Saksnr Utval Møtedato Samferdselsutvalet Fylkesrådmannens tilråding Fylkesutvalet Fylkestinget

Transkript

1 saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: /2019 Janne Lønsethagen Saksnr Utval Møtedato Samferdselsutvalet Fylkesrådmannens tilråding Fylkesutvalet Fylkestinget Bypakke Ålesund - lokalpolitisk behandling Innleiande informasjon om prosessen Samferdselsutvalet handsama eit forslag til bypakke Ålesund, sak SA- 15/18. Etter at denne saka var behandla i SA-utvalet, blei Brosundtunnelen lagt til ved handsaming av saka i Bystyret i Ålesund Saka blei dermed trekt frå vidare handsaming i fylkeskommunen, då porteføljen ikkje lenger var i tråd med det faglige grunnlaget utarbeidd av statens vegvesen. Styringsgruppa for bypakka arbeidde vidare med prosjektporteføljen gjennom hausten Samferdselsdepartementet presiserte at om Brosundtunnelen blir tatt inn i porteføljen, så må andre tiltak i pakka vurderast takast ut, eller så måtte det gjørast andre grep for å holde eit forsvarleg nivå på bompengebelastninga, samtidig som finansieringsplanen er realistisk. Dette svaret kom i desember I det vidare arbeidet i styringsgruppa blei det vurdert slik at for å nytte midla som ligg inne i NTP til E 39 Vegsund Breivika, så måtte pakka også inkludere denne strekninga. Pakka blei dermed utvida med enda eit prosjekt, samtidig som den opphavlege pakka blei redusert med tre prosjekt. Med utgangspunkt i desse endringane i pakka, har Statens vegvesen gjennomgått økonomien og prosjekta i pakka gjennom faglig grunnlag som er vedlagt. For fleire detaljar, sjå vedlegg. Ved handsaming i bystyret i Ålesund vart det framsett eit alternativt forslag til det faglege grunnlaget som styringsgruppa for bypakken hadde sendt vidare til administrasjonen i Ålesund kommune og Møre og Romsdal fylkeskommune for vidare saksbehandling. Det alternative forslaget som vart vedtatt i bystyret i Ålesund er identisk med den bypakken som vart handsama i samferdselsutvalet , og det faglege grunnlaget frå 2018 er dermed grunnlaget for den alternative pakken. Fylkesrådmannen vil i denne saka gjere greie for: a)styringsgruppa sitt forslag til bypakke Ålesund våren 2019 b) vedtak frå bystyret i Ålesund kommune i sak 45/19, 6.juni 2019, «Endelig lokalpolitisk behandling bypakke Ålesund» basert på faglig grunnlag frå 2018.

2 a) Styringsgruppa sitt forslag til bypakke Ålesund Bypakke er eit samleomgrep for samferdsels- og bymiljøtiltak som skal delfinansierast med bompengar. Arbeidet med bypakke Ålesund tok til allereie i 2010, med ei orientering om ein mogleg bypakke for bystyret i Ålesund. Bypakkar i Møre og Romsdal og Bypakke Ålesund har vært til behandling i Fylkestinget tidlegare, sjå sak T-37/14, og T-25/17, Investeringsprogram for fylkesvegar , T-48/17, samt SA-15/18. For historikk sjå faglig grunnlag, kapittel 2.2, og SA-15/18. Faglig grunnlag er grunnlag for Stortingsproposisjon om prosjektet. Ein føresetnad er at prosjektet blir vedteke lokalt. Når endelig vedtak i kommune og fylkeskommune er klart, startar vegdirektoratet arbeidet med bompengeproposisjonen for bypakke Ålesund, som skal behandlast i Stortinget. Parallelt med dette arbeidet startar KS2, som er ein statleg kvalitetssikringsprosess av planlegging, gjennomføring og finansiering av prosjektet. Denne blir utført av uavhengige konsulentar på oppdrag av finansdepartementet og skal gjennomførast på alle prosjekt over 750 millionar kroner som blir lagt fram for Stortinget. Viss arbeidet går etter planen kan bompengeproposisjonen for bypakke Ålesund handsamast i Stortinget 2020/2021. Byggestart og innkrevjingsstart for pakka vil då bli medio Hovudpunkter frå det faglige grunnlaget datert våren 2019: Mål for bypakke Ålesund er: Byen skal ha et pålitelig og effektivt transportsystem for alle transportformer. Transportsystemet må møte veksten i transportsektoren. Bypakken skal bidra til å utvikle et framtidsrettet kollektivtilbud. Bypakken skal bidra til attraktiv og bærekraftig byutvikling. I tillegg har Ålesund kommune vedteke at dei ønsker å legge nullvekstmålet til grunn for bypakka. Fylkeskommunen har mål om 15 prosent kollektivandel i Ålesund.

