saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: 14.03.2017 32908/2017 Inger Anita Sjømæling Saksnr Utval Møtedato YN-3/17 Yrkesopplæringsnemnda 23.03.2017 UD 10/17 Utdanningsutvalet 23.03.2017 Årsrapport for yrkesopplæringsnemnda 2016 Bakgrunn Yrkesopplæringsnemnda har etter lovendringa i 2007, ein rådgjevande funksjon for Møre og Romsdal fylkeskommune når det gjeld fag- og yrkesopplæringa i fylket. Møre og Romsdal fylkeskommune har det faglege og administrative ansvaret på området, men har plikt til å legge fram for yrkesopplæringsnemnda alle saker om kvalitet i fag- og yrkesopplæringa før dei vert handsama i fylkespolitiske organ. Organiseringa går fram av Opplæringslova, og lova gir føresegner om m.a. rettar og plikter for lærlingane og bedriftene og om fag- og sveineprøver. Yrkesopplæringsnemnda hadde i 2016 6 møte og handsama 16 saker i tillegg til 23 referatsaker. I oktober var det fellesmøte med utdanningsutvalet. Val av yrkesopplæringsnemnd følger fylkestingsperioden og ny nemnd vart vald frå 1. januar 2016. Medlemmar i yrkesopplæringsnemnda 2016 2019 Namn Kari Hoset Ansnes Elin Ous Bjørnar Dahle Odd Kåre Amundsgård Anne Mari Pilskog Inger Mette Stenseth Kent Logan Hjelle Lene Birgitte Myrstad Hanne Notøy Bjarne Storfold Elde Kirsti Borgen/Trym Nordstrand Jacobsen Ole Bjørn Helberg Representerer: LO Møre og Romsdal NHO Møre og Romsdal LO Møre og Romsdal NHO Møre og Romsdal KS Virke Repr. elev/lærling/lærekandidat Repr. elev/lærling/lærekandidat Møre og Romsdal fylkeskommune (regional og næringsutvalet) Møre og Romsdal fylkeskommune (utdanningsutvalet Observatør NAV Observatør Utdanningsforbundet
Vurdering Arbeid med å skaffe fleire læreplassar I 2015 kom det eit fall i oljeprisen, noko som fekk store konsekvensar for mange næringar i Møre og Romsdal. Båtar vart lagt i opplag, arbeidstakarar vart permitterte eller oppsagde. Dette fekk òg store konsekvensar for lærlingane. Det vart svært vanskeleg å få lærlingplassar innafor industrien og i maritime fag. Utfordringane med å skaffe læreplassar vart like store i 2016. I tillegg til industrifag og maritime fag så vart det og ei utfordring innan elektrofag. Utdanningsavdelinga sette i verk fleire tiltak for å prøve å skaffe fleire læreplassar. Det vart sett i gang ei kampanje for å sette yrkesfag og mangel på læreplassar i fokus. Kampanjen retta seg mot bedrifter. Det vart skreve kronikkar i avisene, det var reklame på bussar og terminalar, samt informasjon på fylkeskommunen sine heimesider og andre sosiale media. Utdanningsavdelinga meiner at aksjonen har vore vellukka, det vart om lag 60 nye lærebedrifter og det vart mykje merksemd og positiv omtale. Vi synes at aksjonen har vore med på å løfta fram kor viktig yrkesfag er for samfunnet. Sjølv om vi fikk nye lærebedrifter så var utfordringane med å skaffe nok læreplassar i industrifag, maritime fag og elektrofag store. Fylkeskommunen måtte opprette fleire klassar med alternativ opplæring på VG3 nivå. Det har òg vore fleire bedrifter som har permittert tilsette og lærlingar dette året.
