Årsmelding. Foto: Jonn Karl Sætre

Transkript

1 Årsmelding Foto: Jonn Karl Sætre /3566

2 Side 2 Innhald 1.0 Rådmannen sine merknader Politikk Organisering Arbeidsform Demokratiutvikling Økonomistyring Økonomi Driftsresultat Resultatvurdering Investeringar Lånegjeld Fondskapital Aktuelle KOSTRA-tal Samfunnsutvikling Levekår Folketal Bustadbygging Kommunal utbygging Næringsutvikling Sentrumsutvikling Kommunikasjonar, samferdsle og trafikksikring Planlegging Andre tiltak og hendingar Tenesteproduksjon Tilsette Likestilling Rekruttering Seniorpolitikk Kompetanse Nærvær Personalpolitikk Samandrag av barnehagar, skular og pleie og omsorg Barnehagar Skular Pleie og omsorg Verksemdene sine årsmeldingar Fellestenester Samfunnsutvikling Tekniske tenester Kultur og fritid Tiltak og tenester for barn og unge Tiltak og rådgjevingstenesta for vaksne NAV Helse og rehabilitering Halsnøysona Husnessona Herøysund kompetansesenter Rosendalsona Hatlerstrandsona Husnes barnehagesenter Rosendal barnehagesenter Hauge oppvekstsenter Tofte og Brekke oppvekstsenter Sætre skule Skarveland skule Valen oppvekstsenter Sunde oppvekstsenter Undarheim skule Bringedalsbygda oppvekstsenter Uskedalen oppvekstsenter Omvikdalen oppvekstsenter Malmanger oppvekstsenter Ølve oppvekstsenter Hatlestrand oppvekstsenter Åkra oppvekstsenter Husnes ungdomsskule Øyatun skule Rosendal ungdomsskule 140 Side

3 Side Rådmannen sine merknader. Årsmelding for blir lagt fram i tråd med dei fristar som gjeld, og ein legg opp til handsaming i formannskapet den og i kommunestyret den Rekneskapen viser eit driftsresultat på 44,23 mill. kr. Då er 6,35 mill. kr av tidlegare underskot dekka inn og avsetjing til bundne driftsfond er auka med 4,65 mill. kr. Netto driftsresultat blir dermed på 55,23 mill. kr. I prosent av driftsinntektene blir dette 6,4 %, noko som er mellom dei beste resultat kommunen har oppnådd. Resultatet er så godt at det framleis vil vere eit rekneskapsmessig overskot på 3,17 mill. kr etter at heile det store underskotet frå 2008 er dekka inn og kommunen på ny er ute av ROBEK-lista. Årsaka til det gode resultatet er gjennomføring av tiltak for å redusere veksten i driftsutgiftene, samt større inntektsauke enn venta. Spesielt kraftfondet har hatt sterk verdiauke, men også pensjon og skatt har gjeve høgare inntekter enn budsjettert. Verksemdene samla enda med eit overforbruk i høve til vedtekne rammer på 15,97 mill. kr. Av dette skuldast 10,89 mill. kr for høgt pensjonstrekk frå verksemdene, 4,58 mill. kr er utgifter til innføring av eigedomsskatt som ikkje var med i budsjettet, medan 2,4 mill. kr skuldast diverse politiske vedtak. Tek ein omsyn til dette, gjekk verksemdene med rundt 1,9 mill. kr i overskot. Utan auke i straumprisane og kraftig snøfall før jul ville overskotet blitt meir enn dobla. Med ekstra strame budsjettrammer står det respekt av dette resultatet. Sjølv med innstraming i tenestetilbodet viser undersøkingar at brukarane jamt over er godt nøgde med dei tenester som blir levert. Samtidig viser rapportar at dei tilsette trivst og at arbeidsmiljøet er godt. Tilbakemeldingar som framifrå arbeidsplass gjev signal om at kommunen er på rett veg. Rådmannen vil gje honnør til alle tilsette for deira bidrag i arbeidet med å oppnå så gode resultat. Rekneskap, tenestetilbod og trivsel må ikkje få all merksemd ved handsaming av årsmeldinga. Det må også fokuserast på dei endringar som har eller er i ferd med å skje i Kvinnherad-samfunnet. Resultata av den offensive kommunale satsinga på samferdsle har dei siste åra kunne målast i rekordstor bygge- og næringsaktivitet, stor fart i sentrumsutviklinga, aukande tilstrøyming og minkande handelslekkasje. Med stort pågangsmot, investeringslyst, optimisme og tru på framtida har veksten i talet på arbeidsplassar blitt rekordhøg. Også folketalet har vakse, noko som få andre kommunar langt frå byen opplever. Dermed står ein godt rusta til å møte kommande store utfordringane. Finanskrisa vil etter kvart gje store negative konsekvensar også for Kvinnherad. Dette har SØRAL alt fått merke med låge prisar, høge straumkostnader, permitteringar og halv produksjon. I neste omgang vil også skipsverfta og resten av industrien få merke at det nærast er bråstopp i inngåing av nye kontraktar. Dermed må ein også i åra som kjem forvente at ytre faktorar vil påverke Kvinnherad sterkt. For at kommunen skal kunne møte alle desse utfordringane på best mogeleg måte, vil det bli viktigare enn nokon gong med eit godt og tillitsfullt samarbeid mellom innbyggjarane, næringslivet, dei folkevalde og dei tilsette i kommunen.

