HORDALAND FYLKESKOMMUNE Regionalavdelinga Næringsseksjonen Arkivsak 201109986-2 Arkivnr. 300 Saksh. Ihler, Gurid Saksgang Møtedato Fylkesutvalet 13.10.2011 NÆRINGSHAGAR I HORDALAND - STRATEGI HORDALAND FYLKESKOMMUNE SAMANDRAG Våren 2011 lanserte Selskapet for Industrivekst SF (SIVA) nytt Næringshageprogram 2011-2020. I det nye Næringshageprogrammet vert det lagt vekt på at innovasjon og nyskaping skal fremja kompetanseutvikling og nettverksutvikling retta mot nasjonale og internasjonale bedrifts- og kunnskapsmiljø. Føremålet er å auka næringshagane sin attraktivitet for høgt utdanna menneske, samt styrke næringshagemiljøet si evne som lokalt nettverkssenter og pådrivar for kunnskapsbedrifter i regionen. I det nye Næringshageprogrammet har fylkeskommunen fått ein styrka posisjon. Fylkeskommunen er programeigar saman med kommunal- og regionaldepartementet (KRD), og dei skal vera ansvarleg for oppretting av regionalt programråd og vera sekretariat for dette rådet. Næringshagen skal vera eit av fylkeskommunen sine verktøy for samfunnsutvikling og regional utvikling, og fylkeskommunen skal i samarbeid med SIVA stå for utveljinga av kva næringshagemiljø i fylket som skal inn i det nasjonale næringshageprogrammet. Det er òg krav til finansiering av personressurs i næringshagen, og oppfølging av næringshagemiljøa i fylket. I denne saka til fylkesutvalet er det på bakgrunn av det nye Næringshageprogrammet og den styrka rolla fylkeskommen er gitt i dette, laga ein strategi rundt Hordaland fylkeskommune sitt arbeid med næringshagar. Den styrka rolla gjer at det i denne strategien må takast stilling til viktige faktorar i forhold til kva rolle fylkeskommunen skal inneha. Det må gjerast avklaringar rundt: regionale planverk, eigarskap, styring og oppfølging, regionalt partnarskap, antal næringshagar og geografisk spreiing i fylket, finansiering av næringshagane gjennom Regionalt utviklingsprogram og handsaming av søknadar.
FORSLAG TIL VEDTAK Fylkesutvalet sluttar seg til strategi for utvikling og drift av næringshagar slik det går fram av fylkesrådmannen si tilråding i denne saka. Paul M. Nilsen Jan Per Styve Vedlegg: Nytt Næringshageprogram 2011-2020 2
FYLKESRÅDMANNEN, 30.09.2011: BAKGRUNN Ein næringshage er ei samlokalisering av mindre verksemder som driv innan kunnskapsintensive næringar. Næringshageprogrammet starta i 1998, og har gått over to programperiodar. Første periode frå 1998 2006, og andre periode frå 2006 2011. Grunnideen for næringshagekonseptet er å samlokalisera mindre, kunnskapsintensive verksemder for å byggja opp eit større fagleg og sosialt miljø, der det er rom for idear, engasjement og utvikling. Det opphavlege programmet frå 1998 hadde sterkt fokus på den fysiske samlokaliseringa, medan andre programperiode vinkla fokus over på utviklings og nyskapingsaktivitet retta mot verksemdene i eller tilknytt samlokaliseringsmiljøet. Næringshagekonseptet er godt politisk forankra på nasjonalt plan. I St.meld nr 25 (2008-2009) Lokal vekstkraft og framtidstru. Om distrikts- og regionalpolitikken vart det slått fast at regjeringa ønskjer å fortsette satsinga på næringshagene. Det vart vidare sagt at regjeringa ser for seg at fylkeskommunen som regional utviklingsaktør, vil ta eit større ansvar i utvikling av næringshagane. Næringshagane kan gjennom tilrettelegging av fysisk og organisatorisk infrastruktur medverke til auka innovasjon, og dermed å dekka behovet for utvikling av fleire kompetansearbeidsplassar i distrikts-noreg. Næringshagane er då eit av verktøya og verkemidla for regional utvikling. Gjennom utvikling av sterke verdiskapingsmiljø vil næringshagane kunna gi positive effektar ut frå to perspektiv. Eit bedriftsøkonomisk perspektiv der dei legg grunnlag for levedyktige verksemder, og eit samfunnsøkonomisk perspektiv der dei legg grunnlag for auka verdiskaping. Næringshagane har vist seg å ha ein viktig