir For å skriva/tenka Dysleksi: veninne med sterk dysleksi, produserte 1-2 sider tekst på ein arbeidsdag. Skreiv brått 11 sider til dagen i tankekartprogramvare... Finfint, her har me kanskje ei problemstilling til masteren. Men då fann eg ut at det ikkje var så enkelt som tenkt... Før me kan gå laus på tankekart må me ha litt teori, prekunnskap.. Figur: Buzan, 2001, Hveem 2005

5 Mindtools Grafiske organisatorar Begrepskart Tankekart Tankekart er eit smalt felt, som høyrer til fleire kategoriar - mindtools - grafiske organisatorar - begrepskart - og godsakene til slutt, korleis bruker du som lærar tankekart i undervising

6 Mindtools Tenk og skap bit.ly/ghmindtools bit.ly/mindtools Kategoriar innan mindtools: Verktøy for hypertekst Utvikling av modellar Samarbeid Visualisering Bildeproduksjon Komposisjon Semantiske nettverk (Begrepskart) Eg skal bare sei noko om verktøy for å laga semantiske verktøy, men det er element frå fleire kategoriar her. Jonassen, 2000

7 Mindtools Aktiv og kritisk bit.ly/tenking bit.ly/ghhattie - aktiv lærande - kreativ tenking - kritisk tenking - kunnskapsproduksjon Mindtools slår ut på John Hattie si undersøking om kva som verkar i skulen (Concept mapping på plass 33. Men hugs no at undersøkingane om IKT er frå 2005 og mest frå førre årtusen) Kva er concept mapping? Jonassen, Hattie, 2009

8 Dette er concept mapping, eit semantisk nettverk, eller begrepskart laga av Geir Graff, Asker kommune. Dette er ei framstilling som viser assosiasjonar til omgrepet IKT. Kartet inneheld Nodar (t.d. IKT) og relasjonar (t.d. handler mye om ) Her ser ein t.d. at der er to ruter til Bøker. Den eine ruta er IKT omfattar og behandling av informasjon bl.a gjennom bøker. Den andre ruta har fleire steg : IKT handlar mykje om datamaskinar, er laga av metall som tinn, kan og brukast til å laga tinnsoldatar som HC Andersen har skriv om i ei av sine bøker. Bilde: Geir Graff

9 Mindtools Grafiske organisatorar Begrepskart Tankekart Innanfor mindtools har ein ein del verktøy som vert rekna for grafiske organisatorar. Kva er grafiske organisatorar? Det er ganske mykje eigentleg:

10 Grafiske organisatorar Organisera informasjon? bit.ly/grafiskorg Ein har mange ulike typar verktøy, i desse kan ein laga fleire forskjellige framstillingar eller produkt, samstundes så har ein ulike metodar eller reglar for korleis ein kan arbeida med grafiske organisatorar.

11 Eit lite utval? Mange måtar å framstilla informasjonen på, som t.d. fishbone, mindmapping, cycle. Det finst mange typar oppsett eller framstillingar, eg presenterer ut lite utval her.. Ein del av desse er tilpassa spesielle føremål, Desse framstillingane har ulike eigenskapar, ofte har dette ein samanheng med korleis ein systematiserer og relaterer informasjonen, t.d. rangordning. For å visa litt korleis dette kan sjå ut i ein grafiske organisator vil eg presentera nokre bilete frå forskjellige program

12 Kort fortalt har grafiske organisatorar funksjonar for visualisering av informasjon og relasjonar, desse relasjonane kan vere retningsstyrte. Vidare kan ein ofte bruka ulike fargar, størrelsar og former på tekst, nodar og relasjonar. Ein del program inneheld bibliotek med bilete, figurar og ikon ein kan bruka i kartet. Nokre verktøy er retta mot spesielle bruksformer eller arbeidsmåtar og har gjerne funksjonar som er spesialtilpassa dette. I nokre verktøy kan ein skriva tekst til nodar og relasjonar. Vidare kan ein bruke eksterne dokument, lenker og ressursar som ein del av kartet. Nokre program kan eksportera produktet til andre format og program. Ein del av programma er meir generelle og kan brukast på forskjellige måtar, mens andre er utvikla med tanke på å vere støtte i utforming av ein spesiell type kart.