4 Side Politikk. 2.1 Organisering. Kommunestyret har ved utgangen av følgjande medlemar og samansetjing: Kommunestyret: Parti Medlem Parti Medlem AP Synnøve Solbakken (ordførar) IP Einar Saghaug AP Erling Boland IP Robert Jakobsen AP Frode Røyrvik IP Håkon Røstbø AP Øyvind Hardeland IP Torfinn Myklebust AP Lars Magnar Bjelland KRF Otto Benjaminson AP Ingemund Løland KRF Hans Jakob Berge AP Ann Kristin Næss KRF Marit Elisebet Totland SV Hege Lægreid Røssland H Gunn Mari Moberg SP Knut Prestnes H Arne Havnerås SP Bente Bondhus H Leif Sverre Enes SP Gunnar Våge H Øyvind Utne SP Steinar Prestnes FRP Ole Torbjørn Holmedal V Synnøve Handeland (varaordførar) FRP Tove Lill Lakselv V Gunnar Røssland FRP Endre Blokhus V Morten Vevatne FRP Jan Cato Lillefosse V Bjarne Lilleaas FRP Øystein Herskedal V Marianne Lund Anderssen FRP Thorleif J. Hellesøy TS Bjarne Berge Formannskapet har ved utgangen av følgjande medlemar og samansetjing: Formannskapet: Partiliste Medlem Partiliste Medlem AP / SP Synnøve Solbakken TS / H / FRP / US Bjarne Berge AP / SP Knut Prestnes TS / H / FRP / US Arne Havnerås AP / SP Gunnar Våge TS / H / FRP / US Ole Torbjørn Holmedal SV / V / IP Synnøve Handeland KRF Otto Benjaminson SV / V / IP Torfinn Myklebust Komiteane har ved utgangen av følgjande medlemar og samansetjing: Komitèane: Helse, omsorg og miljø Oppvekst, kultur og idrett Forvaltning Administrasjonsutval Bente Bondhus - SP (leiar) Erling Boland Ap (leiar) Einar Saghaug IP (leiar) Synnøve handeland V (leiar) Kjell Yri V (nestleiar) Håkon Røstbø IP (nestl.) Elin Legland Sp (nestl.) Lars Magnar Bjelland Ap (nl.) Hege Lægreid Røssland SV Marianne Lund Andersen V Morten Vevatne V Bente Bondhus Sp Tatiana Ripel FRP Leif Sverre Enes H Øyvind Hardeland Ap Øystein Herskedal Frp Tove Lill Lakselv FRP Hildegunn E. Aarthun Krf Bjørg Brækhus Ap Eskil Moen Frp Endre Blokhus Frp Grete Richardsen fagforb. Tove Lill Lakselv Frp Ester Falk fagforbundet Gunn Mari Moberg H Bjørn Olav Tveit utd.forrb. Thorleif J. Hellesøy US Gerd Laura Bondhus Sykepl. Kontrollutvalet har ved utgangen av følgjande medlemar og samansetjing: Kontrollutvalet: Parti Medlem Parti Medlem Sp Leiv Guddal ( leiar) TS Sølvi Ulvenes Ap Frode Røyrvik (nestleiar) Krf Hans Jakob berge V Resy Aak Toresen

5 Side Arbeidsform. Samarbeidet i fleirtalsgrupperinga som består av Ap, Sp, Sv, V og Ip skulle i planperioden byggje på Naustloftavtalen der strukturelle grep for å få meir orden på økonomien var dei viktigaste politiske tiltaka. Ved konstituering vart det difor sett ned eit utval som skulle jobbe med skulestrukturen og eit utval som skulle sjå på tiltak innan pleie- og omsorgsektoren. I påvente av utgreiingar frå desse to utvala har komite for oppvekst, kultur og idrett og komite for helse, omsorg og miljø i stor grad blitt komitear som har drøfta og sett seg inn i eksisterande tenestetilbod. Politiske vedtak er det først og fremst forvaltningskomiteen, formannskapet og kommunestyret som har stått for. Hausten vart sak om endra skulestruktur lagt fram. Fleirtalet i utvalet hadde etter nær to år kome fram til at samanslåing av skulekrinsane på Halsnøy var rett, men for resten av kommunen ville oppretthalding av eksisterande struktur vere det beste. Fleirtalet i komiteen for oppvekst, kultur og idrett var samd i dette. Det same var fleirtalet i formannskapet. Ved handsaming av saka på kommunestyremøte den gjekk likevel fleirtalet inn for overføring av elevane ved Skarveland til Valen skule, overføring av elevane ved Bringedalsbygda skule til Uskedalen eller Undarheim, overføring på sikt av elevane frå Øyatun til Husnes ungdomsskule, samt invitasjon til forpliktande samarbeid om planlegging av Undarheim som felles barneskule for Sunde og Husnes. Rapporten frå utvalet som arbeider med pleie- og omsorgsektoren vil først bli handsama i Det ser så langt ikkje ut til at det vil bli lagt opp til dei store endringane. Viktige årsaker til dette er den aukande alderen på innbyggjarane og den nyleg framlagde meldinga om samhandlingsreform I tillegg til komiteane og dei lovpålagde organa har ein også i denne perioden sett ned utval til å jobbe med konkrete saksfelt eller problemområde. Ein har ført vidare ordninga med planutval til utarbeiding av kommunedelplanar og investeringsutval til forvaltning av kraftfondet. Vidare er det mellom anna sett ned politiske utval til å forhandle med Jondal kommune om ny driftsavtale, til å finne tomt til ny brannstasjon i Rosendal, til å løyse arealkonfliktane ved Rosendal Fjordhotell, til å finn ei kostnadsfordeling på kunstgrasbana i Rosendal, samt til å sjå på organisering og forvaltning av eit nytt og større næringsfond. Mykje av kommunestyremøta blir nytta til informasjon og orientering frå ulike inviterte instansar. Saman med handsaming av vedtakssaker og møtestart etter arbeidstid har konsekvensen til tider blitt seine kveldsmøte. Dette blei ikkje sett på som gunstig for den politiske interessa, og difor vart det hausten vedteke å gå attende til møter på dagtid. I ein periode har ein hatt fjernsynsoverføring av kommunestyremøta. Dette har gjeve mange av innbyggjarane betre innføring i kva som skjer på slike møte, og difor er det vedteke å gå vidare med ordninga. Ei ulempe med dette kan vere at terskelen for å ta ordet på møta kan bli noko høgare. Samtidig ser det ut til at møtereferata i lokalavisene er blitt kortare. 2.3 Demokratiutvikling. Styrking av lokaldemokratiet i høve til det regionale byråkratiet var ei viktig sak i førre valperiode. Fylkesmannen oppheva stadig lokalpolitiske vedtak og viste klart at makta låg hos andre enn dei folkevalde. Dermed vart det stadig mindre grunn til å bruke stemmeretten ved kommuneval.