funksjon som stabiliserande miljø i distriktskommunane der dei er etablert, og har i stor grad medverka til å redusere kunnskapsflukt frå desse kommunane. NYTT NÆRINGSHAGEPROGRAM 2011-2020 Nytt 10-årig næringshageprogram vart lansert våren 2011. Programmet legg vekt på at innovasjon og nyskaping skal fremma kompetanseutvikling og nettverksutvikling retta mot nasjonale og internasjonale bedrifts- og kunnskapsmiljø. Målet er å auka næringshagen sin attraktivitet for høgt utdanna menneske, samt styrka næringshagemiljøet si evne som lokalt nettverkssenter og pådrivar for kunnskapsbedrifter i regionen. Det vert lagt opp til oppbygging av større og meir robuste utviklingsmiljø. Det nye næringshageprogrammet skal vera eit viktig verktøy og verkemiddel for å skapa attraktive regionar, samt medverke til å bygge opp og behalde kunnskapsarbeidsplassar i lokalsamfunna. Spesielt viktig er det å bygge opp attraktive næringsmiljø og arbeidsplassar for velutdanna personar. Nasjonal programoperatør for Næringshageprogrammet er SIVA (Selskapet for industrivekst SF). SIVA har det operative overordna ansvaret for oppfølging av programmet. Dei har ansvar for oppbygging av nettverksarenaer og læringsarenaer for det nasjonale nettverket av næringshagar. I det nye Næringshageprogrammet har fylkeskommunen fått ei ny styrka rolle. Kommunal og regionaldepartementet (KRD) og Fylkeskommunen står i fellesskap som eigarar av programmet frå oppstart, og fylkeskommunen har ansvar for oppretting av og er sekretariat for regionalt programråd. Den einskilde næringshagen skal vera eit kommersielt innovasjonsselskap eigd av personar og verksemder som ønskjer å vidareutvikla kunnskapsarbeidsplassar i regionen. Kva næringar/verksemder som skal inn i næringshagen vert avgjort av lokale forhold. Ein føresetnad er at næringshagen legg til rette for utvikling av kunnskapsarbeidsplassar innan eksisterande næringsliv og etablering av nye bedrifter. Næringshagane som vert teke opp i det nye Næringshageprogrammet, skal kvar for seg bli evaluert kvart 3. år. Dette for å vurdera om dei følgjer vilkåra for framleis å kunna vera ein del av programmet. 3
NÆRINGSHAGAR I HORDALAND, STATUS OG INITIATIV I det gamle næringshageprogrammet er det per i dag med 48 næringshagar. Alle etablerte næringshagar må søkja om opptak i det nye Næringshageprogrammet, på lik linje med nye næringshagar. I Hordaland er det to næringhagar, Mongstad Næringshage AS og Næringshagen i Odda AS. Ingen av desse er med i næringshageprogrammet, men begge har vore med i tidlegare programperiodar. Mongstad Næringshage AS vart etablert i 2003, og var med i næringshageprogrammet i første programperiode, fram til 2007. Næringshagen har i stor grad vore sentrert rundt industrimiljøet på Mongstad, og det er no etablert industriinkubator her. Det vert no gjort eit arbeid for å få fram ein ny næringshage i Nordhordland. Det er utført eit forprosjekt, støtta av Hordaland fylkeskommune og SIVA, med målsetjing om å kartleggja om det er grunnlag for å etablere ei samlokalisering, med fokus på opplevings- og reiselivsbaserte næringar. Det er varsla ein søknad om opptak i det nye Næringshageprogrammet frå dette miljøet hausten 2011. Næringshagen i Odda AS vart etablert hausten 2001 i eit samarbeid mellom SIVA, Hordaland fylkeskommune og Odda kommune. I 2007 gjekk Næringshagen i Odda ut av det nasjonale næringshageprogrammet. Næringshagen i Odda går no inn for ein meir regional strategi, og det er òg her utført eit forprosjekt, støtta av Hordaland fylkeskommune og Regionalt Næringsfond Hardanger, med målsetjing om å kartleggja muligheitene for distribuerte næringshagar i Hardanger. Næringshagen i Odda søkte om opptak i det nye Næringshageprogrammet våren 2011. Dei kom då ikkje med, då det var manglar i søknaden. Dei har varsla ny søknad hausten 2011. Det er òg andre miljø i fylket som arbeider med søknadar til