Møteprotokoll. Breheimen nasjonalparkstyre

Møteprotokoll Utvalg: Møtested: Telefonmøte Dato: 04.03.2015 Tidspunkt: 14:00-15:00 Breheimen nasjonalparkstyre Følgende faste medlemmer møtte: Navn Funksjon Representerer Rolv Kristen Øygard Ivar Kvalen Bjarne Eiolf Holø Rannveig Brennhaug Leiar Nestleiar Medlem Medlem Følgende medlemmer hadde meldt forfall: Navn Funksjon Representerer Mariann Isumhaugen Norunn Lunde Furnes Medlem Medlem Følgende varamedlemmer møtte: Navn Møtte for Representerer Evind Brenna Mariann Isumhaugen Merknader Per Atle Kjøllesdal kunne ikkje møte for Norunn Lunde Furnes. Fra administrasjonen møtte: Navn Stilling Bjørn Dalen Nasjonalparkforvaltar Eldrid Nedrelo Nasjonalparkforvaltar Underskrift: Vi bekrefter med underskriftene våre at det som er ført på de sidene vi har signert i møteboka, er i samsvar med det som ble vedtatt på møtet. Rolv Kristen Øygard Rannveig Brennhaug Eivind Brenna

Saksliste Utvalssaksnr ST Innhald Lukka Arkivsaksnr Godkjenning av innkalling og sakliste - val av to medlemmar til å skrive under protokoll saman med styreleiar ST Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Bygging av repeater på Tussen Motorola Solutions Norway AS 2003/4333 2015/808

ST 12/15 Godkjenning av innkalling og sakliste - val av to medlemmar til å skrive under protokoll saman med styreleiar Saksprotokoll i Breheimen nasjonalparkstyre - 04.03.2015 Rannveig Brennhaug og Eivind Brenna vart valde til å skrive under protokollen saman med styreleiar. Vedtak Det var ingen merknader til innkallinga.

BREHEIMEN NASJONALPARKSTYRE Sak Arkivsaksnr: 2015/808-8 Sakshandsamar: Eldrid Nedrelo Dato: 03.03.2015 Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 13/15 04.03.2015 Sak- Mørkridsdalen landskapsvernområde - Bygging av repeater på Tussen Motorola Solutions Norway AS Andre gongs innstilling Saksprotokoll i Breheimen nasjonalparkstyre - 04.03.2015 Breheimen nasjonalparkstyre vedtek å gi Motorola Solutions Norway AS løyve til å bygge ein basestasjon (repeater) for naudkommunikasjon på høgde 1180 moh. sør for Tusen, aust for Myrasetevatnet/Tussavatnet, i Mørkridsdalen landskapsvernområde. Vedtaket er fatta med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 4, jf. naturmangfaldlova 48, og gjeld med følgjande vilkår: Gittermasta skal plasserast på høgde 1180 moh. sør for Tusen, og aust for Myrasetevatnet/Tussavatnet, slik det er skildra i søknaden. Masta skal ha ein mørk/grå farge slik at ho vert minst mogleg synleg i landskapet. Masta kan vere inn til 6 meter høg, med to radiolinkar med ein diameter på 1,2 meter. I tillegg kjem høgda på dei tre sementsøylene som masta står på, ca. 0,5 meter og antenna med ei høgd på ca. 4 meter. Masta har eit fotavtrykk på 1.6 x 1,6 meter. Det er ikkje behov for straum til anlegget. Det må sendast eigen søknad om løyve til bruk av helikopter i samband med bygging av repeateren. Tiltakshavar skal sørgje for at det vert rydda på staden når masta er ferdig, og at alt utstyr og materiell etter bygginga vert frakta ut or verneområdet. Nasjonalparkstyret skal ha rapport om gjennomføringa av tiltaket når repeateren er ferdig bygd. Nasjonalparkstyret kan be om at installasjonen vert fjerna, og at kostnad med fjerning skal dekkast av tiltakshavar. Tiltaket krev også løyve etter plan- og bygningslova og løyve frå grunneigar. Samrøystes.