6 Side 6 I starten av denne perioden vart dette problemet tona ned. I staden var det interesse for å overføre makt frå rådmannen til politikarane. I følgje naustloftavtalen skal ein sjå nærmare på ei form for parlamentarisme, og etter brev til departementet og diverse drøftingar er det blitt bestemt at fagperson med spisskompetanse på området skal gje kommunestyret ei orientering om denne styringsforma på eit kommunestyremøte i I påvente av denne orienteringa har kritikken av fylkesmannen på ny blitt aukande. Det er mykje som tyder på at ombodsrolla er blitt styrkt siste året. Når innbyggjarar er usamde i ei innstilling endar det ofte med utsetjing. Når folkevalde stiller spørsmål ved tidlegare vedtak, er det ofte ordførar og rådmann som må forklare og forsvare vedtaket. Frå utsida kan inntrykket lett bli at politikarane stadig må rydde opp. Frå innsida kan ein til tider føle at mykje ressursar må nyttast på gamle i staden for nye saker. 2.4 Økonomistyring. I motsetning til mange andre kommunar har Kvinnherad store ekstrainntekter frå eigedomsskatt, frå sal av konsesjonskraft, frå kraftfondsutbytte og frå eigaruttak i Kvinnherad Energi AS. Samtidig har kommunen ein geografi som krev meir driftsmidlar enn snittet av kommunane. Den statlege utgiftsutjamninga i rammetilskotet ligg difor mellom 20,0 og 30,0 mill. kr over tilskotet til snittet av kommunane. Ut frå alt dette burde Kvinnherad vere ei kommune med svært god økonomi. Når stoda langt på veg er det motsette, er årsaka at utgiftene til skulane, barnehagane og spesielt pleie og omsorg ligg langt høgare enn i snittkommunen. Dei årlege utgiftene er så høge at meir enn ekstrainntektene frå staten og meir enn alle kommunen sine eigne inntekter går med. Når Kvinnherad i tillegg har svært høg lånegjeld og dermed kapitalutgifter som ligg langt over andre, så må ein dekke inn ekstrakostnadane med innsparing på andre sektorar. Dei seinare åra er det spesielt vedlikehald og administrasjon og leiing dette har gått ut over. I 2008 vart verdiauke på kraftfondet endra til verditap, og dermed fikk kommunen eit udekka rekneskapsmessig underskot på 47,4 mill. kr. Som eit resultat av dette vart budsjettet for godkjent med ekstra strame rammer og over 25,0 mill. kr i konkrete nedskjeringstiltak. I mars vart justert budsjett handsama og dei ekstra tiltaksmidlane frå staten vart då disponert. Samtidig vart dei samla budsjettrammene auka med 1,5 mill. kr. I mai vart tertialrapport 1/ handsama, og der vart det rapportert om ei forventa overskriding av tildelte rammer på minst 10,0 mill. kr. Ei viktig årsak var høge lønsutbetalingar, noko som delvis skuldast lang tid med å få gjennomført alle vedtekne nedskjeringstiltak. I juni vart revidert budsjett handsama, og det vart vedteke å redusere investeringsbudsjettet med rundt 70,0 mill. kr. Driftsbudsjettet vart ikkje endra sjølv om det framleis gjekk mot overskriding på minst 10,0 mill. kr. Ei årsak til dette var den positive utviklinga i kraftfondet. I tillegg vart dei alt vedtekne nedskjeringstiltaka oppfatta som omfattande nok. I september vart tertialrapport 2/ handsama, og på ny vart det peikt på at det gjekk mot ei overskriding av tildelte rammer på over 10,0 mill. kr. Samtidig vart det peikt på at inntektene ville bli høgare enn rekna med, og at kommunen dermed ville få eit driftsmessig overskot i på minst 25,0 mill. kr. Det opparbeidde underskotet ville etter dette bli meir enn halvert.

7 Side 7 I oktober la regjeringa fram statsbudsjettet for 2010 og kort tid etter la rådmannen fram saldert budsjettgrunnlag. Der forventa ein at kun 10,0 mill. kr av det opparbeidde underskotet ville stå udekka ved utgangen av. I desember vedtok kommunestyret budsjett for 2010 og økonomiplan for Der vart det lagt opp til at heile det opparbeidde underskotet ville bli dekka inn i. I tillegg vart det lagt opp til at utgiftene med innføring av utvida eigedomsskatt skulle utgiftsførast i, og ikkje i 2010 slik kommunestyret tidlegare hadde vedteke. Endeleg rekneskap for viser at verksemdene samla har hatt eit forbruk på 584,27 mill. kr. Dette er nær 16,0 mill. kr meir enn det verksemdene var tildelt. Ser ein bort frå dei alt for høge pensjonsinnbetalingar kan overskridingane forklarast med følgjande: - Reduksjon i overføringa til Jondal kommune på 0,6 mill. kr vart ikkje gjennomført, då den politiske gruppa som skulle forhandle med Jondal ikkje oppnådde endring i gjeldande avtale. - Etter politisk pålegg vart bemanninga i Husnessona auka. Resultatet er blitt ei overskriding på minst 1,0 mill. kr. - Kommunestyret vedtok å slå på veglysa hausten, noko som auka utgiftene til kommunen med rundt 0,2 mill. kr. - Statstilskotet som følgje av ny barnehageavdeling på Husnes vart lågare enn rekna med, og dermed auka utgiftene til kommunen med 0,5 mill. kr. - Politikarane sitt budsjett har ei overskriding på nær 0,6 mill. kr. Årsaka er utbetaling av rettferdsvederlag, noko som ikkje var med i godkjent budsjettet. - Kostnadane med innføring av eigedomsskatt skulle i tråd med tidlegare vedtak dekkast inn i Utgiftene er blitt utgiftsført i, og dette har auka driftsutgiftene med 4,6 mill. kr. Samla har dette ført til ein utgiftsauke på 7,5 mill. kr. Overskriding som verksemdene må ta ansvaret for blir dermed redusert til 8,5 mill. kr. Tek ein med 10.9 mill. kr i for høg innbetaling av pensjon blir resultatet eit overskot på 2,4 mill. kr. Ser ein bort frå dei auka straumutgiftene som det ikkje var teke høgd for i budsjettet samt konsekvensane av det store snøfallet før jul, ville overskotet til verksemdene blitt på godt over 6,0 mill. kr. Inntektene til kommunen utanom verksemdene sine driftsinntekter enda til slutt på 634,9 mill. kr, noko som er 66,6 mill. kr høgare enn dei tildelte rammene til verksemdene og 50,6 mill. kr høgare enn verksemdene sitt rekneskapsførte forbruk. Årsaka er først og fremst auka skatt og sterk verdiauke på kraftfondet. I tillegg kjem det store premieavviket på pensjon. Når den tidlegare overskridinga på 47,4 mill. kr er blitt dekt inn og kommunen på ny er ute av ROBEK-lista, vil ein etter dette framleis sitje att med eit overskot på nær 3,2 mill. kr. Etter stortingsvalet hausten er signala frå regjeringa klare og eintydige. Overføringane til kommunane vil bli lågare i åra som kjem. Samtidig blir det varsla nye reformer som vil medføre auka utgifter. Samhandlingsreforma er eit godt eksempel. Konsekvensane av dette må bli store. I Kvinnherad vil auka eigedomsskatt og konsesjonskraftsinntekter kompensere for reduksjon i rammetilskotet. Men samtidig vil store planlagde investeringar, høg lånegjeld og stigande rente føre til auka driftskostnader. Med framleis svært høgt driftsnivå, må ein også her halde fram med å redusere utgiftsveksten. Med oppslutnad om gjennomføring av nye nedskjeringstiltak på same måten som i budsjettet for, bør det vere fullt mogeleg å oppretthalde ei god og berekraftig økonomistyring også i åra som kjem.