Ved Kristiansund vidaregåande skole vart det oppretta ein klasse i elektrikarfaget med 13 elevar. Haram vidaregåande skole tok på seg å opprette ein klasse med fleire ulike industrifag, sveisefag, CNC fag og platearbeidarfaget. Det er til saman 19 elevar på dette tilbodet. For matrosfag så fekk vi òg eit samarbeid med skoleskipet Christian Radich. Det er 3 elevar frå Møre og Romsdal som teikna lærekontrakt på skoleskipet. I revidert statsbudsjett vart det løyvd 15 mill. kroner til eit midlertidig stimuleringstilskott til fylkeskommunane. Møre og Romsdal fylkeskommune fekk 2,5 mill. kroner av dette ekstra tilskottet. Då fekk vi muligheit til å sette i verk tiltak for lærlingar som sto i fare for å bli permittert. Dei som fekk tilskott var Opplæringskontoret for teknologiske fag Sunnmøre, Ulstein verft, Opplæringskontoret for elektrofag, Opplæringskontoret for maritime fag, Haram vidaregåande skole fekk midlar til utstyr for VG3 klasse og Kristiansund vidaregåande skole fekk midlar til utstyr til VG3 klasse. I tillegg til mangel på læreplassar i industrifaga så er det slik som før om åra vanskar med å skaffe nok plassar i tømrarfaget og IKT service fag. Fræna vidaregåande skole har 2 klassar på VG3 nivå i tømrarfag, til saman 16 elevar, medan Ålesund vidaregåande skole har ein klasse i IKT servicefag med 4 elevar på VG3 nivå. Det er òg ei stor utfordring å få nok læreplassar i kommunane. KS har tidlegare anbefalt at kommunane bør ta inn 1 lærling pr. 1000 innbyggjarar. Ut i frå dei tala så er det ein del gode kommunar som har tatt inn lærlingar i samsvar med det måltalet. No har KS endra måltala og meiner at kommunane bør ta inn 2 lærlingar pr. 1000 innbyggarar. Det er mange søkarar til læreplass i helsearbeidarfag og barne- og ungdomsarbeidarfaget så vi måtte opprette alternativ VG3 også for desse faga. Det er 16 elevar som får opplæring på VG3 nivå ved Romsdal vidaregåande skole. I 2016 var det 1 kommune som ikkje hadde lærlingar. Det var Stordal som framleis ikkje hadde lærlingar i nokon av dei kommunale faga. Fylkeskommunen har tru på at eit betre samarbeid mellom skole og arbeidsliv er vegen å gå. Ved at elevane får god praksis i faget Yrkesfagleg fordjuping (YFF) og god dialog mellom aktørane i yrkesopplæringa er viktig. Hospitering av lærarar og instruktørar kan vere med på å skape slike samarbeidsarenaer. God rådgiving og karriererettleiing til elevar er eit viktig tiltak slik at elevar som søkjer yrkesfag får god rettleiing om kva muligheit dei har for å få læreplass i eit fag og seinare arbeid. Fylkeskommunen vil vidareføre aksjonen med å skaffe nye lærebedrifter i 2017. Vekslingsmodell Møre og Romsdal fylkeskommune starta hausten 2014, eit forsøk med vekslingsmodell i helsearbeidarfaget ved Kristiansund vidaregåande skole. Det var 13 elevar som starta med eit fireårig løp mot fagbrev. Det er då ei veksling mellom skole og arbeidsliv alle fire åra, med ei gradvis auke i praksis.
