Innkalling for Formannskapet i Radøy

Radøy kommune Innkalling for Formannskapet i Radøy Møtedato: 26.11.2015 Møtestad: Kommunestyresalen Møtetid: 09:00 Saksliste: Saksnr Tittel 091/2015 Prioriteringsliste for utbygging av idrettsanlegg for 2016 092/2015 Kunstgrasbane i Hordabø idrettspark - søknad om midlar 093/2015 Søknad om støtte til skyteanlegg i Stokkedalen - 100 m riflebane 094/2015 Plansak 12602012000900 - Bøvågen - områdeplan - omgjering til kommunedelplan 095/2015 Inndekking av underskot frå 2014 096/2015 Justering av investeringsbudsjett 2015 097/2015 Budsjett 2016 og økonomiplan 2016-19 098/2015 Bustadsosial handlingsplan 2015-2020 099/2015 Kommunereform - møte i styringsgruppa 100/2015 Mottak av flyktningar 101/2015 Prinsippvedtak om oppløysing av Bergen og Omland Havnevesen 102/2015 Ny vertskommuneavtale - Radøy interkommunale busenter 103/2015 Kloakksanering Manger - presisering av vedtak i formannskapet sak 79/2015 104/2015 Meldingar og referatsaker Den som har lovleg forfall eller er ugild i nokon av sakene må melda i frå til kultur- og sørvistorget så snart som råd, tlf 56 34 90 00. Varamedlemmer møter etter nærare innkalling. 18. november 2015 Jon Askeland møteleiar Arthur Kleiveland utvalssekretær

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 091/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Kommunestyret i Radøy Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Bente Kopperdal Hervik 14/3000 15/13696 Prioriteringsliste for utbygging av idrettsanlegg for 2016 PS Saksopplysingar: Bakgrunn Tildeling av spelemidlar til anlegg for idrett og fysisk aktivitet forutset at anlegga står i ein kommunal plan og at kommunen prioriterer innkomne søknader. Prioriteringa skal gjerast gjennom politisk fatta vedtak og i samsvar med kommunen sin plan for idrett og fysisk aktivitet. Kommunen har per i dag ikkje ein vedtatt plan for idrett og fysisk aktivitet. Denne planen er under arbeid og vil verta lagt fram for formannskapet i desember 2015. Vedtatt plan må sendast fylkeskommunen innan fristen i midten av mars. Det er til no kome inn fire spelemiddelsøknader på ordinære anlegg og tre søknader på nærmiljøanlegg. I tillegg er det venta ytterlegare éin søknad for ordinære anlegg og éin nærmiljøsøknad. Av desse er det to nye søknader for ordinære anlegg og fire for nærmiljøanlegg. Dei andre søknadene er fornya søknader. Vurdering Idrettsrådet har i møte 16. oktober 2015 gjeve uttale om prioritering av anlegg for idrett og fysisk aktivitet. Rådmannen har vald å følgja idrettsrådet si prioritering både for ordinære anlegg og nærmiljøanlegg. Prioriteringslista har med tolv ordinære anlegg og fire nærmiljøanlegg. Prioriteringa i lista kan fråvikast dersom lågare prioriterte prosjekt vert fullført før høgare prioriterte prosjekt i planperioden. Radøy idrettsråd har prioritert anlegga som følgjer: Prioriteringsliste for ordinære anlegg Pri. Anlegg Tiltak Ansvar 1 Haukåsen (Stokkedalen), Bygging av aktivitetsanlegg for Radøy skyttarlag aktivitetsanlegg for skyting skyting 2 Radøyhallen, rehabilitering Rehabilitering av idrettsgolv Radøy kommune m.m. 3 Manger, Grønålen kunstgrasbane Utskifting og oppgradering av Manger IL kunstgrasbana 4 Hordabø, kunstgrasbane Ny kunstgrasbane Hordabø IL 5 Hordabø, lysanlegg Nytt lysanlegg Hordabø IL 6 Austmarka,garderobeanlegg Garderobeanlegg ved kunstgrasbana Radøy IL

7 Hordabø, anlegg for friidrett Tilrettlegging for friidrett Hordabø IL 8 Hordabø, klubbhus og hus for drift Klubbhus og hus til Hordabø IL og materiell vedlikehald/drift/idrettsmateriell 9 Minianlegg for friidrett i Grønålen Enkelt friidrettsanlegg i Manger IL tilknyting til idrettsbana 10 Manger, garderobar/klubbhus Gardeobar/klubbhus i Grønålen Manger IL 11 Manger, ny 7-ar bane Ny 7-ar bane Manger IL 12 Turveg Manger 2 km universelt utforma turveg på Manger Radøy kommune/ Manger IL Prioriteringsliste for nærmiljøanlegg Pri. Anlegg Tiltak Ansvar 1 Klatrejungel, Sæbø skule Klatreanlegg ved Sæbø skule. Sæbø skule 2 Skageneset - grindverksbygg Oppsetjing av BOF grindsverksbygg, Skageneset 3 Skageneset - fleirbruksflate Oppgradering av BOF fleirbruksflate, Skageneset 4 Skageneset - turstiar Oppgradering av turstiar frå Manger, Birkeland og Urhaug til Skageneset BOF Det er levert spelemiddelsøknader for ordinære anlegg for 100 meter DFS riflebane i Haukåsen, kunstgrasbane i Grønålen, kunstgrasbane ved Hordabø idrettspark og lysanlegg ved Hordabø idrettspark. Det er også venta ein søknad for rehabiliteringa av golvet i Radøyhallen. Skytebana i Haukåsen og kunstgrasbana på Manger er nye søknader, medan Radøyhallen, og dei to på Hordabø idrettspark er fornya søknader. Kunstgrasbana i Austmarka er tatt ut av prioriteringslista frå 2014, då spelemidlane no er betalt ut til Radøy kommune for vidare handsaming. For nærmiljøanlegg er klatreanlegget ved Sæbø skule sett øvst då dette anlegget er fullført. Dei tre andre anlegga det er søkt spelemidlar for, er ikkje starta opp. Konklusjon Rådmannen støttar Radøy idrettsråd sitt framlegg til prioritering av anlegg for idrett og fysisk aktivitet. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Radøy kommune vedtek følgjande prioriteringsliste for 2016 for utbygging av idrettsanlegg: Ordinære anlegg Pri. Anlegg Tiltak Ansvar 1 Haukåsen (Stokkedalen), Bygging av aktivitetsanlegg for Radøy skyttarlag aktivitetsanlegg for skyting skyting 2 Radøyhallen, rehabilitering Rehabilitering av idrettsgolv m.m. Radøy kommune

3 Manger, Grønålen kunstgrasbane Utskifting og oppgradering av Manger IL kunstgrasbana 4 Hordabø, kunstgrasbane Ny kunstgrasbane Hordabø IL 5 Hordabø, lysanlegg Nytt lysanlegg Hordabø IL 6 Austmarka,garderobeanlegg Garderobeanlegg ved Radøy IL kunstgrasbana 7 Hordabø, anlegg for friidrett Tilrettlegging for friidrett Hordabø IL 8 Hordabø, klubbhus og hus for drift og materiell Klubbhus og hus til vedlikehald/drift/idrettsmateriell Hordabø IL 9 Minianlegg for friidrett i Grønålen Enkelt friidrettsanlegg i Manger IL tilknyting til idrettsbana 10 Manger, garderobar/klubbhus Gardeobar/klubbhus i Grønålen Manger IL 11 Manger, ny 7-ar bane Ny 7-ar bane Manger IL 12 Turveg Manger 2 km universelt utforma turveg på Manger Radøy kommune/ Manger IL Nærmiljøanlegg Pri. Anlegg Tiltak Ansvar 1 Klatrejungel, Sæbø skule Klatreanlegg ved Sæbø skule. Sæbø skule 2 Skageneset - grindverksbygg Oppsetjing av BOF grindsverksbygg, Skageneset 3 Skageneset - fleirbruksflate Oppgradering av BOF fleirbruksflate, Skageneset 4 Skageneset - turstiar Oppgradering av turstiar frå Manger, Birkeland og Urhaug til Skageneset BOF Vedlegg: Uttale Radøy idrettsråd

Referat styremøte, i Radøyhallen, 16.november 2015, kl 17.30 Desse møtte ; Odd Helge Hagen, Andre Michelsen og Bjørn-Ove Myking Sak 1 Uttale vedrørende leigeavtale med Hordabø il og Radøy kommune Vedtak: Radøy idrettsråd ber Radøy kommune inngå ein avtale med økonomisk støtte til Hordabø idrettslag i forbindelse med bygging av kunstgrasbane med lysanlegg. - viser til at den/de står på vedteken, kommual plan for anlegg for idrett, osv... Vedtaket er samrøystes! Sak 2 Eventuelt: Radøy idrettsråds prioritering av idrettsanlegg 2016 Ordinære anlegg Følgjande ordinære anlegg vart prioriterte i 2016: Pri. Anlegg Tiltak Ansvar 1 Haukåsen (Stokkedalen), Bygging av aktivitets-anlegg Radøy skyttarlag aktivitetsanlegg for skyting for skyting 2 Radøyhallen, rehabilitering Rehabilitering av Radøy kommune idrettsgolv m.m. 3 Manger, Grønålen Utskifting og oppgradering Manger IL kunstgrasbane av kunstgrasbana 4 Hordabø, kunstgrasbane Ny kunstgrasbane Hordabø IL 5 Hordabø, lysanlegg Nytt lysanlegg Hordabø IL 6 Austmarka,garderobeanlegg Garderobeanlegg ved Radøy il kunstgrasbana 7 Hordabø, anlegg for friidrett Tilrettlegging for friidrett Hordabø IL 8 Hordabø, klubbhus og hus for drift og materiell 9 Minianlegg for friidrett i Grønålen 10 Manger, garderobar/klubbhus Klubbhus og hus til vedlikehald/drift/idrettsma teriell Enkelt friidrettsanlegg i tilknyting til idrettsbana Garderobar/klubbhus i Grønålen Hordabø IL Manger IL Manger IL 11 Manger, ny 7-ar bane Ny 7-ar bane Manger IL 12 Turveg Manger Kring 2 km universelt utforma Radøy turveg på Manger kommune/manger IL

Idrettsrådet ber Radøy kommune få avgjort snarast kven som som er ansvarleg for Turveg Manger (Pri 11) Nærmiljøanlegg Pri Anlegg Tiltak Ansvar 1 Klatrejungel, Sæbø skule Klatreanlegg ved Sæbø skule Sæbø skule. 2 Skageneset - grindverksbygg Oppsetjing av BOF grinsverksbygg, Skageneset 3 Skageneset - fleirbruksflate Oppgradering av BOF fleirbruksflate, Skageneset 4 Skageneset - turstiar Oppgradering av turstiar frå Manger, Birkeland og Urhaug til Skageneset BOF Merk! Prioriteringar ovanfor kan fråvikast dersom lågare prioriterte prosjekt vert planfullførte og kan fullførast teknisk og finansielt før høgare prioriterte prosjekt som ikkje vert fullførte i perioden. Vedtaket er samrøystes! Manger 16/11-2015 Bjørn-Ove Myking (s) Skrivar

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 092/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Lisbeth Toppe Alvær 14/1528 15/13719 Kunstgrasbane i Hordabø idrettspark - søknad om midlar Saksopplysingar: Bakgrunn Hordabø IL søkte i 2014 om tilskot frå kommunen på kr 950 000 til bygging av kunstgrasbane på Bø. I søknaden vart det peika på at kapasiteten i hall og på bane på ettermiddagstid var sprengt, og at ny kunstgrasbane var viktig for at idrettslaget skal kunna tilby eit godt aktivitetstilbod i nærmiljøet. Den stramme økonomiske situasjonen i kommunen gjorde det vanskeleg å gi tilskot til realisering av kunstgrasbane over driftsbudsjettet. I samband med budsjettprosessen for 2015 vart rådmannen beden om å greia ut kva handlingsrom kommunen har til å nytta investeringsmidlar til slikt føremål. I sak 019/2015 vart ulike modellar presentert, og tre av fire modellar forutsette kommunalt eigarskap/medeigarskap i anlegga. Den fjerde modellen opna for at kommunen kan inngå leigeavtale, og at denne må vere basert på eit reelt behov for å nytta anlegget i den kommunale drifta. Kommunestyret fatta følgjande vedtak i saka: KS vedtak 019/2015: Radøy kommune går ikkje inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad det er nødvendig for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Søknad om tilskot til kunstgrasbana på Bø vart lagt fram til politisk handsaming i september 2015 og formannskapet fatta følgjande vedtak: FS vedtak 071/2015: Rådmannen vert beden om å gå i drøftingar med Hordabø IL om ein kommunal leigeavtale, og får fullmakt til å inngå avtale gjeldande frå 1.1. 2016. Dersom drøftingar ikkje fører fram om ein leigeavtale, skal saka leggast fram på nytt. Administrasjonen har hatt møte med Hordabø IL. I møtet kom det fram at det finaniseringsbehovet pr. oktober 2015 er ca kr 650 000, og ikkje kr 950 000, som det opprinneleg var søkt om. Vidare vart det klart at kommunen pr. i dag ikkje nyttar idrettsanlegget regelmessig eller i særleg omfang. Skule og barnehage nyttar anlegget meir sporadisk, t.d. i samband med idrettsdag eller turar på haust- og vårparten. Hordabø IL er positiv til at kommunen nyttar anlegget, og har ikkje tidlegare fakturert kommunen sin aktivitet i idrettsanlegget. Både skule og barnehage opplyser at dei får dekka sitt behov for anlegg til fysisk aktivitet gjennom gymsal på Hordabø skule og tur i nærområdet, men signaliserer at ein leigeavtale og betre tilgjengelegheit til hallen, kan gi grunnlag for noko meir bruk av idrettsanlegget som heilskap.

Hordabø skule oppgir at den kan vere aktuelt å nytte idrettsanlegget ca 2 gongar pr veke, dersom kommunen legg til rette for dette gjennom ei leigeavtale. Avstand og trafikale forhold avgrensar bruken pr i dag. Saka har vore til uttale hjå Idrettsrådet, som opprettheld si støtte til søknaden om kommunalt tilskot til kunstgrasbana. Idrettsrådet viser til at anlegget står på prioriteringslista over idrettsanlegg i kommunen. Vurdering Kommunestyret sitt vedtak i sak 019/2015 opnar for at kommunen kan inngå leigeavtale i den grad det er nødvendig for kommunal drift. Idrettsanlegget vert pr. i dag nytta sporadisk, og både skule og barnehage får tilfredsstilt driftsbehov gjennom tilgang på gymsalen på Hordabø skule og bruk av nærområdet. Det er rådmannen si vurdering at kommunen per i dag ikkje har behov for å nytte idrettsanlegget i den kommunale drifta. Både barnehage og skule har signalisert at det kan vere aktuelt å nytte idrettsanlegget noko meir i tida som kjem, dersom det vert inngått ein leigeavtale. Samstundes er avstand og trafikale forhold langs veg viktige årsaker til at anlegget ikkje vert nytta meir. Dersom ein legg til grunn at Hordabø skule likevel vil nytte idrettsanlegget (hall/bane) to timar to gongar pr veke gjennom skuleåret frå og med 2016, vil ein leigeavtale tilsvarande avtalen mellom kommunen og Manger IL i Grønålen, gi ein leigekostnad på ca kr 30 000 pr år. På den annan side er det rådmannen si vurdering at ein slik leigeavtale ikkje er nødvendig for den kommunale drifta, så lenge både barnehage og skule har tilgang på gymsal ved Hordabø skule. Sett i samanheng med KS-vedtak 019/2015 og kommunen sin stramme økonomiske situasjon, er det derfor vanskeleg for rådmannen å tilrå at det vert inngått ein leigeavtale om bruk av idrettsanlegg ved Hordabø idrettspark. Rådmannen har på dette grunnlaget ikkje gått inn i vidare drøftingar med Hordabø IL om ein evt. leigeavtale. Konklusjon På bakgrunn av ei heilskapleg vurdering av faktisk bruk av idrettsanlegget slik den er i dag, ei vurdering av om framtidig leige av idrettsanlegget i Hordabø idrettspark er nødvendig for kommunal drift og den økonomiske situasjonen kommunen er, har rådmannen kome til at det ikkje er grunnlag for å gå i vidare drøftingar med Hordabø IL om ein framtidig leigeavtale. Saka vert i tråd med vedtak 071/2015 sendt attende til formannskapet, og det vert vist til saksutgreiing, vurdering og framlegg til vedtak i saka. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Vedlegg: Søknad om støtte til kunstgrasbane - Hordabø idrettspark (L)(65136) Tilskot til idrettsanlegg (L)(47515) Idrettsrådet_ styremøte 16 11 20_uttale

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 071/2015 Formannskapet i Radøy PS 15.09.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Bente Kopperdal Hervik 14/1528 15/9782 Søknad om støtte til kunstgrasbane - Hordabø idrettspark Saksopplysingar: Bakgrunn Hordabø idrettslag søkjer Radøy kommune om 950.000 kroner til etablering av ei 11-ar kunstgrasbane i Hordabø idrettspark. Hordabø idrettspark, som Hordabø idrettslag eig, består av ei grusbane, ei grasbane, eit klubbhus med garderobe og ein innandørs idrettshall. På dette anlegget har dei tilbod mellom anna innan aldersbestemt fotball, fotball for damer og herrer, basketball, treningsgrupper for damer og old boys og open hall for barnehageborn. Hallen vert i tillegg brukt til aktivitetar i pensjonistlaget. Hordabø idrettslag opplyser at kapasiteten i Hordabøhallen er sprengt kvar ettermiddag haust, vinter og vår, og meiner at ei krøllgrasbane vil gjera at fotballaga kan trena ute året rundt og dermed frigjera halltid til andre aktivitetar. Hordabø idrettslag planlegg også eit flomlysanlegg for å få eit meir tenleg anlegg. Kunstgrasbane med lysanlegg på Hordabø idrettspark ligg på sjetteplass på Radøy kommune si prioriteringsliste for utbygging av idrettsanlegg. Idrettslaget fekk i 2013 dispensasjon til å byggja ny kunstgrasbane. Seinare har dei fått prosjektert anlegget, utarbeida kostnadsoverslag og finaniseringsplanar. Kostnadsoverslaget stipulerer totalprisen til 6.938.047 kroner. Av dette er 6.570.047 kostnader som gjev rett til tilskot (spelemidlar). Anlegget er tenkt finansiert gjennom spelemidlar, dugnadsinnsats, eigne midlar, gåvebrev, lån og diverse tilskot. For detaljar om kostnadsoverslag og finansieringsplan, sjå vedlagte kostnadsoverslag og finansieringsplan. Radøy idrettsråd hadde søknaden til uttale i møte 22. september 2014. Idrettsrådet gjorde følgjande vedtak: «Radøy idrettsråd støttar søknaden frå Hordabø idrettslag om støtte frå Radøy kommune til kunstgrasbane i Hordabø idrettspark.» Søknaden var oppe i Formannskapet i møte 14. oktober 2014, men vart då utsett. I samband budsjettførehavinga for 2015, sende kommunestyret saka over til rådmannen for vidare utgreiing. Utgreiinga skulle gjera greie for korleis kommunen kan bidra til å realisera nye kunstgrasbaner på

Bø og Manger, og skyteanlegget i Haukåsen. Rådmannen kom med utgreiing i saksframlegg til formannskapet 16. april 2015 (030/2015) og kommunestyret 28. april (019/2015). På grunn av kommunen sin økonomiske situasjon er det ikkje aktuelt å gje tilskot over driftsbudsjettet. Eit eventuelt tilskot må dermed gjevast over investeringsbudsjettet. Rådmannen lanserte fire modellar for korleis kommunen kan støtta dei nemnde anlegga gjennom å føra driftsmidlar bestemt til varig eige eller bruk for kommunen i investeringsrekneskapen. I dei tre første modellane går kommunen inn på eigarsida anten heilt, som sameigar eller som deleigar i eit selskap som eig anlegget. I den fjerde modellen går kommunen inn som leigetakar anten for heile eller delar av anlegget. Det er her ein føresetnad at leigeavtalen er reell ved at kommunen har eit behov for å leiga anlegg til den kommunale drifta. Formannskapet og kommunestyret gjorde vedtak om at Radøy kommune ikkje skal gå inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad der er naudsynt for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Vurdering Det er ikkje rom for å gje tilskot til kunstgrasbana på Hordabø idrettspark over driftsbudsettet, og kommunestyret har tidlegare gjort vedtak om at kommunen ikkje skal gå inn på eigarsida på slike anlegg. Eit tilskot til kunstgrasbana på Hordabø idrettspark er såleis berre aktuelt å gje gjennom ein leigeavtale, slik som er gjort for anlegget i Grønålen. Ein slik leigeavtale skal vera reell, altså at kommunen har behov for å bruka anlegget i den kommunale drifta. På Bø ligg skulane og barnehagane slik til at det ikkje er naturleg for dei å bruka anlegget i skuletida. Rådmannen si vurdering er difor at Radøy kommune pr i dag ikkje har behov for å bruka dette anlegget i kommunal drift. Radøy kommune kan difor ikkje inngå leigeavtale med Hordabø idrettslag for kunstgrasbana på Hordabø idrettspark. Konklusjon Radøy kommune går ikkje inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad det er naudsynt for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Radøy kommune har pr i dag ikkje behov for å leiga kunstgrasbana på Hordabø idrettspark til kommunal drift. Søknaden frå Hordabø idrettslag om kommunalt tilskot til kunstgrasbane på Hordabø idrettspark kan difor ikkje innvilgast. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Radøy kommune gjev avslag på søknaden frå Hordabø idrettslag om tilskot til bygging av kunstgrasbane på Hordabø idrettspark.

Formannskapet i Radøy - 071/2015 FS - handsaming: Fungerande ordførar Ann Christin Hoen orienterte om saka. Formannskapet drøfta alternative måtar for kommunalt bidrag til at anlegget sluttfinansiering av anlegget. Rådmann Jarle Landås viste til leigeavtalen som kommunen har inngått med Manger idrettslag om kommunal bruk av idrettsanlegg i Grønålen, og meiner det er grunnlag for å inngå ein tilsvarande avtale med Hordabø IL om kommunal leige av anlegg, inkludert Hordabøhallen. Frode Hervik (V) kom med følgjande framlegg i møtet: 1. Rådmannen vert beden om å gå i drøftingar med Hordabø IL om ein kommunal leigeavtale, og får fullmakt til å inngå avtale gjeldande frå 1.1. 2016. 2. Dersom drøftingar ikkje fører fram om ein leigeavtale, skal saka leggast fram på nytt. Formannskapet vedtok samrøystes Hervik sitt framlegg. FS - vedtak: Rådmannen vert beden om å gå i drøftingar med Hordabø IL om ein kommunal leigeavtale, og får fullmakt til å inngå avtale gjeldande frå 1.1. 2016. Dersom drøftingar ikkje fører fram om ein leigeavtale, skal saka leggast fram på nytt. Vedlegg: Kunstgrasbane i Hordabø idrettspark - søknad om midlar Kostnader Kostandsoverslag Uttale Radøy idrettsråd Søknad om støtte til kunstgrasbane i Hordabø idrettspark Uttale i sak vedk. tilskot til idrettsanlegg Saksframlegg med vedtak - Tilskot til idrettsanlegg

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 030/2015 Formannskapet i Radøy PS 16.04.2015 019/2015 Kommunestyret i Radøy PS 28.04.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Sveinung Kvamme 15/606 15/3500 Tilskot til idrettsanlegg Saksopplysingar: Bakgrunn Bakgrunnen for saka er kommunestyret sitt oversendingsframlegg i budsjettførehavinga for 2015, med følgjande tekst: «Rådmannen kjem tilbake med utgreiing av korleis kommunen kan bidra til å realisera nye kunstgrasbaner på Bø og Manger. Utgreiinga må innehalda drøfting av konsekvensar ved at kommunen eventuelt går inn som medeigar i anlegga tilsvarande eit eventuelt kommunalt investeringstilskot. Eventuelle andre måtar å løysa dette på, slik at kommunen kan nytta investeringsmidlar til føremålet, kan også trekkjast inn. Eventuelt kommunalt medeigarskap vil vera ein teknisk måte å løysa dette på, og det vert lagt til grunn at det ikkje vil få konsekvensar for vedlikehaldet av anlegga. Skytebaneanlegget i Haukåsen skal vurderast med 1 million i investeringstilskot til liks med kunstgrasanlegg på Hordabø og Manger, elles må alle andre tilsvarande tiltak vurderast.» Vurdering Rådmannen tolkar oversendingsframlegget slik at det er politisk vilje til å gje tilskot til dei aktuelle anlegga, samstundes som kommunestyret ser at det ikkje vil vera økonomisk forsvarleg å løyva midlar til investeringar i idrettsanlegg over driftsbudsjettet. Radøy kommune har skatteinngang på om lag 86% av landsgjennomsnittet, og eit kostnadsnivå som er ca 8% høgare enn landsgjennomsnittet, med basis i utrekna utgiftsbehov pr innbyggjar. Det gjer at kommunen har ein pressa økonomi, og at ressursane må prioriterast strengt. Rekneskapsåret 2014 kom ut med eit meirforbruk på nær 5 mill. Dette gjer at kommunen sin handlefridom vert ytterlegare redusert i åra som kjem. Rådmannen legg til grunn at kommunestyret sitt oversendingsframlegg er basert på at kommunen har stram økonomi, og at det ikkje er rom for å gje tilskot i millionklassen over drifta. Kommunestyret ønskjer difor at rådmannen ser på modellar som gjer at ein kan føra kostnaden tilsvarande tilskota i investeringsrekneskapen, og finansiera dette ved låneopptak. Investering og drift to sider av same sak? Føresetnaden for å føra kostnader i investeringsrekneskapen, er at kostnadene gjeld «driftsmidlar bestemt til varig eige eller bruk for kommunen», jf rekneskapsforskrifta 8, første ledd. Av andre ledd i same paragraf går det fram at anleggsmidlar som har avgrensa økonomisk levetid, skal avskrivast med like store beløp over levetida. Sidan avskrivingskostnadene er eit slags nullspel i kommunerekneskapen, er det i praksis kostnaden ved avdrag på lån som vert belasta

driftsrekneskapen. Auka investeringar fører til krav om auka avdragskostnad, og kommunen har ikkje høve til å «stå over» avdrag for å spara pengar, slik ein kan gjera i private rekneskap. Hovudskilnaden mellom drift og investering er såleis at driftskostnader vert belasta rekneskapen det året dei kjem på, medan investeringskostnader vert belasta rekneskapen over tid. Det er såleis nærliggjande å tenkja at dersom ein ikkje har råd til å gje tilskot direkte i driftsrekneskapen, har ein heller ikkje råd til «flytta» kostnaden til investeringsrekneskapen. Kostnaden blir ikkje borte, den blir berre «smurt ut» over fleire år. Av kommunelova 50, første punktum går det fram at «kommunar og fylkeskommunar kan ta opp lån for å finansiera investeringar i bygningar, anlegg og varige driftsmidlar til eige bruk». Radøy kommune har minimale frie fond som kan nyttast til investeringar, og må difor finansiera alle investeringar gjennom opptak av lån, eventuelt supplert med inntekter frå sal av anleggsmidlar. I økonomiplanen for 2015 2018 er såleis alle investeringar i åra 2016 2018 finansert 100% ved låneopptak. Det må leggjast til at den delen av investeringskostnaden som gjeld meirverdiavgift, ikkje kan finansierast ved lån, då den skal finansierast av motteken mva-kompensasjon. Auka investeringar fører såleis til auka driftskostnader som følgje av auka avdragsbelastning. Slik økonomiplanen er lagt, er det så vidt balanse i økonomiplanperioden. Auka investeringar knytt til idrettsbaner, vil såleis måtta føra til reduksjon av andre investeringar, eller til ytterlegare innsparingar i alt svært strame driftsrammer. Praksis til no I mange år har Radøy kommune hatt som hovudregel at idrettsanlegg skal vera eigd av dei aktuelle laga, og at kommunen skal gje tilskot til drifta. Det at laga sjølv eig anlegga betyr mykje for drivkraft og entusiasme i arbeidet med å drifta og vedlikehalda anlegga. Kommunalt eigarskap er slett ingen garanti for betre økonomi eller vedlikehald, i alle fall ikkje på lengre sikt. Ei omlegging til kommunal eige, heilt eller delvis, vil vera eit brot med vel etablert praksis. Rådmannen meiner at praksis til no har vore god, og at omlegging til heil eller delvis kommunal eige ikkje er ønskjeleg, særleg i lys av kommunen sin vanskelege økonomi. Eit anna og viktig poeng er å sikra rimeleg lik handsaming av alle lag og organisasjonar på Radøy. Dersom kommunestyret vel å opna for å eiga nokre anlegg heilt eller delvis, er det grunn til å tru at andre lag og organisasjonar kan oppfatta dette som urettvist, og vil krevja auka støtte til drifta si. Den noverande modellen er enkel i så måte, laga eig sine eigne anlegg, medan Radøy kommune eig Radøyhallen. Kommunen gir årleg driftsstøtte til laga, etter tilråding frå laga sine eigne organisasjonar. Med delvis kommunalt eigde anlegg, vert fordelinga langt meir komplisert. Rådmannen meiner at ordninga som vert praktisert no fungerer rimeleg bra. Rådmannen vil i det følgjande vurdera ulike modellar for medeigarskap Mogelege modellar Som tidlegare nemnt, kan ein føra kostnader til «driftsmidlar bestemt til varig eige eller bruk for kommunen» i investeringsrekneskapen. Altså må det vera tale om reelle eigendelar, der kommunen har ein faktisk disposisjonsrett over «gjenstanden». Ein kan tenkja seg fleire variantar: 1. Kommunen overtek heile anlegget 2. Kommunen går inn som sameigar i anlegget 3. Kommunen går inn som deleigar i eit selskap som eig anlegget 4. Kommunen leiger heile eller deler av anlegget til eige bruk

Alternativ 1 går ut over det som kommunestyret har etterspurt, og rådmannen vil berre vurdera nokre få moment i høve til dette. Om kommunen overtek eit anlegg fullt ut, er det på mange måtar det mest ryddige. Kommunen eig og driv, og leigar ut til dei som vil nytta anlegget. Kommunen administrerer og held anlegget i stand. Laget som vert kjøpt ut vil få ein god slump pengar, men ein del vil måtta gå attende til kommunen som leigekostnad. Faren som ligg i dette er at laget «brukar opp» pengane dei får lenge før kommunen har nedbetalt anlegget, og laget får igjen trong for meir driftstilskot. Dermed kan kommunen sitja igjen med ytterlegare kostnadsauke fram i tid. Kostnadene ved kommunal drift vert rimeleg sikker høgare enn ved drift i lagsregi, først og fremst fordi dugnadsdelen fell bort, og alt arbeid skal betalast for. Rådmannen kan ikkje sjå at full kommunal overtaking av noko anlegg er aktuelt. Alternativ 2 er truleg det som ligg nærast det kommunestyret har bede om. Lov om sameige, 1, seier at «Lova her gjeld der to eller fleire eig noko saman på ein slik måte at retten deira er rekna i partar etter delings- eller høvetal». I praksis vil det kunna vera tale om at kommunen kjøper ein del av anlegget, og at det dermed oppstår eit sameige. Som sameigar må Radøy kommune ha ei reelt eigartilhøve, og reell innverknad på drifta av sameiget. Det må setjast opp ein sameigeavtale, som regulerer tilhøvet mellom partane, truleg bør det også veljast eit styre for sameiget. Sameige er inga enkel løysing, men kan fungera greitt så lenge partane er samde. Det kan oppstå usemje, særleg dersom avtalen mellom partane ikkje er god nok. Det vil føra for langt å gå inn på kva ein slik sameigeavtale skal innehalda, men rådmannen vil understreka at det må gjerast ei grundig arbeid før ein eventuell sameigeavtale kan inngåast. Det er særleg viktig at det er avklåra korleis mogelege tvistar skal løysast, og korleis ei eventuell oppløysing av sameiget skal gjerast. Oppløysingsklausulen vil også vera vesentleg for korleis heile avtalen skal forståast. T.d. vil ein klausul om at kommunen sin del skal tilfalla «laget» vederlagsfritt eller for ein symbolsk sum, gjera avtalen verdilaus iht investering og oppføring i balansen. Gitt at sameigeavtalen oppfyller alle formelle krav til at kommunen er reell eigar, vil det etter alternativ 2 vera «kurant» å føra kostnader til kjøp av ein del av anlegget i investeringsrekneskapen. Ein modell kan vera å taksera eigedomen slik den ligg føre, og at kommunen betalar for eigarandelen i samsvar med takst. Kjøpesummen vert ført som investering, og aktivert i balansen til same verdi. Kjøpet kan finansierast ved låneopptak. Dette vil føra til auka kostnader til renter og avdrag i kommunen sin driftsrekneskap. Grovt sett kan ein seia at avdragskostnaden vil utgjera ca 3,5% av lånesummen kvart år, men dette må vurderast ut frå nedbetalingstida på anlegget. I tillegg kjem rentekostnad i samsvar med rentenivået til ei kvar tid. Dersom sameiget seinare fører opp nye bygningar eller anlegg, kan kommune føra sin høvesvise del av kostnaden i investeringsrekneskapen og aktivera anlegget i balansen. Men dette føreset sjølvsagt at komande kommunestyre løyver det som trengst av midlar. Sameigarskapet forpliktar ikkje kommunen til å løyva noko meir enn det som eventuelt går fram av sameigeavtalen. Ei anna side av kommunal deltaking i sameige, er at dette vil krevja auka administrative ressursar. Kor mykje ressursar det er tale om, kan ein først vurdera i samband med drøftingar kring ein eventuell sameigeavtale. Alternativ 3 er ein modell der det vert etablert eit eige juridisk selskap som skal eiga og driva anlegget. Dette kan vera eit andelslag, eit samvirkelag eller eit aksjeselskap. Eit aksjeselskap bør ha eit visst kommersielt tilsnitt, og det er vanskeleg å sjå at det er «business» i å eiga og driva idrettsanlegg av den typen det her er tale om. Eit andelslag eller eit samsvirkelag er nærare eit sameige, men med den viktig skilnaden at andelslaget er ei sjølvstendig juridisk eining. Her kan ein t.d. tenkja seg at eit idrettslag skyt inn eit anlegg som kapital, medan kommunen går inn med

kontante midlar som kapital. Dette er også kostnader som kan førast i investeringsrekneskapen. Utfordringa er at kommunen i denne modellen ikkje vil eiga noko anlegg, men berre gjera eit kapitalinnskot eller eit kjøp av aksjar. Dette gjer at investeringa ikkje kan finansierast ved låneopptak, jf ordlyden i Kommunelova 50, «kommunar og fylkeskommunar kan ta opp lån for å finansiera investeringar i bygningar, anlegg og varige driftsmidlar til eige bruk». Aksjar eller andelar er ikkje bygningar, anlegg eller varige driftsmidlar. Som tidlegare nemnt syner økonomiplanen at kommunen ikkje har frie investeringsmidlar i åra som kjem, og at alle investeringar difor må lånefinansierast fullt ut. For at denne modellen skal kunna lata seg realisera, må altså kommunen selja kommunal eigedom eller langsiktige aksjar for ein sum som minst svarar til det ein skal investera for. Rådmannen kan ikkje sjå at slikt sal er realistisk, og vurderer alternativ 3 som ein ikkje aktuell modell. Alternativ 4 er ein modell der kommunen inngår leigeavtale om bruk av eit eller fleire anlegg. Iflg rekneskapsreglane er det høve til å føra kostnader til investering i leigde anlegg i investeringsrekneskapen. Førsetnaden er at leigeavtalane er relle, og at leigetida er meir enn tre år. Utfordringa her vil vera i kva grad kommunen har trong for å leiga slike anlegg til bruk i den kommunale drifta. Når det gjeld Grønålen-anlegget, kan eit leigetilhøve vera reelt nok. Skulane nyttar i dag Grønålen vederlagsfritt, og det vil ikkje vera urimeleg om kommunen inngår ein leigeavtale med Manger idrettslag om bruk av Grønålen i skuletida, og betalar ein årleg leigesum. Det er også mogeleg å nytta midlar frå investeringsbudsjettet til anlegget for at det skal vera tenleg for kommunal bruk. Men det må vera eit rimeleg høve mellom kommunen sin del av investeringa og kommunen sin del av den samla bruken av anlegget. Når det gjeld anlegget på Bø og skytebana i Haukåsen, kan ikkje rådmannen sjå at kommunen har trong for å bruka desse anlegga til kommunal drift. Det kan då heller ikkje vera aktuelt å inngå nokon leigeavtale. Rådmannen kan ikkje sjå at kommunal eller privat eige av idrettsanlegg har nemnande innverknad på folkehelse eller miljø. Konklusjon Ut frå ei samla vurdering kan rådmannen ikkje rå til at Radøy kommune går inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad det er nødvendig for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Radøy kommune går ikkje inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad det er nødvendig for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Formannskapet i Radøy - 030/2015 FS - handsaming: Radøy idrettsråd kom 15. april med uttale til saka, og uttalen vart sendt formannskapet på e-post.

