JORDBRUKSSTATISTIKK 1966

Transkript

1

2 NOREGS OFFISIELLE STATISTIKK XII 224 JORDBRUKSSTATISTIKK 966 AGRICULTURAL STATISTICS 966 STATISTISK SENTRALBYRÅ CENTRAL BUREAU OF STATISTICS OF NORWAY OSLO 967

3 Utkome for Representativ landbrukstelling 923 VII 7. Landbruksareal og husdyrhold 924 VII 53, 925 VII 83, 926 VIII 28, 927 VIII 39, 928 VIII 77, 930 VIII 40, 93 VIII 66, 932 VIII 94, 933 IX 6, 934 IX 43, 935 IX 7, 936 IX 96. Jordbruksstatistikk 937 IX 32, 938 IX 59, X 99, 945 X 7, 946 X 48, 947 X 6, 948 X 95, 949 XI 44, 950 XI 69, 95 XI 08, 952 XI 27, 953 XI 76, 954 XI 202, 955 XI 235, 956 XI 276, 957 XI 308, 958 XI 34, 959 XII 46, 960 XII 54, 96 XII 84, 962 XII 8, 963 XII 49, 964 XII 78, 965 XII 202. Jordbrukstellingen i Norge 949: Første hefte. Arealet, husdyrholdet m. v. XI 40. Annet Eiendomsforholdene, arbeidsstyrken m. v. XI 7. Tredje De naturlige jordbruksområder XI 87. Fjerde Oversikt XI 03. Jordbruksteljinga i Noreg 959: Første hefte. Areal, husdyrhald, m.m. XII 40. Andre Maskinar og reiskapar m. m. XII 53. Tredje Eige- og leigetilhøve, arbeidskraft m. m. XII 79. Fjerde <.< Dei naturlege jordbruksområda XII 88. Femte Oversyn XII 23. Også i 907, 97, 929 og 939 var det særskilde jordbruksteljingar. Oppgåver over husdyrhald, utsæde m. m. vart henta inn saman med folketeljingane i 835, 845, 855, 865, 875, 890 og 900. Ein viser også til Beretninger om amternes økonomiske tilstand ( ). Av statistiske publikasjonar som gjeld jordbruket, kan ein elles nemne meieristatistikken (årleg frå 925) og veterinærstatistikken (årleg frå 889) og av særskilde etterroknader Husdyrbruket. Produksjon Svineholdet 3. april 934 og Pelsdyrtellingen. september 927/28 VIII /47 XI IX IX IX X 5. Beitetellingen 935 IX 0. med statsstnitte X. Gårdbrukernes og småbrukernes formue og gjeld 932/33 IX 8. Bondenes bruttoformue og gjeld 940, 944 og 946 X 83. Alders- og yrkesstrukturen i jordbruket XII 69. Frukttreteljing 965 A 40. REKLAMETRYKK A.S - BERGEN

4 Føreord I dette heftet legg Byrået fram resultata frå utvalsteljinga i jordbruket pr. 20. juni 966. Omframt dei vanlege oppgåvene over areal og husdyrhald blei det henta inn oppgåver over arbeidskraft på bruka. Dessutan inneheld heftet resultata av ei undersøking over skade på frukttrea etter den harde vinteren Heftet inneheld elles der årlege statistikken over avlingane i jordbruk og hagebruk, husdyrhald pr. 3. desember, kjøtkontroll, fjøskontroll, paringsstatistikk for svin, løner i jordbruk og skogbruk, omsetnad og prisar på fast eigedom m. v. Det er også med eit oversyn over prisar på jordbruksprodukt og produksjonsmiddel m.v. Konsulent Alfred Gustafson har stått for det meste av arbeidet med publikasjonen. Fullmektig Anna Strand har hatt arbeidet med avsnitt VIII. Statistisk Sentralbyrå, Oslo, 24. juli 967. Petter Jakob Bjerve Norvald Ones

5 Preface This publication contains the results from the annual sample survey of agriculture at 20 June 966. In addition to the usual statistics on area and livestock, data were collected on labour force on the holdings. Also included in this publication are the results of a survey of the damage to fruit trees caused by the hard winter This volume further contains the annual statistics of agricultural and horticultural crops, livestock at 3 December, controlled slaughtering, milk yield etc. registered at milk-recording societies, covered sows, wages in agriculture and forestry, sales and prices of real property etc., and a survey of prices of agricultural products and means of production etc. Mr. Alfred Gustafson has been responsible for the preparation of the greater part of this publication. Mrs. Anna Strand has been in charge of the compilation of the statistics in chapter VIII. Central Bureau of Statistics, Oslo, 24 July 967. Petter Jakob Bjerve Norvald Ones

6 Innhald I. Det statistiske materialet II. Jordbruk og hagebruk. Jordbruksarealet Nydyrking Avlingane Oversyn Tabellar Side Nr. Side a. Jordbruket b. Hageb ruket III. Husdyrhaldet. _ Talet på husdyr Husdyrprodukta a. Samla produksjon b. Meieridrifta e. Kjøtkontrollen d. Paringsstatistikken for svin e. Pelsskinn f. Fjoskontrollen IV. Driftsmiddel. Maskinar og reiskapar Kunstgjødsel og kraftfôr V. Arbeidskraft i jordbruket VI. Prisar, økonomi m v. Prisar på landbruksprodukt og produksjonsmiddel 2. Rekneskapsresultat i jordbruket Jordbrukets totalrekneskap Investeringar, lån og statstilskot Løner i jordbruk og skogbruk 6. Prisar på faste eigedomar a. Omsetnad av fast eigedom b. Prisar ph eigedomane VII. Arbeidskraft på bruk over 5 dekar i Talet på bruk og personal- 2. Utrekna årsverk Bruka etter arbeiclskraft og husdyrhald VIII. Skadar på frukttrea etter vinteren_ Samandrag på engelsk , Vedlegg. Utvalsteljing for jordbruket Publikasjonar sende ut frå Statistisk Sentralbyrå sidan. forre utgåve av Jordbruksstatistikk _...., 9 3 Standardteikn --- Null. Oppgåve vantar Tal umogeleg (ulogisk)

7 Contents General survey Tables Page No. Page I. The statistical material 7 Agriculture and horticulture Agricultural area Cultivation Production a. Agriculture b. Horticulture III. Livestock Number of livestock Livestock production a. Total production b. Dairy products c. Controlled slaughtering d. Covered sows e. Fur production f. Milk yield, etc., registered at milk-recording societies IV. Means of production Machinery and implements Fertilizers and concentrated feeds V. Labour force in agriculture VI. Prices and working results Prices of agricultural products and means of production Working results in agriculture Aggregate account of agriculture Investments, loans and subsidies Wages in agriculture and forestry Prices of real property a. Sales of real property b. Prices of the properties VII. Labour force on holdings with more than 5 decares Number of holdings and persons 7 2. Calculated man-years 8 3. Holdings by labour force and livestock 8 VIII. Damage to fruit trees caused by the winter English summary 2 Appendixes. Sample survey of agriculture Publications issued by the Central Bureau of Statistics since the previous edition of Agricultural Statistics 93 Explanation of Symbols -- Nil. Data not available. Category not applicable