Nye opplysningar i saka: Telefon frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane v/tom Dybwad den 24.02.2015 om nye opplysningar i saka. Yttrismorki naturreservat og Drægnismorki naturreservat - melding om oppstart av arbeid med vern etter naturmangfaldlova datert 03.03.2015. Telefonsamtale med Technogarden AS v/kim Pettersen om vurdering av andre alternative plasseringar av repeateren den 25.02.2015. E-post med Presentasjon - dekningskart og skildring av konsekvensar frå Motorola Solutions, motteke den 26.02.2015 Brevet «Yttrismorki naturreservat og Drægnismorki naturreservat - melding om oppstart av arbeid med vern etter naturmangfaldlova», markerer oppstart av arbeid med vern som naturreservat etter naturmangfaldlova i eit område som også omfattar Rundnosi, jf. kart vedlagt oppstartmeldinga. Dersom området etter dette arbeidet vert verna som naturreservat, vil ikkje alternativet med lokalisering av basestasjonen for naudkommunikasjon på Rundnosi lenger vere reelt, jf. at det av oppstartmeldinga frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane går fram at «Ved oppretting av eit naturreservat vert det utarbeidd særskilde verneforskrifter som fortel kva for restriksjonar som vert lagde på aktivitetar i området. Det vil bli forbod mot tekniske inngrep...» Alternative løysingar Motorola Solutions gjer følgjande vurdering om Rundnosi ikkje er alternativ plassering av repeateren: «Nødnett sambandet bygges i dekningsringer, dvs. man har ett hovedpunkt og sender signaler ut fra dette punktet for å binde de omliggende basestasjoner sammen. Konsekvensen av å ikke få dispensasjon vil være at hele område må replanlegges, flytter man en basestasjon må man også flytte den neste. Dette har sammenheng med utfordrende natur og at man i så stor grad som mulig forsøker å benytte eksisterende infrastruktur. Dette gir igjen store utfordringer ettersom man skal gi både nødvendig dekning og man skal kunne ha kontakt og fri sikt til andre basestasjoner. Alt dette medfører at man på enkelte steder i Norge er uten alternativer i forhold til plassering, man er låst. Vi er derfor helt avhengig av god hjelp fra alle involverte parter. Konsekvensen av en replanlegging kan være at nødnettet i dette område blir utsatt i beste fall i 1-ett år, dette fordi man må finne nye plasseringer, inngå nye grunneieravtaler, befare områdene, og byggesøke på nytt. Ytterste konsekvens av dette igjen kan være at hele politidistriktet blir forsinket. Dette fordi det må være en viss dekning i de forskjellige områdene før nødetatene godkjenner å ta nettet i bruk. Som Dere ser i dekningskartene over er det store og viktige områder som rammes dersom man ikke får nødvendig kontakt frem til RSF015 og RSF223, en kontakt som er planlagt formidlet gjennom byggesøkt tiltak ved Tussen. Konklusjonen er at konsekvensene ved ett nei kan bli meget meget store, men at alt dette kan løses med en 6m mast. Uten dispensasjon for MSF642 inne i vernesonen blir RSF015 og RSF223 uten nødvendig kontakt, område må replanlegges og nye plasseringer vurderes. Det er tidlegare peika på at Rundnosi (1014 moh.) vil kunne vere ein alternativ lokalitet for plassering av repeateren, sør for Tussen og utanfor verneområdet. Sidan Rundnosi no vert innlemma i ei eit areal som skal utgreiast som naturreservat etter naturmangfaldlova, vil området bli bandlagt inntil endeleg vernevedtak er treft i saka. Repeateren kan difor ikkje etablerast på staden, med mindre området vert trekt ut att or dette området. Eit vernevedtak vil tidlegast kunne vere venta i denne saka innan utgangen av 2015. Vidare opplyser søkjar gjennom presentasjon i e-post den 26.02.2015 at den alternative plasseringa på Rundnosi likevel ikkje er mogleg sjølv ved å nytte ei 60 meter høg mast, og at høgste masta Motorola har tilgjengeleg er på 42 meter. Med bakgrunn i at det er av vesentleg samfunnsinteresse at det er god og permanent dekning i område der det er kvalifisert behov for det, meiner nasjonalparkforvaltaren at Rundnosi ikkje lenger eit reelt alternativ for plassering av repeateren fordi: repeateren i utgangspunktet ikkje kan etablerast på Rundnosi dersom området vert verna som naturreservat.