Kommunestyret ba i budsjettvedtaket for 2015 administrasjonen om å leggja fram ei sak om mogleg tilskot til idrettsanlegg i kommunen. I Radøy er det laga som eig og driv anlegg, og kommunen gje tilskot. Økonomisjef Sveinung Kvamme orienterte om dei prinsipielle sidene ved saka. Han peika på at den økonomiske situasjonen gjer det svært vanskeleg å gje tilskot til idrettsanlegg over drifta, og at det er komplisert å gje tilskot til anlegg over investeringsbudsjettet. Søknaden frå Manger idrettslag om leigeavtale med kommunen for idrettsanlegget i Grønålen, er ikkje ein del av saka som er til handsaming, men er likevel knytt til det samla sakskomplekset. Rådmannen sa at kommunen er i dialog med idrettslaget om ein leigeavtale og meiner det tilrådde vedtaket il gje administrasjonen handlingsrom for å inngå ein leigeavtale raskast mogleg. Frode Hervik (V) ønskjer ei meir positiv formulering enn det han meiner kjem fram i vedtaksframlegget. Han kom med følgjande framlegg i møtet: Radøy kommune vil medverka til realisering av nye idrettsanlegg/oppgradering av eksisterande anlegg. Kommunen kan inngå leigeavtale med idrettslag om anlegg, der tilhøva ligg til rette for det, for ånytta midlar over drifts- eller investeringsbudsjettet til slike anlegg. Det er ikkje ynskjeleg for Radøy kommune å gå inn som eigar eller medeigar av idrettsanlegg, men dersom det vert naudsynt for åkunna realisera anlegg, kan det vurderast. Formannskapet vedtok rådmannen si tilråding med 6 mot 1 røyst (Frode Hervik,V). FS - vedtak: Radøy kommune går ikkje inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad det er nødvendig for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Kommunestyret i Radøy - 019/2015 KS - handsaming: Leiar i Radøy idrettsråd, Bjørn Ove Myking, fekk ordet i saka og la vekt på at idrettsrådet må få uttala seg i alle saker som vedkjem idretten i Radøy. Alle avtalar mellom kommunen og laga skal i samsvar med samarbeidsavtalen leggjast fram for idrettsrådet. Frode Hervik (V) ønskjer ikkje prinsipielt å utelukka kommunalt medeigarskap i idrettsanlegg. Han opprettheld framlegget sitt frå formannskapet: Radøy kommune vil medverka til realisering av nye idrettsanlegg/oppgradering av eksisterande anlegg. Kommunen kan inngå leigeavtale med idrettslag om anlegg, der tilhøva ligg til rette for det, for å nytta midlar over drifts- eller investeringsbudsjettet til slike anlegg. Det er ikkje ynskjeleg for Radøy kommune å gå inn som eigar eller medeigar av idrettsanlegg, men dersom det vert naudsynt for å kunna realisera anlegg, kan det vurderast. Kommunestyret vedtok formannskapet si tilråding mot tre røyster (2 V, Henning Haugland, H). KS - vedtak: Radøy kommune går ikkje inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad det er nødvendig for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Vedlegg: Uttale i sak vedk. tilskot til idrettsanlegg

Referat styremøte, i Radøyhallen, 16.november 2015, kl 17.30 Desse møtte ; Odd Helge Hagen, Andre Michelsen og Bjørn-Ove Myking Sak 1 Uttale vedrørende leigeavtale med Hordabø il og Radøy kommune Vedtak: Radøy idrettsråd ber Radøy kommune inngå ein avtale med økonomisk støtte til Hordabø idrettslag i forbindelse med bygging av kunstgrasbane med lysanlegg. - viser til at den/de står på vedteken, kommual plan for anlegg for idrett, osv... Vedtaket er samrøystes! Sak 2 Eventuelt: Radøy idrettsråds prioritering av idrettsanlegg 2016 Ordinære anlegg Følgjande ordinære anlegg vart prioriterte i 2016: Pri. Anlegg Tiltak Ansvar 1 Haukåsen (Stokkedalen), Bygging av aktivitets-anlegg Radøy skyttarlag aktivitetsanlegg for skyting for skyting 2 Radøyhallen, rehabilitering Rehabilitering av Radøy kommune idrettsgolv m.m. 3 Manger, Grønålen Utskifting og oppgradering Manger IL kunstgrasbane av kunstgrasbana 4 Hordabø, kunstgrasbane Ny kunstgrasbane Hordabø IL 5 Hordabø, lysanlegg Nytt lysanlegg Hordabø IL 6 Austmarka,garderobeanlegg Garderobeanlegg ved Radøy il kunstgrasbana 7 Hordabø, anlegg for friidrett Tilrettlegging for friidrett Hordabø IL 8 Hordabø, klubbhus og hus for drift og materiell 9 Minianlegg for friidrett i Grønålen 10 Manger, garderobar/klubbhus Klubbhus og hus til vedlikehald/drift/idrettsma teriell Enkelt friidrettsanlegg i tilknyting til idrettsbana Garderobar/klubbhus i Grønålen Hordabø IL Manger IL Manger IL 11 Manger, ny 7-ar bane Ny 7-ar bane Manger IL 12 Turveg Manger Kring 2 km universelt utforma Radøy turveg på Manger kommune/manger IL

Idrettsrådet ber Radøy kommune få avgjort snarast kven som som er ansvarleg for Turveg Manger (Pri 11) Nærmiljøanlegg Pri Anlegg Tiltak Ansvar 1 Klatrejungel, Sæbø skule Klatreanlegg ved Sæbø skule Sæbø skule. 2 Skageneset - grindverksbygg Oppsetjing av BOF grinsverksbygg, Skageneset 3 Skageneset - fleirbruksflate Oppgradering av BOF fleirbruksflate, Skageneset 4 Skageneset - turstiar Oppgradering av turstiar frå Manger, Birkeland og Urhaug til Skageneset BOF Merk! Prioriteringar ovanfor kan fråvikast dersom lågare prioriterte prosjekt vert planfullførte og kan fullførast teknisk og finansielt før høgare prioriterte prosjekt som ikkje vert fullførte i perioden. Vedtaket er samrøystes! Manger 16/11-2015 Bjørn-Ove Myking (s) Skrivar

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 085/2015 Formannskapet i Radøy PS 12.11.2015 093/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Bente Kopperdal Hervik 15/1768 15/12742 Søknad om støtte til skyteanlegg i Stokkedalen - 100 m riflebane Saksopplysingar: Bakgrunn Radøy skyttarlag søkjer Radøy kommune om kr 350 000 i støtte til å byggja 100 meter rifleanlegg ved skyteanlegget i Stokkedalen. Bygging og drift av anlegget er eit samarbeid mellom Radøy skyttarlag, Radøy sportsskyttarlag og Nordhordland jakt- og fiskelag. Planane for bana er at den skal vera eit aktivitetsanlegg for DFS-skyting, sportsskyting, jaktskyting og friluftsliv. Anlegget erstattar skytebana ved Svartetjørna, i nærleiken av Manger, som ikkje lenger er føremålstenleg å bruka. Med det nye skyteanlegget i Stokkedalen ventar skyttarlaget større aktivitet og auka interesse for skyting. Totalkostnaden for anlegget er kr 1 718 750. Det er søkt om kr 575 000 i spelemidlar, og verdien av dugnadsarbeid er venta å utgjera kring 570 000 kroner. Resten er tenkt finansiert gjennom eigne midlar, tilskot frå viltfondet og kommunale tilskot. Skyttarlaget vil også søkja sponsormidlar til anlegget. Radøy idrettsråd har hatt søknaden til uttale og vedtok i møte 12. oktober 2015 at dei støttar søknaden. Vurdering Rådmannen ser behovet for ny skytebane, og er samd med at ein nytt, flott anlegg kan føra til auka aktivitet og større interesse for skyting. Kommunen sin økonomiske situasjon er likevel slik at at det ikkje ikkje er rom for å gje tilskot til skytebana i Stokkedalen over driftsbudsettet. Kommunestyret gjorde i sak 019/2015 vedtak om at kommunen ikkje skal gå inn på eigarsida på idrettsanlegg, men at kommunen, i den grad det er naudsynt for kommunal drift, kan inngå leigeavtalar. Slike leigeavtalar kan førast som investering. Tilskot til idrettsanlegg er såleis berre aktuelt å gje gjennom leigeavtalar, slik det er gjort for fotballbana i Grønålen. Rådmannen si vurdering er at Radøy kommune pr i dag ikkje har behov for å bruka skyteanlegget i Stokkedalen i kommunal drift. Radøy kommune kan difor ikkje inngå leigeavtale med Radøy skyttarlag for skyteanlegget. Konklusjon Radøy kommune har ikkje økonomi til å gje tilskot til skytebana i Stokkedalen over driftsbudsjettet.

Kommunen går ikkje inn som medeigar i anlegg for idrett, skyting eller liknande. I den grad det er naudsynt for kommunal drift, kan kommunen inngå leigeavtale med slike anlegg. Radøy kommune har pr i dag ikkje behov for å leiga skyteanlegget i Stokkedalen til kommunal drift. Søknaden frå Radøy skyttarlag om kommunalt tilskot til skyteanlegget i Stokkedalen kan difor ikkje innvilgast. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Radøy kommune gjev avslag på søknaden frå Radøy skyttarlag om tilskot til bygging av 100 meter riflebane på skyteanlegget i Stokkedalen. Formannskapet i Radøy - 085/2015 FS - handsaming: Formannskapet drøfta saka. Det vart frå fleire uttrykt ønskje om kommunalt bidrag til skyteanlegget i Stokkedalen, og at ein ønskjer å vurdera saka i budsjetthandsaming. Ordføraren kom med framlegg om å utsetja saka til neste møte. Formannskapet slutta seg samrøystes til ordføraren sitt framlegg. FS - vedtak: Saka vert utsett. Vedlegg: Søknad om støtte - Stokkedalen skyteanlegg Kostnadsoverslag Referat møte i idrettsrådet 12. oktober 2015

Referat styremøte i Radøy ir, mandag 12/10-2015 kl 19.oo Stad: Radøyhallen Desse møtte : Bjørn-Ove, Jostein, Odd Helge og Andrè Leiar opna møte og gjorde framlegg om å ta sak 3 fyrst og sak 5 som andre sak. Vedtatt samrøstes! Saksliste : 3. Fordeling av statlege "LAM" midlar. Vedtak samrøystes : Fordeling Beløp: Hordabø IL kr 69 756,00 Manger IL kr 19 605,00 Nordhordland Pistolklubb kr 1 000,00 Radøy IL kr 48 783,00 Radøy Sportsskyttarlag kr 23 708,00 Radøy Symjeklubb kr 30 091,00 Radøy/Manger FK kr 113 523,00 5. Eventuelt A. Idrettsgalla 2016. Vedtak samrøystes: Leiar tar kontakt med ungdomsrådet og Radøy kommune. B. Idrettskonferansen i Hordaland 2015. Vedtak samrøystes: Jostein og Odd Helge deltar. 1. Fordeling av kommunale vedlikehaldsmidlar : Jostein ba om ordet, for å få vurdert om han kan vera ugild i sak 1,2 og 4 fordi han er påtroppande varaordførar og formannskapsmedlem. Vedtak Bjørn-Ove, Odd Helge og Andrè gjev Jostein permisjon frå sak 1,2og 4. Leiar tar over som skrivar Vedtak samrøystes : Fordeling av vedlikehaldsmidlar 2015! Tot.sum til fordeling Vekttall: Tot.vekttall: Hordabø il 1+2.3+0.6+2.3 6,2 Radøy il 2,3+0,6+2 4,9 Manger il 0,3+1,5 1,8 Radøy skyttarlag 1,0 1,0 kr 300 000 kr 133 813 kr 105 755 kr 38 849 kr 21 583 Sum vekttall 13,9

2. Fordeling av kommunale kulturmidlar Vedtak samrøystes : Kulturmidlar fordeling Radøy kommune 2015 KR 5.000 Radøy idrettsråd 36325450023 Tot.per. klubb Kr 16.885 Radøy symjeklubb 36365056778 Kr 11.803 Radøy Sportsskyttarlag 36325289524 Kr 31.808 Hordabø il 36365021036 Kr 25.607 Radøy il 36360702027 Kr 13.130 Manger il 36360701470 Kr 47.945 Radøy/Manger FK 36325195546 Kr 11.803 Radøy skyttarlag 36365005197 kr 270,00 Nordhordland Pistolklubb kr164.250 4. Uttale -søknad om støtte til skyteanlegg i Stokkedalen Vedtak samrøstes: Radøy idrettsråd støttar søknaden om midlar til skyteanlegg i Stokkedalen. Mvh Jostein Bjørn-Ove -skrivar- Sak 3 og 5 -leiar- -skrivar- sak 1,2 og 4

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 078/2015 Formannskapet i Radøy PS 05.11.2015 088/2015 Formannskapet i Radøy PS 12.11.2015 094/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Tonje Nepstad Epland 14/332 15/12445 Plansak 12602012000900 - Bøvågen - områdeplan - omgjering til kommunedelplan Saksopplysingar: Bakgrunn Formannskapet handsama sak som gjaldt drøfting av vidare prosess for områdeplan for Bøvågen i møte 15.09.2015, sak 067/2015: Vedtak: «Formannskapet ber rådmannen gå i dialog med aktuelle interessentar/grunneigarar om eit spleiselag knytt til kostnader med arkeologiske og marinarkeologiske utgravingar i planområdet.» Drøfting: «Leiar teknisk forvaltning, Tonje Nepstad Epland, orienterte om områdeplan for Bø og utfordringane som har oppstått i samband med varsel om motsegn frå Fylkesmannen i Hordaland. Om kommunen vel å gå vidare med planen som ei områderegulering, vil arbeid med arkeologiske og marinarkeologiske registreringar kosta kommunen rundt 1,3 mill. kroner. Alternativet er å konvertera planen til ein kommunedelplan, då vil det ikkje koma krav om arkeologiske og marinarkeologiske registreringar. Ein kommunedelplan vil kunna opna for direkte utbygging i nokre av dei eksisterande byggeområda, men det vil vera krav om detaljregulering i nye område. Formannskapet ynskjer å gå vidare med planen som ei områderegulering. For å koma vidare ønskjer formannskapet å få til eit spleiselag mellom aktuelle interessentar/grunneigarar i området for å dekka kostnad med arkeologiske og marinarkeologiske registreringar. Formannskapet peika på at alternativet med å konvertera planen til ein kommunedelplan vi føra til at grunneigarane sjølv må ta kostnaden både med regulering og arkeologiske registreringar for eigen eigedom, og at det såleis vert ei dyrare løysing for grunneigarane.» Bakgrunn Arbeidet med områdeplan for Bøvågen starta opp i samsvar med Radøy kommune sin planstrategi og etter vedtak i formannskapet 13.12.12.

Plangrense vart fastsett i styringsgruppemøte 11.04.13: Det vart kunngjort oppstart av planarbeidet 09.08.2013. Styringsgruppa vedtok 26.03.15 å leggje planen ut til høyring og offentleg ettersyn. Det er kome mange merknader i høyringsrunda. Administrasjonen var den 01.07.15 i samordningsmøte med Statens vegvesen og Fylkesmannen i Hordaland, og i dialogmøte med Hordaland Fylkeskommune. Det er fremja krav frå Hordaland Fylkeskommune og Bergen Sjøfartsmuseum om arkeologiske og marinarkeologiske registreringar med eit kostnadsestimat på kr 1,3 mill. Kommunen har ikkje høve til å gå vidare med plansaka før registreringane er gjennomført. Rettsleg grunnlag - Områderegulering som plantype Områderegulering er ein plantype som vart innført ved endringane i plan- og bygningslova som tredde i kraft 01.07.09. Departementet ynskte ved innføring av områderegulering at bruken av plantypen kommunedelplan skulle fasast ut. Det har teke noko tid før områderegulering har vorte teke i bruk i kommunane. I høyringsnotat til endringar i plandelen til plan- og bygningslova av 05.08.15 side 46 seier departementet at: «Departementet har inntrykk av at mange kommuner fortsatt utarbeider relativt detaljerte kommunedelplaner i stedet for å vedta en områderegulering. Departementet ønsker å stimulere til økt bruk av områderegulering og legger i den forbindelse særlig vekt på at

plantypen er et egnet virkemiddel for å øke boligbyggingen». Departementet seier vidare at det kan vere ulike årsaker til at det har tatt tid å ta i bruk områdeplan som plantype, men at: Vurdering «Forholdet til kulturminneloven og kostbare grunnundersøkelser er også trukket frem, jf. kulturminneloven 9, jf. 8 fjerde ledd. I dag gjelder undersøkelsesplikten for "reguleringsplan", dvs. for både område- og detaljregulering. Dersom områdereguleringen omfatter et større område, kan kommunens kostnader til kulturminneundersøkelser følgelig bli store. Ved detaljregulering er det utbygger som dekker disse utgiftene. Mange kommuner velger blant annet av denne grunn å videreføre bruken av kommunedelplan i stedet for å utarbeide områderegulering. Departementet vil på et senere tidspunkt, i samarbeid med Klimaog miljødepartementet, vurdere om det bør fremmes forslag til lovendring som gjør at undersøkelsesplikten etter avtale med kulturminnemyndigheten kan utsettes til den reguleringsplanen som danner det endelige grunnlaget for byggerett, dvs. normalt detaljreguleringen.» Rådmannen legg til grunn at val av områderegulering som plantype for Bøvågen, framfor kommunedelplan er i tråd med nasjonale føringar. Samstundes har departementet ved innføring av områderegulering som plantype ikkje sett den økonomiske konsekvensen av at krav om kulturminneregistrering er knytt til områderegulering som plantype, med det same omfang som ved detaljregulering. Departementet er i ettertid gjort merksam på denne utfordringa, men har heller ikkje i den lovendringa som no ligg ute til høyring fremja forslag om endring. For kommunar utan romslege økonomiske rammar vil såleis områderegulering også vidare framover ikkje vere ein egna plantype for kommunal arealplanlegging. Områdeplan for Bøvågen er hardt ramma av at kravet om kulturminneregistreringar slår inn. Hordaland fylkeskommune har i dialogmøte med administrasjonen i Radøy kommune rådd til at områdeplan for Bøvågen vert endra til ein kommunedelplan, i strid med nasjonale føringar, men i tråd med Radøy kommune sin økonomiske situasjon. Rådmannen vil rå til at ein ikkje går vidare med områdeplan for Bøvågen som områdereguleringsplan, men endrar planen til ein kommunedelplan for Bøvågen, som ikkje vil utløyse krav til arkeologiske registreringar. Rådmannen har som grunnlag for si tilråding vurdert følgjande: Rekneskapsmessig føring av kostnadar ved regulering Kommunen sine kostandar med regulering vil måtte førast i driftsrekneskapen. Kommunen eig ikkje eigedom i området som er realiserbar i eit slikt omfang at det vil kunne forsvare at kostnadar ved områdereguleringa vert ført i investeringsrekneskapen. Vurdering av spleiselag med grunneigarar/interessentar Formannskapet gav i sitt vedtak i sak 67/2015 rådmannen i oppdrag å gå i dialog med grunneigarar/interessentar i området om eit mogleg spleiselag. Inn i mandatet låg ei vurdering av

lovlegheita av ei slik løysing. Det følgjer av plan- og bygningslova 12-2 at «Områderegulering utarbeides av kommunen». Områderegulering er såleis eit kommunalt ansvar. Kommunen kan overlate til private å utarbeide områderegulering, men gebyrheimelen i plan- og bygningslova 33-1 gir ikkje kommunen heimel for å krevje gebyr frå private som utarbeidar områdeplan, jf. også Høyringsnotat om forenklingar i plandelen side 45: «Departementet foreslår å gi kommunen hjemmel til å ta gebyr for sin behandling av forslag til områderegulering som er utarbeidet og bekostet av private. I dag har kommunen ikke adgang til dette.» Kommunen har såleis heller ikkje høve til å dekke kostnadane ved kulturminneregistreringane i ein kommunal områdeplan gjennom gebyr frå privat. Kor vidt kommunen kan ta i mot frivillig bidrag frå private for gjennomføring av offentlege oppgåver må vurderast ut i frå konsekvensane av slike bidrag. Om eit bidrag er eigna til å skape forventning om gjenyting i forvaltningssaker, eller utad kan framstå som grunnlag for forventing om gjenyting er det problematisk. Rådmannen finner det også etisk problematisk at ein ikkje kjennar resultatet av dei arkeologiske registreringane, og at grunneigarar som har delteke i eit spleiselag kan verte råka hard av funn som førar til kulturminnebandlegging av eiga eigedomen. Rådmannen finn det for komplisert å arbeide fram ein god modell for ei rettferdig fordeling ved å invitere private inn i finansiering. Samstundes er det rådmannen si vurdering at ei privat finansiering juridisk og etisk kan vere i gråsona. Vurdering av omsynet til likebehandling Når kommunen gjennomfører områderegulering vil det for dei fleste grunneigarane innafor planområdet medføre at kravet til privat utarbeiding av reguleringsplan fell bort. Utarbeiding av reguleringsplan er kostbart, og grunneigarane innafor ein områdeplan får såleis ein betydeleg fordel av at kommunen tar reguleringsarbeidet og kostnaden. Plan- og bygningslova legg opp til at det er kommunen som skal utarbeide områderegulering, og lova opnar på den måten for at einskilde grunneigarar får ein økonomisk føremon, i høve grunneigarar i andre område som må regulere sjølv. Ein offentleg områderegulering vil såleis i seg sjølv ikkje vere eit brot på det forvaltningsrettslege prinsippet om likebehandling. Når kostnadane ved ei områderegulering blir så høge som i denne saka vil likevel områdereguleringa framstå som fordeling av offentlege goder. Om kommunen prioriterer områdereguleringa vil det gå på bekostning av andre fellesskapsgoder. Rådmannen har sett på plansaker som har vore handsama i Radøy kommune den seinare tid når det gjeld kostnadar til kulturminneregistreringar. Bortsett frå Olsvollstranda industriområde, som er ein kommunal reguleringsplan, har grunneigarane sjølv måtte ta rekninga med kulturminneregistreringar. Rådmannen viser til dømes til Mangersnes bustadområde som er under utarbeiding. Det er ei viktig kommunal oppgåve å leggje til rette for utbygging og utvikling. Det viktigaste kommunale bidraget til arealplanlegging skjer imidlertid gjennom kommuneplanen. I Radøy kommune sin økonomiske situasjon kan rådmannen ikkje tilrå å prioritere regulering av privat

eigedom framfor andre kommunale oppgåver. Vurdering av om det er mogleg å redusere kostnadane med arkeologiske og marinarkeologiske registreringar Rådmannen har vurdert om det er mogleg å redusere kostnaden med arkeologiske og marinarkeologiske registreringar. Kostnadene vil kunne reduserast ved å endre plangrensa og på den måten redusere arealet som skal registrerast. Rådmannen har vurdert at det er mogleg å ta LNF-områda ut av planen, utan å endre omsynet bak planen, men at dette truleg vil gje minimal økonomisk effekt. Størst økonomisk effekt vil det truleg vere av å ta ut strandsone, nære sjøområde og område kring Hordabø kyrkje. Det er rådmannen si vurdering at omsynet bak planen i stor grad vil falle bort ved ei slik endring av plangrensa. Formannskapet gav i møte 15.09.15 også signal om at det ikkje var ynskjeleg å endre plangrensa. Rådmannen har konkludert med at det kan vere mogleg å redusere kostnaden noko med ei endring av plangrensa, men at det vil råke omsynet bak det å utarbeide ein områdeplan for Bøvågen. Samstundes vil kostnadane ved registreringa framleis liggje utanfor kommunen sine økonomiske rammer. Konklusjon Rådmannen rår til at områdereguleringa vert gjort om til ein kommunedelplan. Vidare prosess Plan- og bygningslova set andre krav til prosess for ein kommunedelplan enn ein områdereguleringsplan. Oppstartsvarsel Det er sendt oppstartsvarsel for planen som reguleringsplan. Formelt sett må det sendast endringsvarsel når planen vert endra til ein plan på kommuneplannivå. Oppstartsvarsel skal kunngjerast med ein høyringsfrist på 6 veker, jf. plan- og bygningslova 11-12. Planprogram Det følgjer av plan- og bygningslova 4-1 at det skal vedtakast planprogram for planar på kommuneplannivå: «For alle regionale planer og kommuneplaner, og for reguleringsplaner som kan få vesentlige virkninger for miljø og samfunn, skal det som ledd i varsling av planoppstart utarbeides et planprogram som grunnlag for planarbeidet.»

Det er ikkje utarbeidd og vedteke planprogram for områderegulering for Bøvågen. Planprogram skal varslast saman med oppstartsvarsel og med same frist for høyringsinnspel, jf. planog bygningslova 4-1. Planprogram skal deretter vedtakast av kommunestyret. Tekniske og juridiske endringar Dokumenta, både planskildring, kart og føresegner, må omarbeidast. Det er eit omfattande arbeid å endre kartkodar frå reguleringsplankoder til kommuneplankoder. For føresegna må det gjerast eit arbeid med å ta ut føresegner som det ikkje er heimel for å ha i ein kommunedelplan og leggje til føresegner som det er naudsynt å ha på kommuneplannivå, samstundes må heimelstilvisingar rettast. Det må også gjerast ei vurdering av kva område som skal ha krav til utarbeiding av reguleringsplan. Ny høyring Planen må sendast på ny høyring som kommunedelplan med høyringsfrist på 6 veker, jf. plan- og bygningslova 11-14. Konklusjon når det gjeld vidare prosess, ressursbruk og framdrift Med dei merknader som er kome inn i høyringsrunden på områdeplanen ville det uansett vore naudsynt med ei viss omarbeiding og 2.gongs høyring for områdeplanen. Ein ny høyringsrunde får såleis ikkje konsekvens for framdrifta i planarbeidet. Arbeidet med omarbeiding av dokumenta vil krevje meir tid og ressursar administrativt enn om ein hadde gått vidare med områdeplanen. Med omsyn til kommunen sin ressurssituasjon på plan- og kartavdelinga er dette utfordrande. Endringsoppstart med utarbeiding, varsling og vedtaking av planprogram vil ha størst verknad når det gjeld å setje planarbeidet tilbake i framdrift. Både lovpålagte varslingsfristar, møteplan for kommunestyret og ressurssituasjonen på planavdelinga vil vere avgjerande for framdrifta. Rådmannen har rådført seg med Hordaland fylkeskommune i saka. Det er semje om at planen for så vidt har vore igjennom ein prosess som ivaretek dei omsyn som eit planprogram normalt vil ivareta. Utfordringa er at lova ikkje opnar for unntak når det gjeld krav til planprogram. Rådmannen har også vore i kontakt med andre kommunar for å få innspel og erfaringar frå tilsvarande saker, men har så langt ikkje funne kommunar som har vore igjennom tilsvarande prosess. Rådmannen vil fortsetje arbeidet med å avklare om det er mogleg å finne ein enklare prosess, men inntil vidare må det leggjast til grunn at planen må gjennom ein slik prosess som det her er gjort greie for. Konsekvens for verknad av plan Krav til detaljregulering Ei områderegulering opnar i større grad enn ein kommunedelplan for at saker kan gå direkte som byggesak utan detaljregulering. Likevel ville det innafor områdeplan for Bøvågen vore naudsynt med krav om detaljregulering i nokre område. Ved å endre planen til ein kommunedelplan vil det vere krav til detaljregulering av nokre fleire område.

Plan- og bygningslova 11-10 nr 1 opnar for at ei viss utbygging på Bø kan skje direkte etter kommunedelplanen, utan krav til regulering: «Til arealformål nr. 1, 2, 3 og 4 i 11-7 kan det i nødvendig utstrekning gis bestemmelser om: 1. at mindre utbyggingstiltak ikke krever ytterligere plan dersom det er gitt bestemmelser om utbyggingsvolum og uteareal, og forholdet til transportnett og annet lovverk er ivaretatt,» Føresegna vart innført ved endringa i plan- og bygningslova i 2009. Det er ein føresetnad for å kunne nytte føresegna at det gjeld byggetiltak i eksisterande bygde område der den nye bebyggelsen underordnar seg beståande bygningar når det gjeld bygningshøgde, volum, grad av utnytting m.v, samt at den nye bebyggelsen kan nytte eksisterande infrastruktur og transportsystem, jf. Carl Wilhelm Tyrén «Plan- og bygningsloven. Kommentarutgave» side 172. Eksisterande reguleringsplanar Eksisterande reguleringsplanar vil fortsetje å gjelde inn til kommunen startar full planprosess for å oppheve desse, jf. plan- og bygningslova 12-14. Kommunedelplan kan likevel ha føresegner som tilseier at kommuneplanen går føre eldre reguleringsplanar for einskilde tema. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Områdeplan for Bøvågen vert endra til ein kommunedelplan og vert handsama vidare som Kommunedelplan for Bøvågen. Formannskapet i Radøy - 078/2015 FS - handsaming: Leiar for teknisk forvaltning, Tonje N. Epland, orienterte om utfordringane knytt til områdeplan for Bø, og svara på spørsmål. Ein områdeplan utløyser krav til kulturminneregistrering, eit arbeid som vil kosta kommunen minst 1,3 million kroner. Ved moglege funn kan det bli gjort ytterlegare utgravingar, som vil påføra større kostnader. Arkeologiske registreringar er eit vilkår for å kunna gå vidare med planarbeidet. Ei aktuell løysing er å konvertera områdeplanen på Bø til ein kommunedelplan. Då vil ein kunne gå igang med utbygging i område som alt er utbygd, samtidig som det ikkje er same krav til omfattande kulturminne-registrering. Formannskapet gjorde ei grundig drøfting av saka. Kenneth Taule Murberg (H) kom med framlegg om å utsetja saka til neste møte. Utsetjingsframlegget vart samrøystes vedteke. FS - vedtak: Saka vert utsett.