8 Oversyn I. Det statistiske materialet. Pr. 20. juni 966 Mel det halde ei utvalsteljing for jordbruket etter liknande retningsliner som i åra Teljinga omfatta om lag bruk med over 5 dekar jordbruksareal. Det var 0 prosent av bruka med 5, 00 dekar jordbruksareal og 20 prosent av bruka med meir enn 00 dekar ved den fullstendige jordbruksteljinga i 959. I utvalet var kommunar og bruksklassar representerte i hove til talet på bruk ved jordbruksteljinga. Innan kvar bruksklasse var bruka tekne ut tilfeldig. Utvalet som blei nytta i 966 var det same som i Totaltal for areal og husdyrtal i 966 er rekna ut for dei einskilde fylke på grunnlag av dei relative endringane i areal og husdyrtal frå 959 til 966 ved dei undersøkte bruka. Utrekninga gjeld såleis for bruk med over 5 dekar jordbruksareal, men det er gjort tillegg for bruk med inntil 5 dekar, med same areal og dyretal som i 959. I samband med areal- og husdyrteljinga 20. juni blei det i 966 henta inn. oppgåver over arbeidskraft på bruk over 5 dekar på liknande måte som ved utvalsteljinga i 962. Ei utvalsteljing for husdyrhald pr. 3. desember 966 blei halden på same måte som ved førre årsskifte. Denne teljinga omfatta eit utval av kommunar, men elles dei same bruka som ved teljinga 20. juni. Det var med i alt om lag bruk, eller nær 4 prosent av bruk med over 5 dekar jordbruksareal i 959. På grunnlag av endringane dyretalet frå juni til desember på dei undersøkte bruka, er det rekna ut totaltal for husdyrhaldet i heile landet under eitt. Avlingsstatistikken for jordbruket byggjer på oppgåver frå jordstyret i kvar kommune. For hagebruket byggjer statistikken på 'oppgåver frå fylkeslan db ruk ssel sk ap a Årlege oppgåver over lønene i jordbruk og skogbruk blir innhenta på spørjeskjema som i januar blir sende til nokre gardbrukarar i kvar kommune. Statistikken over omsetnad av faste eigedomar og utrekning av gjennomsnittsverdiar pr. skyldmark byggjer på oppgåver over tinglyste heimelsbyte. Publikasjonen har også med ein del annan statistikk vedrørande jordbruket, frå Byrået og frå andre institusjonar. II. Jordbruk og hagebruk. (Tab. -6). Med fulldyrka jord meiner ein jord som har vore pløgt eller oppbroten til vanleg plogdjupn. Natureng og overflatedyrka jord gjeld slåtteng og kultur-

9 beite som ikkje er fulldyrka. Ein tek ikkje med utslåtter, hamnehagar og anna udyrka beite i utmark. Frå 959 er jordbruksarealet rekna som summen av fulldyrka jord og natureng og overflatedyrka jord. Tidlegare var også utslåttene med. Produktiv skog etter skogbruksteljinga i 957 er skog som fyller same minstekrav som Landsskogtakseringen reknar med ved revisjonstakseringane. Tala gjeld berre skogeigedomar med minst 25 dekar produktiv skog og/eller skogreisingsareal. «Anna areal» er skilnaden mellom samla landareal etter Geografisk oppmåling og jordbruks- og skogarealet. Det meste er areal over skoggrensa. Dette arealet er rekna ut av Landsskogta 7,seringen, men seinare revidert i Byrået. «Anna areal» under skoggrensa omfattar såleis hagemark og utslåtter, myr under skoggrensa, uproduktiv mark (impediment) og areal nytta til byggjegrunn, vegar, jarnvegar m.v. Samla landareal utgjer 95,3 prosent og ferskvatn 4,7 prosent av totalarealet.. Jorcibrulisarealet. (Tab. -5). Oppgåver over jordbruksarealet og bruken av det blir kvart,år i tidsrommet mellom dei fullstendige jordbruksteljingane samla inn ved utvalsteljingar pr. 20. juni. Frå 959 gjeld tala heradskommunar og bykommunar. Samla kornareal er rekna ut til dekar i 966. Det,er 3 prosent mindre enn året før. Byggarealet gjekk ned med ein halv prosent. Havrearealet minka med 0 prosent og kveitearealet med nær 60 prosent. Arealet av oljevokstrar til mogning er utrekna til dekar, eller 33 prosent meir enn året før. Potetarealet gjekk ned med 8 prosent til dekar i 966, medan arealet av grønsaker på friland auka noko. GrønfOrarealet, medrekna fôrraps, auka med over 20 prosent, medan arealet av rotvokstrar og f6rmergkål gjekk ned med 0 prosent. Det var uvanleg mykje brakk i 966. Samla areal av åker og hage var om lag som i 965. Samla engareal var og om lag som året før, men det var litt mindre slåtteng og litt meir beite. Samla areal av fulldyrka jord var etter teljinga i 966 noko mindre enn året for, men samanlikningar frå år til år blir noko usikre, av di det ikkje alltid er klårt skilje mellom fulldyrka og ikkje fulldyrka eng, og av di ein ikkje kjenner til kor mykje «eng ikkje nytta» som ligg «varig» unytta og såleis ikkje lenger skal reknast med til jordbruksarealet. Etter jordlova og konsesjonslova skal spørsmål om bruk av dyrka jord til anna enn jordbruksføremål handsamast av landbruksadministrasjonen. Etter oppgåver frå Landbruksdepartementet blei i 966 i alt dekar godkjent nytta til ymse føremål : til skogplanting, til byggjegrunn (bustader, industri, humanitære føremål), til plassar og vegar og til ymse anna dekar gjekk inn i område der jordlova ikkje gjeld (område med stadfest reguleringsplan). Frågang på grunn av vanhevd, nedleggjing av bruk og naturøydeleggjing er då ikkje rekna med. 2. Nydyrking. (Tab. 6-7). Nydyrkinga med statsstønad auka fram til 959, då det blei fulldyrka om lag dekar. Seinare har nydyrkinga minka, og i 966 var arealet knapt dekar. Overflatedyrking med statsstønad har og gått tilbake, frå