Alle elevane fullførte VG1, men ein elev valte ikkje å fortsette vidare. Det er no 12 elevar som har fått teikna lærekontrakt. Elevane kjem frå fleire nordmørskommunar. Elevane er no inne i sitt 3. opplæringsår og det er gode tilbakemeldingar. Dei 12 elevane som teikna lærekontrakt i 2016 er fortsatt med i forsøket. Det vert ikkje starta opp eit nytt tilbod med denne modellen foreløpig. Det er ei utfordring å skaffe nok læreplassar i kommunane også for desse elevane. Ålesund vidaregåande skole starta opp med ein vekslingsmodell i service og samferdselfag i 2014 Tilbodet er over fire år og elevane vil få generell studiekompetanse i tillegg til fagbrev. Dei er no inne i sitt 3. opplæringsår. I 2015 starta Kristiansund vidaregåande skole eit liknande tilbod, dei er no inne i sitt 2. opplæringsår. Praksisbrev Forsøket med praksisbrev fortsette med ein ny klasse ved Kristiansund vidaregåande skole. Det er no to klassar, ein for kvart årskull. Praksisbrev er eit tilbod til elevar som kjem rett frå ungdomsskole og går direkte over i bedrift. Tilbodet er meint for ungdom som har lettare for å lære av praktisk arbeid enn av teoretisk opplæring i skole. Elevane er 4 dagar i bedrift og ein dag i skole i to år. Den dagen dei er på skole vert det undervist i fellesfaga, matematikk, norsk og samfunnsfag. Møre og Romsdal har eit forsøk på dette, men det er meininga at alle fylkeskommunar skal tilby dette frå 2017. Etter to år i skole kan elevane teikne ordinær lærekontrakt. I Kristiansund er det no registrert 9 løpande kontraktar, 3 i tømrarfaget, 2 i sveisefaget, 2 i barne og ungdomsarbeidarfaget medan salsfaget og logistikkfaget har ein kvar. Fleire av desse har fått lovnad om å få fortsette som lærlingar etter at praksisbrev-perioden er over. 11 tidlegere praksisbrev-kandidatar har fått lærekontrakt og er på veg mot fullt fagbrev. Vaksenopplæring I 2016 vart det gjennomført om lag 750 realkompetansevurderingar og 62 ulike kurs for omlag 1000 elevar, noko som er på same nivå som i 2015. Det ser ut til at tilboda er godt dimensjonert i forhold til etterspørsel. Større del av dei vaksne er no minoritetsspråklege og dette er utfordrande for oss på fleire måtar. Særleg i forhold til språk og fagprøver. Det er tatt inn vaksne både med og utan rett til vidaregåande opplæring for vaksne for å møte behov hjå søkjarar og næringsliv. Det har vore samarbeidd med både ulike private og offentlege aktørar om opplæringsløp tilpassa behova. 8 av dei vidaregåande skolane i fylket har hatt tilbod om ulike yrkesfaglege kurs, 4 har hatt tilbod om generell studiekompetanse. Tilbod finst over heile fylket. Det vert stadig utvikla tilbod innanfor nye yrkesfag etter ønske frå søkjarane men det er framleis ei overvekt innanfor helse- og oppvekstfaga.
NM i yrkesfag Det vart arrangert NM i yrkesfag i Bergen i 2016. Det er veldig inspirerande for faga at det vert konkurranse, noko som er med på å løfte yrkesfaga. Det var 11 deltakarar frå Møre og Romsdal i ulike fag. Jonas Follestad tok gullmedalje i søm og design Vinjar Vederhus og Espen Brandseg Godø vant delt gullmedalje i automatiseringsfaget. Disse skal delta i VM i sine fag i Abu Dhabi i september 2017. Skole-NM Det har vore arrangert lokale skolekonkurransar i ein del skolefag hausten 2016. Dei som vann denne i desse konkurransane går vidare til fylkesmeisterskap i sine fag. I år var det Borgund vidaregåande skole som sto for gjennomføring av konkurransen i søm og design, frisørfaget, utstillingsdesign, bilfaget lette kjøretøy og bilskade. Lærlingundersøkinga Undersøkinga er obligatorisk å gjennomføre for fylkeskommunane. Det er frivillig for lærlingane å svare på undersøkinga. Vi har tidlegare hatt ein jamn auke i talet på lærlingar som har svara på undersøkinga, men i 