Formannskapet i Radøy - 088/2015 FS - handsaming: Leiar teknisk forvaltning Tonje N. Epland svara på spørsmål. Formannskapet drøfta om områdeplanen for Bø skal konverterast til ein kommunedelplan, for at kommunen ikkje skal få kostnader til arkeologisk kulturminne-registreringar til 1,3 mill. kroner, og moglege påfølgjande utgravingar som kan medføra ytterlegare betydelege kostnader. Dersom områdeplanen vert omgjort til kommunedelplan, er kostnadane med arkeologiske kulturminne-registreringar knytt til dei område som faktisk blir bygt ut. Formannskapet er oppteken av å få på plass ein godkjend plan som gjer at det kan skje ei utbygging i området. Det var semje om å gjera ei ny vurdering av saka, og invitera representantar frå Hordaland fylkeskommune til neste møte i formannskapet. Formannskapet vedtok samrøystes å utsetja saka. FS - vedtak: Saka vert utsett. Vedlegg: Plansak 12602012000900 - Områdeplan Bøvågen - drøfting av vidare prosess Arkeologiske og marinarkeologiske registreringar Arkeologiske og marinarkeologiske registreringar oversending av kostnadsoverslag til godkjenning Kostnadsoverslag - arkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune Kostnadsoverslag - marinarkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune Plansak 12602012000900 - Bøvågen - Områdeplan for Bøvågen - samordna uttale med motsegn Samordna uttale med motsegn i sak Offentleg ettersyn - Radøy - Bøvågen BOVSVV1 BOVSVV2

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 067/2015 Formannskapet i Radøy PS 15.09.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Tonje Nepstad Epland 14/332 15/9764 Plansak 12602012000900 - Områdeplan Bøvågen - drøfting av vidare prosess Saksopplysingar: Formannskapet i Radøy - 067/2015 FS - handsaming: Leiar teknisk forvaltning, Tonje Nepstad Epland, orienterte om områdeplan for Bø og utfordringane som har oppstått i samband med varsel om motsegn frå Fylkesmannen i Hordaland. Om kommunen vel å gå vidare med planen som ei områderegulering, vil arbeid med arkeologiske og marinarkeologiske registreringar kosta kommunen rundt 1,3 mill. kroner. Alternativet er å konvertera planen til ein kommunedelplan, då vil det ikkje koma krav om arkeologiske og marinarkeologiske registreringar. Ein kommunedelplan vil kunna opna for direkte utbygging i nokre av dei eksisterande byggeområda, men det vil vera krav om detaljregulering i nye område. Formannskapet ynskjer å gå vidare med planen som ei områderegulering. For å koma vidare ønskjer formannskapet å få til eit spleiselag mellom aktuelle interessentar/grunneigarar i området for å dekka kostnad med arkeologiske og marinarkeologiske registreringar. Formannskapet peika på at alternativet med å konvertera planen til ein kommunedelplan vi føra til at grunneigarane sjølv må ta kostnaden både med regulering og arkeologiske registreringar for eigen eigedom, og at det såleis vert ei dyrare løysing for grunneigarane. Det vart sett fram følgjande framlegg i møtet: Formannskapet ber rådmannen gå i dialog med aktuelle interessentar/grunneigarar om eit spleiselag knytt til kostnader med arkeologiske og marinarkeologiske utgravingar i planområdet. Formannskapet vedtok samrøystes framlegg sett fram i møte. FS - vedtak: Formannskapet ber rådmannen gå i dialog med aktuelle interessentar/grunneigarar om eit spleiselag knytt til kostnader med arkeologiske og marinarkeologiske utgravingar i planområdet. Vedlegg:

Plansak 12602012000900 - Bøvågen - Områdeplan for Bøvågen - samordna uttale med motsegn Samordna uttale med motsegn i sak Offentleg ettersyn - Radøy - Bøvågen BOVSVV1 BOVSVV2 Arkeologiske og marinarkeologiske registreringar Arkeologiske og marinarkeologiske registreringar oversending av kostnadsoverslag til godkjenning Kostnadsoverslag - arkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune Kostnadsoverslag - marinarkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune

Fra: Monika Cecylia Serafinska <Monika.Serafinska@hfk.no> Sendt: 30. juni 2015 12:10 Til: Postmottak Radøy Emne: Arkeologiske og marinarkeologiske registreringar Vedlegg: Arkeologiske og marinarkeologiske registreringar oversending av kostnadsoverslag til godkjenning.pdf; Kostnadsoverslag - arkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune.pdf; Kostnadsoverslag - marinarkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune.pdf Hei. Vedlagt følgjer kostnadsoverslag for arkeologiske og marinarkeologiske registreringar. Med helsing Monika Serafinska rådgjevar Hordaland fylkeskommune

KULTUR- OG IDRETTSAVDELINGA Fylkeskonservatoren Radøy kommune Radøyvegen 1690 5936 MANGER Dato: 29.06.2015 Vår ref.: 2015/5376-15 Saksbehandlar: monsera Dykkar ref.: 14/332-15/4647 Arkeologiske og marinarkeologiske registreringar oversending av kostnadsoverslag til godkjenning Bøvågen områdeplan Radøy kommune Viser til e-post motteke 19.05.2015 med framlegg til områdeplan for Bøvågen lagt til 1. gongs offentleg ettersyn, samt vår fråsegn i saka med varsel om arkeologisk og marin arkeologisk registrering datert 17.06.2015. Det er stort potensial for funn av ukjende automatisk freda kulturminne både på land og i sjø. Delar av planområdet på har potensiale for nye funn frå steinalder, jernalder og mellomalder. Vedlagt er kostnadsoverslag for arkeologisk registrering både på land og i sjø. Registreringa på land vert utført med maskinell flateavdekking og prøvestikking med spade. Kostnader til gravemaskin kjem i tillegg. Kommunen sjølv kan stille med gravmaskin om ønskeleg. I så fall ettersender vi våre spesifikasjonar angåande gravmaskin. Bergens Sjøfartsmuseum har utarbeidd eit maksimumsbudsjett for undersøkinga i sjø. Museet understreker at beløpet er ein maksimumspris, og difor ikkje ein endeleg pris for undersøkinga. Kommunen må ta direkte kontakt med museet for å få utført feltundersøkinga. Skriftleg godkjenning av kostnadsoverslaget med opplysningar om eventuelt organisasjonsnummer, samt signatur til den som er ansvarleg betalar, skal sendast til Hordaland fylkeskommune (scannet, signert svarbrev kan sendast pr. e-post). I kommunar der ein nyttar ressursnummer skal dette også gjevast opp. Når kostnadsoverslaget er godkjend vil vi ta kontakt for å få arbeidet utført så raskt som mogeleg. Vi gjer merksam på at kommunen vert fakturert berre for faktisk tidsbruk. Per Morten Ekerhovd fylkeskonservator Monika Cecylia Serafinska rådgjevar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Hordaland fylkeskommune Agnes Mowinckels gate 5 KULTUR- OG IDRETTSAVDELINGA PB 7900 5020 Bergen Tlf: 55 23 90 00 e-post: hfk@hfk.no www.hordaland.no Foretaksnr. NO 938 626 367 mva. Kontonr. [5201 06 74239]

Side 2/2 Vedlegg: 1. Kostnadsoverslag - arkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune 2. Kostnadsoverslag - marinarkeologiske registreringar - Bøvågen områdeplan - Radøy kommune Hordaland fylkeskommune Agnes Mowinckels gate 5 PB 7900 5020 Bergen Tlf: 55 23 90 00 e-post: hfk@hfk.no www.hordaland.no Foretaksnr. NO 938 626 367 mva. Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]

HORDALAND FYLKESKOMMUNE Fylkeskonservatoren KOSTNADSOVERSLAG - ARKEOLOGISK FELTARBEID PROSJEKT: Bøvågen områdeplan KOMMUNE: Radøy SAKSNR: 2015/5376 TILTAKSHAVAR: Radøy kommune KONSULENT: PLANID: 12602012000900 Lønnsutgifter * Tal Prosjektansvarleg 1 7,5 timar a kr. 700 kr 5 300 Forarbeid, feltarkeolog 1 15,0 timar a kr. 700 kr 10 500 Feltarbeid, feltarkeolog 4 187,5 timar a kr. 700 kr 525 000 Etterarbeid, feltarkeolog 1 150,0 timar a kr. 700 kr 105 000 Reise- og overnattingsutgifter Kost utan overnatting 6-12 t 0,0 døgn a kr. 200 kr - Kost utan overnatting over 12 t 0,0 døgn a kr. 520 kr - Kost med overnatting 100,0 døgn a kr. 710 kr 71 000 Nattillegg 0,0 døgn a kr. 430 kr - Hotell 60,0 døgn a kr. 1650 kr 99 000 Leigebil (2 stk.) /drivstoff/bompenger 50,0 døgn a kr. 700 kr 35 000 Reisutgifter bom, ferge osv kr 1 500 Andre utgifter 14 C-dateringar 15 stk. a kr. 4300 kr 64 500 Konsulenttenester/kabelkart kr 3 000 Rapportutgifter kr 1 000 Utstyr kr 12 900 Andre utgifter kr - Avrundet sum kr 933 700 *etter vedtak i fylkesting 10.12.13 - saksnr. 62/13 Årsbudsjett 2014 Kostnader til gravemaskin kjem i tillegg Bergen, 30. juni 2015 Monika Serafinska arkeolog Besøksadresse: Agnes Mowinckelsgt. 5 - Postadresse: Postboks 7900. 5020 Bergen - Telefon 55239185 - Telefaks 55239199 E-postadresse: kultur@hfk.no Bankgironr. 5201 06 74239 - Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.

STIFTELSEN BERGENS SJØFARTSMUSEUM Lønnsrelaterte kostnader Ant. dager Ant. pers. Sats Sum Prosjektleder 5 1 1 734,37 8 671,85 Prosjektleder etterarbeid 7,5 1 231,25 1 734,37 Dykker/feltarbeider 5 1 1 683,82 8 419,10 Dykker/feltarbeider 5 1 1 683,82 8 419,10 Felttillegg 5 2 665,75 6 657,50 Dykketillegg 5 3 500,00 7 500,00 41 401,92 Sosiale utgifter 52% 21 529,00 62 930,92 Overhead 60% 37 758,55 Sum lønnsrelaterte kostnader 100 689,47 Øvrige kostnader Ant. dager Ant. pers. Sats Sum Diett (kost og losji) 4 3 895,50 10 746,00 Diett uten overnatting 1 3 517,50 1 552,50 Draktgodtgjørelse 5 3 253,00 3 795,00 Leie bil 5 1 1 700,00 8 500,00 Leie båt 5 1 750,00 3 750,00 Leie dykkerutstyr 5 1 350,00 1 750,00 Leie kompressor/generator 5 1 500,00 2 500,00 Leie uv. kommunikasjon 5 1 350,00 1 750,00 Leie uv. Fotoutstyr 2 1 200,00 400,00 Drivstoffutgifter 0 1 1 000,00 0,00 Diverse utstyr/drift 0 1 500,00 0,00 Dendroprøve (datering) 4 000,00 0,00 Botaniker/konsulenter 800,00 0,00 Mobilisering/demobilisering 1 1 1 000,00 1 000,00 Sum øvrige kostnader 35 743,50 Sum kostnader 136 432,97 Uforutsette utgifter 1 10% 13 643,30 Sum totale kostnader 150 076,27

STIFTELSEN BERGENS SJØFARTSMUSEUM Kommentar til budsjett vedrørende marinarkeologisk registrering Bergens Sjøfartsmuseum har satt opp et budsjett for feltundersøkelse. Undersøkelsene består i en arkeologisk registrering av sjøbunnen, med visuelt søk og mulig graving av prøvesjakt. Utover museets marinarkeologipersonale vil det ansettes en til to personer med tilstrekkelig kvalifikasjoner og sertifisering innen arkeologi og dykking. Museet vil ha arbeidsgiver- og HMSansvar. Riksantikvaren har i henhold til gjeldende retningslinjer pålagt tiltakshaver å dekke utgiftene til museets ansatte i oppdragsperioden. Prosjektleder Har det overordnede ansvar for undersøkelsen. Prosjektleder vil administrere dykkere og andre i feltarbeidet, ha budsjettansvar, påse at offentlige og interne bestemmelser blir fulgt, fungere som dykker og dykkeleder etter retningslinjene til dykkerrådet ved Universitetet i Bergen. Dessuten vil prosjektleder ansette personell, organisere undersøkelsen, være feltleder, foreta etterarbeid og fungere som museets kontaktperson for tiltakshaver. Etter feltperioden vil prosjektleder bearbeide og analysere materialet, og utarbeide en rapport til fylkeskulturmyndighetene med kopi til tiltakshaver. Dykker/feltarbeider Er engasjert av museet i de antall dager feltarbeidet pågår. Felttillegg Benytter sats i overenskomst mellom KUF/KUD og forvaltningsmuseene. Satsen er kr 665,75 per feltdøgn. Dykketillegg Benytter sats for NIVA og de fem marinarkeologiske forvaltningsmuseene. Satsen er kr 500, - per dykkedag. Sosiale utgifter Inkluderer pensjonsinnskudd, arbeidsgiveravgift, feriepengeavsetting, forsikring og konsulentbistand fra dykkelege. Satsen er 52 % av direkte lønnsutgifter. Overhead Museets andel av lønnsrelaterte utgifter. Benytter sats i samsvar med de fem marinarkeologiske forvaltningsmuseene. Satsen er 60 % av lønnsrelaterte utgifter. Diett (kost og losji) Benytter sats for universiteter og høyskole. Satsen er kr 895,50,- per feltdøgn. Draktgodtgjørelse Benytter sats som inkluderer bruk av alt personlig utstyr for dykkerne (drakt, oppstigningsvest, maske, svømmeføtter osv.). Satsen er kr 253 per dykkedag. Ubekvem kvarter på tokt Dagtokt på båt kompenseres i tråd med Statens personalhåndbok 9.5, 5e. Satsen er kr 378 per feltdag. Side 2 av 3

STIFTELSEN BERGENS SJØFARTSMUSEUM Leiebil Er nødvendig til transport av folk og utstyr, og vil bli brukt i feltarbeidet. Vi tenker oss en rommelig varebil. Satsen varierer og er maksimalt kr 1700 per feltdag. Leie båt Vi har bruk for to rommelige gummibåter med pålitelig motor til dykke- og prøvestikkingsoperasjonene. Satsen er kr 750 per dykkedag. Leie dykkerutstyr Dykkerutstyret omfatter alt pusteutstyr til bruk for dykkerne, inkl. ett sett i reserve. Personlig utstyr (drakt o.a.) er holdt utenfor og er dykkernes ansvar. Satsen er kr 350 per dykkedag. Leie kompressor/generator Dette er utstyr som er nødvendig for fylling av luft på dykkerflasker. Museet stiller med egen og sertifisert, mobil kompressor. Satsen er kr 500 per dykkedag. Leie av uv. kommunikasjon Dette er påbudt ved all dykking i følge sikkerhetsbestemmelsene. Satsen er kr 350 per dykkedag. Leie av uv. foto/video utstyr Blir fakturert for de dagene dette benyttes. Museets digitale speilreflekskamera i undervannshus benyttes. Satsen er kr. 200 per dag. Drivstoffutgifter Vil omfatte drivstoff til leiebil, gummibåtens påhengsmotor, pumpe, kompressor osv. Satsen er kr 1 000 per feltdag. Diverse utstyr/drift Her har vi satt opp en sum til forbruk under feltarbeidet. Kommunikasjon er påbudt, og mobiltelefon brukes ved dykking fra steder som ikke har telefon. Satsen er kr 550 per feltdag. Mobilisering/demobilisering Omfatter tid brukt til for- og etterarbeid. Satsen er kr 1 000 per feltarbeid. Dersom flere feltarbeid blir samkjørt deles denne summen likt mellom feltarbeidene. Dendroprøve (datering), botaniker/konsulenter Merk at budsjettet ikke omfatter eventuelle utgifter til konsulenttjenester, dateringsprøver og konservering. Disse utgiftene vil belastes tiltakshaver etter regning. Uforutsette utgifter Dette er å betrakte som et maksimalbudsjett, slik at museet ønsker med denne posten å dekke inn eventualiteter som kan oppstå i felt. Benytter sats i samsvar med de fem marinarkeologiske forvaltningsmuseene. Satsen er 10 % av øvrige budsjettkostnader. Stiftelsen Bergens Sjøfartsmuseum, 29.05. 2015 Side 3 av 3

Sakshandsamar, innvalstelefon Egil Hauge, 5557 2350 Vår dato 16.07.2015 Dykkar dato 24.04.2015 Vår referanse 2013/10481 421.4 Dykkar referanse Radøy kommune Radøyvegen 1690 5936 Manger Samordna uttale med motsegn i sak - offentleg ettersyn - Radøy - Bøvågen - områdeplan Vi viser til Dykkar brev datert 24.4.2015, der framlegg til områdereguleringsplan for Bøvågen er lagt ut til offentleg ettersyn. Vi viser òg til forsøk med samordning av statlege motsegner i arealplansaker, jf. brev av 22.8.2013 til kommunane i Hordaland og til avtale om utsett svarfrist. Bakgrunn Områdeplanen for Bøvågen har som mål å leggje til rette for ny busetnad og aktivitet i tråd med arealføremål i kommuneplan. Planen skal detaljere overordna plan, og samle og erstatte eldre reguleringsplanar innafor planområdet. Statlege motsegner forankring og grunngjeving I høyringsperioden har Fylkesmannen motteke uttale til planforslaget frå Statens vegvesen (SVV). I tillegg har Fylkesmannen peika på nokre område der ein oppfattar at planen strir mot nasjonale føresetnader for arealforvaltninga. Statens vegvesen sin uttale Fylkesmannen har motteke uttale datert 29.5.2015 med motsegn til planen, samt tilleggsuttale av 5.6. 15. Innhaldet i motsegnspunkta, samt grunngjeving for og forankringa av dei, går fram av uttalane som er lagt ved. Summert opp, skriv SVV følgjande: Vi har motsegn til planen som går på trafikktryggleik for skulevegen og regulering av fylkesvegen med sideareal. Vidare er dette konkretisert ved at: SVV har motsegn til at parkeringsplassen til barnehagen O_P06 er lagt innanfor byggjegrensa på 15 meter, grunna omsynet til trafikktryggleiken og trong for areal i samband med opprusting/ utbetring av veg, og til kryssingspunkt som ikkje har vist tilbaketrekt gangveg/ fortau. Det vil etter SVV sitt syn vere særleg viktig å få til trafikksikre løysingar, då det her er snakk om skuleveg. Vidare er det gitt opplysningar om gjeldande krav når det gjeld vegnormalane, samt ein del faglege råd for det vidare arbeidet med planen. Fylkesmannen sin uttale Fylkesmannen har vurdert planen etter nasjonale føresetnader på miljøområdet, med særleg fokus på det generelle byggjeforbodet i strandsona, jf plan- og bygningslova (PBL) 1.8.) og gjeldande Statlege retningsliner for differensiert forvaltning av strandsona langssjøen, samt Rikspolitiske Statens hus Kaigaten 9, 5020 Bergen Telefon: 55 57 20 00 Telefaks: 55 57 28 51 Fylkesmannen i Hordaland Postboks 7310, 5020 Bergen Org.nr: 974760665 E-post: postmottak@fmho.no Internett: www.fylkesmannen.no/hordaland

retningslinjer (RPR) for å styrke barn og unges interesser i planlegginga jf. Statlige planretningslinjer (SPR). Vi har funne det naudsynt å knyte følgjande merknader til planen: Bygging i strandsona Reguleringsplanen inneheld både nye naustområde og småbåtanlegg i sjø. Radøy er i SPR definert som eit område med mindre press på areala (sone 3). Sjølv om kommunen er definert å liggje i denne sona, skal det likevel takast omsyn til ålmentas interesser i strandsona. Ifølgje lova må mellom anna alternative plasseringar av tiltak og mogelegheitene for felles bryggjer og naust vurderast. Småbåtanlegg Det er lagt ut fire område med småbåtanlegg i sjø (SB01-SB04), der ein kan gjere mindre tiltak i sjø knytt til eksisterande naust. I område SBL01 vert det også opna for mindre tiltak knytt til dei eksisterande nausta. I føresegn 2.14.3 blir eit mindre tiltak definert som: 1. Flytebryggje eller kai framfor naust på inntil 10 kvm. 2. Båtopptrekk/lunner framfor naust 3. Andre tiltak som etter bygningsstyremakta si vurdering vert å rekne som eit mindre tiltak knytt til det einskilde naust Reguleringsplanen legg med andre ord opp til eit stort tal små private brygger/kaier. Det vil kunne føre til ei unødvendig og omfattande privatisering av strandsona. Det er også uklart kva som vert meint med eksisterande naust, om det er naust som eksisterer i dag eller at naustet må vera der før dei kan gjera mindre tiltak. Fylkesmannen meiner uansett at dette vil føre til ein omfattande privatisering av strandsona og at ein heller å finne gode løysningar i fellesanlegg. Naust Reguleringsplanen viser seks naustområde, der område 1-3 er fortetting av naustområde og område 4-6 er allereie eksisterande naust. Spesielt i NAUST01er det lagt opp til ei sterk fortetting. Her er det viktig få til ei utbygging som òg å sikrar allmenta tilgang til sjøen. Det er presisert i føresegna at nausta skal vere spreidde, men det bør også sikrast i føresegnene kor tett/ omfattande det kan byggjast. Det er også viktig at noko grøn struktur på neset blir sikra. I området NAUST02 blir det lagt opp til at det kan førast opp bodar/oppbevaringsnaust langs formålsgrensa i vest, men ikkje langs strandlina. Området NAUST06 er sett av til eksisterande naust. I begge desse områda er det tatt med område i kartet der det ikkje skal stå naust ifølge føresegnene. Det er u- heldig. Desse områda bør i staden setjast av som friområde, for å gjere det heilt klart at det ikkje skal byggjast naust her. Vi viser til at i arealdelen til kommuneplanen er området NAUST02 sett av til friområde, medan NAUST06 er vist som område for bustad. Fylkesmannen meiner at sidan Radøy ligg i sone 3 i «Statlige planretningslinjer for differensiert forvaltning av strandsonen langs sjøen», kan det opnast for nokre nye naust i området Men det er likevel viktig samstundes å sikre tilgang til strandsona og andre viktige grøne strukturar, for ålmenta og for framtidige busette i området. Risiko og sårbarheit Risiko og sårbarheitsanalysen er uklar og mangelfull. I ROS-analysen i planskildringa nyttar kommunen akseptkriteria frå FylkesROS. Det er problematisk då det handlar om to vidt forskjellige analyseobjekt. I arealplansamanheng må kommunen m.a. tilfredsstille krav i TEK10. 2

Det er også uklart kva som er risikovurdert. Er til dømes flaum, radon, klimaendringar, ekstremvêr, overvassproblematikk og havnivåstigning vurdert? Nokre av desse temaa er nemnde andre stadar i planskildringa, men det bør komme klart fram i sjølve ROS-analysen kva som er vurdert. Område med fare, risiko eller sårbarheit skal vere merka av som omsynssone i planen jf. PBL. 4-3, 11-8 og 12-6. Med unntak av at høgspenningsanlegg er merka av som faresone, er det ikkje gjort. ROS-analysen må nytte akseptkriteria i tråd med krav i byggteknisk forskrift (TEK10), eventuelt tilsvarande for område som ikkje er regulert i TEK10, og at område med fare, risiko eller sårbarheit må vere viste med relevant omsynssone i planen. Barn og unge I føresegn 2.1.8 står det at ved fortetting av området BF01, BF20, BF29, BF40 skal det setjast av areal til felles leikeplass. Det er ikkje sett av eit spesifikt område til leik i desse områda. Det er då lett for at leikområdet blir nedprioritert. For å sikre at det blir felles leikeplass i desse områda, bør det etter Fylkesmannen sitt syn helst visast i områdeplanen. Det bør stillast rekkefølgjekrav som omhandlar dette. Oppsummering Fylkesmannen meiner planen på nokre område strir mot nasjonale føringar for arealforvaltninga og vil invitere til ein dialog om følgjande punkt: 1. I områda som blir omtalt som småbåtanlegg blir det lagt opp til at alle naust skal få si eiga kai/ flytebrygge. Det er også lagt opp til svært tett bygging av naust på NAUST01. Fylkesmannen meiner at det strir imot nasjonale føresetnader for forvaltning av strandsona og pbl. 1-8. 2. Akseptkriteria lagt til grunn for ROS-analysen er ikkje i samsvar med lov- og forskriftskrav (TEK10). Område med fare, risiko eller sårbarheit er til dels ikkje merkte av som omsynssoner i plankartet. Det er i strid med pbl. 4-3. 3. Det er ikkje stilt rekkjefølgjekrav for å sikre etablering av leikeareal i områda BF01, BF20, BF29 og BF40. Etter Fylkesmannen sitt syn må det gjerast. Statleg samordning saksgang Føremålet med forsøket med samordning av statlege motsegner til kommunale arealplanar går fram av brev av 3.9.2013 frå Miljøverndepartementet. Målet er å få til ei meir effektiv og målretta handsaming av plansaker og eit betre samarbeid mellom kommunane og statlege styresmakter. Det er også eit mål at forsøket vil medverke til å styrke kvaliteten på dei kommunale arealplanane og gjere dei lettare å gjennomføre. Dei statlige fagorgana sender i forsøksperioden sine uttaler, med motsegn, til Fylkesmannen. Fylkesmannen samordnar høyringsuttalane i samråd med høyringsinstansane og får dermed ei utvida rolle. Fylkesmannen skal vurdere motsegner og merknader som er komne inn og gje ein samla uttale til kommunen, der det vert teke stilling til kva motsegner som skal fremjast. Fylkesmannen kan her avskjere ei motsegn, slik at denne ikkje blir fremja for kommunen, men då etter dialog med aktuell styresmakt. Fylkesmannen skal elles i vurderinga si alltid ha fokus på motsegna sitt juridiske grunnlag (forankring, tidsfrist), samt på kva for viktige nasjonale/ regionale omsyn som vert råka av planforslaget. I denne vurderinga må det òg leggjast vekt på det kommunale sjølvstyret. Fylkesmennene kan i prosjektperioden sjølv finne praktiske løysingar for samordna uttale. I Hordaland har dette blitt løyst ved at det, om mogeleg innan utløp av høyringsfristen, først vert halde eit samordningsmøte mellom aktuelle statlege styresmakter og Fylkesmannen, der innhald i motsegnspunkta og forankringa av desse vert diskutert. Deretter vert kommunen invitert til eit dialogmøte, der dei statlege innvendingane vert presentert og drøfta med kommunen som planstyresmakt. Dialogmøtet er valfritt. Men dersom kommunen ønskjer denne utvida dialogen, vert det sendt ut ein samordna uttale først i etterkant. Av denne uttalen vil det gå fram kva for motsegner som faktisk blir fremja direkte, 3

eventuelt blir avskorne eller vert rekna som uaktuelle etter at ein utvida dialog med kommunen som planstyresmakt er gjennomført. Dialogmøte med kommunen I tråd med ovannemnde opplegg for forsøksordninga vart Radøy kommune invitert til og takka ja til ein utvida dialog om motsegnspunkta. Møtet vart halde den 1.7.2015, i Statens Hus. Til stades Frå Radøy kommune: Lisbeth Toppe Alvær, kommunalsjef. Tonje Nepstad Epland, leiar for teknisk forvaltning. Frå Statens vegvesen: Kari Elster Moen, overingeniør. Marian Dagfrid Barsnes, overingeniør. Frå Fylkesmannen Lars Sponheim, fylkesmann. Egil Hauge, prosjektleiar samordningsprosjektet. Arve Meidell, seksjonsleiar, plan og beredskap KSA. Hege Brekke Hellesøe, rådgjevar - KSA. Tema som vart drøfta på møtet referat Fylkesmannen ønska velkomen. Radøy kommune orienterte om planprosessen og forslaget. Staden Bøvågen har mange kvalitetar som bustadområde og det er eit kommunalt og lokalt ønskje å utvikle staden vidare på ein god måte. Fylkesmannen sine innspel var lagt fram og drøfta. Kommunen tok innvendingane til orientering og vil arbeide vidare med planen ut frå at Fylkesmannen har motsegn, inntil at følgjande punkt blir løyste: Det blir lagt inn eit akseptabelt «tak» på talet naust i område N_01. Punkt nr.1 i føresegn 2.14.3 vert teke ut. Kommunen vil elles vurdere utnyttinga og utbyggingsmåten i område N_01 og elles sjå på om born og unge sine interesser bør sikrast betre gjennom krav om rekkefølgje, eller om kommuneplanen sine overordna føringar gjev god nok føring i så måte. Kommunen ser òg at det er visse manglar i planen i høve til risiko og tryggleik, mellom anna pga. manglande innlagt omsynssone, og vil kome attende med ei ny løysing for dette. Statens vegvesen sine motsegnspunkt og innspel til planen vart deretter drøfta. Det var semje om at: Kommunen vil sjå på ei ny løysing som inneber at parkeringsplassen ved barnehagen vert lagt utanfor byggegrensa, som SVV av har kravd må vere på 15 meter. Kommunen vurderer kravet om utforming av kryss m/ tilbaketrekt gangveg/ fortau. Statens vegvesen vil om naudsynt kunne skaffe fram nærare opplysningar om korleis motsegn på dette punktet er heimla og elles gje råd om praktiske løysingar. Avslutningsvis vart det gjeve råd om utforming av miljøgate. Kommunen vil sjå på korleis ein kan sikre tilstrekkelege areal for rigg-/ anleggsområde i planen og vil elles utvikle planen vidare, med sikte på å kome dei statlege innvendingane til planen i møte. Fylkesmannen opplyste at han i denne saka ikkje finn det rett å avskjere Statens vegvesen sin motsegner. 4

Konklusjon Fylkesmannen meiner at det på mange måtar er gjort eit godt arbeid med planen og at den vil kunne bli eit godt reiskap for vidare utvikling av Bøvågen som lokal tettstad. Vi oppfatta likevel etter dialogmøtet ei semje om at planen førebels har nokre manglar som må rettast opp. Radøy kommune vil no vurdere desse og andre innspel til planen og sjå på korleis han kan endrast for å kome dei i møte. Statens vegvesen og Fylkesmannen vil begge vere opne for ein vidare dialog om planen, slik at ein raskast råd kan kome fram til eit planframlegg som kommunen kan vedta. Skulle det vise seg at ein likevel ikkje oppnår semje om eit nytt forslag, vil alternativet vere at Radøy kommune ber Fylkesmannen om at saka vert teken opp til formell mekling, jf. PBL. 5-6. Til slutt vil vi minne om at kommunen må vurdere om dei endringane som vert gjort etter første - gongsutlegging samla vil ha eit omfang som gjer det naudsynt å leggje planen ut til nytt offentleg ettersyn. Vi ønskjer lukke til med det vidare arbeidet med planen! Med helsing Rune Fjeld assisterande fylkesmann Egil Hauge prosjektleiar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Kopi til: Hordaland fylkeskommune Postboks 7900 5020 Bergen Statens Vegvesen - Region Vest Askedalen 4 6863 Leikanger 5

Fra: Hauge, Egil <fmhoeha@fylkesmannen.no> Sendt: 16. juli 2015 13:42 Til: Postmottak Radøy Kopi: firmapost-vest@vegvesen.no; hfk@hfk.no; Moen Kari Elster (kari.elster.moen@vegvesen.no); Barsnes Marian Dagfrid (marian.dagfrid.barsnes@vegvesen.no); Meidell, Arve; Hellesøe, Hege Brekke; Tonje Nepstad Epland Emne: Samordna uttale med motsegn i sak: Offentleg ettersyn - Radøy - Bøvågen - Områdeplan Vedlegg: Samordna uttale med motsegn i sak Offentleg ettersyn - Radøy - Bøvågen - Områdeplan.pdf; BOVSVV1.pdf; BOVSVV2.pdf Hei, Vedlagt samordna uttale med motsegn i sak: Offentleg ettersyn - Radøy - Bøvågen Områdeplan. Med helsing, For Fylkesmannen Egil Hauge

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 095/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Kommunestyret i Radøy PS Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Sveinung Kvamme 15/407 15/13589 Inndekking av underskot frå 2014 Saksopplysingar: Rekneskapen for 2014 vart gjort opp med eit meirforbruk på kr 4.649.952. Dette forbruket er ført i balansen som udekka meiforbruk frå tidlegare år. I sak 030/2015 slutta kommunestyret seg til rådmannen si utgreiing, der det går fram at meiforbruket skal dekkast opp ved bruk av disposisjonsfond. Dette har fylkesmannen også lagt til grunn i samband med godkjenning av budsjettet for 2015. Disposisjonsfondet er delt opp i er rekkje underpostar, slik det går fram av eige vedlegg. Ein del av disposisjonsfondet er einingsfond, dvs fond som har vore bygd opp på grunnlag av mindreforbruk i dei einskilde einingane gjennom ei årrekkje. Samla utgjer einingsfonda ein sum på ca 2,5 mill. Dei andre postane er tidlegare overskot, løyvingar eller restar på løyvingar som kommunestyret har gjort. Mange av postane er meir enn 10 år gamle, og har ikkje relevans som anna enn «unytta overskot». Samla disposisjonsfond er kr 5.883.353, og etter inndekking av underskot frå 2014 vil det stå att kr 1.233.401. I budsjettet for 2015 har kommunestyret lagt til grunn at det skal brukast kr 400.000 av disposisjonsfondet i drifta. Når dette er brukt, vil rest disposisjonsfond vera kr 833.401 pr 31.12.2015. Månadsrapportane så langt gjennom 2015 tyder på at det vil bli meirforbruk i 2015. Dersom meirforbruket blir større enn rest disposisjonsfond pr 31.12.2015, må meirforbruket dekkast over drifta i seinare år, seinast innan utgangen av 2018. Rådmannen meiner difor at det resterande disposisjonfondet ikkje skal vera øyremerka til noko føremål, og rår difor til at disposisjonsfondet vert «sanert», slik at ein berre har konto 2.56080.001, Disposisjonsfond- fritt, att i balansen. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Meirforbruket i 2014, kr 4.649.952 vert dekka inn ved å nullstilla alle ubundne driftsfond, og føra restsummen på konto 2.56080.001 som fritt disposisjonsfond. Vedlegg: Balanse_ubundne_driftsfond

Ubundne driftsfond (disposisjonsfond) Konto Til no i 2015 31.12.2014 256080001 Disposisjonsfond - fritt -508 691-508 691 256080011 Kompetanseutvikling og opplæring -150 469-150 469 256080070 Kvalitetskommuneprogrammet -27 293-27 293 256080145 Landbruksfond -78 850-78 850 256080167 Trafikksikringsplan -105 000-105 000 256080170 Folkehelsetiltak -150 000-150 000 256080201 Austebygd skule -201 719-201 719 256080202 Hordabø skule -156 838-259 018 256080203 Manger skule -74 962-74 962 256080204 Sæbø skule 21 663 21 663 256080209 Radøy ungdomsskule 47 205 47 205 256080211 Austebygd barnehage -107 860-107 860 256080212 Bø barnehage -29 845-29 845 256080213 Prestmarka barnehage -171 433-171 433 256080214 Sæbø barnehage 121 458 121 458 256080215 Radøy bibliotek -666-666 256080220 Musikk- og kulturskulen -112 378-112 378 256080301 OMSUT -96 206-96 206 256080313 Frivilligsentralen -42 809-42 809 256080322 Fysioterapi -9 666-9 666 256080324 Radøy legesenter -261 201-261 201 256080327 Velferdssenteret -918 601-918 601 256080329 Radøy matsørvis -26 385-26 385 256080330 Heimetenesta -505 561-505 561 256080350 Barne- og familietenesta 260 443 260 443 256080399 Sjølvstyrte einingar -250 195-250 195 256080402 Opplæring PLOMS -50 000-50 000 256080601 Pensjonsfond -381 205-381 205 256080602 Forsikringsfond -124 464-124 464 256080613 Kommunalt næringsfond -788 336-788 336 256080615 Flyktningar -504 416-604 416 256080620 Fritidsklubb -15 940-15 940 256080624 Inventarfond -53 600-53 600 256080625 Vedlikehaldsfond -75 000-75 000 256080630 EDB-fond -1 745-1 745 256080640 Renovasjon -2 788-2 788 256080650 Ungdomskommune 2014-250 000-250 000 256080660 Nynorskpris 2014-100 000-100 000 SUM -5 883 353-6 085 533 Sum einingsfond, blått felt -2 515 556 Udekka underskot frå 2014 4 649 952 Vedteken fondsbruk 2015 400 000 Rest fond etter inndekking og bruk 2015-833 401