10 dekar årleg i til dekar i 966. Det er og gitt stønad til grøfting av tidlegare dyrka jord. Slikt grøfta areal har dei seinaste åra vore mellom og dekar. 3. Avlingane. (Tab. 8-6). Ved utgangen av kvar månad i tida mai oktober blir det sendt ut meldingar frå landbruksdirektøren om veksttilhøva og avlingsvonene for jordbruksog hagevokstrane. Ved utgangen av oktober blir det og gjort ei førebels utrekning av avlingsmengdene. Byrået reknar seinare ut dei endelege avlingsmengdene for jordbruksvokstrane etter oppgåver frå jordstyra, og for hagebruksvokstrane etter,oppgåver frå fylkeslandbruksselskapa (fylkesgartnarane). Vinteren var uvanleg lang og hard i heile landet. Det var stort sett rrykje sno, og det blei sein våronn. Etter ein periode med varmt og drivande ver i juni og til dels i juli stod årsvoksteren jamt over godt, men tørke og insektåtak sette voksteren tilbake i mange av bygdene. Utover hausten var det vekslande ver- og bergingstilhøve. Det var stort sett bra ver over Austlandet, men uvanleg dårleg i Trøndelag og Nordland. a. Jordbruket. (Tab. 8-2). For korn og erter til mogning var gjennomsnittsavlinga 27 kg pr. dekar i 966, mot 255 kg i 965. Kornarealet var noko mindre enn året før, og samla kornavling blei tonn i 966 mot tonn i 965. Avlinga pr. dekar er rekna til 77 prosent av eit middelsår i 966. På Austlandet var det ujamne avlingar, men kornet var av god kvalitet. Elles i landet var kvaliteten sett mykje ned på grunn av dårleg ver under haustinga, seerleg nordafjells. For landet under eitt gav bygget 26 kg pr. dekar og i alt tonn, havren 222 kg pr. dekar og i alt tonn. Kveitearealet gjekk mykje ned siste året, og avlinga blei berre tonn. For landet under eitt var gjennomsnittsavlinga,av poteter kg pr. dekar i 966, mot kg i 965. Potetarealet var noko mindre enn i 965, iog samla.avling blei tonn 966 mot tonn året for. Avlinga pr. dekar er rekna til 00 prosent av eit middelsår i 966. Det var jamt over store avlingar og god kvalitet på Austlandet. Elles i landet var avlingane meir ujamne, og særleg nordafjells var både avling og kvalitet sett mykje ned. Samla avling av rotvokstrar og f6rmergkål er utrekna til tonn i 966 mot tonn i 965. Arealet var noko mindre enn året før, men avlingane pr. dekar noko høgre, særleg for kålrot. Også her var det relativt best avling på Austlandet. Avlinga av grønf6r blei i alt tonn (rekna som tørt grønd5r) mot tonn i 965. Avlinga pr. dekar var om lag som året før. For landet under eitt var gjennomsnittsavlinga av høy 62 kg pr. dekar fulldyrka eng og 407 kg pr. dekar natureng og overflatedyrka eng, mot 623 og 389 kg i 965. Arealet til slåtteng var noko mindre enn året før, og samla høyavling er utrekna til tonn, mot tonn i 965. Avlinga pr. dekar fulldyrka eng er rekna til 96 prosent av eit middelsår. Sønnafjells blei det stort sett noko mindre høymengd enn året før, men kvaliteten var jamt over god. Nordafjells var det til dels større hoyavlingar enn året før, men med sterkt vekslande kvalitet. Samla avling av jordbruksvokstrane (korn og erter, poteter, rotvokstrar og

11 0 strå,f6r) blei mill. fôreiningar i 966, mot 2 29 mill. i 965. Avlinga frå beite er ikkje med i denne avlingsstatistikken. Utrekninga av fôreiningar er gjort med faste omrekningstal. Talet på foreiningar i alt viser difor samla avlingsvolum rekna som dyrefôr, medan det verkelege fôrverdet kan vere mindre eller større, etter kvaliteten av avlingane. Avlinga i 966 er rekna til 90 prosent av eit middelsår, mot 95 prosent året før. Avlinga i eit «middelsår» er i avlingsstatistikken definert som den avlingsmengd ein ventar å få i eit vanleg godt år, når det ikkje er noko særleg som skiplar avlingsvonene. I gjennomsnitt for dei siste 0 åra var avlinga 95 prosent av eit middelsår. Det vil seie at «middelsåret» representerer eit avlingsnivå som ligg 5 prosent høgre enn gjennomsnittet av dei oppnådde avlingane. Avviket frå gjennomsnittet er ikkje det same for alle vokstrane, og er større for åkervokstrane enn for eng. Dei utrekna middelsårsavlingane pr. dekar gir elles eit godt bilete av utviklinga i dyrkingsteknikk m.v. frå år til år, av di middelsåret er lite påverka av dei årlege skifte i vokstertilhøve og avlingsmengd. b. Hagebruket. (Tab. 3-6). Vinteren var det store skadar i frukthagar og planteskular både av frost, snøbrekk og gnagarar. Skadane var særleg store over Austlandet og i Agder. (Sjå nærare om dette i kap. VIII). I 966 er det rekna med at talet på frukttre i alt er gått ned til 4,5 mill. frå, 4,79 mill, året før. Samla fruktavling er utrekna til tonn i 966. Av dette var nær tonn ph Vestlandet, som fekk særs gode avlingar. På Austlandet var det stort sett små avlingar pr. tre, samstundes som talet på frukttre var sterkt redusert frå året før. Avlinga av hagebær blei i alt vel tonn i 966. Grønsakavlinga blei uvanleg stor, i alt tonn. Av dette var tonn dyrka på friland og tonn under glas. Det var store avlingar over det meste av landet. Avlingsoppgåvene for grønsaker gjeld ikkje småkulturar som salat, persille m.v. og heller ikkje kjøkkenhagar. III. Husdyrhaldet. (Tab. 7-38).. Talet pa husdyr. (Tab. 7-27). Talet på husdyr pr. 20. juni er rekna ut på grunnlag av utvalsteljingar kvart år mellom dei fullstendige jordbruksteljingane. Frå 959 gjeld tala både heradskommunar og bykommunar. Hestetalet har framleis gått tilbake. Pr. 20. juni 966 var det hestar, eller 8 prosent mindre enn året før. Talet på storfe i alt var 2 prosent mindre ann i 965. Det var kyr i 966, 3 prosent færre enn året før. Talet på kviger over år gjekk ned, men det var fleire oksar og ungdyr elles enn i 965. Talet på sau og lam var 2, millionar i 966. Det var vel 5 prosent meir enn året før. Talet på geiter auka og noko. Talet på svin i alt var det same som året før. Talet på honer og hønekyllingar i alt var 0 prosent større enn på same tid 965. Auken i talet på unge honer ( /2- år gamle) pr. 20 juni har delvis

