Regional plan for vassforvaltning for Sogn og Fjordane - Høyring av planprogram og hovudutfordringar

Transkript

1 Adm.eining: Kyst og havbruksseksjonen i region Vest Sakshandsamer: Ola Midttun Telefon: Sogn og Fjordane fylkeskommune Næringsog Kulturadministrasjon Att: Askedalen LEIKANGER Dykkar referanse: Dato: Regional plan for vassforvaltning for Sogn og Fjordane - Høyring av planprogram og hovudutfordringar Vi viser til brev av frå Sogn og Fjordane fylkeskommune som gjeld regional plan for vassforvaltning høyring av planprogram og hovudutfordringar. Fiskeridirektoratet region Vest har i samarbeid med hovudkontoret utarbeida innspel til høyringa. I vårt svar har vi teke utgangspunkt i spørsmåla i dei to høringsdokumenta. Fiskeridirektoratet sine regionar føl opp arbeidet med vassforvaltningsplanane regionalt. Fiskeridirektoratet sitt hovudkontor har ansvar for oppfølging av rømt fisk i dette arbeidet. Fiskeridirektoratets rolle Fiskeridirektoratet er myndighetene sitt rådgjevande og utøvende organ innan fiskeriog akvakulturforvaltning i Norge, og er underlagt Nærings- og fiskeridepartementet (NFD). Fiskeridirektoratet sitt samfunnsoppdrag er å fremje lønsam og verdiskapande næringsaktivitet gjennom bærekraftig og brukerretta forvaltning av marine ressursar og marint miljø. Følgjande lover er sentrale i Fiskeridirektoratet si utøving av mynde: Lov om akvakultur LOV (akvakulturloven) Lov om forvaltning av viltlevande marine ressursar LOV (havressurslova) Lov om retten til å delta i fiske og fangst LOV (deltakerloven) Postadresse: Postboks 185, 5804 Bergen Telefon: Organisasjonsnr: E-postadresse: postmottak@fiskeridir.no Internett:

2 Akvakulturlovgivninga regulerer og gjev krav og plikter ved etablering, drift og avvikling av akvakultur, dvs produksjon av akvatiske organismar (vasslevande dyr og plantar). Som produksjon reknast eit kvart tiltak for å påverke levande akvatiske organismar si vekt, storleik, antal, eigenskapar eller kvalitet. Fiskerilovgivninga regulerer og set krav knyta til deltaking i fiskeri og utøving av fiske. Havressurslova regulerer all hausting og anna utnytting av viltlevande marine ressursar og tilhøyrande genetisk materiale. Lova gjeld ikkje hausting og anna utnytting av anadrome laksefisk. Deltakerlova regulerar adgongen til å drive ervervsmessig fiske og fangst og anna hausting av viltlevande marine ressursar. Innspel høring av planprogram Medverknad i vassforvaltningsarbeidet Sektormynda si plikt til medverknad følgjer av vannforskrifta og plan- og bygningslova. Vi føreset at det er mogleg for Fiskeridirektoratet å oppfylle denne plikta gjennom medverknad på vassregionnivå. Medverknad på vassområdenivå utfordrer vår ressursbruk og kapasitet, og kan som utgongspunkt ikkje forventast. Organisering av arbeidet i ny Vestland region Vassregion Sogn og Fjordane og vassregion Hordaland har vore tilnærma likt organisert frå Med fylkessamanslåing til Vestland fylkeskommune frå , er det naturleg at dei to vassregionane også vert slått i saman til ein vassregion som vert heitande Vestland vassregion. Organiseringsmodellen er presentert i høyringa, og Fiskeridirektoratet har ikkje merknader til slik organisering. Tema det skal arbeides med fram til høyring av oppdatert vassforvaltningsplan Vi har merknader til nokre tema: Styrke kunnskapsgrunnlaget Det er avgjerande at data og innspel frå sektormynda vert teke inn og registrert i Vann- Nett. Oppdatert og kvalitetssikra informasjon om påverknad frå akvakultur blei gjennomgått i lag med fylkesmannen i mai Etter at vi våren 2019 har teke ut nye rapportar frå Vann-Nett, har vi på nytt oppdaga fleire registreringer som er hefta med feil og manglar. Døme på dette er der påvirkningstype er registrert med feil påvirkingsdrivar eller påverknad frå akvakultur er registrert i vassforekomster der det ikkje lenger er eller har vore slikt løyve. Fiskeridirektoratet vil fortsatt bidra med kvalitetssikring av våre datasett fram mot oppdatering av vassforvaltningsplanene. Vi understrekar samstundes at dynamikken i overføring av data frå sektormynde til Vann- Nett må betrast. Side: 2/7

