HORDALAND FYLKESKOMMUNE Strategi- og næringsavdelinga Seksjon for kommunesamarbeid Arkivsak 200504692-75 Arkivnr. 713 Saksh. Bakke, Tord, Vevatne, Kjersti, Ekerhovd, Morten Saksgang Kultur- og ressursutvalet Fylkesutvalet Møtedato 05.05.2009-06.05.2009 28.05.2009 KOMMUNEDELPLAN SKOGSSKIFTET - SUND KOMMUNE - OFFENTLEG HØYRING - FRÅSEGN SAMANDRAG Sund kommune har lagt kommunedelplan for Skogsskiftet ut til offentleg ettersyn. Planforslaget omfattar arealdel med føresegner og retningsliner, og konsekvensutgreiing. Planen skal gje eit styringsverktøy for sentrumsutviklinga. Ein ønskjer å utvikle Skogskiftet til ein attraktiv tettstad med eit levande og konkurransedyktig sentrum. Som lekk i prosessen har det vore vurdert alternativ lokalisering av kommunesenteret, men ein vel fortetting og utviding av eksisterande senter. Kommunedelplanen har vore del av prosjektet Landskap i plan og det har vore tett samarbeid kring dette temaet. Sentrale problemstillingar i høyringsforslaget er avgrensing av tettstaden mot industri- og jordbruksareal, utvikling av Skogsskiftet som handelssenter, samferdsle og tilpassing til landskap og byggeskikk. Fagleg sett er planen utfyllande, dekkjande for dei viktigaste utviklingstrekka. Intensjonane med planen stettar i stor grad opp under fylkesplanen sine mål og retningsliner for arealforvaltninga i fylket og er banebrytande når det gjeld å ivareta omsynet til landskap. Kulturminne er lite synleg i planproduktet og i analysane. Kulturminne er ikkje utgreidd som eit eige tema og freda kulturminne er ikkje markert på plankartet. Det er knytt motsegn til dette punktet. Ein vil vidare be om at oppsett for føresegner og retningsliner vert omstrukturert noko for å sikre at måla med planen vert ivaretekne.
FORSLAG TIL INNSTILLING 1 Forslag til kommunedelplan for Skogsskiftet stettar i hovudsak opp under regional arealpolitikk. 2. Planen er banebrytande når det gjeld å ivareta omsynet til landskap og prosessen har vore eksemplarisk i høve til å ta omsyn til barn og unge sine interesser. 3 For å sikre at intensjonane i planen vert følgde ber Fylkesutvalet om at: - Føresegner og retningsliner til planen vert omstrukturert slik at det klårt kjem fram kva som er retningsliner og kva som er føresegner. - Føresegnene tydeleg visar til Plan- og bygningslova og vert heimla i relevant paragraf. - Det vert teke inn eit punkt i føresegnene som krev samla regulering av dei einskilde utbyggingsområda. - Kommunen ser på moglegheit for å innarbeide føreslegne avbøtande tiltak frå konsekvensutgreiinga inn i føresegnene knytt til dei einskilde utbyggingsområda. 4 Fylkesutvalet ber kommunen vurdere om det er sett av tilstrekkeleg areal til småbåthamn og dersom det er trong for ytterligare areal, fastsetje dette i planen. 5 Fylkesutvalet vurderer at konsekvensutgreiinga generelt er lite utfyllende og ikkje dekkande når det gjeld kulturminne, og ber om ei tilleggsutgreiing for dette temaet. 6 Fylkesutvalet fremjar motsegn til planen grunna at freda kulturminne ikkje er vist som bandlagt areal i plankartet. Motsegna fell bort dersom kommunen innarbeider dette i planen. 7 Hordaland fylkeskommune tek atterhald om byggjeområde i planen inntil undersøkingsplikta etter 9 i Kulturminneloven er oppfylt. Dette gjeld både land- og sjøområde. Paul M. Nilsen Jan Per Styve Vedlegg: Arealplankart Lenke til kommunedelplanen: http://www.sund.kommune.no/ 2