12 samanheng med at klekkjesesongen er,endra noko frå år til år. I blei unghønene talde saman med kyllingane, men i tabell 7 er dei no også for desse åra tatt med i talet på vaksne honer. På liknande måte som året for blei det henta inn særskilde oppgåver for bruk med over 00 svin og/eller 500 vaksne honer pr. 20. juni 966. Oppgåvene er jamnførte med tilsvarande tal frå bruk hadde meir enn 00 svin i 966. Desse bruka hadde pr. 20. juni svin eller 4 prosent av samla svinetal i landet. Desse tala er om lag dei same som i 965. I 959 var det 236 slike bruk, med 9,9 prosent iav samla svinetal. 75 bruk hadde meir enn 500 honer i 966. Desse Ibruka hadde pr. 20. juni vel honer, eller 24,5 prosent av samla hønetal i landet. I 965 var det 579 slike bruk, med 2,4 prosent av samla hønetal, og i 959 var det 237 bruk med 6,8 prosent av dyretalet. Talet på dyr i store buskapar har såleis auka meir når det gjeld honer enn svin. Dette heng først og fremst saman med auken i talet på store hønsehald, men det var også auke i middels dyretal pr. buskap. Frå 953 har det vore årlege husdyrteljingar ved utgangen av året. Desse teljingane omfattar nær 4 prosent av bruka med over 5 dekar jordbruksareal, og ein reknar ut totale dyretal berre for riket under eitt. Byrået har ikkje årlege pelsdyrteljingar. Den siste fullstendige teljinga var i 959. Norges Pelsdyralslag reknar ut dyretal på grunnlag av oppgåver over alsdyra og skinnproduksjonen. Desse tala kan ikkje utan vidare jamførast med Byråets teljingar, men tala viser likevel utviklinga i store trekk frå 959, særleg den store auken i talet ph mink. 2. Husdyrprodukta. (Tab ). a. Samla produksjon. (Tab. 28). I samband med utvalsteljinga i 965 blei det henta inn oppgåver for utrekning av samla husdyrproduksjon i landet. Liknande produksjonsteljingar blei haldne i åra 928, 947,og kvart 5. år frå 950. For tidlegare år er det gjort ymse overslag over produksjonen på grunnlag av,dyretalet. Teljinga i 965 bygde på dyretalet pr. 20. juni 964, og galdt kalenderåret 964. Teljinga synte stor auke frå i mjølkeproduksjonen pr. ku og geit, og auke i samla mjølkeproduksjon. Det var litt auke i eggproduksjonen pr. hone, og i samla eggproduksjon. Den faktiske produksjonen av kjøt og flesk utrekna som «tilvokster» auka og noko, men ikkje så mykje som slaktestatistikken viser, av di det var stor nedgang i buskapen i året 964. I Jordbruksstatistikk 965 er det nærare omtale av resultata frå teljinga. Budsjettnemnda for jordbruket reknar årleg ut mengdene av husdyrprodukt på ein noko annan måte. Saman med produksjonsteljingane er også oppgåver over omsetnaden av husdyrprodukt lagde til grunn for utrekningane. Førebels tal for 966 syner ein produksjon på tonn kjøt og flesk mot tonn i 965, og tonn egg mot tonn i 965. Produksjonen av kumjølk gjekk opp frå tonn i 965 til tonn i 966. Utanom slakt av dei vanlege husdyra (hest, storfe, sau, geit og svin) reknar Budsjettnemnda med ein produksjon på tonn fjørfeslakt, 600 tonn kjøt av tamrein,og 250 tonn kaninkjøt. Samla produksjon av kjøt og flesk, medrekna fjorfe, tamrein og kaninar, var såleis utrekna til tonn i 965 og tonn førebels for 966. Om produksjon av pelsskinn sjå side 2.

13 2 b. Meieridrifta. (Tab. 29-3). Årsoppgå,ver over meieridrifta blir innhenta frå kvart einskilt meieriforetak. T.o.m. 965 blei årsstatistikken prenta i publikasjonen Meieribruket Noreg. Frå 966 har denne publikasjonen gått ut. Tal for sysselsetjing, produksjon og vareforbruk m.v. vil no gå inn som ein del av industristatistikken, medan fleire meieritabellar enn før vil bli tekne med i Jordbruksstatistikk. Årsstatistikken for 966 føreligg ikkje enno. I dette heftet har ein difor berre med 966-tal frå månadsstatistikken. Mengdetal for mjølk og floyte blir no gitt i 000 liter, mot før i tonn. Mjølk til kondensering og tørking er fort opp for seg, medan mjølk til iskrem, bakeri o.l. er tatt med under sal av mjølk og fløyte. c. Kjøtkontrollen. (Tab ). Oppgåvene frå kontrollveterinærane over offentleg kjøtkontroll blei utvida frå hausten 959 til å gjelde både tal og vekt på førstegongskontrollerte slakt. Fleire og fleire distrikt har etter kvart kome med i kjøtkontrollen. Særleg auke har det vore etter brigde i loven om slakteri m.v. i 959. I 966 blei det kontrollert tonn slakt av dei vanlege husdyrslaga, mot vel tonn året for. Utanom dette blei det kontrollert tonn fjørfeslakt, 500 tonn reinslakt (tamrein og villrein), vel tonn kvalkjøt og 85 tonn slakt av andre dyr. d. Paringsstatistikken for svin. (Tab ). Frå 936 har Byrået gjennom jordstyra henta inn oppgåver over talet på purker som er para. Oppgåvene kan i nokon mon nyttast til å gjere overslag over fleskeproduksjonen året etter. Ein har rekna ut relative tal i høve til same tid året for for jamførbare distrikt. Frå hausten 959 er oppgåvene meir fullstendige enn før, og med stønad i rånetalet ved jordbruksteljinga i 959 har ein rekna ut totaltal for para purker for åra Desse tala syner sesongendringa gjennom året og gir eit klårare bilete av utviklinga for ei årrekkje enn dei relative tala. e. Pelsskinn. (Tab. 37). Overslag over samla produksjon av pelsskinn frå pelsdyrgardane blir gjort av Norges Peisdyralslag på grunnlag av omsetnad m.v. Det meste av produksjonen blir selt til utlandet. Oppgåver frå handelsstatistikken gir difor også eit bilete av produksjonsutviklinga. I 966 blei det eksportert ureidde pelsskinn av rev og mink for i alt 23 mill. kroner. f. Fjøskontrollen. (Tab. 38). I 966 var bruk med i alt årskyr med i fjøskontrollen. Nær 40 prosent av kyrne i landet var under kontroll. Mjølkeavdråtten pr. ku ligg høgre i dei kontrollerte buskapane enn gjennomsnittet for landet etter produksjonsteljingane, men avdråttstala kan ikkje samanliknast utan vidare. IV. Driftsmiddel. (Tab ).. Maskinar og reiskapar. (Tab ). Oppgåver over maskinar og reiskapar i jordbruket får ein til vanleg berre ved dei fullstendige jordbruksteljingane. Frå 962 har ein henta inn oppgåver over traktorar også ved dei årlege