naudnettet i dette området blir utsett med minimum eitt år på grunn av utgreiinga av vern som naturreservat i området. denne alternative plasseringa ikkje er mogleg sjølv med ei 60 m mast. (Den høgste tilgjengelege masta er på 42 m). I følgje Motorola Solutions har ein ved planlegging av utbygging av naudnettet i så stor grad som mogleg søkt å nytte eksisterande infrastruktur. Sidan Rundnosi ikkje lenger er eit alternativ for plassering av repeateren vil konsekvensen vere at ein må planlegge heile området på nytt. Ut frå dette vil høgde 1180 moh. sør for Tussen i Mørkridsdalen landskapsvernområde vere det einaste alternativet for plassering av den aktuelle repeateren. Verneforskrift, verneformål og rundskriv Technogarden AS søkjer om løyve til oppføring av ein såkalla repeater like sør for Tussen innanfor Mørkridsdalen landskapsvernområde. Tiltaket er difor vurdert etter verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde. Omsynet til verneverdiane er vurdert, særleg i forhold til landskap, jf. 2 i verneforskrifta og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar), samt 7 (prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf. 8-12 (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Formålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Etter verneforskrifta er området verna mot inngrep som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sitt særpreg eller karakter, og det er forbod mot inngrep som t.d. oppføring av varige eller mellombelse anlegg og innretningar, jf. 3 pkt. 1.1. Forvaltningsmyndigheita kan likevel i spesielle tilfelle, som av omsyn til tryggleik eller når arbeid av vesentlege samfunnsinteresser gjer det naudsynt, gjere unntak frå vernereglane, jf. 4, jf. naturmangfaldlova 48. Ved vurdering av saka må ein også legge til grunn retningsliner som gjeld ved handsaming av søknader om utbygging av naudnett i verneområde, jf. brev frå Miljøverndepartementet datert 14.11.2012. Vurdering Det er i utgangspunktet forbod mot etablering av nye master innanfor landskapsvernområdet. I dette tilfellet er det søkt om å setje opp ein repeater som består av ei gittermast med to radiolinkar på høgde 1180 moh. like sør for Tussen, 1232 moh. Det er eit høgfjellsområde/platå, som er avgrensa av dei skarpt nedskorne dalsidene i aust mot Fortundalen, og mot Mørkridsdalen i vest. Tussen spring fram frå platået, og kantane ned mot Fortundalen er stupbratte. Området høyrer til landskapsområde T5-05 Sveidalsnosi (Aurland Naturverkstad BA Rapport 2 2007). Ny vurdering av miljørettslege prinsipp Kunnskapsgrunnlaget er utgreidd tidlegare i saka. Det er godt dokumentert gjennom verneplan for Breheimen med kartleggingar og konsekvensutgreiing. Det er såleis god oversikt over kva som kan påverke natur- og miljø i området, jf. naturmangfaldlova 8. Etter nasjonalparkforvaltaren si vurdering føreligg det tilstrekkeleg kunnskap om naturmangfaldet og kva effektar tiltaket vil ha på dette mangfaldet. Føre-var-prinsippet får difor lita vekt i saka, jf. naturmangfaldlova 9. Forholdet til samla belastning er vurdert tidlegare i saka, og nasjonalparkforvaltaren vurderer at etablering av ein repeater like under Tussen vil gi ei auka belastning i området. Tiltaket vil også