3 Prosjekter i bypakke Ålesund: Figur 1. Bypakke Ålesund 2019 prioriterte prosjekter PROSJEKT kostnad (mill kr.) Anslått Miljøtiltak i Ålesund sentrum Kollektivknutepunkt E136, E39, vegtilpasning campus Kollektiv, sykkel, gåing, trafikksikkerhet Brosundbro, og ny gate i forlengelsen av Keiser 280 Wilhelms gate Brosundtunnelen 920 Kollektivterminal gateterminal i Keiser 80 Wilhelms gate Kollektivknutepunkt ved Ålesund sjukehus 50 Kollektivknutepunkt ved Campus Ålesund Campus del 2 E136 Breivika-Lerstad E39 Vegsund-Breivika Tiltak for framkommelighet for buss, for gående 280 og syklende og trafikksikkerhet. Tiltak kartlegges videre. Kollektivtiltak, jf. Framtidige kollektivkonsepter i 130 Ålesund - rapport fra COWI SUM PROSJEKTER 6870 Bomstasjoner 20 SUM Tabell 1.

4 Denne pakka er endra frå førre handsaming i SA-utvalet. Blant anna er fv. 60 Blindheim-Flisnes tatt ut av prioriteringslista, og er no på lista over uprioriterte prosjekt, som kan takast inn om det blir rom for det gjennom porteføljestyringa. E136 Lerstad-Campus er også tatt ut. Samstundes er det tatt inn tiltak for å understøtte kollektivtilbodet gjennom ei rekkje mindre kollektivtiltak, anbefalt gjennom rapporten «Framtidige kollektivkonsepter i Ålesund» utarbeidd av COWI. I 2018-versjonen av bypakka var det føresett at mellom anna E39 Vegsund- Breivika og Brosundtunnelen skulle vurderast som ein del av eit trinn 2. I fagleg grunnlag frå 2019 er det lagt opp til eitt trinn på bypakka. Derfor er E39 Vegsund Breivika tatt inn i portefølja, for å kunne ta med den som er tatt inn i siste seks års periode i gjeldande NTP Prioriteringa av prosjektet i NTP er betinga av at det blir tilslutning til eit opplegg for delvis bompengefinansiert utbygging av transportnettet i Ålesund. Som ein del av vegprosjekta i pakken vil det også vere tiltak for gange, sykling, trafikksikkerhet og kollektiv. For heile oversikta over tiltaka og endringa frå førre handsaming, sjå faglig grunnlag vedlagt. Figur 2. Bypakke Ålesund: sykkel- kollektiv- og trafikksikkerhetstiltak

5 Utbyggingsplan: Tabell 2. Finansieringsplan: Mill kroner Etter 2029 Sum Statlige midler Fylkeskommunale midler Kommunale midler Bompenger Sum Tabell 3. Brutto bompengebeløp er berekna til omlag 6 milliardar kroner. Om lag 370 millionar kroner skal gå til å dekke innkrevjingskostnadar, og om lag 700 millionar kroner til å dekke netto rentekostnadar. Bompengetakster: 2019-kroner Takstgruppe 1 Takstgruppe 1 Takstgruppe 2 med rabatt* Utenom rush * (20-24) Rush (07:00-09:00 og * (28-32) :00-17:00) Tabell 4. *førebelse berekningar Bompengetakstane er satt som eit spenn, for å unngå at saka må handsamast på nytt om den eksterne kvalitetssikringa gir andre beløp enn det faglege grunnlaget. Endelege bompengetakstar vil handsamast i ei eiga sak før bommane blir satt opp. Med autopass-brikke vil bilar i takstgruppe 1 få 20 prosent rabatt, og kostnad for bompassering med brikke er førebels rekna til 20 kroner utanom rushtida, og 30 kroner i rushtida.