14 3 utvalsteljingane og i somme år også for andre jordbruksmaskinar. 966 er traktortalet utrekna til og talet på skurdtreskjarar til Oppgåver over jordbruksmaskinar og bruken av dei i 964 er nærare omtalt i Jordbruksstatistikk 964. Mykje av maskinutstyret i jordbruket blir innført frå utlandet, men mykje kjem og frå norsk industri, som dessutan har utførsle av somme av desse produkta. Verdien av slik utførsel var 59 mill. kroner i Iitinstgjodsel og kraftfar. (Tab ). Gjennom oppgåver over omsetnad og lager har ein god kjennskap til forbruket av kunstgjødsel (handelsgjødsel) i landet for ei årrekkje. Etter oppver for saissesong-n var forbruket tonn vare sommaren 966. Av dette var tonn 3-sidige gjødselslag. Varemengdene er rekna om etter innhald av verdistoff (grunnstoffa nitrogen, fosfor og kalium). Samla forbruk i 966 var tonn verdistoff. Mengda har auka frå år til år, særleg for nitrogen. Hogprosentlege og allsidige gjødselslag utgjer ein aukande del av forbruket. Nesten all gjødsla blir nytta i jord- og hagebruk. Berre små mengder har til no vore nytta i skogbruket. Innførsla av kraftfôr var større i 966 enn året for, men tilgangen frå norske jekk noko ned. Det blei tilført i alt tonn kraftfôr meir i 966 enn året for. Omsetnaden frå grossist auka særleg for kraftfôr utan rabattilvising. Det blei omsett tonn slikt kraftfôr i 966, mot tonn året for. V. Arbeidskraft i jordbruket. (Tab. 46). Frå ymse kjelder ligg det fore statistikk som syner utviklinga i sysselsetjinga i dei ymse næringar. Ei viktig kjelde er folketeljingane, som mellom anna syner talet på personar med hovudyrke i ulike næringar ph ein gjeven teljingsdag. For dei seinare åra har ein gjennom sjuketrygda fått månadsoppgåvr over sysselsette lønstakarar i dei ymse næringar. Særskilt for jordbruket er det både i samband med dei fullstendige jordbruksteljingane (frå 929) og ved utvalsteljingar i somme år, henta inn oppgåver for utrekning av samla arbeidskraft gjennom eit driftsår. I samband med utvalsteljinga i 966 blei det såleis henta inn oppgåver over arbeidskrafta i driftsåret Samla arbeidskraft er rekna ut som «årsverk». Ein viser elles til kapittel VII der statistikken er nærare omtala. Prisar, økonomi m. v. (Tab ).. Prisar pa landbruksprodukt og produksjonsmiddel. (Tab ). Ein to-årig jordbruksavtale av 964, med tilleggsavtale frå februar 965, gjekk ut 30. juni 966. Etter tingingar blei eit framlegg til ny avtale (av 29. april 966) godtatt av jordbruksorganisasjonane på det vilkåret at Riksmeglingsmannen sitt framlegg til lønsavtale også blei godtatt. Framlegget til ionsavtale blei ikkje godtatt, og lønsspørsmålet blei avgjort av Rikslønnsnemnda ved somme justeringar i det første framlegget. Etter dette blei det gjort liknande justeringar i framlegget til jordbruksavtale, som så blei endeleg vedtatt.

15 4 Jordbruksavtalen av 966 er to-årig og gjeld til 30. juni 968. Justeringar kan gjerast etter visse endringar i konsumprisindeksen eller i kostnadene for jordbruket. Ein reknar med at avtalen skal gi jordbruket ein inntektsauke på 75,5 millionar kroner i første avtaleåret og 47,5 mill. kroner meir enn dette i andre avtaleåret. Avtalen inneheld stort sett dei same tiltak som den førre avtalen, og inntektsauken kjem for det meste fram ved auke i dei pr;sar og prisgrenser som avtalen fastset. Det «produksjonsnøytrale» driftstilskotet som blei innført med avtalen av 964, blei utbetalt første gong sommaren brukarar fekk då til saman mill. kroner. I 966 blei det og utbetalt mill. kroner fordelt på brukarar. Prisindeksen for jordbruket, som blir rekna ut ved Norges Landbrukshøgskole, syner endringane i prisane til produsent for dei viktigaste produkta. For året 966 var indekstalet 49, mot 45 året før (952 = 00). Prisane for norsk korn blei auka med 3 øre pr. kg for avlingsåret 966 og trygdesatsane med 4 øre. Marknadsprisane for poteter og grønsaker låg i september 966 stort sett høgare enn året for. Seinare var det god tilgang på dei fleste varene, og prisane var utover hausten til dels lågare enn året før. Prisane på norsk frukt var og til dels lågare enn hausten 965. Maksimalprisen for heilmjølk til forhandlar blei frå. juli 966 auka med 7,9 ore pr. liter, og osteprisane blei i gjennomsnitt auka med 70 ore pr. kg. Tilskotsordningane for mjølk og mjølkeprodukt blei haldne ved lag. For kjøt, flesk og egg skal jordbruksorganisasjonane syte for at middelprisane for året blir haldne på eller under eit nivå som er fastsett i jordbruksavtalen. Dette prisnivået blei auka frå. juli 966, mest for kjøt (for storfekjøt galdt prisauken frå 5. mai) og mindre for flesk og egg. Prisane på pelsskinn var noko høgare i salssesongen enn året før, men hausten 966 var det stor nedgang i skinnprisane. Prisindeksen for produksjonsmiddel og produksjonstenester i jordbruket gjekk opp frå 56 i 965 til 6 i 966 (952 = 00). 2. Rekneskapsresultat i jordbruket. (Tab ). Eit oversyn over driftsresultata i jordbruket etter dei rekneskapane som Norges Landbruksøkonomiske Institutt arbeider med, er gitt i tabell 56. I 965 var produksjonsinntektene 463 kroner pr. dekar, medan kostnadene utanom arbeid og renter var 270 kroner pr. dekar. Produksjonsinntektene pr. dekar auka med 46 kroner frå året før og kostnadene med 25 kroner. Lønsevna, dvs. den samla arbeidsforteneste for familien og leigehjelpa, gjekk opp frå 42 kroner pr. dekar i 964 til 59 kroner i 965. Dette svarar til kr. 4,4 pr. time. Rekneskapsresultata er og utrekna pr. brukseining. Dersom ein tek med. inntekt frå skogbruk og anna yrke utanom jordbruket, får ein samla arbeidsvederlag og forrenting. Frå dette går gjeldsrenter og kårytingar, og ein får att nettoinntekta for familien. Rekna som uvegne gjennomsnitt for dei undersøkte bruka var nettoinntekta kroner i 964 og kroner i Jordbrukets totalrekneskap. (Tab. 58). I samband med tingingane om jordbruksprisane har Budsjettnemnda for jordbruket gjort utrekningar over samla inntekter og utgifter for jordbruks-