opptak i det nye Næringshageprogrammet. Her kan vi nemna Voss, og eit fylkesovergripande prosjekt frå Gulen og Masfjorden. STRATEGI HORDALAND FYLKESKOMMUNE Fokus på regionale planverk Eit av måla med det nye Næringshageprogrammet er at det skal vera eit verkemiddel for fylkeskommunen og bidra til at fylkeskommunen si rolle som regional utviklingsaktør vert styrka, og at fylkeskommunen sine nyskapingsmål vert nådd. Det er difor viktig at næringshagemiljøa vert skrive inn i fylkeskommunen sitt regionale planverk. Dette vil gi miljøa ein legitimitet i å kunne marknadsføra seg mot kompetansemiljø og kompetansepersonar. Det vil òg vera lettare for dei regionale og lokale offentlege aktørane å nytta næringshagemiljøet i det regionale utviklingsarbeidet. Det pågår no eit arbeid med å revidera Regionalt utviklingsprogram (RUP) frå 2012. Det inneber at Regionalt utviklingsprogram framleis primært skal omhandla næringsutvikling og lokalsamfunnsutvikling, samt gi oversikt over relevante særskilte verkemiddel for regional utvikling som blir forvalta i Regionalavdelinga. RUP vert handlingsprogram til ny Regional næringsplan som trer i kraft frå 2013. Eigarskap Næringshageprogrammet opererer med to typar eigarskap eigarskap til sjølve programmet og eigarskap til det einskilde næringshageselskapet. Nytt med det nye Næringshageprogrammet er at Kommunal- og regionaldepartementet (KRD) og fylkeskommunen i fellesskap står som programeigarar. Intensjonen er at fylkeskommunen i større grad får ansvaret for den vidare utviklinga av næringshagane. Framtidig eigarskap til programmet skal vurderast i samband med evaluering av programmet etter 5 år. Sjølve næringshagemiljøet er organisert som eit aksjeselskap, Næringshagen AS, med majoritet av private eigarar. Aksjeselskapsforma vert sett på som den beste organisasjonsforma då dette gjer formelle styringsinstrument i form av eigarskap og styrerepresentasjon. 4
Ved opprettinga av selskapet er det krav om minimum 51 % privat eigarskap. Det offentlege eigarskapet kan fordelast på nasjonal operatør (SIVA, minimum 20 %), regional aktør, samt vertskommune for hovudmiljø. Regional aktør kan vera fylkeskommune, regionråd etc. Det går fram av det nye Næringshageprogrammet at både fylkeskommunen og SIVA ønskjer å vera ein aktiv deltakar i den formelle organiseringa av Næringshagen AS. Det må difor avklarast om Hordaland fylkeskommune skal gå inn som eigar, eller kun delta på finansieringa av dagleg leiar og som ekstern ressurs. Ved spørsmålet rundt eigarskap har ein tre alternativ 1. Fylkeskommunen går inn på eigarsida i alle næringshagane i fylket. 2. Fylkeskommunen seier prinsipielt nei til eigarskap i næringshagane. 3. Fylkeskommunen går inn på eigarsida i dei næringshagane der det er behov. Korleis fylkeskommunen stiller seg til spørsmålet rundt eigarskap avheng av kor vidt ein ser ein strategisk verdi i eigarskapet. Fylkeskommunen har tidlegare ikkje gått inn som eigar i næringshagane. I det nye Næringshageprogrammet er fylkeskommunen si rolle styrka. For å tydeleggjera denne rolla kan det på den eine sida vera naudsynt at fylkeskommunen går inn i næringshagane som medeigar. På den andre sida er ansvarsområda allereie tydeleg beskrive, og det er ikkje naudsynt å vidare styrka denne posisjonen. Andre fylkeskommunar har eit delt syn rundt eigarskap. Til dømes ønskjer Rogaland fylkeskommune i utgangspunktet eigarskap, men har det ikkje i alle innovasjonsselskapa. Sogn og Fjordane fylkeskommune ønskjer i utgangspunktet ikkje eigarskap, men har det likevel i eitt selskap. Dette tyder på at det ikkje alltid er eit enkelt svar. Eigarskap innanfor offentleg sektor har ofte eit føremål utover bedriftsøkonomisk verdiskaping. Her må ein ta med den samfunnsmessige verdiskapinga selskapet skaper. Hordaland fylkeskommune har utarbeidd ei eigarskapsmelding som blei vedteke i fylkestinget 10. desember 2008 (Sak 