6 Rabattordningar Det er satt eit betalingstak på 70 passeringar kvar månad. Etter 70 passeringer betalar man ikkje for fleire passeringer gjeldande månad. Det er også ein timesregel, som gjer at man berre skal betale for ei passering i løpet av ein time. Nullutsleppskøyretøy i klasse 1 skal få 50 prosent rabatt, mens i takstgruppe 2 har dei 100 prosent rabatt. Kollektivtransport i rute er fritatt frå betaling, det same gjelder utrykkingskøyretøy og forflyttingshemma. Rabatten føresett AutoPASSbrikke og gyldig avtale med bomselskap. Figur 3. Bypakke Ålesund: Kart over bomsnitt For meir detaljerte kart, sjå faglig grunnlag vedlagt saka. Brosundtunnelen Bystyret i Ålesund kommune vedtok at dei ønskte å ta inn Brosundtunnelen i bypakke Ålesund. Den er no tatt inn i det faglige grunnlaget. Det var undersøkt med samferdselsdepartementet om Brosundtunnelen kunne takast inn i bypakke Ålesund. Signala frå Samferdselsdepartementet var at om Brosundtunnelen skulle inn i pakka, måtte andre tiltak ev takast ut, eller det måtte gjørast andre grep. Det er gjort, blant anna er fv. 60 Blindheim-Flisnes tatt ut. Strekninga E136 Lerstad - Campus er også tatt ut. Samstundes er E 39 Vegsund- Breivika tatt inn i pakka. Brevet frå samferdselsdepartementet seier også at eigarskapet til Brosundtunnelen må vere avklart før prosjektet kan bli vedtatt, då det er store driftskostnadar knytt til ein undersjøisk tunnel midt i eit byområde. Organisering og styring Bypakka skal styrast gjennom porteføljestyring. Det vil seie at innafor rammene til pakka kan det bli gjort endringar for å sikre rasjonell framdrift og økonomistyring. Det kan også omprioriterast mellom prosjekt (inkl. marginal plussliste) viss behovet endrar seg i løpet av bompengeperioden. Det er også viktig å merke seg at det no ikkje er anledning til å auke takstar med 20 prosent, eller auke innkrevingstida med 5 år om prosjekta overskrider planlagt ramme, som har vært vanleg prosedyre i tidlegare bypakkar. Ønsker ein utviding av bypakka, må saka bli handsama på nytt i Stortinget.

7 Fylkeskommunen er etter gjeldande reglar garantist for bompengelånet. Dersom garantiansvaret elles vert utløyst, har fylkeskommunen difor rett til å krevje innkrevingsperioden lengja med inntil fem år. Det er satt opp ei styringsgruppe for bypakke Ålesund, med deltaking frå Ålesund kommune, Møre og Romsdal fylkeskommune og Statens vegvesen. Varaordfører i Ålesund leier gruppa, mens fylkesordfører og strategisjef i Statens vegvesen Region Midt er medlem av gruppa. Styringsgruppa si hovudoppgåve er å legge til rette for dei prioriteringar som vil vere nødvendig i porteføljestyringa, og sjå til at gjennomføringa skjer i tråd med dei endelege føringane for bypakka. Styringsgruppa for bypakke Ålesund ønsker at ein ser på moglegheita for å innføre satelittbasert vegprising og bli pilot for et slikt system. Styringsgruppa har også vedteke at dersom sentrale retningslinjer opnar for at nullutslippskøyretøy oppnår mindre rabatt, så kan det bli innført i bypakka. Det er derfor tatt inn som eigne punkt i fylkesrådmannens innstilling. Vurdering Måloppnåing: Bypakke Ålesund er eit viktig tiltak for å nå fleire av måla i Fylkesplana, med tilhøyrande tiltaksplanar. For samferdsel bidrar bypakke Ålesund til måloppnåing for hovudmål 1 om auka kollektivandel. Bypakka bidrar også til måloppnåing for hovudmål 3, Transportsystemet skal utviklast og haldast ved like, samt vere effektivt, tilgjengeleg og trafikksikkert for alle typar trafikantar. Bypakka er også viktig for hovudmål 7, gang- og sykkelvegnettet skal byggjast ut som eit verkemiddel for betre framkomme, trafikksikring, folkehelse og klima. Mange av tiltaka vil også oppfylle eller trekke i retning av mål fylkeskommunen har som regional utviklingsaktør, både i Fylkesplan med tilhøyrande tiltaksplaner, kollektivstrategien, strategi for gåande og syklande, regional delplan for klima og miljø, og regional delplan for attraktive byar og tettstader (senterstrukturplana), som alle er politisk vedtekne planar. Bypakka inneheld tiltak som prioriterer kollektivtrafikken. Samstundes er vegtiltaka såpass store at dei vil betre bilens konkurransevilkår. Det er gjort ei analyse av korleis den planlagde bypakka vil påverke reisemiddelfordelinga i Ålesund, sjå vedlegg. Kort fortald vil bypakka, med finansiering av bompengar, føre til 3100 færre reiser totalt, og 7100 færre bilreiser. Det blir ein liten auke i tal kollektivreiser, på 600 daglege reiser. Det vil bli 1000 fleire syklistar og 2300 fleire gåande. Denne analysen fangar ikkje opp korte reiser (innanfor same grunnkrets). Det er difor grunn til å tru at særleg talet på gåande og syklande er noko høgare enn det som vert synleggjort her. Reisemiddelanalysen frå 2019 er gjort ut frå fagleg grunnlag frå same år, dvs. med bl.a. Brosundtunnel og E39 Vegsund- Breivika inne. I Ålesund kommune er dagens tal på reiser omlag reiser kvar dag (ein Ålesunder reiser 3,54 reiser kvar dag i følge den nasjonale reisevaneundersøkinga 2013/2014). Det vil seie at bypakka med bompengar fører til ei auke i sykkelandelen frå dagens 3 prosent til 3,5 prosent. Gangandelen vil auke frå 19 til 20 prosent. Kollektivandelen vil auke frå 6 prosent til 6,3 prosent.

8 Dette er grove utrekningar med noko usikkerheit. I modellen er ikkje reiser internt i grunnkretsane tatt med, dette vil truleg føre til at gang- og sykkelandel er noko underestimert. Samstundes er ikkje tala direkte samanliknbare, då tala gjelder reiser innanfor kommunegrensene, og ikkje reiser føretatt av innbyggarane i Ålesund som reisevaneundersøkinga gjer. Til tross for desse usikkerheitene gjer det likevel ein grov oversikt over effektane av pakka med bompengar og rushtidsavgift. EFFEKT-modellen og modellane som Statens vegvesen brukar er ikkje eigna til å synleggjere verknader av kollektivtiltak. I tillegg er det fleire av kollektiv-, gang- og sykkeltiltaka som ikkje er koda inn i modellen. Det vil også bidra til å underestimere tal kollektivreiser. I tilleggsnotatet frå COWI som er vedlagt som viser Reisemiddelfordeling, er det også slik at auka tal kollektivreiser kjem på grunn av at det har blitt dyrare å kjøre bil, ikkje på grunn av forbetringar i kollektivtilbodet. Dermed er truleg kollektivandelen underestimert i grunnlagstala. Likevel ser det ut til at veksten og måloppnåing for kollektivreiser vil vere lav. Finansieringsplan: Møre og Romsdal fylkeskommune har gjort intensjonsvedtak i T-37/14 om finansiering av 5 prosent av bypakke Ålesund, fordelt med 2,5 prosent til investeringsmidlar, og 2,5 prosent i driftsmidlar til kollektivtransport. Dette blei ved forslag til vedtak i 2018 til 82 millionar kroner til høvesvis investering og drift, av planlagt bypakke på til saman 3,275 milliarder kroner. Summen er prisjustert til 2019 kroner, og utgjer no 85 millionar kroner. Fylkesrådmannen foreslår å flytte fire millionar frå perioden til perioden Midla blir flytta fram for å kunne planleggje tiltak, så fylkeskommunen har ressursar til å delta i planlegginga frå oppstart av prosjektportefølja. Det er viktig at tiltak for kollektiv, gange og sykkel kommer tidleg i perioden, då det er grunnlag for å gjere endringar i reisevanar når bommane kjem opp i Midla må prioriterast i framtidige investeringsprogram og økonomiplanar. Det er også ein føresetnad at fylkeskommunen bidrar med tilsvarande sum til drift av kollektivtransport. Fylkeskommunen har allereie auka tilskotet til drift av kollektivtransport i Ålesundsområdet i fleire omgangar. Dette er gjort blant anna for å ha eit godt tilbod når bypakka startar opp. Frå og med 2016 er tilbodet forbetra i fleire omgangar, så den årlege auken i tilskot utgjer 17,8 millionar kroner. Det utgjer rundt 15 prosent i auka tilskot til forbetra tilbod. Slik sett vil fylkeskommunen bidra med sine forpliktingar med å oppretthalde tilbodet på dagens nivå. Vi skal bidra med minst 85 millionar kroner i ekstra tilskot til drift av kollektivtrafikk gjennom 15 år, det gir eit snitt på 5,5 millionar i årleg tilskot. I sak T-37/14 blei det vedteke at det var forventa at partane i bypakken utarbeida ein plan for restriksjonar i privatbilismen på sine ansvarsområde når fylkeskommunen går inn med finansiering og auke i kollektivtilbodet. Analysen av reisemiddelfordelinga viser at det er førespegla liten vekst i tal kollektivreiser i pakka slik den er samansett, sjølv om det er usikkerheit knytt til dei gjennomførte analysane for kollektivreiser. Samstundes har vi mål om å endre reisemiddelfordelinga i Ålesund, og eit mål om 15 prosent kollektivandel. Dette når vi ikkje utan ei klar satsing på kollektivtrafikken, og at kollektivtransport får prioritet framfor privatbilen.