FYLKESRÅDMANNEN, 14.04.2009: 1 Bakgrunn Sund kommune har i brev av 24.03.09 sendt kommunedelplan for Skogsskiftet på høyring. For å rekke politisk handsaming av planforslaget har vi bedt om forlenga frist for å gje fråsegn. Føremålet med planen er å få eit styringsverktøy for å utvikle Skogskiftet til ein attraktiv tettstad med eit levande og konkurransedyktig sentrum. Planen skal vere ein effektiv reiskap for sentrumsutviklinga for å få fastlagt viktige prinsipp og føresetnader for utviklinga i Skogsskiftet. Fylkesutvalet kan gi fråsegn til planforslaget etter tilråding frå Kultur- og ressursutvalet. Planforslag vert i hovudsak vurdert ut i frå regionale interesser nedfelt i fylkesplanen, fylkesdelplanar og andre relevante fylkespolitiske dokument samt forvaltningsansvaret for kulturminnevernet. 2 Planprosess Planlegging føreset samarbeid i alle fasar av planarbeidet. Kommunedelplanen har vore del av prosjektet Landskap i plan og har som lekk i dette vore mykje oppe til drøfting i tverrsektorelle fora. Samarbeidet har vore tett og godt i desse prosessane. I brev av 17.11.2006 har Hordaland fylkeskommune gitt fråsegn til planprogrammet. Planprogrammet vart vedteke av kommunen 19.03.2007. Kommunen har lagt opp til god medverknad i planprosessen gjennom ei referansegruppe, folkemøte og særskilde møter med organisasjonar og sektorstyresmakter. 3 Planområdet Planområdet ligg nord i Sund kommune på grensa mot Fjell kommune. Kommunesenteret Skogsskiftet ligg ved Rv 555. 3
4 Innhald i planen I forslag til plan har kommunen delt opp planområdet i 12 geografiske område. Grensene for desse er basert i områda sine føreslåtte arealmessige disponeringar. Områda vert dels handsama separat i høve til konsekvensar og skildring av føreslag til føresegner og retningsliner, men og samla som eit heilskapeleg grep for å utvikle tettstaden. 4.1 Målsetjing Målet med planen er å: Styrka Skogsskiftet si rolle som kommunesenter Leggja til rette for vidare utvikling av Skogsskifte gjennom o fortetting med kvalitet i sentrumsområdet o leggja hovudvegen i tunnel utanom sentrum o tilrettelegging av bustadområde med maksimal byggjehøgd under kote 70 o næringsområde nær hovudvegen Leggja til rette for at Skogsskiftet vert o ein attraktiv tettstad der arkitektur, uterom og landskapskvalitetane vert ein del av staden sin identitet o eit godt kollektivknutepunkt med offentlege og private tenester for fastbuande og besøkande o ein god kulturell og sosial møtestad som er tilgjengeleg for alle o ein trygg stad med mangfald av funksjonar som gir liv og sosial kontroll det meste av døgnet o ein tettstad skjerma for gjennomgangstrafikk Planen skal vera ein effektiv reiskap for sakshandsaming Vidare er det utarbeidd delmål for dei tema som er vurdert som mest sentrale ved tematiske føresegner /retningsliner mellom anna om: Skogsskiftet sin identitet og kvalitetar Universell utforming Risiko og sårbarheit Barns interesser Uteopphaldsareal Grøntstruktur Støy Energi God terrengtilpassing av bygningar og vegar 4.2 Konsekvensutgreiing Sidan kommunedelplanen inkluderar ny arealbruk (utbyggingsføremål), skal det følgje med konsekvensutgreiing til planforslaget. Dette vil seie at i tillegg til overordna konsekvensar av føreslåtte arealendringar, må effekten av arealbruken ha vore vurdert meir i detalj. I kommunedelplanen er konsekvensutgreiing innarbeida i planomtalen. Konsekvensutgreiinga dekkjar følgjande punkt: Helse Friluftsområde og friområde Tilgjenge til bygningar og tenester (universell utforming) Biologisk mangfald, dyre- og planteliv Jordbotn, handsaming av overflatevatn og masseutskiftingar Drikkevatn Klima Landskap Kulturminne og kulturmiljø Estetikk Trafikkskaping Ulykkesrisiko 4
Vurderinga av konsekvensar varierer frå utbyggingsområde til utbyggingsområde. For dei fleste områda vert konsekvensane vurdert som inga endring til svakt positive. For det nye ervervsområdet (E 1) vert konsekvensane vurdert som svakt negative grunna masseutskifting, synlege inngrep og redusert friluftsområde. For eit av dei føreslegne bustadområda (B 1) vert konsekvensane vurdert som svakt negative grunna trafikkvekst og eksponerte landskapsinngrep. Også for areal sett av til offentleg område (O 2) vert konsekvensane vurdert som svakt negative grunna eksponering i landskapet. For planen som eit heile vert likevel dei negative konsekvensane oppveia. Ei samla vurdering av konsekvensane kjem ut som svakt positive. 