66/08). Av denne går det fram at fylkeskommunen har aksjar i selskap innanfor blant anna områda næring og nyskaping, og regional utvikling. I eigarskapsmeldinga er det beskrive eigarstrategi og eigarmål for desse områda. Næringshagane fell inn under både næring og regional utvikling, og kan difor vera selskap der fylkeskommunen har eigarskap. Det endelege målet til fylkeskommunen med det nye Næringshageprogrammet er å få velfungerande næringshagar som når sine mål. Eit viktig spørsmål vert då om det vert lettare å nå dette målet om fylkeskommunen er meddeigar. Som eigar vil ein få større innverknad og meir makt i næringshagen. Ein vil kunna vera med og bestemma kven som skal sitja i styret, og vera med på å kasta eit styre om dette er naudsynt. Dette gjer at det i visse tilfelle kan bli lettare å nå målet, og fylkeskommunen bør difor kunna gå inn som eigar om ein ser behovet for det. Dette gjeld både der ein ser det er naudsynt for å sikra stiftinga av Næringshagen AS, og der det er behov for meir kontroll/styring i frå fylkeskommunen si side for å nå dei mål som er sett. Eigarskap til ein enkelt næringshage må grunngjevast, og saka handsamast i fylkesutvalet. Det må då avgjerast kor stor eigardel ein skal ha i selskapet, då rettar og eigarfunksjon er forskjellig alt etter kva eigardel ein har i selskapet. Dette bør igjen avgjerast i kvar enkelt sak. Om fylkeskommunen vel å gå inn som eigar må det vera i samsvar med det som er vedtatt i eigarskapsmeldinga, då særleg med tanke på å definera føremålet med eigarskapet, definera mål for næringshagen og oppfølging. Styring og oppfølging av næringshagane Fylkeskommunen er den regionale oppfølgingsaktøren saman med SIVA. Oppfølging av næringshagane som kjem med i det nye Næringshageprogrammet skal skje i forhold til nasjonale og regionale målsettingar og intensjonar i programmet. Oppfølginga skal på den eine sida sikra at den enkelte næringshagen jobbar ut i frå og mot målsettingane, men samtidig bidra til vidareutvikling av dei enkelte miljøa basert på bedriftsbehov. For å få til dette må alle aktørane i næringshagemiljøet vera tydelege på kva som er forventa av miljøet. Erfaring viser at der ein har vore for utydeleg på dette området, har det medført store forskjellar i kva som vert definert som næringshageaktivitet. Det er difor viktig at både offentlege nasjonale, regionale og lokale aktørar beskriv rolla og forventingane dei 5
har til næringshagen. Det same bør bedriftene knytt til miljøet gjera. Med utgangspunkt i desse forventingane bør det lagast ein strategi for næringshagen. Kva vil næringshagen ha fokus på. Ei slik avklaring av forventingar og strategi for næringshagen vil gjera det lettare for næringshagen å bygge opp nødvendig kompetanse for å tilfredsstille dei krav og forventingar som er stilt. Næringshagen skal ha ein dagleg leiar, ein utviklingsressurs, som skal ha fokus på bedriftsretta innovasjonsaktivitet, bedriftsutvikling og utviklingsprosessar. Dagleg leiar har vist seg å vera kritisk viktig for utviklinga av næringshagemiljø, og at næringshagen når dei mål som er sett. Arbeidet med å finna ein slik personressurs bør difor starta på eit tidleg tidspunkt. Samansettinga av styret vil vera ein anna viktig suksessfaktor for næringshagen. Det er viktig å rekruttere personar som tenker utvikling og som ser næringshagesatsinga i eit heilskapleg perspektiv. Samtidig må styret òg tenka bedriftsøkonomisk for å sikre ei forsvarleg drift. Om fylkeskommunen har ein representant i styret, bør dette vera ein person som kan tilføra næringshagen noko ekstra i form av sin kompetanse. Det kan vera ein intern eller ekstern fagperson, eller ein av våre politikarar. Bruk av styringsdokument kan avklare forholdet mellom dagleg leiar, styret, styreleiar og leietakarar i næringshageselskapet. Dei gjer at det vert enkelt å vite kva ein skal rapportere på, og enklare å følgje opp. Der bør vera ein instruks for dagleg leiar som avklarar ansvar og fullmakter. Det bør òg vera ein styringsinstruks og ein instruks for styreleiar. Desse instruksane bør henge saman, følgje ein raud tråd, og vil dermed gje ryddige forhold for styringa av næringshagen. Programoperatør vil utvikle eit enkelt rapporteringssystem som fangar opp og kvalitetssikrar resultat og aktivitetar nasjonalt. Dette skal gje eit einskapleg rapporteringssystem som fangar opp behova både nasjonalt, regionalt og lokalt. Samtidig som ein får innblikk i det som vert rapportert gjennom dette systemet er det viktig for fylkeskommunen å få ei årleg rapportering på korleis arbeidet i næringshagen går. Ein årsrapport ut i frå styringsdokumenta gjer ein slik rapport svært konkret, og gjer overblikk over måloppnåinga. Hordaland fylkeskommune vil òg utanom rapportering og styreverv kunna bidra som ein ekstern ressurs til næringshagen, blant anna kan ein uavhengig av eigarskap ha ein observatørpost til styret. Det er viktig med god dialog mellom dei ulike partane i programmet, både via telefon, e-post og møter. Regionalt partnarskap Regionalt programråd skal arbeide på fylkesnivå, og er eit rådgivande forum som består av regionale partnarar, bedriftsrepresentantar frå næringshagemiljø og SIVA. Fylkeskommunen som programeigar har ansvaret for å oppretta dette programrådet, og skal vera sekretariat. Forumet skal ha fokus på følgjande område: Innretting og utvikling av regionen sine næringshagar Årlig vurdering av resultatoppnåing og rapportering Årlege aktivitets- og handlingsplanar Næringshagane sin totale økonomi Regional koordinering av nasjonale prosjekt og satsingar knytt til nærings-/samfunnsutvikling I denne saka er det difor viktig å definere vår regionale partnarskap. Regionalt Næringsforum i Hordaland (RNF) utgjer den regionale partnarskapen i Hordaland, og arbeider med å bidra til samordna innsats for å fremje næringsutvikling i Hordaland. RNF har i dag 15 medlemmer, og med ytterlegare representasjon frå bedrifter og SIVA, kan denne partnarskapen verta for stor. Om det vert laga ein ny partnarskap på 6-8 medlemmer, med representantar frå fylkeskommunen, Innovasjon Noreg, utvalte regionråd/kommunar og bedrifter, vil ein kunna tilpassa partnarskapen til best å ta stilling til utviklinga av næringshagane i Hordaland. I 2012 vil SIVA lansere nytt Inkubatorprogram. Om det òg i dette programmet kjem krav om ein regionalt partnarskap, vil ein kunne nytta den same partnarskapen som for det nye Næringshageprogrammet. 6
Finansiering Ved opptak i det nye Næringshageprogrammet, er det er viktig at miljøa får tilstrekkeleg og pårekneleg finansiering til dei oppgåvene dei blir pålagt. Når finansieringa er fastlagt, er det avgjerande at denne finansieringa vert oppretthaldt så lenge programmet går. Næringshagen skal ha ein dagleg leiar, ein utviklingsressurs. Den daglege drifta av Næringshagen AS skal vera sjølvfinansiert, men ved opptak i programmet er det venta at SIVA dekker 50 %, fylkeskommunen 25 % og deltakarbedriftene 25 % av kostnadane til personressursen som skal driva Næringshagen AS. Til denne stillinga er det teke utgangspunkt i 1 årsverk, med ei ramme på 1,2 millionar kroner. Med utgangspunkt i denne summen må fylkeskommunen rekna med å støtta kvar næringshage med om lag kr 300 000,- per år. Den årlege ramma ved 5 næringshagar som er med i det nye Næringshageprogrammet, vert om lag kr 1 500 000,-. Finansieringa vil skje gjennom Regionalt utviklingsprogram (RUP). Denne summen er kun eit utgangspunkt og kan variera. Særleg gjeld dette i dei tilfeller der det er fylkesovergripande næringshagar, og der det er næringshagar med mange noder. I det nye Næringshageprogrammet er det òg opna opp for at vertskommune for næringshagen kan vera med på finansieringa. Ved fylkesovergripande næringshagar må det avklarast kor stor del av den fylkeskommunale finansieringa kvar av fylkeskommune skal ha. Kvar hovudmiljøet ligg og fordelinga av noder er avgjerande. Der næringshagen har mange noder kan det vera bruk for auka personressursar, og dermed vil kostnadane for fylkeskommunen kunna auka noko. Om vertskommune ønskjer å vera med på finansieringa, vil dei kunna ta ein del av den fylkeskommunale finansieringa. Det må då vera ein tett dialog mellom fylkeskommune og kommune om kor stor del kvar part skal gå inn med. Eit avgjerande punkt er om kommunen aktivt ønskjer å nytta næringshagen i sitt arbeid, til dømes for å stimulera til auka aktivitet innanfor visse bransjar og/eller nytta næringshagen som si 1.linjeteneste. Kor store ressursar næringshagen treng må synleggjerast i søknad om opptak i programmet, og vert dermed avgjort gjennom søknadsbehandlinga. 3-års perioden for evaluering kan òg føra til variasjon i antal næringshagar som til ei kvar tid er med i programmet. Geografisk spreiing og antal næringshagar i Hordaland I programperioden frå 2011 til 2020 skal det nye Næringshageprogrammet stimulera til etablering av 50 fysisk synlege samlokaliseringsmiljø i Noreg. Dette kan vera nye næringshagar eller vidareføring av allereie oppretta miljø. Hordaland er eit såkalla 10 % fylke, det vil seia at vi kan basere oss på å kunna få omlag 5 næringshagar i fylket. Næringshagesatsinga skal hovudsakleg skje innanfor distriktspolitisk virkemiddelområde. Det skal òg vera hensiktsmessig geografisk fordeling av næringshagane mellom regionar. Alle område innanfor distriktspolitisk verkemiddelområde er aktuelle for oppretting av næringshagemiljø, noko som vil gje ei god spreiing i fylket. I det nye Næringshageprogrammet vert det òg stimulert til næringshagar med nodestruktur. Det vil seia næringshagar med eit hovudmiljø, og ei eller fleire samlokaliseringar knytt til dette hovudmiljøet. Desse vil vera knytt til einannan gjennom gjensidige forpliktande avtalar. Ved å stimulera til nodestruktur vil ein næringshage kunna dekka større regionar. Det viktigaste med næringshagane er likevel å ha fokus på gode prosjekt. Det må vera ein føresetnad at næringshagen skal ha som målsetjing å styrka næringslivet i regionen, og næringshagen må difor ha ein relevans i regionen der han skal etablerast. Den må òg byggja på eksisterande bedrifter, og ikkje vera eit tiltak for etablering av nye bedrifter. Fylkeskommunen skal ha fokus på regionale planverk, medan SIVA vil setja fokus på dei nasjonale krava programmet set. Bruk av midlar utanfor distriktspolitisk virkemiddelområde må verta gitt særskilt grunngjeving, og det må søkast til departementet for godkjenning. Om ein skal få gjennomslag for ein slik søknad, må dette vera eit spesielt miljø, og søknaden må sjåast i samanheng med utvikling av vekstkraftige regionar. Dette er likevel ingen grunn til ikkje å arbeida fram gode søknadar frå miljø som ynskjer dette. Miljø 7
som ligger utanfor distriktspolitisk verkemiddelområde kan vera ein del av det nasjonale nettverket sjølv om det ikkje mottar midlar frå det nasjonale programmet. I nokre regionar av fylket kan det vera aktuelt å oppretta fylkesovergripande næringshagar. Dette vil vera næringshagar som har eit hovudmiljø i eit fylke, og ein eller fleire nodar i eit anna fylke. I det nye Næringshageprogrammet er det inga motførestilling mot slike fylkesovergripande miljø. Næringshagar som kryssar fylkesgrensene vil kunna utnytta potensialet i regionane der dei vert oppretta på ein anna, og kanskje betre, måte enn om ein skal ha ein næringshage på kvar side av fylkesgrensa. Eit fylkesovergripande miljø vil kunne gi oss næringshagar der det elles ikkje ville blitt noko. Hordaland fylkeskommunen bør stille seg positive til søknadar om slike fylkesovergripande næringshagar. Det vil krevja eit godt samarbeid mellom dei to fylkeskommunane, og ei avklaring rundt finansieringa av