13 Mindtools Grafiske organisatorar Begrepskart Tankekart Begrepskart og tankekart ser ganske likt ut for eit utrent auge, men det er to forskjellige ting...

14 Begrepskart Novak - Relasjon bit.ly/begrepskart bit.ly/ghcmap bit.ly/grevholm Teorien rundt begrepskart er utvikla av Joseph D. Novak for å forstå og sjå utvikling i kunnskap. Samanlikning av kart tidleg og på slutten av ein prosess vil visa forskjellar. Kartet med HC Andersen og tinnsoldatar er eit begrepskart. Barbro Grevholm - CMap i matematikk, t.d. Tangenten: bit.ly/ghcmap Novak, 2008 (

15 To begrepskart Er forståelige for andre enn forfattar Relasjonen er namngitt og har ofte retning. Kanskje meir presist? Lettare å vurdera? Forskjellar tidleg og seint i ein fase. Novak, Jonassen

16 Mindtools Grafiske organisatorar Begrepskart Tankekart Og no, tankekart og kanskje litt meir matnyttig.

17 Tankekart Tony Buzan - Husk bit.ly/ghbuzan Utvikla av Tony Buzan, bilete, fargar og ikon gjer det lettare å huska Egentleg papir-teori, har utvikla seg. Ringominstituttet, Bjørn Ringom driv kursing, sannsynlegvis i papirversjonen:

18 bilete, fargar og ikon gjer det lettare å huska. Bredde og plassering spelar ei rolle. Starta med papirversjonen, driv no med digitale tankekart. Digitale kart er meir dynamiske og kan innehalda meir informasjon. Samstundes kan ein velja å filtrera eller skjula deler av kartet. Bilete: Buzan, Hveem

19 Kva passar? Både begrepskart og tankekart har forslag til korleis ein skal utforma karta sine. Den viktigaste forskjellen mellom desse to typane kart er at relasjonane i tankekart ikkje er namngivne, og det vert opp til utformaren å tolka eller ha kontroll på dette Teori: kognisjon - minnefunksjonar sosiokulturell: stimulerande omgivnadar der slike verktøy kan vere ei støtte.... kunnskap må konstruerast av individet gjennom deltaking i bestemte former for sosial praksis (Ae-Hwa, Beth, 2004) konstruktivistisk læringssyn: Jonassen sitt arbeid med Mindtools sentralt. Eit anna perspektiv som støttar opp under dette er gitt gjennom Salomon og Perkins sin analyse av effekten av, med og gjennom teknologi. Der dei mellom anna hevdar at bruk av grafiske organisatorar gjer at ein kan konstruera ei framstilling det kan vere vanskeleg å laga utan bruk av teknologi. Person Pluss, kva får ein til dersom ein bruker tankekart eller mindtools i læring? Det som passar brukaren og målet er best... Og i skulen?

20 Kunnskapsløftet søkje etter informasjon utøve kjeldekritikk velje ut relevant informasjon å utarbeide, presentere og publisere eigne og felles multimediale produkt, kommunisere og samarbeide...å søke informasjon og for selv å produsere informasjon i tekst og bilder presentasjon av egne og andres arbeid å søkje etter informasjon, samanlikne og vurdere og presentere fagleg innhald å mestre sammensatte tekstformer og uttrykk produksjon og komponering og i redigering av tekster. I den sammenheng er det viktig å utvikle evne til kritisk vurdering og bevisst bruk av kilder. Bruk av digitale verktøy kan også støtte og utvikle elevenes kommunikasjonsferdigheter og presentasjoner... utforsking, visualisering og publisering. Det handlar òg om å kjenne til, bruke og vurdere digitale hjelpemiddel til problemløysing, simulering og modellering. I tillegg er det viktig å finne informasjon, analysere, behandle og presentere data med høvelege hjelpemiddel, og vere kritisk til kjelder, analysar og resultat utforske religioner og livssyn for å finne ulike presentasjoner og perspektiver... udir.no/grep handlar det mykje om informasjon å finna å vurdera å bruka å visa å huska Passar ikkje dette ypperleg då? - ikkje til alt - ikkje for alle, for mange blir det rot, nokre liker best strukturert tekst eller lister Eit døme Men korleis bruker me tankekart då?