medføre noko auka motorferdsel i samband med tilsyn, estimert til ein gong årleg. Nasjonalparkforvaltaren er likevel ikkje kjend med andre framtidige tiltak innanfor verneområda, og vurderer at dei samfunnsmessige fordelane av tiltaket vil vera store sett i forhold til den samla belastninga på økosystemet generelt i verneområda i Breheimen. Den samla belastninga er difor vurdert til å vera på eit akseptabelt nivå, jf. naturmangfaldlova 10. Det er ei nasjonal målsetting å unngå bygging av nye radiostasjonar i verna område, samstundes som det er av vesentleg samfunnsinteresse at det er god og permanent dekning i område der det er kvalifisert behov for det, jf. retningsliner frå Miljøverndepartementet. I følgje dei same retningslinene skal søknader om dispensasjon for bygging av ein repeater i eit verneområde handsamast etter 48 andre alternativ, «dersom sikkerhetshensyn gjør det nødvendig». Etter naturmangfaldlova 48 første ledd andre alternativ er det eit absolutt vilkår for dispensasjon at «nødvendigheitskriteriet» er oppfylt. Retningslinene seier vidare at i «nødvendigheitskriteriet» ligg det m.a. at det ikkje er praktisk mogleg å ivareta dei med tiltak utanfor verneområdet. Det vil seie at dersom det finst alternative lokaliseringar utanfor verneområdet, så skal tiltaket leggast utanfor landskapsvernområdet, jf. Prop. 100 S (2010-2011). Repeateren er tenkt plassert like aust for Myrasetevatnet/Tussavatnet i ein svak skråning oppover frå aust mot vest slik at han kan trekkjast noko vekk frå kanten av fjellet, men samstundes slik at han ikkje misser kontakten med dei andre basestasjonane. Masta vil ha grå farge, og vil her ligge mellom Tussen og ei lita høgde mot sør slik at silhuettverknaden vert minst mogleg. Med bakgrunn i nye opplysningar i saka og vurderinga om at behovet for dekning ikkje lenger kan ivaretakast med lokaliseringar av masta utanfor verneområdet, (jf. vurderinga av alternative løysingar ovanfor), meiner nasjonalparkforvaltaren at ein har søkt å finne den tekniske løysinga og ei plassering av repeateren som medfører minst mogleg skade på verneområdet, jf. naturmangfaldlova 12 om miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar. Sekretariatet meiner altså at nødvendigheitskriteriet er oppfylt. Uheldige omstende som fører til skade på naturverdiane må dekkast av tiltakshavar, og dersom det kjem ny teknologi for naudkommunikasjon og repeateren ikkje lenger er i bruk, skal han fjernast og kostnad med fjerning skal dekkast av tiltakshavar, jf. naturmangfaldlova 11. Konklusjon Ut frå ei totalvurdering av alternativ lokalisering med bakgrunn i nye opplysningar i saka og at nødvendigheitskriteriet er oppfylt, meiner nasjonalparkforvaltaren at tiltaket kan gjennomførast med gitte vilkår, jf. verneforskrifta 4, jf. naturmangfaldlova 48 andre alternativ. 1. gongs innstilling 27.02.2015 Forvaltar si innstilling Sekretariatet sitt framlegg til vedtak: Breheimen nasjonalparkstyre avslår søknaden frå Technogarden Engineering Resources AS om bygging av repeater på Tussen i Mørkridsdalen landskapsvernområde, jf. verneforskrifta 4, jf. naturmangfaldlova 48 første ledd, andre alternativ. Dokument i saka Søknad i ett trinn motteken per e-post 29.01.2015 frå Techongarden Engineering Resources AS på vegner av Motorola Solutions. Oversending av kopi av søknad til Luster kommune datert 15.10.2014. Nødnettbasestasjoner Luster kommune, ref. søknad datert 15.10.14 vedrørende repeater ved «Tussen», datert 11.12.2014.