16 5 næringa. Prinsippa for utrekningane er dei same som Byrået nyttar når det set opp nasjonalrekneskapen. Totalrekneskapen skal i første rekkje syne kva verdi som er skapt i driftsåret av den arbeidskraft og kapital som er sett inn i jordbruket. Som kostnader reknar ein med verdien av varer og tenester frå andre næringssektorar og slitasje på varige driftsmiddel som maskinar, reiskapar og driftsbygningar. Den summen som då er att, kallar ein jordbruket sitt nettoprodukt. Som tillegg til nettoproduktet reknar ein visse statstilskot. Etter frådrag av kapitalrenta kjem ein fram til vederlaget for all arbeidskraft som er sett inn i jordbruket. 4. Investeringar, /An og statstilskot. (Tab ). I tabellane er det gitt eit oversyn over investeringane i jordbruket dei seinaste åra etter nasjonalrekneskapen. Bruttoinvesteringa omfattar også kapitalslit vedlikehald og ayskrivingar som er rekna med som årleg kostnad i totalrekneskapen. Det er gitt tal som syner den delen av utlåna frå bankar og kredittsamskipnader som fell pd næringane jordbruk og skogbruk. Gjelda til private långjevarar og varegjeld til handlande er ikkje med i desse tala. Gjennom statsbankane gir staten kreditt på rimelege vilkår. Utanom dette gir staten og direkte stønad til investeringar i jordbruket gjennom rentefritak og tilskot. Tabellane viser statens utgifter til ymse slike formål og tilskota til prisregulering for jordbruksvarer m.v. over statsrekneskapen og gjennom Prisdirektoratets prisreguleringsfond. 5. Loner i jordbruk og skogbruk. (Tab. 63). Kvart år frå og med driftsåret 95-6 er det innhenta oppgåver over lonene i jordbruket. Det blir nytta spørjeskjema som i januar blir sende til fire gardbrukarar i kvar heradskommune. For driftsåret kom det inn om lag 700 oppgåver. Oppgåvene skal gjelde den arbeidsløn som allment blir betalt i kommunen. Det er altså ikkje individuelle lønsoppgåver. Løna blir oppgitt som månadsløn og dagløn på arbeidsgjevars kost eller på eigen kost, og spesifisert på menn og kvinner i ymse slag arbeid. Løn på arbeidsgjevars kost skal gjelde kontantløn, medan kin på eigen kost skal gjelde totalløn (medrekna frie naturalia). Der det er oppgitt timeløn har ein frå rekna om til dagløn etter 7 I/2 times gjennomsnittsdag, mot før 8 timar. Nokre av oppgåvene gjeld dagsforteneste og stykkløn på akkordarbeid. Van-- lege arbeids- og lønstillegg skal vere med i oppgåvene, men ikkje feriegodtgiersle eller ferietillegg. På grunnlag av dei oppgåvene som kjem inn, reknar ein ut lonene som middeltal for riket og fylka. Middeltala dekkjer over store variasjonar i arbeidsløna. I låg gjennomsnittslønene stort sett 0 prosent høgare enn året før. Sett i høve til nivået i 959 har månadslønene i jordbruket auka med prosent og daglønene med prosent. Hogstprisen for tømmer har auka med ca. 40 prosent og for ved med prosent. Ein to-årig tariffavtale mellom Jordbrukets Arbeidsgiverforening og Norsk Skog- og Landarbeiderforbund galdt til 30. juni 966. Den leiande timelønssatsen var då kr. 6,3. Denne satsen blei frå. juli 966 auka med 6 øre til kr. 6,92 pr. time, med eit innebygd tillegg på 20 ore frå. april 967. For gartneri og skogbruk er det særskilde avtalar.

17 6 6. Prisar på faste eigedomar. (Tab ). a. Omsetnad av fast eigedom. (Tab. 64). Byråets årlege statistikk over omsetnaden av fast eigedom byggjer på. tinglysing av heimelsoverforingar. I statistikken er ikkje teke med ekspropriasjon av grunn til gater og vegar, men elles all omsetnad av byggverk og grunn. Oppgåvene gjeld både fri og tvungen omsetnad, familiesal og heimelsoverforing ved ary eller gåve. Det blei i 965 tinglyst i alt heimelsoverforingar til ein salssum. av 700 mill. kroner. I heradskommunar blei det omsett eigedomar for 884 mill. kroner og i bykommunar eigedomar for 86 mill. kroner. Dei omsette eigedomar i heradskommunane hadde ei samla matrikkelskyld på mark (Finnmark ikkje medrekna), mot mark i 964. b. Prisar på eigedomane. (Tab ). Særskilt for eigedomar med minst 24 ore i skyld blir det utrekna gjennomsnittsprisar pr. skyldmark. Gjennomsnittsverdien pr. skyldmark for gardsbruk byggjer i 965 på i alt heimelsoverga,ngar. Av eigedomane blei 6 prosent omsett fritt til framande, medan 84 prosent var familiesal. Gjennomsnittleg pris pr. skyldmark for vanlege gardsbruk i fri omsetnad var kr i 965 mot kr året for. For familiesal var prisen pr. skyldmark kr i 965 og kr i 964. Gjennomsnittleg matrikkelskyld på dei gardsbruka som blei selde til slektningar var 2,33 mark i 965, mot,72 mark på eigedomar i fri omsetnad. Fordelt etter matrikkelskylda på eigedomane var skyldmarksverdien størst for dei små bruka. For andre eigedomar (fjellområde, tomter, skog, hus og «ikkje vanlege» gardsbruk) med minst 24 ore i skyld, var gjennomsnittleg pris pr. skyldmark kr VII. Arbeidskraft på bruk over 5 dekar i (Tab ). Både i samband med dei fullstendige jordbruksteljingane frå og med 929 og ved somme av utvalsteljingane er det henta inn oppgåver for utrekning av samla arbeidskraft på bruka. Ved utvalsteljinga i 966 blei det såleis henta inn oppgåver for utrekning av arbeidskrafta i driftsåret Framgangsmåten ved denne teljinga var den same som ved utvalsteljinga i 962, og stort sett den same som ved tidlegare teljingar. Oppgåvene blei henta inn for dei same bruka som var med ved den årlege teljinga av areal og husdyrhald pr. 20. juni. Oppgåvene for desse bruka blei rekna om til totaltal for alle bruk med over 5 dekar jordbruksareal, og ein nytta talet på brukseiningar som omrekningsfaktor. Desse totaltala kan stort sett jamforast med tala frå. dei tidlegare teljingane, med atterhald for somme mindre endringar i teljingsprinsipp og utrekningsmåte. Oppgåvene er gitt som tal på personar og dagsverk. Oppgåvene over arbeid «på bruket» gjeld alt arbeid med jord- og hagebruk, husdyrhald og sl-og som høyrer bruket til, og dessutan arbeid med hushaldet på bruket. Arbeid i anna næringsver'rsemd skulle ikkje vere med. (Ved teljingar for 959 skulle også særskilt hjelp til hogst og framdrift av tommer til sal haldast utanfor.) Samla arbeidskraft er rekna ut som «årsverk». Som eit normalt årsverk er rekna 280 dagsverk. Denne utrekninga er gjort på same måten som for når det gjeld arbeidshjelpa på bruka. For brukarane sin del er utrekningane i 962 og 966 gjort på ein litt annan måte enn ved tidlegare teljingar.