8 Side Økonomi. 3.1 Driftsresultat Brutto og netto driftsresultat dei siste seks åra. Post Driftsinntekter Driftsutgifter Brutto driftsresultat Brutto driftsresultat i % av inntektene 7,3-3,2 1,1 2,0 0,9 1,4 Finansinntekter Finansutgifter Avskriving Netto driftsresultat Netto driftsresultat i % av inntektene 9,5 1,3 4,7 3,6-13,4 6,4 Sum bruk av avstningar Sum avsetningar Rekneskapsmessig meir- /mindre-forbr Driftsinntektene auka siste året med 5,3 %, medan driftsutgiftene auka med 4,8 %. Dermed vart brutto driftsresultat 3,7 mill. kr høgare i år enn i fjor. Netto driftsresultat enda på 55,235 mill. kr, og dette er 164,215 mill. kr høgare enn i Netto driftsresultat i % av driftsinntektene enda på + 6,4 % mot - 13,4 % i fjor. Det rekneskapsmessige overskotet enda på 44,233 mill. kr, og dette er ein auke på 91,644 mill. kr i høve til i fjor. Då er 6,35 mill. kr av tidlegare opparbeidd underskott dekka inn. Blir også resten av underskot dekka inn slik at kommunen fell ut av ROBEK-lista, vil overskotet bli på 3,172 mill. kr. 3.2 Resultatvurdering. Budsjett, rekneskap og avvik for kommunen sine inntekter: Inntektspost Bud Rekn Avvik 2007 Bud Rekn Avvik 2008 Bud. Rekn. Avvik MVA-komp. inv MVA-komp. drift Rammeoverføring Skjønnsmidler Selskaps./distriktst Skatt Inntektsutjamning Statleg tiltakspk Eigedomsskatt Konsesjonsavgift Renteinntekter Utb. Kvinn. energi Utb. bufferfondet Utb. kraftfondet Konsesjonsstraum Dekte rente/avdr Renteutgifter Avdragsutgifter Andre innt./utg Prem.avvik pensj Avsetj. driftsfond Kursgevinst kraftf Ikkje disponert Disp. tidl. oversk Over-/ underskot Sum inntekter

9 Side 9 Rammeoverføringane vart som varsla i revidert nasjonalbudsjett, medan skatteinngangen vart høgare. Sjølv om inntektsutjamninga dermed vart redusert, så enda det med ein auke i dei frie inntektene i høve til godkjent budsjett på over 4,4 mill. kr. Samtidig gav investeringane vel 1,3 mill. kr i høgare momskompensasjonen enn rekna med. Saman med ein del andre ekstrainntekter var dette nok til å dekke inn svikt i kapitalinntektene på 4,7 mill. kr, og auke i kapitalutgiftene på 1,2 mill. kr. I tillegg til dette vart kommunen sine andre inntekter 1,6 mill. kr lågare enn rekna med. Årsaka var svikt i eigedomsskatten og i andre inntekter. Det er også sett av 1,1 mill. kr til bundne driftsfond. Premieavvik pensjon gav eit overskot på over 10,9 mill. kr, medan kraftfondet gav eit overskot på 61,7 mill. kr. Inntektene til kommunen enda dermed på 634,856 mill. kr, og dette er ein auke i høve til godkjent budsjett på 66,556 mill. kr. Verksemdene sitt forbruk enda på 584,274 mill. kr, og kommunen sitt overskot vart dermed på 50,582 mill. kr. Det betyr at når tidlegare overskridingar på 47,411 mill. kr er dekka inn, så vil kommunen framleis ha 3,172 mill. kr til gode. Budsjett, rekneskap og avvik for verksemdene samla: Utgiftspost Bud Rekn Avvik 2007 Bud Rekn Avvik 2008 Bud. Rekn. Avvik Lønsutgifter Driftsutgifter Driftsinntekter Sum utgifter I tråd med det som vart rapportert i dei to tertialrapportane enda det med ei lønsoverskriding på vel 11,0 mill. kr. Grunna høge utbetalingar tidleg i året gav dette ein lønsauke i på 7,0 %. Dei høge pensjonsutbetalingane er då med. Andre driftsutgifter vart 6,8 mill. kr høgare enn i 2008, og dette er ein auke på 3,3 %. Ser ein bort frå overskridingane på straumkostnadane og dei ekstra store brøyteutgiftene i slutten av året, var auken på 1,4 %. Dette er lågare enn den generelle prisstigninga. Andre inntekter vart 2,8 mill. kr høgare enn året før, noko som gjev ein auke på 1,1 %. Tek ein omsyn til psykiatrimidlane som vart overført frå verksemdene sine driftsinntekter til dei frie inntektene, så er inntektsauken på 5,3 %. Samla enda det med ei driftsoverskriding for verksemdene på 15,973 mill. kr. Då er kostnadane med innføring av eigedomsskatt med. Ser ein bort frå dette og frå ein del andre utgifter som er knytt til vedtak utan full budsjettdekking, blir overskridinga redusert til 8,5 mill. kr. Dette er lågare enn det som vart rapportert i løpet av budsjettåret. Dei 8,5 mill. kr i overskriding fordeler seg på dei ulike sektorane med 6,1 mill. kr på skulane og barnehagane, 1,8 mill. kr på helse, TRV, TTBU og pleie og omsorg, samt 0,6 mill. kr på samfunn, teknisk, kultur og felles.