9 Rapporten utarbeidd av COWI, «Framtidige kollektivkonsepter for Ålesund», sak SA-20/19, viser at for å nå målet om kollektivandel, så må tal passasjerar auke med 185 prosent innan COWI seier at i det anbefalte konseptet «prioritert buss», så må rutetilbodet doblast, samstundes som det må fleire andre styrkingar til for å kunne nå ein kollektivvekst på 39 prosent. Veksten på 39 prosent føresett ny infrastruktur som planlagd i 2018-utgåva av bypakka (ikkje inkl. Brosundtunnelen). Gapet mellom målet om 185 prosent vekst og det som kan bli oppnådd gjennom bussatsing, må bli realisert gjennom andre verkemiddel, som til dømes parkeringsrestriksjonar og andre tiltak som gir endra konkurranseforhold mellom bil og buss. Grove berekningar viser at utgiftene til kollektivtransporten vil vere 80 millionar kroner høgare i Ålesundsområdet viss man når nullvekstmålet, og då er passasjerinntektene ved måloppnåing tatt med. Auka passasjertal vil gi høgare inntekter, men samstundes høgare kostnader til drift. Auke i etterspurnad etter kollektivtrafikk kjem gjerne i rushtida, når kapasiteten er godt utnytta. Dette viser at fylkeskommunen ikkje har økonomiske musklar til å ta dette løftet aleine. Det er derfor viktig å jobbe for at staten bidrar med midlar til drift av mobilitets- og kollektivtilbod i Ålesundsområdet. Dette er også føresett i intensjonsvedtaket i sak T-37/14. I vedtaket heiter det at finansiering på lang sikt er tenkt løyst gjennom: a. å arbeide for auka rammeløyvingar frå staten til kollektivdrift b. å arbeide for å få små- og mellomstore byar inn i beløningsordninga c. å oppnå at staten utviklar heilskaplege bymiljøavtalar for små- og mellomstore byar Møre og Romsdal Fylkeskommune har no i 2019 ein annan økonomisk situasjon enn i 2014, og det er i enno mindre grad rom for å auke driftstilskotet utan statlege bidrag. Trepartssamarbeidet mellom fylkeskommunen, kommunen og Statens vegvesen skal jobbe vidare med ein utviklingsplan for kollektivtransporten i Ålesundsområdet. Målretta tiltak for drift av kollektivtrafikken, framkometiltak for buss og restriktive tiltak for bil blir viktig for å gi eit godt og tilpasse kollektivtilbod framover. Ein må også sjå på å utnytte ny teknologi og smarte løysingar for å lage kostnadseffektive mobilitets- og kollektivløysingar, og sjå dette i samanheng med parkeringsstrategien som Ålesund kommune skal jobbe med framover. Ålesund kommune har også starta arbeidet med tiltak som prioriterer buss, og har satt av 28 millionar kroner over fire år til framkometiltak. Brosundtunnelen Ålesund kommune ønsker at Brosundtunnelen skal bli fylkesveg, då dei meiner at den vil ha fylkesvegfunksjon, då den vil få ein overordna transportfunksjon gjennom Ålesund sentrum. Fylkeskommunen er oppteken av at vegsystemet i Ålesund må sjåast i samanheng, og at ein ikkje bør ha parallelle vegar med same funksjon og klassifisering. Fylkesrådmannen er i dialog med Ålesund kommune om eigarskapet til Brosundtunnelen. Eigarskapet til tunnelen vil handsamast i ei eiga sak.

10 Organisering og styring Det er ikkje lenger høve til å utvide bompengeperioden eller auke takstar i tilfelle prosjekt blir meir kostbare enn føresett. Samstundes har fylkeskommunen i samband med garantiansvaret fortsatt moglegheit til å utvide bompengeperioden med inntil 5 år, eller auke i realtakstane med 20 prosent. Det vil vere sentralt å ha god kostnadskontroll, inntektskontroll og porteføljestyring gjennom prosjektperioden. Det har vært arbeida med eit mandat for arbeidet i styringsgruppa, der rapporteringsrutinar er spesifiserte, samt instruks for styringsgruppa og arbeidsgruppa, for å sikre at eventuelle vesentlige endringar i porteføljestyringa blir handama lokalpolitisk. Dette mandatet skal ferdigstillast og bli lagt fram for politisk behandling for SA-utvalet før bypakkearbeidet startar opp. b) Lokalpolitisk handsaming i Ålesund kommune I sak 49/19 i formannskapet i Ålesund kommune blei det fleirtal for felles forslag til innstilling, som ein kan sjå i vedlegget faglig grunnlag bypakke Ålesund I bystyret fall formannskapet si innstilling, og eit nytt forslag til vedtak basert på faglig grunnlag frå lokalpolitisk handsaming i 2018 fikk fleirtal. Det må vere lokalpolitisk einigheit om forslag til bypakke for at den skal handsamast av Stortinget. Fylkesrådmannen vurderer det slik at sidan innhaldet i det vedtaket som Ålesund bystyre fatta er utgreidd gjennom det faglege grunnlaget frå 2018, kan saka gå vidare til behandling i Fylkestinget. Fylkesrådmannen tar derfor inn forslag til vedtak frå faglig grunnlag frå førre sak i SA-utvalet, som var planlagt til Fylkestinget før saka stoppa i Ålesund bystyre. I forslaget er beløpa prisjustert til 2019-kroner, i tillegg til at ny kostnadsvurdering av E136 Breivika Lerstad frå faglig grunnlag 2019 er tatt inn. Det er også gjort mindre justeringar av vedtakspunkta i samråd med Statens Vegvesen Region Midt. Som tidlegare vist, blir då dei viktigaste endringane frå 2019 til forslaget frå 2018 at Brosundtunnelen og E39 Vegsund-Breivika blir tatt ut. Fv. 60 Blindheim- Flisnes blir tatt inn, og E136 Lerstadtoppen Campus blir tatt inn. Heile saksgrunnlaget frå 2018 kan bli sett i SA-15/18. Utbyggingsplanen er vist i tabellen nedanfor.