2016 vart det ein svarprosent på 39 prosent. Dette er ein betydelig nedgang frå året før, noko som skuldast ei omlegging av rutinane når det gjeld utsending og purring. Dette var ei omlegging som kom frå utdanningsdirektoratet. Det er gitt tilbakemelding om dette frå fleire fylkeskommunar og vil bli retta opp til årets undersøking. Hovudkonklusjonen er at lærlingane trivst og har eit godt læringsmiljø. Nokre få område får litt lav score. Det er på område som medverking, om lærlingane deltek aktivt med å planlegge eiga opplæring og på dokumentasjon, om det er skriftleg dokumentasjon på opplæringa. Somme lærlingar meiner at dei er litt lite forberedt på fagprøva. Dette prøver vi å rette på med å ha samtalar med opplæringskontora og gjennom lærlingsamlingar. Lærebedriftundersøkinga Parallelt med lærlingundersøkinga gjennomfører fylkeskommunen lærebedriftsundersøking. I denne undersøkinga får lærebedrifta seie si meining om lærlingemiljøet og arbeidsmiljøet på arbeidsplassen. Begge undersøkingane inngår som ein del av arbeidet med kvalitetsutvikling i fagopplæringa. I 2016 var svarprosenten på denne undersøkinga på 45 prosent. Denne gongen kjem det mellom anna fram i undersøkinga at bedriftene har behov for meir rettleiing i høve krava i opplæringsloven paragraf 4-7 og forskriftene til denne. Seksjon opplæring i bedrift vil sette inn tiltak for å imøtekomme behova. Lærlingsamlingar For å auke kvaliteten på fagopplæringa held Møre og Romsdal fylkeskommune faste årlege samlingar for både 1. års lærlingar og 2. års lærlingar. Dette er blitt teke godt i mot av lærlingane og det har vore stor deltaking.
Vi har samling for 1. års lærlingar om hausten. På desse samlingane får lærlingane mykje nyttig informasjon om plikter og rettar og mange gode råd frå starten ute i bedrift. Vi har samling for 2. års lærlingar om våren. På desse samlingane er fokuset retta mot fagprøven og arbeidssøk. Lærlingane får òg moglegheit til å lufte saker og stille spørsmål dei lurar på mot slutten av læretida. Om lag fire hundre har delteke kvar haust og vår. Instruktørkurs Vi held årlege kurs for nye faglege leiarar/instruktørar som skal rettleie lærlingar og lærekandidatar i bedrift. God rettleiing er ein føresetnad for god opplæring og ny rekruttering av fagarbeidarar. Kursa blir godt motteke og deltakarane får med seg nyttig verktøy med praktiske opplysningar til hjelp for å lykkast i arbeidet med lærlingane. Hausten 2016 deltok 349 faglege leiarar/instruktørar på desse kursa. Skolering prøvenemnder I 2016 vart det gjennomført prøvenemndskolering for nye prøvenemnder, delt opp i fire pulje i januar/februar. Prøvenemnda står for den faglege kontrollen av opplæringa i bransjen og skal sikre at det faglege nivået bransjen har fastsett, blir halde. Skoleringa skal sikre god kvalitet på fagprøva. Det er særs viktig med skolering for dei nye medlemane. Dei andre i nemndene som har halde på ei stund får fornya skolering og det skjer overføring av viktig kunnskap og trygging av situasjonen for alle. Vi har prøvenemnder i 92 fag. Fagprøver Det har vore gjennomført 1858 fagprøver i 2016. I 2015 var det 1822. Bestått/ikkje bestått var fordelt slik: Lærlingar 1064 bestått 76 ikkje bestått Skoleelevar 194 bestått 28 ikkje bestått Praksiskandidatar 485 bestått 11 ikkje bestått
Forslag til vedtak: Årsrapport for yrkesopplæringsnemnda 2016 blir tatt til orientering. Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Erik Brekken fylkesutdanningssjef Vedlegg
1 Avlagte fag og svenneprøver fordelt kandidater og bestått og ikkje bestått 2 Nøkkeltall lærlingar - skoleelevar - praksiskandidatar 3 Heving av lærekontrakter 4 Tabell inngåtte lærekontrakter i perioden 2016 5 Løpande lærekontrakter i perioden 2002-2016 6 Nøkkeltall lærekandidater