10 Side 10 Budsjett, rekneskap og avvik for verksemdene: Verksemd Bud Rekn Avvik 2007 Bud Rekn Avvik 2008 Bud. Rekn. Avvik Hauge oppv Bringed. oppv Sætre skule Ølve oppv.sent Tofte oppv.sent Hatlestr. oppv Usked. oppv Åkra oppv Omvikd. oppv Skarvela. oppv Malmang. oppv Valen oppv Sunde oppv Undarh. skule Rosend. ungd.s Øyatun ungd.sk Husnes ungd.sk Rosen. barneh Husnes barneh Felles skul/barn Fellesutg. PLO Halsnøysona Husnessona Herøysundsona Rosendalssona Hatlestr.sona Tilt. barn/unge Tiltak vaksne Helse og rehab Samfunnsutv Tekniske tenest Kultur og fritid Fellestenester Politikk Kyrkja Sum utgifter Ser ein bort frå det høge pensjonstrekket, og i tillegg tek med kostnadane med innføring av utvida eigedomsskatt og alle andre utgifter som verksemdene ikkje har hatt mogelegheit for å styre, så blir overskridinga samla på 16,0 mill. kr. 22 verksemder har etter dette brukt meir enn det tildelte rammer tilsa, 4 har brukt mindre og 5 går langt på veg i balanse. Ser ein bort frå kostnadane med innføring av utvida eigedomsskatt, vil også Samfunnsutvikling gå med overskot. Ser ein i tillegg bort frå dei utgiftene som manglar vedtak om full budsjettdekning, vil overskridingane til Husnessona, Tekniske tenester og Fellestenester bli redusert.

11 Side Investeringar. Investeringsbudsjett og investeringsrekneskap for. Prosjekt Budsjett Rekneskap Avvik Overført 2010 Nasjonalparksenter / steinparken Motorsportsenter Programvare IT Skilting vegnamn og adressetildeling / digitale kart Marknadsføring Kvinnherad Partnerskap kystkultursenter / kultur og fritid Kulturskulesenter Husnes Tilskot frå næringslivet til kulturskulesenteret HMT / Enøk / Inneklima Ombygging kommunale bygg Psykiatri Omstun / Ombygging Ole Bergetsveg Lågterskeltilbod rusavhengige Utbygging Rosendalstunet Bufellesskap psykisk utviklingshemma Tilskot bufellesskap psykisk utviklingshemma Rassikring Matre / Åkra / Ænes Grunnkjøp / arealutviding KVV Veglys Røssland skulane på Husnes Kommunale vegar og kaier Industriområder og næringsareal Asfaltering Opsangervegen Folgefonntunnelen Refusjon vegomlegging Baroniet Utviding Undarheim barnehage med ny 5. Avdeling Planlegging Sandviklia industriområde Ombygging Husnes helsesenter Etablering NAV-kontor Parkeiringsplass Valen oppvekstsenter Breiband Torgplass Husnes sentrum Infrastruktur Husnes Prestnes industriområde Stadanalyse Husnes Kobbebukta fiskerihamn Kaiområde Rosendal Statleg og privat tilskot til kaiområde Rosendal Privat tilskot til kaiområde i Rosendal Plan Fjelbergsambandet Tilskot fjerning Hidlevraket Tilskot postvegen med gangveg i Teigen Kvinnherad kyrkjegard Vegomlegging Kvinnherad kyrkjegard P-plass Husnes kyrkje auka standard Biobrenselanlegg Scenarie Gangveg Sunde Podlen Omlegging kjøkkendrift Kunstgrasbane Rosendal Pensjonattomta Rosendal Kjøling bårehus Kvinnherad kyrkjegard Ølve alderspensjonat Etableringslån Sum lån med renter og avdrag Forskottering Sandvoll sentrum Forskottering Erslandsmarka Forskottering Tofte Ranavik Forskottering Løfallstrand Austrepollen Innbetaling frå Fusa og Folgefonntunnelen AS Sum avdragsfrie lån med renter Skuleinvesteringar / Sætre skule med gym.sal Riving Trå gamle skule Planlegging Rosendal ungdomsskule Tilrettelegging Hatlestrand skule

12 Side 12 Prosjekt Budsjett Rekneskap Avvik Overført 2010 Nytt tak Omvikdalen skule Vassverk Åkra skule og vasskade Trå skule Sanserom Husnes ungdomsskule Samanslåing klasserom Øyatun skule Sum rentefrie lån i skulepakken med avdrag Vassverk Ølve m.m Vassbehandlingsanlegg Rosendal / Omvikdalen Kloakk Seimsfoss / Omvikdalen Kloakk Uskedalen m.m Avløpspumpestasjon Husnes næringspark Diverse tiltak på leidningsnettet Infrastruktur Husnes Lagerbygg Husnes Næringslivsforskottering Tofte Ranavik Sum rente- og avdragsfrie lån Rehabilitering kommunale bygg: - Kulturhuset Husnes med teleslynge - Takutbetring gymsal Rosendal - Garderober gymsal Rosendal - Bustadsprinkling Lien og Halsnøytunet - Branntekniske pålegg Rehabilitering kommunale vegar, kaier og bruer: - Parkeringsplass Husnes kyrkje - Veg til Fjellhaugen skisenter - Parti av veg til Sjøvegen - Parti av veg til Eidsmarka - Parti av fortau til Slettaneset - Veg i Slettestølen og ved Sunde bedehus - Hidlarvegen og veg Husnes helsesenter - Parti av veg til Bratten - Parti på Bringedalsvegen og Sjøvegen - Veg til Vikjo og veg i Lundsneset - Parti av veg i Seimshagen - Veg i Målet og ved rådhuset - Parti av veg i Åkra - Kai Dimmelsvik - Vegmur ved Målet - Bru ved Fossberg - Helvikvegen - Veggrus Åkra, Utåker, Borgundøy, Varaldsøy Sum rente og avdragsfrie tilskot frå staten Sum investeringsutgifter Sal av aksjer, areal og eigedomar Refusjon spelemidlar Bruk av unytta lånemidlar frå Tilskot frå staten Netto lånebehov Avdrag på lån Sum endring lån Samla er det i investert for 88,9 mill. kr. Dette er 39,5 mill. kr lågare enn i godkjent budsjett. Investeringane blir finansiert med inntekter frå sal av aksjar, bygg og eigedomar, refusjon av spelemidlar og deler av tilskotspakken frå staten. I tillegg kjem bruk av unytta lånemidlar frå Arbeidet med utbetring tak på gymsal Rosendal kom ikkje i gang, og dermed må deler av tiltakspakken frå staten betalast attende. Det er også blitt reist tvil om midlane til parkeringsplassen ved Husnes kyrkje kunne talast frå tiltakspakken. I samråd med revisor er ein komne fram til at 1,5 mill. kr til sjølv einngangspartiet ved kyrkja kan nyttast av tiltakspakken, medan resten av kostnadane med parkeringsplassen må dekkast av kommunen. Resten av dei unytta titaksmidlane blir sett på bunden konto og overført til Unytta investeringsløyvingar og tilskot til pågåande prosjekt som samla utgjere 41,59 mill. kr blir tilrådd overført til 2010, og dermed vil investeringane neste år auke til over 130,0 mill. kr