4.3 Merknader til konsekvensutgreiinga Konsekvensutgreiinga er delvis i tråd med dei innspela Hordaland fylkeskommune hadde til planprogrammet. For å dekkje kravet om meir detaljert framstilling av konsekvensar, er konsekvensutgreiinga splitta opp i dei einskilde utbyggingsområda. Konsekvensane er vurdert for alle dei 12 føreslegne utbyggingsområda som vert handsama i planen. Konsekvensutgreiinga er enkel og kort, men dekkjer ein del vesentlige aspekt på ein tilstrekkelig måte. Ei kort samla oppsummering av konsekvensane før de ulike områda hadde gjort framstillinga meir oversikteleg. I melding til oppstart og høyring av planprogram signaliserte Hordaland fylkeskommune at det var viktig at kulturminne vart utgreidd som tema i planen. Ein kan ikkje sjå at dette er følgd opp i særleg grad. Konsekvensutgreiinga er mangelfull på dette punktet. I konsekvensutgreiinga kjem ein med nokon føreslag til avbøtande tiltak på negative konsekvensar. Dei avbøtande tiltaka kunne med føremon vert innlemma i føresegnene knytt til dei einskilde utbyggingsområda. Slik dei står no, har ikkje dei føreslegne avbøtande tiltaka nokon bindande status for vidare planarbeid. Dette gjeld i hovudsak konsekvensar for trafikktryggleik, auka transportmengd og hinder for tilkomst til friluftsområde. Samla sett vurderer ein konsekvensutgreiinga som mangelfull i høve til kulturminne. Ein ber om at konsekvensutgreiinga vert supplert på dette punktet. 5 Kommentarar til planen Planen har god breidde og eit gjennomarbeidd innhald. Fagleg sett er planen utfyllande, grundig og dekkjande for dei viktigaste utviklingstrekka. Intensjonane med planen stettar i stor grad opp under fylkesplanen sine mål og retningsliner for arealforvaltninga i fylket og er banebrytande når det gjeld å ivareta omsynet til landskap og lokale særpreg. Våre innspel til planprogrammet er i dei fleste høve teke med vidare og det har vore eit velfungerande samarbeid i planprosessen. Til høyringsforslaget har ein likevel nokre meir spesifikke kommentarar for følgjande område og tema: 5.1 Bustadområde Planen tek utgangspunkt i framskrive folketalsvekst basert på tal frå Statistisk sentralbyrå og antatt auka sentralisering rund kommunesenteret. Planen legg opp til fem nye bustadområde på tilsamen om lag 1100 da., med høgre utnyttingsgrad jo nærare sentrum områda ligg. I tillegg vert det lagt opp til noko fortetting av bustader i sentrumsområda med høg utnyttingsgrad. Det er lagt opp til trinnvis utbygging av områda Kommentar: Det vert lagt opp til tilstrekkeleg areal for utbygging av bustader. Bustadsområda er teneleg lokalisert. Strategien med fortetting i sentrumsområda og relativt høgare utnyttingsgrad i dei områda som ligg nærast sentrum stør opp under regional arealpolitikk nedfelt i fylkesplanen. 5.2 Område for sentrumsføremål Det vert sett av om lag 155 da. for sentrumsføremål. Eit område på 90 da. for direkte sentrumsføremål og eit område (S 3) på 65 da. for utviding på lengre sikt. Kommentar: Det vert lagt vekt på generelle sentrumsføremål og handel med forteting av bustader over gateplan, parkering under bakken og kollektivdekning. Det har vore vurdert alternativ til vidareutvikling av det eksisterande kommunesenteret, når ein no har valt å satse på det eksisterande senteret er val av sentrumsområde og planar for dette teneleg for føremålet. 5
5.3 Industriområde Det eksisterande industriområdet vert føreslått omregulert til sentrumsføremål og nytt industriområde på 65 da. er føreslått lenger vekk frå sentrums- og bustadområda. Kommentar: Området har god tilkomst og sikrar areal til industri og moglegheit for utvikling i tråd med regional arealpolitikk. 5.4 Næringsområde Det meste av det føreslåtte næringsområdet (130 da.) er i kommuneplanen avsett til landbruk-, naturog friluftsområde (LNF) og ligg innanfor støysona til motorcrossbana. I planforslaget vert motorcrossbana føreslått flytta. Det vert føreslått relativ høg utnyttingsgrad i området. Kommentar: Området ligg strategisk til. Det er både sentrumsnært og har god tilgjenge, men det er også eksponert og avsetting til næring vil innebere eit tap av friluftsområde. 