næringshagen. Handsaming av søknadar Søknad om opptak i det nye Næringshageprogrammet må følgja nasjonale retningslinjer, og føreset at det i søknaden kan dokumenterast at det er eit godt fundament for etablering av næringshagen. Dei aktuelle bedriftsmiljøa bør vera aktørar som har eit engasjement for å behalde og vidareutvikle kunnskapsarbeidsplassar i regionen. Opptak og utveljing skal deretter skje i samspel mellom fylkeskommunen og SIVA. Det skal vera konsensus rundt utveljinga, og eventuelt avviklinga, av miljø som skal vera med i det nasjonale programmet. Fylkeskommunen skal i denne samanheng ha fokus på regionale planverk, medan SIVA skal ha fokus på dei nasjonale krava programmet set. Det er førebels lagt opp til tre utlysingsrundar, ein utlysingsrunde våren 2011, ein hausten 2011, samt ein våren 2012. Dei som søkjer i første runde og eventuelt ikkje kjem med i programmet, kan søkje ved seinare utlysingar. Førespurnadane skal verta fortløpande vurdert og godkjent av den enkelte fylkeskommune og SIVA. FYLKESRÅDMANNEN SI TILRÅDING Fylkesrådmannen finn det nye Næringshageprogrammet veleigna som verkemiddel for regional utvikling i Hordaland. Det nye programmet tek omsyn til mange av dei innvendingane vi har hatt til tidlegare næringshageprogram. Eg vil difor arbeidde for at fylket får inntil 5 gode næringshagar spreidd rundt i fylket i løpet av programperioden. Det skal stimulerast til nodestruktur, og det er inga hindring med verken fylkesovergripande næringshagar eller miljø utanfor distriktspolitisk verkemiddelområde, så lenge dette er gode prosjekt som oppfyller nasjonale krav og medverkar til regional utvikling. For enklast og raskast handsaming og godkjenning av søknadar til det nye Næringshageprogrammet, tilrår fylkesrådmannen administrativ behandling av søknadane i Næringsseksjonen, i tett samarbeid med SIVA. Fylkesrådmannen vil rå til at det nye Næringshageprogrammet og næringshagemiljøa vert skrive inn i fylkeskommunen sitt regionale planverk, då det vil verta lettare for regionale og lokale offentlege aktørar å nytta næringshagemiljøet i det regionale utviklingsarbeidet. Regionalt utviklingsprogram frå 2012 og ny Regional næringsplan frå 2013, er naturlege stader å arbeida dei inn. Fylkesrådmannen vil tilrå at fylkeskommunen i visse tilfelle går inn som eigar i Næringshagen AS. Dette i dei tilfelle der ein ser det er naudsynt for å sikra stiftinga av Næringshagen AS, og/eller der det er behov for meir kontroll/styring frå fylkeskommunen si side for å nå dei mål som er sett. Eigarskap må vurderast for kvar enkelt næringshage, og om eigarskap er naudsynt må dette vera i samsvar med eigarskapsmeldinga vedtatt i fylkestinget 10.12. 2008. Eventuelle sakar om eigarskap vil bli fremma enkeltvis og fortløpande for fylkesutvalet. Fylkeskommunen beskriv si rolle og kva forventingar ein har til den enkelte næringshage. Ei slik avklaring gjer det lettare for næringshagen å bygge opp naudsynt kompetanse for å tilfredsstille dei 8
krav og forventingar som er stilt. Styringsdokument, både for dageleg leiar og styret, samt gode avtalar som skil næringshagen som selskap (AS) og som utviklingsmiljø, er ønskeleg. Fylkeskommunen skal ha årleg rapportering ut i frå dei mål som er sett i dagleg leiar sin instruks. Om fylkeskommunen ikkje har ein plass i styret for næringshagen, skal ein krevje ein observatørpost i styret. Fylkesrådmannen rår til at det vert ei administrativ oppgåve å setje saman personane til ein regional partnarskap. Fylkesrådmannen tilrår at midlane til å dekka finansieringa av næringshagane i Hordaland vert teke frå Regionalt utviklingsprogram (RUP), og det vert teke stilling til storleik på årleg støtte under søknadshandsaming i samarbeid med SIVA. Ein føresetnad for at fylkeskommunen skal gå inn med finansiering er at dei andre aktørane som er forventa å vera med på finansieringa, forpliktar seg på sin del. 9