18 7. Talet på bruk og personar. I tida frå 959 til 966 har det vore somme endringar i storleiken på dei bruka som var med i teljinga av bruka som var med i utvalet frå 959, var ikkje lenger sjølvstendige brukseiningar i 966. Det var mest små bruk. Somme var stykkja ut til byggjegrunn o.., andre var fråflytte og lagde øyde, men mange var slått saman med andre jordbruk. Ved dei andre bruka hadde arealet auka på nokre og minka på nokre. Årsaka kunne vere nydyrking eller kjøp og sal, leige og bortleige o.a. Innanfor dei storleiksklassane ein har rekna med i tabell 68 var det bruk som var av same storleik i båe åra. 720 bruk hadde auka, og 060 bruk var mindre i 966 enn i 959, men dei fleste av desse hadde berre gått over til næraste storleiksklasse. Tabell 69 syner talet på brukarane etter kjønn og ekteskapeleg status. Ein reknar at bruk der stat, kommune, lutlag eller institusjonar står for drifta, er drivne av «upersonleg brukar». Driftsleiaren er då rekna som framand hjelp. Det er få slike bruk, men dei er ofte store, t.d. jordbruksskular o.l. Av bruk med personleg brukar er dei fleste drivne av gifte menn. Bruk med personleg brukar er grupperte etter om bruket var einaste leveveg, viktigaste leveveg eller ikkje viktigaste leveveg. Til grunn for svaret på dette spørsmålet skulle leggjast ikkje berre arbeidsinnsats i anna verksemd eller yrke, men også inntekt som ikkje direkte krev arbeid, t.d. trygd, pensjon o.l. Det skulle takast omsyn til tilhøva for brukar og ektemake under eitt der bruket var drive av ektepar. Denne grupperinga svarar stort sett til den som blei nytta i tidlegare teljingar, der bruka var grupperte etter om dei var drivne som einaste yrke, hovudyrke eller attåtyrke. Svaret på dette spørsmålet må i no'-on mon byggje på subjektivt skjøn, der det kan vere tvil om kva som er det viktigaste. Utanom grupperinga av bruka etter yrkestilhøve (leveveg) blei det henta inn oppgåver over arbeidsinnsatsen til brukar og ektefelle på og utanom bruket. For mannlege brukarar hadde ein for henta inn oppgåver over dagsverk utanom bruket. Brukaren sitt arbeid på bruket var dh rekna lik eit årsverk minus arbeid utanom bruket. I 962 og 966 blei det spurt om arbeid i dagsverk både på og utanom bruket. I middel for alle mannlege brukarar var samla arbeidstid i året 272 dagsverk, eller nær det ein har rekna for eit vanleg årsverk (280 dagsverk). I alle yrkesgruppene hadde mange av brukarane meir enn 280 dagsverk i året. I alt galdt dette over brukarar, og i middel hadde desse 39 dagsverk i året. I alle yrkesgruppene var det også brukarar med kortare arbeidsår enn 280 dagsverk. Særleg kort arbeidsår hadde somme brukarar med bruket som attåtyeu; og Elrers lita vorksomd utanom bruket. Desse hadde tru'eg inntekt av trygd, pensjon o.l., og somme var truleg også mindre arbeidsføre. Arbeidsinnsatsen på bruket var som middel for alle brukarar 72 dagsverk. Den var 298 dagsverk der bruket var einaste yrke, 93 dagsverk der bruket var bovedyrke og 64 dagsverk der bruket var attåtyrke. Det var liten skilnad distriktsvis i talet på dagsverk på bruket innan yrkesgruppene. For kvinnelege brukarar og ektemakar blei det i 962 og 966 henta inn oppgåver over kor stor del av arbeidstida som fall på hushaldet, på anna ar-. beid på bruket (stell av dyr, utearbeid m.v.) og på arbeid utanom bruket. Oppgåvene blei gitt i prosent av arbeidsåret. D v An av arbeidstida som gjek' med til arbeid utanom bruket, om lag 5 dagsverk eller,9 prosent av eit vanleg arbeidsår. Det var berre få av dei 2 Jordbruksstatistikk

19 8 kvinnelege brukarar og ektemakar som arbeidde utanom bruket. Av arbeidet på bruket gjekk det meste til hushaldet. Mange av ektemakane 7 prosent hadde berre husarbeid. Som middeltal for alle kvinnelege brukarar og ekteakar gjekk 7 prosent av arbeidstida med til hushaldet og 27 prosent til anna arbeid på bruket. Arbeidshjelpa på bruka blei i 966 som ved tidlegare teljingar oppgitt som tal på personar i fast arbeid og tal på dagsverk utfort av tilfeldig hjelp. Oppgåvene er gitt særskilt for familiemedlemer (utanom brukar og ektemake) og for framand (leigd) hjelp, særskilt for menn og kvinner, i sommarhalvåret og vinterhalvåret. Oppgåvene gjeld berre arbeidshjelp over 5 år. 2. Utrekna årsverk. Tabellane 75 og 76 syner den meir detaljerte utrekninga av den samla arbeidskrafta, både fast og tilfeldig, i årsverk. Mannleg arbeidskraft gjekk ned frå årsverk i til årsver; i Arbeid utført av brukarane gjekk ned med om lag 8 prosent (8 700 årsverk), medan anna arbeidskraft gjekk ned med 24 prosent (3500 årsverk). Kvinneleg arbeidskraft gjekk ned frå årsverk i til årsverk i Arbeid utfort av kvinneleg brukar eller ektemake ned med 0 prosent (6 000 årsverk), medan anna kvinneleg arbeidskraft gjekk ned med 29 prosent ( 00 årsverk). Nedgangen i samla arbeidskraft skriv seg til dels frå nedgang i talet på jordbruk. Rekna pr. bruk var nedgangen i samla arbeidskraft om lag 4 prosent. 3. Bruka etter arbeidskraft og Bruka i 966 er grupperte etter 4,--va slag fast hjelp det var om sommaren (sommaren 965) utanom brukar og ektemake. Grupperinga er den same som i 962 og 959. Det er og rekna ut samla arbeidskraft i årsverk på dei einskilde bruka, medrekna brukar og ektemake. Bruka er grupperte etter samla arbeidskraft på same måten som i 962. Dei er vidare grupperte etter arbeidskraft og kutal i 966 (tab. 2-23). Skadar på frukttrea etter vinteren (Tab ). Hausten 965 blei det gjennomført ei frukttreteljing på bruk med over 50 tre. Teljinga bygde på eit utval av 67 kommunar frå jordbruksteljinga i 959. Desse kommunane hadde 94 prosent av bruka med over 50 tre og 97 prosent av friikt'rm i slike hugar i '9-9. Ko-am'i -v,req,-,u T-inrmr fort, t'l at del 67 kommunane i 959 var representerte av 29 kommunar i 965. Resultata frå teljinga finn ein i publikasjonen Frukttreteljing 965 og i Jordbruksstatistikk 965. Etter den lange, snørike og harde vinteren var det stort behov for eit oversyn over skadeverknadene på frukttrea. Byrået gjennomførte difor ei utvaisteljing sommaren 966. Utvalet bygde ph 965-teljinga og galdt såleis berre bruk med over 50 frukttre. Tredjeparten av dei bruka ein fekk oppgåve frå i 965 skulle vere med i utvalsteljinga. På teljingsskjemaet nytta ein same sortsfordeling som ved 965-teljinga.