21 Prosjektarbeid? God start Finna informasjon Fant masse informasjon Ehhh. For mykje? Prøv på nytt? Er det ikkje slik mange elevar «strandar»? Mange slit med starten. Med tankekart: Kva er temaet? Kva kan du frå før? Bygg stillas, bruk prekunnskap. Dei fleste kan noko frå før, dei må berre systematisera det Bygg rammeverk først, revider, revider, revider Lag kart over det ein veit og kva ein veit at ein må vite osb.

22 Kva tid? Søkefase Vurdering Steg 1 Steg 2 Step 3 Steg 4 Steg 5 Steg 6 Suksess Problemdefinering Analyse Konklusjon Det er hovedsakleg i to fasar tankekart er nyttig: Oppstart og avslutting, enten det gjeld skriveoppgåve, prosjekt, gruppeoppgåve osb. Fleire synest tankekartprogramvaren støtter undervegs og, men det er helst først og sist det er ein effekt med. T.d.: - idemyldring (gjerne saman) - problemdefinering - søkefase - sortere informasjon - oppsummering - vise samanhengar - puggeark (Eg skal visa nokre døme straks) Det meste eg gjer/lagar er innom tankekart tidleg eller seint i prosessen.

23 planlegging GTD? ideskisser den blå lærarplanleggaren? Notat Skrivestøtte Konstruera kunnskap Diskusjonsgrunnlag Oppsummering Puggeark Samanhengar Dysleksi? De skal få sjå ein del kart...

24 Lokal læreplan matematikk Måla sortert ut i hovudområde - ser samanhengar - ting som kan jobbast med parallellt

25 Notat frå kurs, lenker. Tar bilder med telefonen og limer inn i tankekartet

26 Elevoppgave:

27

28 Kurs, bruker presentasjonsmodus

29 Skisse til organisering av eit personalrom i fronter. Samarbeid

30 Enkelte her bruker sikkert planleggingsverktøy i læringsplattform eller den blå planleggaren, Eg brukte tankekart. Kvart fag får eigen tag/ikon filter, skriv ut ei grein Nesten ferdig vikaropplegg (men då eksport til word) gjenbruk

31

32 Favoritt: Sjukepleiarstudentar lagar vebsider om førstehjelp. Fokus på innhold og fag, ikkje verktøy

33 Naturfag: websider

34 Puggeark, oppsummering

35 Puggeark, oppsummering

36 Naturfag: oppsummering

37 Rask oversikt og tips til bruk av tidslinjer, eksportert til web/fronter

38 Diskusjonsoppgave/idemyldring

39 Skisse til undervisning

40 Produksjon og strukturering av nettsider, elevoppgave

41 Til kva? Lærar Planlegging Undervising Med elevane Diskusjon Samarbeid Elev Notat Skrivestøtte Presentasjon Konstruera kunnskap Diskusjonsgrunnlag Oppsummering Puggeark Samanhengar Dysleksi? planlegging GTD? ideskisser den blå lærarplanleggaren? presentasjon idemyldring fokus på stikkord og samanhengar spesielt godt for visuelt sterke Notat Skrivestøtte Konstruera kunnskap Diskusjonsgrunnlag Oppsummering Puggeark Samanhengar Dysleksi? Men korleis i all verda vurderer ein eit tankekart? Korleis trur du? Kva kan ein sjå på og etter?

42 Vurdering Heng det saman? Framstillingar Element Progresjon Kartet med teksten bit.ly/vurdering Du kjenner igjen eit godt fagleg produkt når du ser det Spoke, Chain, Net Dersom ein ser på elementa i analysemodellen med tanke på hierarki, prosessar, heilskap og utviklinga av forståing: startar med lause assosiasjonar og ei isolert begrepsforståelse, men gjennom prosessen, med reorganisering og omstrukturering så vert kartet meir komplekst og heilskapsoversynet vert utvikla. Ein ser at det spesielt er i dei første fasane at lause assosiasjonar er til stades i kartet. Men seinare i prosessen kan desse verte flytta, sletta eller sett i samanheng med andre begrep. I praksis: Be elevar forklara, visa, snakke med. Be om å få ulike versjonar: lever kart kvar dag/kvar veke, PDF-eksport eller tankekartet. Har noko endra seg? Kvifor trur eleven at det har endra seg? Kinchin:

43 Referansar kan ein finna her: