E39 Byrkjelo - Grodås. Høyringsutgåve KOMMUNEDELPLAN

Transkript

1 KOMMUNEDELPLAN Høyringsutgåve Arild Solberg E39 Byrkjelo - Grodås Konsekvensutgreiing, Ikkje-prissette tema Deltema landskapsbilde Kommunar: Gloppen, Stryn, Hornindal Region vest Leikanger, R.vegktr Januar 2018

2 JANUAR 2018 STATENS VEGVESEN E39 BYRKJELO - GRODÅS KOMMUNEDELPLAN KONSEKVENSUTGREIING IKKJE-PRISSETTE TEMA DELTEMA LANDSKAPSBILDE

3 DOKUMENTINFORMASJON Rapporttittel: E39 Byrkjelo - Grodås, kommunedelplan Konsekvensutgreiing landskapsbilde Dato: Versjon: 3 Filnamn: Tiltakshavar: Planmynde: Utarbeidd av: Sidemannskontroll: Godkjent av: E39 KU Landskapsbilde.docx Statens vegvesen Region vest Gloppen, Stryn og Hornindal kommunar Marit Mong Søreng og Vibeke Lokøy, Multiconsult Norge AS Kjetil Mork, Multiconsult Norge AS Kjetil Mork, Multiconsult Norge AS Framsida: Utsikt frå Hoven. Foto: Ellen Njøs Slinde, Statens vegvesen.

4 3 INNHALD FØREORD 9 1 Samandrag Bakgrunn Skildring av planområdet Konsekvens Tilråding Reiseoppleving Påverknad i anleggsperioden Avbøtande tiltak 15 2 Bakgrunn Bakgrunn for kommunedelplanen Mål for prosjektet Planområdet Ny E39 mellom Byrkjelo og Grodås 20 3 Innleiing Utdrag frå planprogrammet Gjeldande rammer og premissar 32 4 Metode og datagrunnlag Datagrunnlag Avgrensing av temaet Definisjon av landskapsbilde Influensområdet Grunnlag for metode Kriterium for verdi Kriterium for omfang Konsekvens Uvisse Avbøtande tiltak 37 5 Skildring av dagens situasjon Influensområde Overordna karakteristiske trekk Landskapselement Områdetype 48 6 Verdivurdering Byrkjelo Utvik Innvikfjorden 63

5 4 6.4 Indre Nordfjord Markane Grodås Oppsummering 89 7 Omfangs- og konsekvensvurdering Innleiing alternativet Ny E Reiseoppleving Samanstilling og rangering Tilråding Måloppnåing Arkitektonisk kvalitet Avgrense inngrep i verdifulle område Påverknad i anleggsfasen Avbøtande tiltak Referansar 128

6 5 FIGURAR Figur 1 1. Ø.V.: Byrkjelo. Ø.H.: Utvik. M.V.: Innvik. M.H.: Indre Nordfjord. N.V.: Markane. N.H.: Grodås. Foto: Arild Solberg. 11 Figur 1 2. Oversikt over vegalternativ som skal utgreiast. Ill.: Statens vegvesen 12 Figur 2 1. Konsept SV K10 skal leggast til grunn for ny E39 gjennom Nordfjord (vist med rosa linje og markert med pil på kartet). Kartet er henta frå KVU E39 Skei Ålesund. 17 Figur 2 2. Oversiktskart som viser dagens transportsystem og ny trasé for E39 mellom Byrkjelo og Grodås. Illustrasjon: Statens vegvesen 18 Figur 2 3. Planavgrensing E39 Byrkjelo Grodås. Illustrasjon: Statens vegvesen 19 Figur 2 4. Planprogrammet som vart vedteke i kommun ane i november/desember 2016 viste at desse veglinjene og kryssalternativa skulle utgreiast. 21 Figur 2 5. Alternativ som er utgreidd på Byrkjelo. Illustrasjon: Statens vegvesen 23 Figur 2 6. Alternativ som er utgreidd i Utvik (Vikane). Illustrasjon: Statens vegvesen. 24 Figur 2 7. Alternativ som er utgreidd i Innvik (Vikane). Illustrasjon: Statens vegvesen. 25 Figur 2 8. Vegtrase som er utgreidd frå Innvik til Svarstad, med kryssing av Nordfjorden. Illustrasjon: Statens vegvesen 26 Figur 2 9. Vegtrase som er utgreidd i Markane. Illustrasjon: Statens vegvesen. 26 Figur Alternativ som er utgreidd i Hornindal. Illustrasjon: Statens vegvesen. 27 Figur 4 1. Skala for verdivurdering. 35 Figur 4 2. Skala for omfangsvurdering. 36 Figur 4 3. Konsekvensvifte. Syntese av verdi og omfang gjev konsekvensgraden 36 Figur 5 1. Synlegheitskart for ny brukryssing. Ill.: Multiconsult 38 Figur 5 2. Kart som viser influensområdet for landskapsbilde. Ill.: Multiconsult 39 Figur 5 3. Indre Nordfjord, ein del av det store fjordløpet til Nordfjord. Foto Arild Solberg. 40 Figur 5 4. Nordfjord sett mot Stryn, Loen og Olden. Foto: Arild Solberg 41 Figur 5 5. Oversiktskart med inndeling i landskapsregioner og underregioner innan analyseområdet. Ill.: Multiconsult 42 Figur 5 6. Djup U dal ved Byrkjelo. Foto: Arild Solberg 43 Figur 5 7. Jordbruk, skog og bart fjell i Innvik. Foto: Arild Solberg 43 Figur 5 8. Storelva som renn gjennom Byrkjelo. Foto: Multiconsult 44 Figur 5 9. Nordfjorden ved Faleide/Lunde, sett mot aust. Foto: Arild Solberg 44 Figur Myrlandskap i Markane. Foto: Arild Solberg 45 Figur Hornindalsvatnet, sett frå Grodås. Foto: Arild Solberg 45 Figur Grodås sentrum. Foto: Arild Solberg 46 Figur Ø.V.: Byrkjelo sentrum. Ø.H.: Grodås sentrum. N.V.: Serveringsstad i Innvik sentrum. N.H.: Tine Meieri i Byrkjelo. Foto: Multiconsult 46 Figur Storskala U dal i Hornindal. Foto: Arild Solberg 47 Figur Småskala landskap i Markane. Foto: Arild Solberg. 47 Figur Utsikt frå toppen av Loen Skylift, Hoven. Foto: Ellen Njøs Slinde, Statens Vegvesen 48 Figur Fordelinga av dei ulike områdetypane i influensområdet. Ill.: Multiconsult 50 Figur Oversikt over delområde og verdivurderinga av desse. Ill.: Multiconsult. 51 Figur 6 1. Den skogskledde dalsida Svoda. Foto: Arild Solberg 52

7 6 Figur 6 2. V: Hytter ved Rundhaugane. Foto: Multiconsult. H.: Kraftlinje nordaust i delområde. Foto: Arild Solberg. 53 Figur 6 3. Jordbrukslandskapet i Byrkjelo landbruksområde. Foto: Arild Solberg. 53 Figur 6 4. Registreringskart for Byrkjelo. Ill.: Multiconsult. 54 Figur 6 5. Storelva i dalbotnen av Byrkjelo. Foto: Arild Solberg 55 Figur 6 6. Spreidd busetnad og jordbrukslandskap i Høylo/Teita. Foto: Multiconsult 55 Figur 6 7. Den mektige dalsida opp mot Høylo /Stokkefjellet. Foto: Arild Solberg 56 Figur 6 8: Byrkjelo sentrum. Foto: Arild Solberg 57 Figur 6 9: H.: Gloppen skulpturpark i Byrkjelo. V.: Store parkerings og næringsareal i sentrum. Foto: Multiconsult 57 Figur 6 10: Dalsida mot Vora. Foto: Arild Solberg 58 Figur 6 11: Registreringskart for Utvik. Illustrasjon: Multiconsult 59 Figur 6 12: Fjelli sett frå søraust. Foto: Arild Solberg. 60 Figur 6 13: Utvikfjorden sett frå Utvik. Foto: Arild Solberg. 60 Figur 6 14: Ø.: Deltalandskap i Utvik sentrum. Foto: Arild Solberg. N.: Utvik Kyrkje. Foto: Multiconsult. 61 Figur H.: Busetnad i Utvik sentrum. H.: Viktig kontakt mot fjorden. Foto: Multiconsult 62 Figur 6 16: Landbrukslandskapet rundt Utvik sentrum. Foto: Arild Solberg 62 Figur 6 17: Skogsbeltet som omkransar det opne jordbrukslandskapet i Utvik. Foto: Arild Solberg 63 Figur Registreringskart for Innvikfjorden. Ill.: Multiconsult 64 Figur Nordsida sett mot vest. Foto: Arild Solberg 64 Figur 6 20: Innvikfjorden sett frå Karistova. Foto: Multiconsult 65 Figur Innvik sentrum, sett mot sør. Foto: Arild Solberg. 66 Figur Ø.: Næringsbusetnad langs strandsona. N.V.: Innvik Kyrkje. N.H.: Serveringsstad med parkeringsareal inntil fv.60. Foto: Multiconsult 67 Figur Vestleg del av jordbrukslandskapet i Innvik. Foto: Arild Solberg 67 Figur Utsikt over Innvik sett frå nord. Foto: Arild Solberg 68 Figur Registreringskart for Indre Nordfjord. Illustrasjon: Multiconsult 69 Figur Robjørgane sett mot vest. Foto: Arild Solberg 70 Figur Faleide og Svarstad bustadområde. Foto: Arild Solberg 70 Figur Svarstadstølen sett mot nord. Foto: Arild Solberg 71 Figur Oppheim/Årheimsfjellet sett mot aust. Foto: Arild Solberg 72 Figur Avlein sett mot aust. Foto: Arild Solberg 73 Figur Frøholm sett mot sørvest. Foto: Arild Solberg 74 Figur Indre Nordfjord, sett mot aust. Foto: Arild Solberg 74 Figur Registreringskart for Markane. Ill.: Multiconsult 76 Figur Øyane sett frå nord. Foto: Arild Solberg 77 Figur Svartetjønna og Kvitetjønna. Foto: Arild Solberg 77 Figur Skogslandskap ved Flore/Sindre. Foto: Arild Solberg 78 Figur Variert landskap ved Hatledal. Foto: Arild Solberg 79 Figur Tett skogsdekke og småkupert landskap mellom Haugen, Isbakken og Dale. Foto: Arild Solberg 79 Figur Registreringskart for Grodås. Illustrasjon: Multiconsult 81

8 7 Figur Gløvrefjell og Høgenibba sett frå sør. Foto: Arild Solberg 82 Figur Jordbrukslandskap ved Gausemel/Lødemel. Foto: Arild Solberg 82 Figur Horndøla inntil fv.60. Foto: Arild Solberg 83 Figur Utsikt mot Tomasgard. Foto: Arild Solberg 84 Figur Dalsida langs Sætrehornet. Foto: Arild Solberg 85 Figur Grodås sentrum sett frå sør. Foto: Arild Solberg 85 Figur Ø.V.: E39 gjennom Grodås sentrum. Ø.H.: Utsikt mot Hornindalsvatnet mellom busetnaden. N.V.: Anders Svor museet. N.H.: Busetnad som hindrar utsynet mot Hornindalsvatnet. Foto: Multiconsult 86 Figur Ope jordbrukslandskap og tett skog i Svor/Lida. Foto: Arild Solberg 87 Figur Bratt dalside langs Middagsfjellet, sett mot sør. Foto: Arild Solberg 87 Figur 6 49: Vakker utsikt over Hornindalsvatnet, sett mot vest. Foto: Arild Solberg 88 Figur 7 1. Utsnitt frå kommuneplanens arealdel 93 Figur 7 2. Planskilt kryss sør for meieriet. Ill.: Multiconsult. 94 Figur 7 3. Overgang for gåande og syklande rett nord for Bergheimsvatnet. 94 Figur 7 4. Alt.B 1 legg seg inntil skogsgrensa i botnen av Vora. Ill.: Multiconsult 95 Figur 7 5: Toplanskryss sør for Byrkjelo sentrum. Ill.: Multiconsult 96 Figur 7 6: Brukryssing, kulvert og store skråningar rett nord for Bergheimsvatnet. Ill. Multiconsult 96 Figur 7 7. Linjeføring som legg seg inntil dalsida til Høylofjellet. Ill.: Multiconsult 97 Figur 7 8. Bru over Storelva og toplanskryss vest for Byrkjelo sentrum. Ill.: Multiconsult 98 Figur 7 9. Ny E39 i øvre del av Utvik. Sett frå nord (venstre) og frå nordaust (høgre). Ill.: Multiconsult 100 Figur Utflytande, opphøgd og stort toplanskryss i Innvik, sett frå fjorden. Ill. Multiconsult 101 Figur Terrenginngrep vest i Innvik. Ill. Multiconsult 101 Figur 7 12: Alternativ V 2 langs den søraustlege dalsida i Utvik. Ill.: Multiconsult 102 Figur 7 13: Terrenginngrep i Utvik, sett frå nordaust. Ill.: Multiconsult 103 Figur Inngrep i midtre del av Innvik, sett frå fjorden. Ill.: Multiconsult 103 Figur Inngrep i vestlege del av Innvik. Ill.: Multiconsult 104 Figur Parti kor alt. V 3 skil seg frå alt. V 1 og møter kryssløysinga for V 2. Ill.: Multiconsult 104 Figur Hengebru over Indre Nordfjord. Ill.: Multiconsult 106 Figur 7 18: Halvt planskilt kryss (tunnel) i Frøholm. Ill.: Multiconsult 107 Figur Tunnelmunning og tilkopling mot rv.15 i Svarstad. Ill.: Multiconsult 108 Figur Utsikt over brua, sett frå Svarstad. Ill.: Multiconsult 108 Figur Ny E39, sett mot søraust. Svartetjønna og Kvitetjønna i botnen av det kuperte landskapet. Ill. Multiconsult 110 Figur Store skråningsutslag på nedsida av traseen, sett mot nord aust. Ill.: Multiconsult 111 Figur Tunnel munning og vegskråning lags dalside i nord. Ill.: Multiconsult 111 Figur Tilkopling mot eksisterande E39 ved Kyrkjhorn. Ill.: Multiconsult 112 Figur Tunnelinnslag ved Hornindal kyrkje. Ill.: Multiconsult 113

9 8 Figur Tunnelmunning og bru for alternativ H 2 (øvst). Store skråningsutslag ved toplanskryss (neste side øvst). Toplanskryss og tilkopling mot fv.60 (neste side nedst). Ill.: Multiconsult 114 Figur Nordlege tunnelinnslag ved Svor/Lida, sett mot Hornindalsvatnet. Ill.: Multiconsult 116 Figur Sørleg tunnelinnslag ved Svor/Lida, sett frå søraust. Ill.: Multiconsult 116 Figur Tunnelinnslag og planskild kryss i den nordlege dagsona i Hornindal, sett mot nordvest. Ill.: Multiconsult 117 Figur 7 30: Tilkopling mot E39, rett sør for Kvivstunnelen. Sett mot søraust. Ill.: Multiconsult 118 TABELLAR Tabell 1 1. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Byrkjelo. 13 Tabell 1 2. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Vikane 13 Tabell 1 3. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i indre Nordfjord 13 Tabell 1 4. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Markane 14 Tabell 1 5. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Hornindal 14 Tabell 1 6. Samanstilling av konsekvensar og rangering av vegalternativa. 14 Tabell 2 1. Oversikt over strekningar, alternative veglinjer, lengde på veg, tunnel og bruer, og kryss. 22 Tabell 2 2. Planlagt bruk og deponering av tunnelmasser. 29 Tabell 3 1. Utgreiingskrav, jf. Planprogrammet. 31 Tabell 4 1. Avgrensinga mellom dei ulike fagtemaene i konsekvens utgreiinga. 33 Tabell 4 2. Kriterium for verdivurdering. Henta frå V712, kapittel Tabell 5 1. Oversikt over delområde fordelt på registreringskategori. 49 Tabell 6 1. Oppsummering av dei ulike delområda sin verdi med tanke på landskapsbilde. 89 Tabell 7 1. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Byrkjelo. 99 Tabell 7 2. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Vikane. 105 Tabell 7 3. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i indre Nordfjord 109 Tabell 7 4. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Markane 111 Tabell 7 5. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Hornindal. 118 Tabell 7 6. Samanstilling av konsekvensar og rangering av vegalternativa. 124

10 9 FØREORD Denne deltemarapporten er utarbeidd som ein del av arbeidet med kommunedelplan og konsekvensutgreiing for ny E39 på strekninga Byrkjelo Grodås. Rapporten tek føre seg temaet landskapsbilde i tråd med omtala i planprogrammet for prosjektet. Planprogrammet er fastsett av Gloppen, Stryn og Hornindal kommunar den Tiltakshavar er Statens vegvesen Region Vest. Føremålet med kommunedelplanen er å fastsetje framtidig trasé for E39 på strekninga Byrkjelo Grodås. Føremålet med konsekvensutgreiinga er å få fram kunnskap om verdiane i landskapsbilete og belyse korleis tiltakets alternativ vil kunne påverke desse. Eventuelle skilnader mellom alternativa skal også bli vurdert/belyst som grunnlag for vedtak av kommunedelplanen. Prosjektleiar hos Statens vegvesen Region vest er Ellen Njøs Slinde, medan kontaktperson for fagtema landskapsbilde er Åse Birgitte Berstad. Fagansvarleg for deltema landskapsbilde er Multiconsult Norge AS v / landskapsarkitekt Vibeke Lokøy og landskapsarkitekt Marit Mong Søreng. Alle fotomontasjane er basert på ein vegmodell som er utarbeidt av Multiconsult Norge AS v / 3D koordinator Tim Zapart. Rapporten er kvalitetssikra av Multiconsult Norge AS v / Kjetil Mork. Rapporten kan lastast ned frå følgjande internettadresse: Leikanger/Stavanger, desember 2017

11 10 1 Samandrag 1.1 Bakgrunn Det er eit nasjonalt mål om ferjefri E39 innan Dette er bakgrunnen for planarbeidet og for kryssing av indre Nordfjord. Største del av kommuneplanarbeidet for E39 mellom Byrkjelo og Grodås er utført i 2016 og Målet for vegstandarden er å etablere veg med midtrekkverk og ha ei fartsgrense på 90 km/t på alle nybygde strekningar. Prosjektet sitt samfunnsmål er at korridoren vert effektiv, tilgjengeleg og tek hand om behovet for kommunikasjon i bu og arbeidsregionar. I Nasjonal Transportplan (NTP) handlar to av hovudmåla om framkomst og trafikktryggleik. Desse måla er godt ivaretekne gjennom effektmåla: kortare reisetid, reduserte avstandskostnader, regional utvikling, felles bu og arbeidsregion, samt påliteleg og tilgjengeleg E39. Ønska sideeffektar av planarbeidet er å avgrense tap av jordbruksareal, sikre god arkitektonisk kvalitet og avgrense inngrep i verdifulle område. Deltemarapporten Landskapsbilde følgjer handbok V712 Konsekvensanalyser, kapittel 6.3. Rapporten utgreier følgjande: Landskapsvurderingar knytt opp mot landskapsinngrep, topografi, landskapselement og endringar i kultur og naturlandskapet. Vurdering av veglinjer og kryss med sideterreng, vertikal og horisontal tilpassing. Vurdering av særleg utfordrande strekningar og punkt Vurdering av nær og fjernverknad av veganlegget, inkl. bru og tunnelkonstruksjonar og plassering av tunnelmasser. Arkitektoniske vurderingar av bru over Nordfjorden. 1.2 Skildring av planområdet Planområdet for ny E39 mellom Byrkjelo og Grodås ligg i kommunane Hornindal, Stryn og Gloppen. Influensområdet for landskapsbilde omfattar dei overordna landskapsromma Byrkjelo, Utvik, Innvik, indre Nordfjord, Markane og Grodås/Hornindal, der vegen går i dagsone. Influensområdet er definert ut ifrå kvar tiltaket vil vere synleg frå og omfattar dalføre, fjord og dalbotn. Strekninga ligg innanfor landskapsregion 22 Midtre bygder på Vestlandet og landskapsregion 23 Indre bygder på Vestlandet. Området blir karakterisert av store fjordløp, U dalar og eit mosaikklandskap beståande av skog, beiter, busetnad, fjord og ein variasjon av slake og bratte fjellsider. Rennande vatn er eit gjennomgåande karaktertrekk og dei landstrakte vassflatene skaper golv og ferdselsårer i mange djupskorne landskapsrom. Tettstader kan oftast sjåast ytst i dalmunningar, i møtet med fjorden. Planområdet består hovudsakleg av storskala landskap, utanom Markane som består av ei småkupert terrengform. Dei storskala landskapa er knytt til Nordfjord og store U dalar. Utvik, Innvik og Indre Nordfjord tilhøyrer fjordlandskapet rundt Indre Nordfjord. Fjordane i Sogn og Fjordane er ein av Noregs største turistattraksjonar og er unik i internasjonal samanheng (Sogn og fjordane fylkeskommune, 2012). Planområdet har ein god variasjon innan dei tre ulike områdetypane; naturprega landskap, spreidd busetnad og tettstad. Den mest dominerande områdetypen er naturprega landskap. Byrkjelo, Innvik og Grodås er registrerte tettstader innan planområdet (SSB, 2017).

12 Konsekvens Planområdet har fire strekningar med dagsone. Strekningane i Vikane og Indre Nordfjord Markane er samansett av to dagsone. For oversikt over dei ulike dagsonene, sjå Figur 1 2Figur 1 2 på neste side. Alternativa vert konsekvensvurderte innan kvar dagsone. Figur 1 1. Ø.V.: Byrkjelo. Ø.H.: Utvik. M.V.: Innvik. M.H.: Indre Nordfjord. N.V.: Markane. N.H.: Grodås. Foto: Arild Solberg.

13 12 Figur 1 2. Oversikt over vegalternativ som skal utgreiast. Ill.: Statens vegvesen

14 Dagsone Byrkjelo I Byrkjelo er det tre alternativ. Det eine alternativet legg seg inntil den austlege dalsida, medan dei to andre kryssar elva to gonger og ligg meir vest i dalbotnen. Alternativ B 1 gjev det minste omfanget for landskapsbildet i området. Alternativet har den kortaste dagsona, har mindre skråningsutslag og er best tilpassa landskapet. Alt. B 2 og B 3 ligg meir sentralt og synleg i dalbotnen. Det dårlegaste av alternativa er B 3, som har eit stort og utflytande toplanskryss plassert sentralt i eit ope jordbrukslandskap. Tabell 1 1. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Byrkjelo. Alt. B 1 Alt. B 2 Alt. B 3 Samla vurdering Liten til middels negativ ( / ) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Rangering Dagsone Vikane I Vikane er det hovudsakleg eit øvre (V 1) og eit nedre (V 2) vegalternativ, samt ein kombinasjon av desse (V 3). Alt. V 1 har eit stort, utflytande og dominerande kryss som ligg midt i den skålforma dalsida i Innvik. Tilsvarande kryss i alt. V 2 og V 3 er av mindre skala, men kan fortsatt bli vurdert som utflytande og stort. Det er i tillegg to ulike alternativ for tilkomstvegar ned dalsida i Innvik. Det eine alternativet går ned sentralt i dalen frå toplanskrysset mot Innvik med korte intervall i svingane. Det andre alternativet har lengre ramper og ligg over eit meir langstrakt område. Tabell 1 2. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Vikane Alt. V 1 Alt. V 2 Alt. V 3 Samla vurdering Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Rangering Dagsone Indre Nordfjord Dagsona i indre Nordfjord bryt med dei naturlege terrengformene og med det einsarta landskapet stort sett langs heile traseen. Skalaen på veganlegget harmonerer ikkje med dagens situasjon og landskapet elles. Bru over indre Nordfjord vil vere svært synleg over stor avstand grunna det store og opne fjordlandskapet. Tabell 1 3. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i indre Nordfjord Alt. N (over Nordfjorden) Samla vurdering Stor negativ ( ) Rangering Dagsone Markane Ny E39 går på tvers av terrengformene i Markane og fører til høge fyllingar/bru der vegen kryssar over dalsøkk. Mykje skog må hoggast langs veglinja, noko som gjer at vegen vil bli god synleg i landskapet. Nytt kryss som koplar saman rv.15 og ny E39 og bru over Sindreelva vil vere dominante landskapselement som påverkar landskapsbilde negativt.

15 14 Tabell 1 4. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Markane Alt. N (gjennom Markane) Samla vurdering Middels til stor negativ ( / ) Rangering Dagsone Hornindal Det er tre alternativ i Hornindal. Alt. H 1 koplar seg kjapt på eksisterande E39 ved Hornindal kyrkje og har det minste omfanget totalt sett. Alt. H 2 har tunnelmunning litt høgare i terrenget og legg seg parallelt med eksisterande E39. Strekninga blir avslutta av eit dobbelt T kryss med tilkoplingar mot vegen inn mot Grodås sentrum og Fv.60 som går vidare austover. Krysset har store vegfyllingar og resulterer i noko tap av verdifull vegetasjon langs elva Horndøla. Alt. H 3 er det mest omfattande alternativet med størst negativ konsekvens. Traseen ligg midt i eit ope landbrukslandskap og har eit svært og utflytande kryss med fleire plan. Alternativet inneber ei ny bru over Horndøla og tap av vegetasjon på begge sider av elva. Tabell 1 5. Samanstilling av konsekvens for landskapsbilde i Hornindal Alt. H 1 Alt. H 2 Alt. H 3 Samla vurdering Liten negativ ( ) Liten til middels negativ ( / ) Middels til stor negativ ( / ) Rangering Tilråding Basert på samanstillinga i Tabell 1 6 er kombinasjonen B 1 (Byrkjelo aust) + V 3 (Innvik kombinert) + N (Indre Nordfjord) + N (Markane) + H 1 (Hornindal vest) vurdert som den minst konfliktfylte løysinga for landskapsbildet i influensområdet. For landskapsbildet isolert sett er dette difor tilrådd utbyggingsalternativ. Tabell 1 6. Samanstilling av konsekvensar og rangering av vegalternativa. Delområde Alternativ Konsekvens Rangering I strid med nasjonale mål B 1 Liten til middels negativ ( / ) 1 Nei Byrkjelo B 2 Middels negativ ( ) 2 Nei B 3 Middels negativ ( ) 3 Nei V 1 Middels negativ ( ) 2 Nei Vikane V 2 Middels negativ ( ) 2 Nei V 3 Middels negativ ( ) 1 Nei Indre Nordfjord N Stor negativ ( ) 1 Nei Markane N Middels til stor negativ ( / ) 1 Nei H 1 Liten negativ ( ) 1 Nei Hornindal H 2 Liten til middels negativ ( / ) 2 Nei H 3 Middels til stor negativ ( / ) 3 Nei

16 Reiseoppleving Reiseoppleving blir definert som den som reiser si oppleving av eit område sett frå vegen. Reiseopplevinga blir vurdert som betre eller dårlegare i forhold til vegen i 0 alternativet. Ein eksponert veg som ligg høgt i dalsida vil til dømes vere positivt for reiseopplevinga, men negativt for landskapsbilde. Sidan vegen vil få stivare kurvatur, mange tunnelstrekningar og ei stadvis auka fartsgrense til min. 80 km/t vil dimensjonane og avstandane bli opplevd som mindre og kortare enn for den eksisterande fv.60. Dagsonene i Vikane og Indre Nordfjord vil få god utsikt over fjordrommet då vegen ligg høgt i dalsidene, men kortare tid til å fange omgjevnadane. Vekslinga mellom tunnelar og relativt korte dagsoner verkar forstyrrande for reiseopplevinga. Vegen dominerer den visuelle opplevinga i fleire dagsoner på grunn av brei vegbane og utflytande store kryss. Den totale reiseopplevinga er hovudsakleg negativ samanlikna med 0 alternativet på grunn av dei mange tunnelstrekningane. Kryssinga av Nordfjorden og dagsona i Innvik er unntaka. Brua over fjorden vil gje ei storslått utsikt over fjordlandskapet og er eit høgde og referansepunkt på reisa. I Innvik ligg veglinja høgt i terrenget noko som vil gje den reisande ei særs god utsikt over fjorden. Reiseopplevinga her og ved brua vil vere svært positiv. Dersom ein ikkje vurderer reiseopplevinga opp mot 0 alternativet og ein berre vurderer dagsonene vil ny E39 gje ei god reiseoppleving. 1.6 Påverknad i anleggsperioden I anleggsfasen vil inngrepa vere større enn det faktiske tiltaket. Vegetasjonen vil truleg bli ytterlegare skada og kan få eit varig negativt omfang. Sidan store deler av tiltaka ligg i skrånande terreng langs dalsider og/eller i blaute masser langs elver/tjørn er det fare for at sideterreng rasar ut og reduserer dei visuelle kvalitetane i område. 1.7 Avbøtande tiltak Avbøtande tiltak er tiltak som blir gjennomført for å redusera dei negative konsekvensane av ny veg. I den vidare planlegginga og prosjekteringa bør det bli utarbeidd ein formingsrettleiar som legg føringar for utforminga av anlegget. Formingsrettleiaren skal sikre at visuelle kvalitetar og identiteten i området blir ivareteken på ein god måte. For at vegen så tidleg som mogeleg skal bli oppfatta som godt tilpassa i landskapet, er det viktig å minimalisere inngrep og skader på tilgrensande areal i anleggsfasen, særleg der kor det er høg vegetasjon og langs vassdrag. Midlertidige inngrep bør bli forsøkt redusert, og ny vegetasjon bør bli etablert suksessivt etter kvart som anlegget er ferdigstilt. Det bør i reguleringsplanen utarbeidast ein rigg og marksikringsplan som vidareførast i byggeplanfasen. I tillegg bør det i tilbodsmaterialet gjevast klare føringar i forhold til kor entreprenøren får lov å driva anleggsverksemd utover tiltaket si utstrekning for å minimalisere omfanget. I den komande detaljplanlegginga av tiltaket vil ei rekke grep kunne nyttast for å redusera dei negative verknadene i forhold til landskapet: Naturleg revegetering av jordfyllingane i skogsterreng må vurderast for å føre tilbake det visuelle preget til eit heilskapleg skogslandskap samt dempe fjernverknaden. Det bør tilretteleggjast for revegetering av sideareala etter kvart som anlegget er ferdig bygd. Sideterreng bør bli utforma på ein måte som gjer at det glir mest mogleg naturlig inn i omgjevnadane. Fyllingar bør bli utforma som ein del av det kringliggjande området, det bør bli

17 16 avrunda i botn og topp, og bli revegetert og tilbakeført som ein del av naturområdet, eller som ein del av nærmiljøområdet. Dei store kryssområda som ligg på fylling bør bli vegetert med høg og tett vegetasjon for å redusere det visuelle inntrykket og den oppfatta skalaen til vegen. Dette gjeld spesielt toplanskryssa i Byrkjelo, Innvik, Markane og Hornindal. I opne jordbruksområde bør det vere lågareliggjande vegetasjon som ikkje stikk høgt opp i terrenget, og som er tilpassa identiteten i området. Kryssingane over bekkedalane bør ha ei god utforming og terrengforming. I jordbrukslandskap bør ein vurdere bakkeplanering for å dempe inntrykket av fyllingar og jordskjeringar. For å redusere tapet av vegetasjon og minimere inngrep i sårbare område bør ein vurdere bruk av støttemur eller lengre bru. Dette gjeld spesielt i skogsområda og brukryssingane i Markane og Åresvora, og langs elvene Horndøla i Hornindal, Storelva i Byrkjelo, Storelva i Utvik og Storelva i Innvik. Brua over Nordfjorden er eit særs markant og viktig arkitektonisk element i landskapet. Det vert tilrådd ein plan og designkonkurranse for brua og eit eventuelt rasteplassprosjekt i området. Etablering av rasteplass gjev den reisande høve til å stoppe opp og sjå på omgjevnadane. Støyskjermar hindrar utsyn frå vegen og kan bidra til å forsterke barriereeffekten av vegen. Transparente støyskjermar bør bli vurdert på enkelte stader for å gje eit gløtt ut til landskapet i forhold til reiseoppleving. Transparente støyskjermar bør også bli vurdert på bruene og må sjåast i samanheng med utforminga av brua. I tillegg kan ein på deler av strekninga vurdere lokale støyskjermingstiltak og grøne støyvollar som erstatning for støyskjermar. I rigg og marksikringsplanen bør det gjevast detaljerte føringar for masseflytting. Dette for å sikre at landskapet sine kvalitetar blir ivaretekne, at ein får god revegetering og at ei unngår spreiing av uønska artar i anlegget. Vinkelen til tunnelinnslaget må tilpassast terrenget rundt. Råka terreng rundt portalområde og kryss bør få ei utforming og revegetering som er godt forankra i eksisterande terreng. Avbøtande tiltak ligg ikkje inne som ein del av utbyggingsplanane, men kan vere aktuelle å gjennomføre for å redusere dei negative, eller forsterke dei positive, konsekvensane av tiltaket for landskapsbildet i influensområdet.

18 17 2 Bakgrunn 2.1 Bakgrunn for kommunedelplanen Bakgrunnen for planarbeidet er regjeringa sitt mål om ferjefri kryssing av Nordfjord. Dette er tidlegare utgreidd i tre ulike prosjekt: Ferjefri E39, Konseptvalutgreiing E39 Skei Ålesund og Rutevis riksvegutgreiing. I Nasjonal transportplan (NTP) for stadfesta regjeringa ambisjonen om at ein ferjefri E39 skal realiserast, der i alt fem ferjesamband skal erstattast med ferjefire kryssingar innan I 2014 vedtok regjeringa også konseptvalutgreiing (KVU) for E39 Skei Ålesund, og det vart konkludert med at framtidig E39 skal følgje ei indre linje i Nordfjord. Figur 2 1. Konsept SV K10 skal leggast til grunn for ny E39 gjennom Nordfjord (vist med rosa linje og markert med pil på kartet). Kartet er henta frå KVU E39 Skei Ålesund. Rutevis riksvegutgreiing for rute 4A mellom Stavanger og Ålesund (2015) seier at målet for vegstandarden på rute 4A er å etablere veg med midtrekkverk og fartsgrense 90 km/t på alle nybygde strekningar mellom Bergen og Ålesund. Samferdselsdepartementet gav Region vest i oppdrag å starte planleggingsarbeidet våren 2015, med føring om at strekninga Byrkjelo Grodås skal planleggjast under eitt. Største del av kommuneplanarbeidet er utført i 2016 og Planprogram for kommunedelplanen vart vedteke i desember Mål for prosjektet Samfunnsmålet for tiltaket er: I 2040 skal transportsystemet i korridoren vera effektivt, tilgjengeleg, påliteleg og ivareta behovet

19 18 for kommunikasjon for bu og arbeidsregionar. Det er sett opp fire effektmål for prosjektet: Kortare reisetid Reduserte avstandskostnader Regional utvikling, felles bu og arbeidsregion Påliteleg og tilgjengeleg E39 I tillegg til effektmåla er det i planprogrammet sett opp nokre ønska sideeffektar som ein skal få fram gjennom planarbeidet. Desse skal hjelpe til med å ivareta sentrale mål i NTP, mellom anna miljø og universell utforming: Avgrense tap av jordbruksareal. Ta vare på god matjord for framtida ved å planlegge for minst mogleg beslaglegging av jordbruksmark med høg bonitet. God arkitektonisk kvalitet. Arkitektur er svært viktig for den store og langsiktige infrastrukturen som kan bli landemerke i framtida. God estetikk skal prioriterast ved utforming av veg og dei anlegg som høyrer til. Avgrense inngrep i verdifulle område. Minimere tap av landskaps, natur eller kulturverdiar (også dei som ikkje er regulert etter anna lovverk) slik at ein får minst mogleg negative konsekvensar for ikkje prissette tema. 2.3 Planområdet Planområdet ligg i indre Nordfjord i Sogn og Fjordane fylke, og går gjennom kommunane Gloppen, Stryn og Hornindal. Den føreslegne traseen for ny E39 strekker seg frå dagens E39 like sør for Byrkjelo og til Kvivsvegen like nord for Grodås, og kryssar Nordfjorden like vest for Stryn. Regionen er prega av fjordlandskapet, og er omkransa av fjelltoppar på opp mot 1900 m.o.h. Landskapet langs traseen varierer mellom jordbruksbygder med spreidd til tett busetnad, kulturlandskap og utmark med skog og myrlendte parti. Terrenget er også svært variert, frå storskala til småskala landskapsformer, og traseen kryssar fleire vassdrag og Nordfjorden. Nær traseen ligg det fleire tettstadar, som Byrkjelo med 293 innbyggjarar, Innvik med 460 innb., Stryn med 2424 innb. og Grodås med 483 innb. (Statistisk sentralbyrå, ). Figur 2 2. Oversiktskart som viser dagens transportsystem og ny trasé for E39 mellom Byrkjelo og Grodås. Illustrasjon: Statens vegvesen

20 19 E39 går i dag frå Byrkjelo til Anda ferjekai, frå Lote ferjekai gjennom Nordfjordeid, langs sørsida av Hornindalsvatnet til Grodås og vidare nordover mot Volda på Kvivsvegen. Dagens rute, ekskl. ferjestrekninga Anda Lote, er om lag 75 km og har ei reisetid på om lag 67 min (tal henta frå KVU E39 Skei Ålesund). Fv. 60 over Utvikfjellet til Stryn og vidare på rv.15 mot Hornindal er eit alternativt vegval mellom Byrkjelo og Grodås, med lengde ca. 81 km og reisetid om lag 81 min. Vegstandarden på strekninga Byrkjelo Grodås i dag er varierande med landevegstrekningar med smal veg. På nokre korte strekningar er vegen så smal at to tunge køyretøy ikkje kan passere kvarandre. Det største problemet for framkomsten er ferjestrekninga som gjev ventetid og overfartstid. Figur 2 3. Planavgrensing E39 Byrkjelo Grodås. Illustrasjon: Statens vegvesen

21 Ny E39 mellom Byrkjelo og Grodås Vegstandard Ny E39 er dimensjonert til 90 km/t når det gjeld siktforhold og kurvatur. På veg i dagen er det lagt opp til midtrekkverk og eigne forbikøyringsfelt på nokre strekningar. Dette fører til at mykje av veg i dagen vil bli trefeltsveg. Vegen skal vere avkøyrslefri, det vil seie at avkøyrsler må koplast til eit lokalt vegnett som blir knytt til E39 via kryss. Kryssa kan utformast som T kryss eller planskilt kryss. Vegen skal dimensjonerast for årsdøgntrafikk (ÅDT) på 6500 køyretøy per døgn, og ut frå handbok N100 skal dimensjoneringsklasse H5 veljast. Vegklasse H5 gjeld for nasjonale hovudvegar og øvrige hovudvegar med ÅDT mellom 6000 og og fartsgrense 90 km/t. Breidde på veg blir 12,5 meter med feltbreidde på 3,5 m. Der det er forbikøyringsstrekningar blir vegbreidda 14,75 meter. Tunnelane skal byggast med tunnelprofil T10,5 det vil seie eitt tunnelløp med trafikk i begge retningar og 80 km/t. Det vert ikkje midtrekkverk i tunnelane, men eit sperreområde mellom køyrefelta med ein meter breidde. Maksimalt tillate stigning i tunnel er 5 %. Minste fri høgde over køyrebanekanten er 4,6 meter. Kryssa skal byggast som forkøyrsregulert T kryss eller som planskilte kryss. I denne planen er det eit mål å sikre plass til å bygge planskilte kryss. Planskilde kryss kan utformast på ulike måtar men felles for alle er at dei er arealkrevjande. Det er gjort vurderingar i kvart enkelt tilfelle der utforming av krysset, trafikkmengde og vurdering av trafikktryggleik er viktig Bruer og konstruksjonar Statens vegvesen ved bruseksjonen i Region vest og Vegdirektoratet har utarbeidd forslag til brukonsept for bru over Nordfjorden. Brua over Nordfjorden er planlagt som ei hengebru i eitt spenn der hovudspennet er på 1555 meter og brua har ei total lengde på 1760 meter. Seglingsløp er sett til 400 meter breidde og 75 meter høgde. Brutårna får ei høgde på 240 meter. Andre aktuelle konstruksjonar i dette prosjektet er kulvertar, bruer og tunnelportalar. Med fem til seks lange og ein kort tunnel for alle vegalternativa vil det bli mange tunnelportalar. Dei fleste tunnelane vil få ein kort betongportal før dei går direkte inn i eit fjellparti. For Byrkjelo aust (B1) og midt (B2) kan det vere aktuelt med lausmassefyllingar over ein lenger betongportal. Bruene er i tillegg til den store hengebua over Nordfjord, platebruer i betong, nokre få bjelkebruer og eit par betongkassebruer alternativet referansealternativet Alternativet som representerer vidareføring av dagens veg blir kalla «0 alternativet». Her skal ein vurdere konsekvensane av at planlagt tiltak ikkje blir gjennomført. 0 alternativet dannar også grunnlaget som alle utbyggingsalternativa skal samanliknast mot. Alternativet tek utgongspunkt i dagens situasjon, og omfattar i tillegg forventa endringar utan tiltaket i analyseperioden (mindre utbetringstiltak og endringar som er vedtekne). For prissette konsekvensar er alternativ 0 eksisterande veg og vegnett. I dette prosjektet ligg følgjande vegnett til grunn som referanse ved utrekning av konsekvensar: Noverande E39 (Byrkjelo Anda Lote Nordfjordeid Grodås) Fv. 60 (Byrkjelo Utvik Innvik Olden Loen Stryn) Rv. 15 (Stryn Grodås) For ikkje prissette konsekvensar er alternativ 0 i hovudsak lik dagens situasjon, slik han er skildra i dei enkelte fagrapportane, men med forventa endringar som følgje av andre vedtekne private eller

22 21 offentlege planar i influensområdet Ny vegtrase med alternativ Ny E39 startar nord for Bergheimsvatnet ved Byrkjelo og endar ved Kvivstunnelen nord for Grodås i Hornindal. Lengda på ny E39 blir mellom 35 og 40 km avhengig av kva alternativ som blir valt. Vegen vil krysse Nordfjord på ei hengebru og om lag halvparten av vegen vil gå i tunnel. Prosjektet gjev i tillegg fleire bruer over vassdrag. Hengebrua over Nordfjord blir nesten 1,8 km lang, med hovudspenn på 1550 meter, og vil ha ei seglingshøgde på 75 m. Vegen kjem ut på brua via ein tunnel på sørsida av fjorden og går direkte inn i neste tunnel på nordsida av fjorden ved Svarstad. For Byrkjelo, Innvik, Svarstad, Markane og Grodås er det vurdert ulike kryssløysingar. Nokre av kryssalternativa gir behov for bygging av nye lokalvegar. Hovudregelen er at dagens vegnett kan nyttast til lokalvegnett i framtida. I Innvik er det behov for nye tilkoplingsvegar og lokalveg for å få ei god tilknyting til fv. 60. Figur 2 4. Planprogrammet som vart vedteke i kommunane i november/desember 2016 viste at desse veglinjene og kryssalternativa skulle utgreiast. Det er utgreidd eitt hovudkonsept for ny E39 mellom Byrkjelo og Grodås, med alternative linjer i områda Byrkjelo, Vikane og Grodås. I tillegg er det vurdert ulike kryssalternativ. Illustrasjon: Statens vegvesen.

23 22 Tabell 2 1. Oversikt over strekningar, alternative veglinjer, lengde på veg, tunnel og bruer, og kryss. Strekning/ Alt. Lengde ny veg i Lengde ny tunnel Nye bruer Nye kryss dagsone dagen Byrkjelo B 1 2 km Utvikfjellet: 6,8 km (inkl. portal på 220 m) B 2 3,2 km Utvikfjellet: 6,8 km (inkl. portal på 220 m) Ingen Storelva/Fonnagrova: 400 m Storelva: 145 m Planskilt kryss sør for meieriet Planskilt kryss sør for Byrkjelo sentrum B 3 4,1 km Utvikfjellet: 6,5 km Storelva/Fonnagrova: 400 m Storelva: 390 m Planskilt kryss nordvest for Byrkjelo sentrum Vikane V 1 6,2 km Kårstadmarka: 2,2 km V 2 6,6 km Kårstadmarka: 1,9 km V 3 6,1 km Kårstadmarka: 2,2 km Utvik: m Innvik (Storelva og elv rett før tunnelen): m Utvik:60+110m Innvik (Storelva og elv rett før tunnelen): m Utvik: m Innvik (Storelva og elv rett før tunnelen): m Planskilt kryss Innvik Planskilt kryss Innvik Planskilt kryss Innvik Indre Nordfjord N 1,8 km Hildehalsen: 2,5 km Nordfjorden: 1,8 km Halvt planskilt kryss (sørgåande retning) Svarstad Markane N 3,6 km Svarstadveten: 4,7 km Hatledal: 0,2 km Hornindal H 1 0,5 km Øyenibba og Grodås: 4,8 km H 2 1,1 km Øyenibba og Grodås: 5,4 km Sindreelva: 260 m Noraelva: 80 m Ingen v/barnehagen: 200 m Planskilt kryss Markane T kryss Kyrkjhorne Dobbelt T kryss Lønsøyane H 3 2,8 km (inkl. 1 km Øyenibba: 2,6 km Vikaelva: 65 m Planskilt kryss dagsone i Åresvora) Bak Grodås: 2 km Horndøla: 150 m Lødøen Byrkjelo For Byrkjelo er det tre alternativ som skal utgreiast og for kvar av alternativa skal det utgreiast kryss. Alternativ aust og midt vil ha tunnelinnslag aust for sentrum ved meieriet og alternativ vest vil ha tunnelinnslag vest for Byrkjelo sentrum ved Kleppe. For alle tre vegalternativa på Byrkjelo er det mogleg å bygge ny E39 vidare sørover mot Skei både med tunnel og veg i dagen. Ved vedtak av kommunedelplanen sikrar ein korridoren for tunnelen under Utvikfjellet og vegen fram til plangrensa i sør, samstundes som det er ope for å velje anten veg i dagen eller tunnel vidare sørover i eit framtidig planarbeid for Skei Byrkjelo.

24 23 B 1 (Byrkjelo aust) Ny E39 startar ved ungdomshuset like vest for Bergheimsvatnet og går nordover mot tunnelinnslag aust for meieriet. Tunnelinnslaget er planlagt med ein lang portal som vert fylt att med lausmassar over portalen. Tunnelen under Utvikfjellet blir omlag 6,8 km. Kryss til eksisterande E39 er planlagt like sør for tunnelinnslaget (sør for meieriet). Veg frå eksisterande E39 mot krysset går gjennom grustaket ved Åland, under ny E39 og vidare på austsida parallelt med E39. Dagens E39 med gang og sykkelveg vil bli liggande og blir ført over ny E39. Figur 2 5. Alternativ som er utgreidd på Byrkjelo. Illustrasjon: Statens vegvesen B 2 (Byrkjelo midt) Ny E39 startar ved Bergheim gard og går skrått over Storelva/Fonnagrova med ny bru på om lag 400 m. Vegen held fram på vestsida av elva fram til Teita, og kryssar her Storelva vinkelrett med ny bru på om lag 145 m. Vidare går vegen sør for Byrkjelo sentrum fram til tunnelinnslag aust for meieriet. Tunnelinnslaget er planlagt med ein lang portal som vert fylt att med lausmassar over portal. Tunnelen under Utvikfjellet blir omlag 6,8 km. Kryss til eksisterande E39 er planlagt sør for Byrkjelo sentrum. Dagens E39 med gang og sykkelvegen vil bli liggande og blir ført under ny E39. B 3 (Byrkjelo vest) Ny E39 startar ved Bergheim gard og går skrått over Storelva/Fonnagrova med ny bru på om lag 400 m. Vidare held vegen fram på vestsida av Storelva. Vest for sentrum vert det ny bru på om lag 390 m over Storelva og veg fram til tunnelinnslag på Kleppe. Tunnelen under Utvikfjellet blir omlag 6,5 km.

25 24 Kryss til eksisterande E39 er planlagt nordvest for Byrkjelo sentrum. Lokalvegnettet kan nyttast til gangog sykkeltrafikk. Vikane For Vikane (Utvik og Innvik) er det to alternativ som skal utgreiast; V 1 (Vikane høg) og (V 2 Vikane låg). I planprogrammet var det sagt det skulle utgreiast to ulike plasseringar av kryss; ved Liatunet/Øyna og ved Smaleledet (i skogen bak Skåden). Alternativet ved Liatunet/Øyna er forkasta fordi dette arealet er for bratt til å få plassert eit planskilt kryss. V 1 (Vikane høg) Tunnelen under Utvikfjellet kjem ut lengst nede i Tverrlida i Utvik. Vegen går i dagen gjennom øvre del av Utvik og ligg her stort sett på fylling. Ny E39 går vidare i tunnel mot Innvik, med tunnelinnslag aust for Utvik og sørvest for Innvik. Vegen går i dagen gjennom øvre del av Innvik, ovanfor Liatunet. Kryss til fv. 60 er planlagd bak Innvik (i skogen bak Skåden) like nedanfor dagens skogsbilveg. Ein kan ha lokalveg enten ned til Innvik sentrum forbi Skåden og ullvarefabrikken, eller som ein parallell veg til E39 og inn på fv. 60 heilt sør i Innvik. V1 V2 Figur 2 6. Alternativ som er utgreidd i Utvik (Vikane). Illustrasjon: Statens vegvesen. V 2 (Vikane låg) Tunnelen under Utvikfjellet kjem ut lengst nede i Tverrlida i Utvik. Vegen går i dagen gjennom øvre del av Utvik og ligg her stort sett på fylling. Ny E39 går vidare i tunnel mot Innvik, med tunnelinnslag aust for Utvik og sørvest for Innvik. Vegen går så i dagen gjennom øvre del av Innvik, nedanfor Liatunet. Kryss til fv. 60 er planlagd bak Innvik (i skogen bak Skåden i større avstand til dagens skogsbilveg enn for V 1. Lokalveg enten ned til Innvik sentrum forbi Skåden og ullvarefabrikken, eller som ein parallell

26 25 veg til E39 og inn på fv. 60 heilt vest i Innvik. V 3 (Kombinasjonsalternativet) Tunnelen under Utvikfjellet kjem ut lengst nede i Tverrlida i Utvik. Vegen går i dagen gjennom øvre del av Utvik og ligg her stort sett på fylling. Ny E39 går vidare mot Innvik, med tunnelinnslag aust for Utvik og sørvest for Innvik. Vegen går i dagen gjennom øvre del av Innvik, ovanfor Liatunet, likt med alternativ V 1. Kryss til fv. 60 er planlagd bak Innvik (i skogen bak Skåden) i større avstand til dagens skogsbilveg enn for V 1. Ein kan ha lokalveg enten ned til Innvik sentrum forbi Skåden og ullvarefabrikken, eller som ein parallell veg til E39 og inn på fv. 60 heilt vest i Innvik. Figur 2 7. Alternativ som er utgreidd i Innvik (Vikane). Illustrasjon: Statens vegvesen. Indre Nordfjord og Markane Tunnel frå Innvik og under Hildehalsen, fram til brua over Nordfjorden. Kryssing av Nordfjorden (Faleidfjorden) med hengebru frå fjellsida under Frøholmstøylen til nordsida av fjorden ved Svarstad, der det er lagt inn eit halvt planskilt kryss. Vegen går så direkte inn i neste tunnel ved Svarstad. Hengebrua over Nordfjorden blir nesten 1,8 km lang, med hovudspenn på 1,5 km. Seglingshøgda blir 75 m og brutårna blir om lag 240 meter høge. Tunnel nordover til Markane, og med ny veg i dagen gjennom Nord Markane. I Markane vert det ei bru ved Kvitetjønna og ein kort tunnel ved Hatledal. Tunnel vidare mot Hornindal, med tunnelinnslag aust for Øyane.

27 26 Figur 2 8. Vegtrase som er utgreidd frå Innvik til Svarstad, med kryssing av Nordfjorden. Illustrasjon: Statens vegvesen N Figur 2 9. Vegtrase som er utgreidd i Markane. Illustrasjon: Statens vegvesen.

28 27 Krysset mellom rv. 15 og ny E39 i Markane blir liggande vest for Isbakken. Riksveg 15 vil gå som i dag og andre lokalvegar vil tilpassast ny E39. I planarbeidet er det utgreidd å bygge eit «halvt kryss» i dagen ved Svarstad. «Halvt kryss» vil seie at ein får avkøyring frå brua og inn på rv. 15 og innkøyring frå rv. 15 og inn på E39 i retning sørover. For å kome seg inn på E39 i retning nordover må ein køyre til Markane og bruke krysset der. Hornindal For Hornindal er det tre alternative veglinjer som skal utgreiast: H 1 (Hornindal vest), H 2 (Hornindal midt) og H 3 (Hornindal aust). Det er presentert ulike kryssløysingar i dei ulike alternativa. Det er berre alternativ H 3 som har plass til planskilt kryssløysing. H 2 og H3 har moglegheit for gjennomgåande fart på 80 km/t, medan H 1 krev lågare fartsnivå. H 1 (Hornindal vest) Tunnel på om lag 4,8 km frå Markane til Grodås, med tunnelinnslag ved Kyrkjhorne. Kryss til eksisterande E39 i området mellom kyrkja og skulen er planlagd som eit T kryss. Fartsgrensa i kryssområdet blir maks. 60 km/t. Vegen vidare mot Kvivstunnelen blir liggande som i dag. Gang /sykkelveg og lokalvegar må byggast nytt frå krysset og til skulen. Figur Alternativ som er utgreidd i Hornindal. Illustrasjon: Statens vegvesen. H 2 (Hornindal midt) Tunnel på om lag 5,4 km frå Markane til Grodås, med tunnelinnslag aust for Hornindal skule. Over kryssområdet ved barnehagen blir det ei bru på om lag 200 m. Kryss til eksisterande E39 er planlagd som eit dobbelt T kryss i området der dagens kryss til fv. 60 ligg. Vegen vidare mot Kvivstunnelen blir liggande som i dag.

29 28 Dagens gang /sykkelveg og lokalvegar må tilpassast ny E39. H 3 (Hornindal aust) Tunnel på om lag 2,6 km frå Markane til ei dagsone i Åresvora, i dalen bak Grodås sentrum. Her blir det også ei kort bru på 65 m over Vikaelva. Tunnel på 2 km vidare mot Hornindal med tunnlinnslag ved Lødøen. Ny E39 går i dagen vidare mot Kvivstunnelen, med ny bru over Horndøla som vert 150 meter lang. Kryss til eksisterande E39 og fv. 60 er planlagd mellom Lødøen og Tomasgard som eit planskilt kryss. Dagens E39 og lokalvegar, med gang og sykkelvegar vert liggande som i dag Anleggsfasen Anleggsvegar o.l. er tenkt i størst mogleg grad plassert innanfor framtidig vegareal/sideareal for å avgrense omfanget av tiltaket. For riggområde, mellombels deponi, massetak, område for handtering av massar m.m., ser ein for seg å bruke dei framtidige kryssområda, område ved tunnelinnslag og ved bruene. Tiltak i anleggsfasen som gir varig endring for fagtemaet inngår i konsekvensutgreiinga Alternativ for massedeponi og riggområde Prinsippet for bruk av tunnelmassar i dette prosjektet er at ein brukar massane til å bygge opp veglinjene i dagen og til å bygge kryssområda. Prosjektet vil likevel gi eit overskot av massar. Gjennom planprosessen er det sett på moglege område for å deponere desse. I tillegg er det rekna opp nokre konkrete område i kort avstand til veganlegget som vi allereie no kan peike på at er aktuelle. Kommunane Gloppen, Stryn og Hornindal har også spelt inn nokre forslag til deponiområde og det kom inn nokre forslag ved varsling av planarbeidet. Sidan dette er ein kommuneplan, og sidan Nasjonal transportplan (NTP) ikkje har med dette prosjektet i perioden , så vil det kome opp nye og truleg gode løysingar for massedeponi når tida for byggestart nærmar seg. Dei massane som ikkje går med til sjølve vegbygginga har vi sett opp forslag til deponiområde for, men det kan altså bli andre område som blir prioritert å bruke til slutt. Krav til planlegging av deponiområde etter plan og bygningslova vil difor kommunane måtte følgje opp seinare også. Knytt til kvar av tunnelane vil det mest truleg bli behov for eitt riggområde, heilt inntil eit av tunnelinnslaga. Areal som skal nyttast til å bygge kryss kan brukast som riggområde i ein innleiande fase. På Byrkjelo vil det bli eit stort riggområde knytt til tunnelen. I Utvik er det bratt og vanskeleg å få til store areal for rigg. I Innvik peikar arealet ved kraftstasjonen seg ut i tillegg til kryssområdet og området ved tunnelinnslaget. Brua over Nordfjord vil få noko riggareal ved brutårna. På sørsida av fjorden ved Frøholm/Årholen vil ein kunne få eit riggområde ved planlagd tunnel på fv. 60. I Markane er det i tillegg til kryssområde lagt opp til å fylle opp eit større areal som òg vil bli nytta til riggområde. Dette vil bli det viktigaste riggområdet for prosjektet. For Hornindal er det vanskeleg å finne store areal til rigg, utanom eit areal ved Åresvora og kryssområde ved Lødøen for alternativ H 3. Arealet ved Lønsøyane kan vera aktuelt. Oversikt over aktuelle massedeponi Massar som går med til å bygge opp vegen og kryssområda er ikkje omtalt her. Tabellen under gjev ein oversikt over dei massane som ligg utanfor sjølve vegkroppen, det vil seie der ein har ulike løysingar på dei ulike alternativa. Det er ikkje foreslått deponiområde i Grodås eller Hornindal for alternativ H 1

30 29 og H 2. Lista nedanfor er ikkje uttømmande og det er heller ikkje prioritert mellom alternativa. Tabell 2 2. Planlagt bruk og deponering av tunnelmasser. Område Volum/areal Merknad B 1 (Byrkjelo aust) Bakkeplanering/ mindre vollar Portalområde Skredvoll ved Åland B 2 (Byrkjelo midt) Bakkeplanering/ mindre vollar Ligg ikkje inne i planen. Går fram av vegplanen. Går fram av vegplanen. Ligg ikkje inne i planen. Kan vere aktuelt for å få betre tilpassing og utnytting av jordbruksareal. Gir truleg ikkje behov for så store mengder masse. Dersom ein vel å lage eit betongframbygg her så kan ein få brukt noko tunnelmassar til å dekke området over portalen. Her er det også svært mykje eksisterande skredmassar som må gravast vekk før ein kjem til fjell, så store mengder tunnelmassar blir det ikkje behov for her. Vi har lagt inn eit førebels forslag til lengde og høgde på ein skredvoll. Meir detaljert utforming kjem i reguleringsplan for E39. Kan vere aktuelt for å få betre tilpassing og utnytting av jordbruksareal. Gir truleg ikkje behov for så store mengder masse. Areal langs Storelva/ Fonnagrova mellom Hjelle bru og Teita m 2 Kan vere aktuelt med bakkeplanering og oppdyrking av areal her dersom grunneigar ynskjer det og dersom det ikkje er i konflikt med andre interesser som t.d. omsyn til elva. Kommunen eller private må i så fall lage nødvendige planar for området. B 3 (Byrkjelo vest) Bakkeplanering / mindre vollar V 1, V 2, V3 (Vikane) Utvik: Bakkeplanering Innvik: Mindre deponi i utmarka. Ligg ikkje inne i planen. Ligg ikkje inne i planen. Ligg ikkje inne i planen. Kan vere aktuelt for å få betre tilpassing og utnytting av jordbruksareal. Gir truleg ikkje behov for så store mengder masse. Kan vere behov for litt massar til oppdyrking. Private må i så fall lage nødvendige planar for området. Gir truleg ikkje behov for så store mengder masse. Det kan finnast areal i utmark som eignar seg for deponi. Private må i så fall lage nødvendige planar for området. Gir truleg ikkje behov for så store mengder masse. N (Indre Nordfjord og Markane) Bakkeplanering Kryssområde i Markane H 3 (Hornindal aust) Dagsone i Åresvora Ligg ikkje inne i planen. Går delvis fram av vegplanen. Ca m 2 Kan vere behov for litt massar til oppdyrking. Private må i så fall lage nødvendige planar for området. Gir truleg ikkje behov for så store mengder masse. Som del av veganlegget vil det bli fylt opp eit areal mellom dagens rv. 15 og ny E39 ved krysset, for å forme landskapet på ein god måte. Kan bli aktuelt med areal til t.d. næringsareal/kontrollstasjon også. Deponiområde og evt. riggområde kan leggast heilt inntil vegen i eit område der det i dag er skog.

31 30 Lødøen Ca m 2 Til oppbygging og bakkeplanering i kryssområde ved Lødøen.

32 31 3 Innleiing 3.1 Utdrag frå planprogrammet I fastsett planprogram er det stilt følgjande krav til utgreiinga av temaet landskapsbilde: Tabell 3 1. Utgreiingskrav, jf. Planprogrammet. Landskapsbilde Definisjon av tema Fokus for utgreiinga Landskapsbilde er eit uttrykk for eit område sitt visuelle særpreg eller karakter, og er basert på fagtradisjonar innan landskapsarkitekturen. Temaet tek føre seg korleis landskapet vert opplevd romleg ut i frå omgjevnadane. Landskapsbildet omfattar alle omgjevnader, frå det tette bylandskapet til det upåverka naturlandskapet. Den visuelle tilpassinga til landskapet skal optimaliserast. I dette ligg ei heilskapsvurdering av inngrep i nye område og ny terreng og landskapsforming. Val av tekniske løysingar, landskapsvurderingar og vektlegging av god arkitektur skal sjåast i ein heilskap. Viktige fokus i dette planarbeidet: Arkitektonisk/estetisk utforming av bru og dagsoner med sideterreng, jf. Statens vegvesen sin arkitekturstrategi Verknader for fjordlandskapet i Indre Nordfjord Tilpassing til skala på landskapet (t.d. storskala landskap i Indre Nordfjord og småskala landskap i Markane) Reiseoppleving sett frå E39 (utsikt og veksling av omgjevnader) Reiseoppleving knytt til brua som eit landemerke. Utgreiingsbehov Landskapsvurderingar knytt opp mot landskapsinngrep, topografi, landskapselement og endringar i kultur og naturlandskapet. Vurdering av veglinjer og kryss med sideterreng, vertikal og horisontal tilpassing Vurdering av særleg utfordrande strekningar og punkt Vurdering av nær og fjernverknad av veganlegget, inkl. bru og tunnelkonstruksjonar og plassering av massar Arkitektoniske vurderingar av brua Metode Konsekvensutgreiing etter handbok V712 Konsekvensanalyser Overordna landskapsanalyse med inndeling av landskapet i landskapsområde er utgangspunktet for å vurdere verdi, tåleevne og verknad av nye tiltak, og skal leggast til grunn for konsekvensanalysen. 3D visualiseringar av: - Bru (med ulikt perspektiv og skala) - Dagsoner (veglinjer og kryssområde) Synlegheitsanalyse for brukonstruksjon

33 32 Landskapsbilde Eksisterande materiale Den Europeiske Landskapskonvensjonen (ELK) Puschmann, O., Nasjonalt referansesystem for landskap. Beskrivelse av Norges 45 landskapsregioner. NIJOS rapport 10/2005 Direktoratet for naturforvaltning og Riksantikvaren, Veileder. Metode for landskapsanalyse i kommuneplan Sønstebø, G., Landskapet i Stryn kommune. Inndeling i landskapsområde. Landskapsskildringar. Vurdering av opplevingsverdiar. NIJOS rapport 5/96 Statens vegvesen, Konseptvalutgreiing E39 Skei Ålesund Statens vegvesen, Konsekvensutgreiing og kommunedelplan Fv. 60 Tomasgard området Røyrhus bru. Delrapport landskap. Asplan Viak, Stadanalyse Grodås Gjeldande rammer og premissar Denne analysen har som mål å dokumentere verdiane i landskapsbildet og vise korleis dei ulike utbyggingsalternativa vil kunne påverke desse. Eit sentralt mål er å tydeleggjere kva for alternativ som er best og dårlegast innan fagtemaet. Det er eit nasjonalt mål å sikre landskapsmessig mangfald, altså eit mangfald av landskapstypar med sine eigne særtrekk. Vernekriteria for landskap kan ein lese meir om i naturmangfaldlova 36. Det skal vurderast om landskapet har ein økologisk, kulturell eller opplevingsverdi, eller om det er identitetsskapande. Handbok V712 Konsekvensutgreiing seier følgjande: «Målet for arkitekturstrategien i Statens vegvesen er formulert på følgande måte: Statens vegvesen skal bidra til å skape helhetlige omgivelser som oppleves som varig attraktive, stedstilpassede og bærekraftige.» Den visuelle tilpassinga til landskapet skal optimaliserast. Dette omfattar formgjeving av nye område og ny terreng og landskapsforming som skapar ei heilskapleg løysing. Statens vegvesen sin arkitekturstrategi skal vere med på å bidra til at løysingane får rett kvalitet med tanke på bruk og attraktivitet. God linjeføring, tilpassing til landskapet, heilskapleg og samanhengande arkitektur som fremmer området sin identitet og ein skala som harmonerer med landskapet vil sette eit positivt preg på anlegget. 4 Metode og datagrunnlag 4.1 Datagrunnlag Følgjande kjelder er nytta i rapporten: Statens vegvesen Planprogram for kommunedelplan E39 Byrkjelo Grodås. Puschmann, O Nasjonalt referansesystem for landskap. Beskrivelse av Norges 45 landskapsregioner. NIJOS rapport 10/2005 Sønstebø, G Landskapet i Stryn kommune. Inndeling i landskapsområde.

34 33 Landskapsskildringar. Vurdering av opplevingsverdiar. NIJOS rapport 5/96 Statens vegvesen Konseptvalutgreiing E39 Skei Ålesund Statens vegvesen Konsekvensutgreiing og kommunedelplan Fv. 60 Tomasgard området Røyrhus bru. Delrapport landskap. Asplan Viak Stadanalyse Grodås Statistisk sentralbyrå Tabell 04859: Befolkning og areal i tettsteder (T), Lest: ). Statens vegvesen Håndbok V712 Konsekvensanalyser. NIBIO «Kilden til arealinformasjon». URL: GEONORGE «Nordfjordkart». URL: kommune/ nordfjordkart/ec306dd6 4c0a 429e 98f2 57d4a25beaad Hornindal kommune Områderegulering for Grodås sentrum. Sogn og Fjordane fylkeskommune Regional plan med tema knytt til vasskraftutbygging. Det blei i tillegg gjort synfaringar i planområdet den 21. juni 2017 og den 22. august Datagrunnlaget er vurdert som godt for Innvik, Indre Nordfjord og Grodås, og middels til godt for Byrkjelo, Markane og Utvik. 4.2 Avgrensing av temaet Tabell 4 1 viser registreringskategoriane for temaet landskapsbilde. For at ein konsekvens av eit planlagt tiltak ikkje skal teljast meir enn ein gong, dvs. i ein fagrapport, er det viktig med klare grenseflater mellom dei ulike tema/ fagområda. Tabellen til høgre viser avgrensinga mellom landskapsbilde og andre tema/ fagområde som inngår i konsekvensutgreiinga for E39 Byrkjelo Grodås. Tabell 4 1. Avgrensinga mellom dei ulike fagtemaene i konsekvensutgreiinga.

35 Definisjon av landskapsbilde Handbok V712 gjev følgjande definisjon av temaet landskapsbilde: «Landskapsbilde er et uttrykk for et områdes visuelle særpreg eller karakter, og er basert på fagtradisjoner innen landskapsarkitekturen. Temaet tar for seg hvordan landskapet oppleves romlig, ut i fra omgivelsene. I tillegg skal reiseopplevelse vurderes, dvs. hvordan landskapet oppleves sett fra vegen. Landskapsbilde omfatter alle omgivelsene, fra det tette bylandskap til det uberørte naturlandskap.» 4.4 Influensområdet Influensområde for landskapsbilde blir definert av det området som blir visuelt råka av vegkorridoren/ dei ulike traséalternativa. Her inngår både nærverknad og fjernverknad av tiltaket. Grensa til influensområdet kan dermed strekke seg langt utanfor planområdet. Influensområdet blir avgrensa til dei områda som har direkte visuelle verknad av tiltaket. For avgrensing av influensområdet, sjå Figur 5 2. Verdien til dei ulike delområda innanfor influensområdet blir vurdert. Innanfor delområda vil det variere om tiltaket gjev ein nærverknad eller ein fjernverknad. Med nærverknad er det tenkt område som ligg tett inntil tiltaket eller område kor tiltaket blir svært synleg. Område med fjernverknad ligg ofte lengre unna tiltaket. Verknaden av tiltaket er omtalt i kapittelet som omhandlar omfang og konsekvens. For å synleggjera influensområdet til Nordfjordbrua er det laga eit synlegheitskart for ny bru, sjå Figur 5 1Feil! Fant ikke referansekilden Grunnlag for metode Tre omgrep står sentralt når det gjeld konsekvensanalyse av ikkje prissette konsekvensar: Verdi: Vurdering av kor verdifullt eit område er, med utgangspunkt i verdikriteria for det aktuelle fagtemaet. Omfang: Vurdering av korleis eit område vert påverka av tiltaket. Konsekvens: Dei fordeler og/eller ulemper eit definert tiltak vil føre med seg samanlikna med alternativ 0. Konsekvens er eit resultat av samanstilling av området sin verdi, og omfanget av tiltaket sin påverknad. Konsekvensen for eit alternativ kjem fram ved at ein til slutt set saman konsekvensen for alle deltema. 4.6 Kriterium for verdi Verdivurderinga for tema landskapsbilde tek utgangspunkt i tre ulike områdetypar; naturprega område, spreidd busetnad og tettstad (sjå tabell 4 2). At eit område er registrert som eit naturprega område vil seie at det er dominert av naturlege omgjevnader og har minimalt med busetnad. Verdien vert fastsett ut i frå om området er vanleg eller sjeldan i ein regional samanheng. Eit typisk landskap i regionen får i utgangspunktet middels landskapsverdi. Spreidd busetnad er ein registreringskategori for område med busetnad som ikkje er sentrert nokon plass, men som ligg spreidd i området. Verdien vert fastsett på same måte som naturprega område,

36 35 men vert òg vurdert ut i frå om det er eit godt samspel mellom dei bygde elementa og omgjevnadane deira. Eit område får definisjonen tettstad dersom det er registrert i Statistisk sentralbyrå sin tabell 04859: Befolkning og areal i tettsteder (T). Dersom området har vanlege visuelle kvalitetar har det i utgongspunktet middels verdi. Dersom det er ein uryddig busetnadsstruktur med innslag av mange ulike element vil området ha ein redusert visuell kvalitet og ein redusert verdi. Det visuelle totalinntrykket, om tettstaden har god kontakt med omgjevnadane, vil også påverke verdien av området. Tabell 4 2. Kriterium for verdivurdering. Henta frå V712, kapittel 6.3. Verdien vert vurdert langs ein trinnlaus skala som spenner frå liten til stor verdi (sjå Figur 4 1). Figur 4 1. Skala for verdivurdering. 4.7 Kriterium for omfang Omfangsvurderingane er eit uttrykk for tiltaket sin påverknad på kvart enkelt delområde. Påverknaden kan vere positiv eller negativ og skal vurderast i høve til 0 alternativet. Omfanget skal vurderast etter ein glidande skala som går frå stort negativt til stort positivt omfang (jf. Figur 4 2). Det skal grunngjevast på kva måte tiltaket vil endre landskapsbilde. Omfanget til landskapsbilde vurderast ut i frå tre visuelle utgangspunkt: Tiltaket si lokalisering og linjeføring

37 36 Tiltaket sin dimensjon/skala Tiltaket si utforming Med lokalisering og linjeføring tenker ein her på tiltaket si tilpassing i horisontal og vertikalplanet i delområdet. Omfanget vert vurdert som lite dersom det stort sett er forankra visuelt i landskapet/ staden. Dersom tiltaket bryt linjene i landskapet, ikkje er tilpassa omgjevnadane, delar opp landformer eller skaper stygge sår i landskapet blir omfanget negativt. Eit positivt omfang får ein dersom tiltaket framhevar, ryddar opp eller er tilpassa kvalitetane og verdiane i landskapet. Tiltaket si tilpassing til området sin dimensjon/skala vil òg påverke omfangsvurderinga. Lite omfang blir vurderinga dersom tiltaket er harmonisk i forhold til landskapet/staden sin skala. Det vil vere negativt omgang dersom tiltaket ikkje har ein dimensjon som harmonerer med landskapet sin skala. Eit positivt omfang kan vere i samband med eit reparasjonstiltak kor ein smalnar inn tverrsnittet eller strammar opp eit vegkryss. Utforminga til konstruksjonar, bruk av material, kryssutforming og design i tilknyting til tiltaket vil påverke omfanget. Eit lite omfang får ein dersom konstruksjonar og design er tilpassa omgjevnadane. Negativ omfang dersom konstruksjonane og designa/materiala har dårleg kvalitet og/eller ikkje er tilpassa kvarandre eller omgjevnadane. Omfanget blir positivt dersom tiltaket er godt utforma, stadstilpassa og har god og heilskapleg materialbruk. Figur 4 2. Skala for omfangsvurdering. 4.8 Konsekvens Konsekvensar er dei fordelar og ulemper eit definert tiltak medfører sett i høve til 0 alternativet. Konsekvensgraden for kvart delområde framkjem ved å samanstille verdi og omfang ved bruk av konsekvensvifta (Figur 4 3). Konsekvensen vert gjeven på ein skala frå meget stor positiv konsekvens ( ) til meget stor negativ konsekvens ( ). Dette er ein ni delt kategoriskala, der det i tillegg er høve til å bruke trinna mellom dei ni kategoriane, til dømes liten til middels negativ konsekvens ( / ). Figur 4 3. Konsekvensvifte. Syntese av verdi og omfang gjev konsekvensgraden

38 Uvisse Generelt er den viktigaste grunnen til uvisse i eit vegprosjekt kunnskapsmangel om verdiane i influensområdet, måten tiltaket påverkar desse verdiane på og utforming/lokalisering av tiltaket. Uvisse i verdi og/eller omfangsvurderinga vil naturleg nok kunne påverke konsekvensvurderinga. I dette prosjektet er det gjort fleire grep for å redusere graden av uvisse, m.a. er influensområdet synfart, det er utarbeidt ein detaljert vegmodell og synlegheitskart, og informasjon frå eksisterande databasar/kjelder er innhenta. Samla sett er uvissa knytt til verdivurderinga vurdert som liten. I denne fasen er det framleis noko usikkerheit knytt til utforminga av anlegget, midlertidige areal m.m., noko som naturleg nok aukar uvissa knytt til omfangs og konsekvensvurderinga. Uvissa er samla sett vurdert som såpass låg at den truleg ikkje vil kunne endre på rangeringa og tilrådingane knytt til dei ulike alternativa Avbøtande tiltak Avbøtande tiltak er tiltak som ikkje ligg inne i utbyggingskostnadane og som kan bidra til å minimere/redusere dei negative verknadane av tiltak. Avbøtande tiltak skal ikkje inngå i konsekvensvurderingane, men omtalast som tilleggsopplysningar til vegalternativa. Avbøtande tiltak er omtalt nærare i kapittel 10.

39 38 5 Skildring av dagens situasjon 5.1 Influensområde Influensområdet for landskapsbilde strekkjer seg frå Byrkjelo i sør til Grodås i nord og omfattar dei overordna landskapsromma i Byrkjelo, Utvik, Innvik, Indre Nordfjord, Markane og Grodås der kor tiltaket går i dagsone. Indre Nordfjord har et spesielt stort influensområde basert på synlegheitskart for ny brukryssing (sjå Figur 5 1). Synlegheitskartet viser at den nya brua vil vere godt synleg frå lange avstandar sidan den ligg i eit ope fjordlandskap som i dette området har ei lang rett form. Nokre høge fjelltoppar som ligg utanfor influensområdet vil få ein fjernverknad av brua, mens det mellom Nordsida (L13) og Avlein (L22) stort sett vil vere ein nærverknad av tiltaket. Områda som ligg nærmast brua vil bli direkte råka og få størst nærverknad. Det er stort sett silhuettlinja frå fjelltoppane og fjordløpet til Nordfjord som avgrensar synlegheita til brua. Influensområdet er definert ut ifrå kvar tiltaket vil vere synleg frå og omfattar fjellparti, dalføre, fjord og dalbotn. Ved Innvik og Utvik strekk influensområdet seg over fjorden grunna den vide utsikta over den opne vassflata. Figur 5 1. Synlegheitskart for ny brukryssing. Ill.: Multiconsult

40 39 Figur 5 2. Kart som viser influensområdet for landskapsbilde. Ill.: Multiconsult

41 Overordna karakteristiske trekk Strekninga mellom Byrkjelo og Grodås går gjennom to ulike landskapsregionar; landskapsregion 22 Midtre bygder på Vestlandet og landskapsregion 23 Indre bygder på Vestlandet (Puschmann 2005). Influensområdet for landskapsbilde råkar underregionane Indre fjordbygder i Nordfjord, Hornindal, Indre Breim og Stryn (NIBIO). Teksten som skildrar landskapsregionane nedanfor er henta frå Nasjonalt referansesystem for landskap (Puschmann, 2005) Midtre bygder på Vestlandet Figur 5 3. Indre Nordfjord, ein del av det store fjordløpet til Nordfjord. Foto Arild Solberg. Landskapsregion 22 Midtre bygder på Vestlandet vert karakterisert av enkle og store landskapsformer med ein varierande spennvidde grunna grov mosaikk med fjell, vidder, heier og åsar. I dei lågareliggande fjorddelane er lausmassedekket tjukt og skapar dermed frodig vegetasjon langs fjordløpa. Store fjordløp er eit særpreg i regionen, og dei langstrakte vassflatene skapar både golv og ferdselsårer i mange djuptskorne landskapsrom. Rennande vatn/fossefall inntil store og små fjordsjøar er eit gjennomgåande karaktertrekk langs dalsidene i regionen. Særleg har sidedalane ofte tronge gjel eller høge tersklar som elvane kastar seg utfor. Slørete fossefall og hastige stryk er utbredt både langs fjord og i daler, og lyden av rennande vatn pregar mange natur og kulturmiljø i dalbotnane. Skogspreget i regionen er tydelig. Skogane veks i bratte lier og heilt ned til sjøen. I planområdet dominerer furu og lauvskog, men ein finn også mindre skogsområde som er dominert av gran og blandingsskog. Et regionalt særpreg er stort innslag av edellauvskog, særlig i bratte, solvendte fjordog dalsider. Regionen utgjer eit av landet sine kjerneområde for bevarte lauvingslier. Bygningsmiljø knytt til sjøen pregar regionen, særleg naust og buer. Tettstader kan ofte sjåast ytst i dalmunningar, i møtet med fjorden. Mange har opphav i eldre strandstader, og har då gjerne ei kjerne av eldre hus omgjeven av nyare næringsbygg og bustadfelt. Mindre industristader finst spreidd over heile regionen. Vegnettet er utstrekt, og følgjer både fjordløp og større dalar (Puschmann 2005). Underregionen Indre fjellbygder i Nordfjord (22.18) finn ein i Byrkjelo i Gloppen kommune og i Utvik, Innvik, Indre Nordfjord og i den sørlige delen av Markane i Stryn kommune.

42 41 Underregionen Hornindal (22.20) dekkjer Grodås og den nordlege delen av Markane i Hornindal kommune Indre bygder på Vestlandet Figur 5 4. Nordfjord sett mot Stryn, Loen og Olden. Foto: Arild Solberg Landskapsregionen blir kjenneteikna ved at alle underregionane har ein betydeleg nedskoren hovudform som strekkjer seg djupt inn i landet og er omgjeven av høge fjell. Landskapa kan vere dramatiske med djupt innskorne og tronge fjordløp omkransa av høge fjell og tindar. I nokre underregionar blir fjorden erstatta av store fjordsjøar, men med same vide karakter på dalbotnen. Sentralt i regionen er også dei kringliggjande fjellområda som både kan utgjere sjølve silhuettavgrensinga rundt dal eller fjordrommet, eller inkludera fleire små til middelsstore fjellområde. Fjella sine ulike hovudformar skapar variasjon. Lausmassedekket er nok til at vegetasjonen dei fleste stader gjev lågareliggande regiondelar eit frodig preg. Lange fjordflater dannar golv i djuptskorne landskapsrom. I forlenginga av fjordløpa finst også enkelte langsmale fjordsjøar. Karakteristisk i mange fjordbotnar er eit elvedelta. Dalane blir først og fremst prega av rennande vatn. Vassdraga er korte, men har stort fall. Vatnet vekslar gjerne mellom å renne ope og hastig til å renne i djupe juv og gjel. Dei mange fossane er spesielt viktige landskapselement. Lauvskog dominerer vegetasjonen. Større bestand med furu er vanleg på grusavsetningar og på meir skrinn fjellgrunn. Bjørk og furu finst ofte i skogsgrense, både saman og kvar for seg. Jordbruket set eit karakteristisk preg på landskapet. Regionen er eit av landets kjerneområde for bevarte slåtteenger, hagemarker og lauvingslier. Regionen har spreidd busetnad, men tettbygde strandstader finst i nesten kvar kommune. Gardsbusetnad er karaktersettande for regionen. Husa ligg ofte på kvar si side av ein gjennomgåande veg. Langs fjordane er naust og naustrekker eit vanleg syn (Puschmann 2005). Underregionen Indre Breim (23.15) finn ein i den sørligaste delen av planområdet, ved Bergheimsvatnet. Underregionen Stryn (23.16) er knytt til Nordfjord i Stryn, Loen og Olden. Underregionen dekkjer den austlege halvdel av Indre Nordfjord og fjordlandskapet rundt.

43 42 Figur 5 5. Oversiktskart med inndeling i landskapsregioner og underregioner innan analyseområdet. Ill.: Multiconsult

44 Landskapselement Landskapsbilde er bygd opp av elementtypane landform/terrengform, vegetasjon, fjord og vassdrag, busetnad, skala og andre element. Kvart element skal kartfestast og bli skildra i korte trekk under dei ulike delområda. For å fastsette verdi av landskapsbilde er det nødvendig å sjå på dei ulike komponentane i landskapsbilde og vurdere betydninga deira i landskapet. Kapitla nedanfor gjev ein overordna oversikt og definisjon av landskapselementa i planområdet Landform og terrengform Figur 5 6. Djup U dal ved Byrkjelo. Foto: Arild Solberg Med landform meiner ein dei overordna topografiske hovudformene i landskapet som mellom anna er danna av fjell, store daler og fjordar. Terrengform er dei mindre formene i landskapet som mindre fjellformasjonar, lier, skrentar, fjelltoppar, ryggar og lausmassar. Landskapet i planområdet består i hovudsak av fleire storskala dallandskap. Dalane har djupe U former med ein variasjon av bratte, harde fjellryggar og meir rolege, runde former. Dalbotnane i Byrkjelo og Grodås er flate landbruksområde, medan det i Innvik, Utvik, Frøholm/Årholen og Faleide/Lunde er Nordfjorden som utgjer botnen av dalane. I Markane er det eit slakare terreng med ein meir kupert og mindre markant dalbotn. Dei skogskledde fjellryggane, elvene og terrengformene avgrensar landskapsromma. Fjorden utgjer ein sentral landform i utgreiingsområdet Vegetasjon Figur 5 7. Jordbruk, skog og bart fjell i Innvik. Foto: Arild Solberg Vegetasjonen i området er dominert av tette bar og lauvdominerte skogar som ligg som eit samanhengande belte langs fjellsider og åsryggar. Mellom jordbruksareala og langs vassdraga finn ein stadvise skjermande trerekker. Dei største skogsområda i planområdet ligg i Vikane og i Markane. Over skoggrensa finst ulike typar hei og rabbesamfunn.

45 44 Influensområdet er også prega av jordbruk, der fulldyrka mark er dominerande. Byrkjelo, Utvik, Innvik og Grodås har det meste av jordbruksarealet. I Markane er det hovudsakleg skog som dominerer med små spreidde areal med dyrka mark og innmarksbeite. Rader med bærbusker og frukttre i Utvik og Innvik skaper tydelege grøne linjer i landskapet. Bær og fruktradene, barskogane, lauvskogane og landbruksområda skaper strukturar som er med på å dele opp dalsidene i underordna landskapsrom. Vegetasjonen er ein viktig faktor i vurderinga av nærog fjernverknad sidan sikten frå ein tett skog er dårlegare enn til dømes frå eit ope kulturlandskap. Ein vil også få ein årstidsvariasjon sidan synlegheita vil vere større på vinterstid utan blad på trea. Område med stor samanhengande lauvskogar vil få eit meir ope og lyst preg om vinteren enn om sommaren Fjord og vassdrag Figur 5 8. Storelva som renn gjennom Byrkjelo. Foto: Multiconsult Vatn er eit sentralt landskapselement i utgreiingsområdet. I sør ligg Bergheimsvatnet som dalbotn og spegl for dei mektige fjella rundt. Storelva renn ut i frå vatnet og slynger seg gjennom U dalen som Byrkjelo ligg i. Vegetasjonen framhevar elva sitt løp og er med på å skape eit mangfaldig landskapsbilde. Figur 5 9. Nordfjorden ved Faleide/Lunde, sett mot aust. Foto: Arild Solberg

46 45 Planområdet går gjennom fleire fjordlandskap. Eit fjordlandskap blir definert som eit landskap som omkransar fjordar eller innsjøar med ein storleik på over 7 kvadratkilometer (Sogn og Fjordane fylkeskommune, 2012). Utvik, Innvik og områda langs Faleidfjorden er alle ein del av fjordlandskapet rundt Nordfjorden. Fjorden er ein stor og open landform som skaper lange siktlinjer og eit langstrakt influensområde. Nordfjorden er den sjette lengste fjorden i Noreg og går frå Husevågøya i vest til Loen i aust. Det går cruiseskip som følgjer fjorden og legg til land i Olden. Fjorden har fleire tilkopla elvar og bekkar som renn ned veggane til fjordrommet. Rennande vatn er eit viktig landskapselement i nærmast alle landskap innanfor influensområdet. Figur Myrlandskap i Markane. Foto: Arild Solberg Markane er eit myrlandskap som gøymer seg mellom tett furuskog og noko lauvskog. Nokre mindre vatn ligg i botnen av det bølgjande landskapet. Dei karakteristiske elvane og bekkane er som årer som bind saman dei mindre vatna og tek i mot vatnet frå dei høgareliggande områda. Figur Hornindalsvatnet, sett frå Grodås. Foto: Arild Solberg

47 46 I nord er det Hornindalsvatnet som utgjer det største vasselementet og som gjev ei langstrakt utsikt. Elva Horndøla har utløp i Hornindalsvatnet og er eit viktig landskapselement då den varierer mellom å vere synleg eller skjult gjennom vegetasjonsbeltet som følgjer og framhevar den Busetnad Figur Grodås sentrum. Foto: Arild Solberg Utgreiingsområdet har generelt sett spreidd busetnad beståande av småskala trehus. Busetnaden ligg i hovudsak i dalbotnane, i dalsidene eller i tilknyting til fjorden. Byrkjelo, Utvik, Innvik og Grodås er registrerte tettstader innan området, der Grodås er den største med rundt 500 innbyggjarar (SSB, 2017). Tettstadane har ein tettare busetnad med mellom anna butikkar, næring, industri, torg, kyrkjer, skular, barnehagar, idrettsanlegg og serveringsstader. I Byrkjelo finn ein i tillegg ein campingplass og Tine meieri. Figur Ø.V.: Byrkjelo sentrum. Ø.H.: Grodås sentrum. N.V.: Serveringsstad i Innvik sentrum. N.H.: Tine Meieri i Byrkjelo. Foto: Multiconsult

48 47 I Innvik ligg verdas nordlegaste bær og fruktlager. Rundt tettstadene ligg spreidd gardsbusetnad. Det er lagt opp til fortetting i fleire av tettstadene med bustad og næringsutbygging i sentrumsområda. I skogsområda langs dalsidene finn ein stadvise hyttefelt med tilknyting til tettstadane Skala Figur Storskala U dal i Hornindal. Foto: Arild Solberg Figur Småskala landskap i Markane. Foto: Arild Solberg. Med skala vert det sikta til dimensjonane i landskapet. Eit storskala landskap tek utgongspunkt i dei overordna landskapsformasjonane, medan eit småskala landskap blir danna av mindre element som

49 48 mellom anna terrengformer, vegetasjon og busetnad. Mellomstore landskap har ein visuell oppdeling av mindre landformer. Planområdet består i hovudsak av overordna, storskala landskapsrom som vert dominert av store U dalar og vassflater. Markane skil seg ut som eit småskala landskap med eit bølgjande terreng og tett skog som skapar mange små rom. Opningar i tette skogslandskap, vegetasjonsbelte langs elvar eller åkrar og mindre terrengformer skapar fleire stader småskala landskapsrom. Variasjon mellom opne og lukka rom og terrengformer er med på å skape spennande landskap Andre element Figur Utsikt frå toppen av Loen Skylift, Hoven. Foto: Ellen Njøs Slinde, Statens Vegvesen Utsiktspunktet ved Karistova og mangfaldige kyrkjer kan alle karakteriserast som viktige landskapselement i planområdet. Kyrkjer er ofte plassert med stor visuell rekkevidde i bygda og fungerer som viktige landemerke. I nærleiken av planområdet ligg også landskapselementa Eggjenibba, Alexandra hotell og Skåla i Loen. Loen Skylift er eit moderne landemerke med svært god utsikt over blant anna Indre Nordfjord, Jostedalsbreen, Loen og Olden. Gondolbana opna i mai 2017 og har ei oppstigning som ender på fjellet Hoven som ligg 1011 moh. Loen Skylift er blitt ein svært attraktiv turistattraksjon, som også er kopla med cruiseturismen. Vegane i utgreiingsområdet følgjer i hovudsak dalbotnen og fjorden, og glir på denne måten godt inn i landskapet. Reiseopplevinga langs fjorden er god då ein har langstrakt utsikt over fjordrommet og vikane. Alle dei høge fjella og det store opne fjordrommet gjev tallause utsiktspunkt og siktlinjer i landskapet. Dei mest markante er vist på registreringskarta i Figur 6 4, Figur 6 11, Figur 6 18, Figur 6 25, Figur 6 33 og Figur Områdetype Planområdet har ein god variasjon innan dei tre ulike områdetypane; naturprega landskap, spreidd busetnad og tettstad. For definisjon av registreringskategoriane, sjå kapittel 4.6 Kriterium for verdi.

50 49 Den mest dominerande områdetypen er naturprega landskap. Tabell 5 1. Oversikt over delområde fordelt på registreringskategori. Områdenummer Områdenamn Registreringskategori L1 Svoda Naturprega landskap L2 Byrkjelo landbruksområde Spreidd busetnad L3 Storelva Naturprega landskap L4 Høylo/Teita Spreidd busetnad L5 Høylo /Stokkefjellet nedre Naturprega landskap L6 Byrkjelo sentrum Tettstad L7 Vora nedre Naturprega landskap L8 Fjelli Spreidd busetnad L9 Utvikfjorden Naturprega landskap L10 Utvik sentrum Spreidd busetnad L11 Utvik landbruksområde Spreidd busetnad L12 Utvik skogsområde Naturprega landskap L13 Nordsida Spreidd busetnad L14 Innvikfjorden Naturprega landskap L15 Innvik sentrum Tettstad L16 Innvik landbruksområde Spreidd busetnad L17 Innvik skogsområde Naturprega landskap L18 Robjørgane Naturprega landskap L19 Faleide/Lunde Spreidd busetnad L20 Svarstadstølen Naturprega landskap L21 Oppheim/Årheimsfjellet Naturprega landskap L22 Avlein Naturprega landskap L23 Frøholm/Årholen Naturprega landskap L24 Indre Nordfjord Naturprega landskap L25 Øyane Naturprega landskap L26 Sindreelva Spreidd busetnad L27 Flore/Sindre Naturprega landskap L28 Hatledal Naturprega landskap L29 Isbakken/Dale Naturprega landskap L30 Grøvrefjell Naturprega landskap L31 Gausemel/Lødemel Spreidd busetnad L32 Horndøla Naturprega landskap L33 Tomasgard/Lødøen Spreidd busetnad L34 Sætrehornet nedre Naturprega landskap L35 Grodås sentrum Tettstad L36 Svor/Lida Spreidd busetnad L37 Middagsfjellet nedre Naturprega landskap

51 50 Områdenummer Områdenamn Registreringskategori L38 Hornindalsvatnet Naturprega landskap Figur Fordelinga av dei ulike områdetypane i influensområdet. Ill.: Multiconsult

52 51 Figur Oversikt over delområde og verdivurderinga av desse. Ill.: Multiconsult.

53 52 6 Verdivurdering For vurdering av verdi, omfang og konsekvens av tiltaket er strekninga inndelt i 38 delområde. Delområda er inndelt etter ulik visuell karakter. Inndelinga og verdivurderinga av delområda er vist på verdikartet i Figur Ei detaljert skildring av verdiane i delområda finn ein i dei påfølgjande underkapitla. Innanfor kvart delområde er det også vurdert omfang og konsekvens for å synleggjere skilnadane mellom vegalternativa (kapittel 7). Hovudfokus er på områda som blir direkte råka og får nærverknad av ny veg, samt område der veganlegget vil bli godt synleg. Den samla vurderinga av omfang og konsekvens for kvart traséalternativ finst i kapittel 7.5 og er oppsummert i tabellform. 6.1 Byrkjelo Byrkjelo er eit overordna landskapsrom inndelt i sju einsarta delområde; Svoda, Byrkjelo landbruksområde, Storelva, Høylo/Teita, Høylo /Stokkefjellet nedre, Byrkjelo sentrum og Vora nedre. Det overordna landskapsrommet er ein tydelig U dal med flat dalbotn omgitt av kvasse fjellryggar mot sør og aust, og nokre meir avrunda og mildare fjell i nord. Dalbotnen er prega av småkupert terreng med åkrar og beiter, og av Storelva som renn gjennom delområdet mellom Bergheimsvatnet og vidare vestover mot Breim. Fjellryggane er stort sett dekka av tett skog. Det overordna landskapsrommet vert avgrensa i hovudsak av fjella som omkransar og skapar U dalen. I vest er det den konkave forma mellom fjella som avgrensar rommet, medan det i søraust er Bergheimsvatnet L1 Svoda Figur 6 1. Den skogskledde dalsida Svoda. Foto: Arild Solberg Svoda er skogsfeltet som ligg i fjellryggen mot Rundhaugane i nord. Delområdet har eit jamt hellande terreng frå fjellet og ned mot dalbotnen. Fjella i nord og dei opne landbruksområda i sør avgrensar delområdet. Området består av mykje tett skog med spreidd hyttebusetnad som er relativt lite synleg i landskapet. Delområdet er mykje brukt som turområde med ein stadvis flott utsikt over kulturlandskapet i Byrkjelo. Elvene gjev variasjon i terrengformene og gjer landskapsbildet rikare. Fv.60 går gjennom delområde, men er godt tilpassa landskapet. Dette til saman gjev eit landskap med normalt gode visuelle kvalitetar. Ei kraftlinje strekkjer seg gjennom delområdet og kan verke forstyrrande på nært hold. Frå lang avstand er den mindre synleg i landskapet.

54 53 Figur 6 2. V: Hytter ved Rundhaugane. Foto: Multiconsult. H.: Kraftlinje nordaust i delområde. Foto: Arild Solberg. Delområde har eit naturprega landskap typisk for regionen. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor L2 Byrkjelo landbruksområde Figur 6 3. Jordbrukslandskapet i Byrkjelo landbruksområde. Foto: Arild Solberg. Byrkjelo landbruksområde er eit landbruksområde med ein open karakter. Delområdet er avgrensa av skogsfeltet Svoda i nord, Storelva i sør og busetnaden i Byrkjelo sentrum i aust. Terrenget er svakt hellande i nord før det flatar ut mot dalbotnen i sør. Delområdet ligg i ei solvendt helling. Landskapet består av eit mosaikk av åkerlappar med rik kantvegetasjon og blir opplevd som grøn og frodig. Busetnaden i området er stort sett gardar som ligger terrassevis oppover dalsida. Fv.60 og E39, samt dei andre småvegane i delområdet er lite markerte i landskapet. Byrkjelo landbruksområde vert kategorisert som eit område med spreidd busetnad. Busetnaden, vegane, terrengformane og mosaikklandskapet dannar til saman eit område med visuelle kvalitetar som er typiske for regionen. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor

55 54 Figur 6 4. Registreringskart for Byrkjelo. Ill.: Multiconsult.

56 L3 Storelva Figur 6 5. Storelva i dalbotnen av Byrkjelo. Foto: Arild Solberg Storelva er eit sentralt landskapselement i dalen og har stor betydning for landskapet sin karakter. Elva er avgrensa av eit skogsbelte som fylgjer elva sitt løp mellom dei opne landbruksområda. Den slyngande forma til elva og vekslinga mellom tett og open vegetasjon skapar variasjon, rom og spenning i landskapet. Ved lauvfall på vinterstid vil elva vere mindre framståande i landskapet grunna at trea i mindre grad markerer elva, men ein vil samtidig få betre utsikt over vasspegelen. Storelva vert kategorisert som eit naturprega landskap som stadvis har spesielt gode visuelle kvalitetar grunna spenninga og variasjonen i elveløpet. Delområdet får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L4 Høylo/ Teita Figur 6 6. Spreidd busetnad og jordbrukslandskap i Høylo/Teita. Foto: Multiconsult

57 56 Delområde 4 Høylo/Teita er jordbruksområdet som ligg mellom den bratte skogssida Høylo / Stokkefjellet nedre og Storelva. Den tette skogen inntil elva og fjellsida avgrensar delområdet. Landskapet består stort sett av ope jordbrukslandskap, men det finst også område med tett skog. Terrenget er generelt sett flatt og har liten variasjon i terrengform. Gardane, kantvegetasjonen langsmed jorda og elva, samt skogsområda skapar eit delvis variert landskapsbilde. Området er noko undersolt sidan dei høge fjella sør for delområde kastar skugge. Høylo/Teita vert kategorisert som eit område med spreidd busetnad som har et landskap med visuelle kvalitetar som er typiske for regionen. Det delvis monotone landskapet er på grensa til å gi reduserte visuelle kvalitetar. Delområdet får liten til middels verdi. Liten Middels Stor L5 Høylo-/Stokkefjellet nedre Figur 6 7. Den mektige dalsida opp mot Høylo /Stokkefjellet. Foto: Arild Solberg Delområdet er ein bratt skogskledd fjellvegg langs Høylo /Stokkefjellet. Den høge og bratte fjellveggen gjev eit vakkert og dramatisk inntrykk. Fjellet har stort sett ein rett form forutan i sørvest kor fjellet rundast av og held fram vidare sørover. Det finst nokre snøskred i delområdet, men desse har ikkje markante rasvifter og påverkar landskapsbilde i liten grad. Aust i delområdet er det ein del lauvtre som vil få eit lysare uttrykk på vinterstid, etter lauvfall. Delområdet har visuelle kvalitetar som er typiske i regionen. Høylo /Stokkefjellet nedre kategoriserast som eit område med naturprega landskap. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor

58 L6 Byrkjelo sentrum Figur 6 8: Byrkjelo sentrum. Foto: Arild Solberg Byrkjelo sentrum ligg langs Myklebustdalselva. Delområdet er avgrensa av dei opne landbruksområda og skogsareala som omkransar tettstaden. I sentrum finst Tine Meierier, Breim barneskule, idrettsplass, bakar, bensinstasjon, frisørsalong, matvarebutikk, campingplass, Felleskjøpet, bilverkstad, gjesteheim, kafé, skulpturpark, serveringsstad og byggevarehandel. Bygga har hovudsakleg liten skala og ligg utan ein tydelig einsarta struktur. Det er lagt opp til fortetting av bustad og næring i sentrum. E39 går gjennom sentrum og blir her kryssa av hovudsambandet mot Stryn, rv.60. Figur 6 9: H.: Gloppen skulpturpark i Byrkjelo. V.: Store parkerings og næringsareal i sentrum. Foto: Multiconsult Myklebustdalselva renn gjennom delområde og tilfører visuelle kvalitetar. Der elva kryssar E39 ligg ein skulpturpark, noko som er eit artig innslag i bygda. Eksisterande veganlegg og busetnad er underordna landskapet som heilskap, men store parkeringsareal, næringsbygg og uryddig struktur trekker ned verdien i Byrkjelo sentrum. Delområdet får liten til middels verdi. Liten Middels Stor

59 L7 Vora nedre Figur 6 10: Dalsida mot Vora. Foto: Arild Solberg Vora nedre er skogsbeltet som ligg langs den austre veggen til U dalen mellom Byrkjelo og Bergreimsvatnet. Terrenget skrår bratt mellom landbruksjorda i botnen av dalen og fjellet Vora. I dalen mellom Vora og Støyvafjellet er terrenget slakare, men fortsatt kledd med tett skog. Skargrova, Fuglaskredgrova og dalane skapar variasjon i terrengformane. Saman skapar dei eit landskap med normalt gode visuelle kvalitetar. Området inneheld turstiar, blant anna frå meierianlegget opp i Byrkjelostøylen og vidare til Melkebakksteinen og Vora. Her er det stadvis flott utsikt til Breimsbygda i vest. I lia ovanfor Bergheim ligg ei stor rasvifte. Det går i tillegg snøskred mellom Bergheim og Byrkjelo sentrum, men denne har ikkje ei markant rasvifte. Rasvifta og snøskredet framstår som opne sår i eit elles tett skogslandskap. Mot fjelltoppen er det lauvskog som vil få eit lettare og lysare uttrykk på vinteren. Vora nedre vert kategorisert som eit område med naturprega landskap. Den bratte fjellryggen har visuelle kvalitetar som er typiske i regionen. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor 6.2 Utvik Utvik er eit storskala landskapsrom delt inn i fem einsarta delområde; Fjelli, Utvikfjorden, Utvik sentrum, Utvik landbruksområde og Utvik skogsområde. Landskapsrommet er ein del av det vakre fjordlandskapet langs Nordfjord. Kontakten mellom fjordsidene Fjelli og Utvik er stadvis god. Hovudløpet til fjorden er på denne strekninga i hovudsak omkransa av jordbrukslandskap, men har også nokre områder med eit meir upåverka preg. I sør har landskapet ei tydelig skålform som opnar seg mot fjorden og har ein jamn overgang mellom fjord og fjell. I nord er det ein meir brå overgang då fjorden først møter ein bratt vegg før terrenget blir slakare.

60 59 Figur 6 11: Registreringskart for Utvik. Illustrasjon: Multiconsult

61 L8 Fjelli Figur 6 12: Fjelli sett frå søraust. Foto: Arild Solberg. Fjelli er delområdet som ligg på nordsida av Utvikfjorden. Delområdet vert avgrensa av fjorden i sør, Yste Liaelva i vest, Ulvedalsneset i aust og skogen i nord. I møtet med fjorden er terrenget hovudsakleg som eit bratt stup. På toppen av stupet flatar terrenget meir ut, men har ein jamn helling frå Bergsetnakken. I sørvest er terrenget noko slakare i møtet med fjorden. Vekslinga mellom tett vegetasjon og opne felt med jordbrukslandskap og busetnad, dramatiske og varierte terrengformar, markante elveløp/fossar, nærleik og utsyn mot fjorden gjev ei god landskapsoppleving. Delområdet Fjelli vert kategorisert som eit område med spreidd busetnad. Området er ein del av det vakre fjordlandskapet langs Nordfjord og har ei praktfull utsikt. Fjelli får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L9 Utvikfjorden Figur 6 13: Utvikfjorden sett frå Utvik. Foto: Arild Solberg.

62 61 Delområde L9 Utvikfjorden er fjorden som ligg mellom Fjelli og Utvik. Delområdet vert avgrensa av dei bratte veggane mot Fjelli i nord, Yste Liaelva og Storegjølet i vest, Utvik i sør og Ulvedalsneset og Morteberget i aust. Mot Utvik er terrenget meir slakt. Utvikfjorden er eit ope landskapsrom og ein del av Nordfjorden. På nordsida har fjorden ein rett form, medan den i sør lagar ei sval vik. Utvikfjorden er eit sentralt element i fjordlandskapet. Storelva i Utvik renn ned i fjorden. Dei tilkopla elvene, den opne vassflata, lange siktlinjer og store variasjonen av buktingar og terrengformar skapar til saman eit landskap med særs gode visuelle kvalitetar. På gode dagar ligg fjorden som ein spegl for dei mektige fjella rundt og gjev store inntrykk. Det går cruisetrafikk på fjorden som har stoppestad i Olden. Utvikfjorden vert kategorisert som eit naturprega landskap som gjev eit spesielt godt totalinntrykk. Delområdet får stor verdi. Liten Middels Stor L10 Utvik sentrum Figur 6 14: Ø.: Deltalandskap i Utvik sentrum. Foto: Arild Solberg. N.: Utvik Kyrkje. Foto: Multiconsult. Utvik sentrum er tettstaden som ligg i vika på sørsida av Utvikfjorden. Delområdet er omkransa og avgrensa av fjorden og landbruksområda. Terrenget i Utvik sentrum skrår jamt ned mot fjorden. Storelva som munnar ut i Utvikfjorden renn gjennom delområdet. Det markante og viktige landskapselementet utgjer eit karakteristisk delta (nedbygd). Elva kjem ned Utvikfjellet og kan tidvis frakte med seg så store vassmengder at elva bryt ut av det opphavlege elveleiet (elva vil truleg bli utretta og forbygd etter flaumen i 2017). Busetnaden er hovudsakleg sentrert langs fv.60. I Utvik sentrum ligg Utvik kyrkje, dagligvarebutikk, kafeteria og blomsterhandlar. Utvik kyrkje er eit viktig landskapselement og landemerke i bygda med gode kvalitetar. Busetnaden i sentrum er av småskala karakter og er underordna landskapet som heilhet. Tettstaden ligg elles med god visuell kontakt til fjorden.

63 62 Figur H.: Busetnad i Utvik sentrum. H.: Viktig kontakt mot fjorden. Foto: Multiconsult Utvik sentrum vert kategorisert som ein tettstad med generelt gode visuelle kvalitetar som er typisk innanfor regionen. Utvik sentrum får middels verdi. Liten Middels Stor L11 Utvik landbruksområde Figur 6 16: Landbrukslandskapet rundt Utvik sentrum. Foto: Arild Solberg Utvik landbruksområde ligg mellom Utvik sentrum, Utvikfjorden og skogsområda langs fjellsidene. Delområdet har ei slak og jamn helling ned mot fjorden. Det er eit stort og ope landskapsrom som opnar seg mot fjorden. Den opne landskapsforma og nærleiken til fjorden gjer at delområdet har særs god utsikt og lange siktlinjer. På begge sider av Storelva er det formasjonar av breelvterrassar/delta med skrånande overflate. Fv.60 frå Byrkjelo kjem ned krappe svingar og store stigingar vest i delområde med ein storslagen utsikt over fjordlandskapet. Utsynet over det mektige fjordlandskapet og samspelet mellom jordbrukslandskap med randvegetasjon, deltalandskap, radene med frukttre/bærbusker og busetnad gjev eit særs godt totalinntrykk. Det gode utsynet og koplinga til fjorden påverkar i stor grad landskapsopplevinga. Området inneheld spesielt gode visuelle kvalitetar som er unik i internasjonal samanheng (Sogn og Fjordane Fylkeskommune, 2012). Delområdet har spreidd busetnad og får middels til stor verdi.

64 63 Liten Middels Stor L12 Utvik skogsområde Figur 6 17: Skogsbeltet som omkransar det opne jordbrukslandskapet i Utvik. Foto: Arild Solberg Utvik skogsområde omkransar Utvik landbruksområde. Delområdet vert avgrensa av det opne landbruksområdet i nord og silhuettlinja i sør, aust og vest. Delområdet vender seg mot fjordlandskapet. Det er generelt sett eit jamt hellande terreng i delområdet. I aust og vest der kor skogen møter fjorden er terrenget noko brattare. Skogen består stort sett av granplantefelt. Mot toppen av fjella er det meir lauvskog. Dette gjer at fjelltoppane vil framstå som lysare på vinteren. Storelva, fv.60 som slynger seg nedetter fjordsidene, hyttefelt og utsiktspunktet ved Karistova skapar variasjon i det elles tette og til dels monotone skogslandskapet. Bygga er underordna landskapet og har stadvis særs god utsikt mot fjorden. Utvik skogsområde vert kategorisert som eit område med naturprega landskap. Området er ein del av det unike fjordlandskapet (Sogn og Fjordane Fylkeskommune, 2012) med noko redusert visuell kontakt mot fjorden grunna den tette skogen. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor 6.3 Innvikfjorden Innvikfjorden er eit storskala landskapsrom delt inn i fem einsarta delområde; Nordsida, Innvikfjorden, Innvik sentrum, Innvik landbruksområde og Innvik skogsområde. Landskapsrommet strekker seg over begge dalsider langs Innvikfjorden. I søraust har landskapet ei tydelig skålform som opnar seg mot fjorden og har ei jamn overgang mellom fjord og fjell. I nordvest er fjorden meir rett og har noko større helling enn i Innvik. Elva Steindøla i nordvest og Storelva i søraust er begge viktige landskapselement. Den opne Innvikfjorden er dalbotnen i landskapsrommet. Fjorden er eit mektig element i landskapet som skapar lange siktlinje og tilfører stor visuell verdi i område. Området er ein del av det vakre fjordlandskapet langs Nordfjord (Sogn og Fjordane Fylkeskommune, 2012).

65 64 Figur Registreringskart for Innvikfjorden. Ill.: Multiconsult L13 Nordsida Figur Nordsida sett mot vest. Foto: Arild Solberg Delområdet L13 Nordsida ligg tvers over fjorden for Innvik. Landskapet heller frå Bergsetnakken i nordvest og ned mot Innvikfjorden i søraust. Det overordna landskapsrommet har ei open skålform som «treff» Hildaneset på andre sida av fjorden. Inntil fjorden er terrenget i Nordsida bratt, medan det har ein slakare helling frå toppen av Ulvedalsneset og opp mot Bergsetnakken i nordvest. Delområdet vert avgrensa av Ulvedalsneset i sørvest, Innvikfjorden i aust og Steindøla i nord.

66 65 Landskapet er hovudsakleg prega av skog, men ein finn òg opne parti med jordbrukslandskap og to bustadområde; Nordsida og Steinset. I Nordsida finst det skule, barnehage, Nordsida Kyrkje og fleire hyttefelt. Steinset ligg nærmare fjorden og er meir prega av naust og spreidd småskala busetnad. Variasjon mellom ulike landskap og terrengformar, god utsikt og nærleik til fjorden gjev eit godt totalinntrykk. Elva Steindøla er eit viktig landskapselement som tilfører området verdi. Delområde vert kategorisert som eit område med spreidd busetnad og får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L14 Innvikfjorden Figur 6 20: Innvikfjorden sett frå Karistova. Foto: Multiconsult L14 Innvikfjorden ligg mellom Nordsida og Innvik. Delområdet ligg i eit ope landskap som vert avgrensa av delområdet Nordsida i vest, Ulvedalsneset og Morteberget i sørvest, Innvik i aust og Hildaneset i nord. Fjorden har ei rett nord sør form på Nordsida, medan den i Innvik tek eit mjukt innhogg. Dei tilgrensande dalsidene opnar seg og heller mot fjorden. Det er hovudsakleg bratt hellande terreng inntil fjorden, utanom i Innvik der det er slakare. Storelva i Innvik og elva Steindøla i Nordsida er begge markante og viktige element i området som tilfører landskapet opplevingar/verdiar. Det kringliggjande fjordlandskapet har elles varierte dalsider som steile skrentar eller meir svakt hellande terreng, jordbrukslandskap og parti med tett skog som bidreg til variasjon og spenning i landskapet. Delområdet har vidare ein vidstrakt utsikt med lange siktlinjer og ei vassflate som speglar det kringliggjande og mektige landskapet. Delområdet har spesielt gode visuelle kvalitetar som er uvanlege i internasjonal samanheng (Sogn og Fjordane fylkeskommune, 2012). Innvikfjorden vert kategorisert som eit naturprega område og får stor verdi. Liten Middels Stor

67 L15 Innvik sentrum Figur Innvik sentrum, sett mot sør. Foto: Arild Solberg. Innvik sentrum ligg inst i bukta i Innvikfjorden og har direkte kontakt til fjorden. Delområdet vert avgrensa av Innvikfjorden i vest, skogsområda langs Hildahalsen i nord og dei opne naturlandskapa i sør og aust. Nord i delområdet er det noko brattare terreng enn i resten av delområdet. Terrenget skrår jamt nedover mot fjorden. Vegetasjonen i delområdet består hovudsakleg av lauvtre som står enkeltvis eller i grupper. Trea står langs elvene, i privathagar eller inntil Innvikfjorden. Det er fleire opne areal mellom busetnadane med jordbruksmark, park og friområde. Landbruksjorda er stort sett fulldyrka jord. Det er fleire elver som renn frå dei omkransande fjella og ned i Innvikfjorden. Storelva renn mellom Skarsteinsfjellet og Blåfjellet, og munnar ut i fjorden mellom busetnaden i Innvik sentrum. Elva er delvis gøymt bak tett og høgvaksen lauvskog, men er eit viktig landskapselement i delområdet. På vinteren vil vasspegelen vere meir synleg, etter trea har hatt lauvfall. Historisk sett har elva vore ein viktig ressurs for bygda, sidan vatnet i elva var drivkraft for maskinene ved Innvik ullvarefabrikk. Innvikfjorden er eit anna viktig og markant vasselement som påverkar landskapsopplevinga i delområdet. Den mellomstore fjorden sikrar god utsikt og lange siktlinjer frå delområdet. Innvik sentrum er ein tettstad med hovudvekt av småskala busetnad. Lengst nord i delområdet ligg det største bustadfeltet i området; Hildastranda. Inntil Storelva, aust for fv.60 ligg hovudtyngda av dei offentlege funksjonane, samt noko næringsverksemd. Her ligg blant anna skule, barnehage, helsesenter og idrettsanlegg. Innvik kyrkje ligg mellom Hildastranda bustadfelt og handelssenteret og er eit landemerke i bygda. Det er regulert ein campingplass heilt nord i delområdet og der et lagt opp til fortetting av bustader og næring austover langs fv.118. Inntil fjorden ligg fleire naust, ei småbåthamn, badeplassar og næringsbygg som Innvik fruktlager, matvarebutikk, serveringsstad, bensinstasjon, hotell og vareutsal for Skogstad. Strandsona er prega av noko ustrukturert busetnad med fleire næringsbygg og utflytande parkeringsareal og har fv.60 som eit gjennomgåande element. I strandsona lengst sør finn ein noko spreidd busetnad og naust. Innvik sentrum er ein tettstad med generelt gode visuelle kvalitetar som er typisk for regionen. Verdien vert trekt noko ned grunna eit noko ustrukturert næringsareal med utflytande parkeringsflater langs strandsona og av fv.60 som kan opplevast som ein barriere i delområdet. Innvik sentrum får liten til middels verdi.

68 67 Figur Ø.: Næringsbusetnad langs strandsona. N.V.: Innvik Kyrkje. N.H.: Serveringsstad med parkeringsareal inntil fv.60. Foto: Multiconsult Liten Middels Stor L16 Innvik landbruksområde Figur Vestleg del av jordbrukslandskapet i Innvik. Foto: Arild Solberg

69 68 Delområde L16 er det opne landbruksområdet som ligg mellom Innvik sentrum og skogsområdet ovanfor. Lengst i sør grensar delområdet til fjorden. Delområdet har ei open form som vender mot Innvikfjorden. Jordbruksområdet ligg på to marine breelvterrassar som er bygd ut av Storelva. Overflata er jamt skrånande ned mot fjorden. Jordbruksområdet er eit av dei største i planområdet og er dominert av fulldyrka mark med blant anna produksjon av frukt og bær. Radene med bærbusker og frukttre er karakteristiske innslag i landskapet. Opp mot skogen finn ein stadvise område med innmarksbeite. Vegetasjonen består i hovudsak av smale belte av lauvtre mellom åkerlappane og eit tettare skogsbelte med blandingsskog langs Storelva. Det er fleire elver som snor seg gjennom landbruksområda før dei munnar ut i Innvikfjorden. Vegetasjonsbeltet langs elvane er med på å markere elveløpa i landskapet og skapar fleire mindre rom i landskapet. Storelva er spesielt markant i landskapet då den ligg i møtet mellom to store fjell og har eit bredt vegetasjonsbelte langsetter seg. Busetnaden i delområdet er hovudsakleg spreidde gardar som ligg oppover dalsidene. Langvin gjestegard og Langvin jordbruksskule ligg på breelvterrassen nord for Storelva. Langs Storelva finn ein også eit massedeponi. I åsen sør for sentrum ved skogsgrensa ligg Liatunet Gardsmuseum. Gardstunet er blant dei eldste i Innvik og består av sju bygningar. Innvik landbruksområde vert kategorisert som eit område med spreidd busetnad. Mosaikklandskapet av åkarlappar har eit overordna grønt og frodig preg og har god visuell kontakt utover fjordlandskapet. Delområdet har særs gode visuelle kvalitetar og får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L17 Innvik skogsområde Figur Utsikt over Innvik sett frå nord. Foto: Arild Solberg Innvik skogsområde er skogsområdet langs fjellsidene som ligg inntil L16 (Innvik landbruksområde). Delområdet grensar også til L14 i vest, L12 i sør og L23 i nord. I aust følgjer delområdet influensområdegrensa. Det overordna landskapsrommet har ei open skålform som vender seg til Innvikfjorden. Mot nord og aust er det bratte fjellveggar, medan det mot søraust er slakare terreng. I delområdet er det mykje lauvskog øvst mot fjella med unntak av Hildahalsen i nord, kor det er mykje

70 69 furudominert skog. Mot landbruksområda finn ein meir barskogdominert blandingsskog. Sidan det er mykje lauvskog mot fjelltoppane vil fjella vere ekstra framståande på vinterstid når dei vert lyst opp av kvit snø. Tverrelva og Storelva er to markante elver som renn gjennom delområdet. Elles er elvene som renn langs fjellsidene mindre synlege i dette delområdet enn i dei tilgrensande delområda. Dette er fordi elvane her ligg skjult i den tette skogen. Det er opne myrområde mellom Skarsteinsfjellet og Blåfjellet søraust i delområdet. Det ligg nokre stølshus (fritidsbustader) i tilknyting til myrområda, men elles er det få hus og hytter i delområdet. Innvik skogsområde vert kategorisert som eit område med naturprega landskap. Delområdet er ein del av det vakre fjordlandskapet langs Nordfjord og har ei praktfull utsikt. Innvik skogsområde får derfor middels til stor verdi. Liten Middels Stor 6.4 Indre Nordfjord Indre Nordfjord er eit storskala landskapsrom inndelt i sju einsarta delområde; Robjørgane, Faleide/Lunde, Svarstadstølen, Oppheim/Årheimsfjellet, Avlein, Frøholm/Årholen og Indre Nordfjord. Landskapsrommet er ein del av det vakre fjordlandskapet langs Nordfjorden (Sogn og Fjordande fylkeskommune, 2012). Fjorden er på denne strekninga omkransa av mykje urørt landskap, mindre område med dyrka mark og fleire tettstader som Olden, Loen og Stryn innerst i fjordarmane. Utanom tettstadene finst noko spreidd busetnad langsetter fjorden. Fv.60 følgjer fjorden heile vegen rundt og er godt tilpassa landskapet. Fjordlandskapet har fleire stader steile skrentar ned i fjorden, medan områda med busetnad er noko slakare. Figur Registreringskart for Indre Nordfjord. Illustrasjon: Multiconsult

71 L18 Robjørgane Figur Robjørgane sett mot vest. Foto: Arild Solberg Robjørgane er Indre Nordfjord si nordvestre dalside. Delområdet grensar til Indre Nordfjord (L24) i sør, Faleide i aust, Steindøla i sørvest og silhuettlinja/influensområdegrensa i bakkant. Landskapet vender seg mot fjorden. Fv.613 ligg stort sett høgt i dalsida, men er lite synleg i landskapet sett utanfrå. Mellom dei opne partia rundt Steindøla og Faleide er møtet med fjorden bratt og dramatisk. Her ligg bustadane og gardane høgt opp i dalsida. I dei slakare områda ligg bustadene og landbruksjorda tettare inntil fjorden. Dei opne partia med jordbrukslandskap og dei karakteristiske elvane langs dalsida gjev variasjon i eit elles tett skogslandskap. Elva Steindøla er registrert som eit viktig landskapselement langs Nordfjord og gjev svært gode visuelle kvalitetar til området (Sogn og Fjordane fylkeskommune, 2012). Sidan silhuettlinja i stor grad består av bart fjell vil fjelltoppane framstå som opne og lyse på vinterstid. Vekslinga mellom varierte og dramatiske terrengformar, tett skog, lommer med dyrka mark og busetnad gjev til saman et landskap med eit godt totalinntrykk. Robjørgane er ein del av det vakre fjordlandskapet langs Nordfjorden og har ei praktfull utsikt. Delområdet vert kategorisert som eit område med naturprega landskap og får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L19 Faleide/Lunde Figur Faleide og Svarstad bustadområde. Foto: Arild Solberg

72 71 Faleide/Lunde er eit industri og bustadområde som ligg inntil fjorden, nedanfor krysset mellom fv.613 og rv.15. Delområdet grensar til fjorden og det kringliggjande skogslandskapet. Bustadane inntil fjorden er godt tilpassa landskapet og bidreg til variasjon i den elles skogsdominerte dalsida. Industriområdet mot toppen av dalsida (Langeset) er godt synleg frå fjordrommet og er prega av store grå flater som er delvis sprengde inn i landskapet. Desse framstår som opne sår og framandelement i landskapet, men utgjer berre ein liten del av delområdet. Det er tre større bustadområde i delområdet; Faleide, Svarstad og Lunde. Bustadområda ligg alle i tilknyting til fjorden, men er skild frå kvarandre av tette skogsområde. Faleide ligg på den vestre sida av Svarstadvika og er det minste av dei tre bustadområda. På Faleide ligg det eit nasjonalt viktig kulturlandskap; garden Utigard. Garden er representativ for tradisjonelle gardsbruk i Indre Nordfjord og er vurdert til å vere spesielt verneverdig. Kulturlandskapet er eit element som gjev fjordlandskapet spesiell verdi og som er med på å auke verdien til delområdet. Faleide skule er eit av dei eldste skulehusa i Stryn kommune, og skulen er samtidig ein del av det verdifulle kulturmiljøet Utigard som ligg i tilknyting til Den Trondhjemske Postvei. Skulehuset er no eit museum (Faleide skulemuseum) som skal vere eit offentleg museum for bevaring, dokumentasjon og formidling av Stryn kommune si felles skulehistorie. Bustadområda Svarstad og Lunde ligg på den austre sida av Svarstadvika og består hovudsakleg av småskala bustader som ligger terrassevis langs dalsida. Bustadene er omkransa av jordbrukslandskap og er delvis gøymt bak tette skogsfelt. Gardstuna har gode arkitektoniske kvalitetar. Faleide/Lunde vert karakterisert som eit område med spreidd busetnad. Kombinasjonen av nasjonalt viktig kulturlandskap (Sogn og Fjordane fylkeskommune, 2012), tiltalande gardstun, busetnad og vegar som er godt tilpassa landskapet skapar eit landskap med spesielt gode visuelle kvalitetar. Industriområde med synlege inngrep i landskapet trekkjer likevel verdien noko ned. Faleide/Lunde får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L20 Svarstadstølen Figur Svarstadstølen sett mot nord. Foto: Arild Solberg

73 72 Svarstadstølen er delområdet som ligg på toppen av den nordlege dalsida i fjordrommet. Delområdet grensar til rv.15 i sør, silhuettlinja/influensområdegrensa i nord og dei opne bustadfelta i aust og vest. Skogslandskapet er dominerande og avgrensar utsynet mot fjorden. Svarstadstølen har likevel eit urørt preg som tilfører fjordrommet visuelle kvalitetar. Eit hellande landskap kledd med tett skog og få orienteringspunkt dannar til saman et landskap med visuelle kvalitetar som er typiske i regionen. Svarstadstølen vert kategorisert som eit naturprega landskap og får middels verdi. Liten Mellom Stor L21 Oppheim/Årheimsfjellet Figur Oppheim/Årheimsfjellet sett mot aust. Foto: Arild Solberg Oppheim/Årheimsfjellet utgjer den nordaustlege dalsida i fjordrommet rundt Indre Nordfjord. Delområdet grensar til fjorden i sør og vest, og til influensområdegrensa som følgjer toppen av fjellpartia i nord og aust. Dei bratte fjellsidene skapar eit dramatisk landskap og har eit urørt preg som til saman gjev gode visuelle kvalitetar. Turistvegen fv.60 følgjer fjorden sine buktningar langs heile dalsida og ligg lågt i terrenget. Vegen er godt tilpassa og framstår som underordna landskapet. Loen skylift ligg på toppen av fjellet Hoven. Landemerket har ein formidabel utsikt utover heile fjordlandskapet og er ein svært viktig turistattraksjon. Det finst fleire turstiar mellom Hoven og dei andre fjelltoppane i nærområdet. Fjelltoppane framstår snøkvite på vinteren og er populære turmål. I midten av delområdet ligg Rakeneset som stikk ut frå den elles rette dalsida. Oppå neset ligg nokre opne felt med spreidd busetnad og jordbrukslandskap. Dei opne felta og neset gjev variasjon og spenning i landskapet. Det urørte preget, nærleiken og utsynet til fjorden, variasjonen og dramatikken i terrengformane saman med dei underordna landskapselementa gjev eit særs godt totalinntrykk. Oppheim/Årheimsfjellet vert karakterisert som eit naturprega landskap som er vurdert til å ha middels til stor verdi. Liten Middels Stor

74 L22 Avlein Figur Avlein sett mot aust. Foto: Arild Solberg Avlein er det austlege delområdet i Indre Nordfjord. Avgrensinga av delområdet er gjort med utgongspunkt i synlegheitskartet for den framtidige Nordfjordbrua (sjå figur 4 1). Delområdet er hovudsakleg prega av skogslandskap og terrassevis jordbrukslandskap som ligg i bratt terreng. Det er noko tettare bustadområde inn mot Olden. Her ligg også cruisebåthamna. Cruiseskipa set sitt preg på fjordlandskapet. Fv.60 følgjer fjordkanten gjennom delområdet. På Kråkeneset ligg ein rasteplass som fungerer som eit utsiktspunkt med lange siktlinjer utover fjorden og fjordlandskapet. Fjorden er eit mektig element i landskapet. Underordna og godt tilpassa veg og busetnad gjev saman med ein storslagen utsikt, nærleik til fjorden og eit spennande og variert landskap eit godt totalinntrykk. Delområdet er hovudsakleg eit naturprega landskap som er ein del av det unike fjordlandskapet i Sogn og Fjordane (Sogn og fjordane fylkeskommune, 2012). Delområdet får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L23 Frøholm/Årholen Frøholm/Årholen er den sørlege dalsida i fjordrommet rundt Indre Nordfjord. Delområdet grensar til fjorden i nord og silhuettlinja til Skarsteinsfjellet i sør. Mot vest er det terrengforma ved Hildehalsen som avgrensar delområdet. I aust er det Oldebukta som gjev ei naturleg avgrensing. Frøholm/Årholen har eit generelt sett bratt terreng med nokre mindre nes og flater inntil fjorden. Mot Hildehalsen blir silhuettlinja noko lågare og terrenget slakare. Fv.60 følgjer fjorden gjennom heile delområdet og er godt tilpassa landskapet. På dei utstikkande nesa ligg opne jordbrukslandskap med tilhøyrande gardar. Nesa, buktningane og dei opne felta er med på å skape variasjon og spenning i skogslandskapet. Delområdet har eit delvis lukka preg grunna det tjukke skogsdekket. Skogslandskapet skaper stadvis redusert utsyn. Enkelte parti er såpass bratte at dei viser bart fjell, men desse partia ligg høgare i terrenget.

75 74 Figur Frøholm sett mot sørvest. Foto: Arild Solberg Agjeldselva ligg omtrent i midten av dalsida og har grove seg djupt inn i Agjelsdalen. Elva er eit viktig landskapselement då den gjev variasjon i landskapet og gode visuelle kvalitetar. Kombinasjonen av dramatiske terrengformar, skogskledde dalsider, innslag av jordbrukslandskap og busetnad, nærleik til fjordrommet og ein godt tilpassa veg dannar til saman eit landskap med særs gode visuelle kvalitetar. Delområdet vert karakterisert som eit naturprega landskap og får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L24 Indre Nordfjord Figur Indre Nordfjord, sett mot aust. Foto: Arild Solberg

76 75 Delområdet utgjer den indre delen av Nordfjorden, mellom Innvikfjorden og Lobukta, og er blant dei mest storslagne fjordlandskapa i Noreg. Fjorden hadde tidlegare stor aktivitet grunna den Trondhjemske Postvei frå Bergen til Trondheim. På Faleide låg tidlegare ein dampskipskai med ruter til fjordbygdene Stryn, Loen, Olden, Innvik og Utvik. Indre Nordfjord strekkjer seg ca. 14 kilometer frå vest til aust og dannar golvet i det djupskorne landskapsrommet. Fjordflata vert omkransa av markante og til dels høgreiste fjordsider, men det er også parti med meir avrunda preg som i Innvik og Utvik. Fjorden speglar fjella ikring. Dei ulike hovudformene på fjella skaper variasjon og spenning. Dei bratte fjordsidene har mange og store fossefall som også er ein vesentleg attraksjon. Fleire spennande kulturmiljø i ulike høgder dannar også blikkfang i landskapet. Fjordlandskapet er blant Noreg sine mest eksklusive reiselivsområde og fleire cruiseskip har sin stoppestad her i løpet av sesongen. Delområdet vert kategorisert som eit naturprega landskap som har ein variert, vill og dramatisk opplevingskvalitet med særs høg inntrykksstyrke. Indre Nordfjord er vurdert å ha stor verdi. Liten Middels Stor 6.5 Markane Markane består av to landskapsrom som er utypiske for regionen og som skil seg frå dei andre delområda. Dei har eit småskala landskap som ikkje er tilknytt fjorden eller djupe U dalar. Landskapet er småkupert og avrunda. Den dominerande og tette skogen har opningar over myrområder og nokre få og spreidde landbruksområde. Dei mindre vatna Svartetjønna, Kvitetjønna og Sindretjønna ligg òg i området. Markane er registrert som eit LNF område. Rv.15 og nokre mindre vegar/traktorvegar går gjennom delområdet. Vegane framstår som underordna landskapet og ligg godt skjult mellom den tette skogen. Sørvest i delområdet finn ein Markane feriehytter. Markane er delt inn i fem einsarta delområder; Øyane, Sindreelva, Flore/Sindre, Hatledal og Isbakken/Dale. Den Trondheimske postveg går langs den vestlige sida av rv.15 i Markane. Vegen ligg stort sett gøymt bak tett skog, men har eit synleg parti inntil rv.15 heilt nord i området. Her ligg tre flotte og restaurerte steinbruer med tilknyting til Den Trondhjemske Postvei (Allkunne.no).

77 76 Figur Registreringskart for Markane. Ill.: Multiconsult

78 L25 Øyane Figur Øyane sett frå nord. Foto: Arild Solberg Øyane er eit småkupert skogsområde som ligg heilt nord i Markane. Delområdet grensar til dei opne partia med dyrka mark inntil rv.15 og til influensområdegrensa i nord. Delområdet har eit småskala landskap med tett skog og avgrensa utsikt. Stadvise opningar i skogen dannar mindre landskapsrom. Skogen er hovudsakleg furudominert, noko som gjev lite variasjon til landskapsbildet på vinterstid. Øyane vert karakterisert som eit naturprega område. Det småskala landskapet er ikkje typisk for underregionen, Indre fjellbygder i Nordfjord, men er typisk i nasjonal samanheng. Skogslandskapet vert opplevd som noko monotont og med låg inntrykksstyrke. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor L26 Sindreelva Figur Svartetjønna og Kvitetjønna. Foto: Arild Solberg Delområdet Sindreelva er det delvis opne landbruksområdet som ligg mellom dei tette skogsareala langs Storelva og rv.15. Terrenget er småkupert med fleire høgare åsparti ikring. Delområdet består av

79 78 fleire småskala landskapsrom avgrensa av små skogar/skogsbelte. Det er fleire elvar som renn nedover åsane og som møtast i elvesystemet som går langs rv.15. Elvane i samspel med dei tilkopla tjønna/ vatna gjev spesielt gode visuelle kvalitetar. På vinterstid vil tjønna ikkje berre framstå som opne, men også som lysare/kvite. Det ligg nokre opne gardstun inntil rv.15 i nord, ved Sindre og Svartetjønna og langs småvegane i delområdet. De gamle steinbruene, med tilknyting til Den Trondhjemske Postveg, ligg i delområdet. Bruene har gode visuelle kvalitetar. Sindreelva vert karakterisert som eit område med spreidd busetnad. Vekslinga mellom ulike terrengformer, småskala landskapsrom, vasspegel og rennande vatn gjev eit variert og spennande landskap med gode visuelle kvalitetar som ikkje er typisk i regionen. Delområdet får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L27 Flore/Sindre Figur Skogslandskap ved Flore/Sindre. Foto: Arild Solberg Delområdet L27 Flore/Sindre ligg vest for Sindreelva og er avgrensa av dei opne landbruksareala i aust og influensområdegrensa i vest. Flore/Sindre har eit lukka småskala landskap med svakt bølgjande terreng og med tett skog. Det er lite dramatikk i terrengformane og saman med tett skog og redusert utsikt kan landskapet verte opplevd som noko monotont. Flore/Sindre er eit område med naturprega landskap og høyrer til underregionen Indre fjellbygder i Nordfjord. Skalaen på landskapsrommet og den utydelege terrengforma er uvanleg i regional samanheng, men typisk i nasjonal samanheng. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor

80 L28 Hatledal Figur Variert landskap ved Hatledal. Foto: Arild Solberg Delområdet Hatledal er eit lukka skogslandskap med nokre underordna opne rom med landbruk og gardsbusetnad. Dei opne romma gjev variasjon i det elles tette skogslandskapet, men har dårleg visuell kontakt med kvarande. Delområdet er avgrensa av rv.15 og Svartetjønna i sørvest, dalbotnen mot Isbakken/Dale i søraust og åsryggen i aust. Den tette furuskogen skaper sterke grøne rammer rundt dei opne områda med dyrka mark. Skogen framhevar terrengformane og gjev ein markert silhuettlinje langs åsryggen aust i delområdet. Vekslinga mellom skogslandskap, lommer med dyrkamark, tjønn/elver og gardsbusetnad gjev eit variert landskap med normalt gode visuelle kvalitetar. Hatledal består hovudsakleg av naturprega landskap og blir vurdert til å ha middels verdi. Liten Mellom Stor L29 Isbakken/Dale Figur Tett skogsdekke og småkupert landskap mellom Haugen, Isbakken og Dale. Foto: Arild Solberg

81 80 Isbakken/Dale er det sørlegaste delområdet i Markane. Delområdet er eit lukka landskapsrom som er avgrensa av kringliggjande åsryggar og av Langesetvatnet i sør. Terrenget har ein bølgjande form og er kledd med tett furuskog. Langs sørsida av vegen og eit stykke austover ligg fleire landbruksområde spreidd innimellom det tette skogslandskapet. Sjølv om det finst opne parti med jordbrukslandskap er delområdet Isbakken/Dale hovudsakleg eit naturprega område. Vekslinga mellom bølgande terreng, tett skog, opne jordbrukslandskap gjev eit landskap med vanleg gode visuelle kvalitetar som er typisk i nasjonal samanheng. Delområdet får middels verdi. Liten Mellom Stor 6.6 Grodås Grodås ligg i Hornindal kommune og har ein tydeleg U dal med ein flat dalbotn omgitt av stadvis bratte fjellveggar. Det storskala landskapsrommet er avgrensa med høge fjellformasjonar som opnar seg mot Hornindalsvatnet. Delområdet er prega av å vere ein tidlegare brearm kor dalen har fått sine glasiale formar, avlange ryggar og skarpe tindar. I dalbotnen er terrenget småkupert med elva Horndøla i sentrum. Busetnaden ligg i hovudsak inntil Hornindalsvatnet, men finst og som spreidde gardar i resten av dalbotnen. Kulturmarkane ligg som ei open flat buffersone mellom dei mørke skogsareala langs fjellryggane og busetnaden mot fjorden. Sjølve sentrumsområdet (Grodås) ligg ved utløpet til elva Horndøla. Her finn ein blant anna butikkar, hotell, kommunehus, camping, Anders Svor museet og bensinstasjon. Hornindal kyrkje ligg litt lenger nord inntil E39. Det er planlagt høg grad av fortetting med bustader, kontor og forretningar vest i Grodås sentrum. Grodås er delt inn i ni einsarta delområde; Gløvrefjellet nedre, Gausemel/Lødemel, Horndøla, Tomasgard/Lødøen, Sætrehornet nedre, Grodås sentrum, Svor/Lida, Middagsfjellet nedre og Hornindalsvatnet.

82 81 Figur Registreringskart for Grodås. Illustrasjon: Multiconsult

83 L30 Gløvrefjellet nedre Figur Gløvrefjell og Høgenibba sett frå sør. Foto: Arild Solberg Delområdet Gløvrefjellet nedre omfattar dei skogskledde fjellveggane til Gløvrefellet og Høgenibba som til saman utgjer dei nord og vestlege dalsidene i den overordna U dalen som strekkjer seg frå Grodås og inn mot fylkesgrensa. Gløvrefjellet har ei særs bratt form, medan Høgenibba er noko slakare. Mellom dei to fjella ligg ei grov som skapar variasjon i hovudformane til fjella. Delområdet vender seg mot landbruksområda i søraust. Mot aust grensar delområdet til elva Hjortedøla. Skogen er hovudsakleg lauvdominert, noko som gjer at dalsida vil framstå som lysare og lettare på vinterstid Samspelet mellom dei dramatiske dalsidene, grova, og den tette skogen skapar eit spennande landskapsbilde som er typisk for underregionen Hornindal. Landskapet har vanleg gode visuelle kvalitetar og får dermed middels verdi. Liten Middels Stor L31 Gausemel/Lødemel Figur Jordbrukslandskap ved Gausemel/Lødemel. Foto: Arild Solberg

84 83 Gausemel/Lødemel er ein del av dalbotnen i U dalen og er avgrensa av elva Horndøla og dei skogskledde dalsidene i nordvest. Delområdet er breiast i nord før dalen smalnar inn mot sør. Området er ein del av ei jordbruksbygd med gardsbruk og elles spreidd busetnad. Heilt sørvest i delområdet mellom E39 og Horndøla ligg Hornindal kyrkje, Hornindal barne og ungdomsskule og eit idrettsanlegg. Her ligger også eit større bustadfelt og hyttefelt. Jordbrukslandskapet er prega av eit svakt bølgjande terreng med eit frodig natur og kulturlandskap. Jordbrukslandskapet har kantvegetasjon som skapar variasjon og pregar landskapet positivt. Kantvegetasjonen finn ein ved eigedomsgrenser, langs vassdrag, vegar og andre skillelinjer. Vegetasjonen og Horndøla si slyngande form er med på å dele opp området i fleire småskala landskap og som stadvis fungerer som ei visuell barriere for utsyn. Det opne jordbrukslandskapet med dyrka mark, kulturmark, skogsbelte, gardstun, busetnader og snirklande veger gjev variasjon og spenning i landskapet. Dei bygde elementa ligg godt tilpassa i landskapet. Delområdet har gode visuelle kvalitetar som er typiske både lokalt og regionalt. Gausemel/Lødemel vert karakterisert som eit område med spreidd busetnad og får middels verdi. Liten Middels Stor L32 Horndøla Figur Horndøla inntil fv.60. Foto: Arild Solberg Horndøla er elva som renn i midten av dalbotnen og den er eit sentralt landskapselement i området. Elva har eit variert elveløp med kantsoner som varierer mellom opne landbruksområde til tettare skogsbelte. Vegetasjonen langs elveløpet teiknar av elva sine buktningar og bidreg til å skape variasjon, rom, rytme og spenning langs dalbotnen. På vinterstid, ved lauvfall, vil vegetasjonen og elveløpet vere noko mindre markant. E39 og fv.60 følgjer elva si austside før E39 held fram nordover i bru over Horndøla og fv.60 går langs elva innover i dallandskapet mot Indre Hornindal. Vegane vert opplevd

85 84 som godt tilpassa landskapet og som eit visuelt underordna element. Ved brukryssingane har elva eit noko meir ope preg grunna mindre vegetasjon. Horndøla er eit naturprega landskap som har spesielt gode visuelle kvalitetar grunna det varierte landskapsbildet som elveløpet gjev. Elva har særleg stor verdi for landskapsbilde i dei områda kor den er meandrerande og kor vassflata er godt synleg. Horndøla får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L33 Tomasgard/Lødøen Figur Utsikt mot Tomasgard. Foto: Arild Solberg Tomasgard/Lødøen er jordbrukslandskapet som ligg sør og aust for Horndøla. Delområdet grensar elles til den skogkledde fjellsida mot Sætrehornet. Horndøla har grove seg djupt ned i landskapet og terrenget skrår difor bratt ned til elva langsetter delområdet. Langs elva heilt vest i delområdet ligg ei fotballbane i elvekanten. Området er ein del av ei jordbruksbygd med gardsbruk og elles spreidd busetnad. Jordbrukslandskapet er prega av eit svakt bølgjande terreng med eit frodig natur og kulturlandskap. Jordbrukslandskapet har kantsoner med vegetasjon som skapar variasjon og pregar landskapet positivt. Desse finn ein ved eigedomsgrenser, langs vassdrag, vegar og andre skillelinjer. Aust i delområdet ligg Tomasgard, eit velhalde gardsmiljø med gode visuelle kvalitetar. Variasjonen i terrengformane, gardstun med gode arkitektoniske kvalitetar og vekslinga mellom opne jordbruksområde og lukka skogsområde dannar eit spennande og attraktivt landskap. Tomasgard/ Lødøen vert karakterisert som eit område med spreidd busetnad og er vurdert å ha gode visuelle kvalitetar. Delområdet får middels til stor verdi. Liten Middels Stor

86 L34 Sætrehornet nedre Sætrehornet nedre er U dalen si sørlege dalside med høgaste punkt på 852 moh. Frå toppen er det ei flott utsikt over dalen. Den bratte dalsida er dekka med tett vegetasjon og fungerer som ein overgang mellom jordbrukslandskapet i nord og dei skrinne fjelltoppane i sør. Dalsida er bratt og bidreg til å skape dramatikk i det overordna landskapsrommet i Grodås. Den tette skogen gjev redusert utsyn til det kringliggjande landskapet, men enkelte plassar får ein glimt av utsikten gjennom skogen. På vinterstid vil utsikta vere noko betre ettersom skogen stadvis er lauvdominert. Delområdet har fleire setrar for gardane lenger ned i bygda. Setrane er ikkje synleg frå avstand, men bidreg til positive opplevingar lokalt og på nært hald. Figur Dalsida langs Sætrehornet. Foto: Arild Solberg Sætrehornet nedre vert karakterisert som eit naturprega område med typiske visuelle kvalitetar for landskapsregionen Hornindal. Delområdet får middels verdi. Liten Middels Stor L35 Grodås sentrum Figur Grodås sentrum sett frå sør. Foto: Arild Solberg

87 86 Delområdet omfattar Grodås sentrum, som er administrasjonssenter i Hornindal kommune. Sentrumsområdet ligg på ei flate og grensar til dei opne jordbruksområda i aust og til Hornindalsvatnet i vest. Grodås sentrum er i hovudsak lokalisert sør for Horndøla der kor Kirkhornselva renn ut i Hornindalsvatnet. Sentrumsområdet rommar blant anna hotell, bensinstasjon, annan handel, bussterminal og kommunehus. Delområdet omfattar også noko areal nord for Horndøla, kor det er etablert campingplass og ein del industri/næringsverksemd (blant anna Ekornes og Gausemel/Lødemel motor) heilt i elvekanten. Delområdet har ein konkav form som opnar seg mot Hornindalsvatnet. Busetnaden i delområdet har preg av at vegen har vore eit viktig strukturerande element då den ligg lineært med dagens E39. Dei eldre identitetsskapande busetnadane i sentrumskjerna ligg tett inntil fortauet, medan dei nyare bygningane ligg meir tilbaketrekt og med store utflytande parkeringsareal ikring. Industribygga nord for Horndøla har også negativ effekt på landskapsopplevinga. Figur Ø.V.: E39 gjennom Grodås sentrum. Ø.H.: Utsikt mot Hornindalsvatnet mellom busetnaden. N.V.: Anders Svor museet. N.H.: Busetnad som hindrar utsynet mot Hornindalsvatnet. Foto: Multiconsult Grodås sentrum vert kategorisert som ein tettstad med noko reduserte visuelle kvalitetar. Busetnaden i sentrum hindrar stadvis utsikt og visuell kontakt mot Hornindalsvatnet. Delområdet får liten til middels verdi. Liten Middels Stor L36 Svor/Lida Svor/Lida er botnen i U dalen som ligg sør for Grodås. Delområdet er avgrensa av dei kringliggjande skogkledde dalsidene, Hornindalsvatnet og Grodås sentrum. U dalen er tydeleg og opnar seg som ei

88 87 skålform mot Hornindalsvatnet. Bustadane i delområdet ligg hovudsakleg samla i bustadfelt. I sør er det stort sett spreidde gardstun forutan eit bustadfelt med villamessig preg inntil Grodås sentrum. Landskapet i Svor/Lida har ei veksling av opne jordbrukslandskap og tette/lukka skogslandskap. Området har også ein god visuell kontakt til Hornindalsvatnet. Figur Ope jordbrukslandskap og tett skog i Svor/Lida. Foto: Arild Solberg Kombinasjonen av varierte terrengformar, opne og lukka rom, gardstun som ligg godt tilpassa i landskapet og god kontakt og nærleik til Hornindalsvatnet skapar eit mangfaldig og variert landskap med gode visuelle kvalitetar. Vikaelva samlar dei mindre bekkane og elvane som renn nedover dalsidene før den munnar ut i Hornindalsvatnet. Elva ligg skjult i den tette skogen og framstår dermed ikkje som et sentralt landskapselement. Svor/Lida vert kategorisert som eit område med spreidd busetnad og har gode visuelle kvalitetar. Delområdet får middels til stor verdi. Liten Middels Stor L37 Middagsfjellet nedre Figur Bratt dalside langs Middagsfjellet, sett mot sør. Foto: Arild Solberg

89 88 Delområdet Middagsfjellet nedre er dei skogkledde dalsidene som omkransar dalbotnen og delområde L36. Delområdet vert avgrensa av influensområdegrensa i bakkant langs fjelltoppane. Dalsidene er kledd med tett skog som går heilt opp til snaufjellet. Mot fjelltoppane er skogen lauvdominert. Snaufjellet og lauvskogen vil lysne opp på vinterstid. Dei bratte og høge dalsidene skapar dramatikk i landskapet og dei ulike hovudformene gjev variasjon. Den tette vegetasjonen gjev noko redusert utsyn utover landskapet, men enkelte plassar får ein glimt av utsikten gjennom skogen. Delområdet har fleire setrar for gardane lenger ned i bygda. Desse er ikkje synleg frå avstand, men bidreg til positive opplevingar lokalt. Delområdet vert kategorisert som eit naturprega område med visuelle kvalitetar som er typiske i underregionen Hornindal. Middagsfjellet nedre får middels verdi. Liten Middels Stor L38 Hornindalsvatnet Figur 6 49: Vakker utsikt over Hornindalsvatnet, sett mot vest. Foto: Arild Solberg Delområdet dekkjer den indre og austlege delen av Hornindalsvatnet og er eit sentralt og markant landskapselement. Elveløpet til Horndøla, Kirkhornselva og Vikaelva munnar alle ut innerst i delområdet. Hornindalsvatnet har eit variert elvelandskap ikring, høgreiste fjell med urørt skogslandskap, flate område prega av frodig natur og kulturlandskap og område med tett busetnad i Grodås sentrum. Vatnet speglar fjella/landskapet ikring, avhengig av lys og vêrforhold. Delområdet har langstrakte siktlinjer og vert opplevd som variert, vilt og dramatisk med høg inntrykksstyrke. Hornindalsvatnet vert kategorisert som eit naturprega landskap. Dei spesielt gode visuelle kvalitetane gjev området stor verdi. Liten Mellom Stor

90 Oppsummering I tabellen under er det gjeve ei samla framstilling av dei ulike delområda og deira verdi på tema landskapsbilde. Verdivurderinga tek utgangspunkt i verdikriteria i handbok V712, og er basert på dei visuelle kvalitetane i delområda. Tabell 6 1. Oppsummering av dei ulike delområda sin verdi med tanke på landskapsbilde. Nr Områdenamn Verdi L1 L2 L3 L4 L5 L6 L7 L8 L9 L10 L11 L12 Svoda Byrkjelo landbruksområde Storelva Høylo/Teita Høylo /Stokkefjellet nedre Byrkjelo sentrum Vora nedre Fjelli Utvikfjorden Utvik sentrum Utvik landbruksområde Utvik skogsområde Middels Middels Middels/ stor Liten/middels Middels Liten/middels Middels Middels/ stor Stor Middels Middels/ stor Middels

91 90 Nr Områdenamn Verdi L13 L14 L15 L16 L17 L18 L19 L20 L21 L22 L23 L24 L25 L26 Nordsida Innvikfjorden Innvik sentrum Innvik landbruksområde Innvik skogsområde Robjørgane Faleide/Lunde Svarstadstølen Oppheim/Årheimsfjellet Avlein Frøholm/Årholen Indre Nordfjord Øyane Sindreelva Middels/ stor Stor Liten/middels Middels/ stor Middels/ stor Middels/ stor Middels/ stor Middels Middels/ stor Middels/ stor Middels/ stor Stor Middels Middels/ stor

92 91 Nr Områdenamn Verdi L27 L28 L29 L30 L31 L32 L33 L34 L35 L36 L37 L38 Flore/Sindre Hatledal Isbakken/Dale Gløvrefjellet nedre Gausemel/Lødemel Horndøla Tomasgard/Lødøen Sætrehornet nedre Grodås sentrum Svor/Lida Middagsfjellet nedre Hornindalsvatnet Middels Middels Middels Middels Middels Middels/ stor Middels/ stor Middels Liten/ middels Middels/ stor Middels Stor

93 92 7 Omfangs- og konsekvensvurdering 7.1 Innleiing For å tydeliggjere skilnadane mellom dei ulike vegalternativa er det ei vurdering av omfang og konsekvens for tiltaket. Det blir vurdert om tiltaket vil vere positivt eller negativt for det råka delområdet og i kva grad tiltaket vil endre landskapsbildet i området. Hovudfokus er på områda som blir direkte råka og får nærverknad av ny veg, samt område der veganlegget vil bli godt synleg. Omfang og konsekvens, samt reiseoppleving blir vurdert for alle delområde. Tilrådd alternativ for kvar delstrekning er oppsummert i Tabell Faktorar som påverkar landskapsbilde God plassering av ny E39 i eit storslått fjordlandskap er ein utfordrande prosess. For å kunne velje det beste alternativ, som gjev minst mogeleg negativ konsekvens for landskapsbildet, må ein sjå på ulike faktorar og samspelet mellom desse. Store høgdeskilnader og opne fjord og jordbrukslandskap skapar eit utstrekt influensområde som er sårbart for inngrep. Dersom tiltaket ikkje er tilpassa topografien, skalaen og terrengformane i landskapet vil det medføre negativ konsekvens. Eit stort og godt synleg skråningsutslag i eit urørt eller einsarta landskap vil til dømes verke særs negativt for landskapsbildet. Det er fleire utfordrande strekningar med store bru og tunnelkonstruksjonar. Val av type utforming, linjeføring/lokalisering og dimensjon/skala vil ha betydning for uttrykket av det totale inngrepet i landskapet alternativet 0 alternativet er eit samanlikningsalternativ og skal beskrive korleis forholda vil utvikle seg innanfor influensområdet dersom prosjektet ikkje blir gjennomført. Av offentlege og private planar som kan påverke landskapsbilde i området innan tidspunktet for byggjestart på ny E39, kan følgjande nemnast: Byrkjelo i Gloppen kommune I Byrkjelo sentrum ligg det fleire gjeldande reguleringsplanar. Det er sett av areal til planlagde bustadområde nordaust for sentrum. I tillegg er det sett av areal til industri søraust for Tine Meierier (Furehaugane industriområde, sist. rev 2013) som i dag ikkje er bygd ut, samt areal til forretning/kontor i krysset mellom E39 og Meierivegen (Byrkjelo ny veg til Furehaugane veg, nærings og bustadområde). Utvik, Innvik, Faleide/Lunde og Markane i Stryn kommune Det finst eigne kommunedelplanar for både Utvik, Innvik, Faleide/Langeset og kystsona. Planane legg generelt opp til ein fortetting av bustader og næringsareal i sentrumsområda, med unnatak av Utvik kor det er lagt opp til ein beskjeden grad av fortetting. For Faleide/Langeset er det Kommunedelplan for Langeset Stryn Storesundet som er gjeldande. Denne er ikkje formelt vedteken pr. desember 2017, men vil venteleg bli det i løpet av kort tid. Her er det sett av areal til bustadfelt, vidare næringsutbygging på Langesethøgda, steinbrot industri og massedeponi.

94 93 Ein vidare utbygging i sentrumsområda med bustader, næring, industri, forretning og kontor vil påverke landskapsbildet i området og omfattar forventa endringar utan tiltaket i analyseperioden. Dagens situasjon med forventa endringar som omtala ovanfor dannar grunnlaget som alle utbyggingsalternativa skal samanliknast mot. I tillegg kan det forventast gjengroing av tre og busker som kan redusere utsikt og gi eit meir lukka preg langs vegen. Grodås i Hornindal kommune I kommunedelplanens arealdel ( ) er store delar av Grodås sentrum mellom Vikaelva (i sør) og Kirkhornselva (i nord) sett av til bustadområde og sentrumsområde. Figur 7 1. Utsnitt frå kommuneplanens arealdel Følgjande reguleringsplanar er gjeldande for området: Områdereguleringsplan/detaljreguleringsplan for Grodås sentrum (2016) Reguleringsplan for Ytrehorn (2007) Reguleringsplan for Kyrkjhornsbakkane bustadfelt (sist rev. 1989) Reguleringsplan for ny fylkesveg 60 på strekninga Lødøen Tomasgard (2011) Reguleringsplan for Løvland bustadfelt (2017) Oppsummering av 0 alternativet På kort sikt er det ikkje forventa vesentlege endringar for landskapsbildet i influensområdet. På lang sikt kan det bli større endringar særleg i sentrumsområda Byrkjelo, Innvik, Faleide og Grodås i form av auka utbygging. Det vert også forventa gjengroing som kan redusere utsikt og gi eit meir lukka preg langs vegen. Ved omfangs og konsekvensvurderinga for ny E39 er det difor teke omsyn til ein forventa marginal reduksjon av landskapskvalitetane i delar av influensområdet i åra som kjem. Konsekvensane av 0 alternativet for landskapsbilete i området er per definisjon sett til ubetydeleg / ingen (0). 7.3 Ny E39 I kapitla under er moglege konsekvensar for landskapsbilde i influensområde i den langsiktige driftsfasen vurdert. Vurderinga omfattar berre lokalitetar som ligg innanfor tiltaket sitt influensområde, jf. Figur 5 2.Feil! Fant ikke referansekilden. Konsekvensane for alle delområde som ligg utanfor influensområdet, og som ikkje er vurdert i kapittel 6, er med andre ord vurdert som ubetydeleg / ingen (0).

95 94 Mogelege konsekvensar i anleggsfasen er kort vurdert i kapittel 9. For oversiktsillustrasjon av alternativa sjå kapittel til Dagsone Byrkjelo Alternativ B 1 Figur 7 2. Planskilt kryss sør for meieriet. Ill.: Multiconsult. Ny E39 startar ved ungdomshuset like vest for Bergheimsvatnet og går nordover, over dyrka mark, mot tunnelinnslag aust for meieriet. Traseen ligg høgare opp i dalsida mot Vora enn dagens veg. Kryss til eksisterande E39 er planlagt like sør for tunnelinnslaget (sør for meieriet). Veg frå eksisterande E39 mot krysset går gjennom jordbruksmarka på Vora nedre, under ny E39 og vidare på austsida parallelt med E39. Dagens E39 vil bli liggande og blir ført under ny E39. Eksisterande gang og sykkelveg vil bli ført over ny E39 rett nord for Bergheimsvatnet. Tiltaket råkar i størst grad delområde L2 der traseen gjev fysisk inngrep i søndre del. Ny veg dannar her ein ny visuell barriere i det opne jordbrukslandskapet, særleg strekninga lengst i sør. Lenger nord mot tunnelinnslaget ligg traseen betre tilpassa i overgongen mellom dyrka mark og skog. Linjeføringa følgjer Figur 7 3. Overgang for gåande og syklande rett nord for Bergheimsvatnet. dal sida, med unntak av tilkoplingsvegen mellom eksisterande og ny E39 som går på tvers av terrengforma og kryssar under ny veg for E39. Toplanskrysset

96 95 sør for tunnelinnslaget gjev eit stort inngrep i landskapet. Kryssområde med av og påkøyringsrampar og brukonstruksjon krev mykje areal og har høg fylling mot eksisterande terreng i vest. Tunnelinnslaget ligg i utkanten av delområde L7, på grensa til delområde L6. Området har tett skog som må fjernast og det vil bli eit ope sår i landskapet som følgje av avskoging og fjellsprenging. Tunnelinnslaget er vidare planlagt med ein lang portal som vert fylt att med lausmassar over portalen. Med revegetering vil inngrepet/område på sikt få tilbakeført det visuelle preget til eit einsarta skogslandskap og bli mindre synleg i landskapet sett utanfrå. Figur 7 4. Alt.B 1 legg seg inntil skogsgrensa i botnen av Vora. Ill.: Multiconsult Det er planlagt ein skredvoll langs austsida av ny E39 mot fjellet Vora. Tiltaket ligg i overgangen mellom delområde L2 og L7. Skredvollen vil i størst grad råke delområde L2. Dette er eit ope jordbrukslandskap kor tiltaket vil vere godt synleg frå og ha nærverknad. Vollen følgjer skogsgrensa. Sett frå delområde L7 er vollen og tiltaket elles mindre synleg på grunn av tett skog og bratt terreng som skuggar for den nye vegen. Tiltaket i alternativ B 1 tangerer delområde L6 (Byrkjelo sentrum) heilt i aust ved tunnellinnslaget. Tine Meierier ligg her som ein visuell skjerm mellom sentrumskjernen og ny E39, og vil i svært liten grad virke inn på landskapskvalitetane i Byrkjelo sentrum (delområde L6). Tiltaket inneber ikkje fysisk inngrep i verken Storelva (delområde L3) eller nokon av dei andre delområda, men vil i varierande grad vere synleg frå desse. Storelva (delområde L3) ligg lågt i terrenget med ei vegetasjonssone som følgjer elva. Ny E39 vil i liten grad vere synleg herifrå. Tiltaket vil derimot vere meir synleg frå delområde L4, som er jordbrukslandskapet på sør og vestsida av Storelva då delområdet ligg høgare opp i terrenget. Verknaden på landskapsopplevinga vil likevel vere veldig liten inn i dette delområde (L4) sidan avstanden er såpass stor. Frå dei skogkledde dalsidene og fjellpartia sør, vest og nord for tiltaket (delområde L1 og L5) vil ny E39 gje fjernverknad. Fjellområda nyttast til turar og delområde L1 har i tillegg ein del hytter. Sett frå avstand er den nye veglinja i dalbotnen lite markant i landskapet. Vegen har god linjeføring ved at den følgjer dalsida og ligg inn mot skogsgrensen. I tillegg til at avstanden er såpass stor vil tiltaket ha ubetydeleg konsekvens inn i desse delområda. Med beplanting/revegetering vil også anlegget på sikt bli enda mindre synleg i landskapet sett frå omgjevnadene/områda ikring. For å dempe inntrykket av

97 96 fyllingar og skjeringar i jordbrukslandskapet er det aktuelt med planering. Nokre av dei planerte areala kan bli landbruksareal. Dette er enklast å få til for alternativ B 1 sidan veglinja ligg inntil dalsida og er det alternativet som inneber minst fyllingar. Det vert vist til Tabell 7 1 for ei oppsummering av alternativ B 1. Samla sett har alternativet liten til middels negativ konsekvens ( / ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Alternativ B 2 Alternativet startar ved Bergheim i nordenden av Bergheimsvatnet, tek av frå dagens E39 over dyrka mark og går skrått over Storelva/Fonnagrova med ny bru på om lag 400 meter. Vegen held fram på vestsida av elva over myrområde og dyrka mark fram til Teita, og kryssar her Storelva på nytt vinkelrett med ny bru på om lag 145 meter. Vidare går vegen sør for Byrkjelo sentrum fram til tunnelinnslag aust for meieriet. Kryss til eksisterande E39 er planlagt sør for Byrkjelo sentrum ved eksisterande E39. Dagens E39 med gang og sykkelvegen vil bli liggande og blir ført under ny E39. Figur 7 5: Toplanskryss sør for Byrkjelo sentrum. Ill.: Multiconsult Figur 7 6: Brukryssing, kulvert og store skråningar rett nord for Bergheimsvatnet. Ill. Multiconsult Tiltaket råkar i størst grad delområde L2, der traseen gjev fysisk inngrep i søndre del (sør for Byrkjelo sentrum) og delområde L3 (Storelva) der vegen kryssar elva på to stader. Ny trasé for E39 gjev også fysisk inngrep i delområde L4 (kulturlandskapet på vestsida av Storelva). Samanlikna med alternativ B 1 startar tiltaket lengre sør og gjev noko større omfang i delområde L2 og med høge fyllingar som er synleg frå nordre del av Bergheimsvatnet. Ny E39 ligg i botnen av U dalen, men linjeføringa gjennom dalføret er særs uheldig då den går på tvers av terrengforma. Vegen ligg også relativt høgt i terrenget på fylling og dannar ein ny visuell barriere i det opne jordbrukslandskapet. Brukryssingane over Storelva fører til tap av kantvegetasjon og dei lange brukonstruksjonane som ligg høgt over elva vil bli godt synleg i landskapet. Dimensjonane og skalaen på vegen er mykje større enn

98 97 i eksisterande situasjon og strekkjer seg over eit større areal. Toplanskrysset sør for Byrkjelo sentrum gjev eit stort inngrep i landskapet. Kryssområde med av og påkøyringsrampar og kulvert for dagens veg krev mykje areal. Tiltaket dannar her ein kraftig visuell barriere i det opne landskapet sidan den ligg høgt i terrenget på fylling. Tunnellinnslaget for alternativ B 2 ligg på same staden som i alternativ B 1, i utkanten av delområde L7 på grensa til delområde L6. Inngrepet og omfanget ved tunnelinnslaget er difor samanfallande som for B 1. Tiltaket i alternativ B 2 ligg nært innpå delområde L6 (Byrkjelo sentrum), både tunnellinnslaget aust for delområde L6 og særleg det omfattande toplanskrysset rett sør for Byrkjelo sentrum (L6). Tiltaket ved tunnellinnslaget er omtrent ikkje synleg frå Byrkjelo sentrum medan kryssområdet vil ha større innverknad på landskapsopplevinga i delområde L6. Krysset vil vere synleg frå sentrumsområdet og skiljer Byrkjelo sentrum visuelt frå den sørlege delen av landskapsrommet. Tiltaket inneber ikkje fysiske inngrep i nokon av dei andre delområda, men vil i varierande grad vere synleg frå desse. Frå dei skogkledde dalsidene og fjellpartia sør, vest og nord for tiltaket (delområde L1, L5 og L7) vil ny E39 gje fjernverknad. Fjellområda vert nytta til turar og delområde L1 har i tillegg ein del hytter. Samanlikna med 0 alternativet vil den nye veglinja i dalbotnen bli meir markant i landskapet sett frå avstand sidan vegen har ein uheldig linjeføring gjennom U dalen og strekkjer seg i større grad gjennom det opne kulturlandskapet. Tiltaket vil generelt sett gje ein negativ konsekvens for fjernverknaden i desse delområda. Det vert vist til Tabell 7 1 for ei oppsummering av alternativ B 2. Samla sett har alternativet middels negativ konsekvens ( ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Alternativ B 3 Alternativ B 3 følgjer same trasé som alternativ B 2 fram til myrområdet sør for Teita. Traseen held vidare fram på vestsida av Storelva, følgjer dalsida langs Høylo /Stokkefjellet vestover mot Stokke, før den svingar nordover og kryssar Storelva i bru på om lag 390 meter Figur 7 7. Linjeføring som legg seg inntil dalsida til Høylofjellet. Ill.: Multiconsult sørvest for Byrkjelo stadion. Ny E39 går så vidare nordover fram til tunnelinnslag på Kleppe. Kryss til eksisterande E39 er planlagt sør for tunnel innslaget der kor traseen kryssar dagens E39. Lokalvegnettet kan nyttast til gang og sykkeltrafikk. Tilsvarande som for alternativ B 2 råkar tiltaket i størst grad delområde L2 kor traseen gjev fysisk inngrep både sør og vest for Byrkjelo sentrum. Ny trasé for E39 gjev også fysisk inngrep i delområde L3 (Storelva), kor vegen kryssar elva på to stader, og delområde L4 (kulturlandskapet på vestsida av Storelva). Til skilnad frå dei andre alternativa gjev tiltaket ingen fysiske inngrep i delområde L7.

99 98 Figur 7 8. Bru over Storelva og toplanskryss vest for Byrkjelo sentrum. Ill.: Multiconsult På strekningen frå Bergheim og fram til Teita på vestsida av Storelva er tiltaket identisk med alternativ B 2 og omfangsvurderinga blir difor identisk. Ny veg for E39 ligg i botnen av U dalen, men linjeføringa gjennom dalføre er uheldig sidan den går delvis på tvers av terrengforma og samtidig strekkjer seg midt gjennom det opne kulturlandskapet i delområde L2, L3 og L4. I tillegg ligg vegen noko høgt i terrenget på fylling og dannar ein ny visuell barriere i landskapet. I delområde L4 (Høylo/Teita) blir også eit skogsområde råka, der mykje vegetasjon vil gå tapt langs traseen. Brukryssingane over Storelva fører også til tap av kantvegetasjon og dei lange brukonstruksjonane som ligg høgt over elva vil bli godt synlege i landskapet. Vegen og brukonstruksjonane blir her eit nytt element i landskapet som i stor grad vil påverke landskapsbilde i desse tre delområda. Dimensjonane og skalaen på vegen er mykje større enn i eksisterande situasjon og strekk seg over eit større areal. Bruene og vegen kryssar heile dalbotnen og delar opp store opne jordbrukslandskap. Nytt toplanskryss vest for Byrkjelo sentrum føre til eit stort inngrep i landskapet som også vil vere synleg frå avstand. Krysset er arealkrevjande og ligg på høg fylling i eit elles flatt og ope område. Tiltaket har ein skala som ikkje er tilpassa landskapet. Tunnelinnslaget for alternativ B 3 er plassert midt i delområde L2, på Kleppe, nord aust for Byrkjelo sentrum. På grunn av hellande terreng vil det bli høge lausmasseskjæringar inn mot påhogget. Tiltaket med nytt toplanskryss og tunnelinnslag nord for Storelva ligg nært innpå delområde L6 (Byrkjelo sentrum). Anlegget vil vere godt synleg frå Byrkjelo sentrum, men frå enkelte standpunkt vil sentrumsbusetnaden fungere som ein visuell skjerm mot det nye veganlegget. Tiltaket inneber ikkje fysiske inngrep i nokon av dei andre delområda, men vil i varierande grad vere synleg frå desse. Frå dei skogkledde dalsidene og fjellpartia sør, nord og vest for tiltaket (delområde L1, L5 og L7) vil ny E39 gje fjernverknad. Fjellområda vert nytta til turar og delområde L1 har i tillegg ein del hytter. Samanlikna med alternativ B 2 vil den nye veglinja i dalbotnen bli noko meir markant i landskapet sett frå avstand. Med beplanting/revegetering vil anlegget på sikt bli mindre synleg i landskapet sett frå omgjevnadene/områda ikring.

100 99 Det vert vist til Tabell 7 1 for ei oppsummering av alternativ B 3. Samla sett har alternativet middels negativ konsekvens ( ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Samanstilling og rangering I tabellen under er omfangs og konsekvensvurderingane for dei ulike alternativa ved Byrkjelo samanstilt, og alternativa er rangert ut frå samla konsekvens for landskapsbildet i delområda. Tabell 7 1. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Byrkjelo. Delområde og verdi Alt. B 1 Alt. B 2 Alt. B 3 L1 Svoda Middels Ubetydeleg / ingen (0) Ubetydeleg / ingen (0) Ubetydeleg / ingen (0) L2 L3 Byrkjelo landbruksområde Storelva Middels Middels til stor negativ ( / ) Stor negativ ( ) Stor negativ ( ) Middels til stor Ubetydeleg / ingen (0) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) L4 Høylo/Teita Liten til middels Ubetydeleg / ingen (0) Liten negativ ( ) Middels negativ ( ) L5 Høylo /Stokkefjellet nedre Middels Ubetydeleg / ingen (0) Ubetydeleg / ingen (0) Liten til middels negativ ( / ) L6 Byrkjelo sentrum Liten til middels Ubetydeleg til liten neg. (0/ ) Liten negativ ( ) Liten negativ ( ) L7 Vora nedre Middels Middels negativ ( ) Liten til middels negativ ( / ) Ubetydeleg / ingen (0) Samla vurdering Liten til middels neg. ( / ) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Rangering 1 2 3

101 Dagsone Vikane Alternativ V 1 (Vikane høg) Figur 7 9. Ny E39 i øvre del av Utvik. Sett frå nord (venstre) og frå nordaust (høgre). Ill.: Multiconsult Tunnelen under Utvikfjellet kjem ut lengst nede i Tverrlida i Utvik og går deretter på ny bru over Storelva og Tverrelva. Vegen går i dagen gjennom øvre del av Utvik og ligg her stort sett på fylling. Ny E39 går vidare i tunnel mot Innvik, med tunnelinnslag aust for Utvik og sørvest for Innvik. Vegen går i dagen gjennom øvre del av Innvik, ovanfor Liatunet. Her ligg vegen stort sett inntil skogsgrensa og kryssar Storelva med bru. Kryss til fv. 60 er planlagd bak Innvik (i skogen bak Skåden) like nedanfor dagens skogsbilveg. Det er to alternativ for tilkopling mellom ny E39 og fv. 60. Ein kan ha lokalveg enten ned til Innvik sentrum forbi Skåden og ullvarefabrikken, eller som ein parallell veg til ny E39 og inn på fv. 60 heilt sør i Innvik. I Utvik vil tiltaket i størst grad råke delområde L11 (Utvik Jordbruksområde) og i noko grad L12 (Utvik skogsområde) kor tiltaket gjev fysiske inngrep. Ny veg følgjer skogsgrensa og vil delvis ligge i det opne jordbrukslandskapet i delområde L11 og delvis skjult bak skogen i delområde L12. Terrenget er sidebratt og vegen vil difor få ei høg fylling på nedsida av vegen vendt mot fjorden. Mykje skog langs traseen må fjernast, som gjer tiltaket meir eksponert i landskapet. Det er teke utgangspunkt i at revegetering av tiltaket i skogsområda på sikt vil føre til at det visuelle preget vert tilbakeført i området og at vegen gradvis vil bli mindre synleg i landskapet. I delområde L11 vil vegen bli eit nytt element i det opne kulturlandskapet med negativ påverknad på landskapsbildet. Området er i dag urørt av nyare inngrep. Begge tunnelinnslaga ligg i delområde L12. Tunnelinnslaget lengst nord i L12 er mest eksponert mot Utvikfjorden (L9). Veganlegget ligg her i høg skjæring, noko som gjev opne sår i landskapet. Påhogget lengst i sør ligg meir skjerma i skogsområdet.

102 101 Figur Utflytande, opphøgd og stort toplanskryss i Innvik, sett frå fjorden. Ill. Multiconsult For Innvik er det jordbrukslandskapet i delområde L16 og skogslandskapet i delområde L17 som vil bli mest råka. Her ligg krysset mellom E39 og fv.60 plassert delvis i eit ope og bratt terreng. Krysset med av og påkøyringsrampar skjer seg djupt inn i dalsida mot sør og har svært høg fylling på nedsida vendt mot Innvikfjorden (L14) og Innvik sentrum (L15). Tiltaket blir eit nytt framandelement i det opne jordbrukslandskapet og grev seg djupt inn i skogslandskapet. Krysset har ein dimensjon som ikkje harmonerer med dagens skala. Tiltaket blir ein ny visuell barriere i landskapet og vil få stor negativ verknad på landskapsopplevinga i delområde L16 og L17. Veglinja i V 1 er likevel forankra i landskapsbilete ved at den følgjer skogsbelte øvst i dalsida. Lokalvegen ned til Innvik sentrum råkar også delområde L16 sidan traseen går rett over jordbruksområdet. Samanlikna med den parallelle lokalvegen er denne vegen kortare og mindre utflytande, men også dårlegare tilpassa terrenget grunna høge fyllingar og skjeringar mot det opne kulturlandskapet. Lokalvegen legg seg inntil og får god kontakt med Storelva i Innvik. Dette er positivt for reiseopplevinga, men negativt for landskapsbilde då noko av kantvegetasjonen langs elva kan gå tapt. Figur Terrenginngrep vest i Innvik. Ill. Multiconsult Tilkoplingsalternativet med veg som ligg parallelt med ny E39 råkar i større grad skogsområdet som ligg lengst sørvest i delområde L17. Vegen går i bratt terreng og vil føre til tap av vegetasjon. Skogen vil likevel skjule vegen og i mindre grad bryte opp jordbrukslandskap. Den parallelle vegen inntil ny E39 gjer at vegarealet vil bli opplevd som meir dominerande i landskapet. Vegarealet er også meir utflytande då det snor seg langsamt nedover dalsida med lange rampar. Likevel er vegen meir tilpassa

103 102 terrenget enn det andre lokalvegalternativet og treng mindre fyllingar og skjeringar, noko som er positivt for landskapsbildet. Tunnelinnslaget og vegtraseen sørvest for Innvik gjev fysiske inngrep i delområde L17 (Innvik skogsområde). Traseen går her igjennom eit parti med tett skog. Den høgtliggjande veglinja med store skråningsutslag gjev store inngrep i dette område som på sikt kan bli revegetert. Dagsona gjennom Utvik og Innvik ligg, som omtalt ovanfor, i bratt terreng og delvis i eit ope jordbrukslandskap vendt mot fjordlandskapet. Det nye veganlegget med høge fyllingar og skjeringar vil eksponere seg sterkt mot omgjevnadene og særleg frå fjorden i delområde L9 og L14. Tiltaket vil også vere synleg frå delområda på andre sida av fjorden, L8 og L13. Men her vil avstanden til tiltaket bidra til å redusere dei negative verknadane. Utvik og Innvik sentrum (delområde L10 og L15) ligg ved fjordkanten i botnen av dei to dalsidene. Tiltaket vil i liten grad verke inn på landskapsopplevinga i desse delområde då dei ligg delvis skjult bak deltalandskapet i botnen av dalen. Frå delområde L10 og L15 vil det også vere redusert utsyn mot tiltaket grunna vegetasjonsbelte og busetnad som stenger for innsynet. Det vert vist til Tabell 7 2 for ei oppsummering av alternativ V 1. Samla sett har alternativet middels negativ konsekvens ( ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Alternativ V 2 (Vikane låg) Figur 7 12: Alternativ V 2 langs den søraustlege dalsida i Utvik. Ill.: Multiconsult

104 103 Alternativ V 2 startar med same tunnellinnslag sør for Utvik sentrum som alternativ V 1. Vidare skrår traseen litt nedover og går i dagen gjennom øvre del av Utvik noko lågare i dalsida samanlikna med V 1. Vegen ligg her stort sett på fylling fram til tunnelinnslaget aust for Utvik. Tunnelen mot Utvik er kortare enn i alternativ V 1 (ca.1,9 km) og gjev ei noko lengre dagsone med synlege inngrep i begge ender av tunnellen. Vegen går så i dagen gjennom øvre del av Innvik, men lågare i dalsida samanlikna med alternativ V 1. Traseen går i dette alternativet nedanfor Liatunet. Kryss til fv. 60 er planlagd bak Innvik (i skogen bak Skåden) i større avstand til dagens skogsbilveg enn for V 1. Lokalveg enten ned til Innvik sentrum forbi Skåden og ullvarefabrikken, eller som ein parallell veg til E39 og inn på fv. 60 heilt sør i Innvik. Etter krysset førast vegen høgare Figur 7 13: Terrenginngrep i Utvik, sett frå nordaust. Ill.: Multiconsult opp i terrenget til den treff same trasé som alternativ V 1 aust for Storelva. Alternativ V 1 og V 2 gjennom Utvik og Innvik følgjer stort sett same trasé. V 2 ligg noko lågare i dalsida enn V 1 med dei følgjer det får. Som for alternativ V 1 vil tiltaket i størst grad råke delområda L11 og L12 på Utvik sida og delområde L16 og L17 på Innviksida kor anlegget gjev fysiske inngrep. På Utvik sida ligg traseen noko lågare i dalsida samanlikna med V 1 som fører til større skråningsutslag. Skilnadane er likevel så små at tiltaket her vil, for alle delområda som er råka, få same omfangsvurdering som alt. V 1. Dette gjeld verknaden på landskapsbildet både på nært hald og sett utanfrå (fjernverknad). Omfangsvurderinga for delområda L8, L9, L10, L11 og L12 vil altså bli identisk med omfangsvurderinga for alternativ V 1. Figur Inngrep i midtre del av Innvik, sett frå fjorden. Ill.: Multiconsult

105 104 På Innvik sida i delområde L17 utgjer den lågare linjeføringa større inngrep i dalsida. Vegen ligg i mykje djupare skjering på innsida og med lågare fylling på utsida. Fjellskjeringa vil bli godt eksponert i landskapet og let seg samtidig ikkje revegetere på sikt. Tiltaket vil her bli noko meir markert i landskapet sett frå områda ikring som L13, L14 og delvis frå L15. Vegen held vidare fram inn i delområde 16 og vil her i større grad enn V 1 strekke seg gjennom jordbrukslandskapet. Veglinja i V 1 er her noko meir forankra i landskapsbilete ved at den følgjer skogsbelte øvst i dalsida. Tiltaket i V 2 splittar i større grad opp områda med dyrka mark og dannar ein sterkare visuell barriere i landskapet. Dette gjer at blant anna Liatunet Gardsmuseum vil få ei visuell og fysisk barriere føre seg. Krysset mellom E39 og fv.60 ligg på same stad som i alternativ V 1, berre lågare i terrenget. Dette gjev kortare av og Figur Inngrep i vestlege del av Innvik. Ill.: Multiconsult påkøyringsrampar med lågare fyllingar. Kryssutforminga i V 2 gjev difor ei noko betre forankring i landskapet enn V 1. Sidan krysset her ligg lågare i dalsida, lenger bort frå L17, vil også delområde L17 bli mindre direkte råka på dette partiet. Vegstrekninga vidare over Storelva og fram til tunnellinnslaget nordaust i Innvik er identisk med alternativ V 1 og omfangsvurderinga blir difor den same. Omfang og konsekvens for lokalvegane er hovudsakleg lik som for alternativ V 1, men vegane vil generelt sett ha noko mindre skråningar. Det vert vist til Tabell 7 2 for ei oppsummering av alternativ V 2. Samla sett har alternativet middels negativ konsekvens ( ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Alternativ V 3 (kombinasjonsalternativet) Alternativ V 3 er ein kombinasjon av alternativ V 1 (høg linje) frå Utvik til Heggdal og deretter alternativ V 2 (låg linje) frå Heggdal til tunnelportalen søraust for Hilde. Tiltaket er her identisk med dei andre alternativa og omfangsvurderinga blir difor identiske. Det som skil alternativ V 3 frå dei andre alternativa er at vegen senkar seg før toplanskrysset for å kople seg på alternativ V 2. Omfanget blir her vurdert likt som for alternativ V 1. Figur Parti kor alt. V 3 skil seg frå alt. V 1 og møter kryssløysinga for V 2. Ill.: Multiconsult Det vert vist til Tabell 7 2 for ei oppsummering av alternativ V 3. Samla sett har alternativet middels negativ konsekvens ( ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet.

106 105 Samanlikning av alternativa i Vikane Samanlikningsvis er det positive og negative konsekvensar for alle alternativa i Vikane. Veglinja i alternativ V 1 følgjer stort sett overgongen mellom dyrka mark og skog både i Utvik og Innvik, og har difor mindre inngrep i det opne jordbrukslandskapet. Vegen legg seg også bak Liatunet og vert ein mindre visuell og fysisk barriere i landskapet. Alternativet får likevel størst konsekvens av toplanskrysset då det treng store rampar og skjer seg djupt inn i skogslandskapet. I Utvik vil alternativ V 2 gje noko større skråningsutslag enn dei andre alternativa og veglinja ligg her i meir ope jordbrukslandskap. Tunnelen mellom Utvik og Innvik vil bli kortare, men ein vil også få meir synlege inngrep ved tunnelinnslaga. I Innvik ligg veglinja til alternativ V 2 lågare i terrenget enn alternativ V 1 og vil difor gje større inngrep i landbruksjorda og i større grad splitte opp område med dyrka mark. Vegen skjer seg også djupare inn i terrenget enn dei andre alternativa. Skjeringane gjer at vegen blir meir eksponert sidan moglegheita for revegetering blir dårlegare. Ein annan negativ konsekvens ved dette alternativet er at veglinja ligg nedanfor Liatunet og dermed stenger gardsmuseet inne mellom ny E39 og skogen. Alternativet har likevel eit mindre omfattande toplanskryss med kortare av og påkøyringsramper og lågare fyllingar. Kombinasjonsalternativet V 3 følgjar den høge veglinja langs skogsgrensa til alternativ V 1 i Utvik, legg seg bak Liatunet i Innvik før veglinja skrår ned dalsida til toplanskrysset som har tilsvarande plassering og omfang som for alternativ V 2. På denne måta vil ein redusere inngrepa i landbruksjorda i Utvik, ein skapar ikkje ein barriere for Liatunet og ein får eit toplanskryss med mindre omfang enn alternativ V 1. Den skrånande veglinja mellom Liatunet og toplanskrysset strekkjer seg likevel gjennom jordbruksområde og splittar opp noko område med dyrka mark. Samanstilling og rangering I tabellen på neste side er omfangs og konsekvensvurderingane for dei ulike alternativa på strekninga Utvik Innvik samanstilt, og alternativa er rangert ut frå samla konsekvens for landskapsbildet i delområda. Tabell 7 2. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Vikane. Delområde og verdi Alt. V 1 Alt. V 2 Alt. V 3 L8 Fjelli Middels til stor Liten negativ ( ) Liten negativ ( ) Liten negativ ( ) L9 Utvikfjorden Stor Liten til middels neg. ( / ) Liten til middels neg. ( / ) Liten til middels neg. ( / ) L10 Utvik sentrum Middels Ubetydeleg / ingen (0) Ubetydeleg / ingen (0) Ubetydeleg / ingen (0) L11 L12 Utvik landbruksområde Middels til stor Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Utvik skogsområde

107 106 Delområde og verdi Alt. V 1 Alt. V 2 Alt. V 3 Middels Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) L13 Nordsida Middels til stor Liten negativ ( ) Liten negativ ( ) Liten negativ ( ) L14 Innvikfjorden Stor Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) L15 Innvik sentrum L16 L17 Liten til middels Liten negativ ( ) Liten negativ ( ) Liten negativ ( ) Innvik landbruksområde Middels til stor Stor negativ ( ) Stor negativ ( ) Stor negativ ( ) Innvik skogsområde Middels til stor Stor negativ ( ) Stor negativ ( ) Stor negativ ( ) Samla vurdering Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Middels negativ ( ) Rangering Dagsone Indre Nordfjord Alternativ N (over Nordfjorden) Figur Hengebru over Indre Nordfjord. Ill.: Multiconsult Frå Innvik går ny E39 vidare i tunnel (ca. 2,5 km) under Hildehalsen og kjem ut i dagen ved Frøholm. Kryssing av Nordfjorden (Indre Nordfjord) vil skje med hengebru frå Frøholm til nordsida av fjorden

108 107 ved Svarstad. Hengebrua over Nordfjorden blir nesten 1,8 km lang, med eit hovudspenn på 1,5 km. Seglingshøgda blir 75 m og brutårna blir om lag 240 meter høge. Det er planlagt å byggje eit halvt kryss i dagen ved Svarstad. Tiltaket råkar i størst grad delområda L19 (Faleide/Lunde), L23(Frøholm/Årholen) og L24 (Indre Nordfjord), kor traseen gjev fysisk inngrep med bru over Indre Nordfjord i delområde L24 og tunnelportalar og vegkryss i delområde L19 og L23. Brua over fjorden vil bli eit nytt element i fjordlandskapet. Her er landskapet ope og med lange siktlinjer som gjer at veganlegget vil eksponere seg sterkt mot omgjevnadane. Ei hengebru er i utgangspunktet eit symmetrisk, luftig og samanbindande element i landskapet, men kan òg verke forstyrrande. Landskapet i Indre Nordfjord er eit populært turistmål av internasjonalt format, og er av stor opplevingsverdi. Området er i dag lite påverka av store inngrep. Dei eksisterande vegane i området er av låg standard og utgjer små inngrep i landskapet. Ny bru for E39 får ein annan dimensjon som ikkje harmonerer med dagens skala. Tiltaket vil ha større negativ påverknad på landskapsopplevinga desto nærmare tiltaket ein kjem. Figur 7 18: Halvt planskilt kryss (tunnel) i Frøholm. Ill.: Multiconsult Dei visuelle inngrepa av veganlegget (tunnelportalar og kryss) i dei bratte dalsidene (L19 og L23) vil føre til skjeringar og fyllingar som vil eksponere seg mot fjordrommet i delområde L24. Veganlegget på Svarstad i delområde L19 vil føre til størst terrenginngrep. Kryssområdet i dagen får her høge vegfyllingar som vil bli spesielt synleg frå delområda L19, L23 og L24. Med beplanting/revegetering vil anlegget på sikt bli mindre synleg i landskapet sett frå omgjevnadene. På sørsida i delområde L23 (Frøholm/Årholen), er inngrepet mindre omfattande for landskapsbildet då det ikkje er tilkopling til fv.60. Kulturlandskapet på garden Utigard på Faleide er registrert som nasjonalt viktig. Garden ligg heilt vest i delområde 19 og er representativ for tradisjonelle gardsbruk i Indre Nordfjord. Det spesielt verneverdige område vil ikkje bli fysiske påverka, men brua vil vere svært synleg frå garden og verke forstyrrande på sikta innover i fjordlandskapet.

109 108 Figur Tunnelmunning og tilkopling mot rv.15 i Svarstad. Ill.: Multiconsult Tiltaket inneber ikkje fysiske inngrep i nokon av dei andre delområda, men vil eksponere seg sterkt mot desse. Brua tvers over fjorden vil også forstyrre siktlinjene både innover og utover i fjordlandskapet sett frå dei ulike delområda. Frå dei øvre dalsidene og fjellpartia vil tiltaket ha fjernverknad. Fjellområda vert mykje nytta som turområde og delområde 21 har i tillegg Loen Skylift, som er eit særs attraktivt turistmål med ein spektakulær utsikt over fjordlandskapet. Brua vil vere godt synleg herifrå, men avstanden er såpass stor at verknaden på landskapsbildet blir liten. Brua vil bli eit nytt landemerke som også kan ha ei positiv effekt på reiseopplevinga. Sett frå lang avstand vil inngrepa på landsidene med unntak av brutårna vere svært lite synleg. Figur Utsikt over brua, sett frå Svarstad. Ill.: Multiconsult Det vert vist til Tabell 7 3

110 109 L25 Øyesætra Middels Middels negativ ( ) L26 Sindreelva Middels til stor Stor negativ ( ) for ei oppsummering av alternativ N over Indre Nordfjord. Samla sett har alternativet stor negativ konsekvens ( ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Tabell 7 3. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i indre Nordfjord Delområde og verdi L18 Robjørgane Alt. N Middels til stor Middels negativ ( ) L19 Faleide/Lunde Middels til stor Stor negativ ( ) L20 Svarstadstølen Middels Liten negativ ( ) L21 L22 Oppheim/Årheims fjellet Middels til stor Middels negativ ( ) Avlein Middels til stor Middels negativ ( ) L23 Frøholm/Årholen Middels til stor Stor negativ ( ) L24 Indre Nordfjord Stor Stor negativ ( ) Samla vurdering Stor negativ ( ) Rangering Dagsone Markane Alternativ N (gjennom Markane)

111 110 Frå indre Nordfjord går vegen direkte inn i tunnel (ca. 4,7 km) nordover til Markane. Tunnelen munnar ut nord for Isbakken i Markane. Tiltaket har dagsone gjennom Nord Markane med ei bru ved Kvitetjønna (over Sindreelva) og ein kort tunnel ved Hatledal. Vidare held vegen fram til tunnelinnslag aust for Øyane. Rett før tunnelinnslaget blir det ei kort bru på ca. 80 m over eit lite dalføre. Krysset mellom rv. 15 og ny E39 i Markane blir liggjande vest for Isbakken. Riksveg 15 vil gå som i dag og andre lokalvegar vil bli tilpassa ny E39. I Markane er terrenget småkupert med fleire høgare åsparti ikring. Det er eit skogslandskap med fleire myrområde og tjønn, samt opne parti med dyrkamark/gardstun. Ny E39 går på tvers av terrengformane og fører til høge fyllingar eller bru der vegen kryssar over dalsøkk. Figur Ny E39, sett mot søraust. Svartetjønna og Kvitetjønna i botnen av det kuperte landskapet. Ill. Multiconsult Tiltaket gjev fysiske inngrep i fleire av delområda i Markane. Det er berre delområde L27 som ikkje vert direkte råka av det nye veganlegget. Vegen med høge fyllingar vil likevel vere synleg frå delområde L27. Tunnelinnslaget i sør ligg i delområde L29 (Isbakken/Dale) nært inntil eit gardsbruk på Dale med dyrka mark/beitelandskap. Det opne jordbrukslandskapet med gardsbruk vil få vegen nært innpå seg og forringe landskapsopplevinga lokalt i dette delområde. Tunnelinnslaget vil ikkje vere synleg frå dei andre delområda då det ligg godt skjerma i det småkuperte skogslandskapet. Vidare held vegen fram til nytt kryss vest for Isbakken, på høgdedraget før Kvitetjønna. På denne strekninga ligg vegen stort sett på terreng. Kryssområde for kopling mellom rv.15 og ny E39 etablerast heilt vest i delområde L29 (Isbakken/Dale) og er arealkrevjande med både av og påkøyringsrampar. Rampane føre til høge fyllingar mot eksisterande terreng. Krysset gjev store inngrep i delområdet, men tiltaket er lite synleg frå avstand då det ligg i eit lukka skogsområde. Ny E39 går så vidare i bru over Sindreelva ved Kvitetjønna og gjev inngrep i delområde L28 (Hatledal). Brua vil vere dominerande lokalt i delområdet og særleg frå busetnaden på Haugen, kor landskapet er ope mot Kvitetjønna og brua som strekkjer seg over dalføret. Vegen held så fram i delområde 28, på grensa til delområde 26. Først ein kort tunnell gjennom åsen ved Hatledal deretter følgjer traseen åsryggen på austsida av rv.15 inn mot tunnelinnslaget aust for Øyane. Søraust for Svartetjønna blir det ei stor/høg vegfylling i dalføret.

112 111 Figur Tunnel munning og vegskråning lags dalside i nord. Ill.: Multiconsult Figur Store skråningsutslag på nedsida av traseen, sett mot nord aust. Ill.: Multiconsult Vidare nordover langs åsryggen ligg vegen med ei stor fylling på nedsida mot delområde 26. Mykje skog må her fjernast langs linja som gjer at veganlegget vil bli veldig synleg i landskapet på denne strekninga. Tunnelportalane i åsen ved Øyane vil bli synleg på nært hald, men elles lite markante i landskapet. Vegen ligg også med ei svært høg og dominerande fylling ned mot eit ope myrområde aust for rv.15 ved avkøyringa til Øyane gard. Her vil tiltaket bli godt synleg, særleg frå delområde 26 men også frå delområde 27. Like før tunnelinnslaget heilt i nord blir det ei kort bru på ca. 80 m over eit mindre dalføre. Tiltaket vil her bli synleg frå det opne gardstunet på Øyane i delområde 26 og påverke landskapsbilete i negativ retning. Brua ligg i dette småskala landskapsrommet høgt i terrenget og få ein dominerande rolle. Tunnel innslaget ligg akkurat i overgangen mellom delområde 25 og 26 og påverkar begge desse delområda. Med revegetering langs vegtraseen vil område på sikt få tilbakeført det visuelle preget til eit heilskapleg skogslandskap og tiltaket vil bli mindre synleg i landskapet sett utanfrå. Verknaden på landskapsbilete vil difor vere størst for dei delområda som får fysiske inngrep eller kor vegtiltaket ligg tett innpå. Dei gamle steinbruene på den Trondheimske postvei ligg i delområde L26, inntil rv.15. Kulturminna vil ikkje bli direkte råka av tiltaket, men vil få noko utsikt og fjernverknad av ny E39. Det vert vist til Tabell 7 4 L25 Øyesætra Middels Middels negativ ( ) L26 Sindreelva Middels til stor Stor negativ ( ) for ei oppsummering av alternativ N gjennom Markane. Samla sett har alternativet middels til stor negativ konsekvens ( / ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Tabell 7 4. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Markane Delområde og verdi L25 Øyesætra Alt. N Middels Middels negativ ( ) L26 Sindreelva

113 112 Delområde og verdi Alt. N Middels til stor Stor negativ ( ) L27 Flore/Sindre Middels Ubetydeleg / ingen (0) L28 Hatledal Middels Middels negativ ( ) L29 Isbakken/Dale Middels Middels til stor negativ ( / ) Samla vurdering Middels til stor negativ ( / ) Rangering Dagsone Hornindal Alternativ H 1 Figur Tilkopling mot eksisterande E39 ved Kyrkjhorn. Ill.: Multiconsult Alternativ H 1 inneber ein ca. 4,8 km lang tunnel frå Øyane i Markane til Grodås, med tunnelinnslag i jordbrukslandskapet ved Kyrkjhorn, like sør for Hornindal kyrkje. Tunnelinnslaget ligg litt høgare i dalsida mot Sætrehornet enn eksisterande E39. Rett sør for kyrkja vil det bli etablert eit enkelt T kryss for å kople saman ny og gamal E39. Vegen vidare mot Kvivstunnelen blir som i dag. Tiltaket råkar i størst grad delområde L33, der traseen gjev fysisk inngrep i sørvestlege del med nytt

114 113 tunnelpåhogg for E39. Ny veg fram mot tunnelinnslaget skjer seg inn i terrenget, og gjev høge skjeringar. Terrengarronderinga vil resultere i at noko kantvegetasjon og dyrka mark går tapt. Dette dannar ei visuell barriere og ei fysisk oppdeling av det opne jordbrukslandskapet, spesielt for garden som ligg tvers over vegen for Hornindal kyrkje. Linjeføringa til gang og sykkelvegen er noko uryddig sidan den slyngar seg mellom parkeringsplassen ved kyrkja og eit gammalt, freda gardsbygg. Tilkoplinga mot eksisterande E39 er på eitt plan og har ei ryddig og stram utforming. Dimensjon ane til ny E39 harmon erer stort sett med dagens skala. Tiltaket inneber ikkje fysisk inngrep i verken Horndøla (delområde 32) eller nokon av dei andre delområda, men vil i varierande grad vere synleg frå desse. Horndøla ligg lågt i terrenget med ein vegetasjonssone som følgjer elva. Ny E39 vil i liten grad vere synleg herifrå. Tiltaket vil derimot vere noko synleg frå den nordlege delen av delområde L37 og L36 som begge grensar til det opne landskapet i delområde 33. Grodås sentrum (L35) vil ha noko utsyn mot ny E39, men eksisterande bygningar og vegetasjon vil redusere innsynet noko. Det nye veganlegget vil i liten grad verke inn på landskapsopplevinga i Grodås sentrum. Dei høge skogskledde dalsidene og fjellpartia i nord, vest og aust for tiltaket (delområde 30 og 34) vil få noko fjernverknad av ny E39. Fjellområda er eit mykje brukt turterreng og har på fleire stader flott utsikt ned til bygda og utover landskapet. Avstanden er likevel såpass stor at den korte dagsona i dalbotnen vil verke lite markant i landskapet sett frå desse delområda. Hornindalsvatnet (delområde 38) og Gausemel/Lødemel (delområde 31) vil begge bli svært lite råka av tiltaket då dei ligg lågt i dalbotnen og skjerma bak busetnaden i Grodås sentrum og vegetasjonen langs Horndøla. Det vert vist til Tabell 7 5 for ei oppsummering av alternativ H 1. Samla sett har alternativet liten negativ konsekvens ( ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Figur Tunnelinnslag ved Hornindal kyrkje. Ill.: Multiconsult Alternativ H 2

115 114 Figur Tunnelmunning og bru for alternativ H 2 (øvst). Store skråningsutslag ved toplanskryss (neste side øvst). Toplanskryss og tilkopling mot fv.60 (neste side nedst). Ill.: Multiconsult Dette alternativet inneber ein tunnel på om lag 5,4 km frå Øyane i Markane til Grodås, med tunnelinnslag aust for Hornindal skule. Vidare går traseen nordover og legg seg parallelt med eksisterande E39 før den koplar seg på eksisterande E39 og fv.60. Over kryssområdet ved barnehagen blir det ei bru på om lag 200 m. Kryss til eksisterande E39 er planlagd som eit dobbelt T kryss i området der dagens kryss til fv.60 ligg. Her vil den vestlege av og påkøyringsrampa ligge på høg fylling. Vegen vidare mot Kvivstunnelen blir som i dag. Tiltaket råkar i størst grad det opne jordbrukslandskapet i delområde 33, der traseen gjev fysiske inngrep i den sørvestlege delen med nytt tunnelinnslag, ny bru over kryssområdet og nytt toplanskryss. Tunnelinnslaget skjer seg her inn i terrenget og blir eit sår i jordbrukslandskapet. Traseen går vidare på bru over kryssområdet ved barnehagen, noko som gjer at vegen vil bli meir dominerande enn i 0 alternativet. Dagens E39 har også høge murar i dette området med relativt stor fjernverknad, men omfanget for ny E39 vil bli noko meir negativt då ny bru ligg høgare i terrenget og tunnelinnslaget ligg i eit ope landskap. I tillegg er det planlagt eit nytt kryss sør for Horndøla som blir arealkrevjande med svært høge fyllingar. Ny trasé for E39 gjev også fysisk inngrep i delområde 32 (Horndøla) med ny bru over elva pluss at påkøyringsrampa i kryssområde kjem i konflikt med kantvegetasjon langs elva.

116 115 Samanlikna med alternativ H 1 ligg tiltaket lengre opp i dalføret og vil bli meir synleg frå delområda ikring. Ny veg legg seg parallelt på opp og austsida av eksisterande E39, noko som gjer at vegen blir meir dominant og synleg i landskapet. Rett nord for krysset mellom Kirkhornsbakkane og eksisterande E39 vil to gardsbygg med visuelt gode kvalitetar måtte rivast ved etableringa av ny E39. Linjeføringa i det doble T krysset er uheldig då av og påkøyringsrampene er utflytande og ligg på store markante fyllingar. Vegen har dimensjonar som er mykje større enn eksisterande skala. Tiltaket vil være ei kraftig visuell barriere i det opne landskapet og eit negativt visuelt element. Ny E39 ligg nært innpå den sørlege delen av delområde L31 (Gausemel/Lødemel), særleg det arealkrevjande doble T krysset som ligg ved brua over Horndøla. Tiltaket vil gi noko nærverknad i dette området som i nokon grad vil forstyrra landskapsbildet sett frå Gausemel/Lødemel (L31). Alternativ H 2 inneber ingen fysiske inngrep i nokon av dei andre delområda. Graden av synlegheit vil likevel variere frå desse. Dei skogskledde dalsidene/fjellpartia sør, vest og nord for tiltaket (delområde L30, L34 og L37) vil få noko fjernverknad av ny E39. Fjellområda er mykje nytta til turar og anna friluftsliv og har fleire stader ei flott utsikt ned i bygda. Veganlegget som strekkjer seg tvers gjennom det det opne kulturlandskapet vil her ifrå vere meir markant samanlikna med 0 alternativet. Tiltaket vil likevel ha ubetydeleg konsekvens for fjernverknaden i desse delområda sidan avstanden er såpass stor. Tiltaket lengst sør i delområdet ved skulen, vil vere noko synleg frå den nordlegaste delen av Grodås sentrum (delområde L35). Kantvegetasjonen langs Horndøla skjermar likevel mesteparten av utsikta og gjer at tiltaket vil få ein ubetydeleg konsekvens her ifrå. Sætrehornet blokkar den visuelle kontakten mellom delområde 36 og tiltaket. Konsekvensen blir dermed også her ubetydeleg. Hornindalsvatnet (delområde L38) ligg lågt i terrenget og har hindra utsyn mot tiltaket grunna busetnaden i Grodås sentrum. Delområdet har då ingen verknad av tiltaket. Det vert vist til Tabell 7 5 for ei oppsummering av alternativ H 2. Samla sett har alternativet liten til middels negativ konsekvens ( / ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet. Alternativ H 3 Alternativ H 3 skil seg frå dei andre alternativa i Hornindal ved at den også inneber ei dagsone i dalen som ligg søraust for Grodås sentrum. Dagsona kryssar dalbotnen på ei opphøgd fylling med ei kort bru på 65 m over Vikaelva. Strekninga går her stort sett over eit tett skogslandskap. Deretter går vegen vidare i ein tunnel på 2 km før den munnar ut i botnen av den nordlege dalsida til Sætrehornet. Strekninga går så mot Kvivstunnelen gjennom eit ope jordbrukslandskap kor det vil bli etablert nytt kryss mellom to gardsmiljø som ligg på sørsida av Horndøla. Tiltaket på denne sida inneber også fleire tilkoplingsvegar og kulvert under ny E39. Over Horndøla vil det komme ei ny 150 m lang bru. Vidare trekkjer vegen seg meir vestover før den koplar seg på eksisterande E39 rett før Kvivstunnelen.

117 116 Figur Nordlege tunnelinnslag ved Svor/Lida, sett mot Hornindalsvatnet. Ill.: Multiconsult Tiltaket gjev store fysiske inngrep i fleire av delområda i Hornindal, spesielt i dalbotnen. Det er berre den nordlege dalsida ved Gløvrefjellet nedre (delområde L30), Hornindalsvatnet (delområde L38) og Grodås sentrum (delområde L35) som ikkje vert direkte råka av det nye veganlegget. Tiltaket vil likevel stadvis vere synleg frå desse delområda sidan Figur Sørleg tunnelinnslag ved Svor/Lida, sett frå søraust. Ill.: Multiconsult ny E39 ligg på høge fyllingar og blir eit dominerande element i landskapet. Dagsona i dalen bak Grodås sentrum vil gje store terrenginngrep i delområde L36 og L37. Linjeføringa her er svært uheldig då den kryssar og delar opp dalbotnen, ligg opphøgd og skapar ei stor visuell barriere i landskapet. Området har tett skog som vil gå tapt og som etterlet seg eit ope sår i landskapet som følgje av avskoginga og fjellsprenging. Dette gjeld særleg ved tunnelinnslaga. Med beplantning/revegetering vil anlegget på sikt bli mindre synleg i landskapet, men vil likevel vere noko synleg frå Hornindalsvatnet (delområde 38) då vegen ligg eit stykke opp i dalsida og ligg høgare enn eksisterande terreng. Dagsona i nord vil i størst grad råke delområde L31, L32, L33 og L34, då vegen kryssar gjennom delområda og dalbotnen her. Delområde L34 (Sætrehornet nedre) vil få fysiske inngrep i den nordvestlege delen, der kor tunnelinnslaget er planlagd. Det blir høge fjellskjeringar inn mot portalen. Tiltaket ligg her i eit skogslandskap som vil få noko tap av vegetasjon og dermed også eit ope sår i landskapet. Vidare nordover, i Tomasgard/Lødøen (delområde L33), ligg det store krysset. Ny E39 med av og påkøyringsrampar og nye tilkoplingsvegar mellom ny E39, fv.726 og fv.60 krev mykje areal og har ei uheldig linjeføring som delar opp jordbrukslandskapet. Veganlegget forstyrrar fleire velhaldne gardsmiljø med gode visuelle kvalitetar. Av og påkøyringsrampane får høge fyllingar og gjev eit stor inngrep i landskapet. Krysset sin dimensjon harmonerer ikkje med eksisterande skala, noko som gjer

118 117 at vegen blir eit markant element i dalføret. Tiltaket dannar ei visuell barriere gjennom det opne landskapsrommet med dyrka mark i delområde L33. Figur Tunnelinnslag og planskild kryss i den nordlege dagsona i Hornindal, sett mot nordvest. Ill.: Multiconsult Ny bru over Horndøla vil gi store terrenginngrep i delområde L32, på begge sider av elva. Tiltaket fører til omfattande terrengarronderingar ved landkara på begge sider og mykje kantvegetasjon vil gå tapt. Brua ligg høgt over elva og bli godt synleg i landskapet. Tiltaket gjev også fysiske inngrep i delområde L31 (Gausemel/Lødemel). Her går ny E39 i ny trasé aust for dagens veg fram til tilkoplinga til eksisterande E39. Dimensjonane og skalaen på vegen i Gausemel/Lødemel (delområde L31) er stort sett forankra i landskapet, men vil få større nærføring til gardsmiljøa på austsida av vegen som er uheldig for landskapsbilde. Den øvre delen av dei skogskledde dalsidene/fjellpartia i nord, vest og sør (delområde L30, L34 og L37) vil i varierande grad få fjernverknad av ny E39. Fjellområda er mykje brukt som turterreng med ei vidstrakt utsikt over landskapet og bygda. Samanlikna med alternativ H 2 vil den nye veglinja i dalbotnen bli meir markant i landskapet sett frå avstand då vegen har ein uheldig linjeføring gjennom U dalen og strekkjer seg i større grad tvers gjennom det opne kulturlandskapet. Den store avstanden vil likevel bidra til å redusere dei negative verknadene og tiltaket vil difor i liten grad påverke desse delområda. Det vert vist til Tabell 7 5 for ei oppsummering av alternativ H 3 gjennom Hornindal. Samla sett har alternativet middels til stor negativ konsekvens ( / ) for delområda som er direkte tilknytt vegalternativet.

119 118 Figur 7 30: Tilkopling mot E39, rett sør for Kvivstunnelen. Sett mot søraust. Ill.: Multiconsult Samanstilling og rangering I tabellen under er omfangs og konsekvensvurderingane for dei ulike alternativa i Hornindal samanstilt, og alternativa er rangert ut frå samla konsekvens for naturmangfaldet i delområdet. Tabell 7 5. Samanstilling av verdi, omfang og konsekvens for landskapsbilde i Hornindal. Delområde og verdi Alt. H 1 Alt. H 2 Alt. H 3 L30 Gløvrefjell Middels Ubetydeleg / ingen (0) Ubetydeleg / ingen (0) Liten negativ ( ) L31 L32 Gausemel/Løde mel Middels Ubetydeleg / ingen (0) Liten til middels negativ ( / ) Middels til stor neg. ( / ) Horndøla Middels til stor Ubetydeleg / ingen (0) Middels negativ ( ) Stor negativ ( ) L33 L34 Tomasgard/Lød øen Middels til stor Liten negativ ( ) Stor negativ ( ) Stor negativ ( ) Sætrehornet nedre Middels Ubetydeleg / ingen (0) Ubetydeleg / ingen (0) Middels negativ ( )