11 Prosjektliste Anslått Prosjekt kostnad i 2018 (mill kr)* Anslått kostnad (mill kroner)** Miljøtiltak i Ålesund Ny Brosundbro, gate fra Waterfront- 270 sentrum Posthuskrysset 280 Kollektivterminal gate, Keiser Wilhelmsgate Kollektivknutepunkt Kollektivpunkt sjukehus Miljøgate campus - kollektivknutepunkt E136 Breivika - E136 Breivika-Lerstad Lerstad E136 Lerstadtoppen-Campus Kollektiv, sykkel, gåing, trafikksikkerhet Tiltak på fv 60 Blindheim Flisnes Tiltak på E39 ved Myrland Tiltak for framkommelighet for buss, for gående og sykelende og trafikksikkerehet. Tiltak kartlegges videre. 280 Sanering av kryss, tilrettelegging for 270 gående og syklende samt kollektivtrafikk E39 Myrland, påkjøringsrampe 50 Sum PROSJEKTER Bomstasjoner Byggeplanlegging/planlegging/prosjektering Tabell 5. KOSTNADER BYGGING BYPAKKE ÅLESUND - utbyggingsplan 2019-kroner Prosjekt Ny Brosundbro, gate fra Waterfront-Posthuskrysset Kollektivterminal gate, Keiser Wilhelmsgate Kollektivpunkt sjukehus Miljøgate campus - kollektivknutepunkt E136 Breivika-Lerstad Gang- og sykkelveg, trafikksikkerhet og kollektiv E136 Lerstadtoppen-Campus Bomstasjoner Fv. 60 Blindheim-Flisnes Byggeplanlegging/planlegging/prosjektering E39 Myrland, påkjøringsrampe Byggeår Tabell 6. KOSTNADER BYGGING Tal i prosjektlister er avrunda, mens i utbyggingsplana er det nøyaktige tal.

12 Finansieringsplan kroner Etter 2029 Sum Statlege midlar Fylkeskommunale midlar Kommunale midlar Bompengar Sum Tabell 7. Bompenger Det er lagt opp til ei gjennomsnittlig takst på kroner for takstklasse 1, det vil seie at takstgruppe 1 får takst i spennet kr, og takstgruppe 2 får takst i spennet kroner. Køyretøy i takstgruppe 1 får rabatt på 20 prosent ved bruk av brikke. Det er ein timesregel, der ein betalar for ein passering kvar time. I tillegg er det eit betalingstak på 60 passeringar kvar månad. Nullutsleppskøyretøy i klasse 1 har etter nasjonale retningslinjer 50 prosent rabatt, mens i takstgruppe 2 har dei 100 prosent rabatt. Kollektivtransport i rute er fritatt frå betaling, det same gjelder utrykkingskøyretøy og forflyttingshemma. Brutto bompengar vil vere millionar kroner, inkludert innkrevjings- og rentekostnadar. Vurdering av bypakke Ålesund etter bystyrets vedtak Fylkesrådmannen si vurdering til faglig grunnlag frå gjeld fortsatt. Fleire store tiltak som vil fremme bilen sin konkurransekraft er tatt ut av pakka. Samstundes har bompengekostnaden for bilistane gått ned. Reisemiddelanalysen for faglig grunnlag datert viser liten innverknad på tal kollektivreiser etter innføring av bypakka. Tala for kollektivreiser blir truleg underestimerte i analysen, men dei gir likevel ein indikasjon. Også tal for gange og sykkel er lågare i denne utgåva enn i pakka frå Dermed må det fleire tiltak til for å nå ønska reisemiddelfordeling i Ålesund. Det blir lagt til grunn at det skal bli arbeidd vidare med bypakke Ålesund trinn 2, blant anna for bygging av E 39 Vegsund- Breivika. Det blir viktig å arbeide for at tiltak som skal gjerast i trinn 2 bygger opp under måloppnåing for bypakke Ålesund. Det er nokre endringar i forslag til vedtak nedanfor, samanlikna med vedtaket frå sak SA-15/18, i tillegg til prisjustering til 2019 kroner. I punkt 12 er det ei endring. Etter nye retningslinjer frå samferdselsdepartementet om at det ikkje lenger er høve til å utvide bompengeinnkrevjinga ved overskridingar, er punkt 10 frå opphaveleg fagleg grunnlag frå endra. I dette forslaget sitt punkt 16 er det presisert at fylkeskommunen skal finansiere eit forsterka kollektivtilbod som minst er på same nivå som investeringsmidlane i sum i løpet av bompengeperioden, dette er i motsetnad til punkt 13 i opphavleg fagleg grunnlag vedlagt. I punkt 3 står det 14 bomstasjonar, i motsetnad til tidlegare 13, det manglar ein bomstasjon i Lerstadtunnelen som ikkje er bygd.