13 Side Lånegjeld. Lån Startlån Husbanken Skuleutbygging Lån til utbygging PLO Lån til VAR sektoren Sum sjølvfinansierande lån Sum lån som kommunen må betale Sum lånegjeld Lånegjelda har auka siste året med heile 103,5 mill. kr. Samtidig har unytta lånegjeld auka med 38,3 mill. kr. Det er først og fremst kommunen sin eigen lånegjeld som har auka. 3.5 Fondskapital. Fond Disposisjonsfond Sum bundne driftsfond Ubundne investeringsfond Sum bundne investeringsfond Konsesjonskraftfond Sum fondskapital Fondskapitalen har endra seg svært lite. Årsaka er rekneskapsforskriftene som set verdien av kraftfondet til mill. kr. Reell verdi er 423,0 mill. kr, og dermed kan fondskapitalen aukast med 81,0 mill. kr til 521,3 mill. kr. Dette er noko mindre enn det kommunen har i eigen lånegjeld. 3.6 Aktuelle KOSTRA-tal Kvinn Kvinn Kvinn. Kvinn. Gr. 11 Snitt H Snitt L Brutto driftsresultat i % av driftsinntektene 1,1 2,0 0,9 1,4 1,5-1,3 1,2 Netto driftsresultat i % av driftsinntektene 4,7 3,6-13,4 6,4 2,0 1,7 2,8 Frie inntekter i kroner pr. innbyggjar Langsiktig gjeld i % av driftsinntektene 202,6 205,2 200,2 206,4 186,8 159,7 167,9 Netto lånegjeld i kroner pr. innbyggjar Korr. brutto driftsutg. pr. barn i kom. barnehage Korr. brutto driftsutgifter pr. elev i grunnskulen Korr. brutto driftsutg. pr. mottakar i hemehjelp Korr. brutto driftsutg. pr. kom. institusjonsplass Korr. brutto driftsutgifter pr. km kommunal veg I høve til samanliknbare kommunar, snittet for Hordaland og snittet for landet har Kvinnherad eit langt betre netto driftsresultat i prosent av driftsinntektene. Samtidig ligg frie inntekter 9,4 % over snittet for landet. Også lånegjelda ligg over landssnittet, og det med heile 210,9 %. Korrigerte brutto driftsutgifter til kommunale barnehagar er litt lågare i Kvinnherad enn i andre kommunar, medan utgiftene til vegvedlikehald ligg på det halve. Korr. brutto driftsutgifter til skulen ligg 22,6 % over snittet for landet. I 2008 var skilnaden 22,2 %, og i 2007 var den 21,7 %. Samanlikna med kommunane i gruppe 11 har det gått andre vegen. Skilnaden i fjor var på 15,7 %. Året før var den 16,1 % og året før der igjen var skilnaden 17,3 %. Utgiftene til pleie og omsorg held fram med å auke meir enn i andre kommunar. Korrigerte brutto driftsutgifter til heimetenestene ligg 39,6 % over snittet for landet, medan drift av institusjonane ligg 38,6 % over. Tilsvarande tal året før var 19,6 % og 35,3 %. Dette tyder på at heimebaserte tenester har auka ekstra mykje siste året. Skal den kommunale økonomien bli berekraftig i åra som kjem, må konkrete vedtak sikre reduksjon i utgiftsveksten til pleie og omsorg.

14 Side Samfunnsutvikling. 4.1 Levekår. Levekårsinndeks Endring Snitt alle kommunane i landet 5,6 5,4 5,5-0,1 Snitt alle kommunane i Hordaland 4,4 4,4 4,3-0,1 Kvinnherad 4,4 4,1 3,5-0,9 Statistisk sentralbyrå (SSB) har stansa offentleggjering av levekårsinndeks for kommunane frå. Årsaka skal vere at indeksen ikkje gjev eit fullgodt bilde av levekåra i dei ulike kommunane. I indeks fram til 2008 kom Hordalandskommunane betre ut enn snittet for landet. Årsaka var mindre utbetaling av sosialhjelp, lågare dødelegheit, færre uføretrygda og få arbeidsledige. Kvinnherad kom betre ut enn kommunesnittet i Hordaland, og langt betre enn kommunesnittet i landet. Årsaka er ekstra låg utbetaling av sosialhjelp, låg dødelegheit og låg arbeidsløyse. Når kommunen ikkje kjem endå betre ut, er årsaka mange med uføretrygd og få med høgare utdanning. Av innbyggjarar over 16 år er 11,5 % uføretrygda, medan snittet for landet er 11,0 %. Høgare utdanning har kvar femte innbyggjar over 16 år, medan snittet for landet er kvar fjerde. I dei mest sentrale områda har kvar tredje person over 16 år høgare utdanning. 4.2 Folketal. Endring i folketalet Folketal Fødslar Dødsfall Innflytting frå utlandet Utflytting til utlandet Innflytting frå resten av landet Utflytting til resten av landet Folketal Sjølv om sentralisering og vekst rundt hovudstaden og dei større byane framleis er rekordstor, så har folketalet i Kvinnherad halde seg stabilt og faktisk auka dei siste åra. I var auken på 75 personar. I tillegg til fødselsoverskotet er årsaka auka innflytting frå utlandet. Endring i folketalssamansetjinga Endr Antal 0-5 år (barnehagebarn) Antal 6 12 år (barneskuleelevar) Antal år (ungdomsskuleelevar) Antal år (elevar vidaregåande) Antal år (unge foreldre) Antal år (yrkesaktive/foreldre) Antal år (yrkesaktive) Antal år (eldre yrkesaktive) Antal år ( unge pensjonistar) Antal år (pensjonistar) Antal år (eldre pensjonistar) Antal 90 år + (gamle pensjonistar) Sum innbyggjarar