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 096/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Kommunestyret i Radøy PS Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Sveinung Kvamme 14/1418 15/13618 Justering av investeringsbudsjett 2015 Saksopplysingar: Investeringsbudsjettet for 2015 vart vedteke av kommunestyret i sak 047/2014. I juni 2015 vart det vedteke mindre justeringar knytt til breibandsutbygging og bruk av posten mindre investeringar, men det vart ikkje vedteke talmessige endringar. Kommunestyret har vorte informert om framdrifta i investeringsprosjekta i tertialmelding for første tertial i sak 029/2015 og andre tertial i sak 052/2015. I det følgjande vil rådmannen kommentera prosjekt som krev budsjettjustering. Investeringsskjema 2B for justering 2015 følgjer som vedlegg til denne saka. Rådmannen legg til grunn at prosjekt som ikkje er kommenterte, vert gjennomført tilnærma i samsvar med budsjett. Prosjekt utskifting av bilar vert splitta i to, bilar heimetenesta prosjekt 3220001 kr 343.000 og bil feiar prosjekt 6510004 kr 157.000,-. Den samla ramma for kjøp av bilar vert såleis ikkje endra. Sal av brukte bilar vert ført som finansieringsinntekt i investeringsrekneskapen. På Olsvollstranda industriområde, prosjekt 1438001, er det løyvd kr 500.000 i budsjettet for 2015. Rådmannen reknar med at det berre vert bokført mindre kostnader resten av 2015. Vidare tilrettelegging av feltet vil krevja betydeleg ressursinnsats, og rådmannen vurderer som ikkje retningssvarande å setja i verk ytterlegare tiltak no. Løyvinga til prosjektet vert difor føreslegen redusert med kr 250.000. Prosjekt 1583001, investering kyrkjer er budsjettert med kr 3.250.000. Det er så langt overført midlar til Radøy sokn knytt til reiskapshus ved Hordabø kyrkje, kr 250.000 og kostnader i samband med sikring av Manger kyrkje, kr 272.973. Frå Radøy sokn vert det opplyst at det vil berre gå med nokre småsummar ut 2015. Rådmannen gjer difor framlegg om å redusera løyvinga til prosjekt 1583001 frå kr 3.250.000 til kr 550.000. Prosjekt 1908045 VISMA Enterprise er ikkje budsjettert for 2015. Faktura på siste 10% av etableringslisensen vart først fakturert i januar 2015, basert på aksept av leveransen. Etter planen skulle all fakturering vore gjort i 2014, men av avtaletekniske årsaker kom sluttfaktura seinare enn føresett. Rådmannen ber om at kommunestyret løyver kr 119.000 til dette prosjektet. På prosjekt 1908101, breiband infrastruktur, vart det løyvd kr 700.000 av kommunestyret. Av saksutgreiinga til juni-møtet gjekk det fram at denne løyvinga heller burde nyttast til bygging av mobilmast på Austebygd. Rådmannen ber difor om at løyvinga på kr 700.000 vert flytta frå prosjekt 1908101 Breiband infrastruktur til prosjekt 1908102 Mobilmast Austebygd. Arbeidet med bygging av

mast har vore på anbod, og arbeidet vil verta gjennomført i 2016. Det vil gå med om lag kr 100.000 til grunnkjøp, anbodsprosess mv. i 2015, og løyvinga i 2015 kan såleis reduserast med kr 600.000. Kostnaden i 2016 vert ca 1,4 mill, men vi får tilskot frå fylkeskommunen på ca 1 mill. På prosjekt 2110004, parkeringsplass Austebygd skule, er det i utgangspunktet ikkje løyvd midlar i 2015. Det har i 2015 kome på kostnader til kjøp av grunn, og det vil koma på kostnader til oppmåling m.v. Samla kostnader vert om lag kr 50.000,-. Då budsjettet vart vedteke for 2015, var det lagt til grunn at desse kostnadene ville vert ført i 2014, slik at det ikkje var trong for løyving i 2015. Det tok lengre tid enn føresett å få på plass grunnavtale og gjera oppmåling. Rådmannen ber om at kommunestyret løyver kr 50.000 til avslutning av prosjektet i 2015. I investeringsbudsjettet er det løyvd kr 100.000 til utområdet ved Radøy ungdomsskule, prosjekt 2190013. Her vert det bygd amfi på uteområdet, i samsvar med skulen sine ønskje. Før avtale vart inngått, var det klart at prosjektet ville bli dyrare enn dei avsette kr 100.000. Rådmannen har vurdert løysinga som god, og har vore innstilt på å mellombels nytta midlar frå prosjekt mindre investeringar, for å sikra framdrift i prosjektet. Det er førebels ikkje bokført kostnader i dette prosjektet, men arbeidet er i gong, og samla kostnad ser ut til å verta om lag kr 200.000,-. Rådmannen ber difor om ei tilleggsløyving på kr 100.000 til uteområdet. Utbygging av nye sjukeheimsplassar vart lagt inn i budsjettet med kr 2 mill i 2015, som var føresett brukt til 4 nye plassar. Situasjonen no er at trongen for nye sjukeheimsplassar ser ut til å vera mindre enn føresett dei næraste åra, men frå 2020 reknar ein med trong for ytterlegare sjukeheimsplassar. Velferdssenteret har nytta to av omsorgsbustadene til sjukeheimsplassar, men desse plassane vert no tilbakeført til ordinære plassar, som kan leigast ut på vanleg måte. Rådmannen rår difor til at løyvinga til sjukeheimsplassar, prosjekt 3210007 kr 2.000.000 i 2015, vert trekt attende. Til prosjekt 4800102 Fosnstraumen steinaldersti vart det løyvd kr 100.000 i budsjettet for 2015. Midlane er lagt inn som kommunal eigendel i samband med fysiske installasjonar og tilrettelegging av steinaldersti. Vi har fått tilsegn om fleire tilskot, men det ser ikkje ut til at ein kjem i gang med arbeidet i 2015. Kr 100.000 vert difor trekt attende i 2015. Dersom tiltaket vert realisert i 2016, kan kostnadene inngå i prosjekt 1920001, mindre investeringar. Det har vore gjort ein god del arbeid med Turveg/lysløype Manger, prosjekt 4800103, men det har oppstått fleire utfordringar undervegs, m.a. steinalderfunn, som har seinka prosjektet. Prosjektet er teke med i budsjett 2016 med 2 mill, og rådmannen ber om at løyvinga i 2015 vert redusert frå kr 1 mill til kr 200.000, som dekkar påkomne kostnader i 2015. Prosjekt 6000101 Lagerbygg Solendmyra fekk ei løyving på kr 500.000 i budsjett 2015. Kostnadene ser ut til å verta noko lågare enn føresett, først og fremst fordi rammekonstruksjonen i lagerbygget er i god nok stand til at den kan brukast som grunnlag for nytt bygg. Prosjekt 6000101 vert difor føreslege redusert med kr 60.000,- Ombygging Grønålen, prosjekt 6104002 har i budsjettet ei løyving på kr 500.000,-. Dette var tenkt nytta til oppgradering av det eine av husværa i tomannsbustaden. Av fleire grunnar er arbeidet ikkje starta opp, og rådmannen ber om at løyvinga på kr 500.000 vert trekt attende i 2015. Rådmannen vil på nytt vurdera kva som skal gjerast med husværet, og kjem attende med nærare utgreiing. I formannskapet, sak 079/2015 vart prosjekt renseanlegg/kloakksanering Manger utsett, og saka skal opp til ny handsaming når rådmannen har vurdert andre og mindre omfattande alternativ. Det vil uansett gå med ein del kostnader i 2015, og rådmannen ber om at løyvinga til prosjekt 6310005

Renseanlegg/sanering Manger vert redusert frå kr 9.000.000 til kr 1.000.000. Prosjekt 6700101 Nærmiljøtiltak Bø vert ikkje gjennomført i 2015,då områdeplanen ikkje er vedteken. Prosjektet er med i rådmannen sitt framlegg til investeringsbudsjett for 2016. Det vil likevel koma på ein del kostnader i prosjektet i 2015, og rådmannen ber om at kr 300.000 vert ståande att som løyving på dette prosjektet. Dei samla investeringane vert redusert med kr 17.441.000 i 2015. Alle investeringsinntekter skal nyttast til finansiering av dei samla investeringskostnadene. Unytta lånemidlar vert overført til 2016. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Investeringsbudsjettet for 2015 vert justert i samsvar med vedlagt skjema 2B 2015. Alle investeringsinntekter skal nyttast til finansiering av dei samla investeringskostnadene. Unytta lånemidlar vert overført til 2016. Vedlegg: Investeringsoversyn skjema 2B 2015 justering desember

Skjema 2 B 2015 - justering investeringar Prosjekt Rekneskap Budsjett justert Justering Budsjett vedteke 1280001 Utskrifting av bilar 0 0-500 000 500 000 1438001 Olsvollstranda industriområde 202 106 250 000-250 000 500 000 1530012 Radøyhallen oppgradering 2015 272 213 1 475 000 1 475 000 1583001 Investering kyrkjer 532 973 550 000-2 700 000 3 250 000 1908020 VISMA Enterprise 118 750 119 000 119 000 0 1908045 IKT investering IKT Nh 0 314 000 314 000 1908101 Breiband infrastruktur 0 0-700 000 700 000 1908102 Mobilmast Austebygd 67 793 100 000 100 000 0 1920001 Mindre investeringar 157 083 500 000 500 000 2110004 Austebygd skule parkeringsplass 20 000 50 000 50 000 0 2130004 Manger skule parkering og uteområde 10 000 1 000 000 1 000 000 2190013 Radøy ungdomsskule uteområde 0 200 000 100 000 100 000 2712005 Bø barnehage oppgradering 0 100 000 100 000 3210006 Velferdssenteret utvendig oppgradering 160 553 1 000 000 1 000 000 3210007 Nye sjukeheimsplassar 0 0-2 000 000 2 000 000 3220001 Heimetenesta - bilar 343 027 343 000 343 000 0 3220002 Heimetenesta - utvida lokale 934 380 3 200 000 3 200 000 4800101 Turstiar og friluftstiltak 99 844 200 000 200 000 4800102 Fosnstraumen - steinaldersti 0 0-100 000 100 000 4800103 Turveg/lysløype Manger 51 245 200 000-800 000 1 000 000 6000101 Lagerbygg Solendmyra 336 902 440 000-60 000 500 000 6103001 Helsehuset ombygging 373 418 1 500 000 1 500 000 6104002 Ombygging Grønålen 0 0-500 000 500 000 6110001 Universell utforming 0 150 000 150 000 6190001 Branntekniske investeringar 494 094 1 000 000 1 000 000 6210006 Hovudleidning Lifjell - Manger 5 019 962 6 000 000 6 000 000 6310005 Reneseanlegg Manger/sanering 560 889 1 000 000-8 000 000 9 000 000 6510002 Brannvernutstyr 85 467 100 000 100 000 6510003 Brannbil 2014 925 000 3 400 000 3 400 000 6510004 Feiarbil 2015 157 000 157 000 6700003 Asfaltering kommunale vegar 1 392 885 1 500 000 1 500 000 6700101 Nærmiljøtiltak Bø 0 300 000-2 700 000 3 000 000 6705001 Oppgradering kommunale bruer -92 940 0 0 6764001 Trafikksikring 139 688 200 000 200 000 SUM 12 205 332 25 348 000-17 441 000 42 789 000

Regnskap 2014 295 896 642 755 0 250 000 1 804 528 1 060 588 0 0 206 250 441 055 0 0 0 1 107 567 0 170 000 0 0 0 0 0 0 0 0 1 184 304 208 996 0 159 239 0 1 502 958 0 1 382 028 0 10 416 164

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 081/2015 Formannskapet i Radøy PS 05.11.2015 Kommunestyret i Radøy 015/2015 Radøy eldreråd PS 13.11.2015 011/2015 Råd for menneske med nedsett funksjonsevne PS 13.11.2015 089/2015 Formannskapet i Radøy PS 12.11.2015 097/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 PS Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Sveinung Kvamme 15/1065 15/12799 Budsjett 2016 og økonomiplan 2016-19 Saksopplysingar: Rådmannen legg med dette fram forslag til drifts- og investeringsbudsjett for 2016 og økonomiplan for 2016-19, jf eig budsjettdokument som vedlegg til denne saka. Alle aktuelle skatte- og gebyrsatsar budsjettdokumentet, og det er såleis ikkje trong for særskilte vedtak for låneopptak, skatteøyre el.l. I den grad den politiske handsaminga fører til endringar i føresetnadene, tilrår rådmannen at dette vert gjort gjennom å laga ein ny, oppdatert versjon av budsjettdokumentet. Dette sikrar konsistens og gjer det lettare i ettertid å sjå kva som faktisk er gjeldande budsjett. Etter endeleg vedtak i formannskapet, må dokumentet leggjast til offentleg ettersyn i minst 14 dagar før handsaming i kommunestyret. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Budsjett for 2016 og økonomiplan 2016-19 vert vedteke i samsvar med framlagt budsjettdokument frå rådmannen. Formannskapet i Radøy - 081/2015 FS - handsaming: Rådmannen har i det framlagde budsjettet for 2016 lagt opp til eit netto driftsresultat på ca 3 mill, eller 0,8% av netto driftsinntekter, noko rådmannen som eit minimum, men likevel tilfredsstillande. Drifta i 2016 skal såleis i all hovudsak vera ei vidareføring av drifta hausten 2015. Rådmannen sitt budsjettframlegg har samla investeringar på 34,8 mill i 2016. Det aller meste må finansierast ved låneopptak. Det vil vera om lag 17 mill. kroner i unytta lånemidlar frå 2015 som kan

nyttast i 2016, og låneopptak i 2016 vert difor 15,7 mill. etter rådmannen sitt framlegg. I tillegg kjem lån på 3 millionar til vidare utlån. Rådmannen oppmoda formannskapet om ikkje å redusera på overskotet i budsjettet. Han framheva behovet for å ha ein buffer til å kunna justera med undervegs. Han ba også om at budsjettposten for mindre investeringar ikkje må reduserast. Det er nødvendig med ein buffer til uføresette tiltak. Økonomisjefen gav formannskapet ei generell og grundig innføring i budsjett og økonomiplanprosessen, før han gjekk over til konkrete tal i budsjettframlegget. Formannskapet gjorde ei første drøfting av budsjettet, og rådmannen svara på ulike spørsmål. Budsjettet for 2016 kjem til ny handsaming på neste møte i formannskapet. FS - vedtak: Formannskapet i Radøy - 089/2015 FS - handsaming: Det vart stilt ei rekkje spørsmål som rådmannen og økonomisjefen svara på. Det kom ulike innspel i budsjettdebatten. Kenneth Taule Murberg (H) presenterte hovudtrekk i Høgre sitt framlegg til endringar i rådmannen sitt budsjettframlegg. Dei andre partia legg fram sine framlegg på neste møte i formannskapet. Det vart ikkje gjort noko realitetshandsaminga av budsjett og økonomiplan i dette møtet. FS - vedtak: Radøy eldreråd - 015/2015 ELD - handsaming: Økonomisjef Sveinung Kvamme la fram budsjettforslaget for råda, tilsvarande presentasjonen han hadde hatt for formannskapet. Etter presentasjonen vart det ei drøfting og nokre spørsmål kring universell utforming. Liv Berith Rath: Ei meir tydeleg merking av inngangsparti på ungdomsskulen og Radøyhallen og betre utelys mellom bygga vil betra den universelle utforminga der. Leiar for råd for menneske med nedsett funksjonsevne, Liv Berith Rath, la fram forslag om løyving til universell utforming av badeplass. Dette er alt vedteke på eit tidlegare møte, og no bør dette koma som eit forslag til budsjettet. Forslag: Eldrerådet og råd for menneske med nedsett funksjonsevne vil fremja forslag om at det vert løyv 150 000,- til universell utforming av ein badeplass i Radøy kommune. Det er ikkje teke stilling til

kva badeplass ein skal opprusta, men rår til at ein spør brukarane. Forslaget vart samrøystes vedteke av dei to råda. ELD - vedtak: Budsjett for 2016 og økonomiplan 2016-19 vert vedteke i samsvar med framlegt budsjettdokument frå rådmannen med følgjande tillegg: Eldrerådet og råd for menneske med nedsett funksjonsevne vil fremja forslag om at det vert løyv 150 000,- til universell utforming av ein badeplass i Radøy kommune. Det er ikkje teke stilling til kva badeplass ein skal opprusta, men rår til at ein spør brukarane. Råd for menneske med nedsett funksjonsevne - 011/2015 RMNF - handsaming: RMNF - vedtak: Vedlegg: Budsjett_2016_framlegg_raadmann

Budsjett 2016 Budsjettdokument for 2016 og økonomiplan for 2016-19 Rådmannen sitt framlegg til formannskapet Dato: 28.10.2015

Driftsbudsjett 2016 Tryggleik, trivsel og livskvalitet for alle Framlegget til budsjett for 2016 byggjer på rekneskapen for 2014, budsjett 2015 og statsbudsjettet for 2016. Budsjettet for 2016 legg i hovudsak opp til å vidareføra drifta på dagens nivå. Dette vil vera utfordrande, men med dei tala for inntekter og utgifter som er kjende så langt i budsjettprosessen, er dette mogleg. Det er heilt avgjerande å ha eit realistisk budsjett med eit minimumsnivå av planlagt mindreforbruk, noko dette budsjettet legg opp til. Dei økonomiske rammene er fortsatt svært stramme og det er viktig å halda fram med nøktern drift, med kontinuerleg kostnadsfokus i heile organisasjonen for å få til eit godt økonomisk resultat. Betinga stillingsstopp og stillingsgruppe for vurdering av utlysning av alle stillingar for meir enn fire veker er eit av tiltaka som vil bli vidareført i 2016, i tillegg til periodisert budsjett, klår budsjettdisiplin og månadlege økonomirapportar frå tenesteleiarane. Høgt sjukefråvere er dyrt for kommunen og det vil bli arbeidd vidare med ulike tiltak for å prøva redusera sjukefråveret i organisasjonen. Systematisk arbeid med styring, utvikling og kvalitetssikring av tenestene vil halda fram i 2016. Systematisk oppfølging av investeringspostane, med blant anna prosjektorganisering for å sikra igangsetting og god gjennomføring, vil vidareført og styrka. kva veg Radøy går vil liggja føre i løpet av første halvår 2016 og dette kan føra med seg større ressursbruk også i andre delar av organisasjonen. Dette må rådmannen koma attende til når meir er klart. Nytt målstyringsdokument vil bli lagt ved budsjettet. Arbeidet med å gjera målstyring til eit tenleg verktøy i styringa av drifta vil bli forsterka i 2016. Det skal rapporterast på måla i målstyringsdokumentet minst to gonger i året til overordna administrativt nivå, og vil på slutten av året danna grunnlag for årsrapporten. Kommunen som tenesteleverandør Radøy kommune skal levera ei rekkje tenester til innbyggjarane i Radøy, frå jordmortenester ved fødsel, via barnehage og skule under oppveksten, til pleie- og omsorgstenester til eldre og andre som har trong for pleie, tilsyn eller anna hjelp til å meistra kvardagen. I tillegg skal det leverast mange andre tenester undervegs, frå musikk- og kulturskule til vassforsyning og stell av grøntanlegg. Til å finansiera alt dette får kommunen overført midlar frå staten i form av rammetilskot og skatt, i tillegg til ymse andre tilskot og overføringar. Innbyggjarane betalar eigedomsskatt 5200 og gebyr eller eigenbetaling for ein del tenester. Til saman må dette «gå rundt» og samstundes gje tilstrekkeleg overskot til at kommunen ikkje vert utarma over tid. Staten fastset storleiken på rammetilskot, og langt på veg skatt, i statsbudsjettet. Rammetilskotet kan kommunen ikkje påverka på annan måte enn gjennom folketalet. Refusjoninntekter og overføringar er i stor grad knytt til produksjon av tenester og skal i beste fall dekka kostnadene som følgjer av dette. Eigenbetalingar og gebyr er regulerte anten gjennom sjølvkost eller direkte i forskrift. Dei samla inntektene er såleis lite påverkelege, og dei ein kan gjera noko med, er det som regel vanskeleg å auka utan at dette fører til minst like store meirkostnader. Dette er noko av det som skil kommunebudsjett frå budsjett i private verksemder. Rammetilskot Diagrammet på nedst på denne sida syner at vi har hatt svak tilbakegang i folketalet frå 1.1.2014 til 1.1.2015, slik at vi pr 1.1.2015 hadde 5.014 innbyggjarar. Framskrivingstala for 2017-19 er basert på Statistisk Sentralbyrå sin framskrivingsmodell, etter den såkalla MMM-varianten. Frå 1.7.2014 til 1.7.2015 har vi derimot hatt vekst frå 5.003 til 5.046. Folketalsutviklinga pr 1.7. er vesentleg i høve til Folketalsutvikling God leiing i heile organisasjonen er viktig og påverkar evna til gode tenester, sjukefråvære og evna til god økonomisk drift. Det vil såleis vera fokus på leiing og leiarskapet i organisasjonen. Leiarprogrammet som vart starta opp i 2015 i samarbeid med AFF, vil halda fram i 2016. Leiarprogrammet er finansiert av OU-midlar frå KS og gjennomføringa vil dermed i liten grad påverka driftsrekneskapen. Arbeidet med kommunereforma vil framleis krevja ein del ressursar i toppleiinga i kommunen. Avgjerd på 5000 4800 4600 4400 4200 4000 2 Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 Hovudoversikt drift Rekneskap 2014 Budsjett 2015 regulert Budsjett 2016 Brukarbetalingar 18 209 036 17 110 000 16 880 000 Andre sals- og leigeinntekter 27 580 579 26 026 000 27 550 500 Overføringar med krav til motytingar 44 397 122 30 810 000 33 223 240 Rammetilskot frå staten 144 968 820 146 206 000 147 523 000 Andre statlige overføringar 8 920 768 6 739 000 9 920 000 Andre overføringar 165 666 - - Skatt på inntekt og formue 110 957 327 113 588 000 122 257 000 Eigedomsskatt 11 554 856 11 728 000 11 931 000 Sum driftsinntekter 366 754 172 352 207 000 369 284 740 Lønsutgifter 211 735 611 204 971 000 214 540 846 Sosiale utgifter 58 309 823 62 632 000 63 347 705 Kjøp som inngår i kommunal prod. 46 738 231 40 702 000 41 277 605 Kjøp som erstattar egen prod. 24 008 543 23 441 000 23 392 440 Overføringar 26 292 897 16 250 000 17 311 000 Avskrivningar 13 913 740 12 937 000 13 500 000 Fordelte utgifter -3 367 585-3 166 000-3 152 000 Sum driftsutgifter 377 631 261 357 767 000 370 217 596 Brutto driftsresultat -10 877 088-5 560 000-932 856 Renteinntekter, utbytte og eigaruttak 8 237 638 4 609 000 3 713 000 Mottekne avdrag på lån 24 740 60 000 60 000 Sum eksterne finansinntekter 8 262 378 4 669 000 3 773 000 Renteutgifter, provisjon og andre finansutgifter 6 546 313 5 800 000 5 482 000 Avdragsutgifter 8 210 680 7 950 000 7 800 000 Utlån 321 812 60 000 60 000 Sum eksterne finansutgifter 15 078 804 13 810 000 13 342 000 Resultat eksterne finansieringstransaksjon -6 816 426-9 141 000-9 569 000 Motpost avskrivningar 13 913 740 12 937 000 13 500 000 Netto driftsresultat -3 779 774-1 764 000 2 998 144 Bruk av overskot frå tidl år 93 592 - - Bruk av disposisjonsfond 478 298 800 000 - Bruk av bundne fond 1 106 955 966 000 576 000 Sum bruk av avsetningar 1 678 845 1 766 000 576 000 Overført til investeringsrekneskapen 895 000 - - Avsetningar disposisjonsfond 1 654 023-20 000 Avsetningar til bundne fond Sum avsetjing til fond 2 549 023-20 000 Netto avsetningar -870 178 1 766 000 556 000 Rekneskapsmessig mindreforbruk -4 649 952 2 000 3 554 144 inntektene, då rammetilskotet for 2016 vert rekna ut etter talet på innbyggjarar pr 1.7.2015. For skattinngangen og inntektsutjamninga er det folketalet pr 1.1.2016 som er avgjerande. Tabellen på neste side syner fordelinga av rammetilskotet for dei siste tre åra. Vi ser at innbyggjartilskotet for 2016 har auka med ca 2,2 mill samanlikna med 2015, mendan utgiftsutjamninga har gått ned med knapt 3 mill. I statsbudsjettet er det lagt opp til at skatteinngangen aukar med ca 8,7 mill. i 2016 samanlikna med 2015. Sum rammetilskot og skatt aukar med nær 10 mill for Radøy kommune. Samanlikna med tilsvarande tal for 2015 utgjer dette ein auke på 3,8%. Pårekna pris- og lønsvekst er sett til 2,7%. Det vil seia at kommunen i teorien har fått ein realvekst i dei frie inntektene i 2016. Utgiftsutjamninga gir noko lågare tilskot i 2016 enn i 2015. Utgiftsutjamninga er eit komplisert system med kriteria og vekting, som gir eit tillegg eller frådrag til innbyggjartilskotet. For Radøy sin del har vi eit samla utgiftsbehov som er 6,83% høgare enn landsgjennomsnittet. Dette gir 16,951 mill i utgiftsutjamning i 2016. Skjønstilskot frå Fylkesmannen er gitt 3 Budsjett Radøy kommune 2016 med 3,6 mill. for 2016, som er ein auke på 0,4 mill frå 2015. Av desse midlane skal kr 300.000 nyttast til gjennomgang av organiseringa av tenestetilbodet ved Omsut. Skatteinntekter I framlegget til statsbudsjett er det rekna med ein nominell skatteauke for kommunane frå 2015 til 2016 med 7,4%. Det er lagt opp til at skatteøyret vert 11,8%, ein auke frå 11,35% i 2015. Endeleg sats vert først fastsett ved handsaming i Stortinget, og rådmannen legg til grunn at Radøy kommune følgjer satsane som vert vedtekne av Stortinget for 2016. Auken i det kommunale skattaøyret