Høyring om tiltak i sameige ved Tussen i Fortundalen Nytt nødnettanlegg Luster kommune, datert 27.01.2015. Presentasjon som illustrerer tiltaket med skråbilete, motteken per e-post 30.01.2015. Telefonsamtale den 03.02.15 med tilleggopplysningar. Presentasjon med forklaring på problem ved bruk av alternativ plassering for Naudnettmast på Tussen, motteken per e-post den 10.02.2015. Vedlegg Søknad om løyve i eitt trinn etter plan- og bygningslova (pbl.) Luster kommunen - Fullmakt til å representere tiltakshavar Nye naudnett basestasjonar - Kvittering for nabovarsel - Situasjonskart - Skildring i bilete og kart - Gjennomføringsplan - Uttale frå Direktoratet for naudkommunikasjon - Søknad om dispensasjon frå LNF-område - Følgjebrev søknad om dispensasjon, pbl. 19-2 - Søknad om ansvarsrett, Technogarden Engineering Resources - Sentral godkjenning av foretak for ansvarsrett etter plan- og bygningslova, Technogarden Engineering Resources AS - Søknad om ansvarsrett, Eltel Networks AS - Sentral godkjenning av foretak for ansvarsrett etter plan- og bygningslova, Eltel Networks AS Søknaden Technogarden Engineering Resources AS representerer tiltakshavar, Motorola Solutions AS, i byggesaker for naudnett og søkjer om løyve til oppføring av ein såkalla repeater like sør for Tussen innanfor Mørkridsdalen landskapsvernområde. Bakgrunn for tiltaket Bakgrunnen for tiltaket er at effektiv og livreddande innsats i alle situasjonar krev eit pårekneleg og moderne kommunikasjonssystem med god funksjon, dekning og kapasitet. Kjernebrukarane av naudnettet er brann, politi og helse. Naudnettet gir naudetatane ein trygg og effektiv arbeidssituasjon og bidreg til å gjere kvardagen enklare og sikrare for alle. Direktoratet for naudkommunikasjon (DNK) representerer staten, og har ansvaret for å styre utbygging av naudnettet og forvalte nettet når det er ferdig. Motorola Solutions Norway AS (MSN) byggjer naudnettet på oppdrag frå staten, representert ved Direktoratet for naudkommunikasjon. Skildring av tiltaket Tiltaket består av ny gittermast med ei høgd på 6 meter. Masta er tenkt plassert like sør for Tussen, og aust for Myrasetvatnet/Tussavatnet. Masta har eit fotavtrykk på 1.6 x 1,6 meter og i masta vil det bli plassert kommunikasjonsutstyr for naudnett. Det vil bli montert klatrevern i masta. I tillegg til sikkerheitsomsyn vil dette også dempe verknaden av masta på bakkenivå. Tiltaket dekkjer eit relativt lite areal og det vert ikkje lagt veg fram til anlegget. Tenkt plassering i terrenget har ei svak helling oppover frå aust mot vest, og ein kan trekkje masta noko vekk frå kanten av fjellet utan å miste kontakten med dei andre basestasjonane og framleis halde mastehøgda på 6 meter. Masta vil også ligge mellom Tussen og ei lita høgd mot sør, slik at silhuettverknaden vert avgrensa. I telefonsamtale den 03.02.15 opplyser Technogarden AS v/kim Pettersen at dei tre sementsøylene som masta står på er ca. 0,5 meter høge og at antenna har ei høgd på ca. 4 meter. Anlegget vil krevje vedlikehald om lag ein gong i året. Tiltaket som det er søkt om, er avklara med grunneigar, Fortun grunneigarlag.

Søknaden blir vurdert i samsvar med: 1. Forskrift om verneplan for Breheimen. Vedlegg 5 Mørkridsdalen landskapsvernområde, fastsett 7. august 2009 2. Naturmangfaldlova, fastsett 19. juni 2009 nr. 100. 3. Retningsliner ved handsaming av søknader om utbygging av naudnett i verneområda. Brev frå Miljøverndepartementet, datert 14.11.2012. Verneforskrift, verneformål og rundskriv Technogarden AS søkjer om løyve til oppføring av ein såkalla repeater like sør for Tussen innanfor Mørkridsdalen landskapsvernområde. Tiltaket er difor vurdert etter verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde. Omsynet til verneverdiane er vurdert, særleg i forhold til landskap, jf. 2 i verneforskrifta og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar), samt 7 (prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf. 8-12 (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Formålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Etter verneforskrifta er området verna mot inngrep som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sitt særpreg eller karakter, og det er forbod mot inngrep som t.d. oppføring av varige eller mellombelse anlegg og innretningar, jf. 3 pkt. 1.1. Forvaltningsmyndigheita kan likevel i spesielle tilfelle, som av omsyn til tryggleik eller når arbeid av vesentlege samfunnsinteresser gjer det naudsynt, gjere unntak frå vernereglane, jf. 4, jf. naturmangfaldlova 48. Ved vurdering av saka må ein også legge til grunn retningsliner som gjeld ved handsaming av søknader om utbygging av naudnett i verneområde, jf. brev frå Miljøverndepartementet datert 14.11.2012.

Fakta om tiltaket Breh Mørkrids Kart over området med planlagt lokalisering av repeateren (raud prikk). I søraust går riksveg 55 i Fortun (Nasjonal turistveg) som antenna vert eksponert mot. Grunneigar: Fortun Grunneigarlag Lokalisering: Høgde 1180 moh. sør for Tusen, og aust for Myrasetevatnet/Tussavatnet Mast: Gittermast på 6 meter med to radiolinkar med ein diameter på 1,2 meter. I tillegg kjem høgda på dei tre sementsøylene som masta står på, ca. 0,5 meter og antenna med ei høgd på ca. 4 meter. Masta har eit fotavtrykk på 1.6 x 1,6 meter. Straum: Det er ikkje behov for straum til anlegget. Motorferdsel: Tilkomst med helikopter. Dette gjeld både under bygging og framtidig drift.