15 Side 15 Det er ikkje dei store endringane i storleiken på dei ulike aldersgruppene siste året, men dei siste 9 åra er endringane store. Talet på fødslar og talet på barnehagebarn går kraftig ned. Det same gjere talet på innbyggjarar i gruppa år. Det er denne gruppa som står for reproduksjonen. Når gruppa ser ut til å halde fram med å minke, vil konsekvensen bli ytterlegare reduksjon i talet på fødslar. I neste omgang vil talet på elevar gå ned, og med færre elevar vil det deretter bli færre som blir vaksne. Det vil igjen gje færre fødslar og dermed ytterlegare nedgang i talet på barn og elevar. I tillegg til dette er det frå 2000 og fram til ein auke i talet på innbyggjarar i gruppa år på over 44,5 %. Konsekvensen av dette vil i åra som kjem bli kraftig auke i talet på pensjonistar og i talet på eldre med pleiebehov. Konsekvensen av desse utviklingstrekka med færre barn, færre unge vaksne og fleire pensjonistar, må på sikt bli nedgang i folketalet og kraftig reduksjon i talet på yrkesaktive. Dette kan bli ei stor utfordring for samfunnet i tida som kjem. For det offentlege vil utfordringa bli ekstra stor då auken i talet på gamle og eldre ser ut til å bli kraftigare enn nedgangen i talet på barn og elevar. Å snu denne utviklinga vil krevje auka innflytting til kommunen. I ei tid med ekstra kraftig sentralisering kan dette bli vanskeleg. Dei siste 8 åra har folketalet i Oslo og Akershus auka meir enn det samla folketalet i Sogn og Fjordane. I same perioden har folketalet i Hordaland auka meir enn det samla folketalet i Indre Hordaland (Voss og Hardanger). Det er med andre ord dei sentrale deler av landet som veks, og ikkje distriktskommunane med lang avstand til sentrum. Folketalsutviklinga i dei ulike deler av Kvinnherad Endr Ølve Hatlestrand Varaldsøy Mauranger Løfallstrand Rosendal Seimsfoss Omvikdalen Uskedalen Bringedalsbygda Husnes Sunde Valen Sandvoll Utåker Matre Baugstranda Åkra Halsnøy Kloster Sæbøvik Høylandsbygd Fatland Fjelberg / Borgundøy Uoppgjeve Sum innbyggjarar Folketalet i Kvinnherad er framleis svært stabilt med ein oppgang siste året på 75, men med ein nedgang dei siste 9 åra på 25 personar. 18 bygder har sidan 2000 hatt nedgang i folketalet, medan 5 bygder har hatt oppgang.

16 Side 16 Gruppa uoppgjeve har vakse kraftig dei to siste åra. I gruppa finn ein 158 barn og unge, 292 vaksne og 35 pensjonistar. Dette tilseier at mange av dei uoppgjevne ikkje er midlertidig arbeidsinnvandrarar, men fast busette. Med andre ord er statistikken så unøyaktig at det vanskeleg kan seiast noko om utviklinga i dei ulike bygder. Med stadig aukande gjennomsnittsalder på Kvinnheringane, må ein nok i åra som kjem forvente aukande folketalsnedgang. Samtidig er det grunn til å tru at den interne sentraliseringa med størst prosentvis nedgang i dei minste og mest perifere bygdene vil halde fram. 4.3 Bustadbygging. Bustadbygging dei siste seks åra. Bygdelag Ølve / Hatlestrand Varaldsøy Årvik / Årsand Mauranger / Ænes / Løfallstrand Rosendal Seimsfoss / Dimmelsvik Matre / Åkra Uskedalen Herøysund Husnes Sunde Valen Sandvoll / Utåker Halsnøy Fjelberg Kommunen samla Bustadbygginga var ekstra stor på Halsnøy i, og dette kan nok tilskrivast Halsnøysambandet og dei nye bustadfelta som dermed er blitt realisert. For dei andre bygdene var bustadbygginga meir på det jamne, og samla vart 55 bustadhus ferdige. Av dette var det 29 einebustader og 26 tomannsbustader eller fleirmannsbustader. Utviding av Røsslandslia og nye større bustadfelt spesielt på Halsnøy og i Herøysund, Omvikdalen og Rosendal gjev saman med alle planane om sentrumsbustader, signal om høg bustadbygginga i dei nærmaste åra. I tillegg til bustadbygginga vart det ferdigstilt 18 hytter. Samla kom hytte- og bustadbygginga dermed opp i 73, noko som er det halve av den spesielt kraftige hytte- og bustadbygginga i Kommunal utbygging. For å legge til rette for vidare utvikling av Kvinnherad-samfunnet er det viktig med utbygging av kommunaltekniske anlegg. Spesielt vassverkutbygging er viktig, og her har ein siste året ført kommunal vassleidning fram til Høylandsbygd. Dermed sikrar ein betre vasstilførsle til bygda og til industrien. Mellom Rosendal og Omvikdalen er arbeidet godt i gang med overføringsleidning og høgdebasseng. Deretter kjem reinseanlegg i Muradalen. På Varaldsøy er ein i ferd med å legge ny hovudvassleidning. På kloakksida har ein avslutte større utbygging på Sunde, og er no i gang med utbygging i Uskedalen. Deretter kjem Seimsfoss og Omvikdalen. På Husnes skal gamle leidningar skiftast ut i samband med oppgradering av Opsangervegen. I tillegg er det lagt nye leidningar og etablert pumpestasjon i samband med den nye vegen frå rundkøyringa til gamle Undarheim skule. Vidare er bygget til VA-basen på Husnes blitt utvida.