20 9 Det blei spurt etter kor mange tre som blei ståande i 966, kor mange av desse som var uskadde eller lite skadde, og kor mange som var sterkt skadde (så sterkt skadde at dei ville gi vesentleg redusert avling i fleire år). Dessutan fekk ein oppgåve over talet på tre som var rydda sidan teljinga i 965. For frukttre i alt som var rydda, blei det spurt om årsaka til ryddinga var frost, gnagarar eller andre årsaker. Nyplantingar våren 966 skulle ikkje vere med. Teljinga syner difor ikkje talet på frukttre i 966, men korleis det gjekk med dei trea som stod i frukthagane i 965. Teljingsoppgåvene blei henta inn direkte frå dei einskilde fruktdyrkarane som var med i utvalet. Ein fekk inn oppgåve frå 562 bruk med i alt frukttre i 965. Dette var 24 prosent av bruka med over 50 tre og 27 prosent av frukttrea i slike hagar. På grunnlag av tel jingsoppgh,vene rekna ein ut totaltal for bruk med over 50 tre i dei einskilde fylke og for heile landet. Materialet var ikkje stort nok til utrekning av totaltal for dei einskilde kommunar. Ein del av fylkestala blei heller iltkie så sikre som ein kunne ynskje. Materialet er ikkje bearbeidd etter hagestorleik. Det var i alt tre på bruk med over 50 tre i 965 utanom Sør- Trøndelag og Nordland som ikkje var med i desse teljingane. Av desse trea blei eller 88 prosent ståande i 966 (79 prosent var uskadde eller lite skadde og 9 prosent sterkt skadde) eller 2 prosent blei rydda. Vestlandet hadde flest uskadde tre, over 90 prosent. Austlandsfylka hadde relativt færrast uskadde tre. I Østfold var berre halvparten av trea frå 965 uskadde eller lite skadde, og i Hedmark mindre enn halvparten. Av dei trea som blei ståande var sterkt skadde. Det var relativt flest sterkt skadde tre i austlandsfylka. Av frukttre i alt 965 utgjorde dei sterkt skadde trea 9 prosent. For dei einskilde fruktarter var prosenten av sterkt skadde tre : prosent av epletrea, 8 prosent av surkirsebærtrea, 6 prosent av plommetrea, 5 prosent av pæretrea og 2 prosent av sotkirsebærtrea. Eplesortane Ingrid Marie og Raud Gravenstein hadde relativt flest skadde tre som blei ståande. Dei fylka som hadde relativt flest sterkt skadde tre som blei ståande, hadde og flest rydda tre. I Østfold blei bortimot tredjeparten av frukttrea i 965 rydda og i dei andre fylka på Austlandet om lag fjerdeparten. Vestlandet hadde langt færre tre som gjekk ut, berre 3 4 prosent i Hordaland, Sogn og Fjordane og More og Romsdal. Av artene gjekk det hardast ut over eple. I alt blei 4 prosent av epletrea rydda. Etter eple fylgde surkirsebær med 2 prosent, plommer med 8 prosent, pærer med 6 posent og søtkirsebær med 5 prosent. Det var relativt flest rydda tre av eplesortane Ingrid Marie, Raud Gravenstein og Ribston med prosent. Relativt minst var ryddinga for Prinsar med 5 prosent. Denne sorten blei særleg dyrka på Vestlandet. For pæresortane låg prosenten for dei rydda trea på 4-8 og for plommer på 7-8 (unnateke Opal som hadde ein prosent på vel 6). Av dei trea som blei rydda, var eller 39 prosent rydda på grunn av frostskade og eller 27 prosent på grunn av gnagarskade eller 2 prosent gav opp andre årsaker til ryddinga, medan eller 3 prosent ikkje gav opp kva årsaka var.

21 20 Dersom ein ser talet på rydda tre i forhold til tretalet i 965, blei 4,5 prosent av alle tre rydda på grunn av frostskade, 3,2 prosent på grunn av gnagarskade og 2,4 prosent av andre årsaker, medan,4 prosent var rydda utan at årsaka var oppgitt. For dei skadde trea som blei ståande, har ein ikkje oppgåver som viser skadeårsakene. Frost- og gnagarskadane gjorde seg mest gjeldande på Austlandet. I dei aller fleste fylka blei det rydda fleire tre på grunn av frost enn av gnagarskade, men i Vestfold og Telemark var gnagarskaden størst. Vestlandet hadde lite både av frost- og gnagarskade.

22 English summary According to the 966 sample survey of agriculture the total area under grain decreased by 3 per cent compared to the previous year. The potato area also decreased, whereas the area of vegetables increased. In 966 the total crop yield amounted to 90 per cent of a mean annual yield (965: 95 per cent). The horticultural crops increased. The decline in the number of horses continued. There was also a decrease in the number of cattle, but an increase in the number of sheep and chicken. Preliminary figures indicate an increase in the output of most of the livestock products. A sample survey of labour force on agricultural holdings was carried out in 966, covering the operating year In terms of man-years the total labour force decreased by nearly 4 per cent compared to This is partly ia result of a decrease in the number of holdings. Calculated per farm the decrease in labour force amounted to about 4 per cent.

23 22 Translation of natural agricultural regions : Jordbruksområde Austlandet med Telemark Soraustlege slettebygder Silurbygdene inne i landet Mellom- eller skogbygder Dal- og fjellbygder Agder Kystbygder Mellom- eller skogbygder Dal- og fjellbygder Vestlandet Skiferlandsk. ved Boknfjord Jærens sletteland Andre ytre bygder Indre bygder Trøndelag Kystbygder Ytre fjordbygder Bygder ved Trondheimsfjord Dal- og fjellbygder Andre indre bygder Nord-Noreg Øyar Kystbygder Fjord- og dalbygder Innlandsbygder Natural agricultural regions Eastern Norway Plain region (clay soil) Plain region (silurian soil) Forest region Valley- and Mountain region Agder Coastal region Forest region Valley- and Mountain region Western Norway Boknfjord Jæren plain region Coastal and Outer Fjord region Inner Fjord region Trøndelag Coastal region Outer Fjord region Region around the Trondheimsfjord Valley- and Mountain region Other Inner region Northern Norway Islands Coastal region Fjord- and Valley region Inland region

24 Tabellar

25 24 Tabell.. Landarealet i dei einskilde fylke. Land area by county. Fylke County Samla landareal Km 2 Total land area km 2 I alt Total Fulldyrka lord' Cultivated land Prosent Percentages Natureng og overflatedyrka jord' Permanent grassland Produktiv skog' Productive forests Anna areal Other land Under Over skoggrensa skoggrensa Below the Above the timber-line timber-line Østfold ,4,0 5,0 28,6 Akershus og Oslo ,2,3 59,3 23,2 Hedmark ,4 0,6 47,8 8,6 29,6 Oppland ,9 0,8 26, 8, 52, Buskerud ,2 0,6 35,9 7,6 42,7 Vestfold ,, 53,4 25,4 Telemark ,9 0,4 30,4 30,6 36,7 Aust-Agder ,7 0,2 35,2 28,5 34,4 Vest-Agder ,8 0,5 25,6 33,8 37,3 Rogaland ,3 2,2 7,9, 58,6 26,7 Hordaland og Bergen ,3,4 0,5 39,9 45,9 Sogn og Fjordane ,6,2 9,7 35,6 5,9 More og Romsdal ,0,2 2,7 4, 42,0 Sor-Trondelag ,5 0,5 22,0 29, Nord-Trøndelag ,2 0,3 28,3 23, 45, Nordland ,4 0,5 3,3 5,5 69,3 Troms ,2 0,4 3,6 22,8 62,0 Finnmark ,2 0, 5,4 4,8 69,5 I alt ,7 0,6 22,8 24,5 49,4 Jordbruksteljinga 959. Census of Agriculture Skogbruksteljinga 957. Census of Forestry 957. Ar Y ear! Korn og erter, Grains and dry peas Tabell 2. Jordbruksarealet etter bruken. 000 dekar. Agricultural area by use. 000 decares. Poteter Potatoes Grønfor rains, cut green for feed Rotvokstrar Fodder roots Annan it'ker og hage Other Aker og hage i alt Total Eng til slått G Meadows for mowing Gronsaker Vegetables Kultur-. beite Pastures