Tilsvarande mast (i Odda) som det er søkt om å setje opp på Tussen. Vurdering Det er i utgangspunktet forbod mot etablering av nye master innanfor landskapsvernområdet. I dette tilfellet er det søkt om å setje opp ein repeater som består av ei gittermast med to radiolinkar på høgde 1180 moh. like sør for Tussen, 1232 moh. Det er eit høgfjellsområde/platå, som er avgrensa av dei skarpt nedskorne dalsidene i aust mot Fortundalen og i vest, og mot Mørkridsdalen i aust. Tussen spring fram frå platået, og kantane ned mot Fortundalen er stupbratte. Området høyrer til landskapsområde T5-05 Sveidalsnosi (Aurland Naturverkstad BA Rapport 2 2007). Vurdering av miljørettslege prinsipp Kunnskapsgrunnlaget er godt dokumentert gjennom verneplan for Breheimen med kartleggingar og konsekvensutgreiing. Det er såleis god oversikt over kva som kan påverke natur- og miljø i området, jf. naturmangfaldlova 8. Gjennom landskapskartlegginga i Breheimen er området vurdert til å ha landskapskarakter B1, dvs. at det representerer det typiske landskapet for underregionen. Det er ikkje andre inngrep innanfor landskapsvernområdet i det aktuelle området, og søk i Fylkesatlas syner at Tussen akkurat kjem innanfor inngrepsfrie naturområde, INON-område, i Breheimen. Det aktuelle området kring Tussen ligg i ytterkant av leveområdet til villrein i Ottadalen villreinområde, og etter innhenta erfaringar frå Fjelloppsynet i Luster er det normalt ikkje villrein her. Sjølve repeateren vil såleis ikkje påverke villrein. Etter søk i Naturbase og Artskart kan ein ikkje sjå at det skal vera andre verdifulle artar, ansvarsartar eller raudlisteartar i det aktuelle området. Det er heller ikkje registrert verdifulle naturtypar på staden, men det er ein lokalitet av naturtypen «Sørvendte berg og rasmarker» i tilgrensande område til høgda der repeateren er tenkt plassert. Naturtypelokaliteten er verdisett som regionalt viktig, og dekker eit areal frå den søraustvende rasmarka under Tussen og sør til Rundnosi. Ein kan ikkje sjå at tiltaket vil påverke særeigne eller representative økosystem i området eller kulturminne. Etter nasjonalparkforvaltaren si vurdering føreligg det tilstrekkeleg kunnskap om naturmangfaldet og kva effektar tiltaket vil ha på dette mangfaldet. Føre-var-prinsippet får difor lita vekt i saka, jf. naturmangfaldlova 9. Med unntak av to rasvollar innanfor Høyrokampen naturreservat ved Rv. 55 og hyttene/ stølshusa/bruer i nasjonalparken og landskapsvernområda, er det ingen inngrep Breheimen frå før. Med repeateren vil det følgje med motorferdsel knytt til tilsyn med antenna om lag ein gong i året. Repeateren er tenkt plassert like aust for Myrasetevatnet/Tussavatnet i ein svak skråning oppover frå aust mot vest slik at han kan trekkjast noko vekk frå kanten av fjellet, men