Driftsbudsjett 2016 Budsjettskjema 1A Rekneskap 2014 Budsjett 2015 reg Budsjett 2016 Skatt på inntekt og formue 110 957 327 113 588 000 122 257 000 Ordinært rammetilskot 144 968 820 146 206 000 147 523 000 Eigedomsskatt 11 554 856 11 728 000 11 931 000 Andre generelle statstilskot 8 920 768 6 739 000 9 920 000 Sum frie disponible inntekter 276 401 771 278 261 000 291 631 000 Renteinntekter og utbyte 8 237 638 4 609 000 3 713 000 Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter 6 546 313 5 800 000 5 482 000 Avdrag på lån 8 210 680 7 950 000 7 800 000 Netto finansinntekter/-utgifter -6 519 354-9 141 000-9 569 000 Til dekking av meirforbruk frå tidl. år - - - Til ubundne avsetjingar 895 000 - - Til bundne avsetjingar 1 654 023-20 000 Bruk av mindreforbruk frå tidl år 93 592 - - Bruk av ubundne avsetjingar 478 298 800 000 - Bruk av bundne avsetjingar 1 106 955 966 000 576 000 Netto bruk av fond/avsetjing til fond -870 178 1 766 000 556 000 Overført til investeringsrekneskapen - - - Til fordeling drift 269 012 239 270 886 000 282 618 000 Sum fordelt til drift (frå skjema 1B) 273 662 191 270 884 000 279 063 856 Meirforbruk/mindreforbruk -4 649 952 2 000 3 554 144 Budsjettskjema 1B Rekneskap 2014 Budsjett 2015 just Budsjett 2016 Stab og politisk 15 949 414 18 163 000 18 119 849 Oppvekst 104 678 983 108 087 000 107 779 821 Helse og omsorg 123 723 205 119 181 000 125 657 318 Drift og forvaltning 27 354 909 25 453 000 27 506 868 Finans 1 995 681 Sum drift 273 662 191 270 884 000 279 063 856 må sjåast i samanheng med målsetjinga om at skattedelen skal utgjera om lag 40% av inntektene for kommunane. Skatteinngangen er alltid usikker, men sidan Radøy kommune har skatteinngang under 90% av landsgjennomsnittet, får lokal endring i skatteinngangen lite å seia for inntekta vår. Til gjengjeld vil endring i skatteinngangen på landsplan ha sterk innverknad. Dette skuldast ordninga med inntektsutjamning. Inntektsutjamninga blir i rekneskap og budsjett ført som ein del av rammetilskotet. I framlegget til statsbudsjett går det fram at auka frie inntekter er tenkt å dekka auka ressursinnsats på følgjande område: Endring i folkemengd og alderssamansetjing Auka pensjonskostnader Auka sasting innan rusomsorg Auka sasting på helsestasjon og skulehelseteneste Meir fleksible barnehageopptak Rammetilskot og skatt (tal i heile tusen) 2014 2015 2016 Innbyggjartilskot (lik sum pr innbyggjar i heile landet) 114.879 112.191 114.384 Utgiftsutjamning 16.358 19.924 16.951 Overgangsordningar 1.180 440 1.016 Saker med særskilt fordeling 247 437 723 Ordinært skjøn 3.200 3.200 3.600 Inntektsutjamning 9.206 10.105 10.849 Skatteinngang 110.958 113.588 122.257 Sum rammetilskot og skatt 256.027 259.900 269.800 4 Midlane er ikkje øyremerka, og det er kommunestyret som prioriterer bruken av dei samla frie inntektene. Av andre endringar frå 2015 kan nemnast at tilskotet til ØH-senger er innlemma i rammetilskotet frå 2016. For Radøy kommune utgjer dette om lag 1,2 mill. Dette er midlar som i praksis blir overført til Lindås kommune, som driv ØH-sengene i regionen. Vidare er skatteoppkrevjarfunksjonen føresett overført til staten pr juni 2016, og rammene er redusert med kr 751.000 som følgje av dette. Vi har i dag skatteoppkrevjarfunksjonen som eit interkommunal samarbeid med Lindås som vertskommune. Dersom denne endringa faktisk vert gjennomført, må det avklårast korleis innkrevjing av eigedomsskatt og kommunale gebyr skal gjerast frå juni 2016. Det er i budsjettet lagt til grunn redusert overføring til Lindås, utan at realiteten i dette er avklåra. Pensjonskostnaden har i 2015 auka mindre enn tidlegare føresett. For Sta- Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 tens Pensjonskasse sin del er pårekna kostnad i 2016 ca 13% lågare enn kostnaden i 2014. I KLP har kostnaden berre auka med ca 1,77% frå 2015 til 2016. Eigedomsskatten vert føreslegen vidareført med 7 som hovudsats, men med 3 på bustader og ubygde grunnstykke. Integreringstilskotet aukar noko som følgje av nye flyktningar som har kome i 2015 og det ein reknar med skal koma i 2016. Det er lagt til grunn 9 nye flyktningar, pluss tre familiegjenforeningar. Det vert tilført ekstra midlar til NAV sosial og til fellestenester helse og omsorg som kompensasjon for auka kostnader til flyktningar. Mottak av flyktningar ut over dette, må takast som eiga sak i løpet av 2016. Renteinntekter og utbytte er sett til kr 3,7 mill. Aksjeutbyttet i BKK er sett til kr 2.960.000 som svarar til det vi mottok frå BKK i 2015. Renteinntekter av bankinnskot er sett til kr 200.000 Det er då lagt til grunn at lån vert teke opp tidleg i året, og plassert på gjeldande rentevilkår gjennom året. Rentenivået på innskot er knytt til 3 månaders NIBOR. I starten av 2015 låg NIBOR på 1,39%, og har i løpet av året falle til 1,16% pr september. Utviklinga i NIBOR er vanskeleg å spå. Renteutgifter er estimert til ca 5,5 mill i 2016. Kommunen har fastrenteavtale på tre lån i Kommunalbanken, bundne til 2,49 % fram til 2019. Denne rentebindinga vart gjort i august 2014, og på dette tidspunktet vurderte rådmannen det som rett å gå inn for binding i fem år, for å sikra føreseieleg rente på ein del av lånemassen. Vidare har kommunen fastrente på nokre lån i Husbanken, bunde til 2,1% i 5 år frå november 2012. For dei resterande låna har vi flytande rente. Den flytande renta i Kommunalbanken er for tida (oktober 2015) 1,66%. Mykje tyder på at rentenivået vert liggjande ganske flatt i i ein lengre periode, sjå Noregs bank si rentevifte i diagrammet nedanfor. Rådmannen har difor valt å setja rentenivået i 2016 til 1,7% på lån med flytande rente. Avdragskostnaden er sett til 7,8 mill i 2016. Kommunen er pålagt å betala avdrag kvart år, og det er fastsett retningsliner for å rekna ut minsteavdrag, der ein legg til grunn vekta gjennomsnitt basert på avskrivingstida til dei Figur 2.4a Anslag på styringsrenten i referansebanen med sannsynlighetsfordeling. 1) Prosent. 1. kv. 2008 4. kv. 2018 2) 7 6 5 4 3 2 1 0 1 2 ulike anleggsmidlane. Fylkesmannen legg til grunn at avdraga bør vera 3,5% av lånegjelda kvart år, noko som ville gitt om lag 8,4 mill i avdrag. Rådmannen held seg til at avdrag på 7,8 mill i 2016 er innfor kommunelova sine reglar. Brutto lånegjeld, inkl. lån til vidare utlån, vil pr 1.1.2016 vera ca kr 270 mill. Med planlagde låneopptak og avdrag i 2016, vil lånegjelda auka til ca 277 mill ved utgangen av 2016. Radøy kommune har ei lånegjeld som er lågare enn mange andre kommunar, men likevel er gjelda høg i absolutte tal. Vi har lågare skatteinngang og høgare utgifter enn gjennomsnittskommunen, og må difor ha lågare gjeldsgrad. Eit mykje nytta samanlikningstal for å vurdera gjeldsnivået er netto lånegjeld i prosent av sum brutto driftsinntekter. Rekna på denne måte var lånegjelda 57,1% i 2010, 54,6% i 2012 og 57,0% 30% 50% 70% 90% 3 3 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 1) Usikkerhetsviftene er basert på historiske erfaringer og stokastiske simuleringer fra vår makroøkonomiske hovedmodell, NEMO, se ramme på side 20. Usikkerhetsviften for styringsrenten tar ikke hensyn til at det kan eksistere en nedre grense for renten. 2) Anslag for 3. kv. 2015 4. kv. 2018 (stiplet) Kilde: Norges Bank 7 6 5 4 3 2 1 0 1 2 20,0 15,0 10,0 5,0 - (5,0) Arbeidskapital ex premieavvik i % av netto driftsinntekter Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 2011 2012 2013 2014 Kostra-tal I budsjettdokumentet vert det presentert Kostra-tal frå 2011 til 2014. Samanlikningskommunane er Sveio, Osterøy, Vågsøy og Gloppen. Dette er kommunar som liknar på Radøy. Kommunane er valde ut i samråd med fylkesmannen. Radøy er no i KOSTRA-gruppe 10, dvs mellomstore kommunar med 5.000-19.999 innbyggjarar, med låge frie disponible inntekter og middels bundne kostnader, slik Statistisk Sentralbyrå har definert det. 5 Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 ved utgangen av 2014. Etter måten høge investeringar i åra 2015 og 2016, kombinert med mindre auke i totale driftsinntekter gjer at netto lånegjeld vil auka til ca 66,8% ved utgangen av 2016. Stab og politisk Stab og politisk femner om ordførar og andre politiske organ, revisjon, rådmannen og staben hans. I tillegg kjem felles landbrukskontor, Nordhordland digitalt, tillitsvalde og ein del felles kostnader, som IKT Nh, datakommunikasjon, lisensar, kontingentar og forsikring. Kostnadene til «politisk» går noko ned samanlikna med 2015, dette skuldast at 2015 var eit valår, med ekstra kostnader knytt til valavviklinga. Ressursbruken i rådmannsstaben er i all hovudsak uendra samanlikna med 2015, bortsett frå ordinær lønsvekst. Felles landbrukskontor og Nordhordland Digitalt er interkommunale tiltak. Det er ikkje lagt opp til vesentleg endring av aktiviteten har i 2016. Felleskostnader aukar tilsynelatande noko i 2016, men dette skudast primært lisenskostnader til Visma Enterprise, som er overførtfrå løns- og 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Kostnader til administrasjon pr innb Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 2/10 Diagrammet ovanfor syner kostnadene til administrasjon i kvar av samanlikningskommunane. Tala er henta frå KOSTRA-rapporteringa for 2014. Kommunane har ikkje nødvendigvis heilt same praksis på kva kostnader som vert ført som administrasjon. Osterøy er noko større enn dei andre kommunane, og større kommunar har som hovudregel lågare høvesvis del administrasjon enn mindre kommunar. For åra 2011-13 er kommunegruppa 02, for 2014 er kommunegruppa 10. Dette «forklarar fallet» i administrasjonskostnad frå 2013 til 2014 for kommunegruppa. rekneskapskontoret. Visma Enterprise vert etter kvart brukt på dei aller fleste tenesteområde. Forsikringspremie knytt til personar og ansvar vert kostnadsført sentralt, bygningar og bilar 2011 2012 2013 2014 på aktuelle tenesteområde. Premie på personforsikring aukar med 5%, tingforsikring 8%. Alle forsikringar vert vurdert iht utviklinga i marknaden, og er på anbod etter gjeldande regelverk. Interkommunale samarbeidstiltak Namn Tal deltakarar Del Radøy R 2014 B 2015 B 2016 Nordhordland IKT drift 9 11,2 % 2 318 076 2 575 000 2 450 000 Nordhordland legevakt 9 12,0 % 2 379 802 2 380 145 2 355 000 Senger for øyeblikkeleg hjelp 9 12,0 % 583 133 678 793 1 267 440 Nordhordland revisjon IKS 7 19,9 % 701 688 722 000 741 000 Nordhordland kemnerkontor 5 14,2 % 793 802 878 000 600 000 Nordhordland Utviklingsselskap IKS 9 11,7 % 390 647 414 000 414 000 Sekretariatsfunksjon kontrollutvalet 8 12,48 % 79 714 81 000 81 000 Brannførebyggjande samarbeid 9 14,0 % 366 183 432 000 466 000 Distriktsveterinærteneste 3 37,0 % 119 971 180 000 185 000 Interkommunalt krisesenter 19 1,48 % 204 638 210 000 230 000 Teknisk - hygienisk ingeniør 7 14,0 % 122 773 120 000 118 000 Business Region Bergen 9 0,41 % 50 390 51 000 51 000 Interkommunalt byggetilsyn 9 11,0 % 104 777 280 000 Avslutta Kompetanseprosjekt Nordhordland 9 11,3 % 40 050 41 000 41 000 Biosfæreprosjekt Nordhordland 9 11,4 % 23 000 51 000 51 000 Brannvarslingssentral, Bergen (110) 28 196 004 200 000 207 000 Interkommunalt arkiv 31 2,85 % 84 324 90 000 116 000 Bergen og omland friluftsråd 15 58 207 80 000 80 000 Interkom. utval mot akuttforurensing (IUA) 26 49 890 50 000 50 000 Innkjøpssamarbeid Bergen kommune 15 Fast avg 87 000 90 000 94 000 Syns og audiopedagogiske tenester 101 044 104 000 102 000 Norskundervisning for framandspråklege Løpande 1 429 822 1 590 000 1 650 000 Tiltak der Radøy er vertskommune: Radøy interkommunale busenter 50 % Nordhordland digitalt Ca 12% Felles landbrukskontor, Austrheim, Fedje, Radøy 68 % 6 Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 Oppvekst Fellestenester oppvekst. I budsjettsamanheng er det her det har vore størst kostnadsauke dei seinare åra. I denne ramma vert det mellom anna ført utgifter på elevar frå Radøy som går på private skular i andre kommunar, der nokre og har trong for omfattande spesialpedagogiske tiltak. Totalkostnaden for desse borna er nok ikkje høgare enn om dei hadde gått på skule i eigen kommune, men kostnaden hadde då vore ført på den einskilde skule og ikkje på ein sentral post. Vi finn i denne ramma og utgifter til såkalla gjesteelevar, ei gruppe det ofte er knytta barnevernsvedtak til. Dei siste åra har det vore fleire born, med dyrare tiltak for enn tidlegare i denne gruppa. Prognosane for 2016 viser ein nedgang i kostnadane på dette området, og skuldast hovudsakleg at nokre av desse borna no har gått ut av grunnskulen i 2015. Ungdomskoordinator ligg og inne under ansvarsområdet fellestenester oppvekst. Dette er ei stilling som det er knytta store og viktige oppgåver til i det førebyggjande ungdomsarbeidet til kommunen. I budsjettet for 2016 har ein vidareført drifta for denne stillinga og dette arbeidet i det omfanget ein har pr i dag. eigne barnehagar. Kostnadane hadde då vore fordelt på dei aktuelle barnehagane borna hadde gått i, og ikkje på ein sentral ført post. Det er alltid noko uvisse knytt til kostnadane til på dette området. Det er i budsjettet redusert utgifter på denne posten med 1 mill frå 2015, men det er ikkje råd å stadfesta at dette blir det endelege talet for 2016. Årsaka til uvissa er at det er umogleg å spå eksakt kor mange born frå Radøy som vil gå i barnehagar utafor kommunen hausten 2016. Det beste verkemiddelet for å redusere utgifter på dette området er å ha nok kapasitet i våre eigne barnehagar. I statsbudsjettet er det lagt inn at auken i rammoverføringa til kommunane mellom anna skal nyttast til meir fleksible barnehageopptak. I Radøy har vi allereie stort sett fulle barnehagar, fordi vi har vore fleksible og teke opp born utan rett til plass både ved hovudopptaket og elles gjennom året. I praksis får dei fleste som søker plass etter kvart, men berre dersom det ikkje fører til auke i avdelingar og/ eller personell. Eit fullt ut gjennomført 120 000 110 000 kontinuerleg opptak vil føra til krav om styrka bemanning, særleg vil dette gjelda pedagogar. I mange barnehagar/ avdelingar vil manglande plass i form av leikeareal vera det største hinderet. Vaksenopplæring. Auken på dette området skuldast mellom anna retten til grunnskuleopplæring for alle innbyggjarar, inkludert framandspråklege. Medan retten tidlegare hovudsakleg var knytt til norskopplæring, har alle innbyggjarar i dag rett til opplæring tilsvarande norsk grunnskuleopplæring. Dette har samanheng med at ein må kunne dokumentere slik kompetanse for å kunne byrje på vidaregåande opplæring og utdanning. Mange framandspråklege har ikkje slik bakgrunn når dei kjem til landet, og får etter kompetansekartlegging tilbod om opplæring utifrå kva kartlegginga viser. Radøy bruker Lindås opplæringssenter til denne tenesta, då dei har kompetanse på området og dei truleg gjev eit betre og rimelegare tilbod enn det vi kan klare sjølv. Netto utgifter skulesektor pr innb 6-15 år Styrkingstiltak barnehage. Dette er og ein post som har auka kraftig dei siste åra. Her finn vi mellom anna kostnadar til barnehageplassar for born som går i barnehage i annan kommune enn heimkommunen. Dette kan til dels samanliknast med born som går på private skular, i og med at desse utgiftene ikkje direkte kan sparast inn dersom borna hadde gått i ein av våre 100 000 90 000 80 000 70 000 Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 2011 2012 2013 2014 Elevtal pr skule, oppdatert pr september 2015 14/15 15/16 16/17 17/18 18/19 19/20 Austebygd skule 50 51 53 51 51 49 Hordabø skule 104 97 102 100 106 103 Manger skule 153 149 152 150 155 160 Sæbø skule 129 124 120 112 108 109 Radøy ungdomsskule 213 213 193 185 169 171 SUM 649 634 620 598 589 592 Elevtala syner kor mange elevar som går på kvar einskild skule. Tala er henta frå skulane si GSI-rapportering når det gjeld elevar som går på skulen (fødd 2009 eller før). Tala er såleis korrekte i høve til privatskular og internflytting for 2014-2016. Tala for dei som startar på skulen frå 2016 og utover er basert på tal i Folkeregisteret. 7 Barnehagane har hatt jamn vekst dei siste åra. I 2016 må barnehagane tilførast ytterlegare midlar for å oppretthalde driftsnivået. Dette gjeld hovudsakleg Prestmarka og Bø, og skuldast at desse barnehagane har fått tilført for lite budsjettmidlar dei siste åra i forhold til den drifta dei har. Vi har i tillegg måtte opprette ei ny avdeling i Prestmarka inneverande barnehageår for å kunne gi tilbod om plass til alle som har rett til det. Dette har blitt løyst ved å leige større areal hjå Helse Bergen, som igjen har ført til auka kostnader til husleige og innreiing. I 2015 vart det innført to nye nasjonale Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 moderasjonsordningar for familiar med låg inntekt, som vil føre til mindre inntekt for barnehagane. Hvis maksprisen for barnehageplass i kommunen er høgare enn 6 prosent av den samla inntekta til familien, skal du ha redusert pris. Dette vart innført 1. mai 2015. Ordninga går ut på at ingen skal betale meir enn 6 prosent av inntekta si til barnehagen. I 2015 gjeld det for familiar som har samla inntekt som er lågare enn 473 000 kroner. Inntektsgrensa for 2016 er enno ikkje klar. Den andre nasjonale ordninga som vart innført er gratis kjernetid for 4- og 5 åringar. Frå 1. august 2015 har alle 4- og 5-åringar, og born med utsett skulestart, som bur i familiar med låg inntekt rett til å få 20 timar gratis opphaldstid i barnehage per veke. Denne ordninga gjeld for familiar som har ei samla inntekt på mindre enn 405 000 kroner. Rådmannen vurderer bemanninga og organiseringa i barnehagane slik at det er vanskeleg å gjennomføra innsparingar utan å koma i konflikt med krav til bemanning. Talet på avdelingar er tett knytt til barnetalet. Prestmarka er delt på tre lokalitetar, og ideelt burde desse vore samla. Ei slik samling vil ikkje redusera talet på avdelingar, men vil gjera det administrative arbeidet i barnehagen enklare, utan at dette gir noka direkte økonomisk innsparing. Ein har pr i dag ingen tilgjengelege lokale for ei slik samling på Manger. I eit langsiktig perspektiv må ein greie ut om bygging av ny barnehage på Manger må til for å løyse framtidige behov. Skulestrukturen i Radøy har ikkje vore noko politisk tema dei siste åra. Det har vore brei semje om at 4 barneskular og ein ungdomsskule er ei god inndeling. I elevtalsprognosane for åra som kjem, 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 - Andel elevar i grunnskulen som får spesialundervisning Barnehagestatus pr 1.10.2015 Fødd Austebygd Bø Prestmarka Sæbø Total % Dekning 2014 0 11 22 7 40 57,97 2013 4 7 23 13 47 82,46 2012 8 14 25 10 57 93,44 2011 3 10 22 10 45 95,74 2010 7 21 21 9 58 96,67 I alt 22 63 113 49 247 84,01 Det ligg ikkje føre opplysningar om born som går i private barnehagar i andre kommunar. 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 - varierer elevtalet på kvart klassetrinn mellom 54 og 70 elevar. Dette betyr at ein kvart år kunne hatt to eller tre klassar på kvart alderstrinn, men med gjeldande skulestruktur får vi fire eller til og med fem klassar. Her ligg ein betydeleg meirkostnad i høve til rammeoverføringa Radøy kommune får frå staten. Radøy kommune har i mange år hatt ein eigen modell for tildeling av ressursar til skulane, utifrå ein totalpott. Modellen er basert på elevtal, og fungerer stort sett slik at auka elevtal gir auka tildeling til den einskilde skule, men Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 (2 til 2013) 2011 2012 2013 2014 8 Budsjett Radøy kommune 2016 Netto driftsutgifter barnehage pr innbyggjar 1-5 år Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 2011 2012 2013 2014 også slik at minkande elevtal reduserer tildelinga. I høve til den økonomiske realiteten vi står overfor i åra som kjem, må ein justera modellen og tildelingskriteria for å kunna redusera løyvingane til skulen. Rådmannen vil understreka at ei slik innsparing vil gå ut over tilbodet til elevane, også spesialundervisninga. PPT har ei fast bemanning på tre tilsette. I store delar av 2015 har psykologstillinga hjå PPT stått vakant, grunna utdanningspermisjon. I haust har ein tilsett spesialpedagog i 50% vikariat for å handtere arbeidsmengda i tida medan psykologen har permisjon. Budsjettauken frå revidert budsjett 2015 til 2016 skuldast delvis at ein har spart inn lønsmidlar i permisjonstida i 2015. I tillegg har ein tidlegare år ført 40% av ei av stillingane på fellestenester oppvekst, medan ein for 2016 budsjetterer personalkostnadane for alle tre stillingane på ansvarsområdet PPT. Radøy musikk- og kulturskule er lagt inn med ein liten auke i budsjettet for 2016. Dette skuldast mellom anna litt færre elevar enn tidlegare år, som igjen fører til lågare inntekt gjennom foreldrebetaling.

Driftsbudsjett 2016 Helse og omsorg Det er jamt auka press på sektoren. Pasientar frå sjukehusa blir skrivne ut tidlegare til kommunane, anten til heimetenesta eller Velferdssenteret. Vi ser at psykisk helse er viktig og det er og overordna fokus på denne gruppa. Satsing på psykisk helse blir understøtta av signal i Regjeringa si primærmelding. Det har vore satsing på barn og unge i 2015 og kommunepsykolog er kome på plass, foreløpig i engasjement. NAV blir styrka i 2016 med prosjektstilling innan rus og arbeid med sosial og flyktningar. Det er i budsjettet gitt auka rammer for NAV Sosial. Ein ser m.a. at kostnadene til sosialhjelp har auka i 2015. Flyktningar og sosialførebygging vil verta satsingsområde i 2016, forutan at det er motteke prosjektmidlar til rus, der kommunen må dekka 30 % av stilling. Samla vil dette gi NAV sosial betre rammer i 2016. Kommunestyret har vedteke å ta i mot 130 000 110 000 90 000 70 000 4 000 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 - nye flyktningar i 2015/2016.Desse utløyser auka tilskot, men også auka kostnader og ressursar for å skaffa bustad, gje utdanning og få til inkludering. Kommunane må pårekna å auka talet på flyktningar framover. Legetenesta består av fleire element; kommuneoverlege, tilsynslegeordning ved institusjonane, legesenteret og den interkommunale legevakta. Gode legetenester er svært viktig i høve til å unngå innlegging på sjukehus og dermed halda kostnadane til liggedøgn nede. Helsestasjonen har ei viktig rolle og ein vurderar korleis ressursane blir utnytta best mogleg. Radøy kommune har jordmor i 30% stilling, for å kunna gje eit akseptabelt tilbod. Ordninga fungerer bra, og det er god pågang av fødande! Ny samhandlingsavtale om fødande vil gje auka press på jordmor og helsestasjon. Det er og ønskje om helsestasjon for ungdom, som må vurderast nærare. Fysioterapitenesta Netto driftsutg. pleie- og omsorgstenester pr innb. over 67 år Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 2011 2012 2013 2014 Netto driftsutgifter kommunehelseteneste pr innb Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 2011 2012 2013 2014 9 driv svært nøkternt økonomisk, og rådmannen kan ikkje sjå at løyvingane til fysioterapi kan reduserast utan at det får direkte verknad for tenestetilbodet. Den interkommunale legevakttenesta vart i 2013 utvida med senger for «øyeblikkelig hjelp», såkalla ØHsenger. Fleire kommunar har gått inn i ordninga. Vi er pålagt å ha eit slikt tilbod på plass frå 2016, og det har vert gjeve tilskot til etablering og drift av nye plassar. I 2016 vert dette rammefinansiert. Nytt naudnett har vore testa i 2015, og noko ekstra kostnader må framleis påreknast. Rådmannen har siden 2014 arbeidd med å forankra folkehelsearbeidet på alle nivå i organisasjonen. Fylkesmannen har i tilsyn funne at måten Radøy tenkjer folkehelse er innafor dei føringar som ligg til grunn. Vi driv godt, men nøkternt. Samhandlingsreforma vart innført frå 1. januar 2012. Ein ser ei utvikling der det kjem fleire og sjukare pasientar frå sjukehusa. Spesialisthelsetenesta overfører pasientar tidlegare enn før, og pasientane er svakare enn tidlegare. Dette aukar press på kommunen sine tenester knytt til korttidsplassar ved Velferdssenteret og heimebehandling i regi av Heimetenesta. Sjukeheimsbehov må utgreiast og tiltak må vera på plass til ca 2020. Arbeidet startar i 2016. Her bør ein og vurdera permanent plass/areal til dagpasientar som i dag blir ivaretatt av Heimetenesta. Kapasiteten ved Velferdssenteret varierer, men stort sett klarar institusjonen å ivareta dei aller sjukaste i kommunen, med minimal ekstra sjukehusopphald. Til no har Radøy kommune hatt minimale utgifter til liggedøgn, pr nov. 2015 kr 21.275,-. Velferdssenteret tek i mot stadig fleire korttidspasientar, mange utskrivne frå sjukehus. Dette stiller store krav til kompetanse og oppfølging innan tenesteområde. Mange korttidspasientar legg økonomisk press på Velferdssenteret, mellom anna fordi eigenbetalinga er mykje lågare for korttidspasientar enn langtidspasientar. Kapasiteten ved Velferdssenteret er tidvis nær sprengd, og det er behov for å auke talet på plassar. Ei bekymring er rekruttering av kvalifisert personale i tida framover. Tal pasientar som vert handtert og vurdert er nær dobla sidan 2012. Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 Heimetenesta leverer, som namnet seier, tenester til heimebuande, medrekna dei som bur i omsorgsbustader. Ei effekt av samhandlingsreforma er fleire pasienter tidlegare tilbake til kommunane. Dei sjukaste er innom Velferdssenteret, men ein stor del går rett til heimetenesta. Ei annan endring er meir komplekse problemstillingar og krevjande brukarar. Det vert fleire heimebesøk og utgreiingar, aktiviteten aukar kraftig, men blir handtert innan ei gitt ramme av personale og økonomi. Også dagtilbodet er ein del av heimetenesta. Det er etablert dagtilbod i mellombels lokale. Desse bør vidareutviklast, og vera del av planarbeidet i 2016. NAV er flytta ut av kommunen til større einingar iht nye krav frå NAV sentralt. Kjøkken er lagd ned, og det er fokus på framleis drift i vaskeri og vaktmeister/ trearbeid-avdelinga. Kostnadene i barnevernet har gått ned dei siste åra, som følgje av betre oversyn og kvalitetssikring av tenestene, og tiltak har god styring og målretting. Dette er ei svært gledeleg utvikling, og rådmannen er godt nøgd med arbeidet som vert gjort i barnevernet. Det blir arbeid vidare med intern organisering med auka fokus på førebyggjande arbeid. Det er stor pågang på tenester innafor psykisk helse, det er mange brukarar. Det kjem fram eit aukande behov for gruppa under 18 år, og ein ser tendensar til ein auke knytt til rusproblematikk. Kommunepsykolog vart tilsett i 2015 og vil prioritera arbeid med barn og unge. Det blir planlagt nye aktivitetstiltak som ein ønskjer sett i verk i 2016. Det er og viktig med godt samarbeid med NAV. Radøy interkommunale busenter (RIB) vart etablert for å gje tilbod til personar utskrivne frå Helse Bergen sine institusjonar. Radøy fyller fire plassar, to plassar vert nytta av Bergen og Vik. Osterøy går ut av avtalen. Det er ein gjesteplass frå Gulen kommune. Det vert arbeidd for å få inn nye brukarar i RIB. Radøy Matsørvis leverer som alltid god mat og gode økonomiske resultat. Radøy kommune er med i Norsk Helsenett. Dette er eit lukka helsenett som mellom anna nyttast til elektronisk meldingsutveksling og naudnett. Nytt naudnett vart testa og starta opp i 2015 og vert tilgjengeleg frå 2016. Satsing på fiber i kommunen gir rom for å auka samarbeid i NH om ny velferdsteknologi som kan gi støtte til heimebuande med tenester frå kommunen og heimetenesta. OMSUT (tidlegare BF-tenesta) Omsut «teneste for omsorg og utvikling». Tilboda eininga gir er i all hovudsak retta mot einskildbrukarar, og er gitt etter individuelle vedtak. Slike vedtak vil gjelda så lenge brukaren sin tilstand ikkje endrar seg. Det er teke i bruk medlevarturnus i tenester retta mot nokre brukarar. Tenesteområde har fått tilførd ein ny svært ressurskrevjande brukar i 2014. Budsjett 2016 er auka då dette var sett for lågt i 2015. Dette er ei teknisk justering og ikkje ein auke i aktivitet. Det er ikkje auka satsing på Omsut i 2016, men arbeid for vidare utvikling av bustadtilbod og behov for ytterlegare bustader bør vurderast. Dette arbeidet bør starta i 2016 og sjåast i samanheng med sjukeheim og dagplass-utgreiing. Det er planlagt å utgreia behovet for fleire bustader knytt til Omsut og utviding av Velferdssenteret. Her bør ein og sjå på mogleigheit for dagplassar og korttidsplassar. Nto driftsutg sosialteneste pr innb 20-66 år 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 - Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 2011 2012 2013 2014 Barnevern - netto driftsutg. pr barn aldersgr. 0-16 år 12000 10000 8000 6000 4000 2000 Radøy kommune er medeigar i Aufera A/S. Aufera driv frå juni 2015 med VTA-plassar (varig tilrettelagd arbeid). Plassar for arbeidspraksis gjennom 0 Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 10 2011 2012 2013 2014 Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 Drift og forvaltning Teknisk drift er den største tenesta i sektoren Drift og forvaltning, målt både i tal på tilsette, mangfald i oppgåver og økonomisk ramme. Teknisk drift har ansvar for VA-området, samt å drifte og vedlikehalde bygg og anlegg, vegar og grøntareal i kommunen. Midlar til verdibevarande vedlikehald har over tid lagt godt under normtala, slik at eingongstilskot til vedlikehald gjennom statsbudsjettet, gir eit kjærkomme bidrag til vedlikehaldspotten. Utover dette, er den store auken i ramma til teknisk drift i all hovudsak knytt til reinhaldstenesta, og skuldast ikkje utvida drift i tenestene i 2016. Ein sentralisert vaktmeisterstab leverer gode tenester innafor ei knapp ressursramme i Radøy kommune. Det er derfor ei prioritert oppgåve å fortsetje arbeidet med å systematisere data om eigedomsmassen og framskaffe god styringsinformasjon om både bygg og VA-anlegg. Innkjøp av internkontrollsystema NORIK og IK Bygg i 2015, har gitt driftsavdelinga viktige verktøy i så måte, og det er ei prioritert oppgåve å implementere desse i 2016. Styringsinformasjon frå systema vil også kunne gi politikarane eit betre prioriteringsgrunnlag, både for drift og investeringar i tida som kjem. Trass i at Radøy i 2014 fekk prisen for å vere Noregs beste kommune på fornying av vassleidningar, er det framleis eit vesentleg etterslep på dette området. På driftsområdet gjeld det å fortsetje arbeidet med godt verdibevarande vedlikehald, slik at ein sikrar god og trygg vassdistribusjon i kommunen. Prosjektet med å kartlegge og lage ei digitalisert oversikt over leidningsnettet i kommunen held fram, det same gjer prosjektet med å kartlegge tilknyting til offentleg leidningsnett, med formål å auke tilknytingsgraden til det offentlege vassverket. Utfordringane er mykje like på avlaupsnettet, og ny hovudplan for vatn og avlaup er under arbeid. Når det gjeld reinhaldstenesta, viser budsjettframlegget ein vesentleg auke i 2016. Veksten er ikkje eit resultat av at drifta er utvida, men ei tilpassing av den økonomiske ramma til faktisk drift på 2015-nivå. Ei gradvis omorganisering av reinhaldstenesta dei siste åra, som m.a. innebar å trekke ut reinhaldskostnader og personell frå dei einskilde tenestene og samle dei i ei reinhaldsteneste, har bidrege til å synleggjera kostnader, samstundes som at 2015-budsjettet er budsjettert for lågt. Dette har vore signalisert til politisk nivå ved fleire høve i 2015. Omorganiseringa har gitt fleire positive effektar, slik intensjonen var. Gjennom å samle alle reinhaldarane i ei teneste, har kvaliteten på reinhaldet vorte betre, ein har fått sett fokus på dei positive sidene ved å arbeide i team, gitt auka fleksibilitet i bruk av reinhaldarane ved sjukefråvær mm. I året som kjem er det ei prioritert oppgåve å fortsetje arbeidet for redusert sjukefråvær. Mens ein i 2015 har arbeidd med psykososiale tiltak, vil ein i 2016 ha fokus på å førebyggje sjukefråvær gjennom opplæring i arbeidsteknikkar og auka bruk av maskinar i reinhaldsarbeidet. Det er sett av midlar til innkjøp av maskinar i investeringsbudsjettet, og ein vil samstundes søkje NAV om tilskotsmidlar til slike innkjøp. Gjennom å etablere samarbeidsarenaer for brukarane av bygga, teknisk drift og reinhald, er det eit mål at tenestene 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 skal gjere kvarandre gode og sjå bygget i ein heilskap, og på den måten skape resultat til beste for brukarane og bygga. Statistikken for 2015 viser at Teknisk forvaltning har stor produktivitet og leverer plan- og byggesakstenester med høg kvalitet. Ein mindre auke i 11 budsjettet skuldast i hovudsak auka kostander til programvarelisensar, samt kommunen sin del i arbeid med oppdatering av offentlege kart. Det vert jobba med å få på plass ny planrådgjevar i den vakante planrådgjevarstillinga, og rådmannen vurderer det som svært viktig å få denne på plass så snart som råd i 2016. På planområdet er arbeidet med områdeplanen for Bøvågen ei prioritert oppgåve, saman med handsaming av private reguleringsplanar. I juli 2015 trådde endringane i plan- og bygningslova i kraft, og det kom nye kortare fristar for sakshandsaming. For å tilpasse sakshandsaminga til dei nye tidsfristane vil rådmannen i samsvar med delegasjonsreglementet legge fram notat om arbeidsdeling mellom administrasjonen og Hovudutval for plan, landbruk og teknisk. Etter fleire år med lite tilsynsaktivitet og oppfølging av ulovlege tiltak, er det eit mål å auke aktiviteten på dette området i 2016. Det skal gjennomførast brukarundersøking for plan- og byggjesaker i 2016. Auken i budsjettet til Radøy brannvern skuldast ikkje at drifta vert utvida i 2016, men er m.a. ei tilpassing til Netto kostnader til brannvern pr innb. Radøy Sveio Osterøy Vågsøy Gloppen KG 10 2011 2012 2013 2014 endringar i særavtale for avlønning av brannmannskap, som ikkje var tilstrekkeleg fanga opp i budsjettet for 2015. Vidare fører overgangen til nytt nødnett, TETRA, til ein kostnadsauke på om lag kr 120 000 pr. år, samt behov for kjøp av utstyr. Tilskot til IUA (interkommunalt utvalg mot akutt forurensning) på om lag kr 50 000 er overført frå ansvar 6800 til 6500. I følgje KOSTRA-tala har Radøy kommune Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 lågare netto driftsutgifter pr. innbyggjarar til beredskap mot brann og ulykker enn både kommunegruppa og landsgjennomsnittet forøvrig (2012-2014). Brannvernet har dei siste åra fått auka midlar til brannvernutstyr, ventar ny brannbil og er tilfredsstillande rusta til brann- og redningsoppdrag i kommunen. Brannstudien som vart publisert i 2015 vil bli følgt opp med naudsynte tiltak i året som kjem. Frivilligsentralen har framleis fokus på utkjøring av middag og aktivitetar for eldre i kommunen. Det er ikkje lagt opp til vesentlege endringar i budsjettet. Det er ikkje budsjettert med vekst i det kommunale tilskotet til Radøy sokn. Det er lagt inn ei mindre auke i overføringa, men dette er ei justering av tilskot til trudomssamfunn. Med unntak av kulturdagane, er det ikkje planlagt aktiviteter utover Kultur og sørvistorget (KST) sine kjerneoppgåver i året som kjem. KST vil halde fram det gode arbeidet som vert gjort både på sørvis, postmottak og arkiv, og ikkje minst på kulturområdet. Arbeidet med å få på plass oppdatert planverk på kulturområdet vil fortsetje inn i 2016. KST har dei siste åra uttrykt bekymring for etterslep på handtering av eldre arkivmateriale, men etter rådmannen si vurdering er dette ei oppgåve som ikkje kan prioriterast i eit år med stram økonomi. Budsjettauken skuldast i hovudsak korrigering av lønskostnader og midlar til inventar på KST, auka utbetaling til Interkommunalt Arkiv Hordaland IKS (IKAH) og midlar til kulturdagane 2016. I første del av 2016 vil ein vesentleg del av ressursane ved Løn- og rekneskapssenteret gå til arbeid med å implementere nye VISMA-modular, kartlegge arbeidsprosessar for å finne beste praksis og førebu ei eventuell samanslåing av løn- og rekneskapsavdelingane i kommunane Radøy, Lindås og Meland. Reduksjonen i kostnadane til Løn- og rekneskapssenteret skuldast at lisensen til VISMA Enterprise er overført til eit fellesområde under rådmannen, som følgje av at dette er ein modul som vert nytta på alle tenesteområde. Biblioteket er ei lita, men viktig teneste i Radøy kommune. Tenesta vil fortsetje satsinga på å tilpasse tenestetilbodet til dei endra rammebetingelsene som m.a digitaliseringa fører med seg, samt å satse vidare på biblioteket som møteplass for debatt og kulturopplevingar. Det er ingen vesentleg endring i dei økonomiske rammene for biblioteket, sjølv om rådmannen ser at dagens rammer er knapp mtp. utvikling av tenestene. Vaktmeister Yngve Kaarstad har eit rikhaldig utval av verktøy og rekvisita i vaktmeisterbilen. 12 Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 - gebyrsatsar Prisauke 2016 I statsbudsjettet er det lagt til grunn ein prisindikator på 2,7%. Rådmannen går likevel inn for at dei fleste gebyra ikkje vert auka i 2016. Gebyr for tekniske tenester, dvs byggesak, plan og oppmåling går fram av eige vedtak. Husleiger i kommunale bustader vert regulert etter individuell avtale, i samsvar med husleigelova. Eigenbetaling for helse- og omsorgstenester vert auka i samsvar med departementet sine til ei kvar tid gjeldande satsar. Nye satsar for 2016 vert vedtekne i desember 2015. For inntekter ut over 2G vert satsane auka med prisindikatoren, dvs 2,7%. For mat, medrekna fullpensjon og mat på dagsenter, vert prisane ikkje justert i 2016. Pris for tryggingsalarm vert heller ikkje auka. Satsane for musikk- og kulturskulen vert ikkje auka. Leigesatsane for bruk av Radøyhallen vert heller ikkje justert. For utleige av Radøyhallen til private leigetakararar og lag/organisasjonar utanfor Radøy kommune, får rådmannen fullmakt til å fastsetja leigesatsane. Det vert ikkje auke i leigesatsen for skytebana. Gebyra for renovasjon og slam vart fastsett i samsvar med vedtak i representantskapen i NGIR i møte 26.10.2015. For 2016 blir det ein auke på gjennomsnittleg 4,8% i renovasjonsgebyra. Slamgebyr har vore uendra i ei årrekkje, men vert for 2016 auka med om lag 10%.. Vass- og avløpsgebyr vert føreslege uendra i høve til 2015. Det er dei siste åra bygd opp utjamningsfond på VAområda: Utjamningsfond vatn 2.882.083 Utjamningsfond avlaup 2.529.180 Utjamningsfond slam 296.898 Feiegebyret har stått uendra i fleire år, og sjølvkostkalkyle for 2014 syner at kommunen har subsidiert feiinga. Rådmannen går difor inn for å auka feiegebyret med 10% i 2016. Gebyrsatsar og eigenbetaling 2016 Alle gebyr er medrekna mva. 2015 2016 Radøy kultur- og musikkskule Instrumentalkurs/vokalkurs 1.443,- 1.443,- Aspirantkurs, musikkbarnehage, kunst/drama 1.443,- 1.443,- Sal av timar til lag (pr time á 45 min.) 253,- 253,- Søskenmoderasjon er 25%. Det vert betalt full pris for det dyraste kurset Barnehage Foreldrebetaling i barnehage følgjer dei til ei kvar tid gjeldande maksimalsatsane fastsett av staten. Søskenmoderasjon er 30%, og evt 50% frå og med tredje barn Matpengar, pr månad, full plass 328,- 337,- SFO-satsane vert frå 2016 fastsett i høve til gjeldane maksimalprisar for barnehage, fastsett av staten. Over 15 t/veke 2.505,- 100% Inntil 15 t/veke 2.110,- 84% Inntil 10 t/veke 1.630,- 65% Prisar for mat vert fastsett lokalt i kvart SFO. Søskenmoderasjon er 30% evt 50% frå og med tredje barn. Radøyhallen - lag og organisasjonar som høyrer heime i Radøy Leige av idrettshall/symjehall (lag/org i Radøy) 260,-/time 260,-/time Leige 1/4 idrettshall 100,-/time 100,-/time Leige av terapibasseng (lag/org i Radøy) 220,-/time 220,-/time Leige både idretts- og symjehall 370,-/time 370,-/time Leige idretts- eller symjehall, heil dag 1.560,- 1.560,- Leige av både idretts- og symjehall, heil dag 2.200,- 2.200,- Leige ungdommens hus, dag/helg 560,-/1120,- 560,-/1120,- Klippekort symjebasseng - 20 x born, 10 x vaksne 400,- 400,- Klippekort symjebasseng - 10 x born, 5 x vaksne 200,- 200,- Enkeltbillett vaksne 60,- 60,- Enkeltbillett born 30,- 30,- Born under 5 år gratis i følgje med vaksne Klippekort terapibasseng - 5 klipp 280,- 280,- Enkeltbillett terapibasseng born/vaksne 70,- 70,- Born under 3 år gratis i følgje med vaksne Sæbø skule - fleirbrukshallen Leige hall for org. i kommunen, born og unge Gratis Gratis Leige hall for org. i kommunen, vaksne 127,-/time 127,-/time Leige hall for organisasjonar utanfor kommunen 253,- /time 253,-/time Aktivitetar i privat regi 253,- /time 253,-/time Utleige kantine til private føremål, inkl inv/utstyr 1.090,-/dag 1.090,-/dag Utleige kantine til private føremål, utan inv/utstyr 550,- /dag 550,-/dag Reinhald kjem i tillegg dersom leigetakar ikkje ordnar dette sjølv Gymsalar i skulane Aktivitetar i privat regi og lag og organisasjonar utanfor kommunen 172,- /time 172,-/time 13 Budsjett Radøy kommune 2016