3 Oppdatere miljømål, unntak og tiltak Eit styrka og oppdatert kunnskapsgrunnlag, Vann-Nett, er ein føresetnad for å halde oppdaterte miljømål, unntak og tiltak. Vidare vil det ha betydning for omsøkte tiltak når sektormynda foretek vurdering etter vannforskriften 12, både om den kjem til anvending og om vilkåra i 12 er oppfylde. Plastforurensing Fiskeridirektoratet arbeider aktivt med forebygging for å bidra til å redusere marin forsøpling frå fiskeriaktivitet, samt med opprydding av tapte og gjenståande fiskereiskap på havbotn. Vi arbeider også med å forebygge og redusere marin forsøpling frå havbrukssektoren. Marin forsøpling, spesielt plast i havet, er eit trugsmål mot alt dyreliv i havet. Vi har etter kvart fått mange eksempel på korleis plast kan forårsake lidelse og død hos fisk, sjøpattedyr og sjøfugl. Vidare kan tapte fiskereiskap verte liggjande på botn og drive såkalla spøkelsesfiske i årevis, og forårsake uetisk død på fisk, krabbe og hummar. Både fiskeri- og akvakulturlovgivinga har plikter og krav av forbyggjande og avbøtande art. Til dømes er det etter havressurlova plikt til sokning og rapportering ved tap av reiskap og forbod mot å etterlate gjenstandar i sjøen. Etter akvakulturlova er det sett krav til miljømessig forsvarleg etablering, drift og avvikling, samd oppryddings- og gjenfangstplikt. Program for utredning av konsekvensar for miljø og samfunn Havressurser, fiskeri og akvakultur er avhengige av reine sjøområde for bærekraftig forvaltning, hausting og produksjon av sjømat. Vi forventar at effekter av planar og tiltak, samt konsekvensar for viltlevande marine ressursar og for fiskeri- og akvakulturnæringa vert analysert og vurdert i samband med konsekvensutreiingar. Tiltak og prioriteringar i det vidare planarbeidet Fiskeridirektoratet sine tiltak er i all hovudsak grunnleggjande tiltak for å oppnå krav i regelverk, og det vil i utgangspunktet ikkje være mogleg å prioritere om, eller når tid tiltaka skal gjennomførast. Fiskeridirektoratet vil fastsetje aktuelle tiltak etter sektorregelverk, og registrere dette i Vann-Nett. Det er gjeve nasjonale føringar av om påverknad frå lakselus og rømt oppdrettsfisk i kap.5. Det er der presisert at «Forslag til tiltak i vannforvaltningsplaner og tiltaksprogram etter vannforskriften som følge av påvirkning fra lakselus og rømt oppdrettsfisk skal være basert på dette kunnskapsgrunnlaget. Eventuelle tiltak skal fastsettes av sektormyndigheten i tråd med relevant sektorregelverk.» Tiltak knytt til påverknad frå rømt fisk har Fiskeridirektorates hovudkontor ansvar for. Side: 3/7