13 Punktet om nasjonale retningslinjer for nullutsleppskøyretøy er endra, ettersom dei nasjonale retningslinjene er endra. Det er også lagt til eit punkt om 20 prosent rabatt ved brikke for takstgruppe 1. Tilleggsvedtak frå Ålesund bystyre Fylkesrådmannen vil i denne omgang berre fremme dei nødvendige vedtakspunkta for at bypakka skal bli vedtatt, utan tilleggspunkt utanom punktet om fylkeskommunens garantiansvar, verken frå førre handsaming eller frå bystyret i Ålesund. I arbeidet i styringsgruppa har styringsgruppa vedtatt at Ålesund ønsker å innføre satelittbasert vegprising, og vil gjerne bli pilot for eit slik system. Fylkesrådmannen støtter dette, og fylkesrådmannen anbefaler også at det blir lagt inn ein moglegheit for å vurdere rushtidsavgift på eit seinare tidspunkt. Bystyret i Ålesund ønsker også at i eit byggetrinn 2 må Brosundtunnel og E 39 Vegsund-Breivika ha prioritet. Brosundtunnelen er ikkje eit prioritert prosjekt i fylkeskommunen. Bystyret i Ålesund oppmodar om at E136 Lerstadtoppen- Campus blir vurdert erstatta av kollektivtiltak som er foreslått gjennom rapporten Framtidige kollektivkonsepter i Ålesund, utarbeidd av COWI. Fylkesrådmannen har ikkje hatt anledning til å gå nærare gjennom kva konsekvensar det vil ha for måloppnåing i pakka, og vil ikkje fremme dette forslaget. Bystyret ber også om at påkjøringsrampa på E39 Myrland blir vurdert på nytt når kommunedelplanen for E39 er fastsatt. Fylkesrådmannen støtter dette. Bystyret ønsker også at store overskridingar på vegtiltak ikkje skal gå på kostnad av dei andre prosjekta i bypakka. Fylkesrådmannen støtter dette. Bystyret ønsker også at dei mindre tiltaka for gåande, sykkel, kollektiv og trafikktrygging kjem tidleg i perioden, og at utbyggingsplanen skal bli endra i tråd med dette. Fylkesrådmannen støttar også dette forslaget. Ålesund kommune ønsker å komme med i ordninga med byvekstavtalar. Fylkeskommunen fremmer dette ønsket gjennom innspel til ny Nasjonal transportplan , sjå sak U-52/19. Fylkeskommunen set av midlar til planlegging av tiltak i perioden frå Organiseringa av trepartssamarbeidet i bypakka må sjåast i samanheng med overføring av fylkesvegadministrasjonen til fylkeskommunen. Fylkesrådmannen er kjent med at etter at bystyret gjorde vedtak i saka, blei det krevd lovlighetskontroll av bystyret sitt vedtak. Denne lovlighetskontrollen er ikkje sluttbehandla. Fylkesrådmannen legg fram forslag til vedtak basert på b) faglig grunnlag frå Forslag til vedtak: Statens vegvesen har tilrådd følgjande vedtak for bypakke Ålesund: 1. Møre og Romsdal fylkeskommune går inn for at det vert etablert ei bypakke for Ålesund i tråd med «Bypakke Ålesund Faglig grunnlag trinn 1» frå Statens vegvesen, datert 1. februar 2018.