Driftsbudsjett 2016 - gebyrsatsar Gebyrsatsar og eigenbetaling 2016 Alle gebyr er medrekna mva. 2015 2016 Renovasjon Rabatt/ tillegg Utan heimekomp. Med heimekomp. Rabatt/ tillegg Utan heimekomp. Med heimekomp. Restavfall kvar 4. veke, 140 liter -400,- 3.150,- 2.650,- - 400,- 3.320,- 2.850,- Restavfall kvar 2. veke, 140 liter - 3.550,- 3.050- - 3.720,- 3.220,- Restavfall kvar 2. veke, 240 liter +400,- 3.950,- 3.450,- + 400,- 4.120,- 3.620,- Hytterenovasjon 1.725,- 1.860,- Vatn- avløp- og slamgebyr Inntil 90 m² Over 90m² Inntil 90 m² Over 90m² Årsgebyr vatn 2.090,- 3.920-2.090,- 3.920,- Årsgebyr avløp 2.155,- 3.958,- 2.155,- 3.958,- Årsgebyr vatn - Forsamlingshus med mindre bruksfrekvens 933,- 933,- Vassforbruk etter målar (pr m³) 15,51 15,51 Administrasjonsgebyr vassmålar 125,- 125,- Gebyr for brønnfylling, i tillegg til pris pr m³ 400,- 400,- Tilknytingsgebyr vatn 18.375,- 18.375,- Årsgebyr avløp - Forsamlingshus med mindre bruksfrekvens 942,- 942,- Avløp - forbruk etter målar (pr m³) 15,41 15,41 Tilknytingsgebyr avløp 19.875,- 19.875,- Slamgebyr 950,- 1.050,- Feiing/branntilsynsgebyr 434,- 477,- Feiing, timeoppdrag, minimum 2t 335,-/t 365,-/t Eigenbetaling pleie og omsorg Tenester ut over primærteneste og vaktmeistertenester 317,- pr time 317,-/time Mat til heimebuande Liten porsj. kr 62,- Stor porsj. kr 71,- Liten porsj. kr,- Stor porsj. kr 72,- - transport av mat 6,- pr prosjon 6,- pr porsjon Opphald i dag/aktivitetssenter, inkl mat og transport 128,- pr dag 129,- pr dag Tryggleiksalarm. (Pris gjeld berre ved bruk av eksisterande analog line til abonnent. For 294,- pr mnd 294,- pr mnd alarm med varsling via mobiltelefon gjeld eigne satsar) Dagopphald i institusjon 77,- pr dag IKKJE Oppdatert (kan bli endra etter vedtak i Helse- og omsorgsdepartementet) med nye satsar pr 77,- pr dag Korttidsopphald i institusjon, inntil 60 døger pr år 147,- pr døger 1.1.2016 147,- pr døger Eigenbetaling praktisk bistand, herunder heimehjelp G-trinn Timepris Maks pr månad Timepris Maks pr månad Inntil 2G (ny sats pr 1.1.2016) 186,- 186,- 186,- 186,- 2-3G 186,- 819,- 191,- 841,- 3-4G 229,- 1.276,- 235,- 1.310,- 4-5G 288,- 1.728,- 295,- 1.774,- Over 5G 398,- 2.082,- 408,- 2.138,- Radøy kommunestyre skal godkjenna Radøy sokneråd sine vedtak om festeavgifter for graver. Avgiftene er vedtekne slik: 2015 2016 Feste av grav pr år (inntil 60 år) 220 300 Feste av grav pr år (over 60 år) 440 600 Feste av særskilt grav (20 år) 4 400 6 000 14 Budsjett Radøy kommune 2016

Investeringsbudsjett 2016 Investering skjema 2A og 2B Rådmannen legg i 2016 opp til investeringar i anleggsmidlar på 34.850.000, startlån kr 3.000.000 og kjøp av andelar i KLP kr 850.000,- Samla sett er dette etter måten ekspansivt i høve til kommunen sin økonomiske situasjon. Rådmannen ser likevel at eit såpass høgt investeringsnivå må til for å møta politiske ønskje og forventningar frå mange hald. Rådmannen legg opp til å finansiera det aller meste av investeringane gjennom låneopptak. Det er likevel ikkje råd å finansiera kjøp av andelar i KLP med låneopptak, og rådmannen rår difor til at denne investeringa vert finansiert gjennom bruk av ubundne investeringsfond, i mangel på andre inntekter i investeringsrekneskapen. Ein del av investeringsprosjekta er i realiteten rebudsjettering av prosjekt som anten er utsett eller som kom i gong seint i 2015. Dette fører til at det vil stå att unytta lånemidlar frå 2015 som kan nyttast i 2016. Rådmannen legg til grunn at det vil vera om lag 17 mill i unytta lånemidlar ved årsskiftet. Det vert såleis trong for å ta opp nye lån i 2016 på 15,7 mill. Rådmannen rår kommunestyret til å ta opp nye lån til investering i anleggsmidlar med kr 15.700.000,-, og nye lån til vidareutlån med kr 3.000.000. Låneopptak skal gjerast i samsvar med gjeldande finansreglement for Radøy kommune. Arbeidet med stabilisering av kyrkja på Manger har etter anbodsprosess vist seg å verte langt dyrare enn forutsatt. Radøy sokn har ikkje lukkast i å framskaffe alternative finansieringskilder, og rådmannen rår til at det vert løyvd 7,5 mill til dette arbeidet. Det er dei siste åra gjort omfattande oppgradering av Radøyhallen, både av basseng og golvet i hallen, og anlegget står no fram som eit godt og moderne idrettsanlegg for innbyggjarane i Radøy. Det gjenstår framleis nokre mindre oppgraderingarer, og rådmannen rår til at det vert løyvd kr 200 000 til oppgradering av fasaden på bygget. Vidare er mangelpå lagerplass ei utfordring, og rådmannen rår til at det vert løyvd kr 100.000 for å få på plass ei lagerordning på utsida av bygget. Av den samla kostnaden til IKT Nordhordland er det ein del som kan førast i investeringsrekneskapen. For 2016 er kostnaden basert på eit overslag ut frå investeringsplanane IKT Nh har. Rådmannen ønskjer ei ramme til mindre investeringar på 1,5 mill. som rådmannen får fullmakt til å disponera. Dette gir høve til å møte uføresette hendingar som oppstår gjennom året, og som ofte krev raske avgjerder. Prestmarka barnehage har over ei lengre periode hatt problem med overvatn på barnehagen sitt uteområde, noko som gjer deler av området ubrukeleg i dårleg vêr. Rådmannen rår til at det vert løyvd kr 150.000 til drenering av uteområdet. Turveg på Manger kom inn i 2015-budsjettet. Det har pågått planlegging og førebuing av trase og anbodsgrunnlag, men det fysiske arbeidet har ikkje starta opp. I budsjettet for 2015 vart det lagt opp til at spelemidlar skulle dekke 50 % av kostnadene. Det kan ta fleire år før spelemidlar blir utbetalt, og kommunen må då forskottere denne summen. Anbodsprosessen ikkje er ferdig, og det er vanskeleg å budsjettere rett kostnad for 2016-budsjettet. Rådmannen rår til at det vert løyvd kr 2.000.000 til prosjektet, og at administrasjonen legg fram saka på nytt for kommunestyret, dersom den økonomiske ramma viser seg å være for lita. Basert på behovsvurdering, pågår det ei kontinuerleg utskifting av bilar i kommunen. Fleire tenester har meldt inn behov for å gjere utskifting i bilparken. Rådmannen rår til at det vert løyvd kr 500.000 til utskifting av bilar i 2016. Rådmannen rår til at det vert sett av kr 500 000 til branntekniske oppgraderingar ved dei kommunale bygga. Som i mange andre kommunar, har sjukefråværet i reinhaldstenesta vore 15 Budsjett Radøy kommune 2016 relativt høgt over tid. Både for å betre kvaliteten på reinhaldet og for å førebyggje sjukefråvær blant reinhaldarane, ønskjer rådmannen å investere i reinhaldsmaskiner for fleire av bygga. Rådmannen rår til at det vert løyvd kr 100.000 til dette føremålet. Det vert også søkt tilskot frå NAV. Dei siste åra har det vore gjennomført ei systematisk utskifting av brannvernutstyr i Radøy brannvern. Dette har vore ei naudsynt prioritering, og rådmannen legg opp til at det også i 2016 vert løyvd kr 100.000 til dette føremålet. Rådmannen rår til at prosjektet oppgradering av kommunale vegar vert vidareført med kr 1.500.000 også i 2016. Områdeplanen for Bø er ikkje vedteken i 2015, og rådmannen rår derfor til at prosjektet «nærmiljøtiltak på Bø» vert rebudsjettert med kr 3.000.000 i 2016. Dette føreset at det såkalla Bøhuset vert rive først i 2016. Det er ikkje avklåra om huset likevel blir rive i 2015. I så fall kan kostnaden i 2016 blir lågare enn kr 3 mill. Kommunen har fleire kommunale kaiar som er i dårleg stand. Kaien på Straume er ei av desse som fekk hard medfart og vart øydelagd under orkanen som herja i vinter. Rådmannen rår til at det vert løyvd kr 300 00 til dette arbeidet. Ny reguleringsplan for Olsvollstranda industriområde er vedtatt og området er under utvikling. Rådmannen kjenner ikkje til at det ligg føre konkrete planar om tiltak, og gjer framlegg om at eventuelle mindre tiltak vert finansiert over posten mindre investeringer. Ny hovudplan for vatn og avlaup er under arbeid. Innspela i budsjettet er såleis basert på framlegg til ny kommunedelplan for vatn og avlaup for perioden 2016-2019. Når det gjeld det planlagte reinseanlegget på Manger, som har vore planlagt og på anbod i 2015, er det rådmannen si vurdering at kostnaden viser seg å bli så høg at det er naudsynt sjå på alternativ løysing til lågare kostnad. Investering på avløpssektoren vert derfor avgrensa til sane-

Investeringsbudsjett 2016 ring av avløpsleidningar i Mangersvågen og utskifting av avløpsleidningar, som er tenkt som ei kontinuerleg prosess framover. Når det gjeld vatn, legg framlegg til ny plan opp til ei investering på 6.300.000 kr, som skal dekke utbygging av vassbasseng på Haukåsen for å styrke forsyningstryggleiken i Austebygd-området og sanering av gammelt ledningsnett på Manger. Resten er budsjettert til årleg arbeid med rehabilitering av vasskummer og leidningsnett, og utviding av driftskontrollsystem. Rådmannen rår til at det vert sett av kr 200.000 til finanisering av mindre tiltak i samsvar med trafikksikringsplanen, t.d veglys på skuleveg. Helse og Omsorg Innan Helse og omsorg vil rådmannen i 2016 prioritere utredning og vurdering av nye sjukeheimsplassar, herunder eventuell ny sjukeheim som alternativ til utvikling av dagens Velferdssenter. I denne samanheng vil ein og vurdera auka behov i Omsut for nye bustader. Sjukeheimsplan må inkludera ny løysing for dagsenteret. I påvente av denne utrgeiing er det ikkje lagt opp til ytterlegare oppgradering i sektor Helse og Omsorg i 2016. Det er lagt inn midlar til kjøp av bustad for å handtere bustadtilbod som ikkje vert handtert i institusjon. Det foreslåas at det gis rom for kjøp av ein ny bustad kvart år framover. Oppvekst I investeringsbudsjettet har rådmannen foreslått kr 300.000 til innkjøp av elektroniske tavler på ungdomskulen, noko barneskulane allereie har i større eller mindre grad. Det er av pedagogiske grunnar viktig at dette kjem på plass på ungdomsskulen, då elevane allereie er vane med å bruke slike tavler på barneskulen, og slike tavler vert også brukt på vidaregåande skule. I tillegg foreslår rådmannen 2,5 mill i investeringsmidlar til rehabilitering/ oppussing av garderobeanlegget og gymsalen på Manger skule i 2016. Av økonomiske grunnar vart dette ikkje gjort samstundes som rehabiliteringa av skulebygget. Bygging av heilt ny og større gymsal er estimert til å koste mellom 12 og 14 mill kroner, noko det er vanskeleg å finne rom til i økonomiplanperioden. For barnehagane er det i investeringsbudsjettet for 2016 lagt opp til å begynne på arbeidet med å planleggje/prosjektere ny barnehage på Bø. Bygging av ny barnehage vil i så fall kunne utførast i 2017. Det bør og vurderast om det skal opprettast småbarnsavdeling på Austebygd, då dette er einaste barnehagen i kommunen som ikkje har småbarnsavdeling. Dette kan gjerast med eit enkelt påbygg på eksisterande barnehage/gymsal. Utbygginga er foreslått utført i 2018. 16 Budsjett Radøy kommune 2016

Investeringsbudsjett 2016 Hovedoversikt investering Rekneskap 2014 Budsjett 2015 oppr Budsjett 2015 just Budsjett 2016 Sal av driftsmidlar og fast eigedom 3 942 536 4 500 000 4 500 000 - Andre salsinntekter 267 700 - - - Overføringar med krav til motyting 732 681 - - - Kompensasjon for meirverdiavgift 2 931 958 3 479 000 3 479 000 3 110 000 Sum inntekter 7 874 875 7 979 000 7 979 000 3 110 000 Lønsutgifter 652 377 - - - Sosiale utgifter 208 541 - - - Kjøp av varer og tenester som inngår i komm. eig 15 839 934 39 539 000 39 539 000 27 350 000 Kjøp av tenester som erstattar kommunal eigenp - - - - Overføringar 3 960 365 3 250 000 3 250 000 7 500 000 Renteutgifter og omkostningar Sum utgifter 20 661 217 42 789 000 42 789 000 34 850 000 Avdragsutgifter 3 301 697 - - - Utlån 3 333 000 3 000 000 3 000 000 3 000 000 Kjøp av aksjar og andelar 937 443 800 000 800 000 850 000 Dekking av udekka frå tidlegare år 822 870 - - - Avsett til ubunde investeringsfond Avsett til bundne fond Sum finansieringstransaksjonar 8 395 010 3 800 000 3 800 000 3 850 000 Trong for finansiering 21 181 352 38 610 000 38 610 000 35 590 000 Bruk av lån 15 896 673 38 610 000 38 610 000 34 740 000 Mottekne avdrag på utlån 3 323 080 - - - Overføringar frå driftsrekneskapen - - - - Bruk av disposisjonsfond 842 607 - - - Bruk av ubundne investeringsfond - - - 850 000 Bruk av bundne investeringfond 99 026 - - - Sum finansiering 20 161 386 38 610 000 38 610 000 35 590 000 Udekka/udisponert -1 019 966 - - - Budsjettskjema 2A Rekneskap 2014 Budsjett 2015 oppr Budsjett 2015 just Budsjett 2016 Investeringar i anleggsmidlar 20 661 217 42 789 000 42 789 000 34 850 000 Utlån og forskutteringar 3 333 000 3 000 000 3 000 000 3 000 000 Avdrag på lån 937 443 800 000 800 000 850 000 Dekking av udekka frå tidlegare år 3 301 697 - - - Avsetningar 822 870 - - - Trong for finansiering i året 29 056 227 46 589 000 46 589 000 38 700 000 Bruk av lånemidlar 15 896 673 38 610 000 38 610 000 34 740 000 Inntekter frå sal av anleggsmidlar 3 942 536 4 500 000 4 500 000 - Tilskot til investeringar - - - - Kompensasjon for meirverdiavgift 2 931 958 3 479 000 3 479 000 3 110 000 Mottekne avdrag på utlån, refusjonar 4 055 761 - - - Andre inntekter 267 700 - - - Sum ekstern finansiering 27 094 627 46 589 000 46 589 000 37 850 000 Overført frå driftsrekneskapen - - - - Bruk av avsetjingar 941 633 - - 850 000 Sum finansiering 28 036 261 46 589 000 46 589 000 38 700 000 Udekka/udisponert (1 019 966) - - - 17 Budsjett Radøy kommune 2016

Investeringsbudsjett 2016 Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjettskjema 2B 2014 2015 oppr 2015 just 2016 1280001 Utskrifting av bilar 295 896 500 000 500 000 500 000 1438001 Olsvollstranda industriområde 642 755 500 000 500 000-1530012 Radøyhallen oppgradering 2015-1 475 000 1 475 000-1530014 Radøyhallen oppgrad fasade - - - 200 000 1530015 Radøyhallen lager - - - 100 000 1583001 Investering kyrkjer 250 000 3 250 000 3 250 000 7 500 000 1908045 IKT investering IKT Nh 1 060 588 314 000 314 000 400 000 1908101 Breiband infrastruktur - 700 000 700 000-1920001 Mindre investeringar 206 250 500 000 500 000 1 500 000 2130004 Manger skule parkering og uteområde - 1 000 000 1 000 000-2130005 Manger skule oppgrad garderobar - - - 2 500 000 2190013 Radøy ungdomsskule uteområde - 100 000 100 000-2190014 Radøy ungdomsskule elektroniske tavler - - - 300 000 2712005 Bø barnehage uteområde - 100 000 100 000-2712006 Bø barnehage nybygg - - - 1 500 000 2713004 Prestmarka bh, drenering - - - 150 000 3210006 Velferdssenteret utvendig oppgradering 1 107 567 1 000 000 1 000 000-3210007 Nye sjukeheimsplassar - 2 000 000 2 000 000 500 000 3220002 Heimetenesta - utvida lokale - 3 200 000 3 200 000-4800101 Turstiar og friluftstiltak - 200 000 200 000-4800102 Fosnstraumen - steinaldersti - 100 000 100 000-4800103 Turveg/lysløype Manger - 1 000 000 1 000 000 2 000 000 6000101 Lagerbygg Solendmyra - 500 000 500 000-6000102 Oppgrad fasade teknisk stasjon - - - 500 000 6103001 Helsehuset ombygging - 1 500 000 1 500 000-6104002 Ombygging Grønålen - 500 000 500 000-6104003 Kommunale bustader - - - 2 500 000 6110001 Universell utforming - 150 000 150 000-6120002 Reinhaldsmaskiner - - - 100 000 6190001 Branntekniske investeringar 1 184 304 1 000 000 1 000 000 500 000 6210006 Hovudleidning Lifjell - Manger 208 996 6 000 000 6 000 000-6210007 Basseng Haukåsen - - - 2 100 000 6210008 Manger - Øvre Manger utskifting leidning - - - 2 200 000 6210009 Vassverk oppgrad og utbetring - - - 2 000 000 6310005 Hovudrenseanlegg Manger - 9 000 000 9 000 000-6310006 Sanering Mangersvågen - - - 2 200 000 6310007 Avløp fornying og utbetring - - - 500 000 6510002 Brannvernutstyr 159 239 100 000 100 000 100 000 6510003 Brannbil 2014-3 400 000 3 400 000-6700003 Asfaltering kommunale vegar 1 502 958 1 500 000 1 500 000 1 500 000 6700101 Nærmiljøtiltak Bø - 3 000 000 3 000 000 3 000 000 6730001 Straume kai oppgradering - - - 300 000 6764001 Trafikksikring - 200 000 200 000 200 000 T O T A L T 20 653 352 42 789 000 42 789 000 34 850 000 Skjemaet ovanfor er noko forkorta for å spara plass, slik at prosjekt som berre har tal i rekneskap 2014 er tekne ut. Det vert vist til rekneskapsdokument og årsmelding for 2014 for ytterlege informasjon. 18 Budsjett Radøy kommune 2016

Økonomiplan 2016-2019 Økonomiplan 2016-19 Økonomiplanen for perioden 2016-19 er i hovudsak ei vidareføring av aktivitetsnivået i 2016. Økonomiplan skjema 1A B 2015 B 2016 B2017 B2018 B2019 Skatt på formue og inntekt (113 588 000) (122 257 000) (122 257 000) (122 257 000) (122 257 000) Rammetilskot (146 206 000) (147 523 000) (145 797 000) (145 746 000) (145 689 000) Eigedomsskatt (11 728 000) (11 931 000) (12 021 000) (12 111 000) (12 201 000) Andre generelle statstilskot (6 739 000) (9 920 000) (9 874 000) (10 271 000) (10 165 000) Sum frie disponible inntekter (278 261 000) (291 631 000) (289 949 000) (290 385 000) (290 312 000) Renteinntekter og utbyte (4 609 000) (3 713 000) (3 699 000) (3 686 000) (3 668 000) Renteutgifter, provisjonar og andre fina 5 800 000 5 476 000 5 831 000 6 114 000 6 323 000 Avdrag på lån iht låneoversyn 7 950 000 7 800 000 7 994 000 9 069 000 9 959 000 Netto finansinntekter/-utgifter 9 141 000 9 563 000 10 126 000 11 497 000 12 614 000 Til dekking av rekneskapsm. meirforbruk tidl. år Avsetjing til fond 20 000 Bruk av fond (1 766 000) (773 000) - Netto avsetjingar (1 766 000) (753 000) - - - Til fordeling drift (270 886 000) (282 821 000) (279 823 000) (278 888 000) (277 698 000) Sum fordelt til drift (frå skjema 1B) 270 884 000 279 063 856 279 414 000 279 064 000 279 444 000 Meirforbruk (mindreforbruk) (2 000) (3 757 144) (409 000) 176 000 1 746 000 Økonomiplan skjema 1B B 2015 B2016 B2017 B2018 B2019 Stab og politisk 18 163 000 18 119 849 18 470 000 18 120 000 18 500 000 Oppvekst 108 087 000 107 779 821 107 780 000 107 780 000 107 780 000 Helse og omsorg 119 181 000 125 657 318 125 657 000 125 657 000 125 657 000 Drift og forvaltning 25 453 000 27 506 868 27 507 000 27 507 000 27 507 000 Reguleringspostar - - - - - Til skjema 1A 270 884 000 279 063 856 279 414 000 279 064 000 279 444 000 Økonomiplan skjema 2A B2015 B2016 B2017 B2018 B2019 Investeringar i anleggsmidlar 43 589 000 34 850 000 36 980 000 29 400 000 11 350 000 Utlån og forskutteringar 3 000 000 3 000 000 3 000 000 3 000 000 3 000 000 Avdrag på startlån 850 000 Udekka i investering frå tidl. år Trong for finansiering i året 46 589 000 38 700 000 39 980 000 32 400 000 14 350 000 Bruk av lånemidlar (37 865 000) (34 740 000) (35 241 000) (29 709 000) (13 960 000) Inntekter frå sal av anleggsmidlar (4 000 000) Refusjonar og tilskot (4 724 000) (3 110 000) (4 739 000) (2 691 000) (390 000) Tilskot frå andre Andre inntekter - Sum ekstern finansiering (46 589 000) (37 850 000) (39 980 000) (32 400 000) (14 350 000) Overført frå drift - Bruk av avsetjingar (850 000) Sum finansiering (46 589 000) (38 700 000) (39 980 000) (32 400 000) (14 350 000) Udekka/udisponert - - - - - 19 Budsjett Radøy kommune 2016

Økonomiplan 2016-2019 Økonomiplan skjema 2B Prosjekt Sum 2016-2019 B 2015 B 2016 B 2017 B 2018 B 2019 1280001 Utskifting av bilar 2 000 000 500 000 500 000 500 000 500 000 500 000 1438001 Olsvollstranda industriområde - 500 000-1530012 Radøyhallen oppgraderingar - 1 475 000 1530014 Radøyhallen oppgr fasade 200 000 200 000 1530015 Radøyhallen lager 100 000 100 000 1583001 Kyrkja 7 500 000 3 250 000 7 500 000 1908020 VISMA investering - 1908045 IKT Nh inv 400 000 314 000 400 000 1908045 Breiband infrastruktur - 700 000 1920001 Mindre investeringar 6 000 000 500 000 1 500 000 1 500 000 1 500 000 1 500 000 2130004 Manger skule, park og uteomr. - 1 000 000 2130005 Manger skule, oppgrad garderobe 2 500 000-2 500 000 2190013 Radøy ungdomsskule uteområde - 100 000 2190014 Elektroniske tavler RUSK 300 000 300 000 2711002 Austebygd barnehage 2 500 000 2 500 000 2712005 Uteområde Bø barnehage - 100 000 2712006 Ny barnehage Bø 21 500 000 1 500 000 20 000 000 2713004 Prestmarka bh. Drenering 150 000 150 000 3210006 Velferdssenteret oppgradering 2 000 000-1 000 000 1 000 000 3210007 Nye sjukeheims/omsutplassar 500 000 2 000 000 500 000 3220003 Heimetenesta - 3 200 000 3225001 Ombygging oms --> institusjon - 1 000 000 3225002 Oppgrad omsorgsbustader 2 000 000 2 000 000 4800101 Turstiar og friluftstiltak - 200 000 4800102 Fosnstraumen steinaldersti - 100 000 4800103 Turveg/lysløype Manger 2 000 000 1 000 000 2 000 000 5202900 Startlån 12 000 000 3 000 000 3 000 000 3 000 000 3 000 000 3 000 000 6000101 Lagerbygg Solendmyra - 500 000 6000102 Oppgr fasade teknisk stasjon 500 000 500 000 6103001 Helsehuset 3 000 000 1 500 000 3 000 000 6104002 Ombygging Grønålen - 500 000 6104003 Kommunale bustader 10 000 000-2 500 000 2 500 000 2 500 000 2 500 000 6110001 Universell utforming - 150 000 6120002 Reinhaldsmaskiner 100 000 100 000 6190001 Brannteknisk 2 500 000 1 000 000 500 000 2 000 000 6215001 Vassprosjekt iht plan 27 400 000 6 000 000 6 300 000 8 000 000 7 700 000 5 400 000 6310005 Avløpsrosjekt iht plan 9 000 000 9 000 000 2 700 000 1 300 000 4 500 000 500 000 6510002 Brannvernutstyr 300 000 100 000 100 000 100 000 100 000 6510003 Ny brannbil - 3 400 000 6700003 Kommunale vegar oppgradering 3 500 000 1 500 000 1 500 000 1 000 000 1 000 000 6700101 Nærmiljøtiltak Bø 3 000 000 3 000 000 3 000 000 6730001 Straume kai, oppgradering 300 000 300 000 6764001 Trafikksikring 600 000 200 000 200 000 200 000 200 000 9000900 Eigenkapitalinnskot KLP 3 580 000 800 000 850 000 880 000 900 000 950 000 Sum investering 125 430 000 46 589 000 38 700 000 39 980 000 32 400 000 14 350 000 RADØY KOMMUNE Radøyvegen 1690-5936 MANGER- Telefon sentralbord: 56 34 90 00 - Telefax: 56 34 90 01 E-post til Radøy kommune: postmottak@radoy.kommune.no www.radoy.kommune.no Framsidefoto: Eric Clement 20 Budsjett Radøy kommune 2016

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 098/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Kommunestyret i Radøy PS Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Johan Fredrik Bøschen Sandal 15/2064 15/13790 Bustadsosial handlingsplan 2015-2020 Saksopplysingar: Bakgrunn Framlegg til Bustadsosial handlingsplan er i hovudsak ei rullering av tilsvarande plan for 2010-2014. Revidert plan er tenkt for perioden 2015-2020. Det må framhevast at dette er ein temaplan og såleis har avgrensa høyringar. Bustadsosial handlingsplan har ikkje vore gjenstand for tunge utgreiingsprosessar. Planen har vore send til uttale til tenesteleiarar i helse og omsorg, og vore på høyring i Eldrerådet og Råd for menneske med nedsett funksjonsevne. Planen har to føremål: 1. Gi ein sosialpolitisk retning som administrasjonen må innretta sin praksis etter 2. Oppfylla krav Husbanken stiller for at kommunen skal kunna søkja midlar til bustadsprosjekt Det har vore møte med Husbanken for å avdekka deira krav til kommunen når det gjeld forankring av planar opp mot politisk nivå. Husbanken uttalar at bustadsosial plan er tilstrekkeleg planmessig. Framlegget til bustadsosial handlingsplan har vore til høyring i Eldrerådet og Råd for menneske med nedsett funksjonsevne. Dei to råda gav god tilbakemelding på planen i si noverande form og tenkjing. Kommunalsjefen vurderer planen til å vera eit verktøy med ein sosialpolitisk profil i kommunen sitt arbeid med - og ansvar for ei definert målgruppe. Planen tilfredsstiller krav frå Husbanken i samband med mogleg søknad om støtte til gode bustadformål. Ulike bustadsosiale problemstillingar kan ideelt sett vera forankra i ein slik plan, men då vil det vera ein plan som gir ei meir politisk retning enn kva ambisjonen med denne planen er. Tiltak i bustadsosial handlingsplan vil såleis bli lagt fram for politisk behandling på saksnivå. Administrasjonen meiner dette er eit fornuftig opplegg, også fordi ein i planperioden skal i dialog med andre kommunar og må vurdera kva som er tenleg av funksjonar i Radøy. Dette vil også vera tema som bør vurderast knytt til bygging av ein mogleg ny kommune. Administrasjonen har starta arbeid kring ein helse- og sosialpolitisk plan. Denne planen bør gjelda frå 2016 og ha ei breiare forankring for heile tenesteområdet. Ein helse- og sosialplan må ha eit

overordna fokus og ha strategiske vurderingar for Radøy i perioden framover. Her bør ein t.d. ta stilling til vurderingar knytt til busetjing og lokalisering av spesialiserte funksjonar. Sentrale spørsmål i denne samanheng er kva funksjonar som er viktige å ha lokalisert på Manger, og på kva område det er viktig å styrka kompetanse med samordning. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Framlegg til bustadsosial handlingsplan vert godkjend. Vedlegg: BUSTADSOSIAL HANDLINGSPLAN Bustadsosial handlingsplan - høyring eldreråd - råd for menneske med nedsett funksjonsevne

RADØY KOMMUNE UTKAST REVIDERT BUSTADSOSIAL HANDLINGSPLAN Bustadsosial handlingsplan 2015 2020 Radøy kommune 1

Innhald Del 1 Mål og behov... 3 Innleiing... 3 Kommunen sine mål for god bustadpolitikk... 3 Hovudmål... 4 Plikter og ønskje... 4 Befolkning og behov... 5 Eksisterande kommunal bustadmasse... 5 Behov for nye bustader/bustadareal... 6 Del 2 organisering og bustadforvaltning... 7 Del 3 Oversikt tiltak/satsingsområder/handlingsplan... 9 Vedlegg... 10 2

Del 1 Mål og behov Innleiing Radøy kommunestyre vedtok 26.11.2009 at det vart sett i gang utarbeiding av ein Bustadsosial handlingsplan. Dette er ei rullering av planen frå 2010 til 2014. Det er ei overordna bustadpolitisk målsetjing at alle skal kunna disponera ein god bustad i eit godt bumiljø. 1 Ein bustadsosial handlingsplan, er eit godt styringsreiskap som skal føra til handling og utvikling. Bustadsosial handlingsplan omhandlar bustader og butiltak for dei grupper av befolkninga som har vanskar med å skaffa seg eller behalda ein tilfredsstillande bustad på eiga hand. Planen tar ikkje opp generell bustadpolitikk som arealplanlegging, reguleringsplanar og utbyggingsplanar m.v. Ved å kartleggja dei samla bustadbehova og vurdera virkemidlane, vil kommunen få eit grunnlag for å utarbeida strategiar og tiltak i bustadpolitikken. Betre oversikt og styring kan slå positivt ut for kommunebudsjettet, mellom anna ved at statlege verkemidlar kan nyttast betre. Kartlegginga har fokusert på situasjonen og behov for den enkelte gruppa. Ein bustadsosial handlingsplan vil medføra at kommunen får: Samla kunnskap om bustadbehovet i kommunen Kjennskap om statlege verkemidlar Ein meir samkjørt bustadpolitikk mellom sektorane Betre utnytting av kommunen sin bustadmasse Større effektivitet ved å samordna ressursane Føremålet med ein bustadsosial handlingsplan er å skaffa auka kunnskap om det samla bustadbehovet i Radøy kommune, samordna ressursane, gje ei oversikt over statlege verkemidlar, betre utnyttinga av den kommunale bustadmassen og koma med konkrete tiltak som kan realiserast i planperioden 2015 2020. Planen skal ta for seg vanskelegstilte på bustadmarknaden og deira problem med å etablera seg og bli buande i bustad, og leggja til rette ut frå den enkelte sin livssituasjon og økonomiske evne. Kommunen sine mål for god bustadpolitikk Visjon: Radøy den grøne øya tryggleik, trivsel og livskvalitet for alle Bustadsosial handlingsplan skal vera sentral i utforminga av Radøy kommune sin bustadpolitikk. Den skal danna grunnlag for heilskapleg tenking og prioritering. Bustadsosial handlingsplan omhandlar bustader og butiltak for dei grupper av befolkninga som har vanskar med å skaffa seg, eller behalda ein tilfredsstillande bustad på eiga hand. Radøy kommune sitt mål er at alle skal ha moglegheiter for å etablera seg og verta buande i eigen bustad i eit godt bumiljø, uavhengig av økonomiske, fysiske, helsemessige eller sosiale forutsetningar. Ein god bustad er grunnlag for eit anstendig tilvere, og vil ofte vera avgjerande for innbyggjarane si helse og deltaking i arbeidslivet. Samstundes har ein hatt som mål å finna løysingar som kan effektivsera og kan gje innsparing økonomisk. 1 Stortingsmeldinga om bustadetablering for unge og vanskelegstilte (St. meld.nr. 49, 1998-1999) oppmodar alle kommunar tilå utarbeide ein tverrsektoriell handlingsplan. I tillegg gjev St.meld. nr 23 (2003-2004) «Om boligpolitikk på vei til egen bustad» - strategiar for å førebyggje og bekjempe bustadlausheit, «Tiltak mot fattigdom», St.meld. nr. 6 (2002-2003), signal om kommunane sitt bustadsosiale arbeid, og St.meld. nr.47 (2008-2009) Samhandlingsreforma, Rett behandling på rett stad til rett tid. 3

Hovudmål Skaffa bustad til vanskelegstilte på bustadsmarknaden. Tilretteleggja for ein velfungerande bustadsmarknad. Auke talet på miljøvenlege og universelt utforma bustader og bustadsområde. Flest mogleg skal kunna eiga sin eigen bustad. Gode service- og tenestetilbod. Organisera bustadsosialt arbeid på ein heilskapeleg og oversiktleg måte. Syta for ein bustadsmasse som er tenleg for kommunen, og dekkjer behova til innbyggjarane /leigetakarane. Sikra høg kvalitet på oppfølgjing av leigetakarar i kommunal bustad Meir målretta bruk av tilgjengelege økonomiske verkemiddel, til beste for innbyggjarane. Plikter og ønskje Ein kommune har plikt til å: Busette menneske med flyktningebakgrunn når det ligg føre politisk vedtak (etter oppmoding frå IMDI). Stilla med mellombels bustad når ein person opplever å stå akutt bustadslaus (Lov om sosiale tenester Nav 27) Medverka til å skaffa bustad til menneske som ikkje sjølv kan ivareta sine interesser på bustadsmarknaden. (Lov om sosiale tenester 15/ Helse- og omsorgslova 3-7). Kommunen har ikkje plikt til å skaffa bustad til innbyggjarar ut over dette, eller til å eiga bustader til utleige. Strategi og tiltak For at kommunen skal ha eit best mogleg tilbod, har ein ønske for kva bustader kommunen skal disponera, sjølv om det ikkje er pålagd i lov; Bustader til utleige for vanskelegstilte Bustader til utleige for menneske med rus- og psykiatrilidingar. Bustader som er tilrettelagde, til utleige for menneske med omsorgsbehov. Bustader til utleige som er lagt til rette for menneske med demens. Bustader til utleige som er lagt til rette for eldre menneske med utfordringar knytt til psykiatri/ og eller rus. Større grad av tilrettelegging for at tenestemottakar kan fortsetja å bu heime. 4