5.5 Offentleg område Det vert føreslått avsett eit nytt område på om lag 38 da. for symjeanlegg og ungdomsskule. Kommentar: Området er i flukt med område for den vidaregåande skulen, barneskulen og Skogsvåg stadion. Utvidinga er og med på å knyte området tettare mot sentrum og er bunde saman med sentrum med gjennomgåande grøntområde. 5.6 LNF-område Planen legg opp til ein omregulering av til saman omlag 300 da. LNF-område til andre føremål. Nokon mindre område som tidlegare er sett av til andre føremål er tilbakeført til LNF-område. Kommentar: Ei nedbygging av LNF-område er i utgangspunktet uheldig set frå eit regionalt perspektiv. I dette høvet er det likevel slik at planen i hovudsak elles strør opp under regionale interesser og retningsliner. I planen legg ein opp til fortetting kring eksisterande kommunesenter og høg utnyttingsgrad for areala i sentrum. Dette kjem i staden for meir perifere areal sett av til spreidd utbygging som er teke ut av planen. Det er gode opplegg for lokalisering av kollektivknutepunkt og parkering i tilknyting til senter- og bustadområde. Planen gjev retningsliner for å ta vare på sentrale grøntstrukturar, landskapssærpreg og friluftsområde. Framtidig utbygging vert definert av ei maksimal kotehøgd, noko som er ei tenlig måte å løyse denne utfordringa på. Det vert vidare lagt opp til turløyper og universell utforming av infrastruktur. Samla sett vurderer ein difor planen også på dette området som i hovudsak å stette opp under regionale retningsliner. 5.7 Stadsutvikling Sund kommune har sendt på høyring ein plan som er grundig og gjennomarbeida i forhold til å vurdere stadsutvikling og senterstruktur i samanheng med landskap og naturgjevne føresetnader. Både landskaps- og stadsanalysane som ligg som utgreiingar i planarbeidet er tekne aktivt inn i planeomtalen og som grunnlag for utforming av føresegnene. Saman med omsyn til barn og unge sine interesser, helse, estetikk og transport- og parkeringsløysingar, borgar dette for ein heilskapleg plan, hovudsakelig godt i tråd med regionale interesser. 5.8 Strandsona Planen tek omsyn til vern av strandsona og omhandlar temaet i tråd med regionale interesser. I føresegnene til planen vert det gjeve opning for utbygging av småbåthamner. I plankartet er det berre sett av to område for småbåthamn. Kommunen bør vurdere om dette er tilstrekkeleg. Dersom det er trong for ytterligare areal til småbåthamn må dette fastsetjast i planen. Dette gjeld både eventuelt areal i sjø og på land med tilhørande infrastruktur. 5.9 Kulturminne Kulturminne er lite synleg i planproduktet og i analysane. Kulturminne er ikkje utgreidd som eit eige tema og freda kulturminne er ikkje markert på plankartet. Det er knytt motsegn til dette punktet. 6
Konsekvensar for kulturminne i dei framtidige byggeområda er vurdert i høve til SEFRAK-registeret og Askeladden og føresegnene stiller krav om omsyn til kulturminne. Likevel saknar ein eit større fokus på kulturminne både som ein ressurs som må sikrast og som satsingsområde innanfor reiseliv, utdanning, fysisk miljø, og for utvikling av attraktive tettstader, marknadsføring og identitetsskaping i kommunen. Automatisk freda kulturminne er ikkje omtala i planen. I dag kjenner vi til eit slikt kulturminne, men ved melding om oppstart var det kjent to. I mellomtida har dette eine kulturminnet, ein steinalderlokalitet, gått tapt på grunn av gravearbeid. Ein ser det som svært viktig at kommunedelplanen kartfestar freda kulturminne som er att i planområdet. I tillegg burde det ha vore eit eige deltemakart som viste kulturminne; både automatisk freda og dei frå nyare tid slik at ein kan unngå at meir går tapt. Eit konkrete kulturminne som ein har ønske om er betre omtala i planen, samt vist på kart, er Kvalvågen. Dette området er omtala i landskapsanalysen som eit landskapsrom med store kulturhistoriske kvalitetar knytt til kvalfangst, og at området er sårbart for inngrep. Detter er riktig, men ein skulle gjerne sett at desse vurderingane vart tatt med i eit deltema for kulturminne i sjølve konsekvensutgreiinga. Eg gjer elles merksam på at der er potensialet for automatisk freda kulturminne i større deler av planområdet, hovudsakleg i område som grensar mot sjø. Desse interessene vil først bli endeleg avklart ved gjennomføring av undersøkingsplikta etter 9 i Kulturminneloven, normalt ved reguleringsplanarbeid. 