14 2. Møre og Romsdal fylkeskommune går inn for at bypakke Ålesund vert delvis finansiert med bompengar. Det er lagt til grunn ei prosjektportefølje med ei samla økonomisk ramme på om lag 3,65 mrd. kroner inkludert etablering av bomstasjonar. Følgjande finansieringsplan er lagt til grunn for prosjektet: kroner Etter 2029 Sum Statlege midlar Fylkeskommunale midlar Kommunale midlar Bompengar Sum Bypakka skal delfinansierast med bompengar basert på tovegs innkrevjing i 14 bomstasjonar som vist i Statens vegvesen sitt faglege grunnlag. 4. Møre og Romsdal fylkeskommune gir si tilslutning til at det blir lagt til grunn ein gjennomsnittleg takst på kroner. Dette er rekna til å gi følgjande takstar: - Takstgruppe 1: kroner - Takstgruppe 2: kroner 5. Ved bruk av elektronisk brikke får køyretøy i takstgruppe 1 ein rabatt på 20 prosent. Det vil ikkje vere rabatt for køyretøy i takstgruppe I tråd med nasjonale føringar er det lagt til grunn at nullutsleppskøyretøy i takstgruppe 1 får 50 prosent rabatt, medan nullutsleppskøyretøy i takstgruppe 2 får 100 prosent rabatt. Dersom det blir opna for at nullutsleppskøyretøy får lågare rabatt, kan dette innførast i bypakken om dette vert aktuelt. 7. Bompengetakstane er føresett regulerte i takt med auken i konsumprisindeksen. 8. Det er lagt til grunn timesregel. For køyretøy i takstgruppe 1 er det også lagt til grunn eit månadstak på 60 betalande passeringar per kalendermånad. 9. Det blir innført ein timesregel for begge takstgrupper der første registrerte passering i sentralsystemet skal gjelde. Når det blir teknisk mogleg, vil den passeringa med høgast takst i løpet av ein time gjelde. 10. Møre og Romsdal fylkeskommune legg til grunn at bompengar skal krevjast inn i inntil 15 år. 11. Alle rabattordningar føreset gyldig avtale og bruk av brikke. 12. Dersom økonomien i prosjektet vert dårlegare enn føresett, er Møre og Romsdal fylkeskommune samde i at det må kuttast i fastsett portefølje for bypakka. 13. Dersom økonomien i prosjektet vert betre enn føresett, er det lagt til grunn at prosjekt frå marginallister knytt til trafikktrygging, gang- og sykkelveg eller kollektiv kan takast inn i pakken, eller at takstane og/eller innkrevjingsperioden vert redusert.

15 14. Møre og Romsdal fylkeskommune godkjenner at det vert sett opp bomstasjonar på lokalt vegnett om det vert ei monaleg overføring av trafikk inn på lokalt vegnett etter at tiltak som skilting, reduserte fartsgrenser og stenging er gjennomførte. 15. Møre og Romsdal fylkeskommune legg til grunn at det vert arbeidd vidare med bypakke Ålesund byggesteg 2. Gjeld Møre og Romsdal fylkeskommune: 16. Fylkestinget vedtek at Møre og Romsdal fylkeskommune bidreg med 85 mill. kroner til investeringstiltak i prosjektet bypakke Ålesund. Dette vert innarbeidd i budsjett og økonomiplan for I tillegg skal fylkeskommunen finansiere eit forsterka kollektivtilbod som minst er på same nivå som investeringsmidlane i sum i løpet av bompengeperioden. 17. Under føresetnad av Kommunal- og moderniseringsdepartementet si godkjenning, garanterer Møre og Romsdal fylkeskommune med sjølvskuldnarkausjon for bompengeselskapet si gjeld, med pant i bompengeselskapet sin rett til å krevje inn bompengar. Det samla garantibeløpet er avgrensa oppover til mill. kroner med tillegg av 10 prosent av til ein kvar tid gjeldande hovudstol til dekking av eventuelle tilkomne renter og omkostningar. Det samla garantibeløpet blir slik mill. kroner. 18. Garantien gjeld frå første opptrekk på finansieringa i samband med rekvisisjonar frå Statens vegvesen i byggeperioden, og gjennom innkrevjingsperioden på 15 år. Innkrevjingsperioden kan i særskilte tilfelle forlengast med inntil fem år. I tillegg skal garantien gjelde inntil to år, jf. garantiforskrifta 3. Samla garantitid blir, inkludert byggjeperioden, på inntil 22 år frå første opptrekk på finansieringa i samband med rekvisisjonar frå Statens vegvesen. Garantisten sine utlegg kan dekkast gjennom ein auke av realtakstane med inntil 20 prosent og ei forlenging av bompengeperioden med inntil 5 år. Garantien gjelder inntil bompengeselskapet si gjeld er nedbetalt og vert redusert i takt med nedbetalinga av lånet. Det er føresett at garantien blir sikra 1. prioritet i retten til å krevje inn bompengar. Fylkesrådmannens forslag til vedtak i tillegg til forslag til vedtak frå Statens vegvesen: 19. Møre og Romsdal fylkeskommune meiner det er prinsipielt feil at ein fylkeskommune skal ta på seg garantiansvar for statleg og kommunal infrastruktur, jf. punkt 17 og 18 i vedtaket, og ber om at dette spørsmålet blir fremma som ei prinsippsak ovanfor Stortinget så snart som råd. Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Arild Fuglseth samferdselssjef

16 Vedlegg 1 Faglig grunnlag bypakke Ålesund Trafikkanalyse bypakken COWI mars Nyttekostnadsanalyse og reisemiddelfordeling 4 Bypakke Ålesund - avklaring av bypakkens omfang 5 Bypakke Ålesund trinn 1Forslag til lokalpolitiske vedtak med vedlegg 6 Trafikknotat COWI Bypakke Ålesund - Trafikk- og nytte-kostnadsanalyse Endelig lokalpolitisk behandling - bypakke Ålesund_9_Protokoll Ålesund bystyre