Befolkning og behov Alle menneske har ansvar for eige liv og eiga helse, i dette ligg også ansvar for sjølv å skaffa seg ein stad å bu. Nokre menneske har vanskeleg for å ivareta sine interesser på bustadmarknaden, og kommunen sine tenester har eit lovpålagd ansvar for å medverka til å skaffa bustad. Retningsgjevande skal vera at tenesta har gjort si plikt om dei saman med brukar finn fram til ein bustad som er tenleg i høve til helse, og som brukaren kan handtera økonomisk. Geografisk plassering av bustad skal berre vera avgjerande om det er born i bustaden som bør halda fram i skule eller barnehage. Dersom tenestemottakar likevel ikkje vil ta imot ein bustad som fyller desse krava, vil ein måtte anta at brukar kan finna annan bustad på eige hand. Det er ulike målgrupper som kan ha behov for bustad. Bustadlause Flyktningar Personar med nedsett funksjonsevne Rus og psykiske lidingar Helse og omsorg Økonomi og samfunn Det vil alltid vera rammevilkår som har verknad på kommunen sitt behov for husvere til utleige. Det viktigaste verktøyet kommunen kan ha, vil difor vera eit sterkare fokus på samhandling mellom tenestene, og ei meir individuell og heilskapleg tilnærming til den einskilde sin livssituasjon. Radøy kommune har som målsetting at brukarar av helse og omsorgstenester skal kunne bu heime eller i tilpassa bustad lengst mogleg. Kommunen bør ha fleksibilitet til å løysa ulike bustadsbehov når desse oppstår. Det vil difor vera naudsynt med innleige av bustad frå private for framleige etter nærare retningslinjer for tildeling. Eksisterande kommunal bustadmasse Omsorgsbustader 21 omsorgsbustader lokalisert ved Velferdssenteret på Manger. Det er 17 to roms bustader og 4 tre roms bustader. Det er knytt krav til at dei som får tildelt bustad her, at han/ho har trong for heildøgns helse- og omsorgstenester som ikkje kan stettast i heimen. Bustadane er eit heildøgns omsorgstilbod, der det er knytt tenester til bustadane. Bustadane er såleis ein del av kommunen si eldreomsorg. Bustadane er pr. tid underlagt heimetenesta, men 2 av dei tre roms-bustadane vert nytta av Velferdssenteret til sjukeheimsopphald. 8 bustader i Idrettsvengen 8, er til personar med psykiske lidingar. Trygdebustader 4 bustader i Prestmarkvegen v/velferdssenteret 4 bustader i Hannesvegen 1 bustad vert nytta som avlastningsbustad 3 bustader i Raunholmskogen Nytta av omsut 4 bustader i Raunholmskogen (Prestbrekka) (omsut gjev heildøgns tenester) 5 bustader i Raunholmskogen nye (Prestbrekka) (omsut gjev heildøgns tenester) 4 bustader ved Hordabøheimen (to vert nytta til barnehage frå 2010) 5

Andre kommunale bustader 1 vertikaldelt bustad Grønålvegen 10 og 12 (Nr 12 vert nytta av omsut og gjev heildøgns tenester) 1 kommunal bustad i Hesthaugen 24 2 store leiligheter i kommunehuset på Bø 2 hyblar i kommunehuset på Bø 1 bustadhus på Bø (svært dårleg stand) Utgår - rivast Innleigde bustader Sjå vedlegg 1 med oversikt over bustader eigd eller leiga av kommunen. Endrast jamnleg. Behov for nye bustader/bustadareal Befolkning og behov. Referer oversikt over. Bustadføremål Det er viktig at kommunen i all si planlegging tek omsyn til at det vert sett av areal til bustadsføremål både i privat og kommunal regi. Det må leggjast til rette for berekraftig og miljøvenleg utvikling og vekst i alle deler av kommunen. I sentrumsnære område må ein ha eit særleg fokus på å finna tenleg areal for tilrettelagte bustader til ulike grupper med særskilte behov. Kjøp av bustader Kommunen bør kjøpa høvelege bustader i sentrumsnære område på Manger, dersom aktuelle bustader kjem på sal. Dette for å kunne løysa bustadbehovet for personar med særskilte behov for tilpassa/tilrettelagde bustad. Det kan vera personar med særskilte behov som vil ha vanskar med å få leige på det private leigemarknad, også der kommunen er framleigar. I slike tilfelle bør kommunen disponera eigne bustader for dette føremål. Akuttbustader Kommunen pliktar å skaffa bustad for akutt bustadslause. I desse tilfelle bør kommunen rå over bustader for å handtera slike situasjonar. 6

Del 2 organisering og bustadforvaltning Samarbeid på tvers av tenesteområder er grunnleggjande for å lukkast i det bustadsosiale arbeid. Bustadforvaltning i Radøy er satt saman av ulike personar i ulike rollar og tenesteområde, samen har ein oversikt over bustadsfeltet i kommunen. Dette har fungert så langt. Utfordringa er at omfanget av busetting av flyktningar aukar sterkt, og andre målgrupper tvinger seg fram med nye utfordringar og anna kompleksitet. God organisering og styring på dette område vil kunne tilrettelegge for at fleire brukarar kan bo i eiga bustad og/eller bu lengre i eiga bustad, før kommunen må auke opp ressursbruk eller bidra med institusjonsplass. Radøy manglar system på tiltak som legg til rette for at fleire kan bu heime eller bidra til å flytte innbyggarar til ny eigna bustad. Dette er førebyggjande for å hindre auka etterspørsel etter institusjonsplassar. Det bør etablerast eit meir formelt og definert ansvarsområde for bustadforvaltning for å handtere dagens og morgondagens utfordringar i bustadforvaltning. Tverrfagleg samarbeid skjer på 3 område; 1. Kvalitet Leiarar for tenesteområda må samarbeide for å finne gode løysingar for brukar. Der kommunal institusjon er aktuell, skal sak vurderast av inntaksnemnd. Der det er stor etterspørsel etter bustad der kommunen har eit ansvar eller ynskje om å finne løysingar skal det etablerast gode rutinar for tildeling av bustad der kommunen ytar tenester eller har eit økonomisk ansvar for utleige/framleige. Teknologi Radøy har satsa store beløp på fibernett. Dette gjev grunnlag for nye løysingar der det vert tilrettelagt at brukarar kan bu heime under trygge rammer. Velferdsteknologi og universalt tilpassa bustader må prioriterast. 2. Bustadforvaltning Det vert etablert eit samarbeid mellom ulike faginstansar i kommunen som alle bidreg med sin fagkunnskap for å dekka ei heilskapleg løysing der kommunen sine ulike interesser er ivaretatt; a. Database over bustader, som vedlikehald og lovlegheitskontroll om framleige. b. Retningslinjer for tildeling/utflytting c. Ansvar for kontrakt og prisjusteringar d. Ansvar for innkrevjing e. Ansvar for teknisk drift og vedlikehald f. Ansvar for oppfølging av bebuar m det er tildelt tenester g. Ansvar for byggtilsyn Kommunen har i dag ansvar for institusjonsplasser, omsorgsbustader og utleige av bustader eigd av kommunen, eller private som er leigd inn for framleige. Kommunen bør innafor ramme i denne plan prioritere tiltak retta mot målgruppa listet opp s4 i denne plan, og søke å utvikle tilbod som møter behov denne gruppa har. Tilbodet må være innafor ramme av de økonomiske virkemiddel tilgjengelig for kommunane. Bustadsosialplan og politiske føringar vil gje retning om kommunen og/eller private skal stå som utleigarar. Det er ulike virkemiddel frå bl.a husbanken som tilrettelegg for ulike modeller med samarbeid mellom kommune og private. Det sentrale punkt er at kommunen har eit bevisst forhold til rolle og ansvar, og fremstår som tydeleg premissgjever for tiltak i samråd med private samarbeidspartnarar. Kommunen har behov for «mottaksbustader» for å handtere kortsiktige akutte behov. 7

3. Oppfølging Kartleggingssamtale/Samtale/skjema Det er ulike innfallsvinklar til kommunal hjelp til bustad. Det bør utarbeidast felles kartleggingsskjema for samtale om bustadbehov, som fangar opp viktig informasjon i det vidare arbeid med å finne eigna bustad. Sentrale områder som må kartleggast er økonomisk situasjon, behov for eventuelle hjelpetiltak og tenester. Bustadstilrettelegging Etablere rutinar (ikkje ferdigstilt) Inn- og utflytting Etablere rutinar (ikkje ferdigstilt) 4. Økonomiske verkemiddel Bustønad Husstandar med låg inntekt kan søkja om bustønad, og få dekka delar av utgiftene til husleige. Statleg ordning som vert handsama i kommunen. Startlån Startlån er ei låneordning for dei som slit med å etablere seg på bustadmarknaden eller har vanskar med å bli buande i bustaden. Statlege midlar vert overført kommunen etter politisk vedtak. Kommunen handsamar søknad etter eigne retningsliner. Det er i dag svært restriktiv bruk av dette verkemedelet. Ein auke av bruk av startlån, krev og auka administrative ressursar. Tilskot Det finst tilskot til etablering, utbetring, tilpassing i bustad, rampe/heis, ombygging og prosjektering. Tilskotsmidlane er i hovudsak statlege midlar overført til kommunen etter søknad. Kommunen handsamar tildeling til innbyggjarar etter eigne retningsliner. Dette bør prioriterast og bør leggast under eit framtidig bustadskontor. Investeringstilskot til omsorgsbustader og sjukeheimsplassar Disse skal stimulera kommunane til å fornya og auka butilbodet for personar med heildøgns helse- og omsorgstenester, uavhengig av alder, diagnose eller funksjonshemming. Tilskotet kan gjevast til oppføring, kjøp, ombygging, utbetring, leige eller annan framskaffelse av heildøgns pleie- og omsorgsplassar etter lov om kommunale helse- og omsorgstenester. Tilskotet vert tildelt kommunane gjennom Husbanken Omsorgsplassar som vert tildelt investeringstilskot skal være universelt utforma og tilrettelagt for personar med demens og kognitiv svikt. Utforming, lokalisering og tilrettelegging av omsorgsplassar skal skje i samband med Demensplan 2015 og prinsippa for integrering og normalisering frå ansvarsreforma for menneske med utviklingshemming. Målgruppe: a) Eldre b) Personar med langvarige somatiske sjukdomar c) Personar med utviklingshemming og andre med nedsett funksjonsevne d) Personar med psykiske og sosiale problem e) Personar med rusproblem f) Personar som har behov for øyeblikkeleg hjelp 8

Del 3 Oversikt tiltak/satsingsområder/handlingsplan 1. Tilby kvalitativt gode individuelle tenester utifrå behov og eit fagleg forsvarleg nivå. Verkemiddel Etablere «Bustadkontor i planperioden» - Få på plass ein ressurs til bustadforvaltning med koordineringsansvar av tenesteområder. - Ansvar for startlån (bustønad?) og bustadfinansiering - Leie et tverrfagleg team som arbeid med bustadstilrettelegging Søkje statlege prosjekt- og tilskottmidlar for å støtte oppunder det bustadsosiale arbeidet ved behov Ved å arbeide på systemnivå vil ein få eit betre koordinert tilbod på tvers av organisatoriske grenser og forvaltningsnivå. Mellom anna: - Utvikle tverrfagleg samarbeid mellom o NAV, psykiatritenesta o psykiatritenesta og heimebaset omsorg - Gjennomgå og kartlegge vilkår for tildeling av bustader til vanskelegstilte - inkludert butid og spesielle kontraktar - Opplæring i brukarmedverknad for dei ulike tenesteytarane Utvikle tretrinnsmodell for tildeling og oppfølging i bustad Utvikle stilling for rusomsorg i kommunen, med særkild ansvar for bustad/buoppfølgjing Auke bruken av individuell plan og ansvarsgruppe for personar med behov for samansette og koordinerte tenester Driftsmessige konsekvensar/ NoK X Nok 700 Behov for auka ramme for NAV Konsekvensar for investering x Verkemiddel innanfor ordinær driftsramme x x x x. x 2. Legg til rette for at flest mulig vanskelegstilte kan eige eigen bustad Auka innlånsramma til startlån: - Tilskott til målgruppa for å få fleire i eiga bustad, tilpasse bustader slik at ebuarar kan bu lengre heime (krev auka ressurstilgang) x Eiga sak til politisk behandl 3. Gje god nok og rett informasjon når det gjeldt bustadsosialt arbeid Informasjon på heimesidene om butilbod og vilkår for bustadtildeling Sørge for relevant og nok informasjon om Husbanken sine verkemiddel til brukarar og internt i organisasjonen Informasjon om og oppmoding til utbyggjarar om å byggje/byggje fleire universelt utforma bustader. 4. Utvikle bustadmassen til å kunne dekke bustadbehova til dei vanskelegstilte. Det bør utarbeidast ein politisk forankra strategi der det fremgår om kommunen skal eige eller leige bustader. Strategi for samspel mellom offentleg og private interesser, ref. pkt om bustadforvaltning. Denne må ha ein - vurdering av korleis butilbodet for bustadlause skal løysast. - vurdering av korleis butilbod til flyktningar skal løysast over tid. Bustadsosialt arbeid. Planlegga og avklara behov for; ny sjukeheim/ sjukeheimsplass, dagsenter, PU-bustader andre bustadbehov framover. X Nok 500 i 2016. Utbygging eiga sak til pol.beh Kjøp av ein bustad i året 2500 x x x x x x x x 9

Vedlegg Vedlegg 1 Oversikt over bustader Retningslinjer inntaksnemnd oppdaterast Retningslinjer tildeling av kommunal bustad/framleige oppdaterast Retningslinjer for tildeling av Startlån oppdaterast Retningslinjer for kommunal medverking til søking om lån/tilskot frå Husbanken -nye 10

Vedlegg 1 Oversikt over innleigde bustader til vidare utleige pr 18.11.2015 Adresse Eigar Vert disponert av Radøy kommune Tal på bueiningar Tal bebuarar 1 Hesthaugen 13, Jarnfrid Leigegardar 1 1 5936 Manger Gunnarson Ansvar 6104 2 Idrettsvegen 1 B Tormod Erstad Nav 1 2 5936 Manger Ansvar 3000 3 Prestmarkvegen 2 D Manger Bil AS Nav 1 2 5936 Manger Ansvar 3000 4 Mangernesvegen 33 Tor Sverre Nav U etg 1 5936 Manger Kolstad Ansvar 3000 5 Mangernesvegen 33 Tor Sverre Nav 2. etg 2 5936 Manger Kolstad Ansvar 3000 6 Radøyvegen 1620 Geir Smith Nav 1 1 5936 Manger Ansvar 3000 7 Radøyvegen 1001 Halima Chakri Nav 1 1 5938 Sæbøvågen Ansvar 3000 8 Radøyvegen 961 Statens Vegvesen Nav 1 2 5938 Sæbøvågen Ansvar 3000 9 Slettevegen 771 Hans Mellingen Nav 1 1 5939 Sletta Ansvar 3000 10 Kyrhovden 12 Hege Aagaard- Nav 1 3 5936 Manger Nilsen Ansvar 3000 11 Hesthaugen 18 5936 Manger Hammerkameratene Nav Ansvar 3000 1 1 + 3 born 12 Raunholmskogen 21 B 5936 Manger Tor Erik Skråmestø Nav Ansvar 3000 1 1 + 1 barn 13 Radøyvegen 1709 Sindre Erstad Nav 1 3 5936 Manger Ansvar 3000 14 Radøyvegen 1709 Sindre Erstad Nav 1 2 5936 Manger Ansvar 3000 15 Radøyvegen 1709 Roald Erstad Nav 1 2 5936 Manger Ansvar 3000 17 Langhøyane 23 Laila / Raymond Nav 1 1 5936 Manger Stordal Ansvar 3000 18 Hesthaugen 6 Karen M Lervik Nav 1 2 5936 Manger Ansvar 3000 19 Langhøyane 7 A Helland Utleige Nav 1 1 5936 Manger Ansvar 3000 20 Langhøyane 7 B Helland Utleige Nav 1 1 5936 Manger Ansvar 3000 21 Raunholmskogen 17 C Erlend Nøttveit Nav 1 1 5936 Manger Ansvar 3000 22 Radøyvegen 1688 Magnhild Nav 1 0 5936 Manger Nøttveit Ansvar 3000 23 Radøyvegen 1605 Venera Arzumova Nav 1 2 5936 Manger Ansvar 3000 24 Rossnesvegen 400 Tore Villanger Nav 1 4 5937 Bøvågen Ansvar 3000 25 Radøyvegen 1547 Terje Ullvatn Nav 1 2 5936 Manger Ansvar 3000 23 35 11

Bustadsosial handlingsplan - høyring Råd for menneske med nedsett funksjonsevne - 010/2015 Radøy eldreråd - 014/2015 Kommunalsjef for helse og omsorg, Johan Sandal, presenterte planen. Etter og undervegs i presentasjonen kom det ei rekkje innspel. Oddmund Skjelvik: Spør om samarbeid med Lindås når det gjeld deira målretta og systematiske arbeid, for å tilretteleggja eksisterande bustad. Oddmund Skjelvik: Skeptisk til kjøp av bustad grunna vedlikehaldet som ofte vert saldert i budsjetta. Magnar Klausen: Bør satsa på å leiga private, då desse vert tekne vare på. Berit Kvalvik: Peika på at det ikkje alltid er lett å få innpass i private bustadar, og at ein bør kjøpa privat eigedom. Det vart vidare ein debatt der ein vart einig om å koma med innspel til områdeplan (arealplan) for å sikra bustadpolitikken i det sentrale Manger, uavhengig av om det er privat eller offentleg utbygging. Leiar i råd for menneske med nedsett funksjonsevne, Liv Berith Rath: Foreslo å kjøpa bustad med stor tomt, med tanke på deling og bygging. Det vart ikkje røysta over forslaga, men råda ber om at dei vert tekne med vidare i prosessen. RMNF - vedtak/ ELD - vedtak: Utkast til bustadsosial handlingsplan vert teke til orientering.

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 099/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Arthur Kleiveland 14/250 15/13751 Kommunereform - møte i styringsgruppa Saksopplysingar: Bakgrunn Dei fire krinsvise folkemøta om kommunereforma er gjennomført, og det vert lagt opp til ei drøfting av erfaringane frå desse møta i styringsgruppa. Styringsgruppa drøfta sist situasjonen som har oppstått i samband med at Austrheim kommune ber forhandlingsutvala i Lindås, Meland og Radøy vurdera om det er grunnlag for å gjera ei felles utgreiing av framtidas kommunestruktur saman med Austrheim kommune. Det vart uttrykk glede over at Austrheim ønskjer å slutta seg til 3-kommune-løpet, men samtidig vart det også understreka at ein ikkje ønskjer å rokka ved dei føringar og prinsipp som er lagt til grunn i intensjonsavtalen mellom dei tre kommunane. Styringsgruppa gav uttrykk for at Austrheim må presentera målsetjinga kommunen har for å be forhandlingsutvala i Radøy, Meland og Lindås vurdera om det er grunnlag for å gjera ei felles utgreiing av framtidas kommunestruktur saman med Austrheim. Ordføraren i Radøy ser det som naturleg at felles forhandlingsutval i Meland, Lindås og Radøy kjem attende med felles innstilling til dei respektiva formannskapa. Sak om kommunereform vert lagt fram til drøfting i styringsgruppa. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Vedlegg: Kommunestruktur - spørsmål om felles utgreiing (L)(64134) Kommunestruktur brev til Lindås Meland og Radøy Forslag til utredning Nordhordland kommune_juni 2015

Fra: Jon Askeland Sendt: 9. november 2015 19:45 Til: Postmottak Radøy; Jarle Landås; Arthur Kleiveland Emne: Fwd: Kommunestruktur, spørsmål om felles utgreiing Vedlegg: image001.jpg; ATT00001.htm; Kommunestruktur, brev til Lindås, Meland og Radøy.pdf; ATT00002.htm Til føring, og ettersendast formannskapet. Mvh Jon Sendt fra min iphone Videresendt melding: Fra: Per Lerøy <Per.Leroy@austrheim.kommune.no> Dato: 5. november 2015 kl. 12.37.08 CET Til: Ordførar Lindås <ordforar@lindas.kommune.no>, Jon Askeland <jon.askeland@radoy.kommune.no>, Øyvind Helland Oddekalv <Oyvind.Oddekalv@meland.kommune.no> Kopi: Emma Hjelmtveit <Emma.Hjelmtveit@austrheim.kommune.no> Emne: Kommunestruktur, spørsmål om felles utgreiing Hei. Med bakgrunn i Austrheim kommunestyre sitt vedtak i k-sak 100/15, ber eg om at forhandlingsutvala i Lindås, Meland og Radøy vurderer om det er grunnlag for å gjera ei felles utgreiing av framtidas kommunestruktur saman med Austrheim kommune. Sjå vedlagte word-dokument. Beste helsing Per Lerøy Ordførar Austrheim kommune Mob. 94506747

«Nordhordland kommune» Forhandlingsutvalet til Lindås, Meland og Radøy sitt framlegg til utgreiing av ny kommune 19. juni 2015

Innhald 1. Føremål 2. Prosessane 3. Verdiar i prosessen 4. Kvifor År 2040 Visjonar 5. Demokratimodellen 6. Kommunal organisering 7. Harmonisering av skattar og avgifter 8. Prinsipp for tenestetilbod og kompetanse 9. Administrative prosessar 10. Kommunikasjonsplan 11. Vegen vidare

1. Føremål Kommunestyra i Meland, Lindås og Radøy ønskjer å greie ut om det er mogleg å danne ein ny kommune. Målet er å få på plass ein meir slagkraftig kommune, og gjere regionen betre i stand til å ta imot fleire oppgåver, jamfør vedtak i Stortinget. Forhandlingsutvalet sitt føremål med utgreiinga er å starte ein prosess, som skal svare på kvifor ein skal byggje ein ny kommune. Utkastet vert utgangspunkt for nye drøftingar etter valet. Greie ut kvifor Er det nødvendig med ein ny kommune i Nordhordland? Kva framtidige utfordringar har regionen når det gjeld ein sterk vekst og utvikling dei neste åra? År 2040: Kva må kommunane vere budd på å handtere når det gjeld samfunnsutvikling? Korleis kan vi organisere ein ny kommune? Utgreiinga byggjer på prosessar, som er forankra i kommunestyra til Radøy, Meland og Lindås. Ein slagkraftig samfunnsutviklar i ein region i sterk vekst og utvikling

2. Prosessane Prosessforløp 2020 Prosessane i forhandlingsutvalet Møtedato Tema 27. april i Meland Status på prosessen, utforming av visjon/hovudmål 11. mai i Lindås År 2040 (trugslar og moglegheiter), lokaldemokrati, kommunikasjonsstrategi 26. mai i Radøy Harmonisering av skattar og avgifter, prinsipp for tenesteområde, kommunikasjonsstrategi 4. juni i Meland Presentasjon og drøfting av hovudlinene i utkast versjon 0.4 med formannskapa 8. juni i Lindås Innspel frå møtet 4. juni, innspel til endeleg framlegg, framlegget vert sendt ut til endeleg godkjennning 26. oktober i Radøy Presentasjon av framlegget, omarbeiding av framlegget og utarbeiding av grunnlaget for avgjerda i kommunane.

3. Verdiar i prosessane Vi skal byggje ein ny kommune. Alle kommunar er likeverdige partar. Vi skal ha respekt for kvarandre sine tradisjonar, kulturar og sterke eigenskapar i noverande organisasjon. Vi skal ta med oss beste praksis frå kommunane inn i den nye kommunen. Vi skal byggje vidare på felles identitet og kultur. Vi skal involvere innbyggjarar, tilsette og næringsliv. Vi skal ha likeverdige tenester i heile kommunen. Vi skal vidareføre lokal tenesteproduksjon der brukarane bur. Vi skal ha innbyggjarrettleiing i alle rådhusa. Vi skal digitalisere dialogen med innbyggjarane. 4. Kvifor: År 2040 & verdiar År 2040 Nordhordland kommune i tal frå 2013 til 2040 Frå Til % Kraftig auke i talet på innbyggjarar 27.000 44.000 + 59 % Auke i talet på eldre over 80 år 1.000 2.700 + 150 % Talet på arbeidsføre innb. (20-66 år) per innb. over 80 år 15 8-40 % Barnehage trong for årsverk pr. 1000 årsverk (20-66) 28 26-7 % Grunnskule trong for årsverk 24 24 0 % Pleie og omsorg trong årsverk 49 74 + 49 % Pendlarar ut av kommunen 5800 Pendlarar inn til kommunen 2200 År 2040 eit scenario Kva moglegheiter og utfordringar står regionen framfor? Når skal vi ta stilling til korleis vi skal organisere dei kommunale tenesta, er det viktig å vurdere dette i lyset av det framtidige behovet. Ein ny kommune skal handtere framtida, ikkje dagens situasjon. Korleis skal vi handtere dei framtidige, store samfunnsendringane? Korleis vil samfunnet endre seg fram mot år 2040? Forhandlingsutvalet har gjort ei vurdering, og drøfta kva problem og moglegheiter som kjem i kjølvatnet av ei samfunnsutvikling fram til År 2040. Forhandlingsutvalet har og utarbeidd forslag til visjon:

År 2040 Trugslar: Kva kan skape problem for regionen? Korleis vil reduksjonen i oljebaserte næringar påverke regionen? Vil vi vere i stand til å erstatte oljebaserte arbeidsplassar med nye arbeidsplassar i andre næringar? Innan kva for næringar har vi eit fortrinn? Kraftig vekst i innbyggjartalet (+ 59 % / 44.000 innbyggjarar) stiller store krav til betre infrastruktur. Klarar vi å leggje forholda godt nok til rette for ein slik vekst? Er vegsystema våre og kollektivtilbodet tilstrekkeleg for ei slik utvikling? Har vi lagt til rette for nok areal? Vi må rekne med at det kjem fleire oppgåver og spesialisering av kommunale tenster, særleg innan medisin, omsorg og oppvekst. Vil vi klare å rekruttere nok spesialistar? Vil regionen vår vere attraktiv nok for tilsette med høg fagkompetanse? Kva med utvikling av den kompetansen vi har i dag? Klarar vi å leggje forholda til rette for å møte dei krevjande oppgåvene kommunen skal løyse i framtida? Har vi miljøs om er solide nok til vere pådrivarar i ein kompetanseutvikling= Vil vi ha kompetanse og tilstrekkeleg beredskap til å handtere større klimautfordringar? År 2040 Kva moglegheiter har Nordhordland kommune? Betre koordinering av samfunnsutviklinga. Tyngre satsing på næringsutvikling og arbeidsplassar i nye næringar. Attraktiv region for næringsutvikling nord for Bergen. Betre tilrettelegging for befolkningsvekst gjennom koordinert arealplanlegging på tvers av geografiske område. Tilrettelegging av betre infrastruktur, særleg innan samferdsle. Sterk og «avgjerdsdyktig» kommune til det beste for regionen. Sterkt regionsenter. Fleire og betre moglegheiter i tenesteproduksjonen med eit større miljø. Sterk på kompetanseheving og utdanningsmiljø. Sterk på tenesteyting, særleg innan utdanning og helse og omsorg. Satse endå meir på folkehelse. Breiare idretts- og kulturtilbod. Auka satsing på reiseliv, kulturnæringane, marin næring, energi og lokal matproduksjon. Visjon: Nordhordland kommune skal vere ein slagkraftig og heilskapleg samfunnsutviklar i ein region med sterk vekst og utvikling Vi byggjer ein ny kommune for å gi betre tenester til innbyggjarar og næringsliv. Vi skal rekruttere, halde på og utvikle den beste fagkompetansen for å betre tenestetilbodet. Tenestetilbodet skal vere der brukarane bur. Vi skal vere ein god felles bu- og arbeidsregion.

5. Demokratimodellen Kommunestyre 43 repr. Kontrollutval Formannskap 7 repr. 13 repr. Utval Utval Utval Utval Oppvekst og kultur Helse og omsorg Samfunnsutvikling Administrasjon 9 repr. 9 repr. 9 repr. 7 repr. Eldreråd Råd for menneske med nedsett funksjonsevne Ungdomsråd, idrett/kultur/musikkråd, diverse ad hoc-komitear Formannskapsmodell Kommunestyre - 43 representantar Formannskap - Formannskap (13 repr.) - Kontrollutval (9 repr.) Utval - Oppvekst og kultur (9 repr.) - Helse og omsorg (9 repr.) - Samfunnsutvikling (9 repr.) - Administrasjon (7 repr.) Administrasjonsutvalet skal vere representert med politikarar og tillitsvalte Diverse råd og komitear Prinsipp om gjennomgåande representasjon Alle kommunestyrerepresentantane skal sitje i minst eitt anna politisk organ

6. Kommunal organisering Kommunesenter - Knarvik Kommunenamn - Arbeidstittel: Nordhordland kommune - Namnekonkurranse 2016 Rådmann med dei mest sentrale funksjonane skal sitje på rådhuset i kommunesenteret Assisterande rådmann og kommunalsjefnivå Rådhusa i Meland og Radøy skal ha kommunale funksjonar i den nye kommunen. Det skal vere innbyggjarrettleiing i alle rådhuset. Nærsentra: Ostereide, Lindås, Knarvik, Frekhaug, Vikebø og Manger. Kommunevåpen og symbol - Arbeidet startar etter at avgjerda om ny kommune er tatt. 7. Harmonisering av skattar og avgifter Alle kommunane har eigedomsskatt, men med ulik profil og storleik. Eigedomsskatten må harmoniserast. Det er eit mål at ingen innbyggjarar skal få høgare eigedomsskatt i ein ny kommune. Alle har eigedomsskatt på verk og bruk. Eigedomsskatten vert harmonisert slik: Nordhordland kommune fjernar eigedomsskatten på hus og hytter. Det vert fastsett overgangsreglar for første valperiode (2019-2023). 8. Prinsipp for tenestetilbod og kompetanse Prinsipp for tenestetilbod Samfunnsutvikling - Nordhordland kommune skal motivere og støtte næringsliv og innbyggjarar til utvikling av den nye kommunen. Tenestetilbodet skal vere på det same nivået som i dag. Innbyggjarane skal motta desentraliserte tenester. - Heile omsorgstilbodet skal ivareta at innbyggjarane får nærleik til tenestene - Sjukeheimsplassar, omsorgsbustader og bu- og servicesenter skal vere nærast mogleg der innbyggjarane bur, for å sikre lokal identitet og nærleik til tenestene. - Brukarane skal få heimehjelp i sitt naturleg geografiske område.

- Lokale helsestasjoner skal gi helsestasjontenester. - Barn og unge skal få tilbod om skule- og barnehageplass der dei bur. - Endringar skal handterast som ein planprosess med involvering/høyring. Det vil vere naturleg å samordne kompetanse, der det er trong for å styrke kompetansemiljø- og utvikling for å sikre eit godt tenestetilbod. Beste praksis skal vere grunnlaget for praksisen i ny kommune. Prinsipp for kompetanse - Rett kompetanse er grunnlaget for eit godt tenestetilbod. - Det skal vere eit prioritert satsingsområde å skaffe, utvikling og halde på fagpersonar. - Ein større og meir slagkraftig kommune skal føre til at det vert meir attraktivt å arbeide io kommunen, og bidra til fleire stillingar dedikert til spesialfunksjonar. - Kompetansekartlegging skal bidra til betre oversikt og danne grunnlaget for ein kompetanseplan om rekruttering, organisering og fagutvikling. 10. Administrative prosessar Framlegg til prinsipp for vidare drøftingar med arbeidstakarorganisasjonar: Alle har rett på jobb i den nye kommunen, og skal ikkje få reduksjon på løna si. Endringsoppseiingar. Berørte leiarar (over tenestestadleiar) skal søkje på nye leiarjobbar. Openheit og dialog. Kommunikasjonsstrategi skal prioriterast. Omstillingsavtale (grunnlaget for samhandling med tillitsvalde). Prosess med tillitsvalde: Tillitsvalde skal vere representert i styringsgruppene i kvar kommune. Drøftingsmøter, eventuelt høyringar, i samband med intensjonsdokumentet (politisk sak i slutten av 2015) Jamleg orienterings- og/eller drøftingsmøter i prosessen.

11. Kommunikasjonsplan Hovudmål Gjennom aktiv kommunikasjon og involvering skal vi sikre at alle får god informasjon om den pågåande prosessen for kommunesamanslåing. Delmål knytt til den overordna prosessen (førebels): Vi skal gi god informasjon til alle innbyggjarane Det skal vere mogleg for alle å bli høyrt Det skal leggjast til rette for reell medverknad Både fordelar og ulemper med ny kommunestruktur skal vere godt kjend Operative delmål knytt til dagens situasjon: Vi skal vere tydeleg på kvifor vi har tatt dette initiativet no - Formidle målet med prosessen: Betre tenester og meir demokrati Vi skal skape dei rette forventningane til resultatet av den pågåande prosessen Vi skal sikre at det ikkje skjer mistydingar Vi skal leggje til rette for at alle interessentane får tillitt til prosessen - Det er eit mål at alle skal oppleve prosessen som tydeleg, open og ryddig uansett utfall av prosessen og sett bort frå kva ein meiner om samanslåing. Kommunikasjonsplan tiltak på kort sikt Tiltak Tid Merknadar Lage eit enkelt faktaark, som skildrar det vi har gjort til no og ein tidsline for resten av prosessen fram til ei eventuell samanslåing. Snarast Bør vere open og lett tilgjengeleg for alle på heimesidene til alle kommunane (eventuelt på eigen nettstad). Lage ein oversikt over vanlege spørsmål og svar (FAQ) i samband med kommunereforma. Snarast Bør delast på heimesidene til kommunane (eventuelt på eigen nettstad). Informere om godkjenning av utgreiinga Juni Pressekonferanse/pressemelding Faktaark om samanslåing med informasjon om korleis ein framtidig kommune sjå ut. Til dømes med informasjon om talet på tilsette, økonomi, innbyggjartal etc. Snarast Bør vere lett tilgjengeleg på nett og i servicetorga.

12. Vegen vidare Dette dokumentet er eit framlegg til utgreiinga. Framlegget skal handsamast i eit nytt forhandlingsutval etter valet, måndag 26. oktober. Framlegget til utgreiing skal sendast til forhandlingsutvalet 10. juni 2015. Det vert eit felles dialogmøte om dei administrative prosessane mellom rådmann, ordførarar og tillitsvalte 15. juni 2015 klokka 16.00 til 18.00 på Frekhaug. Nytt framlegg skal godkjennast innan 17. juni. Det vert annonsering (pressekonferanse) av forhandlingsutvalet sitt framlegg fredag 19. juni klokka 10.00. Framlegget skal presenterast i kommunestyra i juni.