5.10 Plankartet Skogsskiftet ligg på grensa til Fjell kommune. Eit av måla med planen var å inkludere Trengereid/Søre Fjell i planen for å få til ei meir heilskapleg arealforvaltning. Ein slik heilskapleg tenking er i tråd med regionale synspunkt og ein føresetnad for å gjere gode planmessige grep for å få ønska utvikling. I plankartet kunne det gått tydelegare fram kva status utbyggingsområda (BF1 og BF2) i Fjell kommune har og korleis dei står i relasjon til måla for dei andre utbyggingsområda. Vidare er det noko uklart kva status dei planlagde vegtraseane har. Når det er tale om ikkje vedtekne vegtrasear utanfor planområdet, må det gå klårt fram av kartet at dei er tekne med som illustrasjon. 5.11 Føresegner og retningsliner Det er viktig at måla og intensjonane for planen vert lagt til grunn for og innlemma i vidare planarbeid. Av denne grunn er det sentralt at føresegnene og retningslinjene i planen stør opp om desse. For å få ei klår og tydelig samanheng her vil det være eit føremon å omstrukturere føresegner og retningsliner noko. Det må gå klårt fram av teksten kva som er føresegner og kva som er retningsliner. Vidare bør føresegnene for strukturen sin skuld vere kopla direkte mot punkta i Plan- og bygningslova (jf. Rettleiar for Plan- og bygningslova T1225). Føresegnene må verte heimla klårt i dei aktuelle paragrafane i Plan- og bygningslova. Dette må gjerast for å sikre at planen skal fungere etter intensjonane som eit godt styringsverktøy for utviklinga av Skogsskiftet. Ut i frå ønsket om å sikre ein heilskapleg og god styring med utbygginga vil det vere eit føremon å innlemma eit krav om samla regulering av utbyggingsområda. Røynsle med planarbeid tilseier at gode intensjonar kan verte skipla av at område vert splitta opp i mange små reguleringsplanar. Ei slik oppsplitting gjer det vanskeleg å få tak om heilskapen i området. Ein rår difor til at kommunen i rekkjeføljeføresegnene tekt inn eit krav om heilskapleg regulering av utbyggingsområda. 6 Oppsummering Planen har god breidd og eit gjennomarbeidd innhald. Fagleg sett er planen relativt utfyllande, grundig og dekkjande for viktige utviklingstrekk. Intensjonane med planen stetter i hovudsak opp under sentrale regionale interesser. Planen legg opp til ei dreiing av skogsskiftet mot eit tettare og meir samanhengande kommunesenter. Ein har følgjande spesifikke merknader til planen: Både plan og konsekvensutgreiing er mangelfull i høve til kulturminne. Temaet er utilstrekkeleg utgreidd og planen er ikkje dekkande på dette punktet. 7
Føresegner og retningsliner bør verte gjevne ei utforming og struktur som sikrar at planen vert ein effektivt reiskap for sakshandsaming og at den i praksis vil vidareføre intensjonane bak planarbeidet på ei god måte. Det vil vere eit føremon at eit krav om samla regulering av utbyggingsområda vert teke inn i føresegnene ut i frå ønsket om å sikre ein heilskapleg og god styring med utbygginga. På plankartet bør det verte gjort klårare kva som er vedtekne utbyggingsområde og i område utanfor sjølve planområdet. Kommunen bør vurdere om det er sett av tilstrekkeleg areal til småbåthamn og dersom det er trong for ytterligare areal, fastsetje dette i planen. Kommunen bør sjå på moglegheit for å innarbeide forslag til avbøtande tiltak frå konsekvensutgreiinga inn i føresegnene knytt til dei einskilde utbyggingsområda. 8