4 Regionale planføresegn knyta til vassforvaltingsplanen (plan- og bygningslova 8-5) Vi meiner at det ikkje er ønskeleg eller naudsynt med regionale planføresegn til vassforvaltningsplanen. Vi føreset at sektormynda følgjer opp at godkjente vassforvaltningsplanar vert lagt til grunn i kommunale planar, og at dette er tilstrekkelig. Innspel høyring av hovudutfordringar Beskrivelse av miljøtilstand og påverknad Fiskeri og akvakultur Påverknadsgruppa «Fiskeri og akvakultur». Vi forstår «fiskeri» til å her være påverknad frå kommersiell hausting/fiskeri i sjø. Fiske i kystvatn/sjø er ikkje del av vassforskriften, og såleis vil denne påverknadsgruppa være grunna akvakultur. Nærare om påverknad frå akvakultur Fiskeridirektoratet fører tilsyn med at verksemder driv i samsvar med akvakulturregelverket. Akvakulturlova har eiga kapittel om miljøhensyn. I Ot.prp. nr. 61 ( ) er ansvaret for miljøpåverknader frå akvakultur utdypa (jf. akvakulturlova 10): «Første ledd bestemmer at akvakultur skal etableres, drives og avvikles på en miljømessig forsvarlig måte. Plikten medfører at akvakultur skal drives slik at produksjonen ikke på noe tidspunkt fører til vesentlige negative effekter på miljøet.» «Med miljømessig forsvarlig menes at driften skal være forsvarlig både i forhold til forurensing og økologiske effekter, herunder biologisk mangfold.» Førebygging og handtering av effektar av rømming og etterleving av biomasseregelverket er særleg prioriterte område. Fiskeridirektoratet skal føre eit risikobasert tilsyn med akvakulturnæringa og gje veiledning om regelverket. Utslepp frå akvakultur Fiskeridirektoratet region Vest i samarbeid med fylkesmannen, foretok våren 2018 ein kvalitetssikring og oppdatering av kunnskapen om påverknad utslipp fra akvakultur for innlegging i Vann-Nett. Det er i hovudsak kystvassførekomstar som kan påverkast grunna utslipp frå akvakulturanlegg, påvirkningstypene«diffus avrenning og utslepp frå fiskeoppdrett» og «punktsutslipp frå akvakultur». Til grunn for vår vurdering av kva for påverknad akvakultur har i vassforekomstane nyttast miljøovervaking ved lokaliteten (NS 9410:2016 «Miljøovervåkning av bunnpåvirkning fra marine akvakulturanlegg»). Vidare nyttast kunnskap som til dømes straummålingar, drift (t.d. driftsplanar og biomasserapportering) og anna miljøovervaking i området. Vi har også oppdatert i kva for vassførekomstar det er akvakultur og ikkje, nye lokalitetar er klarert og andre er trukket tilbake (sletta i akvakulturregisteret) både i sjø og på land. Oppdateringa er utført Side: 4/7

5 i samsvar med karakteriseringsveilederen (Veileder Karakterisering, kapittel 4), der påverknad er gradert etter følgande skala: stor, middels og liten. Rapportar vi har teke ut frå Vann-Nett våren 2019 viser at det framleis er fleire feil og manglar i data som er registrert til vassførekomstene. Døme på dette er at påverknadstypar fleire stader er registrert med feil påverknadsdriver eller påverknad frå akvakultur er registrert i vassførekomster der det ikkje lenger er, eller har vore slikt løyve. Fiskeridirektoratet peiker på at planprogram og hovudutfordringar i stor grad baserer seg på data henta frå Vann-Nett, og vi forventar derfor at data vi og andre sektormynde leverer i tilstrekkelig grad vert følgd opp og lagt riktig inn i Vann-Nett. Rømt fisk Fiskeridirektoratet har utført påverknadsanalysen for rømt oppdrettslaks med utgangspunkt i vassdragsliste med klassifisering av tilstand for atlantisk laks (Salmo salar) etter vannforskrifta frå Miljødirektoratet. Klassifiseringa etter vassforskrifta er basert på klassifisering etter kvalitetsnorm for villaks med koblingsnøkkel for åra Vi vil presisere at tilstand etter vassforskrifta og tilstand etter kvalitetsnormen ikkje må tydast til å være det samme, noko det synes som vassregionane legg til grunn i høyringsdokumenta. Påverknadsanalysen er i hovudsak basert på data frå det «Nasjonale overvåkingsprogrammet for rømt oppdrettslaks i vassdrag» i I tillegg er Kvalitetsnorm for villaks (VRL-rapport nr ), fangststatistikk frå Lakseregisteret og andre relevante rapportar brukt for å vurdere tilstand og sårbarheit for det einskilde vassdrag. For innslag av rømt oppdrettslaks er det lagt hovudvekt på nyare data, frå åra , som er vurdert og samanstilt i det «Nasjonale overvåkingsprogrammet for rømt oppdrettslaks i vassdrag». Overvakingsdata frå tidligare år har også vore ein del av vurderingsgrunnlaget der dette har vore hensikstmessig. Data frå 2018 var ikkje tilgjengeleg då vurderinga vart utført. Av totalt 454 vassdrag i heile landet hadde Fiskeridirektoratet tilstrekkeleg datagrunnlag om innslag av rømt fisk til å sette påverknadsgrad for 171 av desse. Analysen er utført i samsvar med karakteriseringsveilederen (Veileder Karakterisering, kapittel 4). Betydninga ein gitt påverknad vil ha på miljøtilstanden skal graderast etter følgjande skala: stor, middels eller liten. Påverknader som vurderes til å ha stor eller middels påverknad på miljøtilstanden vert ansett som vesentlige. Informasjon om påverknad fra rømt fisk blei lagt inn i Vann-Nett , og er registrert på aktuelle vassførekomstar i vassdraga. Vassdrag utan påverknad har ingen registrering om dette i Vann-Nett. For vassdrag som er smitta av Gyrodactylus salaris, eller er under behandling og reetablering, er det ikkje føreteke noko påvirkningsanalyse. Sogn og Fjordane Fiskeridirektoratet har vurdert påverknad frå rømt oppdrettslaks i vassdraga Vikja, Årøyelva, Daleelva, Jølstra og Gloppenelva til middels grad. Påverknad i Nærøydalselva, Flåmselvi, Aurlandselvi, Fortunvassdraget, Sogndalselva, Dalselva, Flekkeelva, Gaula, Side: 5/7