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 100/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Kommunestyret i Radøy PS Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Johan Fredrik Bøschen Sandal 14/2836 15/13731 Mottak av flyktningar Saksopplysingar: Bakgrunn I brev frå Fylkesmannen i Hordaland 21.08.2015 blir Radøy bede om å auka talet om busetjing av flyktningar til minst 20 i 2016. Busetjing av flyktningar er ei permanent kommunal oppgåve på lik line med andre kommunale oppgåver. Busetjingsarbeidet må i likskap med andre kommunale oppgåver inn i faste og planlagde former, basert på fleirårige vedtak og plantal. Talet på flyktningar det er behov for å busetja i den enkelte kommune dei komande åra, skal gå fram av prognosar og plantal. Kommunane får årleg brev med oppdaterte prognosar for inneverande år og neste år og rullerte plantal for dei tre påfølgjande åra. Talet på flyktningar som kommunane er oppmoda om å busetja dei neste fire åra (2016-2019) er basert på dagens prognosar og plantal. Oppmodingstala kan bli justert opp eller ned ved rullering neste år, dersom prognosane over talet på nye flyktningar vert endra eller dersom kommunane ikkje vedtek det talet plassar det er behov for. Bakgrunnen for oppmodinga Kommunane har auka busetjing av flyktningar monaleg dei siste åra, men behovet for å busetja flyktningar aukar enno meir. For å få busett både det årlege talet på nye flyktningar og det store talet på busetjingsklare flyktningar som allereie ventar i mottaka, er det naudsynt å auke kommunane sin kapasitet. På bakgrunn av dagens flyktningkrise vart alle kommunar i landet i brev av 23. april frå statsråd Solveig Horne, bedne om å gje tilbakemelding på kor mange flyktningar dei kan busetja i løpet av 2015 og 2016. Førebelse signal frå kommunane per 9. juli på ekstra plassar i 2015 er anslege til å vera 2164, og tal på ekstra plassar i 2016 er anslege til å vera 1782, dvs. 3 964 ekstra plassar totalt i år og neste år. Dette inkluderer både førebelse og endelege vedtak, med og utan atterhald. Fylkesmannen og IMDi er i dialog med kommunane om forståing og rask iverksetjing av vedtaka. Målet i samarbeidsavtalen mellom staten og kommunesektoren er at ved utgangen av året skal alle vera busetja i samsvar med behovet. Ved utgangen av juni i år var det 5 228 flyktningar i asylmottak med opphaldsløyve som venta på å flytta til ein kommune. Ein femtedel av dei har venta i meir enn eitt år sidan innvilga opphald. Lang ventetid er spesielt belastande for born. 645 av dei som ventar er born i familiar, der 410 har budd

på asylmottak i meir enn eitt år frå dei søkte om opphaldsløyve. For å få busett både det store talet på flyktningar som no ventar i mottaka og det auka talet på syriske flyktningar, er det behov for ein særleg innsats frå alle kommunar i landet. Dersom kommunane ikkje buset fleire flyktningar i tråd med Fylkesmannen og IMDi si oppmoding, vil køane og ventetida i mottak halda fram med å auka. Det er behov for å busetja så mange som mogleg av dei som ventar i løpet av 2015 og 2016. På folkemøte på Bø 02.10.2015 vart det frå UDI antyda at talet på flyktningar i Noreg ville overstiga 30 000 i 2015, og kanskje ei ytterlegare dobling i 2016. Behovet for å busetja flyktningar er såleis kritisk. Vurdering Det framgår tydeleg frå media kor stort og alvorleg flyktningsituasjonen no er. Norge som nasjon må handtera situasjonen med dei mange flyktningane som kjem til landet. Det er sentrale styresmakter som avgjer om flyktningane får opphald og om dette blir permanent. Presset på kommunane er uansett klart og tydeleg. Radøy har busett 11 flyktningar så langt i 2015. Dette byggjer på eit normtal på 6 flyktningar årleg, samt eit politisk signal om ytterlegare 5 flyktningar knytt til prinsippet om ein ekstra flyktning per 1000 innbyggar. Det vert gitt ekstratilskot til dei kommunar som buset fleire enn oppmodinga frå IMDI. Dette betyr i praksis ingen ting for Radøy. Ordninga slik den er organisert, medfører ingen ekstra tilskot til Radøy. Det kritiske punkt for auke av mottak av flyktningar er tilgang på bustader. Det er god tilgang på nye bustader. Radøy har no tilbod på 6-7 bustader til flyktningformål. Kommunalsjef for helse og omsorg har tatt initiativ til å betra samarbeid kring arbeidet med flyktningar i Nordhordland, med fokus på beste praksis og om mogleg utnytta tiltak i regionen betre. Bustader for flyktningar bør inn i bustadsosial handlingsplan. Det kan vera formålstenleg for Radøy kommune å eiga nokre bustader også til flyktningar, slik at ein sikrar tilgang på nokre bustader i tillegg til leige på den private marknaden. Det er mogleg å ta imot fleire flyktningar i Radøy i 2015 og i 2016 og framover, men det må setjast inn større ressursar. Under er det laga ei oppstilling som skisserer status for mottak av flyktningar og administrasjonen sine vurderingar for mogleg auke dei komande åra: Gitt tilsagn Status Forespørsel Mogleg? Nytt tilsagn frå kommunestyret? 2015 6 11 18 Auke inntil 18 2016 6 0 20 nye flyktningar 12-20 Auke inntil 18 2017 6 0 20 nye flyktningar 12-20 18 2018 0 20 nye flyktningar 12-20 18 2019 0 20 nye flyktningar 12-20 18 Totalt/snitt 18 96 totalt 60-96 90 Fylkesmannen ber kommunen fatta vedtak om ekstra mottak av flyktningar for planperioden 2016-2019. Det er ynskjeleg at det vert gjort i form av eit rammevedtak for perioden, og at administrasjonen får fullmakt frå kommunestyret til å disponera plassane for det enkelte år innanfor

denne ramma, i samråd med Fylkesmannen og IMDi. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Radøy kommune aukar ramma for mottak av flyktningar for 2015 frå gjennomsnittleg 6 plassar til inntil 18 plassar. Det vert gjort eit rammevedtak for perioden 2016 2019 for mottak av ca 18 flyktningar årleg. Rådmannen får fullmakt til å disponera mottaksplassane for det enkelte år innanfor denne ramma. Vedlegg: Oppmoding om busetting av flyktningar (L)(53689) Busetjing av flyktningar (L)(48435) Busetjing av flyktningar (L)(44620)

Sakshandsamar, innvalstelefon Kristin Bach Skaset, 5557 2277 Vår dato 21.08.2015 Dykkar dato Vår referanse 2015/10995 363.3 Dykkar referanse Radøy kommune Radøyvegen 1690 5936 Manger Ber om at brevet vert distribuert til: Ordførar Rådmann Oppmoding om busetting av flyktningar Kommunane gjer ein stadig betre jobb med busetting og kvalifisering av flyktningar. Samstundes aukar busettingsbehovet. I 2015 treng over 13 000 flyktningar busettingsplass, men med kommunevedtaka som føreligg er det realistisk å busette 10 000. Stortinget har vedteke at Noreg skal ta imot 8 000 syriske overføringsflyktningar i perioden 2015-2017. Samla sett er det behov for å busette i alt 50 000 flyktningar i fireårsperioden 2016-2019. Fylkesmannen i Hordaland viser til Radøy kommune sitt vedtak av 31.10.2013 om at kommunen kan ta imot seks flyktningar i 2014, og minst seks flyktningar kvart år i 2015-2016. Vi viser òg til brev om busetting av flyktningar datert 23. april frå statsråd Solveig Horne til alle kommunar i landet. Fylkesmannen kan ikkje sjå at Radøy kommune har sendt noko svar til statsråden på dette brevet. På bakgrunn av behovet og målet om å busette 13 200 flyktningar i 2016, ber Fylkesmannen i Hordaland Radøy kommune om å fatte følgjande vedtak for 2016: - minst 20 flyktningar i 2016 Denne oppmodinga om busetting av flyktningar i Radøy kommune er basert på oppdaterte prognosar og plantal for åra 2015-2019, og på samarbeidsavtalen mellom staten og KS. Oppmodinga er utarbeidd i samarbeid med IMDi og KS. Busettingsbehov for planperioden 2017-2019 Behovet tilseier eit nasjonalt plantal på 13 200 også i 2017. Det gir følgjande plantal for Radøy kommune: - minst 20 nykomne flyktningar i 2017. For 2018 og 2019 er plantalet 12 000 per år. Det gir følgjande plantal for kommunen: - minst 20 nykomne flyktningar per år. Vi ber kommunen fatte vedtak for åra 2017, 2018 og 2019 i tråd med plantala. Det er ynskjeleg at det vert gjort i form av eit rammevedtak for perioden 2017-2019, og at administrasjonen får fullmakt frå kommunestyret til å disponere plassane for det enkelte år innanfor denne ramma, i samråd med Fylkesmannen og IMDi. Det er uvisse knytt til plantala som følgje av eventuelle svingingar i talet på flyktningar som skal busettast. Årleg vil kommunen få tilsendt eit tilsvarande oppmodingsbrev for å stadfeste eller eventuelt justere plantala for kommande år på bakgrunn av eventuelle endringar i behovet for busetting av flyktningar. Statens hus Kaigaten 9, 5020 Bergen Telefon: 55 57 20 00 Telefaks: 55 57 28 51 Utdanningsavdelinga Postboks 7310, 5020 Bergen Org.nr: 974760665 E-post: postmottak@fmho.no Internett: www.fylkesmannen.no/hordaland

Kommunen sitt vedtak om busetting av eit talfesta tal på flyktningar bør fattast utan atterhald. Oppmodinga inkluderer ikkje familiesameinte. Fylkesmannen oppfattar at vedtak basert på oppmodinga er bindande for begge partar. Skulle det av spesielle grunnar ikkje la seg gjere å realisere alle plassane, ber vi om at unytta plassar vert overførte til neste års busetting. Kommunen kan fatte vedtak om å busette fleire flyktningar enn oppmodinga dersom det er ynskje om det. Fylkesmannen ber om kommunen sitt svar på oppmodinga innan 30. november 2015. Vi ber om at vedtaket sendes skriftleg til Fylkesmannen (fmhopostmottak@fylkesmannen.no), med kopi til IMDi; post@imdi.no og KS v/nina Gran; nina.gran@ks.no. Økonomi og rammevilkår Busettingsmodellen er basert på at kommunane tek sin del av ansvaret ved å seie ja til oppmodinga som er utarbeidd i samarbeid med IMDi og KS. Tilskota som vert utløyste ved busetting av flyktningar er auka. Stortinget har i revidert nasjonalbudsjett for 2015 vedteke eit ekstra tilskot og har auka tilskotsramma for utleigebustader. Fylkesmannen ber om at kommunen vurderer korleis betre finansieringsordningar kan nyttast til å byggje opp dimensjonane i kommunen sitt introduksjonsprogram og skaffe fleire bustader til nye flyktningar. Ekstratilskot ved busetting i 2015 Stortinget har vedteke å innføre eit ekstratilskot ved busetting av flyktningar i 2015. Målgruppa for ekstratilskotet er todelt: - kommunar som buset fleire flyktningar enn oppmodinga frå IMDi for 2015 og samstundes fleire enn folketalet i kommunen tilseier, vil få eit ekstratilskot på 50 000 kroner per person vert busett utover IMDi si oppmoding. - kommunar som buset fleire flyktningar enn oppmodinga frå IMDi for 2015, vil få eit ekstratilskot på 25 000 kroner per person som vert busett utover IMDi si oppmoding. Les meir om dette ekstratilskotet i vedleggsdelen. Kontakt med Fylkesmannen om oppmodinga Fylkesmannen deltek gjerne på møter med leiinga i kommunen, eventuelt saman med IMDi eller andre statlege etatar. Fylkesmannen vil samarbeide med IMDi om oppfølginga av dette brevet. I vedlegget til dette brevet er det gjort nærare greie for bakgrunnen for oppmoding og kva tilskot som vert utløyste ved busetting. Ta kontakt med Fylkesmannen i Hordaland dersom kommunen ynskjer meir informasjon om oppmodinga eller busetting av flyktningar generelt. Vi ser fram til eit framleis godt samarbeid med Radøy kommune! Med helsing Lars Sponheim fylkesmann Rune Fjeld ass. fylkesmann Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Kopi til: IMDi Vest KS v/nina Gran 2

Nærare informasjon om oppmodinga Permanent kommunal oppgåve Busetting av flyktningar er ei permanent kommunal oppgåve på lik line med andre kommunale oppgåver. Busettingsarbeidet må i likskap med andre kommunale oppgåver inn i faste og planlagde former, basert på fleirårige vedtak og plantal. Talet på flyktningar det er behov for å busette i den enkelte kommune dei komande åra, skal gå fram av prognosar og plantal som gjer kommunane best mogleg føreseielegheit. Kommunane får årleg brev med oppdaterte prognosar for inneverande år og neste år og rullerte plantal for dei tre påfølgjande åra. Talet på flyktningar som kommunane er oppmoda om å busette dei neste fire åra (2016-2019) er basert på dagens prognosar og plantal. Oppmodingstala kan bli justert opp eller ned ved rullering neste år, dersom prognosane over talet på nye flyktningar verte endra eller dersom kommunane ikkje vedtek det talet plassar det er behov for. Bakgrunnen for oppmodinga Kommunane har auka busetting av flyktningar monaleg dei siste åra, men behovet for å busette flyktningar aukar enno meir. For å få busett både det årlege talet på nye flyktningar og det store talet på busettingsklare flyktningar som allereie ventar i mottaka, er det naudsynt å auke kommunane sin kapasitet til eit høgare nivå. Våren 2013 ble kommunane bedt om å busette om lag 10 000 flyktningar både i 2014, 2015 og 2016. Våren 2014 ble kommunane oppmoda om å busette 10 804 flyktningar i 2015, og per 30. juni var det registrert vedtak om å busette 9 262 flyktningar i år. Prognosane basert på dei siste signala er at kommunane vil busette 10 000 flyktningar i 2015. Dette er 800 færre enn det talet kommunane vart oppmoda om i år, og kjem i tillegg til ein manko på 2 200 plassar frå 2014. Etterslepet er difor stort. På bakgrunn av dagens flyktningkrise vart alle kommunar i landet i brev av 23. april frå statsråd Solveig Horne, bedt om å gje tilbakemelding på kor mange flyktningar dei kan busette i løpet av 2015 og 2016. Førebelse signal frå kommunane per 9. juli på ekstra plassar i 2015 er anslege til å vere 2 164, og tal på ekstra plassar i 2016 er anslege til å vere 1 782, dvs. 3 964 ekstra plassar totalt i 2015 og 2016. Dette inkluderer både førebelse og endelege vedtak, med og utan atterhald. Fylkesmannen og IMDi er i dialog med kommunane om forståing og rask iverksetting av vedtaka. Målet i samarbeidsavtalen mellom staten og kommunesektoren er at ved utgangen av året skal alle vere busett i samsvar med behovet. Busettingsbehovet i 2015 har no auka til 13 200, og behovet vil også vere 13 200 i 2016, dersom kommunane buset 10 000 flyktningar i 2015. Auka i busettingsbehovet skuldast delvis at ein høgare del asylsøkjarar har behov for vern som gjer at dei får innvilga opphaldsløyve. Samstundes aukar talet på overføringsflyktningar som kjem til Noreg etter at Stortinge har vedteke å ta imot 8 000 syrarar over 3 år, fordelt på 2 000 i 2015 og 3 000 i kvart av åra 2016 og 2017. Ved utgangen av juni i år var det 5 228 flyktningar i asylmottak med opphaldsløyve som venta på å flytte til ein kommune. Ein femtedel av dei har venta i meir enn eitt år sidan innvilga opphald. Lang ventetid er spesielt belastande for born. 645 av dei som ventar er born i familiar, kor av 410 har budd på asylmottak i meir enn eitt år frå dei søkte om opphaldsløyve. For å få busett både det store talet på flyktningar som no ventar i mottaka og det auka talet på syriske flyktningar, er det behov for ein særleg innsats frå alle kommunar i landet. Dersom kommunane ikkje buset fleire flyktningar i tråd med Fylkesmannen og IMDi si oppmoding, vil køane og ventetida i mottak halde fram med å auke. Det er behov for å busette så mange som mogleg av dei som ventar i løpet av 2015 og 2016. Dersom det vert busett 10 000 flyktningar i 2015, vil busettingsbehovet verte 13 200 både i 2016 og 2017 og 12 000 i 2018 og 2019. Kommunar som dei siste års har busett få flyktningar i høve til folketalet i kommunen, vert særleg oppfordra til å auke talet. Dette kan gje grunnlag for fleire deltakarar i introduksjonsprogrammet, noko som vil føre til auka tilskot til kommunane og samstundes gje meir tenleg storleik på klassar. Fylkesmannen oppfordrar desse og andre kommunar til å inngå interkommunalt samarbeid om introduksjonsordninga der dette kan vere føremålstenleg. 3

Einslege born og unge (einslege mindreårige) I 2014 busette kommunane 536 einslege born og unge (mindreårige under 18 år). Busettingsbehovet for denne gruppa aukar kraftig til 750 i 2015 og 750 i 2016, og plantala er på same nivå også i 2017, 2018 og 2019. Om lag 40% av dei einslege borna er under 15 år, medan 60% er over 15 år. Den store auka i talet har samanheng med auka i busettingsbehovet generelt. Einslege born og unge under 18 år er ei prioritert gruppe ved busetting. Det er difor avgjerande at kommunane i sine vedtak prioriterer busetting av denne gruppa, og om naudsynt gjer om vedtekne plassar til bruk for denne gruppa. Det er eit særleg behov for fleire plassar til den delen som er under 15 år. Økonomiske verkemiddel Kommunane får fleire tilskot frå staten for å dekke utgifter ved busetting og integrering av flyktningar. IMDi forvaltar i 2015 tilskot for om lag 9 milliardar kroner. Over 99 prosent av midlane går til kommunane, medan resten går til frivillig sektor og til verksemder og organisasjonar i privat og offentleg sektor i kommunane. Ordinære overføringar til kommunane kjem i tillegg til tilskota frå IMDi. Stortinget har vedteke eit ekstratilskot på til saman 50 millionar kroner som skal fordelast til kommunar som i løpet av 2015 buset fleire flyktningnar enn dei er oppmoda om og det folketalet i kommunen tilseier. Ekstratilskotet skal fordelast på følgjande måte: - Kommunar som buset fleire flyktningar enn oppmodinga frå IMDi for 2015 og samstundes fleire enn folketalet i kommunen tilseier, vil få eit ekstratilskot på 50 000 kroner per person vert busett utover IMDi si oppmoding. - Kommunar som buset fleire flyktningar enn oppmodinga frå IMDi for 2015, vil få eit ekstratilskot på 25 000 kroner per person som vert busett utover IMDi si oppmoding. Nærare informasjon vil gå fram av eige rundskriv på www.imdi.no. Vedlagt rundskrivet følgjer ei oversikt som syner kor mange flyktningar kvar kommune må busette i 2015 for å innfri kravet om busetting utover IMDi si oppmoding og det folketalet i kommunen tilseier. Stortinget har også avgjort å auke tilskotet til utleigebustader med 80 millionar kroner. 50 av dei 80 millionane er ei varig auke i tilskotsramma, medan 30 av millionane gjeld 2015. Nærare informasjon om tilskotsramma for utleigebustader vil vere tilgjengeleg på www.husbanken.no Nærare informasjon om dei ulike økonomiske virkemidla ved busetting av flyktningar, finst på IMDi sine heimesider www.imdi.no/tilskudd/. I tillegg vert det synt til www.bufetat.no for informasjon om statleg refusjon av utgifter til kommunale barnevernstiltak for einslege mindreårige asylsøkjarar og flyktningar (Rundskriv Q-05/2015). «Solidaritetsmodell» Dagens busettingsmodell er basert på samarbeidsavtalen mellom staten og KS. Modellen er ein solidaritetsmodell. Med dette vert det meint at dersom éin kommune som vert oppmoda om å busette flyktningar svarer nei eller fattar vedtak som er lågare enn Fylkesmannen og IMDi si oppmoding, må talet på flyktningar verte fordelt på dei andre kommunane. Difor er det viktig at kommunane buset flyktningar i tråd med oppmodinga for å sikre ei jamn fordeling av ansvar for denne viktige samfunnsoppgåva. Noreg sine internasjonale forpliktingar inneber å ta imot menneske som er utsett for forfølging i sine heimland. Flyktningar - ein ressurs Busetting av flyktningar er ikkje berre ei humanitær oppgåve. Flyktningar utgjer også ein ressurs. Det er eit prinsipp at flyktningar skal busettast i kommunar over heile landet. Kommunen må ha eit tilpassa tenestetilbod til dei som vert busett, medrekna introduksjonsprogram og opplæring i norsk og samfunnskunnskap, slik at dei raskt kan få arbeid eller gå vidare til kvalifisering og utdanning. Både privat og offentleg sektor vil ha behov for meir arbeidskraft i åra framover. Gjennom gode kvalifiseringsprogram kan kommunar i samarbeid med NAV og lokalt næringsliv skreddarsy kompetanse som arbeidslivet treng. Stadig fleire kommunar ser busetting i samanheng med sysselsetting og befolkningsutvikling. Det er potensiale for auka busetting når kvalifisering av flyktningar i større grad vert knytt til lokalt næringsliv. Dette gjeld spesielt i dei kommunar kor næringslivet elles må hente arbeidskraft utanfrå gjennom 4

arbeidsinnvandring, og når busetting av flyktningar også kan bidra positivt til den demografiske utviklinga i kommunen. Bustad Å finne eigna bustad til flyktningar kan vere ei utfordring. Det er avgjerande at kommunen sitt vedtak om busetting vert følgt opp gjennom bustadplan og aktiv bruk av Husbanken sine ordningar. Husbanken sitt regionkontor kan kontaktast. Det vert synt til nærare informasjon på Husbanken sine heimesider www.husbanken.no. Dersom kommunen har vanskar med å skaffe bustader, er eit aktuelt alternativ at flyktningar sjølv kan finne bustad. Fylkesmannen ber kommunane til å opne for at personar kan finne bustad sjølv innanfor dei rammene som kommunane fastset. Dette kan skje innanfor kommunen sitt vedtak om busetting. Mange kommunar nyttar denne løysinga for dei den bidrag til rask og effektiv utnytting av plassane i kommunen. Ordninga kan også bidra til at det kan bli mogleg for kommunen å busette fleire flyktningar. Ta gjerne kontakt med fylkesmannen eller IMDi Vest for meir informasjon om dette. Familieinnvandring Ein monaleg del av dei vaksne flyktningane er einslege ved busettingstidspunktet, men har familie i heimlandet som kan ventast å kome til Noreg etter kvart. At flyktningar får familien sin til landet vil vere positivt for integreringa og kan bidra til befolkningsutvikling, men kan også innebere utfordringar med bustader og annan tenestekapasitet i kommunane. Det vert difor anbefalt at kommunen har fokus på at det kan komme familieinnvandra i tillegg til dei som skal busettast. Familieinnvandra til personar i målgruppa for integreringstilskot, utløyser også tilskotet. Sjå www.imdi.no for meir informasjon om tilskotsordningane. Råd og rettleiing Fylkesmannen hjelper gjerne til med ulike tiltak saman med IMDi, Husbanken, KS, NAV og andre samarbeidspartnarar for å leggje til rette for busetting. Dette inkluderer: - Langsiktig planlegging av busettings- og kvalifiseringsarbeidet; medrekna samarbeidsavtalar med IMDi og Husbanken, fleirårige vedtak og jamn busetting. - Tilgjengelege tilskot frå staten som er meint å dekke kommunale utgifter ved busetting og integrering av flyktningar (integreringstilskot, norsktilskot, særskild tilskot for einslege mindreårige, tilskot ved busetting av personar med alvorlege, kjente funksjonshemmingar og/eller åtferdsvanskar, Husbanken sine bustadfinansieringsordningar, mv.). - Prioritering av tilskot til utleigebustader innanfor dagens budsjett. - Større og meir fleksibel bruk av Husbanken sitt startlån. - Profesjonell bruk av den private leigemarknaden, kor dette vert sett som ei parallell løysing til bruk av kommunale bustader til flyktningar. - Tilrettelegging for erfaringsutveksling mellom kommunane, som kan styrke planlegging av busetting, auke kapasitet og kompetanse, og betre overgang il arbeidsliv og utdanning for flyktningar. Meir utfyllande informasjon om tilskotsordningar, rundskriv med meir i samband med busetting av flyktningar, finst på IMDi sine heimesider www.imdi.no og fylkesmannen i Hordaland sine heimesider www.fylkesmannen.no/hordaland/. Ta gjerne kontakt med Fylkesmannen i Hordaland dersom dykk ynskjer meir informasjon om oppmodinga eller busetting av flyktningar generelt. 5

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 048/2015 Formannskapet i Radøy PS 28.05.2015 032/2015 Kommunestyret i Radøy PS 10.06.2015 Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Helge Vallestad 14/2836 15/5736 Busetjing av flyktningar Saksopplysingar: Viser til tidlegare vedtak i kommunestyret, seinast i sak 06/15 om dette emnet. Kommunestyret har vedteke at Radøy kommune skal ta imot minst 6 flyktningar kvart av åra 2014, 2015 og 2016. Desse vil vidare utløysa inntak av ein del personar gjennom familiegjenforeining, noko som kjem i tillegg til dei vedtekne måltala. Til no i perioden har kommunen teke imot 10 flyktningar, dette året 4 av minst 6. Vi reknar såleis med at vi skal oppfylla gjeldande vedtak når NAV no vert styrka. Grunna flyktningesituasjonen rundt Middelhavet, særleg då Syria, og ein vanskeleg busetjingssituasjon generelt, har statsråd Solveig Horne vendt seg til kommunane med spørsmål om kor mange flyktningar den enkelte kommunen kan busetja i 2015 og 2016. Konkret vert Radøy kommune beden om å ta imot 24 flyktningar i 2015 og 21 i 2016. Dersom Radøy kommune skal kunna oppfylla ønsket til statsråden og auka måltalet for flyktningar med 19 i 2015 og 15 i 2016, må tre tiltak gjennomførast. 1. Vi må sikra oss at vi har hus til dei vi skal ta imot. Det er i skrivande stund 4 ledige utleigehusvære lyst ut på FINN.no. Sjølv om alle desse skulle høva til formålet, må kommunen i tillegg kjøpa (investera i) eit tal bustader. 2. Vi må sikra oss at vi har tilstrekkeleg kapasitet til å ta imot og følgja opp flyktningane. NAV får i sommar auka bemanning. Dette vil sikra tilbodet til dei flyktningane det alt er gjort vedtak om. Skal vi ta imot fleire, må vi tilsetja fleire som kan konsentrera seg om denne tenesta. 3. Vi må sikra oss at vi har tilstrekkeleg kapasitet til å følgja opp flyktningane og dei som direkte arbeider i flyktningetenesta. Det krev at Radøy kommune styrker vaktmeistertenesta, helsetenesta, norskopplæring og språkpraksis, eigedomsforvaltning og infrastruktur. Finansieringa av desse tiltaka må løysast gjennom direkte flyktningetilskot (600.000 700.000 over ein 5-årsperiode), norskopplæringstilskot og andre statlege stønadsordningar. Vi kan altså handtera eit auka tal flyktningar dersom alle tilskotsordningane vert nytta fullt ut til formålet.

Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Rådmannen legg saka fram til politisk handsaming utan tilråding. Formannskapet i Radøy - 048/2015 FS - handsaming: Av tidsomsyn gjorde ordføraren framlegg om at sak om busetjing av flyktningar ikkje vert drøfta i formannskapet, men vert lagt fram som drøftingssak direkte i kommunestyret. Ordføraren sitt framlegg vart samrøystes vedteke. FS - vedtak: Sak om busetjing av flyktningar lagt fram som drøftingssak i kommunestyret. Kommunestyret i Radøy - 032/2015 KS - handsaming: Rådmannen orienterte om arbeidet som kommunen gjer med busetjing og integrering av flyktningar. Kommunen tar i mot flyktningar på ein god og systematisk måte, i samsvar med ein vedteken prosedyre for busetjing. Kommunestyret har vedteke at Radøy skal ta i mot seks flyktningar årleg i tre år. I tillegg kjem familiegjenforening. Fleire tilsette i kommunen er engasjert i arbeidet med flyktningar, og i tillegg har NAV fått ein liten ressursauke til dette arbeidet. Rådmannen peika på at busetjing av fleire flyktningar enn det er vedteke, vil krevja meir ressursar til dette arbeidet. I drøftinga i kommunestyret gav representantar frå ulike parti uttrykk for at dei meiner Radøy kommune skal ta i mot fleire flyktningar, på vilkår av at staten følgjer opp med ei god tilskotsordning. Det vart samtidig gitt uttrykk for usikkerheit knytt til å skaffa nok bustader. For mellom anna få å få utløyst statleg tilskot til sosial bustadbygging, meiner Frode Hervik (V) det hastar med å få utarbeidd ein bustadsosial handlingsplan. Ordføraren oppsummerte drøftinga med at det er vilje til å arbeida vidare med busetjing av fleire flyktningar i Radøy. Han konkluderte med at det er eit fleirtal for å ta i mot ein flyktning per 1000 innbyggarar i tillegg til tal flyktningar det tidlegare er gjort vedtak om å busetja, føresett at dei økonomiske rammene frå staten strekk til. På bakgrunn av drøftinga i kommunestyret konkluderte ordføraren med at det blir arbeidd vidare med sak om busetjing av flyktningar. KS - vedtak: Sak om busetjing av flyktningar vart drøfta, og det blir arbeidd vidare med saka. Vedlegg: Busetjing av flyktningar Dugnad for syriske flyktninger_radøy

Radøy kommune Saksframlegg Saknr Utval Type Dato 101/2015 Formannskapet i Radøy PS 26.11.2015 Kommunestyret i Radøy PS Sakshandsamar Arkivsaknr.: Dokumentnr.: Jarle Landås 15/148 15/13796 Prinsippvedtak om oppløysing av Bergen og Omland Havnevesen Saksopplysingar: Bakgrunn Framtidig organisering av Bergen og Omland Havnevesen (BOH) har vore til drøfting i fleire år. Målet er å skapa ei framtidsretta, konkurransedyktig og robust hamn i regionalt, nasjonalt og internasjonalt perspektiv, gjennom etablering av eit interkommunalt selskap, Bergen Havn IKS (BH IKS). Ei skisse til eit nytt hamnesamarbeid vart behandla av ordførarane i medlemskommunane i mai 2013. Havnerådet i BOH gjorde vedtak om oppløysing av dagens organisasjon og etablering av ein ny i møte 05.01.2015, på nærare vilkår og under føresetnad av at saka vart behandla av medlemskommunane. BOH er i dag organisert som eit samarbeid etter kommunelova 27. BOH er ikkje eit sjølvstendig rettssubjekt. Det er 11 medlemskommunar; Askøy, Astrheim, Bergen, Fedje, Fjell, Lindås, Meland, Os, Radøy, Sund og Øygarden. Lindås og Fjell reserverte seg frå deltaking i ny organisering då ordførarane drøfta saka i mai 2013. Dagens organisering medfører at BOH sin status er uavklart i høve til hamne- og farvasslova. Vidare er forholdet mellom Bergen kommune og BOH uavklart i høve til eigedomstilhøva i hamneområda. Alternativet til å etablera eit BH IKS er sannsynlegvis at BOH blir oppløyst og at deler av verksemda blir ført vidare i eit kommunalt foretak i Bergen kommune. Omlandskommunane må i så fall anten byggja opp ein eigen hamneorganisasjon eller etablera eit nytt samarbeid med andre kommunar. I begge tilfelle må kommunane løysa nokre administrative og økonomiske utfordringar. Før BH IKS kan etablerast må to sentrale spørsmål løysast: Kva for kommunar som vil delta, ved at kommunane skal ta stilling til hamnerådet sitt prinsippvedtak Omfanget av hamnekapitalen i Bergen kommune, der m.a. statleg mynde må godkjenne reknestykket Havnerådet sitt prinsippvedtak er følgjande:

Det er lagt opp til at medlemskommunane i BOH i løpet av hausten 2015 skal handsama Havnerådet sitt prinsippvedtak. Deretter må det gjerast formelle vedtak om oppløysing i samsvar med vedtektene. Eigarane i BOH drøfta 4.juni 2015 framdrifta i prosessen med ny organisering. Eigarkommunane ser for seg at det nye BH IKS er formelt stifta 01.01.2017. I framlegget til organisering av nye BH IKS er Bergen kommune sett opp som den største innskytaren med 997 mill. kroner. Omlandskommunane skyt inn 3 mill. dvs 300 000 kroner kvar. Framlegg til organisering har følgjande ordlyd (oppsummering i høyringsdokumentet):

Vurdering Administrasjonen meiner det er gjort eit godt arbeid med å få fram eit konkret forslag til framtidig organisering av BOH. Kommunen bør kunna slutta seg til prinsippvedtaket om oppløysing av dagens BOH og etablering av BH IKS. Stifting av eit nytt selskap, Bergen Havn IKS, blir ei eiga sak. Av nabokommunane har Lindås kommune gjort vedtak om å delta i eit nyetablert selskap med Fjell, medan Austrheim kommune sluttar seg til havnerådet sitt prinsippvedtak. Konklusjon Rådmannen rår til at Radøy kommune sluttar seg til hamnestyret sitt prinsippvedtak om BOH. Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Kommunestyret godkjenner at Bergen og Omland Havnevesen (BOH) blir oppløyst. Vedtaket om oppløysing er bygd på følgjande føresetnader: a. Minst 2/3 av medlemskommunane i BOH har fatta vedtak om at det ikkje skal fremjast eit krav på oppløysingsproveny utover den andelen dei respektive kommunane vil vidareføra i BH IKS. b. Bergen kommune stadfestar at det ligg føre ei avklaring som kommunen kan akseptera på forholdet mellom hamnekassen og kommunen sine eigedelar elles (bykassen). c. Det ligg føre eit utkast til stiftingsdokument for BH IKS d. Havnerådet gjer eit ubetinga vedtak om oppløysing e. Dei tilsette skal takast med i den vidare prosessen Vedlegg: Prinsippvedtak om oppløsning av Bergen og Omland havnevesen (L)(33038) Melding om vedtak - Prinsippvedtak om oppløsning av Bergen og Omland havnevesen (L)(55619)

AUSTRHEIM KOMMUNE Rådmannen Bergen og Omland havnevesen Postboks 6040 5892 BERGEN Dato Vår ref. Dykkar ref. 09.09.2015 15/82-5 Melding om vedtak - Prinsippvedtak om oppløsning av Bergen og Omland Havnevesen Sjå vedlagt saksdokument. Vennleg helsing Emma Hjelmtveit sakshandsamar Dette dokumentet er elektronisk godkjent og har difor ingen underskrift