samstundes slik at han ikkje misser kontakten med dei andre basestasjonane. Masta vil her ligge mellom Tussen og ei lita høgde mot sør slik at silhuettverknaden vert minst mogleg. Sjølv om repeateren er godt tilpassa terrenget, vil radiolinkane og masta verte synleg frå nasjonalparken i områda under Skurvenosi, og dels også frå Rv 55 når ein kjem ned frå Sognefjellet mot Fortun. Tiltaket det er søkt om vil såleis vere eit nytt inngrep isolert sett som kan påverke landskapet sitt særpreg og karakter, og etablering av ei mast her vil gjere at det aktuelle området kring Tussen ikkje lenger kan reknast som inngrepsfritt (INON-område). I forhold til økosystemet og samla belastning, vurderer sekretariatet at etablering av ein repeater like under Tussen vil gi ei auka belastning i området, jf. naturmangfaldlova 10. Det er ei nasjonal målsetting å unngå bygging av nye radiostasjonar i verna område, samstundes som det er av vesentleg samfunnsinteresse at det er god og permanent dekning i område der det er kvalifisert behov for det, jf. retningsliner frå Miljøverndepartementet. I følgje dei same retningslinene skal søknader om dispensasjon for bygging av ein repeater i eit verneområde handsamast etter 48 andre alternativ, «dersom sikkerhetshensyn gjør det nødvendig». Etter naturmangfaldlova 48 første ledd andre alternativ er det eit absolutt vilkår for dispensasjon at «nødvendigheitskriteriet» er oppfylt. Retningslinene seier vidare at i «nødvendigheitskriteriet» ligg det m.a. at det ikkje er praktisk mogleg å ivareta dei med tiltak utanfor verneområdet. Det vil seie at dersom det finst alternative lokaliseringar utanfor verneområdet, så skal tiltaket leggast utanfor landskapsvernområdet, jf. Prop. 100 S (2010-2011). I høyringsbrev frå Luster kommune datert 27.01.2015 om «Tiltak i sameige ved Tussen i Fortundalen Nytt nødnettanlegg - Dispensasjon frå Mørkridsdalen landskapsvernområde», går det fram at Fylkesmannen tidlegare har peika på alternativ plassering for tiltakshavar i området kring Rundnosi (1014 moh.) noko lenger sør, og utanfor verneområdet. Ansvarleg søkjar har gjort ei ny vurdering som er gjort greie for i skriv til kommunen den 11.12.2014. Fylkesmannen sitt forslag om plassering ved Rundnosi vil medføra at mastehøgda vert auka til 18 m eller 24 m. Tiltakshavar opprettheld difor dispensasjonssøknaden, og syner til at masta er trekt inn frå kanten på grunn av skråande terreng og at ho difor vert lite synleg frå dalen. Etter at nasjonalparkstyret mottok saka bad sekretariatet om å få ei nærare vurdering av den alternative plasseringa frå søkjar, og det vart samstundes presisert at vi har klare føringar for at dersom det finst alternative lokaliseringar av slike tiltak, så skal dei leggast utanfor verneområda. Den 10.02.15 fekk sekretariatet tilsendt ein presentasjon som forklarar at det er utfordringar ved bruk av alternativ plassering for naudnettmast på Tussen. I presentasjonen syner ein til at «ved å bygge en 42 m mast på alternativ plassering har signalet en klarering på 3,79 m over fjellkanten øst på Nosafjellet. Dette er alt for lavt over bakkenivå ihht. Sikkerhetsmargin. Eksisterende mast på Holmadalsnosi står godt inne på fjellet og med en stor høydeforskjell ned til alternativ plassering får man dette problemet med for lav høyde over fjellkanten.». I e-post same dagen sende sekretariatet spørsmål om dette kan oppfattast som at det ikkje er eit alternativ. Tilbakemeldinga i e-post frå Kim Pettersen er at «Den høyeste masten som Motorola har tilgjengelig er på 42 m. Derfor tok en utgangspunkt i denne, For å kunne benytte alternativ plassering må en da antagelig benytte en mast på mellom 60 og 72 m.» Etter det sekretariatet kan sjå vil det altså likevel vere praktisk mogleg å ivareta sikkerheitsomsynet med tiltak utanfor verneområdet. Med bakgrunn i dette ser ikkje sekretariatet at nødvendigheitskriteriet er oppfylt, jf. naturmangfaldlova 12 om miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar. Prinsippet om at kostnadene ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar er ikkje relevant i dette tilfellet, jf. naturmangfaldlova 11, og er difor ikkje vurdert nærare. Gjennom planprosessen med utgreiing av vern i Breheimen vart grensa for landskapsvernområdet trekt slik at 300 kw kraftlina som kryssar sørenden av Myrasetevatnet/Tussavatnet ligg utanfor verneområdet. I presentasjonen om utfordringar ved bruk av alternativ plassering peikar Technogarden AS på at ein må ha ei viss avstand til høgspent på grunn av forstyrringar, men ein kan heller ikkje flytte for langt sørover frå

høgspentlina fordi høgdeskilnaden vert for stor. Ved bruk av alternativ plassering får ein såleis samla dei tekniske inngrepa utanfor landskapsvernområdet. Konklusjon Ut frå ei totalvurdering, og med bakgrunn i at nødvendigheitskriteriet ikkje er oppfylt, meiner sekretariatet at tiltakshavar må nytte alternativ plassering utanfor Mørkridsdalen landskapsvernområde for etablering av repeater for naudnettet, jf. naturmangfaldlova 48 andre alternativ.