17 Side 17 Takka vere ekstraordinær tiltakspakke frå staten er mange kommunale vegar blitt oppgradert med ny asfalt. Dette gjeld deler av vegen til Sjøvangen, parti av veg i Eidsmarka, fortau til Slettaneset, veg i Slettestølen og ved Sunde Bedehus, Hidlarvegen og veg til Husnes helsesenter, parti av veg til Bratten, parti på Bringedalsvegen og Sjøvegen, veg til Vikjo, parti av veg til Seimshagen, veg med mur i Målet, bru ved Fossberg og parti av veg i Åkra. I tillegg er det etablert parkeringsplass ved Husnes kyrkje og mange grusvegar er blitt rusta opp. I samarbeid med SKL er vegen og parkeringsplassane ved Fjellhaugen skisenter blitt rusta opp og asfaltert, og i samarbeid med vegvesenet og privat utbyggjar er det etablert eit mindre fortau i Sunde sentrum. I Rosendal er det gjennomført arkitektkonkurranse for området rundt Skålakaia. Deretter har kommunen starta arbeidet med å få hand om alt areal rundt kaia. Forhandlingane er enno ikkje avslutta. I Dimmelsvik har kommunen sett i gang arbeidet med å ruste opp den kommunale kaia. På skulesida er det etablert base for funksjonshemma elev ved Hatlestrand skule og det er lagt nytt tak på Omvikdalen skule. I tillegg kjem mindre ombyggingar og tiltak ved Åkra skule, Trå skule og Øyatun skule. Ved Husnes ungdomsskule er ein klar til å etablere sanserom. Gamle Trå skule er fjerna. Planlegging av ny skule på Sætre er gjennomført og anbod er innhenta. Planar og vedtak om opprusting og utviding av ungdomsskulen i Rosendal ligg føre. Grunna vedtak om endra skulestruktur vil spesielt planlegging av Undarheim skule bli prioritert i åra som kjem. Undarheim barnehage er blitt utvida med ei ny avdeling. I Rosendal er ein i gang med realisering av privat barnehage som skal erstatte dei tre kommunale avdelingane i Rosendal og på Seimsfoss. På Valen er det vedteke å etablere privat barnehage i området der eksisterande barnehage ligg. Kommunen er i ferd med å erverve areal til nødvendig utviding av barnehagetomten. På Husnes er arbeidet med bustader til unge psykisk utviklingshemma kome i gang. Vidare er det planlagt lågterskeltilbod for rusavhengige. Planar og vedtak om Kulturskulesenter i sentrum ligg føre. I Aksen er NAV- kontor etablert i 1. etg. medan vaksenopplæringa er plassert i 3. etg. Ledige kontor i 2. etg. blir disponert av kommuneleiinga. Ved Rosendalstunet er det inngått avtale om kjøp av areal til utviding av institusjonen. Planlegging og utbygging av institusjonen er vedteke styrt av privat konsulent. Også Omstun skal utvidast, men først må ny brannstasjon realiserast. Her jobbar ein for å finne ny tomt. Det blir også jobba for å få til løysing på arealkonflikt ved fjordhotellet. Ein har ikkje lukkast med å få på plass endeleg løysing for det framtidige nasjonalparksenteret, men ved årsskiftet vart det inngått avtale om samarbeid med Bjerknessenteret i Bergen. Striden om vasskraftutbygging i Muradalen enda i Høgsterett med siger til kommunen. Ved årsskifte vart erstatningskrav oversendt staten. 4.5 Næringsutvikling. Sysselsette etter næring busett i kommunen Endr Primærnæringane (landbruk og fiske) Sekundærnæringane (industri, bergverk, bygg og anlegg) Tenesteytande næringar Offentleg forvaltning Sum sysselsette som bur i kommunen Sysselsette som pendlar inn til kommunen Sysselsette som pendlar ut av kommunen Sysselsette med arbeidsstad i kommunen

18 Side 18 Ein manglar tal for, men ser ein på utviklinga frå 2004 til 2008 så har talet på sysselsette auka med 410 eller nær 6,5 %. Dette er ein kraftig vekst all den tid talet på yrkesaktive ikkje har auka. Arbeidsløysa i Kvinnherad var då også rekordlåg med under 1,0 % ved utgangen av I har talet på arbeidsledige auka ein del og ligg ved utgangen av året på rundt 2,0 %. Få pendlar inn til kommunen, men auken er kraftig og det er no fleire som pendlar inn enn det er tilsette på SØRAL. Talet på pendlarar ut av kommunen er langt høgare, men her har talet gått ned dei siste fem åra. Det er likevel nesten like mange som pendlar ut som det er kommunetilsette. Sysselsette med arbeidsstad i kommunen har auka med over 600. Det betyr ein auke i talet på arbeidsplassar i kommunen dei siste fem åra på over 11.0 %. Dette er langt høgare enn det andre kommunar med tilsvarande folketalsutvikling kan vise til. Siste året frå 2007 til 2008 er auken på 3,9 % og det utgjere heile 227 arbeidsplassar. Det er spesielt industri og bygg og anlegg som har auka dei siste åra, men også tenesteytande næringar har vakse sterkt siste året. Ei viktig årsak til all auke er realisering av store vegprosjekt, stor industriell aktivitet, mange byggeprosjekt og omfattande sentrumsutbygging på Husnes. Med låg arbeidsløyse og høg næringsaktivitet har mangel på arbeidskraft vore eit problem også i. Løysinga er blitt arbeidskraft frå andre Europeiske land. I tillegg har kommunen, Kvinnherad næringsservice og ein del av næringslivet dei siste åra satsa på å få til auka tilflytting gjennom Kom heim -arrangement i Bergen, Trondheim, Stavanger og Oslo. Kommunen arbeider aktivt for å legge forholda best mogeleg til rette for utviding av eksisterande bedrifter og etablering av nye. Næringsfondet har gjeve tilskott til fleire verksemder, det er utarbeidt brosjyre som viser alle næringsareal, og det er i samarbeid med lokale bedrifter blitt etablert selskap som er i gang med planlegging av industri- og næringsutbygging rundt SØRAL. Av konkrete og viktige næringssaker kan det peikast på følgjande: - I tillegg til auke i talet på arbeidsledige, så har også talet på permitterte auka siste året. - SØRAL har halvert produksjonen og permittert store deler av arbeidsstokken. Etter søknad er permitteringsreglane endra slik at dei blir fordelt på dei fleste tilsette. - Bedrifter med tidlegare oppdrag for SØRAL har gjennomført reduksjonar. - Skipsverfta har framleis høg aktivitet, men i Høylandsbygd vil ein gå frå nybygg til reparasjon og Service, og det betyr langt færre sysselsette. - Umoe Schat-Harding AS har utvikla stuplivbåt som tilfredsstiller alle nye krav. - HMR på Prestnes har fått hand om meir areal og har utvida med nybygg. - Nytt industri- og lagerbygg er etablert i Sandviklia, og planarbeidet for heile området er i gang. - På Børnes industriområde er det blitt rydda. Utskiping av sand har ein sagt nei til grunna faren for ureining av fiskematverksemda i området. - Planlegging av opprydding i Høylandsbygd er starta opp. - Nytt industri- og lagerbygg på Larsstø er under oppføring. - I tråd med tidlegare vedtak er det blitt gjennomført skjøn for å fastsetje prisen på areal til utviding av Kobbebukta fiskerihamn. Kommunen vart først dømd til å betale 2,6 mill. kr, men etter anke vart summen redusert til 0,6 mill. kr. Etter søknad frå grunneigar er det nyleg vedteke at kommunen ikkje skal kjøpe areala til større fiskerihamn i det heile. - Eigedomsselskap er i gang med detaljplanlegging av industriområde på SØRAL sine eigedomar. - Sentrumsutbygginga på Husnes held fram med nye forretningsbygg og utviding/oppgradering av eksisterande bygg. Areala nord for sentrum er ferdig tilrettelagt og Torgplassen er opparbeidt og opna. I samband med planlegging av kulturskulesenteret er det planlagt vidare utviding av denne