6 Nausta, Osenelva, Hopselva, Åelva, Ryggelva, Loelva, Strynselva, Hjalma, Eidselva og Ervikelva er vurdert til liten grad. Genetisk tilstand for villaks er basert på eldre data, medan påverknadsanalysen byggjer på nyare overvakingsdata ( ). Dette har ført til at det for nokon vassdrag tilsynelatande ikkje er samsvar mellom genetisk tilstand og påverknad frå rømt fisk i Vann-Nett. Departementa, NFD og KLD, har bestemt at dette løysast ved å dele påverknadstypen «rømt fisk» i Vann-Nett i to påverknadstyper: "Rømt fisk" er påverknaden som vert registrert gjennom innslag av rømt oppdrettslaks i elvene. "Genetisk effekt" vert registrert gjennom målt genetisk endring i fisk i elvene. Nærare detaljer knytt til dette vil verte klargjort i eit samarbeid mellom Fiskeridirektoratet og Miljødirektoratet, og det vil sendast ut informasjon når desse vurderingane er tilgjengelig i Vann-Nett. Andre kommentarar og innspel Fiskeridirektoratet ser at det i Sogn og Fjordane er utarbeida hovudutfordringsdokument til kvar av dei fire vassområda i regionen. Vi legg til grunn at dokumentet hovedutfordringer i Sogn og Fjordane inneheld det same, men mindre detaljert. Vi har derfor ikkje gått gjennom dei lokale dokumenta. Oppsummering/avslutning Eit reint og godt vassmiljø er av stor betydning for bærekraftig forvaltning, hausting og anna bruk av viltlevande marine ressursar, samt for akvakultur. Vi imøteser at ein i det vidare arbeidet med vassforvaltning legg til rette for at ein kan oppnå god økologisk tilstand og godt økologisk potensial i vassførekomstene. Avslutningsvis minner vi om endringane i vassforskrifta for å sikre ei meir rasjonell og effektiv oppdatering av vassforvaltningsplanane. Vi forventar derfor ein mindre omfattande og ressurskrevjande prosess som leiar fram til oppdatering av planen. Med helsing Leni Marie Lisæter seksjonssjef Ola Midttun seniorrådgiver Brevet er godkjent elektronisk og vert sendt utan handskriven underskrift. Side: 6/7

7 Mottakarliste: Sogn og Fjordane fylkeskommune Nærings- og Kulturadministrasjon Askedalen LEIKANGER Kopi til: Fiskeridirektoratet Postboks BERGEN Sentrum Fylkesmannen i Vestland Njøsavegen LEIKANGER Mattilsynet Felles postmottak Postboks BRUMUNDDAL Side: 7/7